เนื้อหาหน่วยที่ 1ธุรกิจผลิต

รหัสวชิ า 2201-2004 นางสาวลกั ขณา โอฬาฤกษ์ ครชู านาญการ วิทยาลยั เทคนิคลพบรุ ี สานักงานคณะกรรมการการ

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทนุ การผลติ 2 หน่วยที่ 2 การดาเนินงานของธุรกจิ โดยทวั่ ไปทเ่ี ราสามารถพบเหน็ ในปัจจบุ นั นัน้ อาจแบ่งได้ 3 ลกั ษณะ คอื ธุรกจิ บรกิ าร (Service firm) หมายถงึ ธุรกจิ ทไ่ี ม่ไดม้ สี นิ คา้ ทเ่ี ป็นรูปธรรมไว้เพ่อื จาหน่าย แต่เป็นการอานวยความสะดวก เป็นการใหบ้ รกิ าร หรอื ใหป้ ระโยชน์ทเ่ี ป็นนามธรรม เช่น โรงภาพยนตร์ โรงพยาบาล สถานศกึ ษา โรงแรม ธุรกจิ ซ้อื ขายสนิ ค้า (Merchandising firm) เป็นธุรกจิ ท่ซี ้อื สนิ ค้าสาเรจ็ รูปมาจาก ผูผ้ ลติ หรอื พ่อค้าคนกลางมาไวเ้ พ่อื ขายต่ออกี ทอดหน่ึง เช่น รา้ นจาหน่ายยางรถยนต์ รา้ น จาหน่ายอปุ กรณ์เคร่อื งใชไ้ ฟฟ้า หา้ งสรรพสนิ คา้ รา้ นขายอุปกรณ์โทรศพั ทม์ อื ถอื ธุรกิจการผลิต (Manufacturing firm) หรือเรียกอีกอย่างหน่ึงว่า กิจการ อุตสาหกรรม เป็นธุรกจิ ท่มี กี ารซ้อื วตั ถุดบิ วสั ดุต่างๆ หรอื สนิ ค้าสาเรจ็ รูปจากกจิ การอ่นื มา ผ่านกระบวนการผลติ หรอื แปรสภาพใหเ้ ป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รูปของตนเองเพ่อื นาไปจาหน่าย เช่น โรงงานผลติ กระดาษ โรงงานตดั เยบ็ เสอ้ื ผา้ โรงงานผลติ รองเท้าหนัง ดงั นัน้ จงึ ต้องคานวณ ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ เพอ่ื นามาคานวณตน้ ทุนขายตอ่ ไป 1. รปู แบบของกิจการผลิตและกิจการซื้อขายสินค้า การประกอบธุรกิจอาจดาเนินการได้หลายรูปแบบ ทงั้ โดยบุคคลคนเดียวเป็น เจา้ ของกจิ การ หรอื ร่วมลงทุนกบั บุคคลอ่นื การทจ่ี ะตดั สนิ ใจเลอื กดาเนินธุรกจิ รปู แบบใดนนั้ ผู้ประกอบการจะต้องคานึงถึงองค์ประกอบท่สี าคญั หลายประการ เช่น ลกั ษณะของกิจการ เงนิ ลงทุน ความรูค้ วามสามารถในการดาเนินธุรกจิ ซ่งึ วตั ถุประสงค์ของการประกอบธุรกิจ นัน้ ๆ ก็เพ่อื ให้กจิ การประสบผลสาเรจ็ มกี าไรสูงสุด เจรญิ เตบิ โตอย่างต่อเน่ือง และสามารถ แขง่ ขนั กบั ค่แู ข่งในตลาดได้ รูปแบบของการประกอบธุรกจิ ไม่ว่าจะเป็นธุรกจิ บรกิ าร ธุรกจิ ซ้อื ขายสนิ คา้ และธุรกจิ ผลติ สนิ คา้ สามารถดาเนินการได้ 3 รปู แบบ ดงั น้ี 1. กิจการเจ้าของคนเดียว ลกั ษณะของกิจการเจ้าของคนเดียวจะมีทุนของ เจา้ ของกจิ การคนเดยี วมาลงทุน ในงบแสดงฐานะการเงินจะแสดงส่วนของเจา้ ของว่าบญั ชที ุน

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และต้นทนุ การผลติ 3 และตามดว้ ยช่อื ของเจา้ ของ เช่นถ้าวษิ ณุเป็นเจา้ ของกจิ การคนเดยี วทง่ี บแสดงฐานะการเงนิ จะ แสดงช่อื บญั ชที นุ วษิ ณุ สว่ นจานวนกเ็ ท่ากบั จานวนทเ่ี จา้ ของนามาลงทนุ 2. กิจการห้างห้นุ ส่วน ลกั ษณะของกจิ การหุน้ สว่ นคอื ผเู้ ป็นหุน้ สว่ นตงั้ แต่ 2 คน ขน้ึ ไปนาเงนิ หรอื สนิ ทรพั ยม์ าลงทุนร่วมกนั ในงบแสดงฐานะการเงนิ จะแสดงบญั ชที ุนของผเู้ ป็น หุน้ สว่ นตามจานวนเงนิ ทแ่ี ต่ละคนนามาลงทุน ดงั น้ี สว่ นของผเู้ ป็นหนุ้ สว่ น: ทนุ สนุ ษิ า 100,000 บาท ทนุ อรณิชา 200,000 บาท 3. กิจการบริษทั จากดั รปู แบบการจดั ตงั้ กจิ การในรูปแบบบรษิ ทั ประกอบดว้ ยผู้ รว่ มจดั ตงั้ จานวนตงั้ แต่ 3 คนขน้ึ ไป จดทะเบยี นเป็นนิตบิ ุคคล แบง่ ทุนออกเป็นหนุ้ มลู ค่าหุน้ ละ เท่าๆ กนั เชน่ 100,000 หนุ้ มลู คา่ หุน้ ละ 10 บาท เมอ่ื จดั ทางบแสดงฐานะการเงนิ จะใชช้ ่อื ว่าส่วนของผถู้ อื หุน้ ประกอบไปด้วยหุ้นทุน ส่วนเกนิ หรอื ส่วนต่ากว่ามูลค่าหุ้นถา้ การจาหน่าย หุน้ ทนุ ในราคาสงู หรอื ต่ากว่ามลู ค่าหุน้ เชน่ สว่ นของผถู้ อื หุน้ : หุน้ สามญั (100,000 หุน้ ราคามลู ค่าหุน้ ละ 10 บาท) 1,000,000 บาท สว่ นเกนิ มลู คา่ หนุ้ สามญั (100,000 หุน้ ราคาหนุ้ ละ 3 บาท) 30,000 บาท 2. ลกั ษณะของกิจการผลิต กิจการผลิตหรอื เรยี กอกี อย่างหน่ึงว่า กจิ การอุตสาหกรรม (Manufacturing Firm) เป็นกจิ การท่ที าการผลติ สนิ คา้ สาเรจ็ รูปขน้ึ มาเพ่อื ขาย มลี กั ษณะคลา้ ยกบั กจิ การซ้อื ขายสนิ คา้ (Merchandising Firm) เน่ืองจากมรี ายได้จากการขายสนิ ค้าสาเรจ็ รูปท่ผี ลติ เสรจ็ การบนั ทึก รายการเก่ยี วกบั การขาย และการดาเนินงานมลี กั ษณะคลา้ ยคลงึ กนั จะแตกต่างกนั ในสว่ นของ กจิ การผลติ มกี ารบนั ทกึ รายการคา้ เก่ยี วกบั การผลติ สนิ คา้ นอกเหนือกจิ การซ้อื ขายสนิ ค้าท่มี ี รายการคา้ ซ่งึ เกดิ จากการขายและการดาเนินงานเท่านนั้ ตวั อย่างของกจิ การผลติ เช่น โรงงาน ทอผ้า โรงงานผลติ และแปรรูปผลติ ผลทางการเกษตร โรงงานผลติ เสอ้ื สาเรจ็ รูป โรงงานผลติ เฟอรน์ ิเจอร์ ลกั ษณะการประกอบการของกจิ การผลติ เป็นการนาเอาวตั ถุดบิ ชนิดใดชนิดหน่งึ หรอื หลายชนดิ มาผ่านกระบวนการผลติ หรอื แปรสภาพใหก้ ลายเป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รูป ถอื เป็น การเพม่ิ มลู ค่าใหก้ บั วตั ถดุ บิ อย่างหน่งึ โดยในระหวา่ งกระบวนการผลติ นนั้ จะมตี ้นทุนหรอื ค่าใชจ้ ่ายทเ่ี กดิ ขน้ึ ทเ่ี รยี กว่าตน้ ทนุ แปรสภาพ และเมอ่ื ผลติ เสรจ็ เป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รปู แลว้ กจิ การ

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และต้นทนุ การผลติ 4 จะนาออกจาหน่ายเพอ่ื สรา้ งรายไดใ้ หแ้ ก่กจิ การตอ่ ไป กจิ การผลติ จงึ มกี ระบวนการดาเนินงานดงั รปู ท่ี 1.1 เกบ็ รกั ษา สนิ คา้ ผลติ ขายสนิ คา้ สนิ คา้ จดั หาวตั ถดุ บิ แรงงานและปัจจยั การ ผลติ รปู ท่ี 1.1 กระบวนการดาเนนิ งานของกจิ การผลติ สนิ คา้ จากรปู ท่ี 1.1 กระบวนการดาเนินงานของกจิ การผลติ จะเรม่ิ ดาเนินงานตงั้ แต่การ จดั หาวตั ถุดบิ มาเขา้ กระบวนการผลติ ใหเ้ ป็นสนิ ค้าสาเรจ็ รูป การเกบ็ รกั ษา การขาย การจ่าย ค่าใชจ้ า่ ยในการดาเนินงาน สามารถแยกอธบิ ายไดด้ งั น้ี 1) จดั หาวตั ถดุ ิบ แรงงาน และปัจจยั การผลิต (Procurement) เป็นการจดั หา ปัจจยั การผลติ ทรพั ยากรต่างๆ เพ่อื นามาใช้ในกระบวนการผลติ สนิ คา้ ไดแ้ ก่ อาคารโรงงาน เคร่อื งจกั ร อุปกรณ์ สงิ่ อานวยความสะดวก วตั ถุดบิ วสั ดุต่างๆ และแรงงาน เพ่อื มาใชใ้ นการ ผลติ สนิ คา้ การบนั ทกึ บญั ชจี งึ เรม่ิ ตงั้ แตก่ ารจดั หาวตั ถดุ บิ แรงงาน และปัจจยั การผลติ 2) ผลิตสินค้าสาเร็จรูป (Production) เป็นขนั้ ตอนการนาปัจจัยการผลิตเข้าสู่ กระบวนการผลติ โดยการแปรสภาพวตั ถุดบิ ใหก้ ลายมาเป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รูปจะต้องใชค้ า่ แรงงาน และค่าใชจ้ ่ายในการผลติ การบนั ทกึ บญั ชีจะต้องคานวณวตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ บนั ทกึ รบั รู้ คา่ แรงงานทางตรง ค่าใชจ้ ่ายในการผลติ รบั รตู้ น้ ทนุ การผลติ และตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ และ งานระหว่างทาซ่ึงเป็นสินค้าท่ยี งั ผลติ ไม่เสรจ็ ในรอบบญั ชีน้ีจะต้องนาไปผลติ ต่อในรอบบัญชี ถดั ไป สว่ นสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ กจ็ ะถูกนาไปจดั เกบ็ เขา้ คลงั สนิ คา้ เพอ่ื รอจาหน่ายต่อไป 3) เก็บรักษา (Warehousing) เป็ นการเก็บรักษาสินค้าสาเร็จรูป (Finished Goods) ทผ่ี ลติ เสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ โดยถกู โอนออกมาจากกระบวนการผลติ ขนั้ สดุ ทา้ ย สนิ คา้ สาเรจ็ รปู จะถูกเกบ็ รกั ษาไวใ้ นคลงั สนิ คา้ จนกวา่ จะมกี ารขายจงึ จะนาสนิ คา้ สง่ มอบใหแ้ กล่ กู คา้ 4) ขายสินค้า (Selling) เป็นการนาสินค้าท่ีผลิตเสร็จเรียบร้อยแล้ว หรือสินค้า สาเรจ็ รูป ออกจาหน่ายและส่งมอบให้แก่ลูกค้า การบนั ทกึ บญั ชจี ะเก่ยี วขอ้ งกบั การจาหน่าย สนิ คา้ และรบั รตู้ น้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี าย

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทนุ การผลติ 5 การปฏบิ ตั งิ านด้านบญั ชีของกิจการผลติ จงึ ต้องจดั ทางบการเงนิ ไดแ้ ก่ งบต้นทุน การผลติ งบกาไรขาดทนุ และงบแสดงฐานะการเงนิ สินค้าคงเหลือของกิจการผลิต สนิ คา้ คงเหลอื ของกจิ การผลติ ประกอบไปดว้ ย 3 สว่ น คอื วตั ถุดบิ งานระหว่างทา หรอื สนิ คา้ ระหว่างผลติ และสนิ คา้ สาเรจ็ รูป สนิ คา้ คงเหลอื จะถูกแสดงเป็นสนิ ทรพั ย์หมุนเวยี น ในงบแสดงฐานะการเงนิ วตั ถดุ ิบ (Materials Inventories) เป็นวตั ถุดบิ ท่ีกจิ การจดั หามาเพ่อื ใช้ในการผลติ ไดแ้ ก่ วตั ถุดบิ ทางตรง และ วตั ถดุ บิ ทางออ้ ม หรอื วสั ดุโรงงาน งานระหว่างทา (Work in Process Inventories) หรอื อาจเรยี กว่า สนิ ค้าระหว่าง ผลติ เป็นสนิ คา้ ทย่ี งั ผลติ ไม่เสรจ็ ในรอบบญั ชนี ้ี ยงั คงคา้ งอย่ใู นกระบวนการผลติ จะต้องยกไปผลติ ต่อ ในรอบบัญชีถัดไป ต้นทุนของงานระหว่างทาจะคานวณได้จาก วตั ถุดิบท่ีใช้ในการผลิต คา่ แรงงานทางตรง และค่าใชจ้ ่ายในการผลติ ทใ่ี ชไ้ ปเพอ่ื การผลติ ตามสดั สว่ นของงานทผ่ี ลติ เสรจ็ สินค้าสาเรจ็ รูป (Finished Goods Inventories) เป็นสนิ ค้าท่ผี ลติ เสร็จเรยี บร้อย แลว้ และถูกโอนออกมาเป็นสนิ ค้าสาเรจ็ รูปแต่ยงั ไม่ได้ขายจงึ ยงั คงเหลอื อยู่ในกิจการ ต้นทุน ของสนิ ค้าสาเรจ็ รูปหรอื ต้นทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ จะคานวณจากวตั ถุดบิ ทใ่ี ช้ในการผลติ บวก ค่าแรงงานทางตรง บวกค่าใชจ้ ่ายในการผลติ บวกดว้ ยงานระหว่างทาตน้ งวด และหกั ดว้ ยงาน ระหวา่ งทาปลายงวด 3. ลกั ษณะของกิจการซื้อขายสินค้า กจิ การซ้อื ขายสนิ ค้ามลี กั ษณะการดาเนินงานคอื ซ้อื สนิ คา้ สาเรจ็ รูปทอ่ี ยู่ในสภาพ พรอ้ มขาย แลว้ นาไปจาหน่ายใหแ้ ก่ผคู้ า้ ส่ง ผคู้ า้ ปลกี หรอื ผบู้ รโิ ภค รายไดห้ ลกั ของกจิ การ มาจากการขายสนิ คา้ เช่นเดยี วกนั กบั กจิ การผลติ ตัวอย่างเช่น ธุรกิจขายเสื้อผ้าสำเร็จรูป ธุรกิจ ขายเครื่องใช้ไฟฟ้า ร้านขายสินค้าต่างๆ ธุรกิจท่ีซื้อสินค้ามาขายให้กับผู้บริโภคโดยตรงเรียกว่าผู้ค้า ปลีก (Retailers) ธุรกิจที่ซื้อและขายสินค้าให้ผู้ค้าปลีก เรียกว่า ผู้ค้าส่ง (Wholesalers) กิจการซ้ือ ขายสินค้ามีสินค้าคงเหลือเพียงชนิดเดียวคือสินค้าสำเร็จรูปที่จะแสดงเป็นสินทรัพย์หมุนเวียนในงบ แสดงฐานะการเงนิ กจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ มวี งจรการดาเนินงานดงั รปู ท่ี 1.2

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทุนการผลติ 6 ขายสินค้า จดั เก็บ รับรายได้ สนิ ค้า ซอื ้ สินค้า สาเร็จรูป รปู ท่ี 1.2 วงจรการดาเนินงานของกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ การปฏบิ ตั งิ านดา้ นบญั ชขี องกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ จะเรมิ่ ตงั้ แต่ การจดั ซอ้ื จดั หา สนิ คา้ สาเรจ็ รปู คา่ ใชจ้ ่ายตา่ งๆ บนั ทกึ การจาหน่ายสนิ คา้ รบั รตู้ ้นทุนสนิ คา้ ทข่ี าย โดยจะ คานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี ายไดจ้ ากสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ตน้ งวด บวกซอ้ื สุทธิ หกั สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลาย งวด 4. ลกั ษณะของกิจการผลิตเปรียบเทียบกบั กิจการซื้อขายสินค้า จากทก่ี ล่าวมาแลว้ ในเบอ้ื งตน้ ถงึ ลกั ษณะของกจิ การผลติ และกจิ การซอ้ื ขาย สนิ คา้ จะเหน็ ไดว้ ่ามปี ระเดน็ ความแตกตา่ งระหว่าง 2 กจิ การ เปรยี บเทยี บไดด้ งั ตารางท่ี 1.1

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทุนการผลติ 7 รายการ กิจการผลิต กิจการซื้อขายสินค้า 1. ลกั ษณะการประกอบการ ซอ้ื สนิ คา้ สาเรจ็ รปู มาไวเ้ พอ่ื 2. ประเภทสนิ คา้ คงเหลอื ซอ้ื วตั ถุดบิ มาแปรสภาพเป็น ขาย สนิ คา้ สาเรจ็ รปู เพอ่ื ขาย สนิ คา้ คงเหลอื คอื สนิ คา้ 3. การจดั ทางบการเงนิ มสี นิ คา้ คงเหลอื สาเรจ็ รปู เพยี งชนดิ เดยี ว ประกอบดว้ ย 4. องคป์ ระกอบการคานวณ 1. วตั ถุดบิ และวสั ดโุ รงงาน จดั ทางบการเงนิ ทใ่ี หผ้ ใู้ ชง้ บ ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทข่ี าย 2. งานระหว่างทา การเงนิ ทราบถงึ ฐานะการเงนิ 3. สนิ คา้ สาเรจ็ รูป และผลการดาเนนิ งาน 5. การบญั ชที เ่ี กย่ี วขอ้ ง มกี ารจดั ทางบการเงนิ โดยมี ประกอบดว้ ย วตั ถปุ ระสงคเ์ พอ่ื ใหผ้ ใู้ ช้ 1. งบกาไรขาดทุน ทราบถงึ ฐานะการเงนิ ผล 2. งบแสดงฐานะการเงนิ การดาเนินงาน และตน้ ทุน สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ ตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี าย ประกอบดว้ ย = สนิ คา้ สาเรจ็ รูปตน้ งวด + 1. งบตน้ ทนุ ผลติ ซอ้ื สนิ คา้ สทุ ธิ – สนิ คา้ 2. งบกาไรขาดทุน สาเรจ็ รปู ปลายงวด 3. งบแสดงฐานะการเงนิ การบญั ชที เ่ี กย่ี วขอ้ งของ ตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี าย กจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ ไดแ้ ก่ = สนิ คา้ สาเรจ็ รูปตน้ งวด + 1. การบญั ชซี อ้ื สนิ คา้ ตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ – สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด สาเรจ็ รปู การบญั ชที เ่ี กย่ี วขอ้ งของ 2. การขายสนิ คา้ และรบั รู้ กจิ การผลติ ไดแ้ ก่ 1. การบญั ชวี ตั ถุดบิ ตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี าย 2. การบญั ชคี ่าแรงงาน 3. การบญั ชคี ่าใชจ้ ่ายการ ผลติ 4. การบญั ชตี น้ ทุนสนิ คา้ สาเรจ็ รปู 5. การขายสนิ คา้ และรบั รู้ ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทข่ี าย

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และต้นทุนการผลติ 8 ตารางท่ี 1.1 เปรยี บเทยี บความแตกต่างระหวา่ งกจิ การผลติ และกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ องคป์ ระกอบขนั้ ตอนการดาเนนิ งานและตน้ ทุนค่าใชจ้ ่ายทเ่ี กดิ ขน้ึ ของกจิ การผลติ และกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ แสดงเปรยี บเทยี บไดด้ งั รูปท่ี 1.3 กิจการผลิต กิจการซื้อขายสินค้า ขนั้ ท่ี 1 ซ้อื วตั ถุดบิ ซ้อื สนิ คา้ สาเรจ็ รปู วตั ถดุ บิ ขนั้ ท่ี 2 วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ ค่าแรงงานทางตรง ค่าใชจ้ า่ ยการผลติ งานระหวา่ งทา ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ ขนั้ ท่ี 3 สนิ คา้ สาเรจ็ รปู สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ตน้ ทุนขาย ตน้ ทนุ ขาย คอื ยอดคงเหลอื ปลายงวด คอื ยอดคงเหลอื ตน้ งวด รปู ท่ี 1.3 ขนั้ ตอนแสดงตน้ ทนุ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ของกจิ การผลติ และกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ 5. ต้นทุนการผลิต

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทนุ การผลติ 9 ตน้ ทุนการผลติ (Manufacturing cost) หมายถงึ ตน้ ทุนหรอื คา่ ใชจ้ า่ ยทเ่ี กดิ ขน้ึ เพอ่ื แปรสภาพวตั ถุดบิ ใหเ้ ป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รูปทม่ี ไี วเ้ พอ่ื ขาย โดยประกอบไปดว้ ย วตั ถดุ บิ ทาง ตรงทเ่ี บกิ ใชไ้ ปในการผลติ ค่าแรงงานทางทางตรงทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการผลติ และคา่ ใชจ้ า่ ยต่างๆ ทเ่ี กดิ ขน้ึ ในการผลติ ทจ่ี ะทาใหก้ ารผลติ สนิ คา้ ใดๆ นนั้ เสรจ็ เป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รปู พรอ้ มขายตามท่ี ตอ้ งการ 5.1 องคป์ ระกอบของต้นทุนการผลิต จากความหมายขา้ งต้นทาให้องคป์ ระกอบของตน้ ทุนการผลติ ประกอบไปดว้ ย 3 องคป์ ระกอบดงั น้ี 1) วตั ถดุ บิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ หรอื วตั ถุดบิ ทางตรง 2) ค่าแรงงานทางตรง 3) คา่ ใชจ้ า่ ยในการผลติ 1) วตั ถดุ บิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ หรอื วตั ถุดบิ ทางตรง (Direct Material) โดยปกติ วตั ถุดบิ ทางตรงจะแปรผนั ตรงกบั ปรมิ าณสนิ ค้าท่ผี ลิตเสรจ็ คณะอนุกรรมการบญั ญัติศพั ท์ บัญชี ได้ให้ความหมายไว้ว่า วตั ถุดิบทางตรง คอื มูลค่าของวตั ถุดิบท่ีใช้ในการผลติ สนิ ค้า โดยตรงและเป็นส่วนประกอบสาคญั ทส่ี ามารถคดิ เขา้ เป็นตน้ ทุนของหน่วยผลติ ภณั ฑไ์ ดโ้ ดยงา่ ย ดงั นนั้ วตั ถุดบิ ทางตรงจงึ เป็นส่วนประกอบหลกั ของสนิ ค้าสาเรจ็ รูปทส่ี ามารถคดิ เป็นต้นทุนของ สนิ คา้ นนั้ ๆ โดยงา่ ยและชดั เจน เชน่ ผา้ ทใ่ี ชต้ ดั เสอ้ื สาเรจ็ รปู หนงั ทใ่ี ชท้ ารองเทา้ หรอื กระเป๋ า สว่ นวตั ถุดบิ หรอื วสั ดุทไ่ี ม่สามารถคดิ เขา้ เป็นต้นทุนผลติ ภณั ฑ์หรอื สนิ คา้ ได้โดยงา่ ย หรอื ไม่ใช่ สว่ นประกอบหลกั ของสนิ คา้ นัน้ ๆ จะเรยี กว่าเป็นวตั ถุดบิ ทางออ้ มจะรบั รูร้ ายการเป็นค่าใช้จ่าย ในการผลติ หากมวี ตั ถุดบิ คงเหลอื ปลายงวด จะถูกแสดงยอดคงเหลอื ในงบแสดงฐานะการเงนิ เป็นสนิ ทรพั ยห์ มนุ เวยี น โดยถอื เป็นสนิ คา้ คงเหลอื ของกจิ การ 2) ค่าแรงงานทางตรง (Direct Labor) เป็นค่าแรงทจ่ี ่ายใหแ้ ก่คนงานท่ที า การแปรสภาพวตั ถุดบิ ใหเ้ ป็นสนิ คา้ สาเรจ็ รูปโดยตรง สามารถคานวณต้นทุนต่อหน่วยในการ ผลติ ไดช้ ดั เจน และแปรผนั ตรงกบั ปรมิ าณสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ เช่น คา่ แรงคนงานทอผา้ ค่าแรงท่ี จา่ ยใหแ้ กช่ ่างตดั เยบ็ เสอ้ื ผา้ คา่ แรงคนงานผลติ เฟอรน์ ิเจอร์ เป็นตน้ 3) ค่าใชจ้ ่ายในการผลติ (Manufacturing Overhead) เป็นค่าใช้จ่ายต่างๆ ทก่ี จิ การจ่ายเพอ่ื การผลติ สนิ คา้ โดยไม่รวมวตั ถุดบิ ทางตรงและค่าแรงงานทางตรง ค่าใชจ้ ่าย การผลติ เป็นต้นทุนทางออ้ ม เน่ืองจากไม่สามารถคานวณต้นทุนต่อหน่วยในการผลติ สนิ ค้าได้ แน่นอนชดั เจน เช่น ค่าแรงงานทางออ้ ม ค่าเช่าโรงงาน ค่าเส่อื มราคาโรงงาน ค่าเสอ่ื มราคา เคร่อื งจกั ร เป็นตน้

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทนุ การผลติ 10 5.2 การคานวณต้นทุนการผลิต จากองคป์ ระกอบของตน้ ทุนการผลติ ในการผลติ สนิ คา้ ใดๆ สามารถสรุปเป็นสมการ เพอ่ื คานวณตน้ ทนุ การผลติ ไดด้ งั น้ี ตน้ ทุนการผลติ = วตั ถดุ บิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ + ค่าแรงงานทางตรง + คา่ ใชจ้ ่ายในการผลติ ตน้ ทนุ การผลติ ต่อหน่วย = ตน้ ทนุ การผลติ จานวนหน่วยทผ่ี ลติ เสรจ็ ตวั อย่างท่ี 1.1 ขอ้ มลู ตน้ ทุนผลติ ของกจิ การอุตสาหกรรมแห่งหน่งึ มดี งั น้ี วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ 150,000 บาท คา่ แรงงานทางตรง 80,000 บาท คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ 50,000 บาท จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ คานวณหาตน้ ทนุ ผลติ ไดด้ งั น้ี ตน้ ทุนผลติ = วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ + คา่ แรงงานทางตรง + คา่ ใชจ้ า่ ยการผลติ ตน้ ทนุ ผลติ = 150,000 + 80,000 + 50,000 = 280,000 บาท ตวั อยา่ งท่ี 1.2 บรษิ ทั ยนู ิค จากดั มตี น้ ทุนเกย่ี วกบั การผลติ ดงั น้ี วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ 200,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 140,000 บาท ค่าใชจ้ ่ายการผลติ 60,000 บาท กจิ การผลติ สนิ คา้ ได้ 50,000 หน่วย ตน้ ทนุ ผลติ = 200,000 + 140,000 + 60,000 = 400,000 บาท

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทนุ การผลติ 11 ตน้ ทนุ การผลติ ต่อหน่วย = ตน้ ทุนการผลติ จานวนหน่วยทผ่ี ลติ เสรจ็ = 400,000 50,000 = 8 บาท/หน่วย 5.3 การคานวณต้นทุนสินค้าที่ผลิตเสรจ็ และต้นทุนสินค้าที่ขาย การคานวณต้นทุนสินค้าที่ผลิตเสรจ็ หรอื เรยี กอกี อย่างหน่งึ วา่ ตน้ ทุนสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ทาใหเ้ ราทราบตน้ ทุนทงั้ หมดของสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ทผ่ี ลติ ในงวดบญั ชนี นั้ ๆ โดยสนิ คา้ ท่ี ผลติ ไมเ่ สรจ็ ตอ้ งนาไปผลติ ต่อในงวดบญั ชหี น้า เรยี กวา่ งานระหวา่ งทา (Work in process) หรอื สนิ คา้ ระหว่างผลติ การคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ท่ผี ลติ เสรจ็ จงึ สามารถแยกไดเ้ ป็น 2 กรณี คอื กรณีไมม่ ีงานระหว่างทา มสี ตู รในการคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ ดงั น้ี ต้นทุนสินค้าท่ีผลิตเสรจ็ = วตั ถดุ ิบท่ีใช้ในการผลิต + ค่าแรงงานทางตรง + ค่าใช้จ่ายในการผลิต หรอื ตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ = ตน้ ทนุ การผลติ กรณีมีงานระหว่างทา มสี ตู รในการคานวณตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ ดงั น้ี ต้นทนุ สินค้าที่ผลิตเสรจ็ = วตั ถดุ ิบท่ีใช้ในการผลิต + ค่าแรงงานทางตรง + ค่าใช้จ่ายในการผลิต + งานระหวา่ งทาต้นงวด - งานระหว่างทาปลายงวด หรอื ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ = ตน้ ทุนการผลติ + งานระหวา่ งทาตน้ งวด - งานระหวา่ งทาปลายงวด ตวั อย่างท่ี 1.3 บรษิ ทั สหวทิ ยอ์ ุตสาหกรรม จากดั มตี น้ ทนุ เกย่ี วกบั การผลติ ดงั น้ี วตั ถดุ บิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ 200,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 90,000 บาท ค่าใชจ้ ่ายในการผลติ 50,000 บาท

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทนุ การผลติ 12 กจิ การไม่มงี านระหวา่ งทาต้นงวดและปลายงวด จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ สามารถคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ ไดด้ งั น้ี ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ = วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ + คา่ แรงงานทางตรง + ค่าใชจ้ า่ ยในการผลติ = 200,000 + 90,000 + 50,000 = 340,000 บาท ตวั อยา่ งท่ี 1.4 บรษิ ทั สหวทิ ยอ์ ุตสาหกรรม จากดั มตี น้ ทุนเกย่ี วกบั การผลติ ดงั น้ี วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ 200,000 บาท ค่าแรงงานทางตรง 90,000 บาท คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ 50,000 บาท งานระหวา่ งทาต้นงวด 40,000 บาท งานระหว่างทาปลายงวด 35,000 บาท จากขอ้ มลู ขา้ งตน้ สามารถคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ ไดด้ งั น้ี ตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ = วตั ถุดบิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ + ค่าแรงงานทางตรง + คา่ ใชจ้ ่ายการผลติ + งานระหวา่ งทาตน้ งวด - งานระหว่างทาปลายงวด = 200,000 + 90,000 + 50,000 + 40,000 - 35,000 = 345,000 บาท การคานวณต้นทนุ สินค้าท่ีขาย สาหรบั กจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ จะคานวณจากสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ตน้ งวดบวกกบั ตน้ ทุนของสนิ คา้ ทซ่ี อ้ื และหกั ดว้ ยสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด สว่ น กจิ การผลติ จะคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี ายจากสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ตน้ งวดบวกดว้ ยตน้ ทุนของสนิ คา้ ท่ี ผลติ เสรจ็ และหกั ดว้ ยสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด งบกาไรขาดทุนของกจิ การจงึ แตกต่างกนั ในสว่ น ของรายการทน่ี ามาคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี าย ดงั ตารางท่ี 1.2 กิจการซื้อขายสินค้า กิจการผลิต สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ตน้ งวด xx สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ตน้ งวด xx xx บวก ซื้อสุทธิ xx บวก ต้นทุนสินค้าที่ผลิต xx xx สนิ คา้ ทม่ี ไี วเ้ พอ่ื ขาย xx เสรจ็ xx หกั สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด xx สนิ คา้ ทม่ี ไี วเ้ พอ่ื ขาย ต้นทนุ สินค้าท่ีขาย xx หกั สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด ต้นทนุ สินค้าท่ีขาย

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และต้นทนุ การผลติ 13 ตารางท่ี 1.2 การคานวณต้นทุนสนิ คา้ ทข่ี ายของกจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ และกจิ การผลติ กิจการผลิต กิจการซื้อขายสินค้า วตั ถุดบิ ค่าแรงงาน BI 10 80 70 75 EI 5 ค่าใชจ้ ่ายในการ วตั ถุดบิ ผลติ ทใ่ี ชใ้ น งานระหวา่ งทา 100 การ ผลติ BI 10 75 215 80 100 EI 50 สนิ คา้ สาเรจ็ รปู สนิ คา้ สาเรจ็ รปู BI 20 BI 50 215 210 260 270 EI 25 EI 40 ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทข่ี าย ตน้ ทนุ สนิ คา้ ทข่ี าย 210 270 BI คอื ยอดคงเหลอื ตน้ งวด EI คอื ยอดคงเหลอื ปลายงวด รปู ท่ี 1.2 แสดงความสมั พนั ธบ์ ญั ชที สเ่ี กรย่ีปุ วเกนบั ื้อตหน้ าทหุนนสนิ่วคยา้ ทท่ีข่ี 1ายของกจิ การผลติ และกจิ การ ซอ้ื ขายสนิ คา้

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และต้นทุนการผลติ 14 กจิ การผลติ สามารถจดั ตงั้ ได้ทงั้ ในรูปแบบบรษิ ทั จากดั หา้ งหุน้ ส่วน หรอื กจิ การ เจา้ ของคนเดยี ว มลี กั ษณะการดาเนินงานโดยซ้อื วตั ถุดบิ มาทาการผลติ หรอื แปรสภาพให้เป็น สนิ คา้ สาเร็จรูปเพ่อื ขาย ส่วนกจิ การซ้ือขายสนิ ค้าจะซ้อื สนิ ค้าสาเรจ็ รูปมาไวเ้ พ่อื ขาย ดงั นัน้ สนิ ค้าคงเหลอื ของกจิ การผลติ จงึ มี 3 ชนิด คอื วตั ถุดบิ งานระหว่างทา และสนิ คา้ สาเรจ็ รปู ถอื เป็นสนิ ทรพั ยห์ มนุ เวยี นในงบแสดงฐานะการเงนิ แต่กจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ จะมสี นิ คา้ สาเรจ็ รูป เพยี งชนดิ เดยี ว การคานวณตน้ ทุนการผลติ ประกอบไปดว้ ย วตั ถดุ บิ ทใ่ี ชใ้ นการผลติ + ค่าแรงงาน ทางตรง + คา่ ใชจ้ ่ายในการผลติ การคานวณตน้ ทนุ สนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ จะมาจากตน้ ทุนการผลติ + งานระหวา่ งทาต้น งวด - งานระหว่างทาปลายงวด การคานวณตน้ ทุนสนิ คา้ ทข่ี าย กจิ การซอ้ื ขายสนิ คา้ จะคานวณจากสนิ คา้ สาเรจ็ รูป ตน้ งวด + ซอ้ื สุทธิ – สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด สว่ นกจิ การผลติ คานวณจากสนิ คา้ สาเรจ็ รูปตน้ งวด + ตน้ ทุนสนิ คา้ ทผ่ี ลติ เสรจ็ – สนิ คา้ สาเรจ็ รปู ปลายงวด ..........................................

หน่วยท่ี 1 ลกั ษณะของกจิ การผลติ และตน้ ทุนการผลติ 15