ວິທີສອນພາສາລາວ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ວຽງຈນັ ໃນວນັ ທີ 5/7/1996 ເວລາ 14:00 ໂມງ ເພຸ່ ອຮບັ ຟັງການແນະນາກຸ່ ຽວກບັ ການເຄຸ່ ອນໄຫວດາ້ ນສລິ ະປະໃນຕຸ່ ໜາ້ , ການຈດົ ບນັ ທກຶ ພະແນກຖະແຫຼງຂຸ່ າວວດັ ທະນະທານະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ ໃຫຄ້ ະນະວງົ ດນົ ຕີ ແລະ ສລິ ະປະສະ ໝກັ ຫຼນີ້ ທຸ່ ຂີ ນຶ້ ທະບຽນເຂາົ້ ຮຸ່ ວມປະຊມຢຸ່ ູຊນັ້ ສອງ ເວລາ 14:00 ໂມງ ຂອງວນັ ທີ 5/7/1996 ເພຸ່ ອຟັງການແນະນາກຸ່ ຽວ ກບັ ການເຄຸ່ ອນໄຫວສລິ ະປະໃນເທຸ່ ອໜາ້ . ຂ. ບນັ ທກຶ ຈາກການອຸ່ ານ ໃນການສກຶ ສາລະບບົ ສຸ່ ສານທາງໄກ. ການອຸ່ ານເອກະສານການສອນເປັນເລຸ່ ອງສາຄນັ ທຸ່ ສີ ດ ເມຸ່ ອອຸ່ ານເລຸ່ ອງ ແລະ ທາຄວາມເຂາົ້ ໃຈກຸ່ ຽວກບັ ເລຸ່ ອງແລວ້ ເຮາົ ຄວນທນັ ທກຶ ເນອ້ ໃນສາຄນັ ໃຫໄ້ ດເ້ ນອ້ ຄວາມທຸ່ ຊີ ດັ ເຈນ. ການທຸ່ ຈີ ະ ບນັ ທກຶ ໄດດ້ ຜີ ູບ້ ນັ ທກຶ ຈະຕອ້ ງມຄີ ວາມສາມາດໃນການອຸ່ ານ ໂດຍມຂີ ນັ້ ຕອນສະຫຼບໄດດ້ ຸ່ ງັ ນ:ີ້ ວາງເປົາ້ ໝາຍ, ສາຫຼວດຂ້ ມນູ , ສງັ ເກດສຸ່ ວນປະກອບ, ອຸ່ ານຢຸ່ າງມສີ ະມາທິ ແລະ ຕງັ້ ຄາຖາມທບົ ທວນ. ການບນັ ທກຶ ນນັ້ ຕອ້ ງໄດມ້ າຈາກການອຸ່ ານ ເພຸ່ ອຈດົ ຈາຄວາມສາຄນັ ຜູອ້ ຸ່ ານຕອ້ ງອຸ່ ານຢຸ່ າງລະອຽດ, ອາດຂດີ ກອ້ ງໄວເ້ ມຸ່ ອເຮາົ ອຸ່ ານພບົ ຂສ້ າຄນັ , ແຕຸ່ ຕອ້ ງຄານງຶ ວຸ່ າ ໃຈຄວາມສາຄນັ ບຸ່ ໄດມ້ ແີ ຕຸ່ ຢຸ່ ູໃນເນອ້ ເລຸ່ ອງທຸ່ ສີ າຄນັ ເທຸ່ າົ ນນັ້ . ຂມ້ ູນ, ແນວຄດິ , ທດັ ສະນະ ແລະ ຈດປະສງົ ຂອງເລຸ່ ອງທຸ່ ີ ອຸ່ ານນນັ້ ກມຄີ ວາມສາຄນັ ຄກບັ ເນອ້ ເລຸ່ ອງ. ການອຸ່ ານໜງັ ສປະເພດໃດກຕາມ ເມຸ່ ອບນັ ທກຶ ກຄວນຄານງຶ ເຖິງແຫຸ່ ຼງທຸ່ ມີ າຂອງເລຸ່ ອງ ຄ ການສະແດງຄວາມ ເຄາົ ລບົ ຕຸ່ ເຈາົ້ ຂອງເລຸ່ ອງ ແລະ ເປັນການສະແດງຫຼກັ ຖານອາ້ ງອງີ . ໃນການຂຽນລາຍງານທາງວຊິ າການ, ການວໄິ ຈ ຫຼ ການແຕຸ່ ງຕາລາກຕາມ ຖາ້ ຄດັ ຂຄ້ ວາມ ຫຼ ແນວຄດິ ຈາກໜງັ ສໃດຕອ້ ງໄດເ້ ຮດັ ເຊງີ ອດັ , (Foot note) ແລະ ບນັ ນານ ກມົ (Bibliography) ເອາົ ໄວ້ ເຊຸ່ ນັ ຖາ້ ເປັນໜງັ ສຕອ້ ງບອກຊຸ່ ຜູແ້ ຕຸ່ ງ, ຊຸ່ ໜງັ ສ, ສານກັ ພມິ , ປີພມິ , ໜາ້ ອາ້ ງອງີ , ຖາ້ ເປັນວາລະສານ ຫຼ ໜງັ ສພມິ ໃຫບ້ ອກຊຸ່ ຜູແ້ ຕຸ່ ງ, ຊຸ່ ບດົ ຄວາມ ຫຼ ເລຸ່ ອງ, ຊຸ່ ວາລະສານ, ປີພມິ , ສະ ບບັ ທ,ີ ວນັ ທ,ີ ເດອນ ປີ ແລະ ເລກໜາ້ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ພູມີ ວງົ ວຈິ ດິ ໄວຍາກອນລາວ ຄງັ້ ທີ 1 ພະແນກສກຶ ສາສູນກາງພມິ ຈາຫນຸ່ າຍ 1967 ໜາ້ ທີ 6. ວທິ ີຈດົ ບນັ ທຶກຈາກການອຸ່ ານເອົາເນອ້ ໃນສາຄນັ ຂອງເລຸ່ ອງ ໂດຍໃຊຖ້ ອ້ ຍຄາເຮົາເອງ ຫຼ ຄດັ ຂ້ ຄວາມທຸ່ ີ ຕອ້ ງການ ໂດຍບຸ່ ເພຸ່ ມີ ຕຸ່ ມ ແລະ ບຸ່ ຕດັ ອອກ ຫຼ ອາ້ ງເຖງິ ຂຄ້ ວາມໃນເຄຸ່ ອງໝາຍຄາເວາົ້ ວຸ່ າ ມາຈາກແຫຸ່ ງນນັ້ ໆ ອາດຈະມີ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູບ້ ນັ ທກຶ ເພຸ່ ມີ ເຕມີ ຫຼ ບຸ່ ມກີ ໄດ.້ ຖາ້ ມຕີ ອ້ ງແຍກອອກ ຫຼ ສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ຢຸ່ າງຈະແຈງ້ ວຸ່ າ ຂຄ້ ວາມ ໃດເອາົ ມາ ແລະ ຂຄ້ ວາມໃດເປັນຂອງຜູບ້ ນັ ທກຶ . ຮູບແບບການບນັ ທກຶ ຈາກການອຸ່ ານ ເຮາົ ຕອ້ ງສາ້ ງຮູບແບບໃດໜຸ່ ງຶ ຂນຶ້ ສະເພາະ ຫຼ ຈະນາເອາົ ແບບມາຈາກບດັ ລາຍການໃນຫອ້ ງສະໝດ ຫຼ ຈດັ ທາບດັ ສາລບັ ບນັ ທກຶ ໄວ້ ໂດຍສະເພາະເມຸ່ ອອຸ່ ານເລຸ່ ອງໃດເລຸ່ ອງໜຸ່ ງຶ ກບນັ ທກຶ ເນອ້ ໃນ ສາຄນັ ໄວບ້ ດັ ໜຸ່ ງຶ , ເມຸ່ ອອຸ່ ານເລຸ່ ອງອຸ່ ນ ຫຼ ອຸ່ ານເຫຼມັ້ ອຸ່ ນ ກບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນບດັ ອກີ ໃບໜຸ່ ງຶ ເຊຸ່ ງິ ບດັ ນນັ້ ໆເຮາົ ອາດມາຮຽງ ລາດບັ ຕາມຫວົ ເລຸ່ ອງຊຸ່ ໜງັ ສໄວພ້ າຍຫຼງັ . ສາລບັ ການຈດັ ທາຮູບແບບເລອກໄດຫ້ ຼາຍວທິ ີ ເຊຸ່ ນັ ບດັ ຊຸ່ ເລຸ່ ອງ ຫຼ ບດັ ຫວົ ເລຸ່ ອງກໄດ້ ເພຸ່ ອສະດວກໃນການສງັ ເກດ ແລະ ຮຽງ ລາດບັ ບດັ . ສຸ່ ວນຂຄ້ ວາມ ແລະ ເນອ້ ໃນສາຄນັ ຈາກການອຸ່ ານກ ບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນຊຸ່ ອງຫວຸ່ າງກອ້ ງຫວົ ເລຸ່ ອງດຸ່ ງັ ກຸ່ າວ ແລະ ຢຸ່ າລມວຸ່ າມາຈາກໜາ້ ໃດ. ຄ. ບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນ ບດົ ຫວນຄນແມຸ່ ນປະເພດບດົ ບນັ ທກຶ ຂອງບກຄນົ ທຸ່ ຂີ ຽນກຸ່ ຽວກບັ ຊວີ ດິ ແລະ ການເຄຸ່ ອນໄຫວຂອງຕນົ ເອງໃນ 51 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ໄລຍະຜຸ່ ານມາຕງັ້ ແຕຸ່ ອາດດີ ຈນົ ເຖງິ ປັດຈບນັ . ບາງເທຸ່ ອກພຽງແຕຸ່ ໄດບ້ ນັ ທກຶ ເອາົ ເຫດການການ ເຄຸ່ ອນໄຫວປະສບົ ການ ຫຼ ບດົ ຮຽນຊວີ ດິ ໃດໜຸ່ ງຶ ຂອງຕນົ ເອງ ທຸ່ ໄີ ດປ້ ະສບົ ພບົ ພແ້ ລວ້ ມາຂຽນ ຫຼ ບນັ ທກຶ ໄວ້ ເຊຸ່ ງິ ອາດຈະມຄີ ນຄຸ່ ານາເອາົ ມາເປັນ ບດົ ຮຽນໃນປັດຈບນັ ແລະ ອະນາຄດົ ໃຫແ້ ກຸ່ ຕນົ ເອງ ຫຼ ຜູອ້ ຸ່ ນໆກໄດ.້  ວທິ ເີ ຮດັ ບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນ - ການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນ ກບຸ່ ແຕກຕຸ່ າງກບັ ການເລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງການເຄຸ່ ອນໄຫວຂອງຕນົ ເອງໃນໄລ ຍະຜຸ່ ານມາ. ສະນນັ້ , ຈະຕອ້ ງຮູວ້ ທິ ເີ ລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງໃຫດ້ .ີ - ວທິ ຂີ ຽນບດົ ບນັ ທກຶ ຫວນຄນ ເພຸ່ ນິ ຂຽນຕາມລາດບັ ເຫດການ ຫຼ ການເຄຸ່ ອນໄຫວທຸ່ ຕີ ນົ ເອງຕອ້ ງການບນັ ທກຶ . - ຕອ້ ງຈຸ່ ຈາເຫດການຕຸ່ າງໆ ນບັ ທງັ ສະຖານທຸ່ ີ ແລະ ເວລາອກີ ດວ້ ຍ. - ບຸ່ ບດິ ເບອນຄວາມເປັນຈງິ ໝາຍຄວາມວຸ່ າຕນົ ເອງເຄຸ່ ອນໄຫວແນວໃດ ຫຼ ຕນົ ເອງພບົ ພແ້ ນວໃດ ກຕອ້ ງຂຽນ ໃຫຖ້ ກຕອ້ ງຕາມນນັ້ . - ໃຊພ້ າສາໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈງຸ່າຍ ບຸ່ ໃຫສ້ ບັ ສນົ ຈນົ ສາມາດຈບັ ໃຈຄວາມໄດ.້ ຕວົ ຢຸ່ າງ “ຄວາມຊງົ ຈາຂອງຊວີ ດິ ” ເຮາົ ເກດີ ຢຸ່ ູບາ້ ນຄາຍ, ຕາແສງຄາຍ (ເຊຸ່ ງິ ດຽວນປີ້ ຸ່ ຽນມາເປັນຕາແສງຍອດງຸ່ມ), ເມອງແປກ ແຂວງຊຽງຂວາງ ກງົ ກບັ ເດອນ 4 ແຮມ 13 ຄຸ່ າ ປີວອກ ຫຼ ເປີກສນັ , ໃນວນັ ທີ 6 ເມສາ 1909. ບາ້ ນເກດີ ຂອງເຮາົ ຢຸ່ ູຫຸ່ າງໄກຈາກຕວົ ເມອງ ຊຽງຂວາງ ປະມານ 50 ກໂິ ລແມດັ ໄປທາງທດິ ເໜອ, ເວລານນັ້ ເປັນບຸ່ ອນຢຸ່ ູຂອງເຈາົ້ ເມອງເມອງແປກ ແຕຸ່ ວຸ່ າມນັ ຍງັ ແມຸ່ ນ ໄລຍະຕນົ້ ແຫຸ່ ງການປົກຄອງຂອງພວກລຸ່ າເມອງຂນຶ້ ຝຣຸ່ ງັ , ເຈາົ້ ເມອງຍງັ ເຮດັ ການຢຸ່ ູເຮອນຂອງເຂາົ ເອງ ເພາະວຸ່ າຍງັ ບຸ່ ທນັ ມີ ຫອ້ ງການ. ພວກຂາ້ ລາຊະການ ເຊຸ່ ງິ ສຸ່ ວນຫຼາຍແມຸ່ ນພວກທຸ່ ສີ ກິ ມາຈາກວດັ ເປັນຊຽງ, ທດິ ຫຼ ຈານ ໄດຮ້ ບັ ນາມມະຍດົ ເປັນອປະຣາດ, ລາ ຊະວງົ , ລາຊະບດ, ເມອງແສນ, ເມອງຈນັ ແລະ ສະຫມຽນ, ໄດຮ້ ບັ ເງນິ ເດອນແຕຸ່ 20 ກບີ ລງົ ຮອດ 7 ກບີ ຕຸ່ ເດອນ. ງ. ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມແມຸ່ ນບດົ ບນັ ທກຶ ປະເພດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ໃີ ຊບ້ ນັ ທກຶ ວຽກງານຂອງກອງປະຊມຕຸ່ າງໆ ເຊຸ່ ງິ ຂຽນຕາມ ລາດບັ ແລະ ຖກຕອ້ ງກບັ ຄວາມຈງິ ຂອງກອງປະຊມ. ການບນັ ທກຶ ກອງປະຊມມຄີ ວາມສາຄນັ ແລະ ຈາເປັນທຸ່ ສີ ດ ເພຸ່ ອ ຈດົ ເອາົ ບນັ ຫາຂອງວຽກງານກອງປະຊມໄວໃ້ ຫເ້ ປັນປະໂຫຍດຕຸ່ ການປະຕບິ ດັ ວຽກງານນນັ້ ໆໃຫສ້ ອດຄຸ່ ອງ ແລະ ໄດຮ້ ບັ ຜນົ ດ.ີ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມຊຸ່ ວຍໃຫຜ້ ູທ້ ຸ່ ບີ ຸ່ ໄດເ້ ຂາົ້ ຮຸ່ ວມກອງປະຊມເຂາົ້ ໃຈບນັ ຫາຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ໄີ ດເ້ ປິກສາຫາລກນັ ຢຸ່ ູໃນ ກອງປະຊມ. ນອກຈາກນນັ້ ຍງັ ຊຸ່ ວຍໃຫຂ້ ນັ້ ເທງິ ກວດກາວຽກງານຂນັ້ ລຸ່ ມໄດຢ້ ຸ່ າງຊດັ ເຈນ.  ປະເພດຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມ ບດົ ບນັ ທກຶ ແບຸ່ ງອອກເປັນ 3 ປະເພດ ຄ ບດົ ບນັ ທກຶ ລະອຽດ, ບດົ ບນັ ທກຶ ທາມະດາ ແລະ ບດົ ບນັ ທກຶ ຫຍ.້  ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມລະອຽດ: ແມຸ່ ນບດົ ບນັ ທກຶ ທຸ່ ຕີ ອ້ ງຈດົ ຄາປາໄສ ຫຼ ຄາຄດິ ຄາເຫນັ ຂອງ ແຕຸ່ ລະຄນົ ຢຸ່ າງ ລະອຽດ ແລະ ຄບົ ຖວ້ ນເຊຸ່ ງິ ມກັ ໃຊບ້ ນັ ທກຶ ກອງປະຊມທຸ່ ສີ າຄນັ . ໂຄງຮຸ່ າງບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມແບບລະອຽດ. ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມເຄຍີ ມໂີ ຄງຮຸ່ າງດຸ່ ງັ ນ:ີ້  ພາກເປີດຫວົ ເລຸ່ ອງ 52 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມ...... ກ. ໄຂພທິ ີ ເວລາ…….....ໂມງ, ວນັ ທ…ີ …......ເດອນ…..........ປີ………..ຢຸ່ ູທຸ່ …ີ ………………………... ຂ. ພາກກອງປະຊມ ຈານວນຄນົ ທຸ່ ມີ ໜີ າ້ ມາຮຸ່ ວມທງັ ໝດົ ...........ຄນົ , ຍງິ .........ຄນົ (ມບີ າງກອງປະຊມມຈີ ານວນຄນົ ໜອ້ ຍ, ຜູ ້ ແທນມາຮຸ່ ວມແຕຸ່ ແມຸ່ ນຜູທ້ ຸ່ ສີ າຄນົ , ຄວນຈດົ ຊຸ່ ນາມສະກນຜູມ້ າຮຸ່ ວມ ແຕຸ່ ລະຄນົ ໃຫແ້ ຈງ້ , ອາດຈະຈດົ ທງັ ຕາແໜຸ່ ງໜາ້ ທຸ່ ີ ຮບັ ຜດິ ຊອບແຕຸ່ ລະຄນົ ). ຄ. ຈດປະສງົ ຂອງກອງປະຊມ ຈດົ ທງັ ຊຸ່ ຜູເ້ ປີດພທິ ີ ແລະ ກຸ່ າວຈດປະສງົ . ງ. ລາຍງານກອງປະຊມ ຈດົ ເນອ້ ໃນຫຍຂ້ ອງກອງປະຊມ. ຈ. ຄະນະປະທານກອງປະຊມ, ສະໝຽນກອງປະຊມ, ຄະນະຈດັ ຕງັ້ ກອງປະຊມ  ພາກເນອ້ ໃນ ພາກນຈີ້ ດົ ເອາົ ການດາເນນີ ໄປທງັ ໝດົ ກອງປະຊມ (ພາກຕນົ້ ຕຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ).  ລາຍງານ (ຈດົ ຊຸ່ ຜູສ້ ະເໜ,ີ ຈດົ ເນອ້ ໃນຫຍຂ້ ອງບດົ ລາຍງານ, ຖາ້ ມຫີ ຼາຍບດົ ລາຍງານຕອ້ ງຈດົ ແຕຸ່ ລະບດົ ບດົ ທີ 1, 2, 3,..........)  ເປິກສາສນົ ທະນາ (ພາກນລີ້ ວມມຂີ ລ້ ະອຽດທຸ່ ຈີ າເປັນຄດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ບນັ ຫາຕຸ່ າງໆທຸ່ ຄີ ະນະປະທານຍກົ ຂນຶ້ ມາເປີກສາ. - ຄາເຫນັ ຕຸ່ າງໆຂອງການເປິກສາຫາລ (ເພຸ່ ມີ ເຕມີ ໃສຸ່ ບດົ ລາຍງານ, ເຫນັ ດີ ຫຼ ບຸ່ ເຫນັ ດເີ ຫນັ ພອ້ ມນາຈດໃດຂອງບດົ ລາຍງານ). - ຄາເຫນັ ຕຸ່ າງໆຂອງຄະນະປະທານສະຫຼບບາງພາກ ຫຼ ສະຫຼບລວມການເປີກສາ.  ມະຕຂິ ອງກອງປະຊມ ຈດົ ບນັ ຫາຕຸ່ າງໆທຸ່ ກີ ອງປະຊມໄດຕ້ ກົ ລງົ ເປັນເອກະສນັ . ຖາ້ ຕກົ ລງົ ບນັ ຫາໃດກຕອ້ ງຈດົ ຄະແນນສຽງຈະແຈງ້ ຄຈານວນບດັ ທຸ່ ໄີ ດປ້ ຸ່ ອນບດັ ຖກຕອ້ ງ, ບດັ ຕາຍ, ບດັ ຂາວ, ຈານວນບດັ ທງັ ໝດົ .  ພາກສະຫຼບ - ຈດົ ວຽກສະຫບຼ ກອງປະຊມ, ຄາຄດິ ຄາເຫນັ , ການຍອ້ ງຍ, ຕຕິ ຽນ. - ຄາຄດິ ຄາເຫນັ ຂອງບນັ ດາຜູແ້ ທນ (ຖາ້ ມຄີ ວນບນັ ທກຶ ຊຸ່ ແລະ ຄາເຫນັ ໂດຍຫຍ)້ .  ພາກປີດສະຫຼບກອງປະຊມ ເວລາ…….....ໂມງ, ວນັ ທ.ີ ..........ເດອນ.....................ອດັ ກອງປະຊມ, ລາຍເຊນັ ປະທານ ແລະ ເລຂາ ກອງປະຊມ. ປະທານກອງປະຊມເຊນັ ເລຂານການເຊນັ 53 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ  ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມແບບທາມະດາ: ພຽງແຕຸ່ ຈດົ ຄວາມເຫນັ ສາຄນັ ແລະ ມະຕຕິ ຸ່ າງໆຂອງກອງປະຊມໃຫ້ ຄບົ ຖວ້ ນ ແລະ ຖກຕອ້ ງ, ບຸ່ ຈາເປັນຈະຈດົ ທກຄາເຫນັ ຫຼ ຄາປາໄສຂອງທກຄນົ ກຸ່ ໄດ.້ ໂຄງຮຸ່ າງບດົ ບນັ ທກຶ ທາມະດາມີ 4 ພາກສຸ່ ວນຄກນັ ກບັ ບດົ ບນັ ທກຶ ລະອຽດ ແລະ ບນັ ທກຶ ຫຍ.້ ແຕຸ່ ການຈດົ ບນັ ທກຶ ທາມະດາບຸ່ ຈາເປັນຈດົ ທກຄາເຫນັ ໃສຸ່ ກໄດ.້  ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມແບບຫຍ:້ ເປັນການບນັ ທກຶ ຂຄ້ ວາມ ແລະ ບນັ ຫາສາຄນັ ທຸ່ ກີ ອງປະຊມໄດເ້ ປິກສາຫາລ ກນັ ໂດຍສະເພາະແມຸ່ ນມະຕຕິ ຸ່ າງໆຂອງກອງປະຊມ ທຸ່ ໄີ ດຕ້ ກົ ລງົ ກນັ ຕອ້ ງບນັ ທກຶ ໃຫກ້ ະທດັ ຫດັ ແລະ ຖກຕອ້ ງຕາມ ຄວາມຈງິ ຂອງກອງປະຊມ.  ຮູບແບບບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມ (ຫຍ)້ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ບດົ ບນັ ທກຶ ກອງປະຊມສະມາຊກິ ກາມະບານປະຈາສກົ ຮຽນ 2004 - 2005 ຂອງວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງພະບາງ - ກອງປະຊມໄຂຂນຶ້ ເວລາ 8:00 ໂມງຂອງວນັ ທີ 15/11/2005 ທຸ່ ສີ ະໂມສອນເກຸ່ າົ (ຕກຶ 3 ຊນັ້ ). - ຈານວນຜູເ້ ຂາົ້ ຮຸ່ ວມທງັ ໝດົ 360 ຄນົ , ຍງິ 210 ຄນົ , ຂາດ 3 ຄນົ , ຍງິ 1 ຄນົ ມເີ ຫດຜນົ 3 ຄນົ (ອາດຈະຂຽນ ຊຸ່ ຜູຂ້ າດໄວກ້ ໄດ)້ . - ຈານວນແຂກເຂາົ້ ຮຸ່ ວມ 6 ທຸ່ ານ. - ຈດປະສງົ ຂອງກອງປະຊມ ເພຸ່ ອສະຫຼບວຽກງານຂອງສະມາຊກິ ກາມະບານໃນສກົ ຮຽນ 2004 - 2005. ວາງ ແຜນການຕຸ່ ໄປ ແລະ ຄດັ ເລອກເອາົ ຄະນະຮາກຖານຊດໃໝຸ່ . - ພທິ ກີ ອນ………………. - ຄະນະປະທານ............ 1. ຄະນະກາມະບານໂຮງຮຽນເປັນປະທານ. 2. ຮອງຄະນະກາມະບານໂຮງຮຽນເປັນຮອງປະທານ. 3. ຫວົ ຫນາ້ ຈກາມະບານເປັນຄະນະ. - ເລຂາກອງປະຊມ. - ເນອ້ ໃນກອງປະຊມ. ລາຍງານການປະຕບິ ດັ ວຽກງານຂອງສະມາຊກິ ກາມະບານໃນສກົ ຮຽນທຸ່ ຜີ ຸ່ ານມາ ເຊຸ່ ງິ ສະມາຊກິ ທກຄນົ ຫາ້ ວ ຫນັ , ປະຕບິ ດັ ລະບຽບຂອງສະມາຊກິ ກາມະບານຄ ເປັນແບບຢຸ່ າງເອາົ ໃຈໃສຸ່ ເຄຸ່ ອນໄຫວດເີ ດຸ່ ນັ ໃນຂະບວນການຂອງ ສະມາຊກິ ກາມະບານກຄຂອງໂຮງຮຽນ. ດາ້ ນອຸ່ ອນ ຍງັ ມສີ ະມາຊກິ ຈານວນໜອ້ ຍໜຸ່ ງຶ ຂາດລະບຽບວໄິ ນ, ນຸ່ ງເຄຸ່ ອງບຸ່ ຖກລະບຽບ, ມາໂຮງ ຮຽນຊາ້ . ແຜນການຕຸ່ ໄປຕອ້ ງເອາົ ໃຈໃສຸ່ ຕຸ່ ການຮຸ່ າຮຽນໃຫຫ້ ຼາຍຂນຶ້ , ນຸ່ ງເຄຸ່ ອງຖກຕາມລະບຽບ, ເປັນ ແບບຢຸ່ າງແກຸ່ ມະຫາຊນົ ໃຫຫ້ ຼາຍກວຸ່ າເກຸ່ າົ . - ພາກສຸ່ ວນສນົ ທະນາມຫີ າຼ ຍຄາເຫນັ ເວາົ້ ວຸ່ າ ຄວນມກີ ານປະຕບິ ດັ ລະບຽບຕຸ່ ຜູລ້ ະເມດີ ວໄິ ນ ຈຸ່ ງິ ຈະເປັນຕວົ ຢຸ່ າງ 54 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ໃຫແ້ ກຸ່ ມະຫາຊນົ , ມຄີ ະນະກາມະການກວດກາຂອບເຂດຮບັ ຜດິ ຊອບການອານາໄມຂອງແຕຸ່ ລະຈ. - ມະຕກິ ອງປະຊມ: 4. ເຫນັ ດກີ ບັ ບດົ ສະຫບຼ . 5. ຕກົ ລງົ ຮບັ ເອາົ ແຜນການໄປປະຕບິ ດັ . 6. ຕກົ ລງົ ແຕຸ່ ງຕງັ້ ຄະນະກວດກາຂອບເຂດຮບັ ຜດິ ຊອບເດຸ່ ນີ ໂຮງຮຽນ. 7. ກອງປະຊມລງົ ຄະແນນສຽງຄດັ ເລອກເລຂາກາມະບານຊດໃໝຸ່ 4 ຄນົ . - ອ.ຈ.................... - ອ.ຈ.................... - ອ.ຈ…………..... - ອ.ຈ…………….. ໃນຈານວນຜູສ້ ະໝກັ 5 ຄນົ ຂສ້ ະເໜີ - ສະເໜີ ຫຈ້ ດັ ຕງັ້ ເຝິກແອບສລິ ະປະ, ກລິ າ ປະຈາສະມາຊກິ ກາມະບານ. - ສະເໜຄີ ະນະຮາກຖານກາມະບານຕດິ ຕາມ, ຮບັ ເອາົ ມະຫາຊນົ ຜູກ້ າ້ ວໜາ້ ຕຸ່ ມ. ຕອນທາ້ ຍກອງປະຊມ ໄດຮ້ ບັ ຟັງການໂອລ້ ມົ ຂອງຄະນະຮາກຖານກາມະບານໂຮງຮຽນໃຫຄ້ າຄດິ ຄາເຫນັ ເຊຸ່ ງິ ເພຸ່ ນິ ໄດຊ້ ມົ ເຊຍີ ຜນົ ງານທຸ່ ປີ ະຕບິ ດັ ໄດໃ້ ນສກົ ຮຽນຜຸ່ ານມາ ພອ້ ມນນັ້ ເພຸ່ ນິ ໄດແ້ ນະນາສຸ່ ງັ ສອນໃຫທ້ ກຄນົ ຮກັ ສາມູນເຊອ້ ຫາ້ ວຫນັ , ເປັນແບບຢຸ່ າງໃນທກວຽກງານຂອງໂຮງຮຽນ, ດໝຸ່ ນັ ຮຸ່ າຮຽນໃຫເ້ ປັນທຸ່ ຮີ ກັ ແພງ ແລະ ໄວເ້ ນອ້ ເຊຸ່ ອໃຈຈາກຄູ ອາຈານ. ກອງປະຊມອດັ ລງົ ເມຸ່ ອເວລາ 10:45 ໂມງ ຂອງວນັ ທີ 15/11/2005 ປະທານກອງປະຊມເຊນັ ເລຂານການເຊນັ ກດິ ຈະກາ ການບນັ ທກຶ ຈາກການຟັງ ອປະກອນ ເຈຍ້ , ບກິ (ນກັ ຮຽນກທ້ ຕນົ ເອງ ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ຄກູ ະກຽມເລຸ່ ອງ (ເລຸ່ ອງໃດກຸ່ ໄດ)້ . - ແນະນາວທິ ບີ ນັ ທກຶ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນ. - ຄອູ ຸ່ ານບດົ ທຸ່ ຕີ ນົ ເອງກະກຽມມານນັ້ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງ. - ຫຼງັ ຈາກນກັ ຮຽນບນັ ທກຶ ສາເລດັ ແລວ້ ຄໃູ ຫນ້ ກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະຄນົ ອຸ່ ານສຸ່ ງິ ທຸ່ ຕີ ນົ ເອງບນັ ທກຶ ໄດ້ ສຸ່ ູໝຸ່ ໃູ ນຫອ້ ງຟັງ. - ຄສູ ນົ ທະນາກບັ ນກັ ຮຽນໃນຫອ້ ງເພຸ່ ອແລກປຸ່ ຽນຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ເຊຸ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . - ຄສູ ະຫບຼ ຄນເພຸ່ ອຄວາມເປັນເອກະພາບ. ຈ. ບນັ ທກຶ ຫຍ້ ການບນັ ທກຶ ຫຍ້ ແມຸ່ ນການຈດົ ເອາົ ເນອ້ ໃນສາຄນັ ຂອງເລຸ່ ອງຍາວມາຮຽບຮຽງໃໝຸ່ ໃຫສ້ ນັ້ ເຂາົ້ ໂດຍຕດັ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ບີ ຸ່ 55 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ສາຄນັ ອອກແລວ້ ຂຽນເປັນສານວນຂອງຕນົ ເອງ ແຕຸ່ ບຸ່ ໃຫຄ້ ວາມໝາຍປຸ່ ຽນໄປຈາກເດມີ ເຊຸ່ ນັ ດຽວກບັ ການຫຍຮ້ ູບໃຫຍຸ່ ໃຫເ້ ປັນຮູບນອ້ ຍ. ເມຸ່ ອເປັນຮູບນອ້ ຍແລວ້ ກຍງັ ຮກັ ສາລກັ ສະນະຄກບັ ຮູບໃຫຍຸ່ . ການຫຍເ້ ລຸ່ ອງໃດກຕາມເຮາົ ບຸ່ ສາມາດ ການດົ ເປັນກດົ ເກນຕາຍຕວົ ໄດ,້ ມນັ ອງີ ຕາມເນອ້ ໃນຂອງເລຸ່ ອງນນັ້ . ການບນັ ທກຶ ຫຍ້ ຈະມປີ ະສດິ ທພິ າບພຽງໃດນນັ້ ຂນຶ້ ກບັ ຄວາມສາມາດໃນການຟັງ, ການອຸ່ ານ ແລະ ການຂຽນ ບນັ ທກຶ ໝາຍຄວາມວຸ່ າຜູບ້ ນັ ທກຶ ຫຍຕ້ ອ້ ງຮູຈ້ ກັ ຟັງ ແລະ ອຸ່ ານແລວ້ ຈດົ ປະເດນັ ສາຄນັ ອອກມາຂຽນ ໂດຍອາໄສຫຼກັ ການ ຂຽນໃຫກ້ ະທດັ ຮດັ ແຕຸ່ ມຄີ ວາມໝາຍບຸ່ ຜດິ ຈາກເດມີ . ໂດຍທຸ່ ວົ ໄປແລວ້ ການບນັ ທກຶ ຫຍມ້ ດີ ຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ອຸ່ ານ ຫຼ ຟັງເລຸ່ ອງທຸ່ ຈີ ະຫຍດ້ ວ້ ຍຄວາມຕງັ້ ໃຈ ຕອ້ ງຕງັ້ ຄາຖາມເພຸ່ ອຫາຄາຕອບຈາກການອຸ່ ານ ຫຼ ຟັງວຸ່ າເປັນ ເລຸ່ ອງຫຍງັ ? ໃຜເຮດັ ຫຍງັ ? ຢຸ່ ູໃສ? ເມຸ່ ອໃດ ແລະ ໄດຜ້ ນົ ຢຸ່ າງໃດ?. - ຖາ້ ເປັນການອຸ່ ານອາດທບົ ທວນ ແລະ ແຍກຕອນເພຸ່ ອທາຄວາມເຂາົ້ ໃຈ ແຕຸ່ ຖາ້ ແມຸ່ ນການຟັງກເຮດັ ໄດໂ້ ດຍການ ທບົ ທວນເລຸ່ ອງທຸ່ ໄີ ດຟ້ ັງລາດບັ ຄວາມຄນໃໝຸ່ . - ນາເອາົ ໃຈຄວາມສາຄນັ ມາຮຽບຮຽງຄນໃໝຸ່ ໃຫເ້ ປັນເລຸ່ ອງເລຸ່ າົ ຖາ້ ຫາກເປັນນທິ ານ, ໃນການບນັ ທກຶ ຈະບຸ່ ມຄີ າ ແທນນາມບອກບູລດທີ 1 ແລະ ທີ 2 ມີແຕຸ່ ບູ ລດທີ 3 ເທຸ່ ົານນັ້ ແຕຸ່ ບຸ່ ໃຊສ້ ານວນເລຸ່ ອງເດີມ, ຄວນໃຊ້ ປະໂຫຍກສນັ້ ໆມຄີ ວາມໝາຍຈະແຈງ້ , ຖກຕອ້ ງຕາມໄວຍາກອນ. - ກຸ່ ອນຈະບນັ ທກຶ ຫຍ້ ຄວນຂຽນຫວົ ເລຸ່ ອງເອາົ ໄວໂ້ ດຍບອກໃຫຮ້ ູວ້ ຸ່ າ ບນັ ທກຶ ຫຍເ້ ລຸ່ ອງຫຍງັ ? ວນັ ເດອນປີໃດ? ມໃີ ຈຄວາມຫຍງັ ແດຸ່ ?. ການບນັ ທກຶ ຫຍແ້ ບຸ່ ງອອກເປັນ 2 ປະເພດຄ ການບນັ ທກຶ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມ ແລະ ບນັ ທກຶ ຫຍເ້ ນອ້ ເລຸ່ ອງ. ສ. ການບນັ ທກຶ ເຫດການ ເຫດການແມຸ່ ນເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ກບັ ຕນົ ເອງ, ກບັ ຜູອ້ ຸ່ ນ ຫຼ ກບັ ສະພາບແວດລອ້ ມ ແລະ ສງັ ຄມົ ທຸ່ ວົ ໄປ. ໃນການ ບນັ ທກຶ ເຫດການນນັ້ ມໜີ າ້ ທຸ່ ສີ າຄນັ ຢຸ່ ູວຸ່ າ ຈະຕອ້ ງຕອບຄາຖາມຕນົ ເອງໃຫໄ້ ດຄ້ ເຫດການນນັ້ ເປັນແນວໃດ? ເກດີ ຢຸ່ ູໃສ? ເມຸ່ ອໃດ? ເກດີ ກບັ ໃຜ? ມຜີ ນົ ຢຸ່ າງໃດ? ເຫດການນນັ້ ແນຸ່ ນອນວຸ່ າຕອ້ ງກາຍ ເປັນປະຫວດັ ສາດໃນອະນາຄດົ . ສະນນັ້ , ຜູ ້ ບນັ ທກຶ ຈະຕອ້ ງມກີ ານສງັ ເກດຈດົ ຈາຂມ້ ູນຢຸ່ າງຖກຕອ້ ງ ທງັ ສະແດງຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ທຸ່ ີເປັນປະໂຫຍດຕຸ່ ຜູອ້ ຸ່ ານ ດວ້ ຍ. ບນັ ທກຶ ເຫດການອາດແບຸ່ ງອອກເປັນ 3 ປະ ເພດຄ ບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ , ບກັ ທກຶ ຂຸ່ າວສານ, ແລະ ບນັ ທກຶ ຄວາມ ຄດິ ເຫນັ .  ບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ການບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ເປັນການຂຽນຢຸ່ າງອດິ ສະຫຼະຕາມທານອງຂອງແຕຸ່ ລະຄນົ , ບາງຄນົ ອາດຈະພນັ ລະນາ ແບບປຽບທຽບ ຫຼ ແບບບນັ ລະຍາຍ, ບາງຄນົ ອາດສນົ ໃຈລາຍລະອຽດ ຫຼ ບາງຄນົ ອາດຈະເນນັ້ ໃນດາ້ ນຄວາມຄດິ ເຫນັ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ທຸ່ ມີ ຕີ ຸ່ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ໄີ ດພ້ ບົ ເຫນັ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ . ຜູບ້ ນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ສະ ໝຸ່ າສະເໝນີ ນັ້ ນອກຈາກຈະເຝິກ ທກັ ສະໃນການໃຊພ້ າສາແລວ້ ຍງັ ເປັນການເຝິກຄວາມຈຸ່ ຈາ, ຄວາມຄດິ ແລະ ນດິ ໄສອກີ ດວ້ ຍ.  ວທິ ຂີ ຽນບດົ ບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ການຂຽນບດົ ບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ມດີ ຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ເລຸ່ ມີ ຕນົ້ ດວ້ ຍການຂຽນວນັ ທ,ີ ເດອນປີ, ສະຖານທຸ່ ບີ ນັ ທກຶ . - ຂຽນຂຄ້ ວາມຕຸ່ າງໆທຸ່ ຕີ ອ້ ງການຈດັ ຈາໄວ້ ຕາມລາດບັ ຂອງເວລາ ແລະ ເຫດການເປັນແຕຸ່ ລະຫຍໜ້ າ້ . 56 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ການຂຽນຫຍໜ້ າ້ ຕຸ່ າງໆຕອ້ ງແມຸ່ ນເຫດການ ແລະ ການເຄຸ່ ອນໄຫວທຸ່ ເີ ຫນັ ວຸ່ າສມົ ຄວນທຸ່ ຈີ ະບນັ ທກຶ ໄວ້ ຫຼ ອາດ ຈະເປັນປະສບົ ການ ທຸ່ ເີ ປັນບດົ ຮຽນອນັ ໃໝຸ່ ກຍຸ່ ງິ ຕອ້ ງການບນັ ທກຶ . - ການບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ບຸ່ ແມຸ່ ນຈະຈດົ ເອາົ ທກການເຄຸ່ ອນໄຫວມະຍກິ ມະຍອຍ ເຊຸ່ ນັ ວຽກກດິ ຈະວດັ ປະຈາວນັ ຕຸ່ າງໆ ກບຸ່ ຈາເປັນບນັ ທກຶ . - ຕອ້ ງຂຽນຕາມຄວາມຈງິ ທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ທກຢຸ່ າງ ບຸ່ ຄວນແຕມ້ ແຕຸ່ ງເພຸ່ ມິ ຕຸ່ ມໃຫເ້ ກນີ ຄວາມຈງິ ຫຼ ບຸ່ ຖກ ຕອ້ ງກບັ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ຂອງຕນົ ເອງ. - ຕອ້ ງຮູວ້ ທິ ໃີ ຊພ້ າສາໃຫກ້ ະທດັ ຮດັ , ເຂາົ້ ໃຈງຸ່າຍ, ສາມາດຮວບຮວມເອາົ ເນອ້ ໃນສາຄນັ ໄດ.້ ຕວົ ຢຸ່ າງ ການບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ຕອນເຊາົ້ ຂອງວນັ ທີ 14/5/1958 ທະຫານຂອງພວກປະຕກິ ານເຄຸ່ ອນທບັ ຂະຫຍາຍແຖວປິດລອ້ ມກອງພນັ ທີ ສອງຂອງພວກເຮາົ ໃນທກດາ້ ນ. ເຖງິ ຍາມຂອ້ ນແຈງ້ ຂອງວນັ ທີ 18 ກອງທະຫານຂອງພວກເຂາົ ໄດເ້ ຄຸ່ ອນຫຍບັ ເຂາົ້ ມາໃກ ້ ຄາ້ ຍຂອງພວກເຮາົ ພຽງ 50 ແມດັ . ພອ້ ມກນັ ນນັ້ ພວກເຂາົ ກໄດປ້ ະກາດບຸ່ ເບກີ ຈຸ່ າຍເຂາົ້ ໃຫພ້ ວກເຮາົ ກນິ ແລະ ກເອາົ ເຮອບນິ ມາຫວຸ່ ານໃບປີວ, ເອາົ ທລະໂຄຸ່ ງມາຫອ້ ຍໃສຸ່ ຮວົ້ ຂອງພວກເຮາົ ແລວ້ ຮຽກຮອ້ ງໃຫພ້ ວກເຮາົ ຍອມ. ສະພາບໃນມ ້ ນນັ້ ເຄງັ ຕງຶ ທຸ່ ສີ ດ, ພປະມານ 8 ໂມງເຊາົ້ ພວກເຂາົ ໄດປ້ ະກາດວຸ່ າ “ກອງພນັ ທສີ ອງຈະຍອມ ຫຼ ບຸ່ ຍອມກຕອ້ ງຮູພ້ າຍໃນ 12 ໂມງຂອງມນ້ .ີ້ ບຸ່ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ຈະໃຊກ້ າລງັ ດບັ ສູນໃຫກ້ ຽ້ ງ”. ເວລານນັ້ ກອງບນັ ຊາການຂອງພວກເຮາົ ໄດສ້ ຸ່ ງັ ທກກມົ ກອງ ແລະ ໝວດໝຸ່ ໃູ ຫຢ້ ຸ່ ູໃນທຸ່ າກຽມພອ້ ມ. ພວກເຮາົ ເຫນັ ດໃີ ຫກ້ ອງບນັ ຊາການຄນົ້ ຄວາ້ ແຜນການສູຮ້ ບົ , ຄະນະກອງບນັ ຊາ ການສູຮ້ ບົ ເຫນັ ດວີ ຸ່ າ ຕມີ ສ້ ວາຍຈະບຸ່ ມຜີ ນົ ດປີ ານໃດ ເພາະວຸ່ າບລເິ ວນແຫຸ່ ງນແີ້ ມຸ່ ນທຸ່ ງົ ກວາ້ ງ ແລະ ເປຸ່ ົາແປນ ພວກເຮາົ ຈະ ຫຼບົ ຫຼກີ ກາລງັ ໄຟຂອງສດັ ຕູຍາກ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ພວກເຮາົ ຈຸ່ ງຶ ຕອ້ ງມວີ ທິ ເີ ລຸ່ ອນເວລາໄປຮອດຍາມຄຸ່ າ ດວ້ ຍວທິ ເີ ຈລະຈາກບັ ພວກເຂາົ , ພວກເຮາົ ຂເປິກສາກນັ ກຸ່ ອນ. ຮອດເວລາ 3 ໂມງແລງ ພວກສດັ ຕູພດັ ເວາົ້ ວຸ່ າ “ໄດຈ້ ດົ ຊຸ່ ພວກທຸ່ ເີ ຫນັ ດແີ ລວ້ ບຸ່ ?” ເຂາົ ຖາມອກີ ວຸ່ າ “ພວກໃດທຸ່ ຍີ ງັ ຫຍງ້ ຍາກຢຸ່ ູ ແລະ ພວກທຸ່ ານຕອ້ ງ ການໃຫຊ້ ຸ່ ວຍເຫຼອອນັ ໃດ?” ພວກເຮາົ ໄດຕ້ ອບ ວຸ່ າ: “ຖາ້ ທຸ່ ານຈງິ ໃຈແທ້ ກອງທະຫານຂອງທຸ່ ານທຸ່ ມີ າປິດລອ້ ມພວກເຮາົ ກຕອ້ ງຖອນອອກຈາກບຸ່ ອນນແີ້ ມ!້ ” ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ຜູແ້ ທນພວກເຮາົ ກໄດກ້ ບັ ຄນມາບຸ່ ທນັ ຮອດຄາ້ ຍ ກປາກດົ ເຫນັ ທະຫານຂອງພວກເຂາົ ໄຊ ໂຍໂຫຸ່ ຮອ້ ງຖອຍໜີ ອອກໄປ. ພວກເຮາົ ເຫນັ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ພວກເຮາົ ກຮອ້ ງໄຊໂຍຢຸ່ າງສະນຸ່ ນັ ຫວຸ່ ນັ ໄຫວໄປຕາມໆກນັ . ທາງກອງບນັ ຊາການໄດຮ້ ຽກໂຮມປະຊມ ບນັ ດາພະນກັ ງານໃນທຸ່ ວົ ກອງພນັ ຢຸ່ າງຮບີ ດຸ່ ວນ ເພຸ່ ອປຸ່ ຽນແປງການ ຕຸ່ ສູ ້ ຂນັ້ ທາອດິ ມພີ ະນກັ ງານຫຼາຍຄນົ ຍງັ ບຸ່ ທນັ ລຸ່ ງົ ແຕຸ່ ສດທາ້ ຍທາງກອງບນັ ຊາການກໄດອ້ ອກຄາສຸ່ ງັ ວຸ່ າ “ຕອ້ ງການອອກ ຢຸ່ າງປິດລບັ ເພຸ່ ອຮກັ ສາກາລງັ ”, ທກກມົ ກອງໄດຈ້ ດັ ຕຽມຢຸ່ າງຮຽບຮອ້ ຍ. ໃນ 7 ໂມງແລງຂອງມນ້ ນັ້ ກອງພນັ ທສີ ອງກໄດ້ ຖອນຕວົ ອອກຈາກວງົ ປິດລອ້ ມຂອງສດັ ຕູຢຸ່ າງປອດໄພ.  ການບນັ ທກຶ ຂຸ່ າວສານ ການບນັ ທກຶ ຂຸ່ າວສານ ແມຸ່ ນການບນັ ທກຶ ກຸ່ ຽວກບັ ເຫດການທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ໃນສງັ ຄມົ ເຊຸ່ ງິ ອາດມຜີ ນົ ກະ ທບົ ຕຸ່ ຜູ ້ ບນັ ທກຶ ໂດຍກງົ . ການບນັ ທກຶ ຂຸ່ າວສານມຫີ ຼາຍຮູບແບບຕຸ່ າງແຕຸ່ ຈາແນກອອກເປັນ 4 ຮູບແບບຄ ໜງັ ສພມິ ລາຍວນັ , ຈດົ ໝາຍ ເຫດ, ປະຫວດັ ສາດ ແລະ ສຸ່ ເອເລກັ ໂຕຼນກິ . 57 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ  ຈດົ ໝາຍເຫດ ຈດົ ໝາຍເຫດ ແມຸ່ ນໜັງສບອກຂຸ່ າວຄາວເປັນການລາຍງານ ຫຼ ບັນທຶກເຫດການຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ີເກີດຂຶນ້ ຫຼ ເອກະສານຂອງລັດຖະການ, ລດັ ວິສະຫະກດິ ຫຼ ເອກະຊນົ ແຕຸ່ ງຂຶນ້ ເພຸ່ ອໃຊເ້ ປັນຫຼັກຖານ ແລະ ເຄຸ່ ອງ ມໃນການ ປະຕບິ ດັ ງານ. ການຂຽນຈດົ ໝາຍເຫດນີ້ ຜູຂ້ ຽນຈະເນນັ້ ໜກັ ສະເພາະເຫດການທຸ່ ເີ ປັນຈງິ ບຸ່ ສະແດງຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ສຸ່ ວນຕວົ ຫາຼ ຍ ອາດຖເປັນເອກະສານອາ້ ງອງີ ທາງປະຫວດັ ສາດ, ການເມອງ, ເສດຖະກດິ ແລະ ສງັ ຄມົ ໄດ.້ ຕວົ ຢຸ່ າງ ຈດົ ໝາຍເຫດ ກາປູເຈຍ ເຈາົ້ ນະໂຣດມົ ສຫີ ານ ປະມກລດັ ກາປູເຈຍບອກວຸ່ າ ຫຼງັ ຈາກໄດຮ້ ບັ ສະຖາປານາຂນຶ້ ເປັນກະສດັ ໃນວນັ ທີ 24 ກນັ ຍາແລວ້ ພະອງົ ຈະບຸ່ ຮບັ ເງນິ ປະຈາຕາແໜຸ່ ງ ເພາະວຸ່ າຈນີ ແລະ ຍຸ່ ປີ ຸ່ ນ ໃຫຄ້ ວາມຊຸ່ ວຍເຫຼອເລຸ່ ອງຄຸ່ າໃຊຈ້ ຸ່ າຍຢຸ່ ູ ແລວ້ . ເຈາົ້ ສຫີ ານ ຊງົ ຖະແຫຼງໃນສານກັ ທຸ່ ປີ ັກກຸ່ ງິ ໂດຍເປີດເຜຍີ ວຸ່ າ ຫຼາຍປີ ຜຸ່ ານມາລດັ ຖະບານຈນີ ໄດຈ້ ຸ່ າຍເງນິ ເປັນລາຍ ປີໃຫຈ້ ານວນ 3 ແສນໂດລາ ຂະນະທຸ່ ຍີ ຸ່ ປີ ຸ່ ນໃຫ້ 8 ໝຸ່ ນໂດລາ. (ຈບັ ກະແສຂຸ່ າວ, ປະຊາຊນົ ສະບບັ ທີ 6433 ປະຈາວນັ ທີ 24 ກນັ ຍາ 1993 ໜາ້ 4).  ປະຫວດັ ສາດ ປະຫວດັ ສາດ ແມຸ່ ນການບນັ ທກຶ ເລຸ່ ອງກຸ່ ຽວກບັ ຄວາມເປັນໄປຂອງບກຄນົ , ສະຖານທຸ່ ສີ ຸ່ ງິ ໃດສຸ່ ງິ ໜຸ່ ງຶ ລວມທງັ ເຫດການທຸ່ ເີ ປັນມາ ຫຼ ເລຸ່ ອງຂອງປະເທດຊາດ ເຊຸ່ ງິ ບນັ ທກຶ ໄວເ້ ປັນຫຼກັ ຖານ. ບນັ ທກຶ ທຸ່ ເີ ປັນປະຫວດັ ສາດນີ້ ເປັນເລຸ່ ອງທຸ່ ຜີ ຸ່ ານການພສິ ູດຄວາມຈງິ ມາເປັນໄລຍະເວລາໜຸ່ ງຶ . ການບນັ ທກຶ ແບບ ນໄີ້ ດມ້ າໂດຍການອາໄສຂມ້ ນູ ຫຼກັ ຖານຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ມີ ຜີ ູບ້ ນັ ທກຶ ເອາົ ໄວໃ້ ນຮູບແບບຕຸ່ າງກນັ ແລວ້ ກນາມາສະຫຼບເປັນຂຄ້ ວາມ ທຸ່ ກີ ງົ ກບັ ຄວາມຈງິ ຫຼາຍທຸ່ ສີ ດ. ບາງໄລຍະເວລາທຸ່ ບີ ຸ່ ມຫີ ຼກັ ຖານອຸ່ ນບນັ ທກຶ ເອາົ ໄວ,້ ນກັ ປະຫວດັ ສາດກຈະບນັ ທກຶ ດວ້ ຍ ການສະແດງຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ໂດຍສນັ ນຖິ ານຈາກຫຼກັ ຖານທາງບູຮານຄະດອີ ຸ່ ນໆ. ນອກຈາກການບນັ ທກຶ ທຸ່ ເີ ປັນປະຫວດັ ສາດໂດຍກງົ ແລວ້ ຍງັ ມບີ ດົ ບນັ ທກຶ ອຸ່ ນໆທຸ່ ໜີ າ້ ຈະຈດົ ເຂາົ້ ເປັນການ ບນັ ທກຶ ປະຫວດັ ສາດ ເຊຸ່ ນັ ບນັ ທກຶ ການຄນົ້ ຄວາ້ ເຄຸ່ ອງມ, ເຄຸ່ ອງໃຊຕ້ ຸ່ າງໆ; ບນັ ທກຶ ເລຸ່ ອງບກຄນົ ຕຸ່ ສານ ຫຼ ຕາຫຼວດໃນ ຄະດສີ າຄນັ ທຸ່ ກີ ຸ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ຄນົ ສຸ່ ວນໃຫຍຸ່ ເປັນຕນົ້ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ຂຽນສາລະຄະດທີ ຸ່ ອງທຸ່ ຽວ “ເພຸ່ ອເປັນການຂຸ່ ານບັ ຮບັ ຕອ້ ນ 3 ວນັ ປະຫວດັ ສາດຂອງຊາດ ແລະ ຈາລກຶ ຄນງາມຄວາມດຂີ ອງທຸ່ ານ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ຜູນ້ າທຸ່ ແີ ສນເຄາົ ລບົ ຮກັ , ມາໃນວນັ ທີ 13 ທນັ ວາ 1994 ແລວ້ ນ,ີ້ ຄະນະຮບັ ຜດິ ຊອບສາ້ ງຫພພິ ດິ ທະພນັ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ຂອງສູນກາງໄດໄ້ ຂເຂດອະນສອນສະຖານ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ຢຸ່ າງເປັນທາງການ ເພຸ່ ອເປີດໃຫ້ ແກຸ່ ປະຊາຊົນບັນດາເຜຸ່ ົາ, ພະນກັ ງານ, ຕາຫຼວດຕະຫຼອດຮອດແຂກຕຸ່ າງປະເທດໄດເ້ ຂົາ້ ຊົມ ແລະ ຮຽນຮູ ຊ້ ີວິດ ການເຄຸ່ ອນໄຫວອນັ ປິຊາສາມາດຂອງເພຸ່ ນິ . ຜູໃ້ ດໄດໄ້ ປເບຸ່ ງິ ທາງທດິ ຕາເວນັ ຕກົ ສຸ່ ຽງໃຕຂ້ ອງຄມ້ ຫຼກັ 6 ກເຫນັ ປະຕູໂຂງ ແລະ ທາງເຂາົ້ ບຸ່ ອນໃໝຸ່ ທຸ່ ຫີ າກໄດຕ້ ດັ ແລະ ໄດຮ້ ບັ ການກຸ່ ສາ້ ງສາເລດັ ຢຸ່ າງໜາແໜນ. ຫຽຼ ວເບຸ່ ງິ ກາແພງທງັ 2 ເບອ້ ງປະຕູ ໂຂງ ຈະເຫນັ ແຜຸ່ ນຫນີ ສດີ າ ແລະ ມຕີ ວົ ໜງັ ສສະຫຼກັ ໄວຢ້ ຸ່ າງບນັ ຈງົ . ຢຸ່ ູເບອ້ ງຂວາມຂອງຜູທ້ ຸ່ ຈີ ະເຂາົ້ ໄປ ເຊຸ່ ງິ ໄດຂ້ ຽນເປັນ ຕວົ ອກັ ສອນສອງພາສາລາວ ແລະ ອງັ ກດິ ສາມາດອຸ່ ານໄດຢ້ ຸ່ າງແຈຸ່ ມແຈງ້ ວຸ່ າ “ເຂດອະນສອນສະຖານປະ ທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ”. ສຸ່ ວນຂຄ້ ວາມສະຫຼກັ ໄວຝ້ າກາແພງເບອ້ ງຊາ້ ຍນນັ້ ແມຸ່ ນຕາຕະລາງບອກແຈງ້ ກຸ່ ຽວກບັ ວນັ ເວລາໃຫຄ້ ນົ ເຂາົ້ ຢຽ້ ມ 58 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ຊມົ ອານສອນສະຖານ. ຈາກປະຕູໂຂງນັນ້ ເຂົາ້ ໄປບຸ່ ຮອດຮອ້ ຍແມດັ ກຈະໄປຮອດ “ເຂດອະນສອນສະຖານ ປະທານໄກ ສອນ ພມົ ວຫິ ານ” ພນ້ ທຸ່ ໆີ ໄດກ້ ານດົ ໃຫເ້ ປັນເຂດອະນສອນສະຖານນນັ້ ລວ້ ນແຕຸ່ ແມຸ່ ນບຸ່ ອນທຸ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍ ສາຄນັ ຕດິ ພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ແລະ ການເຄຸ່ ອນໄຫວຂອງປະທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ມາແຕຸ່ ປີ 1975 ຫາປີ 1992. ຕາມຄະນະວຊິ າການ ວດັ ແທກໃຫຮ້ ູເ້ ນອ້ ທຸ່ ຂີ ອງເຂດອະນສອນສະຖານທງັ ໝດົ ກວມເອາົ ເຖງິ 39.894 ຕາແມດັ , ໄດແ້ ບຸ່ ງອອກເປັນ 3 ເຂດ ທຸ່ ມີ ລີ ກັ ສະນະຕຸ່ າງກນັ ຄ ສະເພາະເຂດທຸ່ ໜີ ຸ່ ງຶ ແມຸ່ ນເຂດທຸ່ ນີ ອນຢຸ່ ູໃນເປົ້າໝາຍອະນຮກັ ປະຕສິ ງັ ຂອນໃຫຢ້ ຸ່ ູໃນສະພາບ ເດມີ ແລະ ເປັນບຸ່ ອນວາງສະແດງຜນົ ງານການເຄຸ່ ອນໄຫວຂອງ ປະທານໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ມເີ ນອ້ ທຸ່ ທີ ງັ ໝດົ 10.051 ຕາແມດັ . ໃນເຂດນມີ້ ເີ ຮອນ 8 ຫຼງັ ທຸ່ ຈີ ະຕອ້ ງອະນຮກັ ແລະ ປົກປັກຮກັ ສາຄ ເຮອນປະທານເຮດັ ວຽກປະຈາວນັ ແລະ ຫອ້ ງຮບັ ແຂກ; ເຮອນຢຸ່ ູ ແລະ ເຮດັ ວຽກ, ເຮອນປະທານພກັ ຜຸ່ ອນປຸ່ ິນປົວ ແລະ ເຖງິ ແກຸ່ ມລະນະກາ; ເຮອນຫດັ ແອບກາ ຍະກາສະໂມສອນເລກໜຸ່ ງຶ , ສະໂມສອນເລກສອງ; ເຮອນກອງເລຂາ ແລະ ເຮອນພະນກັ ງານຮບັ ໃຊ.້ ທຸ່ ຜີ ຸ່ ານມາຄະນະ ຮບັ ຜດິ ຊອບສາງຫພພິ ດິ ທະພນັ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ໄດຂ້ ນ້ ຂຽ້ ວດາເນນີ ບູລະນະປະຕສິ ງັ ຂອນ, ບນັ ທກຶ ເກບັ ກາບນັ ດາ ເອກະສານ, ວດັ ຖມຄີ ຸ່ າ, ຄນົ້ ຄວາ້ ຫາເນອ້ ໃນ ອະທບິ າຍຢຸ່ າງມຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ ແລະ ຈບັ ອກົ ຈບັ ໃຈ... (ຈາກບດົ ທຸ່ ຽວຊມົ ພພິ ຕິ ະພນັ ອະນສອນສະຖານ ໄກສອນ ພມົ ວຫິ ານ ຂອງທຸ່ ານປະສານສກ, ວາລະສານກຸ່ ສາ້ ງ ພກັ ສະບບັ ທີ VI, 3/1995 ໜາ້ 39-40).  ໜງັ ສພມິ ລາຍວນັ ການຂຽນບນັ ທກຶ ຂຸ່ າວສານໃນໜງັ ສພມິ ຕອ້ ງຕອບຄາຖາມໃຫໄ້ ດ້ 6 ຄາຖາມຄ ແມຸ່ ນໃຜ, ເຮດັ ອນັ ໃດ, ຢຸ່ ູໃສ, ເວລາໃດ, ເປັນຫຍງັ ຈຸ່ ງຶ ເຮດັ , ເຮດັ ຢຸ່ າງໃດ. ຖາ້ ມຄີ ວາມຄດິ ເຫນັ ກບັ ເລຸ່ ອງນນັ້ ກນາມາຂຽນໃນຮູບຂອງບດົ ຄວາມບດົ ວຈິ ານກໄດ.້ ຕວົ ຢຸ່ າງ (ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງແຮງງານກບັ ຈາກການຢຽ້ ມຢາມ ສ.ປ. ຈນີ , ວຽງຈນັ ວນັ ໃໝຸ່ , ປີທີ 19 ສະບບັ ທີ 1008004 ທີ 29 ເມສາ 1995 ໜາ້ 1). ຕອນຄຸ່ າຂອງມວ້ ານນີ້ ທຸ່ ານ ທອງລນ ສສີ ລດິ ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງແຮງງານ ແລະ ສະຫວດັ ດກີ ານສງັ ຄມົ ພອ້ ມ ດວ້ ຍຄະນະ ໄດເ້ ດນີ ທາງກບັ ຄນເຖງິ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈນັ , ພາຍຫຼງັ ສນິ້ ສດການຢ້ຽມ ສ. ປ.ຈນີ ຕາມຄາເຊນີ ຂອງ ລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງແຮງງານປະເທດດຸ່ ງັ ກຸ່ າວ ລະຫວຸ່ າງ ວນັ ທີ 20-25 ເມສາຜຸ່ ານມານ.ີ້ ໃນການຢຽມຢາມຄງັ້ ນີ້ ຄະນະຜູແ້ ທນລາວ ແລະ ຈນີ ຕຸ່ າງກໄດພ້ ບົ ປະແລກປຸ່ ຽນຖອດຖອບດົ ຮຽນເຊຸ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ກຸ່ ຽວກບັ ແຮງງານຂາອອກ-ຂາເຂາົ້ . ນອກນຍີ້ ງັ ໄດເ້ ປິກສາຫາລນາກນັ ກຸ່ ຽວກບັ ວຽກງານສງັ ຄມົ ສງົ ເຄາະ, ເບຍ້ ບານານ, ເສຍອງົ ຄະ, ເດກັ ກພາ້ , ກຸ່ ມຄນົ ດອ້ ຍໂອກາດ… ອອກຕອ້ ນຮບັ ຄະນະທຸ່ ີເດຸ່ ນີ ບນິ ວດັ ໄຕມີ ທຸ່ ານ ນອ້ ຍ ອນິ ດາວງົ ຮອງລດັ ຖະມນົ ຕກີ ະຊວງແຮງງານ ແລະ ສະຫວດັ ດກີ ານສງັ ຄມົ , ຜູຕ້ າງໜາ້ ສະຖານທດູ ສ.ປ.ຈນີ ປະຈາລາວ ພອ້ ມດວ້ ຍພະນກັ ງານ ຂນັ້ ສູງທຸ່ ກີ ຸ່ ຽວຂອ້ ງອກີ ຫຼາຍ ທຸ່ ານ.  ອເີ ລກັ ໂຕຼນກິ (ELECTRONICS) ການຂຽນບນັ ທກຶ ຈາກ ອເີ ລກັ ໂຕຼນກິ (ELECTRONICS) ແມຸ່ ນການບນັ ທກຶ ຂຄ້ ວາມຈາກວທິ ະຍ, ເທບ, ຊີ ດ,ີ ໂທລະພາບ ແລະ ອນິ ເຕເີ ນດັ ການບນັ ທກຶ ແບບນບີ້ ຸ່ ຈາເປັນຈະຂຽນໝດົ ທກຂປ້ ີກຍຸ່ ອຍ ອາດຈະຂຽນບນັ ທກຶ ແຕຸ່ ສຸ່ ງິ ສາຄນັ ກໄດ.້ 59 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ  ການບນັ ທກຶ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ການບນັ ທກຶ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງແຕຸ່ ລະບກຄນົ ອາດສະແດງຮູບແບບໄວຕ້ ຸ່ າງກນັ ບາງຄນົ ຂຽນໃນຮູບແບບຈດົ ໝາຍ ຫຼ ແບບຈດົ ໝາຍເຫດ, ບາງຄນົ ກຂຽນໃນຮູບແບບການບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ແລະ ບາງຄນົ ກຂຽນໃນຮູບແບບຂອງ ບດົ ຄວາມ ຫຼ ບດົ ວຈິ ານຕຸ່ າງໆ. ການບນັ ທກຶ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູບ້ ນັ ທກຶ ມກັ ຈະເລຸ່ ມີ ດວ້ ຍການເລຸ່ າົ ເຖິງເລຸ່ ອງລາວ ແລະ ເຫດ ການທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ ແລະ ຂມ້ ູນອຸ່ ນທຸ່ ເີ ປັນເບອ້ ງຫຼງັ ຂອງເລຸ່ ອງນນັ້ ແລວ້ ສະແດງຄວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ຂອງຕນົ ທຸ່ ມີ ຕີ ຸ່ ເລຸ່ ອງດຸ່ ງັ ກຸ່ າວ ລວມ ທງັ ການຄາດຄະເນ ຫຼ ພະຍາກອນເຖງິ ຄວາມທຸ່ ອີ າດເປັນໄປໄດໃ້ ນອະນາຄດົ , ການບນັ ທກຶ ໃນລກັ ສະນະນປີ້ າກດົ ໃນຮູບ ຂອງບດົ ຄວາມ, ບດົ ວຈິ ານຕາມໜາ້ ໜງັ ສພມິ ຕຸ່ າງໆ. ສຸ່ ວນຄວາມຄດິ ເຫນັ ອຸ່ ນໆ ກຈະບນັ ທກຶ ໄວໃ້ ນທານອງດຽວກນັ ເຊຸ່ ນັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ທຸ່ ມີ ຕີ ຸ່ ວດັ ຖບູ ຮານທຸ່ ຂີ ດ ຄນົ້ ໄດ,້ ຖະໜນົ ຫນົ ທາງ, ຕນົ້ ໄມໃ້ ບຫຍາ້ ຫຼ ທອ້ ງຟາ້ ໃນໜາ້ ຝົນເປັນຕນົ້ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ບນັ ທກຶ ຄວາມຄດິ ເຫນັ “ນບັ ແຕຸ່ ກາ້ ວເຂາົ້ ລະດຮູ ອ້ ນມາ”. ມາຮອດມວ້ ານ ມຊ້ ນນອີ້ າກາດກເລຸ່ ມີ ດຂີ ນຶ້ ເພາະຝົນຕກົ ໂຮຍຮາ ແຜຸ່ ນດນິ ທຸ່ ແີ ຫງ້ ແລງ້ ກຊຸ່ ມຊຸ່ ນຂນຶ້ ແຕຸ່ ລາຄາ ສນິ ຄາ້ ໃນທອ້ ງຕະຫາຼ ດບາງຢຸ່ າງກບຸ່ ຍອມລງົ ສຸ່ ູປົກກະຕ.ິ ເຄຸ່ ອງອປະໂພກບລໂິ ພກຕາມທອ້ ງຕະຫຼາດເລຸ່ ມີ ເໜງັ ຕງີ ມາຕງັ້ ແຕຸ່ ກດສງົ ການປີໃໝຸ່ ລາວພນ, ພດພນັ , ຊນີ້ ປາ ເຄຸ່ ອງນຸ່ ງຫຸ່ ມົ ແລະ ເຄຸ່ ອງໃຊສ້ ອຍປະຈາວນັ ອຸ່ ນໆ ແຫຸ່ ກນັ ຂນຶ້ ລາຄາປານວຸ່ າປາຂນຶ້ ໄຊຸ່ ໃນຍາມລະດກູ ານ. ປົກກະຕຂິ ນຶ້ ໄຂຸ່ ຕາມຫວ້ ຍຮຸ່ ອງຄອງບງຶ ເມຸ່ ອໄຂຸ່ ແລວ້ ກຈະກບັ ລງົ ຄນຄເກຸ່ າົ , ແຕຸ່ ລາຄາສນິ ຄາ້ ຕາມທອ້ ງຕະຫາຼ ດ ຫາຼ ຍຊະນດິ ພດັ ຂນຶ້ ບຸ່ ລງົ . (ນວິ ດັ “ຮອ້ ນແທ”້ ວຽງຈນັ ໃໝຸ່ ປີທີ 19 ສະບບັ ທີ 10780 13,8 ພດຶ ສະພາ 1995 ໜາ້ 2). ກດິ ຈະກາ ຂຽນບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ . ອປະກອນ ເຈຍ້ , ບກິ (ນກັ ຮຽນກມ້ ຕນົ ເອງ). ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ແນະນາໃຫນ້ ກັ ຮຽນຂຽນບນັ ທກຶ ເຫດການບນັ ທກຶ ປະຈາວນັ ຂອງຕນົ ເອງ. - ຄຕູ ດິ ຕາມສງັ ເກດການເຮດັ ວຽກຂອງນກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະຄນົ . - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະຄນົ ອຸ່ ານບດົ ບນັ ທກຶ ຂອງຕນົ ເອງສຸ່ ູໝຸ່ ູໃນຫອ້ ງຟັງ ພອ້ ມທງັ ສຸ່ ງົ ໃຫຄ້ ູກວດເອົາຄະ ແນນ ບກຄນົ . - ຄສູ ນົ ທະນາແລກປຸ່ ຽນຄວາມຄດິ ເຫນັ ກບັ ນກັ ຮຽນພາຍໃນຫອ້ ງ. - ຄສູ ະຫບຼ ຄນເພຸ່ ອຄວາມເປັນເອກະພາບ. 2.5 ກດິ ຈະກາການຂຽນໃບສະເໜີ ໜງັ ສສະເໜີ ແມຸ່ ນໜງັ ສຂອງອງົ ການຈດັ ຕງັ້ ຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ໃີ ຊພ້ ວົ ພນັ ວຽກງານ, ສະເໜວີ ຽກງານນາ ພາກສຸ່ ວນທຸ່ ີ ກຸ່ ຽວຂອ້ ງ ຫຼ ຂນັ້ ເທງິ ທຸ່ ມີ ສີ ດິ ແກໄ້ ຂຄາສະເໜດີ ຸ່ ງັ ກຸ່ າວເຊຸ່ ນັ : ສະເໜພີ ວົ ພນັ ວຽກງານລະຫວຸ່ າງ ອງົ ການຈດັ ຕງັ້ ດວ້ ຍກນັ , ສະເໜຂີ ອະນມດັ ຕຸ່ າງໆຈາກຂນັ້ ເທງິ ແລະ ອຸ່ ນໆ. 60 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ຄີ ວນເອາົ ໃຈໃສຸ່ ໃນການຂຽນໜງັ ສສະເໜ:ີ - ການຂຽນເນອ້ ໃນຂອງໜງັ ສຕອ້ ງຈະແຈງ້ , ກະທດັ ຮດັ , ຖາ້ ມເີ ອກະສານທຸ່ ຈີ າເປັນຕອ້ ງຄດັ ຕດິ ມາ ພອ້ ມຢາງຄບົ ຖວ້ ນ. - ໃຊຄ້ າສພາບຄກບັ ການຂຽນຄາຮອ້ ງ. - ໜງັ ສສະເໜຕີ ອ້ ງຜຸ່ ານຄາເຫນັ ແລະ ລາຍເຊນັ ຂອງພາກສຸ່ ວນທຸ່ ກີ ຸ່ ຽວຂອ້ ງຢຸ່ າງຄບົ ຖວ້ ນ. 61 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ບດົ ຕວົ ຢຸ່ າງໜງັ ສສະເໜີ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ເລກທີ /ວຄ.ຫທຼ ວທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງນາ້ ທາ ລງົ ວນັ ທ…ີ ………/………… ໜງັ ສສະເໜີ ຮຽນ: ທຸ່ ານ ເຈາົ້ ແຂວງ ແຂວງຫຼວງນາ້ ທາ ທຸ່ ນີ ບັ ຖ ເລຸ່ ອງ: ຂເຊນີ ທຸ່ ານ ຄາໄລ ສປີ ະເສດີ ຄະນະປະຈາພກັ ແຂວງ ຜູຊ້ ນີ້ າວຽກງານຫອ້ ງວຸ່ າ ການປົກຄອງ ແຂວງ ແນວລາວສາ້ ງຊາດສະຫະພນັ ນກັ ຮບົ ເກຸ່ າົ ແລະ ອງົ ການຈດັ ຕງັ້ ມະຫາຊນົ ທຸ່ ນີ ບັ ຖ ມາ ບນັ ຍາຍພເິ ສດກຸ່ ຽວກບັ ທດິ ທາງການພດັ ທະນາໃນປະຊາຄມົ ອາຊຽນ ຂອງແຂວງຫຼວງນາ້ ທາ ທຸ່ ີ ວທິ ະຍາໄລຄຫູ ຼວງນາ້ ທາ - ອງີ ຕາມ ໜງັ ສແຈງ້ ການຂອງອະທກິ ານບດີ ມະຫາວທິ ະຍາໄລລາດຊະພດັ ຊຽງຣາຍ ສະບບັ ເລກທີ 0532.01/6827 - ອງີ ຕາມ ຄວາມຮຽກຮອ້ ງຕອ້ ງການຂອງວຽກງານຕວົ ຈງິ ຜູອ້ ານວຍການວທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງນາ້ ທາ ຂຖເປັນກຽດຮຽນສະເໜມີ າຍງັ ທຸ່ ານ ມາບນັ ຍາຍພເິ ສດກຸ່ ຽວກບັ ທດິ ທາງການພດັ ທະນາໃນປະຊາຄມົ ອາຊຽນຂອງແຂວງຫຼວງນາ້ ທາ ໃຫແ້ ກຸ່ ຄູອາຈານ ແລະ ນກັ ສກຶ ສາທຸ່ ມີ າຈາກມະຫາວິ ທະຍາໄລລາດຊະພດັ ຊຽງຣາຍ ໃນມວ້ ນັ ທີ 28/11/2016 ເວລາ 14 ໂມງ 30 ນາທີ ສະຖານທຸ່ ຫີ ອ້ ງປະຊມຂອງວທິ ະຍາ ໄລຄຫູ ວຼ ງນາ້ ທາ ສະນນັ້ , ຈຸ່ ງຶ ຂຮຽນສະເໜມີ າຍງັ ທຸ່ ານ ເພຸ່ ອຄນົ້ ຄວາ້ ພຈິ າລະນາຕາມທາງຄວນດວ້ ຍ (ຮຽນມາດວ້ ຍຄວາມເຄາົ ລບົ ແລະ ນບັ ຖຢຸ່ າງສູງ) ຜູອ້ ານວຍການ. 62 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ສາທາລະນະລດັ ປະຊາທປິ ະໄຕ ປະຊາຊນົ ລາວ ສນັ ຕພິ າບ ເອກະລາດ ປະຊາທປິ ະໄຕ ເອກະພາບ ວດັ ທະນະຖາວອນ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ກມົ ສາ້ ງຄູ ເລກທ…ີ ………../ສຄ ນະຄອນຫວຼ ງວຽງຈນັ , ວນັ ທ…ີ …………………. ໜງັ ສສະເໜີ ຮຽນ: ທຸ່ ານຫວົ ໜາ້ ກມົ ແຜນການ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ເລຸ່ ອງ: ຂໂກຕາ້ ຮຽນຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (ລະບບົ 2 ປີ) ຢຸ່ ູມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫຸ່ ງຊາດ ໃຫພ້ ະນກັ ງານຄູວທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງນາ້ ທາ - ອງີ ຕາມ ແຜນຄວາມຕອ້ ງການໂກຕາ້ ຂອງວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາ້ ທາ ປະຈາສກົ ຮຽນ 2015-2016 - ອງີ ຕາມ ໜງັ ສສະເໜຂີ ອງວທິ ະຍາໄລຄູຫວຼ ງນາ້ ທາ ສະບບັ ເລກທີ 5263/ວຄ.ຫທຼ , ລງົ ວນັ ທີ 28/09/ 2015 - ອງີ ຕາມ ການຄນົ້ ຄວາ້ ເຫນັ ດເີ ປັນເອກະພາບຂອງຄະນະກມົ ສາ້ ງຄູ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ຫວົ ໜາ້ ກມົ ສາ້ ງຄູ ກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ຂຮຽນສະເໜມີ າຍງັ ທຸ່ ານຫວົ ໜາ້ ກມົ ແຜນ ການ ກະຊວງ ສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ເພຸ່ ອຂໂກຕາ້ ໃຫພ້ ະນກັ ງານຄູວທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາ້ ທາ ສກຶ ສາຍກົ ລະດບັ ຕຸ່ ທຸ່ ມີ ະຫາວທິ ະຍາໄລ ແຫຸ່ ງຊາດ, ລະບບົ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງປະລນິ ຍາຕ,ີ ສາຍຄູຄະນດິ ສາດຈານວນ 3 ທນຶ ປະຈາສກົ ຮຽນ 2015-2016. ເນຸ່ ອງຈາກວຸ່ າ ຕວົ ເລກທຸ່ ແີ ບຸ່ ງປັນໃຫວ້ ທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງນາ້ ທານນັ້ ໄດໃ້ ສຸ່ ໃນບນັ ຊຂີ ອງພະແນກສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ ແຂວງຫຼວງ ນາ້ ທາ ແລະ ທາງພະແນກໄດສ້ ຸ່ ງົ ຄນົ ໄປຮຽນເຕມັ ຕາມໂກຕາ້ ທຸ່ ແີ ບຸ່ ງປັນນນັ້ ແລວ້ . ຈຸ່ ງຶ ພາໃຫວ້ ທິ ະຍາໄລຄຫູ ວຼ ງນາ້ ທາບຸ່ ໄດ້ ໂກຕາ້ ແລະ ອກີ ຢຸ່ າງໜຸ່ ງຶ ພະ ນກັ ງານຄູວທິ ະຍາໄລຄູຫຼວງນາ້ ທາໄດເ້ ດນີ ທາງໄປລຖາ້ ຢຸ່ ູມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫຸ່ ງຊາດແລວ້ ເພາະວຸ່ າທາງມະຫາວທິ ະຍາໄລແຫຸ່ ງຊາດຈະປິດຮບັ ນກັ ສກຶ ສາໃນ 05/10/2015 ແລວ້ ສະນນັ້ ; ຈຸ່ ງຶ ໄດສ້ ະເໜມີ າຍງັ ທຸ່ ານເພຸ່ ອຄນົ້ ຄວາ້ ພຈິ າລະນາຄນຕາມຄວາມເໝາະສມົ ດວ້ ຍ (ຮຽນມາດວ້ ຍຄວາມນບັ ຖຢຸ່ າງສູງ) ຫວົ ໜາ້ ກມົ ສາ້ ງຄ.ູ 2.6 ກດິ ຈະກາການຂຽນຫຍເ້ ລຸ່ ອງ (1) ການຂຽນຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມ ແມຸ່ ນການສງັ ລວມເນອ້ ໃນໂດຍຫຍຂ້ ອງເລຸ່ ອງໃດເລຸ່ ອງໜຸ່ ງຶ . ການຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມແບຸ່ ງອອກເປັນ 3 ປະເພດ ດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ຂຽນຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມປະເພດບດົ ວນັ ນະຄະດີ ຄາຮອ້ ຍກອງ ເຊຸ່ ນັ ໂຄງ, ສານ, ກອນ ແລະ ອຸ່ ນໆ. - ຂຽນຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມປະເພດບດົ ວນັ ນະຄະດີ ຄາຮອ້ ຍແກວ້ ແມຸ່ ນການຂຽນຫຍເ້ ນອ້ ໃນທາມະດາ ເຊຸ່ ນັ ບດົ 63 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ຄວາມເລຸ່ ອງສນັ້ , ນທິ ານ, ຄາອະພປິ າຍ ແລະ ອຸ່ ນໆ. - ຂຽນຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມຈາກການຟັງເອນີ້ ວຸ່ າ “ສຕະນພິ ນົ ” ໄດແ້ ກຸ່ ການຂຽນຫຍຂ້ ຸ່ າວ, ຄາສາພາດ, ຄາປາໄສ, ຂຽນ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມຈາກການສາມະນາຕຸ່ າງໆ. (2) ແບບຂຽນຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມ ການຂນຶ້ ຕນົ້ ຂອງຄານາໜາ້ ຫຼ ຂນຶ້ ຕນົ້ ຫຍມ້ ຫີ ກຼັ ການດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ຖາ້ ເລຸ່ ອງຂຽນຫຍເ້ ປັນບົດປະເພດວັນນະຄະດີ ເຊຸ່ ັນ ໂຄງ, ກອນ, ກອນຮຸ່ າຍ ຕອ້ ງໄດບ້ ອກ. ປະເພດ ວນັ ນະຄະດນີ ນັ້ ເຊຸ່ ນັ ຫວົ ຂບ້ ດົ , ຜູແ້ ຕຸ່ ງ, ທຸ່ ມີ າຂອງບດົ ນນັ້ ວຸ່ າມາຈາກປມ້ ເລຸ່ ອງໃດ, ໜາ້ ທເີ ທຸ່ າົ ໃດ ເທຸ່ າົ ທຸ່ ຮີ ູໄ້ ດ.້ - ຫວົ ບດົ ວນັ ນະຄະດປີ ະເພດ........ເລຸ່ ອງ….....ບດົ ຂອງ.........ຕອນທ…ີ ......ຈາກປມ້ ......ມເີ ນອ້ ຄວາມວຸ່ າ ............................................................................................................................ ຕວົ ຢຸ່ າງ ບດົ ກອນ ຄດິ ເຖງິ ໄຊງຸ່ອນ ໄດຫ້ ຼາຍປີມາແລວ້ ທຸ່ ເີ ຮາົ ຈາກໄກກນັ ແຕຸ່ ດວງໃຈຂອງຮຽມ ບຸ່ ປຸ່ ຽນແປງພຫນອ້ ຍ ອາ້ ຍຫາກຄອຍຫານອ້ ງ ບຸ່ ມວີ ນັ ຊປິ ນປຽບ ຍຸ່ ງິ ກະສຽນປຸ່ ຽນເພຸ່ ມີ ຍຸ່ ງິ ອວນອາ້ ຍຮກັ ນາງ ພູຫຼວງອາດເກຸ່ ອນກງິ້ ນາ້ ຂອງອາດເຂນີ ວງັ ໄຊງຸ່ ອນທາງວຽງຈນັ ຫຸ່ າງໄກກນັ ແທ້ ແຕຸ່ ຫາກດວງໃຈອາ້ ຍ ບຸ່ ມວີ ນັ ຊເິ ຫນີ ຫຸ່ າງ ຄດິ ເຖງິ ນງົ ນາດນາ້ ງ ບຸ່ ມມີ ຈ້ ດຈາງ ຖກລມົ ເປຸ່ ົາສູນຫາຍ ເຖງິ ວຸ່ າຮອຍຕນີ ນາງ ເຖງິ ວຸ່ າປອຍຜມົ ນາງ ຖກແດດຝົນເຜາົ ລາ້ ງ ເຖງິ ວຸ່ າຕວົ ນາງນອ້ ງ ຕກົ ເປັນຂອງຄນົ ອຸ່ ນ ຮູບຊງົ ນາງຢຸ່ ູຄາ້ ງ ແກຸ່ ນຕາອາ້ ຍຢຸ່ ູຊຸ່ ູຍາມ ຖາ້ ນອ້ ງຄດິ ຮອດອາ້ ຍ ໃຫຫ້ ຼຽວເບຸ່ ງິ ເດອນດາວ ສອງແສງຕາຂອງເຮາົ ຊພິ ບົ ກນັ ຢຸ່ ູເທງິ ຟາ້ ອາ້ ຍຫາກຍງັ ຄອຍຖາ້ ດວງໃຈນາງນດັ ບຸ່ ອນ ເພຸ່ ອໃຫອ້ າ້ ຍຈວບນອ້ ງ ພຽງດາ້ ມພຸ່ ມະໂນ ຕວົ ຢຸ່ າງ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມບດົ ກອນເລຸ່ ອງ “ຄດິ ເຖິງໄຊງຸ່ອນ” ຂອງ ສ. ບບຜານວງົ ຈາກປ້ມວາລະສານ ສຽງແຄນລາວ ສະບບັ ທີ 2 ໜາ້ ທີ 8, 1992 ມເີ ນອ້ ຄວາມວຸ່ າ ນກັ ກະວໄີ ດຈ້ າກຄນົ ຮກັ ຂອງຕນົ ໄປຢຸ່ ູຄນົ ລະຫນົ ແຫຸ່ ງ ເຖງິ ແມຸ່ ນວຸ່ າຈະຢຸ່ ູ ໄກກນັ ກຕາມ ແຕຸ່ ພາບແຫຸ່ ງຄວາມຮກັ ຍງັ ຝັງແໜນ້ ຢຸ່ ູສຸ່ ວນເລກິ ຂອງຫວົ ໃຈຕະ ຫອຼ ດເວລາ. ຖາ້ ເລຸ່ ອງທຸ່ ຫີ ຍເ້ ປັນປະເພດວນັ ນະຄະດຄີ າຮອ້ ຍແກວ້ , ຕານານ, ບດົ ຄວາມ, ເລຸ່ ອງສນັ້ ຕຸ່ າງໆ ຈະຂນຶ້ ຕນົ້ ດວ້ ຍ ເລຸ່ ອງຫຍງັ ? ໃຜເປັນຜູແ້ ຕຸ່ ງ? ຈາກປຶມ້ ເລຸ່ ອງໃດ? ໜາ້ ທເີ ທຸ່ າົ ໃດ? ມຄີ ວາມໝາຍເຖງິ ຫຍງັ . 64 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ຫຍຄ້ ວາມເລຸ່ ອງ................ຂອງ..........ຈາກ............ໜາ້ ທ.ີ .........ມເີ ນອ້ ຄວາມວຸ່ າ................. ເລຸ່ ອງ ຊາ້ ງກບັ ນກົ ຈອກຟາ້ ທຸ່ ປີ ຸ່ າໄຜຸ່ ແຫຸ່ ງໜຸ່ ງຶ ມນີ ກົ ຈອກຜວົ ເມຍຄຸ່ ູໜຸ່ ງຶ ເຮດັ ຮງັ ໃສຸ່ . ຄງັ້ ນນັ້ ມຊີ າ້ ງສານໂຕໜຸ່ ງຶ ພວມເລາະຊອກຫາກນິ ມາທາງ ນນັ້ . ນາງນກົ ຈອກຟາ້ ຢາ້ ນຊາ້ ງດງຶ ຮຽວໄຜຸ່ ທຸ່ ຮີ ງັ ຂອງຕນົ ຢຸ່ ູຈຸ່ ງຶ ອອ້ ນວອນຊາ້ ງວຸ່ າ “ເຈາົ້ ກຜູ ູປ້ ະເສດີ ທຸ່ ນີ ເີ້ ປັນບຸ່ ອນອາໄສຂອງ ພວກຂາ້ ພະເຈາົ້ ແລະ ເວລານລີ້ ູກຂອງຂາ້ ພະເຈາົ້ ກຍງັ ອຸ່ ອນນອ້ ຍບນິ ບຸ່ ທນັ ໄດ້ ຂທານນາເຈາົ້ ກຢູ ຸ່ າດງຶ ຮຽວໄຜຸ່ ນທີ້ ອ້ ນ ກະ ລນນາຫຼກີ ໄປທາງອຸ່ ນສາ”. ຊາ້ ງໄດຍ້ ນິ ນາງນກົ ຈອກຟາ້ ເວາົ້ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ກອວດສະຫາວວຸ່ າຕນົ ເອງມກີ າລງັ ຕອບນາງນກົ ຈອກ ດວ້ ຍລກັ ສະນະຂຸ່ ມົ ຂຸ່ ູແບບຜູມ້ ອີ ານາດວຸ່ າ “ບະ! ອຸ່ ນີ າງນກົ ນອ້ ຍ ເຫດໃດມງຶ ຈຸ່ ງຶ ມາເຮດັ ຮງັ ກດີ ຂວາງຢຸ່ ູບຸ່ ອນຫາກນິ ຂອງກ.ູ ທຸ່ ປີ ຸ່ ານແີ້ ມຸ່ ນເຂດແດນຂອງກູໝດົ ໃຜຈະມາສະແດງຄວາມໃຫຍຸ່ ໂຕຢຸ່ ູບຸ່ ອນຫາກນິ ຂອງກບູ ຸ່ ໄດເ້ ດດັ ຂາດ”, ວຸ່ າແລວ້ ກເອາົ ງວງດງຶ ເອາົ ຮຽວໄຜຸ່ ທຸ່ ນີ ກົ ກາລງັ ເຮດັ ຮງັ ຢຸ່ ູນນັ້ ມາຍຸ່ າຍຢີ ຽບລກູ ອຸ່ ອນຂອງນາງແປກບັ ດນິ ແລວ້ ຫນໄີ ປ. ນາງນກົ ມຄີ ວາມເສາົ້ ໂສກເສຍໃຈຫຼາຍຈຸ່ ງຶ ໜຸ່ ຽວວອນນກົ ຕວົ ຜູວ້ ຸ່ າ “ເຮດັ ຈຸ່ ງັ ໃດເຮາົ ຈະແກແ້ ຄນ້ ສດັ ໂຫດຮາ້ ຍຕວົ ໃຫຍຸ່ ນໄີ້ ດ”້ ນກົ ໂຕຜວົ ເຫນັ ເມຍທກໂສກຄແນວນນັ້ ຈຸ່ ງຶ ໄປເປິກສານາສຸ່ ຽວກາ ເລຸ່ າົ ເຫດການກຸ່ ຽວກບັ ຄວາມໂຫດຮາ້ ຍຂອງຊາ້ ງຈນົ ຕະຫຼອດ. ກາຈຸ່ ງຶ ເວາົ້ ອອຍໃຈຜວົ ເມຍນກົ ຈອກ ແລະ ແນະນາວຸ່ າ “ຄວນຫາທາງຕຸ່ ສູມ້ ນັ ເຮາົ ເອງກຈະຊຸ່ ວຍຈນົ ສດຄວາມສາມາດ”, ວຸ່ າ ແລວ້ ກແນະນາໄປຫາສຸ່ ຽວກບົ ອກີ . ເມຸ່ ອໄປເຖງິ ກບົ ເຂາົ ກຸ່ ເລຸ່ າົ ສາຍເຫດໃຫກ້ ບົ ຟັງ ພອ້ ມທງັ ໃຫສ້ ຸ່ ຽວກບົ ຊຸ່ ວຍເຫຼອ. ເມຸ່ ອກບົ ໄດຟ້ ັງດຸ່ ງັ ນນັ້ ກບົ ກມີ ຄວາມເຫນັ ໃຈຄຸ່ ູຜວົ ເມຍນກົ ຈອກເປັນອນັ ມາກ ແລວ້ ຈຸ່ ງຶ ເວາົ້ ໃຫກ້ າລງັ ໃຈວຸ່ າ. “ສຸ່ ຽວເອຍີ ! ຊາ້ ງໂຕນນັ້ ມນັ ອວດສະຫາວອາ້ ງໂຕວຸ່ າມນັ ເປັນສດັ ໃຫຍຸ່ ແລະ ມກີ າລງັ ຫຼາຍ, ໃຜບຸ່ ອາດຕຸ່ ສູມ້ ນັ ໄດ້ ມນັ ຈຸ່ ງຶ ມກັ ຂຸ່ ມົ ຂຸ່ ູຜູມ້ ກີ າລງັ ນອ້ ຍ ທຸ່ ແີ ທນ້ ນັ້ ຜູມ້ ກີ າລງັ ນອ້ ຍ ຫຼ ບຸ່ ມກີ າລງັ ກຕາມແຕຸ່ ມພີ ະຫຍາທຸ່ ແີ ຫຼມຄມົ , ມກີ ນົ ອບາຍທຸ່ ີ ສະຫາຼ ດກສາມາດເອາົ ຊະນະຜູທ້ ຸ່ ມີ ກີ າລງັ ໄດດ້ ຸ່ ງັ ດຽວກບັ ເຕຸ່ າົ ເອາົ ຊະນະຄດນນັ້ ແລ”. ກບົ ກເລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງເຕຸ່ າົ ກບັ ຄດແຂຸ່ ງຂນັ ກນັ ໃຫນ້ ກົ ຈອກຟັງ ແລະ ກບົ ກຸ່ ຍງັ ເວາົ້ ຕຸ່ ໄປອກີ ວຸ່ າ “ຄວາມສາມກັ ຄລີ ວມ ກາລງັ ກນັ ຂອງສຸ່ ງິ ເລກັ ນອ້ ຍ ກສາມາດເຮດັ ໃຫວ້ ຽກງານທກຢຸ່ າງຕອ້ ງສາເລດັ ຜນົ ຕາມປະສງົ ຄກບັ ຫຍາ້ ທຸ່ ຝີ ັນກນັ ເປັນ ເຊອກກສາມາດມດັ ຊາ້ ງສານທຸ່ ມີ ກີ າລງັ ແຮງໄດ້ ອນັ ກາລງັ ແຮງໂຮມໝຸ່ ບູ ຸ່ ມສີ ຸ່ ງິ ໃດຈະທາລາຍໄດດ້ ອກສຸ່ ຽວເອຍີ ”. ຫຼງັ ຈາກ ນນັ້ ນກົ ຈອກ, ກາ ແລະ ກບົ ຈຸ່ ງຶ ພາກນັ ໄປຫາແມງວນັ ຂຽວຜູເ້ ປັນສຸ່ ຽວອກີ ເມຸ່ ອໄປເຖງິ ກເລຸ່ າົ ທກຢຸ່ າງໃຫສ້ ຸ່ ຽວແມງວນັ ຂຽວຟັງ ແມງວນັ ຂຽວຈຸ່ ງຶ ເວາົ້ ວຸ່ າ “ດແີ ລວ້ ສຸ່ ຽວເອຍີ ! ຖາ້ ພວກເຮາົ ພອ້ ມພຽງກນັ ກຕອ້ ງປາບຊາ້ ງໂຕນນັ້ ໄດແ້ ທ້ ແຕຸ່ ເຮາົ ຕອ້ ງມອີ ບາຍທຸ່ ສີ ະຫຼາດຈຸ່ ງຶ ປາສະຈາກຄວາມວບິ ດັ ເສຍຫາຍໄດ,້ ແລວ້ ແມງວນັ ຂຽວຈຸ່ ງຶ ຊກັ ນທິ ານນກົ ຍາງເຖາົ້ ມອີ ບາຍ ແຕຸ່ ຂາດຄວາມສະຫຼາດ ບຸ່ ຄດິ ເຖງິ ແງຸ່ເສຍຫາຍ ຈຸ່ ງຶ ຖກຈອນຟອນກນິ ລູກ ແລະ ໄດເ້ ວາົ້ ຕຸ່ ໄປອກີ ວຸ່ າ “ພວກເຮາົ ຕອ້ ງຫາ ອບາຍທຸ່ ແີ ນບນຽນ ປາສະຈາກຄວາມເສຍຫາຍ”. ຄນັ ແລວ້ ຈຸ່ ງຶ ຊວນເອາົ ສຸ່ ຽວທງັ ໝດົ ໄປຫານກົ ຫອນຂວານ (ນກົ ຕອດ ຝຸ່ ນ) ເລຸ່ າົ ເຫດການທກຢຸ່ າງໃຫຟ້ ັງ. ນກົ ຫອນຂວານຈຸ່ ງຶ ເວາົ້ ວຸ່ າ “ພວກເພຸ່ ອນມາຂຄວາມຊຸ່ ວຍເຫອຼ ໃນເທຸ່ ອນເີ້ ຮາົ ບຸ່ ຂນີ ແຕຸ່ ເຮາົ ຂນີ ເຄຍີ ໄດຍ້ ນິ ບູຮານວຸ່ າ ຜູໃ້ ດປະສບົ ໄພມກັ ແລຸ່ ນຫາຜູອ້ ຸ່ ນຊຸ່ ວຍ ໂດຍຍອມເຮດັ ທກຢຸ່ າງຂແຕຸ່ ໃຫພ້ ນົ້ ໄພ ຄນັ ພນົ້ ໄພ ແລວ້ ສຸ່ ວນຫຼາຍບຸ່ ເຮດັ ຕາມສນັ ຍາ”, ວຸ່ າແລວ້ ນກົ ຫອນຂວານກຊກັ ນທິ ານເລຸ່ ອງ ນກົ ສບົ ແຫຼມເອາົ ດູກກວາງອອກຈາກ ຫວຸ່ າງແຂວ້ ເສອ ໂດຍເສອສນັ ຍາວຸ່ າຈະເບຸ່ ງິ ແຍງຊຸ່ ວຍເຫຼອ, ແຕຸ່ ແລວ້ ບຸ່ ເຮດັ ຕາມສນັ ຍາ ເມຸ່ ອສດັ ເຫຸ່ ຼາົ ນນັ້ ຕກົ ລງົ ກນັ ແລວ້ ກໄປຈດັ ການຊາ້ ງຕາມທຸ່ ໄີ ດນ້ ດັ ໝາຍກນັ ໄວ,້ ໃຫກ້ າກບັ ນກົ ຫອນຂວານ ແລະ ນກົ ຈອກໄປລອບສບັ ຕາຊາ້ ງໃນເວລາມນັ ນອນຫຼບັ , ຕາຊາ້ ງເປັນບາດແລວ້ ໃຫແ້ ມງວນັ ຂຽວໄປຂໄີ້ ຂຸ່ ຂາງໃສຸ່ ເມຸ່ ອຕາຊາ້ ງບອດເພາະໜອນເຈາະແລວ້ ຈຸ່ ງຶ ພາກນັ ໄປ ບອກສຸ່ ຽວກບົ ເພຸ່ ອໃຫສ້ ຸ່ ຽວກບົ ພາບລວິ ານໄປຮອ້ ງຢຸ່ ູທຸ່ ປີ າກເຫວ ຊາ້ ງສານຕາບອດອດຶ ຫຍາ້ ແລະ ນາ້ ມາຫຼາຍວນັ ຄນັ 65 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ໄດຍ້ ນິ ສຽງກບົ ຮອ້ ງເຂາົ້ ໃຈວຸ່ າມໜີ ອງນາ້ ຢຸ່ ູທາງສຽງນນັ້ ຈຸ່ ງິ ຍຸ່ າງຊດັ ເຊງມົ ງວາໄປທຸ່ ປີ າກເຫວເລຍີ ພະລາດຕກົ ເຫວຕາຍ. ຕວົ ຢຸ່ າງ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມເລຸ່ ອງ “ຊາ້ ງກບັ ນກົ ຈອກຟາ້ ” ຂອງກມົ ຄນົ້ ຄວ້ າຮຽບຮຽງກະຊວງສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ທາມະ ການຈາກປມ້ ວນັ ນະຄະດຊີ ນັ້ ອດມົ 1. ໜາ້ 42-44, 1982 ມເີ ນອ້ ຄວາມວຸ່ າ: “ຜູທ້ ຸ່ ມີ ກີ າລງັ ແຮງອນັ ມະຫາສານ ຫຼ ຜູທ້ ຸ່ ມີ ອີ ານາດ ມກັ ໃຊອ້ ດິ ທພິ ນົ ຂຸ່ ມົ ເຫງັ ຜູທ້ ຸ່ ອີ ຸ່ ອນນອ້ ຍກຸ່ ວາຕນົ ຍຸ່ ອມໄດ້ ຮບັ ຜນົ ກາຕອບສະໜອງ, ຜູທ້ ຸ່ ອີ ຸ່ ອນນອ້ ຍຫາກມຄີ ວາມສາມກັ ຄມີ ໄີ ຫວພກິ , ມສີ ະຕປິ ັນຍາຮຸ່ ວມແຮງ ຮຸ່ ວມໃຈກນັ ແລວ້ ກສາມາດຕຸ່ ສູກ້ ບັ ຜູມ້ ກີ າລງັ ແຮງອນັ ມະຫາສານຢຸ່ າງມໄີ ຊ. ດຸ່ ງັ ນກົ ຈອກຟາ້ ຊະນະຊາ້ ງນນັ້ ເອງ.  ເນອ້ ເລຸ່ ອງ ກ. ການຂຽນຫຍເ້ ລຸ່ ອງ ແມຸ່ ນການຫຍເ້ ລຸ່ ອງຍາວໃຫສ້ ນັ້ ເຂາົ້ ແຕຸ່ ເນອ້ ໃນຄວາມໝາຍບຸ່ ຜດິ ຈາກເດມີ . ຫຍເ້ ລຸ່ ອງ “ ເລຸ່ ອງ ສນິ ໄຊ” ຕອນທາ້ ວທງັ 6. ຢຸ່ ູເມອງເປັງຈານ ລູກຊາຍທຸ່ ເີ ກດີ ຈາກນາງທງັ 6 ກໃຫຍຸ່ ກາ້ ໜາ້ ບານ ແລະ ມຊີ ຸ່ ສຽງເລຸ່ າົ ລກນັ ວຸ່ າ ເປັນພວກທຸ່ ມີ ີ ບນມາເກດີ . ພວກທາ້ ວທງັ 6 ໄດຮ້ ຽນຮູຮ້ ດີ ຄອງປະເພນໃີ ນພະລາຊະວງັ ແລະ ມຄີ ວາມສະ ຫຼາດຫຼກັ ແຫຼມໃນການເວາົ້ ຈາ. ແຕຸ່ ກມຫີ າງສຽງວຸ່ າທງັ 6 ສະຫຼາດໃນການລບົ ລນີ້ ປີນ້ ຄວາມຄປາກເວາົ້ ແນວໜຸ່ ງຶ ແຕຸ່ ຕວົ ຈງິ ເຮດັ ແນວໜຸ່ ງຶ . ແນວໃດກ ຕາມພະຍາກດສະລາດກຮກັ ແພງລູກຊາຍປານແກຸ່ ນຕາ ແລະ ຖວຸ່ າເປັນບດຂອງພະອງົ ທຸ່ ໄີ ດລ້ ກູ ຊາຍສມົ ປາຖະໜາເປົາ້ ໝ າຍອນັ ບຸ່ ປຸ່ ຽນແປງ ທຸ່ ພີ ະອງົ ຕງັ້ ໄວໃ້ ກຈ້ ະເປັນ ຄວາມຈງິ ເຂາົ້ ໄປເລອ້ ຍໆຄ ພະອງົ ຈະໄດມ້ ອບໜາ້ ທຸ່ ໃີ ຫລ້ ູກຊາຍທງັ 6 ໄປ ປາບຍກັ ແລະ ນາເອາົ ອາສມນົ ທາກບັ ຄນມາ. ຖາ້ ບຸ່ ໄດຮ້ ບັ ການປະຕບິ ດັ ໃຫລ້ ລຸ່ ວງໄປ ຄວາມແຄນ້ ເລກິ ໆຍງັ ເຮດັ ໃຫດ້ ວງຈດິ ຂອງພະອງົ ບຸ່ ມຄີ ວາມສະຫງບົ ໄດ.້ ມໜຸ່ ງຶ ພະຍາກດສະລາດກເອນີ້ ລູກຊາຍທງັ 6 ອອກມາພບົ ແລວ້ ບອກຈດປະສງົ ໃຫລ້ ູກທກຄນົ ຮູ.້ ພະອງົ ວຸ່ າ ເມຸ່ ອປາບຍກັ ລງົ ໄດ້ ແລະ ເອາົ ອາຄນມາແລວ້ ພຸ່ ຈະມອບເມອງເປັງຈານໃຫ້ ລູກນຸ່ ງັ ຄອງ ຜູໃ້ ດຊຂິ ນັ ອາສາລາ້ ງແຄນ້ ແທນພຸ່ ກໃຫກ້ ຽມຕວົ ກຽມໃຈ, ຕອ້ ງອດົ ທນົ ເຂມັ້ ແຂງ, ມຈີ ດິ ໃຈເຂມັ້ ແຂງ ແລະ ບຸ່ ງງຸ້່ຽງຕຸ່ ສຸ່ ງິ ໃດໆ. ທາ້ ວ ທງັ 6 ຕອບຮບັ ພອ້ ມກນັ ເພອບໆວຸ່ າ ພວກລກູ ຂຂນັ ອາສາໄປປາບຍກັ ມານໃຫໄ້ ດ,້ ເຖງິ ວຸ່ າວຽກງານຈະຫຍງ້ ຍາກປານໃດ ກຕາມ, ແຕຸ່ ວຸ່ າພວກລູກນຍີ້ ງັ ບຸ່ ມວີ ຊິ າອາຄມົ ໃດໆ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ຕອ້ ງຂໄປຊອກຮຽນຮູເ້ ຝິກຝົນຕນົ ເອງໃຫເ້ ກຸ່ ງັ ກາ້ ມຄີ ວາມ ສາມາດໃນເລຸ່ ອງສາດຕະສນິ ກຸ່ ອນ. ພະຍາກດສະລາດເຫນັ ດີຕາມຈດປະສງົ ຂອງພວກລູກທຸ່ ີຈະໄປຮຽນວຊິ າໃຫມ້ ີ ລດິ ເດດ. ໝາຍຄວາມວຸ່ າທາ້ ວທງັ 6 ຈະຕອ້ ງເຂາົ້ ປຸ່ າຫາພະລສຜີ ູມ້ ລີ ດິ ເດດທຸ່ ຈີ າສນິ ຢຸ່ ູກາງປຸ່ າ ແລະ ຈະຕອ້ ງໃຊເ້ ວລາດນົ ສມົ ຄວນ. ມນັ ເປັນເລຸ່ ອງຈາເປັນທຸ່ ລີ ູກຊາຍພະຍາ ຫຼ ກະສດັ ຈະຕອ້ ງເກຸ່ ງັ ກາ້ ໃນວຊິ າສາດຕະສນິ . ທງັ ນເີ້ ພຸ່ ອປົກປອ້ ງບາ້ ນ ເມອງ ແລະ ປາບພວກຍກັ ມານທຸ່ ຈີ ະມາຮາວຕີ ປີ ນ້ , ໂດຍສະເພາະໃນການຕຸ່ ສູກ້ ບັ ຍກັ ກມພນັ ນນັ້ ຕອ້ ງມລີ ດິ ເດດເກຸ່ ງັ ກາ້ , ເປັນຍອດຄນົ ຈຸ່ ງິ ຈະສູໄ້ ຫວ. ພະອງົ ແນມເບຸ່ ງິ ໜາ້ ລູກຊາຍທງັ 6 ດວ້ ຍຄວາມປະເອບີ ໃຈ ແລວ້ ກມອບຄາໃຫພ້ ວກລູກຈາ ນວນເທຸ່ າົ ໆກນັ ເພຸ່ ອໄວແ້ ຮຖງົ . ຈາກນນັ້ ທາ້ ວທງັ 6 ກຂາບທນູ ລາພຸ່ ລງົ ຈາກພະລາຊະວງັ ໄປ. ພະຍາກດສະລາດເຊຸ່ ອໝນັ້ ວຸ່ າ ໃນບຸ່ ດນົ ນສີ້ ດັ ຕູຄຸ່ ູອາຄາດຈະຕອ້ ງດບັ ດນິ້ ປະລາໄຊຢຸ່ າງສມົ ນາ້ ໜາ້ . ທາ້ ວທງັ 6 ຈດັ ແຈງແຕຸ່ ງເຄຸ່ ອງສາລບັ ເດນີ ທາງໄກ ແລະ ພາຍຫຼງັ ສຸ່ ງັ ລາແມຸ່ ທງັ 6 ແລວ້ ພວກທາ້ ວກຸ່ ອອກເດນີ ທາງມຸ່ ງໜາ້ ສຸ່ ູສາຍພູທຸ່ ີ ທບັ ກນັ ເປັນລນັ ຢຸ່ ູສດຂອບຟາ້ ທຸ່ າມກາງຄວນໝອກຈາງໆນະຈດໜຸ່ ງຶ ໄກໆພນ້ ເຊຸ່ ງິ ລກນັ ວຸ່ າ ພະລສຜີ ູມ້ ມີ ນົ ຄາຖາເຂດັ ຢາ ດາລງົ ຢຸ່ ູຢຸ່ າງສນັ ໂດດ ທຸ່ າມກາງທາມະຊາດອນັ ສະຫງບົ . ຊາຍທງັ 6 ອາ້ ຍນອ້ ງ ຂນຶ້ ພູສູງເລາະລຽບເຫວຊນັ ຫຼຽວລງົ ລຸ່ ມ 66 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ເຫນັ ນາ້ ໂຕນຕາດຫນີ ດຸ່ ງັ ອງຶ ຄະນງຶ , ອາຍນາ້ ເປັນຄວນັ ຂາວໆລອຍກວົ້ ປົກຄມປາຍໄມສ້ ຂີ ຽວອຸ່ ມທຸ່ ມ. ພວກລງີ ພວກຄຸ່ າງ ແລະ ທະນພີ າກນັ ເຕນັ້ ໂຕນໂຍນໂຕໄປມາຕາມງຸ່າໄມ ້ ແລະ ເຄອເຂາົ ; ແມງຜຸ່ ູ ແລະ ແມງກະເບອ້ ບນິ ສຸ່ ວນສນົ ຕອມດອກ ໄມອ້ ນັ ມດີ ອກເຜງີ້ ; ດອກກຽງລມົ , ດອກສຽ້ ວທຸ່ ພີ ວມເບຸ່ ງັ ບານເຮອງເຮອຢຸ່ ູທຸ່ ວົ ປຸ່ າດງົ . ພວກທາ້ ວເດນີ ທາງເລາະປຸ່ າໄດ້ ສາມເດອນປາຍ ໄດຜ້ ຸ່ ານຜາດາ້ ວ, ຜາດາ, ຜາດຸ່ າງ ແລະ ຜາກະໄດ ແລວ້ ກເລຍີ ຫຼງົ ທາງ. ທງັ 6 ວນົ ວຽນຢຸ່ ູໃນດງົ ທຸ່ ີມີ ສດັ ປຸ່ າ ເຊຸ່ ນັ ຊາ້ ງ, ກະທງິ , ໝ,ີ ເໝອຍ, ແຮດ... ໄດຍ້ ນິ ສຽງສດັ ຮອ້ ງແລວ້ ກພາກນັ ຢ້ານສຸ່ ນັ ເຊນັ ຮບີ ກາ້ ວຍຸ່ າງໄປໄວໆ ເພຸ່ ອໃຫຫ້ ວດິ ຈາກດງົ ສດັ ຮາ້ ຍ. ທງັ 6 ຍຸ່ າງໄປໜາ້ ເລອ້ ຍໆຄດຶ ວຸ່ າໄປໄກຫຼາຍໂພດ ແຕຸ່ ແລວ້ ຊາ້ ພດັ ກຽ້ ວຄນມາບຸ່ ອນເກຸ່ າົ . ເທງິ ຟ້າເມກດາກປົກຄມໄປທຸ່ ວົ ທກທດິ ເຮດັ ໃຫທ້ າ້ ວທງັ 6 ອກອຸ່ ງັ ຄຸ່ ງັ ແຄນ້ ຈນົ ປັນຍາ ເພາະຕງັ້ ແຕຸ່ ເກດີ ມາຍງັ ບຸ່ ເຄຍີ ລາບາກກາກກາຢຸ່ າງແສນສາຫດັ ປານນຈີ້ ກັ ເທຸ່ ອ. ພວກເຂາົ ພາກນັ ໄຫວວ້ ອນຫາສຸ່ ງິ ສກັ ສດິ ຢຸ່ ູຕາມພູຜາປຸ່ າໄມ ້ ໃຫຊ້ ຸ່ ວຍຊີ້ ທາງເພຸ່ ອໄປຖກປຸ່ ອງລຸ່ ອງແມຸ່ ນແປວ.ປາກດົ ວຸ່ າໃນເວລາຕຸ່ ມາເມກດາໄດມ້ ະຫບັ ມະຫາຍໄປ, ຫນົ ທາງແຈງ້ ສະຫວຸ່ າງເປັນ ທຸ່ ໄີ ປແລວ້ ຢຸ່ າງໜາ້ ອດັ ສະຈນັ , ພວກທາ້ ວໄດໄ້ ຕຸ່ ຕາມທາງນນັ້ ໄປຈນົ ຮອດບລເິ ວນອນັ ເປັນທຸ່ ຢີ ຸ່ ູຂອງສນິ ໄຊ. ບດົ ຫຍເ້ ລຸ່ ອງສນິ ໄຊ “ຕອນທາ້ ວທງັ 6 ເກດີ ຈາກນາງທງັ 6. ພໃຫຍຸ່ ຂນຶ້ ມາກມສີ ຽງກຸ່ າວຂານກນັ ວຸ່ າເປັນຜູມ້ ບີ ນ ແລະ ສະຫຼາດຫຼກັ ແຫຼມ ແຕຸ່ ກມພີ ຽງບາງຫາງສຽງວຸ່ າເປັນຜູສ້ ະຫຼາດໃນການຫຼບົ ລນີ້ ປີ້ນຄວາມ, ເຖງິ ຢຸ່ າງໃດພວກເຂາົ ກ ເປັນທຸ່ ຮີ ກັ ແພງຂອງຜູເ້ ປັນພຸ່ ຄພະຍາກດສະລາດ”. ວນັ ໜຸ່ ງຶ ພະຍາກດສະລາດໄດບ້ ອກທາ້ ວທງັ 6 ວຸ່ າຈະມອບເມອງເປັງຈານໃຫນ້ ຸ່ ງັ ຄອງ ຖາ້ ຜູໃ້ ດສາ ມາດປາບຍກັ ແລະ ນາເອາົ ອາຄນມາໃຫ້ ພວກທາ້ ວທງັ 6 ຕອບເປັນສຽງດຽວກນັ ວຸ່ າ ພວກເຂາົ ຂນັ ອາສາແຕຸ່ ຈາເປັນຕອ້ ງຫາຮຽນວຊິ າ ສາດຕະສນິ ກຸ່ ອນ. ຈາກນນັ້ , ພວກເຂາົ ກລາພຸ່ ແມຸ່ ອອກເດນີ ທາງທຸ່ ຽວຊອກຫາຮຽນນາພະລສຜີ ູມ້ ວີ ຊິ າອາຄມົ ໃນປຸ່ າ ແຕຸ່ ປາກດົ ວຸ່ າບຸ່ ພບົ ຈກັ ເທຸ່ ອ. ໃນທຸ່ ສີ ດພວກເຂາົ ກຸ່ ໄປພບົ ບລເິ ວນອນັ ເປັນທຸ່ ຢີ ຸ່ ູຂອງທາ້ ວ ສນິ ໄຊ. ກດິ ຈະກາ ການບນັ ທກຶ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມ. ອປະກອນ ເຈຍ້ , ບກິ (ໃຫນ້ ກັ ຮຽນກມ້ ຕນົ ເອງ) ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ຄກູ ຽມເລຸ່ ອງໃຫນ້ ກັ ຮຽນບນັ ທກຶ (ຜູສ້ ອນຊອກເອງ). - ແບຸ່ ງນກັ ຮຽນອອກເປັນກຸ່ ມ, ກຸ່ ມລະ 4-5 ຄນົ . - ຄມູ ອບເລຸ່ ອງທຸ່ ຄີ ກູ ານດົ ໄວໃ້ ຫນ້ ກັ ຮຽນ (ຊຸ່ ເລຸ່ ອງດຽວກນັ ). - ແນະນາໃຫນ້ ກັ ຮຽນບນັ ທກຶ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມຕາມເລຸ່ ອງທຸ່ ຄີ ູຢາຍໃຫ.້ - ຕດິ ຕາມສງັ ເກດການເຮດັ ວຽກກຸ່ ມຂອງນກັ ຮຽນ. - ຕາງໜາ້ ກຸ່ ມຂນຶ້ ລາຍງານການບນັ ທກຶ ຂອງກຸ່ ມຕນົ ເອງໃຫໝ້ ຸ່ ໃູ ນຫອ້ ງຟັງ. - ຄສູ ນົ ທະນາກບັ ນກັ ຮຽນ ເພຸ່ ອຖອດຖອນແລກປຸ່ ຽນບດົ ຮຽນເຊຸ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ . - ຄູສະຫຼບຄນເພຸ່ ອຄວາມເປັນເອກະພາບກນັ . 3. ໃຈຄວາມ ການສອນຂຽນນບັ ວຸ່ າເປັນທກັ ສະທຸ່ ສີ າຄນັ ທຸ່ ສີ ດ ມນັ ຕດິ ພນັ ກບັ ທກັ ສະການເວາົ້ , ການຟັງ, ການອຸ່ ານ. ການ ຂຽນເປັນເຄຸ່ ອງມໃນການພດັ ທະນາຄວາມຮູສ້ ະຕປິ ັນຍາ, ລນັ ດາເອກະສານຕຸ່ າງໆ ເປັນຕນົ້ ແມຸ່ ນໜງັ ສທາງວຊິ າການ, 67 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ໜງັ ສທາງວນັ ນະຄະດີ ທຸ່ ຮີ ບັ ໃຊສ້ ງັ ຄມົ ປັດຈບນັ . ນອກຈາກນນັ້ ການສອນຂຽນໃນຊນັ້ ປະຖມົ ຍງັ ຕອ້ ວງເນນັ້ ກດິ ຈະກາ ການຂຽນຕຸ່ າງໆໃນຊນັ້ ປະຖມົ ເຊຸ່ ນັ ວຸ່ າ ການຂຽນຕາມຮອຍຈາ້ , ການຂຽນກາງຫາວ, ຫານຂຽນປະກອບຄາ, ການຂຽນ ທວາຍ, ການຂຽນຫດັ ຂຽນງາມ ແລະ ອຸ່ ນໆ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ການສອນຂຽນຕອ້ ງໄດເ້ ອາົ ໃຈໃສຸ່ ໃຫຄ້ ວາມຮູພ້ ນ້ ຖານທາງດາ້ ນ ຫຼກັ ການ, ຊແີ້ ຈງໃຫເ້ ຫນັ ຄວາມສາຄນັ ແລະ ຄວາມຈາເປັນຂອງການຂຽນ ທງັ ນກີ້ ເພຸ່ ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນກາໄດ້ ແລະ ນາໄປ ພດັ ທະນາການຂຽນຂອງຕນົ ເອງໃນອະນາຄດົ ໃຫຖ້ ກຕອ້ ງ. 4. ວຽກມອບໝາຍ 1. ຄວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄນັ ຂອງການສອນຂຽນມຄີ ແນວໃດ? 2. ວທິ ກີ ານສອນຂຽນໃນຊນັ້ ປະຖມົ ມຄີ ແນວໃດ? 3. ກດິ ຈະກາການຂຽນຕຸ່ າງໆໃນຊນັ້ ປະຖມົ ມຄີ ແນວໃດ? ອະທບິ າຍ 4 ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຂຽນຈດົ ໝາຍອວຍພອນຄໃູ ນວນັ ທີ 7 ຕລາ ໃຫໄ້ ດຜ້ ູລ້ ະ 1 ບດົ . 5. ຈຸ່ ງົ ຂຽນບດົ ລາຍງານຜນົ ການຮຽນຂອງຕນົ ເອງໃນພາກຮຽນໃດໜຸ່ ງຶ ສຸ່ ູຄປູ ະຈາຫອ້ ງຟັງ 6. ຄວາມຫມາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ມຄີ ແນວໃດ? 7. ວທິ ,ີ ຮູບແບບ ແລະ ຫກຼັ ການ ການຈດົ ບນັ ທກຶ ມຄີ ແນວໃດ? 8. ປະເພດຂອງບດົ ບນັ ທກຶ ມຈີ ກັ ປະເພດ ຄປະເພດໃດແດຸ່ ? 9. ບດົ ບນັ ທກຶ ເຫດການມຈີ ກັ ປະເພດ ຄປະເພດໃດແດຸ່ ? ອະທບິ າຍຫຍແ້ ຕຸ່ ລະປະເພດ? 10. ຈຸ່ ງົ ຫຍເ້ ນອ້ ຄວາມຕຸ່ ໄປນີ້ \"ປະເທດລາວສວຍງາມ”. ແນມຂນຶ້ ເມອເໜອພນ້ ພູສູງແດດສຸ່ ອງ ຫຽຼ ວຕາມແມຸ່ ນາ້ ຂອງລມົ ພດັ ຟອງຍວກຍູ ້ ຍນິ ສະອນ້ ອຸ່ ອນໃຈ ສງັ ວຸ່ າງາມກະດກັ ເດ ສາຍລມົ ເຢັນພດັ ໄມອ້ ຸ່ ອນ ຫຼຽວເບຸ່ ງິ ນາ້ ຕອ້ ງກອ້ ນ ຟອງເຕນັ້ ແລຸ່ ນໄລຸ່ ກນັ ເວນີ ວງັ ນາ້ ທຸ່ ງັ ຟຸ່ ັງ ມທີ ງັ ຂນັ ທງັ ແກງ້ ລຽບຝຸ່ ັງມໝີ ຸ່ ບູ າ້ ນ ເມອງກອ້ ນກຸ່ າຍກນັ ວຽງຈນັ ເປັນທຸ່ ຕີ ງັ້ ຫຼວງພະບາງເປັນມຸ່ ງິ ເຫງາົ້ ເມອງຫວຼ ງຂອງປະເທດ ຈາປາສກັ ຢຸ່ ູຊງົ້ ໆ ນະຄອນເຄາົ້ ແຕຸ່ ປະຖມົ ຜງົ້ ສາລຢີ ຸ່ ູປຸ່ ຽວໆ ຫຽຼ ວແຕຸ່ ເໜອຮອດໃຕ ້ ຫຽຼ ວລຸ່ າໄປທກດາ້ ນ ກຸ່ ເປັນກອ້ ນຕຸ່ ອນດຽວ ມທີ ຸ່ ງົ ນາພູຜາ ແສນສະຫງຸ່ າງາມຕາ ນບັ ບຸ່ ທນົ ທານໄດ້ ທາງພາກເໜອມໄີ ມ ້ ລາດເີ ລດີ ຄຸ່ າ ທງັ ເຂາົ້ ແລະ ປາ ທາງພາກໃຕມ້ ນີ າອດມົ ໄປທກດາ້ ນ ຊບັ ໃນດນິ ສນິ ໃນນາ້ ເງນິ ຄາຂອງປະເສດີ ເກດີ ຢຸ່ ູໃນແຜຸ່ ນພນ້ ມແີ ທທ້ ຸ່ ວົ ໄປ 68 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ອດັ ຕະປເຂດໃຕ້ ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ຢຸ່ ູຕາມລາເຊກອງ ເຂງິ ຮຸ່ ອນເອາົ ຄາ ແລວ້ ຈຸ່ ງິ ແຍງມາກາ້ ທກແຫຸ່ ງມບີ ຸ່ ແພ້ ສຸ່ ອງໃສສແີ ຈງ້ ປະຊາຊນົ ແຖບນນັ້ ບລເິ ວນປຸ່ າໝາກແໜຸ່ ງ ມປີ ະຫວດັ ລຊາ ກາເຟເຂາົ້ ເຜອກມນັ ດຫມຸ່ ນັ ຂະຫຍນັ ດີ ຊຸ່ ສຽງມາແລວ້ 69 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ບດົ ທີ 3 ການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາ ຈດປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ  ອະທບິ າຍໄດຄ້ ວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄນັ ຂອງການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາ  ອະທບິ າຍໄດຫ້ ຼກັ ການ ແລະ ວທິ ສີ ອນແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາແຕຸ່ ລະປະເພດ  ນາໃຊສ້ ບັ ສານວນພາສາເຂາົ້ ໃນການແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາແຕຸ່ ລະປະເພດຢຸ່ າງຖກຕອ້ ງ  ນາເອາົ ຄວາມຮູໄ້ ປແຕຸ່ ງບດົ ສອນ ແລະ ສອນທດົ ລອງໄດ້ 1. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ພນັ ລະນາ 1.1 ຄວາມໝາຍ ບດົ ພນັ ລະນາ ແມຸ່ ນບດົ ແຕຸ່ ງປະເພດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ໃີ ຊຮ້ ູບການພນັ ລພນາ, ຄາເວາົ້ ແລະ ສານວນທຸ່ ໃີ ຊເ້ ຂາົ້ ໃນບດົ ພນັ ລະ ນານນັ້ ຕອ້ ງຈະແຈງ້ ຊດັ ເຈນ ເພຸ່ ອເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ຸ່ ານ, ຜູຟ້ ັງສານກຶ ເຫນັ ຮູບພາບທວິ ທດັ , ພາບຄນົ , ພາບສດັ ແລະ ພາບ ການເຄຸ່ ອນໄຫວດາລງົ ຊວີ ດິ ຕຸ່ າງໆ. ຢາກແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາໄດດ້ ີ ກຸ່ ອນອຸ່ ນໝດົ ຜູແ້ ຕຸ່ ງຕອ້ ງສງັ ເກດຈາກອນັ ລວມໄປຫາອນັ ລະອຽດ, ຕອ້ ງຮູວ້ ທິ ີ ແລະ ຫຼກັ ການແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາແຕຸ່ ລະປະເພດ ເຊຸ່ ນັ ພນັ ລະນາພາບ, ພນັ ລະນາສດັ , ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ແລະ ພນັ ລະນາຄນົ ອກີ ດວ້ ຍ. 1.2 ຄວາມສາຄນັ ໃນການປະດດິ ແຕຸ່ ງບດົ ປະພນັ ຕຸ່ າງໆ ນອກຈາກວທິ ກີ ານເລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງ, ສະແດງອາລມົ ຈດິ ແລວ້ ການພນັ ລະນາກ ແມຸ່ ນວທິ ກີ ານໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ສີ າຄນັ ແລະ ຂາດບຸ່ ໄດທ້ ຸ່ ນີ ກັ ປະພນັ ໝນູ ໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນການປະດດິ ແຕຸ່ ງ ໂດຍສະເພາະແມຸ່ ນການພນັ ລະ ນາພາບທາມະຊາດ, ຄນົ , ສດັ ແລະ ວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ. ທງັ ນກີ້ ເພຸ່ ອເຮດັ ໃຫຜ້ ູອ້ ຸ່ ານ, ຜູຟ້ ັງ ໄດສ້ ານກຶ ເຫນັ ຮູບພາບຕຸ່ າງໆ ເປັນ ຕນົ້ ແມຸ່ ນຮູບພາບທາມະຊາດ, ພາບການເຄຸ່ ອນໄຫວ ຕະຫຼອດຮອດຮູບຮຸ່ າງວາດຊງົ ຂອງຄຕວົ ລະຄອນ ເຊຸ່ ງິ ຄາ້ ຍກບັ ວຸ່ າ ຈນົ ເອງພວມຢຸ່ ູໃນເຫດການນນັ້ . ສະນນັ້ , ເວລາສອນຄຄູ ວນເນນັ້ ໜກັ ເປັນພເິ ສດຈດເດຸ່ ນັ ໃນໃຈກາງ ແລະ ສກຶ ສາໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ເຂາົ້ ໃຈຢຸ່ າງເລກິ ເຊຸ່ ງິ ເຖງິ ຄວາມສາຄນັ , ຖາ້ ບຸ່ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ຈະເຮດັ ໃຫລ້ ດົ ຊາດຂອງບດົ ພນັ ລະນາຈດຈາງກາຍເປັນຄາເວາົ້ ທາມະດາ ກດິ ຈະກາ ຈາແນກບດົ ພນັ ລະນາ ອປະກອນ ບດົ ພນັ ລະນາ 4 ບດົ (ທງັ 4 ປະເພດ) ວທິ ດີ າເນນີ (3) ແບຸ່ ງນກັ ຮຽນອອກເປັນກຸ່ ມຕາມຄວາມເໝາະສມົ (4) ຄູນາເອາົ ບດົ ພນັ ລະນາ 4 ບດົ ແຈກຢາຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນສງັ ເກດ ເຊຸ່ ງິ ແຕຸ່ ລະບດົ ຄຕູ ດັ ຫວົ ເລຸ່ ອງອອກ (5) ໃຫນ້ ກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະກຸ່ ມອຸ່ ານບດົ ສຸ່ ູກນັ ຟັງ ແລວ້ ພອ້ ມກນັ ຈາແນກວຸ່ າແມຸ່ ນບດົ ພນັ ລະນາປະເພດໃດ (6) ໃຫແ້ ຕຸ່ ລະກຸ່ ມຂນຶ້ ອຸ່ ານບດົ ພນັ ລະນາທຸ່ ຕີ ນົ ໄປຮ້ ບັ ສຸ່ ູໝຸ່ ຄູ ຸ່ ູຟັງ ພອ້ ມທງັ ບອກປະເພດຂອງບດົ ພນັ ລະນານນັ້ (7) ໝຸ່ ຄູ ຸ່ ປູ ະກອບປະກອບຄາຄດິ ເຫນັ 70 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ (8) ຄູສະຫຼບຄນ 2. ປະເພດບດົ ພນັ ລະນາ ບດົ ພນັ ລພາລວມມີ 3 ປະເພດຄ: 2.1 ບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ການພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ຕອ້ ງເລຸ່ ມີ ຈາກການພນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງພາຍນອກຂອງວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງນນັ້ ກຸ່ ອນ ແລວ້ ຈຸ່ ງຶ ພນັ ລະນາລະອຽດເຖງິ ຄນລກັ ສະນະພເິ ສດສະເພາະຂອງວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງດຸ່ ງັ ກຸ່ າວນນັ້ . ຢາກພນັ ລະນາໄດດ້ ຄີ ວນປະຕບິ ດັ ດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ການພນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງຕຸ່ າງໆ ກເລຸ່ ມີ ແຕຸ່ ຮູບຊງົ ທຸ່ ວົ ໄປເສຍກຸ່ ອນ, ຫຼງັ ຈາກນັ້ ຈຸ່ ງິ ພນັ ລະນາລະອຽດ ເຖງິ ຈດເດຸ່ ນັ ພເິ ສດເຫນັ ໄດງ້ ຸ່າຍ. - ການພນັ ລະນາຈດພເິ ສດຂອງວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງດຸ່ ງັ ກຸ່ າວນນັ້ ຄວນຍກົ ໃຫເ້ ຫນັ ວຸ່ າມນັ ມຄີ ວາມແຕກຕຸ່ າງກບັ ວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງອຸ່ ນໆແນວໃດ. - ໃຊຄ້ າສບັ , ພາສາໃຫຖ້ ກຕອ້ ງ, ຊດັ ເຈນ, ເໝາະສມົ ກບັ ປະເພດ, ລກັ ສະນະພເິ ສດຂອງວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງນນັ້ . 2.2 ພນັ ລະນາຄນົ ການພນັ ລະນາຄນົ ເລຸ່ ມີ ຈາກການພນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງ, ລກັ ສະນະ, ນໄິ ສໃຈຄ, ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ແລະ ການກະ ທາ ເຊຸ່ ງິ ສາມພາກສຸ່ ວນນມີ້ ກີ ານພວົ ພນັ ຢຸ່ າງສະໜດິ ແໜນ້ ນາກນັ ເພາະວຸ່ ານໄິ ສໃຈຄ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ນກຶ ຄດິ ສະແດງ ອອກໂດຍຜຸ່ ານຮູບຮຸ່ າງ ແລະ ການກະທາ ແຕຸ່ ສຸ່ ວນຫຼາຍຈະສະແດງອອກໂດຍຜຸ່ ານການກະທາເປັນຕນົ້ ຕ. ການພນັ ລະ ນາຄນົ ມີ 3 ປະເພດຄ: - ພນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງພາຍນອກ. - ພນັ ລະນານໄິ ສໃຈຄ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ສານກຶ ຄດິ . - ພນັ ລະນາການເຄຸ່ ອນໄຫວ. 2.3 ພນັ ລະນາພາບ ວທິ ພີ ນັ ລະນາພາບມດີ ຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ກຸ່ ອນຈະພນັ ລະນາພາບຕອ້ ງການດົ ເນອ້ ໃນໃຈຄວາມ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ລວມຂອງບດົ ເຊຸ່ ນັ ພາບນນັ້ ມຸ່ ວນ ຫຼ ໂສກເສາົ້ , ມນັ ມກີ ານເຄຸ່ ອນໄຫວ ຫຼ ງຽບສະຫງດັ , ເວລາແຕຸ່ ງຕອ້ ງໃຊຮ້ ູບພາບໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ລວມ. - ຕອ້ ງແຕຸ່ ງພາບໃຫຖ້ ກບັ ກາລະຕາມລະດູການ ເພາະຮູບພາບມກີ ານປຸ່ ຽນແປງຕາມກາລະ ແລະ ລະດູການ ເຊຸ່ ນັ ຍາມຝົນ, ຍາມແດດ, ຍາມເຊາົ້ , ຍາມແລງ… - ຕອ້ ງໃຊຮ້ ູບພາບຕວົ ຈງິ ບດົ ພນັ ລະນາຈະດງຶ ດດູ ໃຈຄນົ ໄດກ້ ຍອ້ ນງຸ່າເນອ້ ໃນຂອງບດົ ໄດຜ້ ຸ່ ານຮູບພາບທຸ່ ເີ ປັນຈງິ ແລະ ມຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ. ໃນບດົ ແຕຸ່ ງພນັ ລະນາພາບນນັ້ ຜູແ້ ຕຸ່ ງຕອ້ ງຮູຈ້ ກັ ໃຊຄ້ າສບັ ທຸ່ ສີ າມາດສະແດງອອກດວ້ ຍຮູບ, ສຽງ, ຮູຈ້ ກັ ປຽບທຽບ ແລະ ປຸ່ ຽນແປງພາບຄ ສດັ , ສຸ່ ງິ ຂອງ… ມຊີ ວີ ດິ ຄກນັ . ການພນັ ລະນາພາບລວມມີ 3 ປະເພດຄ: - ການພນັ ລະນາທດັ ສະນຍີ ະພາບ. 71 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ການພນັ ລະນາພາບຊວີ ດິ ປະຈາວນັ . - ການພນັ ລະນາປະກດົ ການທາມະຊາດ. 3. ກດິ ຈະກາການສອນບດົ ພນັ ລະນາ 3.1 ກດິ ຈະກາການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາຄນົ 3.1.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ພນັ ລະນາຄນົ ບດົ ພນັ ລະນາຄນົ ແມຸ່ ນບດົ ແຕຸ່ ງປະເພດໜຸ່ ງຶ ເຊຸ່ ງິ ເອາົ ຄນົ ເປັນເປົ້າໝາຍໃນການພນັ ລະນາ. ຖາ້ ຈະປຽບທຽບໃສຸ່ ບດົ ພນັ ລະນາປະເພດອຸ່ ນກເຫນັ ວຸ່ າ ການພນັ ລະນາຄນົ ຍາກກວຸ່ າ ເພາະວຸ່ າຄນົ ມກີ ານເຄຸ່ ອນໄຫວທຸ່ ສີ ບັ ສນົ ກວຸ່ າ. ໃນການ ພນັ ລະນານນັ້ ຈະຊຸ່ ວຍໃຫພ້ ວກເຮາົ ຮູຈ້ າແນກໄດວ້ ຸ່ າ ຄນົ ຜູນ້ ຕີ້ ຸ່ າງກບັ ຜູອ້ ຸ່ ນທາງດາ້ ນນໄິ ສໃຈຄ, ການປະພດຶ ທາງດາ້ ຍພາຍ ໃນກຄພາຍນອກ, ການພນັ ລະນາຈະຊຸ່ ວຍໃກເປົາ້ ໝາຍຂອງບດົ ເລຸ່ ອງຈະແຈງ້ ແລະ ຊດັ ເຈນຂນຶ້ . ການພນັ ລະນາຄນົ ຖກ ນາໃຊເ້ ຂາົ້ ຫຼາຍຢຸ່ ູໃນການແຕຸ່ ງເລຸ່ ອງປະເພດຕຸ່ າງໆ ຍອ້ ນວຸ່ າຄນົ ເປັນຈດໃຈກາງຂອງການພນັ ລະນາ. ການພນັ ລະນາຄນົ ມີ 3 ປະເພດ ຄ ພນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງພາຍນອກ, ພນັ ລະນານໄິ ສໃຈຄ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ , ພນັ ລະນາການເຄຸ່ ອນໄຫວ. 3.1.2 ເນອ້ ໃນຂອງການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາຄນົ - ສອນໃຫຮ້ ູວ້ ທິ ພີ ນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງພາຍນອກ. ເຊຸ່ ງິ ກຸ່ ອນອຸ່ ນໝດົ ຕອ້ ງພນັ ລະນາລວມໆແລວ້ ຈຸ່ ງຶ ກາ້ ວເຂາົ້ ຫາພາກ ສຸ່ ວນປີກຍຸ່ ອຍໂດຍລະອຽດ. - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູຈ້ າແນກຈດພເິ ສດ ແລະ ລກັ ສະນະຂອງຄນົ - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູວ້ ທິ ພີ ນັ ລະນານໄິ ສໃຈຄ, ຄວາມຮູສ້ ກຶ ແລະ ການເຄຸ່ ອນໄຫວອຸ່ ນໆ ໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ຕວົ ຈງິ ຂອງຜູນ້ ນັ້ . 3.1.3 ໂຄງຮຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາຄນົ ກ. ເປີດຫວົ ເລຸ່ ອງ ແນະນາຄນົ ຜູນ້ ນັ້ ລາວຢຸ່ ູໃສ? ເປັນຄນົ ແນວໃດ? ຂ. ເດນີ ເລຸ່ ອງ - ພນັ ລະນາໂດຍທຸ່ ວົ ໄປ ອາຍເທຸ່ າົ ໃດ? ໃຫຍຸ່ ປານໃດ? (ກຸ່ າວເຖງິ ລກັ ສະນະຈດພເິ ສດຂອງຄນົ ຜູນ້ ນັ້ ເຊຸ່ ນັ ສູງໂຢກ ເຢກ, ຕຸ່ າອປ້ ້ ຫຼ ບຸ່ ສູງບຸ່ ຕຸ່ າ, ຮຸ່ າງກາຍແຂງແຮງ). - ຮູບຊງົ ຜມົ , ດງັ , ເລາົ ຄງີ , ແຂນຂາເປັນແນວໃດ? (ກຸ່ າວເຖງິ ຈດຕຸ່ າງກນັ ເຊຸ່ ນັ : ຜວີ ສໝີ າກຫວາ້ , ແຂນຂາສວ້ ຍ ຫຼ ລບີ ...) - ການນຸ່ ງຖງຸ່າຍດາຍ, ສພາບ, ສະອາດ, ຕາມປົກກະຕມິ ກັ ນຸ່ ງເຄຸ່ ອງສ.ີ .. - ກລິ ຍິ າ, ທຸ່ າທ,ີ ການໄປມາ, ການຍຸ່ າງ, ໜາ້ ຊຸ່ ນບານ, ສພາບອຸ່ ອນໂຍນ ຫຼ ເຄຸ່ ງັ ຂມຶ , ບູດບງຶ້ ເຫຸ່ າຼົ ນີ້ ເປັນຕນົ້ . ຄ. ສະຫຼບເລຸ່ ອງ - ຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຕນົ ຕຸ່ ຜູນ້ ນັ້ . - ບດົ ຮຽນທຸ່ ໄີ ດມ້ າຈາກຄນົ ຜູນ້ ນັ້ . 72 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ 3.2 ຕວົ ຢຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາຄນົ ພນັ ລະນາ ຊາວນາຄນົ ໜຸ່ ງຶ ຢຸ່ ູບາ້ ນຂອງຫຼານມພີ ຸ່ ນາດໝຸ່ ນັ ຄນົ ໜຸ່ ງຶ ລາວມຊີ ຸ່ ວຸ່ າ “ລງທອງດ”ີ ເຊຸ່ ງິ ເປັນປະຊາຊນົ ຄນົ ໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ກີ າເນດີ ຂນຶ້ ຢຸ່ ູບາ້ ນຫວ້ ຍຕອ້ ງ ແລະ ກເປັນຄນົ ຜູທ້ ຸ່ ມີ ຄີ ວາມຫາ້ ວຫນັ ເອາົ ໃຈໃສຸ່ ຕຸ່ ວຽກງານຂອງລາວໄດດ້ .ີ ລງທອງດມີ ອີ າຍປະມານ 55 ປີ ແຕຸ່ ລາວຍງັ ມຄີ ວາມຫາ້ ວຫນັ ແລະ ແຂງແຮງດ.ີ ລາວເປັນຄນົ ທຸ່ ມີ ຮີ ູບຮຸ່ າງ ໃຫຍຸ່ ສູງ, ລາສນັ ແລະ ເຂມັ້ ແຂງ, ຮຸ່ າງກາຍຜວິ ພນັ ເປັນສເີ ນອ້ ດາແດງ, ໃບໜາ້ ເຄຸ່ ງັ ຂມຶ ປະສມົ ກບັ ຄວິ້ ອນັ ດກົ ໜາຂອງ ລາວ, ເຖງິ ວຸ່ າລາວຈະມອີ າຍຫຼາຍເຄຸ່ ງິ ຄນົ ແລວ້ ກຕາມ ແຕຸ່ ຜມົ ຂອງລາວຍງັ ດກົ ດາປຶງ້ ຄໝ,້ ຫາຜມົ ຊຫິ ງອກເສນັ້ ໜຸ່ ງຶ ກຍງັ ບຸ່ ມເີ ລຍີ , ລາວມກັ ຈຸ່ ງົ ໜວດກຸ່ ງົ ຄເຂາົ ຄວາຍມສີ ດີ າດຸ່ ງັ ດຽວກບັ ຜມົ . ລງທອງດລີ າວເປັນຄນົ ໃຈດ,ີ ມຈີ ດິ ໃຈກວາ້ ງຂວາງ, ເປັນຊຸ່ ສດັ ບຸ່ ມກັ ເວາົ້ ຫຼາຍ, ລາວມກັ ນຸ່ ງເຄຸ່ ອງຝ້າຍທຸ່ ຍີ ອ້ ມດວ້ ຍສນີ າ້ ນນິ ແລະ ມກັ ຄຽນຫວົ ດວ້ ຍຜາ້ ຂາວມາ້ ເບຸ່ ງິ ຍາມໃດ ກຄວຸ່ າລາວກຽມພອ້ ມອອກໄປເຮດັ ວຽກຢຸ່ ູກາງທຸ່ ງົ ນາສະເໝ,ີ ພເຖງິ ຍາມເຮດັ ນາລາວກຕງັ້ ໜາ້ ເອາົ ໃຈໃສຸ່ ເຮດັ ວຽກຂອງ ຕນົ ຢຸ່ າງຈບູ ຈາ້ ວຫາ້ ວຫນັ ເຊຸ່ ນັ ວຸ່ າ ການໄຖນາຂອງລາວກໄຖເລກິ ຄາດແຫຼກ, ຄນັ ຄູທຸ່ າີ ວປາ້ ນກໃຫຍຸ່ ດພີ ສມົ ຄວນ ແລະ ນາ້ ກບຸ່ ຂາດ, ເຮດັ ໃຫຕ້ ນົ້ ເຂາົ້ ຂອງລາວຂຽວງາມທກປີ, ພເຖງິ ຍາມເກບັ ກຸ່ ຽວລາວກໄດເ້ ຂາົ້ ຫຼາຍກວຸ່ າຜູອ້ ຸ່ ນ. ລງທອງດີ ເປັນຄນົ ມຄີ ວາມມານະອດົ ທນົ , ເອາົ ການເອາົ ງານ, ເມຸ່ ອລາວໄດລ້ ງົ ມເຮດັ ສຸ່ ງິ ໃດແລວ້ ລາວກຕງັ້ ໃຈເຮດັ ສຸ່ ງິ ນນັ້ ຢຸ່ າງສາ ເລດັ ຜນົ ແລະ ວຽກທຸ່ ລີ າວເຮດັ ນນັ້ ກມຄີ ນນະພາບດ,ີ ທງັ ມຄີ ວາມລະອຽດອຸ່ ອນອກີ ດວ້ ຍ. ນອກຈາກທຸ່ ລີ າວມຄີ ວາມດ ໝຸ່ ນັ ແລວ້ ຍງັ ເປັນແບບຢຸ່ າງທຸ່ ດີ ໃີ ຫແ້ ກຸ່ ຊາວນາຄນົ ອຸ່ ນໆອກີ ດວ້ ຍ. ຍອ້ ນຄວາມດໝຸ່ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນ ເອາົ ຫຼງັ ສູຟ້ າ້ ເອາົ ໜາ້ ສູດ້ ນິ , ແດດກທນົ ຝົນກແຂຸ່ ງຕຸ່ ກບັ ວຽກງານຂອງລາວ ຈຸ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫຄ້ ອບຄວົ ຂອງລາວບຸ່ ອດຶ ຢາກ ຊາ້ ຍງັ ໄດສ້ ຸ່ ງົ ເຂາົ້ ໄປຈາ ໜຸ່ າຍຢຸ່ ູຕະຫາຼ ດອກີ ດວ້ ຍ. ນນັ້ ແຫະຼ ເພຸ່ ນິ ວຸ່ າ “ສບິ ພຸ່ ຄາ້ ຊາວພຸ່ ຄາ້ ກມາໄຫວພ້ ຸ່ ນາ”. ພວກຫຼານຍງັ ເປັນເດກັ ນອ້ ຍອະນາຄດົ ຍງັ ຍາວໄກ ຕອ້ ງຝຶກຝົນຫຸ່ ຼຫຼອມຕນົ ເອງໃຫກ້ າຍເປັນນກັ ຮຽນ ຫຼ ອານ ຊນົ , ເຍາົ ວະຊນົ ທຸ່ ດີ ,ີ ມຄີ ວາມດໝຸ່ ນັ ຂະຫຍນັ ພຽນ, ຮູຮ້ ກັ ແພງຊຸ່ ວຍເຫຼອເຊຸ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ໃຫຄ້ ກບັ ລງທອງດຜີ ູດ້ ໝຸ່ ນັ . 3.3 ກດິ ຈະກາການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາສດັ 3.3.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ພນັ ລະນາສດັ 73 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ບດົ ພນັ ລະນາສດັ ແມຸ່ ນບດົ ພນັ ລະນາປະເພດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ເີ ອາົ ປະເພດໃດປະເພດໜຸ່ ງຶ ຕາມຈດປະສງົ ມາເປັນເປົາ້ ໝາຍ ໃຫແ້ ກຸ່ ການພນັ ລະນາ ເຊຸ່ ນັ ພນັ ລະນາແມວ, ຄວາຍ, ໝ,ູ ໝາ, ເປັດ, ໄກຸ່ , ນກົ ກາງແກ… ເປັນຕນົ້ . 3.3.2 ເນອ້ ໃນຂອງການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາສດັ ຢາກພນັ ລະນາສດັ ໄດດ້ ຄີ ວນເອາົ ໃຈໃສຸ່ ດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ການພນັ ລະນາຮູບຮຸ່ າງສດັ ຕອ້ ງເລຸ່ ມີ ແຕຸ່ ຮູບຊງົ ທຸ່ ວົ ໄປກຸ່ ອນ, ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ອນັ ໃດເປັນຈດເດຸ່ ນັ ເຫນັ ໄດງ້ ຸ່າຍ ຫຼ ເປັນຈດພເິ ສດຈຸ່ ງຶ ເວາົ້ ລະອຽດ. - ການພນັ ລະນານໄິ ສອາຈນີ ແລະ ການເຄຸ່ ອນໄຫວຂອງສດັ ຄວນຍກົ ໃຫເ້ ຫນັ ຄວາມແຕກຕຸ່ າງຂອງສດັ ແຕຸ່ ລະຈາ ພວກ ແລະ ແຕຸ່ ລະໂຕ. - ໃນການພນັ ລະນາຄວນນາໃຊຄ້ າສບັ ທຸ່ ພີ າໃຫເ້ ກດີ ຄວາມອຸ່ ອນຊອ້ ຍ ແລະ ປຽບທຽບດວ້ ຍ. ຕວົ ຢຸ່ າງ ຄາສບັ ທຸ່ ພີ າໃຫມ້ ຸ່ ວນ ແລະ ອອນຊອນ ເຊຸ່ ນັ : ຊາບງາບ, ໂຈໂ້ ກ,້ ຊກົ ງກົ , ພຽງລດິ , ດາປີໆ, ໜາ້ ເວດທະນາ… ຄາປຽບທຽບ ເຊຸ່ ນັ : ກງົ ດຸ່ ງັ ຂາທະນ,ູ ຂາວຈຸ່ ານຜຸ່ ານ, ຂາວຈວກພວກປານໄຂຸ່ ປອກ, ດາປີໆ້ ຄກະຕກາງໄຮຸ່ , ບາງ ປານເຈຍ້ , ໄວປານຟາ້ ແມບ... 3.3.3 ໂຄງຮຸ່ າງຂອງບດົ ພນັ ລະນາສດັ ກ. ເປີດຫວົ ເລຸ່ ອງ ແນະນາສດັ ໂຕນນັ້ ມນັ ຢຸ່ ູໃສ? ຕນົ ໂຕຂອງມນັ ເປັນແນວໃດ? ຂ. ເດນີ ເລຸ່ ອງ - ພນັ ລະນາໂດຍທຸ່ ວົ ໄປ ສດັ ໂຕນໃີ້ ຫຍຸ່ ຫຼ ນອ້ ຍແນວໃດ? ມລີ ກັ ສະນະພເິ ສດເຊຸ່ ງິ ແຕກຕຸ່ າງຈາກສດັ ໂຕອຸ່ ນທຸ່ ແີ ມຸ່ ນປະເພດດຽວກນັ ກບັ ມນັ ແນວໃດ? - ອະໄວຍະວະຕຸ່ າງໆຫວົ , ຫາງ, ຂນົ , ຫ,ູ ຕາ, ເລາົ ຄງີ ...ເປັນແນວໃດ? - ນໄິ ສ, ອາຈນີ ແລະ ການເຄຸ່ ອນໄຫວ ວາດຊງົ , ທຸ່ າທາງ, ການໄປມາ, ການນອນ, ການປະພດຶ , ການດາລງົ ຊວີ ດິ ແລະ ການຫາກນິ ຂອງມນັ ຄ. ສະຫຼບເລຸ່ ອງ ຄນປະໂຫຍດຂອງສດັ ທຸ່ ມີ ຕີ ຸ່ ຄນົ ເຮາົ , ສະແດງຄວາມຮູສ້ ກຶ ຂອງຕນົ ຕຸ່ ສດັ 74 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ 3.3.4 ຕວົ ຢຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາສດັ ພນັ ລະນາໄກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕໜຸ່ ງຶ ໃນເຮອນຂອງຂອ້ ຍໄດລ້ ຽ້ ງໄກຸ່ ລາດຝູງໜຸ່ ງຶ ແລະ ມໄີ ກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ພີ ຸ່ ຂອງຂອ້ ຍຫາກຊມ້ ນັ ມາຫວຸ່ າງສອງ ສາມທດິ ແລວ້ ນ,ີ້ ມນັ ມຮີ ູບຮຸ່ າງທຸ່ ໃີ ຫຍຸ່ ແລະ ແຂງແຮງດ.ີ ໄກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕນມີ້ ຂີ ນົ ສແີ ດງແກມສດີ າໜອ້ ຍໜຸ່ ງຶ ແຕຸ່ ເຮາົ ເບຸ່ ງິ ໄກໆແລວ້ ສດີ າຫຈະບຸ່ ເຫນັ ເລຍີ ຍອ້ ນແນວນນັ້ ຂອ້ ຍຈຸ່ ງຶ ເອນີ້ ມນັ ວຸ່ າ “ໄກຸ່ ຜູແ້ ດງ” ຕນົ ໂຕຂອງມນັ ຫມ້ ຫຸ່ ດວ້ ຍຂນົ ສແີ ດງ ອນັ ດກົ ໜາ ແລະ ງາມດ.ີ ຮູບຮຸ່ າງຂອງໄກຸ່ ໂຕນີ້ ສູງໂຢກເຢກ ແລະ ຕຍ້ ພດີ ງີ າມ, ສບົ ຂອງມນັ ແຫຼມຈດິ ຫຼດິ , ຕາທງັ ຄຸ່ ູໃສງາມ ແລະ ມນົ ມງຶ້ ກງຶ້ , ຫອນຂອງມນັ ໃຫຍຸ່ ແດງ ຄາ້ ຍຄໝາກເຜດັ ສກ, ຕນີ ຂອງມນັ ໃຫຍຸ່ , ເລບັ ຕນີ ແຫຼມຄມົ ແລະ ມເີ ດອຍາວຂາວຄາ້ ຍຄກບັ ງາຊາ້ ງ ແຕຸ່ ຫາກບຸ່ ແມຸ່ ນ, ຍາມຄຸ່ າຄນຄໃຫຈ້ ະຮຸ່ ງມນັ ຈະສຸ່ ງົ ສຽງຂນັ ຟັງແລວ້ ເປັນຕາມຸ່ ວນ ແລະ ອອນຊອນ ເພຸ່ ອເຕອນໃຫທ້ ກຄນົ ຮູວ້ ຸ່ າມນັ ຈະ ເປັນມໃ້ ໝຸ່ ຫຼ ໃກຈ້ ະແຈງ້ ແລວ້ . ສຸ່ ວນວຸ່ າມນັ ຂນັ ກາງເວນັ ນນັ້ ແມຸ່ ນເປັນການທກັ ທາຍໝຸ່ ຄູ ຸ່ ູ ຫຼ ຊອກຫາໄກຸ່ ໂຕແມຸ່ . ໄກຸ່ ຜູ ້ ແດງໂຕນຍີ້ າມໃດກວາງທຸ່ າຂງຶ ຂງັ ມງັ ມ ສະແດງວຸ່ າຕນົ ເປັນຫວົ ໜາ້ ໝຸ່ ສູ ະເໝີ ເຊຸ່ ງິ ມນັ ສະແດງອອກໃນຍາມກນິ ເຂາົ້ ມນັ ມກັ ຈະຫງຶ ຫວງບຸ່ ອນຂອງມນັ ບຸ່ ໃຫໄ້ ກຸ່ ໂຕອຸ່ ນເຂາົ້ ມາໃກ,້ ມແີ ຕຸ່ ໄກຸ່ ແມຸ່ ສາວໜາ້ ແດງໂຕດຽວເທຸ່ າົ ນນັ້ ທຸ່ ມີ ນັ ໃຫຮ້ ຸ່ ວມກນິ ນາໄດ.້ ໄກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕນເີ້ ຖງິ ວຸ່ າມນັ ມທີ ຸ່ າທອີ ວດເກຸ່ ງັ ແລະ ຫງຶ ຫວງສດັ ໂຕອຸ່ ນ ແຕຸ່ ມນັ ກມຈີ ດິ ໃຈດຕີ ຸ່ ກບັ ບນັ ດາໄກຸ່ ແມຸ່ ກຄ ໄກຸ່ ທຸ່ ຢີ ຸ່ ູຮຸ່ ວມລກົ ດຽວກນັ , ບຸ່ ພຽງແຕຸ່ ເທຸ່ າົ ນນັ້ ໄກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕນຍີ້ ງັ ມຄີ ນປະໂຫຍດຫຼາຍຢຸ່ າງ ເປັນຕນົ້ ວຸ່ າ ເປັນຜູປ້ ົກຄອງ ຫຼ ເປັນຫວົ ໜາ້ ບນັ ດາໄກຸ່ ທງັ ຫຼາຍທຸ່ ຢີ ຸ່ ູໃນລກົ ດຽວກນັ , ພອ້ ມກນັ ນນັ້ ມນັ ຍງັ ສຸ່ ງົ ສຽງຂນັ ອນັ ມຸ່ ວນອອນຊອນໃຫແ້ ກຸ່ ຄອບຄວົ ຂອ້ ຍຟັງອກີ ຕຸ່ ມ ເພຸ່ ອເປັນການບອກເວລາ, ແຕຸ່ ກຸ່ ອນຂອ້ ຍມກັ ນອນຕຸ່ ນສວາຍ ແຕຸ່ ພມໄີ ກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕນີ້ ມນັ ໄດເ້ ຮດັ ໃຫ້ ຂອ້ ຍຕຸ່ ນເຊາົ້ ແລະ ໄປໂຮງຮຽນກທນັ ເວລາ. ໄກຸ່ ຜູແ້ ດງໂຕນມີ້ ຄີ ນປະໂຫຍດໃຫແ້ ກຸ່ ຄອບຄວົ ຂອງຂອ້ ຍຫຼາຍ ໃນການໃຊເ້ ປັນພຸ່ ພນັ ແລະ ປົກປອ້ ງບຸ່ ໃຫໄ້ ກຸ່ ອຸ່ ນເຂາົ້ ມາຮາວໄີ ກຸ່ ໃນລກົ ຂອງຂອ້ ຍ. ສະນນັ້ , ຂອ້ ຍຈະບວົ ລະບດັ ເບຸ່ ງິ ແຍງເອາົ ໃຈໃສຸ່ ແລະ ລຽ້ ງເກອມນັ ທກວນັ . 3.3.5 ຂແ້ ນະນາກຸ່ ຽວກບັ ການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາສດັ ເມຸ່ ອຢາກສອນແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາສດັ ໄດດ້ ີ ຄູຄວນແນະນານກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູສ້ ງັ ເກດຈດພເິ ສດ, ຮູບຮຸ່ າງ, ລກັ ສະນະຂອງສດັ ທຸ່ ຕີ ອ້ ງການພນັ ລະນາ. - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູຈ້ ກັ ພນັ ລະນາຈດໃຈກາງຕນົ້ ຕຂອງສດັ ເຊຸ່ ນັ ພນັ ລະນາອນັ ລວມໆແລວ້ ຈຸ່ ງິ ກາ້ ງເຂາົ້ ຫາຈດ ປີກຍຸ່ ອຍຕາມລາດບັ . - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູຈ້ ກັ ໃຊສ້ ບັ ພາສາເຂາົ້ ໃນການພນັ ລະນາສດັ ໃຫຖ້ ກຕອ້ ງເໝາະສມົ , ໃຊຄ້ າສບັ ປຽບທຽບ ຫຼ ຄາຊາ້ . - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູຈ້ ກັ ການພນັ ລະນານໄິ ສໃຈຄ, ວາດການກນິ ຢຸ່ ູ ຫຼ ການເຄຸ່ ອນໄຫວຕຸ່ າງໆຂອງສດັ ໃຫຖ້ ກ ຕອ້ ງກບັ ຄວາມເປັນຈງິ . 3.4 ກດິ ຈະກາການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ 3.4.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ ແມຸ່ ນບດົ ພນັ ລະນາປະເພດໜຸ່ ງຶ ເຊຸ່ ງິ ເອາົ ພາບທວິ ທດັ ເປັນເປົາ້ ໝາຍຕນົ້ ຕໃນການສຸ່ ອງແສງ. ທວິ ທດັ ແມຸ່ ນພາບອນັ ໜຸ່ ງຶ ເຊຸ່ ງິ ອາດຈະເປັນພາບທາມະຊາດ ຫຼ ພາບທຸ່ ຄີ ນົ ສາ້ ງຂນຶ້ . ໃນການພນັ ລະນາທວິ ທດັ ຕອ້ ງໄດ້ 75 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ເວາົ ເຖງິ ຄນົ , ສດັ , ວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງຕຸ່ າງໆ ສຸ່ ງິ ເຫຸ່ ຼາົ ນນັ້ ໃນເມຸ່ ອພນັ ລະນາແລວ້ ຈະຕອ້ ງໄດຈ້ ດັ ວາງໃຫຖ້ ກຕອ້ ງຕາມລະບຽບ ຄກັ ແນຸ່ . ແຕຸ່ ໃນນນັ້ ຕອ້ ງໄດເ້ ອາົ ໃຈໃສຸ່ ພນັ ລະນາພາບທາມະຊາດເປັນຕນົ້ ຕ, ສຸ່ ວນວຸ່ າການພນັ ລະນາການເຄຸ່ ອນໄຫວຂອງ ຄນົ , ສດັ ນນັ້ ເຖງິ ວຸ່ າພນັ ລະນາກໃຫຖ້ ວຸ່ າເປັນ ຊາດສຸ່ ງິ ສາຮອງເທຸ່ າົ ນນັ . 3.4.2 ເນອ້ ໃນຂອງການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ - ກຸ່ ອນຈະພນັ ລະນາພາບ ຕອ້ ງການດົ ເນອ້ ໃນໃຈຄວາມ ແລະ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ລວມຂອງບດົ ເຊຸ່ ນັ ພາບນນັ້ ມຸ່ ວນ ຫຼ ໂສກເສາົ້ ມນັ ມກີ ານເຄຸ່ ອນໄຫວ ຫຼ ສະຫງດັ , ເວລາແຕຸ່ ງຕອ້ ງໃຊຮ້ ູບພາບໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ຄວາມຮູສ້ ກຶ ລວມ, ຕອ້ ງແຕຸ່ ງພາບໃຫຖ້ ກຕາມກາລະ, ຕາມລະດູການ ເພາະຮູບພາບມກີ ານປຸ່ ຽນແປງຕາມກາລະ ແລະ ລະດູການ ເຊຸ່ ນັ ຍາມຝົນ, ຍາມແດດ, ຍາມເຊາົ້ , ຍາມແລງ... - ຕອ້ ງໃຊຮ້ ູບພາບຕວົ ຈງິ . ບດົ ພນັ ລະນາຈະດູດດງຶ ໃຈຄນົ ໄດ້ ຍອ້ ນວຸ່ າເນອ້ ໃນຂອງບດົ ໄດຜ້ ຸ່ ານຮູບພາບທຸ່ ເີ ປັນຈງິ ແລະ ມຊີ ວີ ດິ ຊວີ າ. ໃນບດົ ແຕຸ່ ງພນັ ລະນາພາບນນັ້ ຜູແ້ ຕຸ່ ງກຕອ້ ງຮູຈ້ ກັ ໃຊຄ້ າສບັ ທຸ່ ສີ າມາດສະແດງອອກດວ້ ຍຮູບ , ສຽງ, ຮູຈ້ ກັ ປຽບທຽບ ແລະ ປຸ່ ຽນແປງພາບ ຄ: ສດັ , ສຸ່ ງິ ຂອງ...ມຊີ ວີ ດິ ຄກນັ . - ຖາ້ ຢາກຮຽນຮູຄ້ ດຸ່ ງັ ກຸ່ າວມານນັ້ ນກັ ຮຽນຕອ້ ງດໝຸ່ ນັ ອຸ່ ານປມ້ , ຟັງຜູອ້ ຸ່ ນເລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງ ແລະ ຊອກຮູນ້ າຊວີ ດິ ຕວົ ຈງິ ອກີ ດວ້ ຍ.  ການພນັ ລະນາພາບລວມມີ 3 ປະເພດຄ 1) ການພນັ ລະນາທດັ ສະນຍີ ະພາບ - ພາບທາມະຊາດດອກໄມ,້ ພູຜາປຸ່ າດງົ , ແມຸ່ ນລາເຊ... - ທດັ ສະນຍິ ະພາບໂດຍຄນົ ສາ້ ງຂນຶ້ , ໂຮງຮຽນ, ຮາ້ ນຄາ້ , ຕະຫາຼ ດ... 2) ພນັ ລະນາພາບຊວີ ດິ ປະຈາວນັ - ການກຸ່ ຽວເຂາົ້ ໃນຕອນໜຸ່ ງຶ , ການອອກແຮງງານເພຸ່ ມີ ພູນລວມໝຸ່ .ູ 3) ການພນັ ລະນາປາກດົ ການທາມະຊາດ - ຫຸ່ າຝົນ, ລມົ ພາຍ, ຕາເວນັ ຂນຶ້ , ລະດ,ູ ລະດຫູ ນາວ... 3.4.3 ໂຄງຮຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ (ປຸ່ າໄມ)້ ກ. ເປີດຫວົ ເລຸ່ ອງ - ທຸ່ ຕີ ງັ້ ຂອງປຸ່ າໄມ ້ ຂ. ເດນີ ເລຸ່ ອງ - ແຕຸ່ ງພາບລວມ. - ຄນປະໂຫຍດ ແລະ ການນາໃຊໄ້ ມ.້ - ຜນົ ສະທອ້ ນໃນການທາລາຍປຸ່ າ. - ການຂະຫຍາຍ ແລະ ປູກໄມທ້ ດົ ແທນ. ຄ. ສະຫຼບເລຸ່ ອງ - ປຸ່ າໄມມ້ ຜີ ນົ ປະໂຫຍດແນວໃດ? ຕຸ່ ທກໆຊວີ ດິ ຫຼ ຕຸ່ ຄນົ ແລະ ສດັ ? 76 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ຕອ້ ງບວົ ລະບດັ ຮກັ ສາປຸ່ າໄມແ້ ນວໃດ? 3.4.4 ບດົ ຕວົ ຢຸ່ າງການພນັ ລະນາທວິ ທດັ ພນັ ລະນາປຸ່ າໄມໃ້ ນປະເທດເຮາົ ປຸ່ າໄມແ້ ມຸ່ ນຊບັ ພະຍາກອນທາມະຊາດອນັ ປະເສດີ ເຊຸ່ ງິ ເປັນບຸ່ ເກດີ ໃຫສ້ ຸ່ ງິ ທຸ່ ມີ ຊີ ວີ ດິ , ເປັນສຸ່ ງິ ດດັ ສມົ ອາກາດໃຫເ້ ໝາະສມົ , ຊຸ່ ວຍຮກັ ສາ ແລະ ດູດຊມຶ ນາ້ ຝົນ ເຮດັ ໃຫນ້ າ້ ຝົນຕກົ ຖກຕອ້ ງຕາມລະດູການ. ປຸ່ າໄມຍ້ ງັ ເປັນບຸ່ ອນຢຸ່ ູອາໄສຂອງສດັ ປຸ່ ານາໆຊະນດິ , ເປັນບຸ່ ອນຊອກຢຸ່ ູຫາກນິ ຂອງຄນົ ເຮາົ ປຽບສະເໝອນເປັນ ຢາພນ້ ເມອງໃຊປ້ ຸ່ ິນປົວພະຍາດໃຫຊ້ າວຕຸ່ າງປະເທດ. ລາວເຮາົ ກເປັນປະເທດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ມີ ຄີ ວາມອດມົ ສມົ ບູນເຕມັ ໄປດວ້ ຍ ຊບັ ພະຍາກອນປຸ່ າໄມສ້ ຂີ ຽວ, ທຸ່ ມີ ຄີ ວາມອດມົ ສມົ ບູນ, ຫວ້ ຍນາ້ ລາເຊ ແລະ ບຸ່ ແຮຸ່ ຕຸ່ າງໆ, ປະກອບດວ້ ຍໄມທ້ ຸ່ ມີ ຄີ ນຄຸ່ າ ສູງເຊຸ່ ນັ ວຸ່ າ ໄມດ້ ຸ່ ູ, ໄມແ້ ຄງ, ໄມຂ້ ະຍງ, ໄມແ້ ຕ,້ ໄມແ້ ກນ, ໄມສ້ ກັ ແລະ ອຸ່ ນໆ. ນອກນນັ້ ຍງັ ມເີ ຄຸ່ ອງປຸ່ າຂອງດງົ ເຊຸ່ ນັ ຄຸ່ ງັ , ຍານ, ຂຊີ້ ,ີ ໝາກແໜຸ່ ງ, ຫວາຍ… ກແມຸ່ ນຊບັ ພະຍາກອນທຸ່ ສີ າຄນັ ທຸ່ ເີ ຄຍີ ເປັນແຫຸ່ ຼງລາຍຮບັ ອນັ ໃຫຍຸ່ ຫຼວງໃຫແ້ ກຸ່ ປະ ເທດເຮາົ ໃນເມຸ່ ອກຸ່ ອນ. ຍອ້ ນມກີ ານທາລາຍປຸ່ າໄມຢ້ ຸ່ າງຊະຊາຍເຊຸ່ ນັ ການຖາງປຸ່ າເຮດັ ໄຮຸ່ , ການຂດຄນົ້ ໄມຢ້ ຸ່ າງຊະຊາຍ, ຂາດການບາລງຮກັ ສາ. ສະນນັ້ , ຈຸ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫປ້ ຸ່ າໄມໃ້ ນປະເທດຂອງພວກເຮາົ ນບັ ມນ້ ບັ ຫຼດໜອ້ ຍຖອຍລງົ ແລະ ອກີ ຢຸ່ າງ ໜຸ່ ງຶ ໃນປາງສງົ ຄາມກເຮດັ ໃຫປ້ ຸ່ າໄມຖ້ ກທາລາຍໄປເຊຸ່ ນັ ດຽວກນັ . ຍອ້ ນແນວນນັ້ ມາເຖງິ ປັດຈບນັ ນລີ້ ດັ ຖະບານເຮາົ ຈຸ່ ງຶ ໄດ້ ວາງແນວທາງປຸ່ ຽນແປງໃໝຸ່ ທາງດາ້ ນເສດຖະກດິ ໂດຍໄດສ້ ຸ່ ງົ ເສມີ ການປູກຕນົ້ ໄມໃ້ ຫເ້ ປັນຸ່ າທດົ ແທນ, ຈາກດັ ການຖາງປຸ່ າ ເຮດັ ໄຮຸ່ , ການດົ ເຂດປຸ່ າສະຫງວນຢຸ່ າງຈະແຈງ້ , ຖາ້ ຫາກມກີ ານບກເບກີ ກຕອ້ ງມແີ ຜນການຄກັ ແນຸ່ , ຈະເປັນການຊກຍູ ້ ໃຫວ້ ຽກງານດາ້ ນອຸ່ ນໆດຂີ ນຶ້ . ບຸ່ ພຽງແຕຸ່ ຈະມທີ ນຶ ຮອນເພຸ່ ອສາ້ ງບາ້ ນແປງເມອງ ແລະ ເຮດັ ໃຫຊ້ ວີ ດິ ການເປັນຢຸ່ ູດຂີ ນຶ້ ເທຸ່ າົ ນນັ້ , ຍງັ ເຮດັ ໃຫແ້ ນວທາງຂອງປະເທດເຮາົ ກາຍເປັນປະເທດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ມີ ປີ ຸ່ າໄມສ້ ຂີ ຽວ, ມອີ າກາດສດົ ຊຸ່ ນແບບທາມະຊາດ ອກີ ດວ້ ຍ. ສະນນັ້ , ເພຸ່ ອບຸ່ ຢາກໃຫປ້ ຸ່ າໄມສ້ ຂີ ຽວທຸ່ ສີ ວຍສດົ ງດົ ງາມຕອ້ ງຖກທາລາຍນນັ້ ພວກເຮາົ ຄວນປົກປັກຮກັ ສາ. ອະ ນາຄດົ ປຸ່ າໄມຂ້ ອງປະເທດເຮາົ ນນັ້ ແມຸ່ ນຂນຶ້ ຢຸ່ ູກບັ ພວກເຮາົ ໝກົ ທກຄນົ ເປັນຜູປ້ ົກປັກຮກັ ສາເພຸ່ ອໃຫຢ້ ຸ່ ູຄຸ່ ຈູ ນົ ໄປຮອດຊຸ່ ວົ 77 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ລູກຊຸ່ ວົ ຫາຼ ນສບຕຸ່ ໄປ. 3.4.5 ຂແ້ ນະນາກຸ່ ຽວກບັ ການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ ຢາກໃຫກ້ ານສອນແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາທດິ ທດັ ໄດດ້ ນີ ນັ້ ຄູເຮາົ ຄວນສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ຕາມຂນັ້ ຕອນດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ກຸ່ ອນຈະແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາທວິ ທດັ ຄູຕອ້ ງແນະນານກັ ຮຽນກຸ່ ອນລຸ່ ວງໜາ້ ຄ ຕອ້ ງສກຶ ສາເບຸ່ ງິ ວຸ່ າ ຫວົ ບດົ ມຈີ ດ ປະສງົ ເປົາ້ ໝາຍໃຫເ້ ຮາົ ພນັ ລະນາອນັ ໃດເປັນຕນົ້ ຕ ແລະ ອນັ ໃດສາຮອງ. - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສງັ ເກດພາບທຸ່ ຕີ ອ້ ງການພນັ ລະນາຢຸ່ າງລະອຽດ. - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູສ້ າ້ ງໂຄຮຸ່ າງກຸ່ ອນຈະດາເນນີ ການຂຽນ. - ການໃຊສ້ ບັ ພາສາເຂາົ້ ໃນບດົ ພນັ ລະນາພາບ ຕອ້ ງເໝາະສມົ ກບັ ພາບທຸ່ ກີ າລງັ ພນັ ລະນາແບບຢຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາ ທວິ ທດັ ທາມະຊາດ. 3.5 ກດິ ຈະກາການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ 3.5.1 ຄວາມໝາຍຂອງບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງແມຸ່ ນບດົ ແຕຸ່ ງປະເພດໜຸ່ ງຶ ເຊຸ່ ງິ ເອາົ ວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງຊະນດິ ໃດໜຸ່ ງຶ ມາເປັນຈດປະສງົ ເປົາ້ ໝາຍໃຫແ້ ກຸ່ ການພນັ ລະນາ ເຊຸ່ ນັ ບກິ ກາ້ ນໜຸ່ ງຶ , ສເສນັ້ ໜຸ່ ງຶ , ປຶມ້ ຫວົ ໜຸ່ ງຶ … ເປັນຕນົ້ . 3.5.2 ເນອ້ ໃນການສອນຂຽນບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ໃນເວລາດາເນນີ ການສອນວທິ ພີ ນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ຄູຄວນແນະນານກັ ຮຽນປະຕບິ ດັ ດຸ່ ງັ ນ:ີ້ - ກຸ່ ອນຈະດາເນນີ ການຂຽນບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງໃດໜຸ່ ຶງ ຄູຕອ້ ງໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດສ້ ງັ ເກດວດັ ຖນນັ້ ເສຍ ກຸ່ ອນ. - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູສ້ າ້ ງໂຄງຮຸ່ າງກຸ່ ອນ ທງັ ນເີ້ ພຸ່ ອໃຫບ້ ດົ ເປັນລະບບົ ແລະ ມກີ ານຕຸ່ ເນຸ່ ອງຕາມເຫດການ. - ເວລາດາເນນີ ການພນັ ລະນາຕອ້ ງເລຸ່ ມີ ແຕຸ່ ງຸ່າຍຫາຍາກ, ແຕຸ່ ອນັ ລວມຫາອນັ ປີກຍຸ່ ອຍ. - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູພ້ ນັ ລະນາຈດໃຈກາງຕນົ້ ຕຂອງວດັ ຖ. - ສອນໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູໃ້ ຊສ້ ບັ ພາສາເຂາົ້ ໃນການພນັ ລະນາວດັ ຖຢຸ່ າງຖກຕອ້ ງ. 3.5.3 ໂຄງຮຸ່ າງຂອງບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ກ. ເປີດເລຸ່ ອງ - ບອກຊຸ່ ແລະ ຈດປະສງົ ທຸ່ ເີ ຮາົ ຈະພນັ ລະນາ. ຂ. ເດນີ ເລຸ່ ອງ - ຮູບຮຸ່ າງລກັ ສະນະ, ສສີ ນັ , ຂະໜາດ ແລະ ສຸ່ ວນປະກອບອຸ່ ນໆຂອງວດັ ຖ ທຸ່ ເີ ຮາົ ຈະພນັ ລະນາ. ຄ. ສະຫຼບເລຸ່ ອງ - ເວາົ້ ເຖງິ ຄນປະໂຫຍດ ແລະ ການບວົ ລະບດັ ສຸ່ ງິ ດຸ່ ງັ ກຸ່ າວ. 78 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ 3.5.4 ຕວົ ຢຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ ພນັ ລະນາ ປຶມ້ ແບບຮຽນຫວົ ໜຸ່ ງຶ ຍງັ ອງີ ອາທດິ ໜຸ່ ງຶ ກຈະເຖງິ ມເ້ ປີດສກົ ຮຽນໃໝຸ່ ແລວ້ ແມຸ່ ຂອງຫຼານກໄດຊ້ ປຶ້ ຶມ້ ແບບຮຽນມາໃຫຫ້ ຼານ ໃນນນັ້ ມີ ປຶມ້ ພາສາລາວ, ຄະນດິ ສາດ ແລະ ໂລກອອ້ ມຕວົ . ສຸ່ ງິ ທຸ່ ຫີ ຼານປະທບັ ໃຈກຄປຶມ້ ຄະນດິ ສາດນແີ້ ຫຼະ ເພາະມນັ ມສີ ສີ ນັ ງດົ ງາມຫາຼ ຍ. ຫຼານຈບັ ປຶມ້ ຄະນດິ ສາດຫວົ ນນັ້ ແຍງໄປແຍງມາ ລວງກວາ້ ງຂອງມນັ ຄງົ ຈະປະມານ 20 ຊງັ ຕແີ ມດັ ແລະ ລວງ ຍາວກຈະປະມານ 25 ຊງັ ຕແີ ມດັ , ຫຼອງຂອງມນັ ແຂງ, ສປີ ຶມ້ ເປັນສສີ ມົ້ , ສນົ້ ເບອ້ ງຊາ້ ຍລາຍສາມສີ ຄ ສແີ ດງ, ສເີ ຫຼອງ ແລະ ສຟີ າ້ . ສຸ່ ວນທາງເບອ້ ງເທງິ ຂອງປຶມ້ ມຈີ ຕວົ ໜງັ ສຂຽນວຸ່ າ ແບບຮຽນຄະນດິ ສາດປີທຫີ າ້ ແລະ ຢຸ່ ູສນົ້ ເບອ້ ງຂວາມກີ າ ສນັ ຍາລກັ ຂອງ ສກຶ ສາທກິ ານ ແລະ ກລິ າ, ສຸ່ ວນຢຸ່ ູໃນວງົ ສຂີ າວສຸ່ ຫີ ຸ່ ຼຽມນນັ້ ມຮີ ູບເລຂາຄະນດຕຸ່ າງໆ, ສຸ່ ວນວຸ່ າຢຸ່ ູແຖວເທງິ ຂອງຮູບແມຸ່ ນຮູບທຸ່ ບີ ຸ່ ງົ ບອກເຖງິ ການແບຸ່ ງສຸ່ ວນ, ຖດັ ລງົ ມາແມຸ່ ນຮູບແບ ແລະ ຮູບແທຂ້ ອງຮູບກອ້ ນຫຼາຍໜາ້ . ເມຸ່ ອຈບັ ແຍງໄປແຍງມາແລວ້ ຫຼານກອດົ ບຸ່ ໄດທ້ ຸ່ ຈີ ະເປີດເບຸ່ ງິ ຂາ້ ງໃນຂອງມນັ , ຫຼານຄຸ່ ອຍໃຊມ້ ເປີດໜາ້ ເຈຍ້ ຂອງແຕຸ່ ລະໜາ້ ດວ້ ຍມ ເບາົ ໆ, ປະກອບມຫີ ຼາຍບດົ ຫາຼ ຍແບບ ທຸ່ ປີ ະກອບມເີ ນອ້ ໃນແຕກຕຸ່ າງກນັ , ຫຼານເປີດໄປເປີດມາກໄປຄດິ ພເ້ ອາົ ຄາເວາົ້ ຂອງ ແມຸ່ ວຸ່ າ “ສະໄໝຕອນທຸ່ ແີ ມຸ່ ເປັນນກັ ຮຽນປະຖມົ ບຸ່ ມປີ ຶມ້ ນທີ້ ຸ່ ຈີ ະຮຽນເລຍີ , ມອີ ຕຸ່ ຄຈູ ດົ ໃສຸ່ ກະດານໃຫແ້ ລວ້ ກຸ່ າຍເອາົ ໃຜ ກຸ່ າຍຊາ້ ກຈະບຸ່ ທນັ ໝຸ່ ູ”. ສະນນັ້ , ມາຮອດປັດຈບນັ ນມີ້ ຄີ ວາມສະດວກສະບາຍຫຼາຍ ເປັນຍອ້ ນພກັ -ລດັ ທຸ່ ເີ ພຸ່ ນິ ໄດໃ້ ຫ້ ຄວາມສາຄນັ ຂອງການສກຶ ສາສູງກວຸ່ າໝຸ່ ູໃນຖນັ ແຖວຂອງວຽກງານອຸ່ ນໆ. ຫຼານກມຄີ ວາມພາກພູມໃຈເປັນທຸ່ ສີ ດ ທຸ່ ໄີ ດ້ ເກດີ ມາໃນຍກສະໄໝຂອງສງັ ຄມົ ທຸ່ ມີ ກີ ານພດັ ທະນາ ແລະ ມເີ ທກັ ໂນໂລຊສີ ູງ. ປຶມ້ ຫວົ ນມີ້ ນັ ຄງົ ຈະໃຫປ້ ະໂຫຍດແກຸ່ ຫຼານຫຼາຍ, ຫາຼ ນຈະຖະໜອມມນັ ໃຫດ້ ີ ເພຸ່ ອບຸ່ ໃຫມ້ ນັ ຈກີ ຂາດ, ໃຫມ້ ນັ ຢຸ່ ູ ຄຸ່ ູກບັ ຫຼານຈນົ ສນິ້ ປີຮຽນ ແລະ ກຈະຖະໜອມໄວໃ້ ຫນ້ ອ້ ງນຸ່ ງຂອງຕນົ ໄດຮ້ ຸ່ າຮຽນຕຸ່ ໄປ. ກດິ ຈະກາ ສາ້ ງໂຄງຮຸ່ າງພນັ ລະນາ ເວລາ 1 ຊຸ່ ວົ ໂມງ ອປະກອນ ເຈຍ້ ແຜຸ່ ນໃຫຍຸ່ ຫຼ ເຈຍ້ ລຸ່ າມ 79 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ແບຸ່ ງນກັ ຮຽນອອກເປັນກຸ່ ມຕາມຄວາມເໝາະສມົ - ຄູແນະນານກັ ຮຽນສາ້ ງໂຄງຮຸ່ າງບດົ ພນັ ລະນາພາບທາມະຊາດ, ພນັ ລະນາສດັ , ພນັ ລະນາຄນົ ແລະ ພນັ ລະນາ ວດັ ຖສຸ່ ງິ ຂອງ - ໃຫແ້ ຕຸ່ ລະກຸ່ ມສາ້ ງໂຄງຮຸ່ າງໃນຫວົ ບດົ ຕຸ່ າງກນັ ໂດຍຄກູ ານດົ ໃຫ້ ຫຼ ຕາມຮູບລຸ່ ມນີ້ ໃຫແ້ ຕຸ່ ລະກຸ່ ມຂນຶ້ ລາຍງານ - ຄູ ແລະ ນກັ ຮຽນສະຫຼບຄນ 4 ໃຈຄວາມ ບດົ ພນັ ລະນາແມຸ່ ນບດົ ແຕຸ່ ງປະເພດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ມີ ຄີ ວາມສາຄນັ ຄກບັ ບດົ ແຕຸ່ ງປະເພດອຸ່ ນໃນຂະບວນການຮຽນ-ການ ສອນ ເພາະໄດພ້ ນັ ລະນາ ແລະ ສຸ່ ອງແສງໃຫເ້ ຫນັ ເຫດຫານຕວົ ຈງິ ຕາມເຫດການທຸ່ ເີ ກດີ ຂນຶ້ . ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ຢາກແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາໄດດ້ ຕີ ອ້ ງຮູຈ້ ກັ ຫຼກັ ການ, ວທິ ,ີ ການປຽບທຽບ, ການໃຊສ້ ບັ ສານວນ, ຕວົ ຢຸ່ າງ ແລະ ອຸ່ ນໆ. ນອກຈາກນນັ້ ການ ພນັ ລະນາຍງັ ສາມາດໝນູ ໃຊເ້ ພຸ່ ອແຕມ້ ແຕຸ່ ງຮູບພາບທຸ່ ພີ ບົ ເຫນັ ເພຸ່ ອໃຫຜ້ ູອ້ ຸ່ ນຮູ ້ ແລະ ສານກຶ ເຫນັ ນາ. ການພນັ ລະນາຍງັ ຊຸ່ ວຍຊບີ້ ອກໂດຍລະອຽດກຸ່ ຽວກບັ ບນັ ຍາກາດ ແລະ ຂຄ້ ວາມເປັນຈງິ ຂອງເຫດການທກຢຸ່ າງໄດ.້ 5 ວຽກມອບໝາຍ 1. ຄວາມໝາຍ, ຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ພນັ ລະນາມຄີ ແນວໃດ? 2. ບດົ ພນັ ລະນາລວມມຈີ ກັ ປະເພດ ຄປະເພດໃດແດຸ່ ? 3. ໃຫແ້ ຕຸ່ ລະຄນົ ເລອກແຕຸ່ ງບດົ ພນັ ລະນາປະເພດໃດໜຸ່ ງຶ ໃຫໄ້ ດຜ້ ູລ້ ະ 1 ບດົ 80 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ບດົ ທີ 4 ການສອນພາສາລາວໃຫນ້ ກັ ຮຽນຊນົ ເຜຸ່ າົ ຈດປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ: • ບອກໄດຄ້ ວາມໝາຍຂອງການສອນແບບເນນັ້ ການຟັງ-ເວາົ້ . • ສາມາດໃຊພ້ າສາລາວໃນການສຸ່ ສານກບັ ຜູອ້ ຸ່ ນໄດ.້ • ນາໃຊທ້ ດິ ສະດຕີ ຸ່ າງໆເຂາົ້ ໃນການຮຽນ-ການສອນພາສາລາວ ໃຫແ້ ກຸ່ ເດກັ ຊນົ ເຜຸ່ າົ . ເພຸ່ ອເຮດັ ໃຫຂ້ ະບວນການຮຽນ - ການສອນ ມປີ ະສດິ ທພິ າບສູງຂນຶ້ ນນັ້ ສຸ່ ງິ ສາຄນັ ກຕອ້ ງໄດອ້ ງີ ໃສຸ່ ແຫຸ່ ຼງຂມ້ ູນ ຫາຼ ຍຢຸ່ າງ, ຫຼາຍປັດໃຈ ແລະ ມກີ ານປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ເລອ້ ຍໆ ຈຸ່ ງິ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນເກດີ ການຮຽນຮູໄ້ ດ.້ ສະນນັ້ , ຄສູ ອນ ຕອ້ ງໄດເ້ ຝິກແອບນກັ ຮຽນ ດາ້ ນທກັ ສະຕຸ່ າງໆຫາຼ ຍຄງັ້ ຈຸ່ ງິ ເຮດັ ໃຫເ້ ຂາົ ເຈາົ້ ມຄີ ວາມຊານຊິ ານານໃນການຟັງ, ການເວາົ້ , ການອຸ່ ານ ແລະ ການຂຽນຢຸ່ າງຖກຕອ້ ງ. 1. ຄວາມໝາຍຂອງການສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາ ການຟັງ-ເວາົ້ ໝາຍເຖງິ ການສອນພາສາ ທຸ່ ເີ ນນັ້ ໜກັ ເຖງິ ການໃຫຂ້ ມ້ ນູ ແລະ ຈດັ ຂະບວນວວິ ດັ ການຮຽນດວ້ ຍຮູບແບບຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ພີ າໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນໄດມ້ ສີ ຸ່ ວນຮຸ່ ວມ ແລະ ໄດຮ້ ບັ ປະສບົ ການໂດຍກງົ ໃນການໃຊພ້ າສາຜຸ່ ານການຟັງ, ການເວາົ້ , ການອຸ່ ານ ແລະ ການຂຽນຢຸ່ າງຕຸ່ ເນຸ່ ອງ ຄບົ ຊດດວ້ ຍຕນົ ເອງ. ການສອນແບບນີ້ ແມຸ່ ນເລຸ່ ມີ ຈາກການເສມີ ສາ້ ງຄວາມເຂາົ້ ໃຈຄວາມໝາຍລວມຂອງເລຸ່ ອງທຸ່ ຈີ ະຮຽນໄປສຸ່ ູພາກ ສຸ່ ວນຍຸ່ ອຍຂອງພາສາ ໂດຍອງີ ໃສຸ່ ການນາໃຊອ້ ປະກອນການຮຽນ ແລະ ການປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກາທາງພາສາທຸ່ ແີ ນໃສຸ່ ໃຫ້ ຜູຮ້ ຽນນາເອາົ ຮູບແບບພາສາໄປໃຊສ້ ຸ່ ສານໄດໃ້ ນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ແລະ ໃຫສ້ ອດ ຄຸ່ ອງກບັ ການດາາລງົ ຊວີ ດິ ຢຸ່ ູໃນທອ້ ງຖຸ່ ນິ ຂອງຜູຮ້ ຽນ. ຂະບວນວວິ ດັ ການຮຽນ - ການສອນຈະດາເນນີ ໄປຕາມຫຼກັ ການພດັ ທະນາພາສາຂອງຜູ ້ ຮຽນໃນການຮບັ ຮູ ້ ແລະ ການຮຽນຮູຕ້ າມທາມະຊາດ ໂດຍຄານງຶ ເຖິງຄວາມແຕກຕຸ່ າງລະຫວຸ່ າງລະດບັ ຄວາມສາ ມາດ, ຄວາມຖະໜດັ , ຄວາມສນົ ໃຈ ແລະ ສະຕປິ ັນຍາຂອງຜູຮ້ ຽນ. 81 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ວທິ ກີ ານສອນແມຸ່ ນຢຶດໝນັ້ ຫຼກັ ພາສາສາດໃນດາ້ ນລະບບົ ພາສາສາດ, ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ແລະ ຈດິ ຕະວທິ ະຍາ ການຮຽນ ເພຸ່ ອເຮດັ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນພດັ ທະນາຂະບວນວວິ ດັ ການຮຽນພາສາດວ້ ຍຕນົ ເອງ ໂດຍໃຊກ້ ານຄນົ້ ຄດິ ແລະ ມີ ທດັ ສະນະທຸ່ າທໃີ ນການຮຽນ ທຸ່ ເີ ສມີ ສາ້ ງຄວາມສາມາດໃນການສາ້ ງພາສາຢຸ່ າງຖກ ຕອ້ ງຕາມກາລະເທສະ. ກດິ ຈະກາ ການຖາມ - ຕອບ ອປະກອນ ບດັ ຄາຖາມ ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນອຸ່ ານເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນຂທ້ ີ 1 ແລວ້ ຕອບຄາຖາມລຸ່ ມນ:ີ້ ຄາຖາມ: ການສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາການຟັງ-ເວາົ້ ມຄີ ວາມໝາຍຄແນວໃດ? - ນກັ ຮຽນ 1 - 3 ຄນົ ຕອບ. - ຄສູ ະຫບຼ ຄນ ແລະ ແນະນານກັ ຮຽນບນັ ທກຶ ໃຈຄວາມສາຄນັ ຂອງບດົ ຮຽນໃສຸ່ ປມ້ . 2. ການສອນແບບເນນັ້ ການຟັງ-ເວາົ້ ຕາມຫຼກັ ການຂອງນກັ ພາສາສາດໄດໃ້ ຫຄ້ ານຍິ າມວຸ່ າ ພາສາແມຸ່ ນ ພາຫະນະໃນການສຸ່ ສານ ເປົ້າໝາຍໃນການ ສຸ່ ສານແມຸ່ ນຕດິ ຕຸ່ ລະຫວຸ່ າງ ຜູສ້ ຸ່ ງົ ແລະ ຜູຮ້ ບັ . ໃນການສຸ່ ງົ ແລະ ຮບັ ຈະໃຊພ້ າຫະນະທຸ່ ແີ ຕກຕຸ່ າງກນັ ຄ: ຖາ້ ສຸ່ ງົ ດວ້ ຍການ ເວາົ້ ກຕອ້ ງຮບັ ດວ້ ຍການຟັງ, ຖາ້ ສຸ່ ງົ ດວ້ ຍການຂຽນກຈະຕອ້ ງຮບັ ດວ້ ຍການອຸ່ ານ, ພເິ ສດສາລບັ ຜູທ້ ຸ່ ພີ ກິ ານທາງການຟັງ ແລະ ປາກເວາົ້ ກຈະສຸ່ ສານກນັ ດວ້ ຍພາສາມ ຫຼ ພາສາໃບ.້ ການສອນພາສາໃຫນ້ ກັ ຮຽນແມຸ່ ນສອນໃຫຄ້ ບົ ທງັ 4 ທກັ ສະ: ຟັງ-ເວາົ້ , ອຸ່ ານ ແລະ ຂຽນ. ການຟັງ-ເວາົ້ ແມຸ່ ນພາຫະນະການສຸ່ ສານໃນເບອ້ ງຕນົ້ ທຸ່ ງີ ຸ່າຍດາຍ, ສາມາດທາຄວາມ ເຂາົ້ ໃຈເຊຸ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ໄດໃ້ ນເວລາສນົ ທະນາ. ສະນນັ້ , ການຈດັ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການສອນ ຄູຕອ້ ງສາ້ ງໃຫມ້ ກີ ານ ເຝິກ 2 ທັກສະຄຽງຄຸ່ ູກນັ ໄປ ເພາະການຟັງເປັນທກັ ສະທຸ່ ີສາຄນັ ໃນການຮບັ ຮູຄ້ ວາມໝາຍ, ການສອນຈະຕອ້ ງໃຫ້ ນກັ ຮຽນມມີ າລະຍາດ ແລະ ສະມາທໃິ ນການຟັງ ເພຸ່ ອຈາແນກສຸ່ ງິ ທຸ່ ໄີ ດຟ້ ັງຢຸ່ າງຖກຕອ້ ງ. ການເວາົ້ ເປັນທກັ ສະທຸ່ ສີ າຄນັ ໃນການສຸ່ ສານກບັ ຜູອ້ ຸ່ ນ, ການສອນຕອ້ ງໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດເ້ ວາົ້ ອອກສຽງດງັ ແຈຸ່ ມແຈງ້ ຊດັ ເຈນ ເພຸ່ ອຢັງ້ ຢນຄວາມຖກຕອ້ ງ ເຊຸ່ ນັ : ການບອກຊຸ່ ຕນົ ເອງ, ບອກຊຸ່ ຄນົ ໃນຄອບຄວົ , ເລຸ່ າົ ປະສບົ ການ, ເລຸ່ າົ ກຸ່ ຽວກບັ ຮູບພາບທຸ່ ກີ ານດົ ໃຫ,້ ເລຸ່ າົ ຄນເລຸ່ ອງ ທຸ່ ໄີ ດຟ້ ັງ ແລະ ໄດອ້ ຸ່ ານ ເປັນຕນົ້ . 2.1 ຂຫ້ ຍງ້ ຍາກໃນການ ຟັງ-ເວາົ້ ສາລບັ ນກັ ຮຽນຊນົ ເຜຸ່ າົ - ບຸ່ ລງ້ ເຄຍີ ກບັ ບາງສຽງໃນພາສາ. - ບຸ່ ລງ້ ເຄຍີ ກບັ ລະດບັ ສຽງສູງກາງຕຸ່ າ. - ບຸ່ ລງ້ ເຄຍີ ກບັ ການເນນັ້ ສຽງສະເພາະໃນພະຍາງ. - ບຸ່ ລງ້ ເຄຍີ ກບັ ການປົງສຽງ. - ບຸ່ ລງ້ ເຄຍີ ກບັ ບາງສຽງໃນປະໂຫຍກ. - ບຸ່ ສາມາດຈາແນກໜຸ່ ວຍຄວາມໝາຍພາຍໃນບດົ . - ບຸ່ ສາມາດຈາແນກຄວາມແຕກຕຸ່ າງລະຫວຸ່ າງສຽງໃກຄ້ ຽງ. - ບຸ່ ມພີ ນ້ ຖານຄວາມຮູກ້ ຸ່ ຽວກບັ ຫວົ ບດົ . - ບຸ່ ມວີ ດັ ຖປະຈກັ ຕາທຸ່ ຈີ ະຊຸ່ ວຍໃຫເ້ ຂາົ້ ໃຈ. 82 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ບຸ່ ສາມາດຮູໄ້ ດວ້ ຸ່ າສບັ ໃດຕນົ້ ຕທຸ່ ໃີ ຫຄ້ ວາມໝາຍໃນປະໂຫຍກ. 2.2 ວທິ ຊີ ຸ່ ວຍໃນການ ຟັງ-ເວາົ້ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຊນົ ເຜຸ່ າົ ຢຸ່ າງມປີ ະສດິ ທຜິ ນົ - ໃຊວ້ ດັ ຖປະຈກັ ຕາ. - ໃຊບ້ ດັ ອກັ ສອນ, ບດັ ຄາສບັ , ບດັ ຮູບພາບ... - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຈດົ ແລະ ບນັ ທກຶ ໃສຸ່ ປຶມ້ ໄວ.້ - ໃຫຄ້ າອະທບິ າຍເປັນຂນັ້ ຕອນນອ້ ຍໆ. - ແນະນາການເຮດັ ກດິ ຈະກາໃຊທ້ ງັ ການຂຽນ ແລະ ປາກເປຸ່ ົາ. - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນເວາົ້ ຄນສຸ່ ງິ ທຸ່ ຄີ ໄູ ດແ້ ນະນາ. - ການແນະນາຕອ້ ງຢດແຕຸ່ ລະຂນັ້ ຕອນໃຫເ້ ຂາົ ເຈາົ້ ຄດິ ແລະ ຈຸ່ ຈາໄດ.້ - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງເປັນຊຸ່ ວງໄລຍະສນັ້ ໆ. - ເອາົ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ເີ ຂາົ ເຈາົ້ ໄດຍ້ ນິ ໄປເຊຸ່ ອມຕຸ່ ກບັ ປະສບົ ການ ແລະ ຄວາມຮູທ້ ຸ່ ມີ ມີ າກຸ່ ອນ. - ເວາົ້ ຄນຈດທຸ່ ສີ າຄນັ .... - ພະຍາຍາມເວາົ້ ຊາ້ ແລະ ແຈຸ່ ມແຈງ້ . - ຕອ້ ງສອນສບັ ຍາກ ແລະ ສບັ ເປັນມະໂນພາບທຸ່ ຍີ າກລຸ່ ວງຫນາ້ . - ບອກໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູລ້ ຸ່ ວງໜາ້ ວຸ່ າເຂາົ ຈະຮຽນຫຍງັ . - ບອກຄວາມສາຄນັ ໃນການຟັງໃຫນ້ ກັ ຮຽນ. - ຄວນໃຊສ້ ບັ ທຸ່ ກີ ງົ ໄປກງົ ມາ ບຸ່ ຄວນໃຊສ້ ບັ ແບບຟູມເຟອຍ. - ໃຊກ້ ານສອນແບບມບີ ນັ ຍາກາດມຸ່ ວນຊຸ່ ນ, ບຸ່ ເຄຸ່ ງັ ຕງຶ - ບນັ ຫາທຸ່ ນີ ກັ ຮຽນໄດຟ້ ັງແລວ້ ໃຫເ້ ຂາົ ຄດິ ຄນໃຫເ້ ຫນັ ພາບ ແລະ ຂມ້ ູນທຸ່ ຟີ ັງແລວ້ . 3. ທດິ ສະດກີ ານສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາ ການຟັງ-ເວາົ້ ຫຼກັ ການຂອງການສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາຟັງ-ເວາົ້ ຈະຢຶດຖທິດສະດີຫຼາຍຮູບແບບໂດຍ ມກີ ານ ສມົ ທບົ ກນັ ຢຸ່ າງແໜນ້ ແຟນ້ ເພຸ່ ອໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນໄດຮ້ ບັ ປະສບົ ການໂດຍກງົ ຈາກການຮບັ ຮູ ້ ແລະ ຮຽນຮູພ້ າສາ ເຊຸ່ ງິ ສາມາດນາ ໃຊເ້ ຂາົ້ ໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ເພຸ່ ອການສຸ່ ສານ ແລວ້ ມທີ ດັ ສະນະທຸ່ າທທີ ຸ່ ດີ ຕີ ຸ່ ການຮຽນພາ ສາ, ກາຍເປັນຄນົ ມກັ ອຸ່ ານ, ມກັ ຂຽນ, ມກັ ຟັງ, ມນັ ເວາົ້ ແລະ ມຫີ ວົ ຄດິ ປະດດິ ສາ້ ງ. ສງັ ລວມແລວ້ ການສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາ ການຟັງ-ເວາົ້ ໄດຈ້ າກທດິ ສະດກີ ານສອນພາສາຫາຼ ຍຢຸ່ າງດຸ່ ງັ ນ:ີ້ 3.1 ທດິ ສະດກີ ານສອນແບບທາມະຊາດ ທດິ ສະດນີ ແີ້ ມຸ່ ນອງີ ໃສຸ່ ຄວາມເຂາົ້ ໃຈຂອງຂະບວນວວິ ດັ ການຮບັ ຮູ ້ ແລະ ການຮຽນຮູພ້ າສາ ຂອງຜູຮ້ ຽນໂດຍ ຈດັ ກດິ ຈະກາາການຮຽນ - ການສອນໃຫຕ້ ຸ່ ເນຸ່ ອງ ແລະ ເໝາະສມົ ແກຸ່ ຜູຮ້ ຽນຕາມໄວອາຍ, ຄວາມສາມາດ, ຄວາມຖະ ໜດັ ແລະ ຄວາມສນົ ໃຈ ເພຸ່ ອໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນມກີ ານຮຽນຮູທ້ ຸ່ ກີ ວາ້ ງຂວາງ. ໃນຂະບວນການວວິ ດັ ດຸ່ ງັ ກຸ່ າວຈະເນນັ້ ໃຫຂ້ ມ້ ນູ ທຸ່ ມີ ຄີ ວາມໝາຍ, ສາມາດເຮດັ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນເຂາົ້ ໃຈໄດ້ ໂດຍໃຊ້ ຂະບວນວວິ ດັ ການສອນທຸ່ ເີ ໝາະສມົ ກບັ ການຮບັ ຮູທ້ າງພາສາຂອງຜູຮ້ ຽນເປັນຫຼກັ . ຜນົ ຂອງການຮຽນຮູຈ້ າກປະສບົ ຄວາມສາເລດັ ດຸ່ ງັ ທຸ່ ຄີ າດໝາຍເອາົ ໄວ,້ ຖາ້ ຄານງຶ ເຖງິ ຈດພເິ ສດທາງດາ້ ນການຮບັ ຮູ ້ ແລະ ທາງດາ້ ນຈດິ ຕະສາດຂອງຜູ ້ ຮຽນ. 83 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ການສອນຕອ້ ງແນໃສຸ່ ພດັ ທະນາຄວາມຄດິ ລວມຍອດ ໂດຍໃຫຕ້ ວົ ຢຸ່ າງເປັນຮູບປະທາ ແລະ ໃຫໂ້ ອກາດຜູຮ້ ຽນ ໄດຄ້ ນົ້ ຄວາ້ , ປຽບທຽບລກັ ສະນະຄາ້ ຍຄກນັ ແລະ ແຕກຕຸ່ າງກນັ ນນັ້ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນໄດສ້ ະຫຼບເປັນຫຼກັ ໄວຍາກອນ ເຊຸ່ ນັ ການສະກດົ ຄາ, ການຜນັ ສຽງ. ການສອນຄວາມຄດິ ລວມຍອດມແີ ຜນວາດດຸ່ ງັ ນ:ີ້ 1. ໃຊວູ້ ດັ ຖຈຸ ງິ 2. ໃຊຮູ້ ບຈາລອງທດແທນວດັ ຖຈຸ ງິ 3. ຄວາມຄດິ ລວມຍອດ ພາສາ (ການຟງັ -ເວູ້າ) ສນັ ຍາລກັ (ຕວອກັ ສອນ, ເຄ່ື ອງໝາຍຕາື່ ງໆ) ເຂູ້າໃຈຄວາມໝາຍ ຈາກແຜນວາດຂາ້ ງເທງິ ມນັ ສາມາດສະແດງໃຫເ້ ຫນັ ວຸ່ າ ການໃຊວ້ ດັ ຖຈງິ ຫຼ ຮູບຈາລອງປຽບເໝອນກບັ ຜູຮ້ ຽນ ໄດພ້ ບົ ເຫນັ ແລະ ໄດນ້ າໃຊໃ້ ນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ຜຸ່ ານມາ, ຈະຊຸ່ ວຍໃຫເ້ ຂາົ ເຈາົ້ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ຮບັ ຮູໄ້ ດຄ້ ວາມຄດິ ລວມຍອດ ຂອງສຸ່ ງິ ນນັ້ ໄດຢ້ ຸ່ າງວຸ່ ອງໄວ. ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ເມຸ່ ອຜູຮ້ ຽນໂອກາດໄດຍ້ ນິ ກຸ່ ຽວກບັ ສຸ່ ງິ ຕຸ່ າງໆທຸ່ ເີ ຂາົ້ ໃຈມາແລວ້ ວຸ່ າ ເພຸ່ ນິ ເວາົ້ ແນວໃດ ການພດັ ທະນາການຟັງ, ການເວາົ້ ກຈະງຸ່າຍ ແລະ ເປັນທຸ່ ເີ ຂາົ້ ໃຈໄດຫ້ າຼ ຍຂນຶ້ , ເມຸ່ ອຜູຮ້ ຽນໄດພ້ ບົ ສນັ ຍາລກັ ເຊຸ່ ນັ ຕວົ ອກັ ສອນທຸ່ ຂີ ຽນຂນຶ້ ໂດຍມຄີ ວາມໝາຍຕາມທຸ່ ເີ ຂາົ ເຈາົ້ ເຄຍີ ເວາົ້ ມາກຸ່ ອນ, ການຖຸ່ າຍທອດຄວາມຄດິ ລວມຍອດກຈະ ຊດັ ເຈນຫຼາຍຂນຶ້ . 4. ການສອນແບບເນນັ້ ການສຸ່ ສານ 4.1 ທດິ ສະດກີ ານສອນເພຸ່ ອການສຸ່ ສານ ທດິ ສະດນີ ຈີ້ ະເນນັ້ ເຖງິ ການໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນສາມາດໃຊພ້ າສາ ເພຸ່ ອສຸ່ ຄວາມໝາຍໃນຊວີ ດິ ປະຈາວນັ ໄດໂ້ ດຍອງີ ໃສຸ່ 84 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ຫຼກັ ການຂອງພາສາສາດດາ້ ນສງັ ຄມົ ວທິ ະຍາ ກຸ່ ຽວກບັ ສະພາບແວດລອ້ ມທາງພາສາ ແລະ ວດັ ທະນະທາທຸ່ ແີ ຕກຕຸ່ າງກນັ ໃນແຕຸ່ ລະກຸ່ ມຄນົ . ການສອນແບບນີ້ ຈະເນນັ້ ການພວົ ພນັ ເຊຸ່ ງິ ກນັ ແລະ ກນັ ລະຫວຸ່ າງນກັ ຮຽນດວ້ ຍກນັ ສຸ່ ງິ ສາຄນັ ໃນນຄີ້ ູຕອ້ ງໃຫ້ ໂອກາດແກຸ່ ນກັ ຮຽນໄດຄ້ ນົ້ ຄດິ ແລະ ໃຊຄ້ ວາມພະຍາຍາມຂອງຕນົ ເພຸ່ ອສຸ່ ສານຄວາມໝາຍທຸ່ ຕີ ນົ ຕອ້ ງການໃຫຜ້ ູອ້ ຸ່ ນ ເຂາົ້ ໃຈໂດຍຜຸ່ ານສຽງ (ການຟັງ, ການເວາົ້ ), ຕວົ ອັກສອນ (ການອຸ່ ານ, ການຂຽນ) ແລວ້ ການໃຊທ້ ຸ່ າທາງ; ການໃຫ້ ນກັ ຮຽນກາ້ ລອງຜດິ ລອງຖກໃນເວລາປະຕບິ ດັ ກດິ ຈະກາທາງພາສາ. ຄູຕອ້ ງແນະນາຊຸ່ ວຍເຫອຼ ແລະ ລະດມົ ກາລງັ ໃຈ. ເພຸ່ ອສາ້ ງເງຸ່ອນໄຂໃຫນ້ ກັ ຮຽນໄດສ້ ະແດງຕນົ ໃນການໃຊພ້ າສາ ຄູຕອ້ ງຈດັ ການຮຽນເປັນກຸ່ ມ ເພຸ່ ອອຸ່ ານນາກນັ , ຂຽນນາກນັ , ກຽມຕອບ ແລະ ສະເໜຄີ ວາມຄດິ ຄວາມເຫນັ ນາກນັ ກຸ່ ຽວກບັ ເລຸ່ ອງໃດເລຸ່ ອງໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ຕີ ນົ ໄດອ້ ຸ່ ານ. 4.2 ທດິ ສະດກີ ານສອນອຸ່ ານ ການສອນອຸ່ ານ ແມຸ່ ນແນໃສຸ່ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນມຄີ ວາມສາມາດກາໄດເ້ ນອ້ ໃນສາຄນັ , ຊອກຫາລາຍລະອຽດຂອງເລຸ່ ອງ, ຕຄີ ວາມໝາຍຂອງເລຸ່ ອງ ແລວ້ ຂະຫຍາຍຄວາມໝາຍຂອງເລຸ່ ອງໃຫໄ້ ດ.້ ນອກຈາກນກີ້ ານອຸ່ ານແມຸ່ ນສາ້ ງທດັ ສະນະທຸ່ າທີ ທຸ່ ດີ ຄີ : ເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮກັ ການອຸ່ ານ, ສນົ ໃຈໃນການອຸ່ ານ. ປັດຈບນັ ນກັ ສກຶ ສາສາດໄດໃ້ ຊວ້ ທິ ໃີ ຫຜ້ ູອ້ ຸ່ ານໄດຄ້ ວາມຄດິ ລວມຍອດ ຈບັ ຄວາມສາຄນັ ຂອງເລຸ່ ອງທຸ່ ອີ ຸ່ ານ ແລະ ຫາລາຍລະອຽດຂອງເລຸ່ ອງໄດຈ້ າກປະສບົ ການເດມີ , ຈາກສະພາບແວດລອ້ ມອອ້ ມຂາ້ ງ, ຈາກລກັ ສະນະ ແລະ ຊະນດິ ຂອງຂຄ້ ວາມໃນບດົ ອຸ່ ານ; ໝາຍຄວາມວຸ່ າ ຕອ້ ງເຂາົ້ ສຸ່ ູເນອ້ ໃນລວມຂອງເລຸ່ ອງສາ ກຸ່ ອນແລວ້ ຈຸ່ ງິ ກາ້ ວໄປຫາພາກສຸ່ ວນ ປະກອບຍຸ່ ອຍຂອງພາສາ. ຫງຼັ ຈາກນນັ້ ຈຸ່ ງິ ວເິ ຄາະສຸ່ ວນຍຸ່ ອຍກບັ ຄນສຸ່ ູໂຄງສາ້ ງໃຫຍຸ່ ຂອງພາສາ. 4.3 ທດິ ສະດກີ ານສອນພາສາແບບອງີ ໃສຸ່ ປະເພດບດົ ປະເພດບດົ ມຫີ ຼາຍຢຸ່ າງ ໃນນຈີ້ ະໃຫຕ້ ວົ ຢຸ່ າງສາຄນັ 8 ຢຸ່ າງຄ:  ເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ຈາກປະສບົ ການຕວົ ຈງິ .  ບດົ ລາຍງານແບບພນັ ລະນາ.  ບດົ ອະທບິ າຍ.  ເລຸ່ ອງກຸ່ ຽວກບັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ .  ວທິ ກີ ານ ( ເວາົ້ ຕາມລາຍການວຽກງານໃດຫນຸ່ ງຶ ).  ເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ຕາມຈນິ ຕະນາການ.  ອະພປິ າຍ.  ສງັ ເກດ. ກ. ເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ຈາກປະສບົ ການຕວົ ຈງິ ເປັນເລຸ່ ອງທຸ່ ຂີ ຽນເລຸ່ າົ ເຖງິ ເຫດການທຸ່ ຜີ ຸ່ ານມາ ແລະ ເລຸ່ າົ ຈາກປະສບົ ການຊວີ ດິ ຂອງຜູຂ້ ຽນ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງປະເພດນປີ້ ະກອບມ:ີ - ເປີດຫວົ ເລຸ່ ອງດວ້ ຍບດົ ນາ. - ເດນີ ເລຸ່ ອງໂດຍມລີ າດບັ ເຫດການຢຸ່ າງຕຸ່ ເນຸ່ ອງ (ແຕຸ່ ບນັ້ ໜຸ່ ງຶ ໃນເຫດການນນັ້ ມລີ ກັ ສະນະຜະຈນົ ໄພ ຫາກຈບົ ລງົ ດວ້ ຍຄວາມປອດໄພ). - ສະຫບຼ ເລຸ່ ອງ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາທຸ່ ໃີ ຊໃ້ ນບດົ ເລຸ່ ອງ: - ຕອ້ ງບອກເວລາ, ສະຖານທຸ່ ີ ແລະ ລາດບັ ຂອງເຫດການ. - ຕອ້ ງເຈາະຈງົ ເຖງິ ບກຄນົ ໃດໜຸ່ ງຶ ໂດຍສະເພາະ. 85 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ເປັນເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ເຖງິ ອະດດີ . - ມຄີ າເຊຸ່ ອມທຸ່ ບີ ອກລາດບັ ຂອງການເກດີ ຂອງເຫດການ, ກຸ່ ອນ, ຫຼງັ ແລະ ໃຫເ້ ນອ້ ໃນຄວາມສາພນັ ຕຸ່ ເນຸ່ ອງກນັ ເຊຸ່ ນັ ແລວ້ , ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ຈາກນນັ້ , ດວ້ ຍເຫດນນັ້ , ໂດຍສະເພາະ, ດວ້ ຍເຫດນ,ີ້ ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ...  ຕອນທາ້ ຍຂອງເລຸ່ ອງຈະເວາົ້ ເຖງິ ຄວາມຮູສ້ ກຶ , ຄວາມເຫນັ ຫຼ ຄຸ່ ານຍິ ມົ ຕວົ ຢຸ່ າງ ເລຸ່ ອງເສດຂເີ້ ຫຍອ້ ໂຮງຮຽນຂອງຂອ້ ຍຕງັ້ ຢຸ່ ູເນນີ ພູແຫຸ່ ງໜຸ່ ຶງ ເຊຸ່ ງິ ຕດິ ກບັ ສາຍທາງຢຸ່ ູລຽບສອງຟາກທາງແມຸ່ ນເຮອນ ແລະ ຮາ້ ນ ຂາຍເຄຸ່ ອງຂອງຊາວບາ້ ນ. ຕອນເຊາົ້ ຂອງວນັ ໜຸ່ ຶງພຂອ້ ຍຍຸ່ າງເຂາົ້ ໄປປະຕູຮວົ້ ໂຮງຮຽນ ປະກດົ ວຸ່ າສະພາບແວດລອ້ ມໃນມນ້ ບີ້ ຸ່ ຈບົ ງາມ, ຍອ້ ນວຸ່ າຄຸ່ າວນັ ເສາົ ແລວ້ ນໄີ້ ດມ້ ໜີ ຸ່ ວຍສລິ ະປະສູນກາງມາສະແດງໃຫມ້ ວນຊນົ ເຂດນຊີ້ ມົ . ພາຍຫຼງັ ງານດຸ່ ງັ ກຸ່ າວສນິ້ ສດລງົ ເລຍີ ບຸ່ ມພີ າກສຸ່ ວນໃດຮບັ ຜດິ ຊອບໃນການອະນາໄມສະຖານທຸ່ ນີ .ີ້ ຂອ້ ຍແນມເບຸ່ ງິ ເດຸ່ ນີ ໂຮງຮຽນແມຸ່ ນເຕມັ ແຕຸ່ ກະປ໋ ອງ ນາ້ ຫວານ, ເຈຍ້ ເສດ, ຖງົ ຢາງ ແລະ ອຸ່ ນໆ ຢຸ່ ັງຢາຍຢຸ່ າງເປິເປອ້ ນ.... ຫຼງັ ຈາກນນັ້ ປະມານ 10 ນາທຕີ ຸ່ ມາ ຄູໄດຮ້ ຽກນກັ ຮຽນໂຮມກນັ ເພຸ່ ອສງັ ເກດເບຸ່ ງິ ແລະ ຄເູ ວາົ້ ວຸ່ າ: “ສະພາບແວດ ລອ້ ມຂອງໂຮງຮຽນຕອນນີ້ ແມຸ່ ນບຸ່ ສວຍງາມ. ສະນນັ້ , ຖາ້ ພວກເຮາົ ບຸ່ ພອ້ ມກນັ ປົກປັກຮກັ ສາແລວ້ ຈະມໃີ ຜມາປົກປັກ ຮກັ ສາໃຫພ້ ວກເຮາົ . ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ສະເໜໃີ ຫນ້ ກັ ຮຽນທກຄນົ ໃນໂຮງຮຽນຈຸ່ ງົ ພອ້ ມກນັ ເກບັ ຂເີ້ ຫຍອ້ ອອກຈາກເດຸ່ ນີ ໃຊເ້ ວລາ ປະມານ 15 ນາທີຈຸ່ ງິ ເຂາົ້ ຫອ້ ງຮຽນ”. ຈາກນນັ້ ບຸ່ ພຄາວນກັ ຮຽນພອ້ ມກນັ ລງົ ມປະຕບິ ດັ ຕາມຄາແນະນາຂອງຄູຢຸ່ າງ ພອ້ ມພຽງ ເຮດັ ໃຫເ້ ດຸ່ ນີ ຂອງໂຮງຮຽນຂອງພວກຂອ້ ຍກຽ້ ງ, ສະ ອາດງາມຕາ. ນບັ ແຕຸ່ ມນ້ ນັ້ ມາ ຄະນະອານວຍການໂຮງຮຽນໄດສ້ ະເໜໃີ ຫພ້ າກສຸ່ ວນທຸ່ ມີ ຄີ ວາມຮບັ ຜດິ ຊອບ ຈຸ່ ງົ ເກບັ ມຽ້ ນ ເສດຂເີ້ ຫຍອ້ ໄວໃ້ ຫຖ້ ກບຸ່ ອນທຸ່ ກີ ານດົ ເຮດັ ໃຫເ້ ດຸ່ ນີ ບລເິ ວນໂຮງຮຽນມຄີ ວາມສະອາດ, ບຸ່ ເປິເປອ້ ນ. ຕຸ່ ໄປພວກເຮາົ ທກ ຄນົ ຈຸ່ ງົ ພອ້ ມກນັ ກາຈດັ ຂເີ້ ຫຍອ້ ເພຸ່ ອໃຫສ້ ະພາບແວດລອ້ ມສວຍງາມ. ຂ. ບດົ ລາຍງານແບບພນັ ລະນາ ແມຸ່ ນການຂຽນຕາມເຫດການຕວົ ຈງິ ໂດຍຍກົ ໃຫເ້ ຫນັ ປະກດົ ການຕາມລາດບັ ຂອງເລຸ່ ອງ ເພຸ່ ອໃຫຄ້ ວາມຮູແ້ ກຸ່ ຜູ ້ ອຸ່ ານ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ - ເປີດເລຸ່ ອງ: ໂດຍກຸ່ າວເຖງິ ຂຄ້ ວາມທຸ່ ວົ ໄປ ເຊຸ່ ງິ ອາດຈະໃຫຄ້ ານຍິ າມ ຫຼ ຄວາມໝາຍລວມຂອງເລຸ່ ອງ. - ເດນີ ເລຸ່ ອງ: ໂດຍບອກລາຍລະອຽດຂອງເລຸ່ ອງ ເຊຸ່ ນັ ຮູບປະພນັ ພາຍນອກ, ການເຄຸ່ ອນໄຫວ, ທຸ່ າທາງ, ແບບ ດາລງົ ຊວີ ດິ . - ສະຫຼບ: ໂດຍກຸ່ າວເຖງິ ປະໂຫຍດ ແລະ ຄນຄຸ່ າສຸ່ ງິ ທຸ່ ພີ ນັ ລະນາ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ໃຊຖ້ ອ້ ຍຄາພາສາກາງ. - ເປັນຄາທຸ່ ມີ ຄີ າກາມະສະແດງເຖງິ ການກະທາ - ເປັນຄາທຸ່ ມີ ຄີ າກາມະສະແດງເຖງິ ການກະທາ. - ມຫີ ວົ ຂກ້ ຸ່ າວຕາມລະດບັ ຂອງເລຸ່ ອງ. 86 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ມກັ ເປັນປະໂຫຍກບອກເລຸ່ າົ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ເງອກ ໃນແມຸ່ ນຂອງກຄສາຂາຕຸ່ າງໆທງັ 14 ສາຍ ລວ້ ນແຕຸ່ ມສີ ດັ ນາ້ ຫຼາຍຊະນດິ ໃນຈານວນສດັ ດຸ່ ງັ ກຸ່ າວມປີ າຊະນດິ ໜຸ່ ງຶ ປະຫຼາດທຸ່ ຊີ າວລາວເຄຍີ ຊຸ່ າລ ແລະ ນບັ ຖກນັ ໂດຍບຸ່ ມໃີ ຜເຫນັ ຮູບຮຸ່ າງໜາ້ ຕາແລວ້ ຕງັ້ ຊຸ່ ໃຫມ້ ນັ ຢຸ່ າງເປັນຕາໜາ້ ຢ້ານ ວຸ່ າ “ເງອກ”. ເງອກເປັນສດັ ຊະນດິ ຫນຸ່ ງຶ ຄາ້ ຍຄປາຫຼາດ, ເພຸ່ ນິ ເອນີ້ ວຸ່ າປາໄຫຼ, ມຫີ າງຍາວລາຕວົ ຂອງມນັ ບາງໂຕຍາວປະມານ ໜຸ່ ງຶ ວາ, ນາ້ ໜກັ 10 ເຖງິ 15 ກໂິ ລ, ມນັ ບຸ່ ມເີ ກດັ , ມນັ ເປັນປາໜງັ , ໃນຍາມປົກກະຕມິ ນັ ຈະຢຸ່ ູຢຸ່ າງສະຫງບົ , ແຕຸ່ ໃນຍາມ ຝົນຕກົ ຟາ້ ຮອ້ ງ ດນິ ຟາ້ ອາກາດຜດິ ປົກກະຕິ ຫຼ ຄນົ ເຂາົ້ ໄປໃກມ້ ນັ ຈະເຄຸ່ ອນໄຫວ ລອຍຟັດຫາງໄປມາຢຸ່ າງຮາ້ ຍແຮງ. ຈດທຸ່ ພີ າໃຫເ້ ປັນອນັ ຕະລາຍແມຸ່ ນໃນເວລາມນັ ຟາດຫາງຈະເຮດັ ໃຫເ້ ຄຸ່ ອງກາເນດີ ໄຟຟາ້ ທຸ່ ີຢຸ່ ູກບັ ຫາງຜະລດິ ກະແສໄຟຟາ້ ຂະໜາດສູງແຕຸ່ 350 ເຖງິ 550 ໂວນ. ຄວາມແຮງຂອງພະລງັ ງານໄຟຟາ້ ຂະໜາາດນສີ້ າມາດກະທບົ ໃສຸ່ ຮຸ່ າງກາຍຂອງຄນົ ຜູທ້ ຸ່ ໄີ ປໃກມ້ ນັ ຈນົ ເຖງິ ຂນັ້ ເສຍ ຊວີ ດິ ໄດ.້ ຄ. ການຂຽນບດົ ອະທບິ າຍ ເປັນການຂຽນກຸ່ ຽວກບັ ສາເຫດ ແລະ ຂະບວນວວິ ດັ ຂອງການມປີ ະກດົ ການຕຸ່ າງໆ ໂດຍໃຫລ້ າຍລະອຽດກຸ່ ຽວ ກບັ ເຫດການ ແລະ ຜນົ ສະທອ້ ນວຸ່ າ ເກດີ ຂນຶ້ ໄດແ້ ນວໃດ ແລະ ດວ້ ຍເຫດໃດ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ - ບອກຫຼກັ ການ , ເຫດ ແລະ ຜນົ , ບອກລກັ ສະນະຂອງເຫດການນນັ້ . - ມວ້ ນທາ້ ຍດວ້ ຍການສະຫບຼ ຈາກຫຼກັ ການ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ເປັນປະໂຫຍກບອກເລຸ່ າົ . - ໃຊພ້ າສາກາງ. - ມຄີ າເຊຸ່ ອມລະຫວຸ່ າງປະໂຫຍກເພຸ່ ອບອກເຫດຜນົ ຕຸ່ ກນັ . - ໃຊຄ້ າຄນນາມຂະຫຍາຍຄວາມຂອງການກະທາໃຫຊ້ ດັ ເຈນຂນຶ້ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ເລຸ່ ອງຕວົ ຄວນທາໜາ້ ທຸ່ ແີ ນວໃດຕຸ່ ກບັ ເມຍ ຄາວຸ່ າ ຜວົ ແລະ ເມຍ ໝາຍເຖງິ ຄຸ່ ູຮຸ່ ວມຊວີ ດິ ນາກນັ . ສະນນັ້ , ຕຸ່ າງຝຸ່ າຍຕຸ່ າງກມໜີ າ້ ທຸ່ ແີ ບຸ່ ງເບາົ ວຽກງານໃນ ຄອບຄວົ , ໃຫກ້ ຽດຊຸ່ ງຶ ກນັ ແລະ ກນັ ເພຸ່ ອເປັນການຍກົ ບດົ ບາດຂອງແມຸ່ ຍງິ ໃຫສ້ ູງທຽບເທຸ່ າົ ກບັ ເພດຊາຍ ເຊຸ່ ງິ ຜູເ້ ປັນຜວົ ຄວນຮູຫ້ ນາ້ ທຸ່ ສີ າຄນັ ຂອງຕນົ ເອງຄ ຕອ້ ງຮູນ້ ບັ ຖ, ຍກົ ຍອ້ ງ ແລະ ໃຫກ້ ຽດແກຸ່ ພນັ ລະຍາຂອງຕນົ ໂດຍສະເພາະໃນທຸ່ ີ ສາທາລະນະ, ງານພບົ ປະສງັ ສນັ ຫຼ ໃນສະຖານທຸ່ ຕີ ຸ່ າງໆ, ສາມບີ ຸ່ ຄວນກະທາສຸ່ ງິ ໃດໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ແີ ຕະຕອ້ ງເຖງິ ກຽດສກັ ສີ ແລະ ກາລງັ ໃຈຂອງພນັ ລະຍາ. ດຸ່ ງັ ສພາສດິ ບູຮານໄດກ້ ຸ່ າວໄວວ້ ຸ່ າ “ມເີ ມຍໃຫຊ້ ຸ່ າງຍອ້ ງ ມນີ ອ້ ງໃຫຊ້ ຸ່ າງອອຍ”. ໝາຍຄວາມວຸ່ າ ຜວົ ຕອ້ ງຮູນ້ ບັ ຖ, ສຸ່ ງົ ເສມີ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ດີ ,ີ ບຸ່ ໝຸ່ ນິ ໝາດ ແລະ ປອ້ ຍດຸ່ າທບຕພີ ນັ ລະຍາຂອງຕນົ . ແມຸ່ ຍງິ ບາງຄງັ້ ໃຈອຸ່ ອນ, ມກັ ເສຍ ກາລງັ ໃຈໄວ, ຖາ້ ໄດຮ້ ບັ ການເຊດີ ຊູດີ ຈະເຮດັ ໃຫເ້ ຂາົ ເຈາົ້ ມອີ າລມົ ສດົ ໃສ, ແຕຸ່ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມຖາ້ ມສີ ຸ່ ງິ ຮນແຮງກະທບົ ເຖງິ ຈດິ ໃຈເຂາົ ເຈາົ້ ກຈະສູນເສຍກາລງັ ໃຈ, ຖາ້ ຖກຜວົ ຂຸ່ ມົ ຂຸ່ ູ, ນອກໃຈບຸ່ ສດັ ຊຸ່ ບລສິ ດເຂາົ ເຈາົ້ ກຈະກາຍເປັນຄນົ ໃຈນອ້ ຍ, 87 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ຂາດສະຕຄິ ວາມຈາ ແລະ ອຸ່ ນໆ. ຜວົ ຍາມໃດກຕອ້ ງຮູຄ້ ານງຶ ເຖງິ ບດົ ບາດຍງິ -ຊາຍ; ໃຫເ້ ມຍມໜີ າ້ ທຸ່ ເີ ປັນຜູບ້ ລຫິ ານໃນຄອບຄວົ , ມໂີ ອກາດໄດ້ ພບົ ປະສງັ ສນັ ກບັ ສງັ ຄມົ ສຸ່ ງິ ສາຄນັ ຜູເ້ ປັນຜວົ ຕອ້ ງຮູເ້ ຄາົ ລບົ ນບັ ຖພຸ່ ແມຸ່ , ຍາດຕພິ ຸ່ ນີ ອ້ ງຂອງເມຍ, ຄວນຊຸ່ ວຍເຫຼອທາງດາ້ ນ ວດັ ຖ ກຄຈດິ ໃຈໃນເວລາທຸ່ ເີ ຂາົ ເຈາົ້ ມຄີ ວາມຫຍງ້ ຍາກຕາ ຄວາມສາມາດຕວົ ຈງິ . ເວາົ້ ລວມແລວ້ ຄອບຄວົ ຈະເຂມັ້ ແຂງ, ມຄີ ວາມຜາສກກຕຸ່ ເມຸ່ ອຜວົ ແລະ ເມຍມຄີ ວາມຮບັ ຮູ,້ ເຂາົ້ ໃຈ ແລະ ປະຕບິ ດັ ຕາມພາລະບດົ ບາດ, ໜາ້ ທຸ່ ຂີ ອງໃຜລາວຢຸ່ ູສະເໝ.ີ ງ. ບດົ ເລຸ່ ອງກຸ່ ຽວກບັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ບດົ ປະເພດນີ້ ແມຸ່ ນຂຽນເພຸ່ ອສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ສຸ່ ວນຕວົ ຂອງບກຄນົ ໃດໜຸ່ ງຶ ຫຼ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຜູອ້ ຸ່ ນ ກຸ່ ຽວກບັ ເລຸ່ ອງໃດເລຸ່ ອງໜຸ່ ງຶ .  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ - ສະແດງເຫດຜນົ ກຸ່ ຽວກບັ ເລຸ່ ອງທຸ່ ຂີ ຽນ ເຊຸ່ ນັ ສະແດງຄນປະໂຫຍດ, ຄວາມສາຄນັ ... - ຂຄ້ ວາມ, ປະໂຫຍກທຸ່ ນີ າມາສະເໜຕີ ອ້ ງສະໜບັ ສະໜນູ ແລະ ມເີ ຫດຜນົ ພຽງພ - ສະຫຼບການສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຕນົ ເພຸ່ ອເນນັ້ ຄວາມສາຄນັ ຂອງເລຸ່ ອງໃຫເ້ ປັນໜາ້ ສນົ ໃຈ ແລະ ເຊຸ່ ອຖ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ມຂີ ຄ້ ວາມ ຫຼ ເນອ້ ຄວາມກຸ່ ຽວກບັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ ຂອງຕນົ - ມປີ ະໂຫຍດສະໜບັ ສະໜນູ ຫຼ ມກີ ານຂະຫຍາຍຄວາມໃນແຕຸ່ ລະຄວາມຄດິ - ໃຊຄ້ າແທນນາມບອກບູລດທໜີ ຸ່ ງຶ ແລະ ບູລດທສີ າມໃນການກຸ່ າວເຖງິ - ມຄີ າສະແດງທດັ ສະນະຄະຕິ ຕວົ ຢຸ່ າງ ທດັ ສະນະຄະຕຕິ ຸ່ ການຮຽນ ການຮຽນ ເປັນສຸ່ ງິ ສາຄນັ ໃນຊວີ ດິ ຂອງມະນດ. ຄນົ ເຮາົ ເກດີ ມາບຸ່ ພຽງແຕຸ່ ຕອ້ ງການພດັ ທະນາຕນົ ເອງໃຫມ້ ກີ ານ ຂະຫຍາຍຕວົ ທາງດາ້ ນຮຸ່ າງກາຍເທຸ່ ົານນັ້ , ພວກເຮາົ ຍງັ ມກີ ານກຸ່ ຮຸ່ າງສາ້ ງຕວົ ດາ້ ນສະຕປິ ັນຍາ, ແນວຄດິ ຈດິ ໃຈ. ສຸ່ ິງ ດຸ່ ງັ ກຸ່ າວຕອ້ ງອາໄສການສກຶ ສາຄນົ້ ຄວາ້ ຮຸ່ າຮຽນ. ທຸ່ ານ ເລນນິ ຜູນ້ າທຸ່ ຍີ ຸ່ ງິ ໃຫຍຸ່ ຂອງຊນົ ຊນັ້ ກາມະຊບີ ເວາົ້ ວຸ່ າ : “ຮຽນແລວ້ ຮຽນອກີ ຮຽນເລອ້ ຍໆໄປ”. ຄາເວາົ້ ດຸ່ ງັ ກຸ່ າວມລີ ກັ ສະນະສດັ ຈະທາ ແລະ ຖກຕອ້ ງທຸ່ ສີ ດ ເພາະມນັ ແທດເໝາະກບັ ມະນດທກຍກທກສະໄໝ ບຸ່ ວຸ່ າຈະຢຸ່ ູໃນສງັ ຄມົ ໃດກຸ່ ຕາມ; ຖາ້ ສງັ ຄມົ ນນັ້ ຢາກມຄີ ວາມຈະເລນີ ຕອ້ ງອາໄສຊບັ ພະຍາກອນມະນດທຸ່ ມີ ຄີ ນນະພາບ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ໃນປັດຈບນັ ນພີ້ ກັ -ລດັ ຖະບານລາວໄດເ້ ອາົ ໃຈໃສຸ່ ຕຸ່ ການພດັ ທະນາຊບັ ພະ ຍາກອນມະນດ ໂດຍຖເອາົ ການສກຶ ສາເປັນວຽກງານໃຈກາງ. ດວ້ ຍເຫດນນັ້ ເພຸ່ ອພດັ ທະນາຕນົ ເອງໃຫມ້ ຄີ ວາມກາ້ ວໜາ້ ແກຸ່ ສງັ ຄມົ , ຊາວໜຸ່ ມທງັ ຫຼາຍ. ຕອ້ ງ ຄຸ່ ອຍໆສະສມົ ຄວາມຮູໄ້ ປເທຸ່ ອລະກາ້ ວ. ດຸ່ ງັ ຄາສພາສດິ ບູຮານລາວກຸ່ າວໄວວ້ ຸ່ າ: “ ເງນິ ເຕມັ ພາບຸ່ ທຸ່ ຜະຫຍາເຕມັ ປູມ\". ຈ. ບດົ ວທິ ກີ ານ ວທິ ກີ ານເປັນການຂຽນແນະນາການປະຕບິ ດັ ; ເຊຸ່ ງິ ເວາົ້ ເຖງິ ຂນັ້ ຕອນການເຮດັ ສຸ່ ງິ ໃດສຸ່ ງິ ໜຸ່ ງຶ ຢຸ່ າງຊດັ ເຈນ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ 88 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ຕອ້ ງມຈີ ດປະສງົ ການຂຽນທຸ່ ແີ ນຸ່ ນອນ. - ໃຫເ້ ລຸ່ າົ ລາຍລະອຽດອປະກອນທຸ່ ຕີ ອ້ ງການໃຊ.້ - ຈດັ ລະດບັ ຂນັ້ ຕອນໃນການເຮດັ ລະອຽດ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ໃຊປ້ ະໂຫຍກຄາສຸ່ ງັ . - ໃຊຄ້ າກາມະບອກການປະຕບິ ດັ . - ໃຊພ້ າສາກາງ ບຸ່ ອາ້ ງອງີ ບກຄນົ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ວທິ ຕີ ກຶ ເບດັ ອປະກອນຄນັ ເບດັ , ສາຍເອນັ , ເບດັ , ປອ້ ງຫຍາ້ , ຂອ້ ງໃສຸ່ ປາ, ກະປ໋ ອງໃສຸ່ ຂກີ້ ະເດອນ, ແມງໄມ,້ ໄຂຸ່ ມດົ ສມົ້ ວທິ ເີ ຮດັ 1. ມດັ ສາຍເອນັ ສນົ້ ໜຸ່ ງຶ ໃສຸ່ ປາຍຄນັ ເບດັ . 2. ມດັ ອກີ ສນົ້ ໜຸ່ ງຶ ໃສຸ່ ເບດັ . 3. ມດັ ປອ້ ງຫຍາ້ ໃສຸ່ ສາຍເອນັ ໃຫຫ້ ຸ່ າງຈາກເບດັ ປະມານ 3 ຄບ. 4. ຫາບຸ່ ອນນຸ່ ງັ - ຢນ ໃຫເ້ ໝາະສມົ . 5. ສຽບເຫຍຸ່ ອໃສຸ່ ເບດັ ໃຫພ້ ດ.ີ 6. ຢຸ່ ອນເບດັ ລງົ ນາ້ . 7. ເມຸ່ ອເຫນັ ປອ້ ງຫຍາ້ ທຸ່ ມີ ດັ ໃສຸ່ ເບດັ ຈມົ ລງົ ສະແດງວຸ່ າປາກນິ ເບດັ ໃຫຮ້ ບີ ດງຶ ຄນັ ເບດັ ຂນຶ້ ທນັ ທ.ີ ສ. ເລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງຕາມຈນິ ຕະນາການ ເປັນເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ໄປຕາມຄວາມຄດິ ໄຝຸ່ ຝັນໃນລກັ ສະນະນທິ ານ, ນະວະນຍິ າຍ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ - ເປີດເລຸ່ ອງໂດຍເວາົ້ ເຖງິ ຄວາມເປັນໄປຂອງເລຸ່ ອງບອກຕວົ ບກຄນົ ສະຖານທຸ່ ີ ຫຼ ເວລາ. - ລາດບັ ເຫດການໃນເລຸ່ ອງ. - ສະແດງຂຂ້ ດັ ແຍຸ່ ງຂອງເລຸ່ ອງ. - ອາດຈະໃຊຄ້ ະຕເິ ຕອນໃຈໃນຕອນທາ້ ຍ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ເປັນເລຸ່ ອງເລຸ່ າົ ໃນອະດດີ ທຸ່ ຜີ ຸ່ ານມາ. - ໃຊຄ້ າບອກເຖງິ ເວລາ, ສະຖານທຸ່ .ີ - ໃຊຄ້ າແທນນາມບອກບູລດທສີ າມ. - ອາດຈະມກີ ານຊາ້ (ເນນັ້ ໜກັ ເລຸ່ ອງ). - ໃຊຄ້ າເຊຸ່ ອມ, ຄາຕຸ່ , ບອກເຫດຜນົ , ຂຂ້ ດັ ແຍງ້ ແລະ ອຸ່ ນໆ. ຕວົ ຢຸ່ າງ ບດົ ເລຸ່ ອງ ເພຸ່ ອນແທ້ (ແຕຸ່ ງໂດຍ ອຸ່ ອນແກວ້ ນວນນະວງົ ). ບດົ ເລຸ່ ອງ ອາໄສກນັ (ແຕຸ່ ງໂດຍ ຄາາຜາຍ ສສີ ະຫວນັ ). 89 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ບດົ ເລຸ່ ອງ ໃຜຜດິ (ແຕຸ່ ງໂດຍ ດວງຕາ ມະນວີ ງົ ). ບນັ ດາເລຸ່ ອງເຫຸ່ າຼົ ນລີ້ ວ້ ນແຕຸ່ ແມຸ່ ນເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ຕາມຈນິ ຕະນາການ. ຊ. ບດົ ອະພປິ າຍ ເປັນການຂຽນເພຸ່ ອສະແດງເຫດຜນົ ແລະ ຄວາມຈາເປັນຊໃີ້ ຫເ້ ຫນັ ຜນົ ດ,ີ ຜນົ ຮາ້ ຍແລວ້ ຊກັ ຊວນຜູອ້ ຸ່ ານຄອ້ ຍ ໃຈໄປນາ.  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ - ເປີດເລຸ່ ອງດວ້ ຍການໃຊຫ້ ຼກັ ການ ຫຼ ຄວາມໝາຍສາຄນັ . - ເວາົ້ ເຖງິ ຂມ້ ູນຂດັ ແຍງ້ ຫຼ ສະໜບັ ສະໜນູ ໂດຍອາ້ ງເຫດຜນົ . - ສະຫບຼ ວຸ່ າ ຄວນປະຕບິ ດັ ຕາມ ຫຼ ສະໜບັ ສະໜນູ .  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ມຂີ ຄ້ ວາມສະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ທຸ່ ກີ ຸ່ ຽວຂອ້ ງຂອງຕນົ ແລະ ຜູອ້ ຸ່ ນ. - ໃຊປ້ ະໂຫຍກບອກເລຸ່ າົ . - ມຂີ ຄ້ ວາມສະໜບັ ສະໜນູ ຫຼ ອາ້ ງອງີ ໃຫເ້ ຫດຜນົ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ເລຸ່ ອງມາເຊາົ ສູບຢາກນັ ເທາະ ການສູບຢາເປັນອນັ ຕະລາຍຕຸ່ ສຂະພາບ. ນກັ ວທິ ະຍາສາດທຸ່ ດີ າເນນີ ການຄນົ້ ຄວາ້ ກຸ່ ຽວກບັ ຢາສູບຄນົ້ ພບົ ວຸ່ າ ການສູບຢາພາໃຫເ້ ກດີ ມະເຮງັ ໃນປອດ, ເຮດັ ໃຫເ້ ກດີ ໂລກຫຼອດລມົ ອກັ ເສບ, ເປັນໂລກຫວົ ໃຈໄດງ້ ຸ່າຍກວຸ່ າຄນົ ບຸ່ ສູບຢາ. ຜນົ ຮາ້ ຍຂອງຢາສູບນຈີ້ ະນາໄປເຖງິ ອນັ ຕະລາຍຈນົ ເຖງິ ຂນັ້ ເສຍຊວີ ດິ ໄດ.້ ສະນນັ້ , ເຫດຜນົ ທຸ່ ກີ ຸ່ າວມາຂາ້ ງເທງິ ນນັ້ ມນັ ສມົ ຄວນແລວ້ ທຸ່ ທີ ຸ່ ານຕອ້ ງເລກີ ການສູບຢາໃນວນັ ນີ້ ເພຸ່ ອວນັ ໜາ້ ຊວີ ດິ ຈະສດົ ໃສ. ຍ. ບດົ ຂຽນການສງັ ເກດ ເປັນການຂຽນເພຸ່ ອໃຫເ້ ຫນັ ລາຍລະອຽດຂອງການສງັ ເກດສຸ່ ງິ ໃດສຸ່ ງິ ໜຸ່ ງຶ .  ໂຄງສາ້ ງຂອງເລຸ່ ອງ - ເປີດຫວົ ເລຸ່ ອງດວ້ ຍການກາ້ ວເຖງິ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ສີ ງັ ເກດບງົ ບອກເວລາ ແລະ ສະຖານທຸ່ .ີ - ຈດັ ລາດບັ ໂດຍບອກລາຍລະອຽດຂອງເລຸ່ ອງ. - ໃຫຄ້ ວາມຄດິ ເຫນັ ກຸ່ ຽວກບັ ການສງັ ເກດ.  ລກັ ສະນະຂອງພາສາ - ມຄີ າຄນນາມບອກເຖງິ ເວລາ, ສະຖານທຸ່ ີ ແລະ ລາດບັ ຂອງການບອກລາຍລະອຽດ. - ໃຊຄ້ າາຄນນາມບອກລກັ ສະນະຂອງຄານາມຕຸ່ າງໆ. - ໃຊພ້ າສາກາງບຸ່ ເຈາະຈງົ ໃນການອາ້ ງອງີ . ຕວົ ຢຸ່ າງ ເລຸ່ ອງຫຍາ້ ຍບ ຫຍາ້ ຍບເປັນພດຊະນດິ ໜຸ່ ຶງໃບນອ້ ຍ, ແລບ, ກຸ່ ງິ ກາ້ ນ ແລະ ລາຕນົ້ ອຸ່ ອນ, ເປັນເຄອເລອໄປນາໜາ້ ດນິ , ມີ ຫນາມ. ສຸ່ ງິ ທຸ່ ໜີ າ້ ແປກປະຫຼາດຂອງຫຍາ້ ຍບ ກຸ່ ຄເມຸ່ ອເຮາົ ເອາົ ມ ຫຼ ສຸ່ ງິ ຂອງໃດໜຸ່ ງຶ ໄປຕອ້ ງໃສຸ່ ສຸ່ ວນໃດຂອງຫຍາ້ ຍບ ໃບ ນອ້ ຍຂອງມນັ ກຈະຍບລງົ ທນັ ທ.ີ 90 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ໜຸ່ ງຶ ນາທຕີ ຸ່ ມາຈຸ່ ງິ ຮູສ້ ກຶ ວຸ່ າ ມນັ ຢຶດຕວົ ອກີ ເລອ້ ຍໆຈນົ ເຖງິ 5 ນາທເີ ຕມັ ມນັ ຈງິ ບານເຕມັ ຂດີ ເໝອນເດມີ . ກດິ ຈະກາ ເຝິກການຂຽນກຸ່ ຽວກບັ ປະເພດບດົ ຕຸ່ າງໆ. ອປະກອນ ບດັ ຫວົ ຂກດິ ຈະກາ, ເຈຍັ ລຸ່ າມ, ປຶມ້ ແບບຮຽນ. ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ຈດັ ນກັ ຮຽນອອກເປັນ 8 ກຸ່ ມ ຕາມຄວາມເໝາະສມົ . - ແນະນາແຕຸ່ ລະກຸ່ ມອຸ່ ານເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນແລວ້ ສນົ ທະນາ ເພຸ່ ອເລອກເອາົ ຫວົ ຂເ້ ລຸ່ ອງທຸ່ ຈີ ະຂຽນຕາມຄມູ ອບໝ າຍໃຫດ້ ງັ ຕຸ່ ໄປນ:ີ້ ກຸ່ ມທີ 1 ເລຸ່ ອງທຸ່ ເີ ລຸ່ າົ ຈາກປະສບົ ການຕວົ ຈງິ . ກຸ່ ມທີ 2 ບດົ ລາຍງານແບບພນັ ລະນາ. ກຸ່ ມທີ 3 ບດົ ອະທບິ າຍ. ກຸ່ ມທີ 4 ເລຸ່ ອງກຸ່ ຽວກບັ ຄວາມຄດິ ເຫນັ . ກຸ່ ມທີ 5 ບດົ ວທິ ກີ ານ. ກຸ່ ມທີ 6 ເລຸ່ າົ ເລຸ່ ອງຕາມຈນິ ຕະນາການ. ກຸ່ ມທີ 7 ບດົ ອະພປິ າຍ. ກຸ່ ມທີ 8 ບດົ ຂຽນການສງັ ເກດ. - ຫງຼັ ຈາກຂຽນສາເລດັ ແລວ້ ແຕຸ່ ລະກຸ່ ມອຸ່ ານຜຸ່ ານໃນກຸ່ ມອກີ ຄງັ້ ໜຸ່ ງຶ ເພຸ່ ອປັບປງຄນ. - ໃຫຕ້ ວົ ແທນຂອງແຕຸ່ ລະກຸ່ ມຂນຶ້ ອຸ່ ານເລຸ່ ອງສຸ່ ູໝຸ່ ຟູ ັງ. - ນກັ ຮຽນກຸ່ ມອຸ່ ນປະກອບຄາເຫນັ . - ຄສູ ະຫຼບ ແລະ ແນະນາວທິ ຂີ ຽນບາງຈດທຸ່ ບີ ຸ່ ທນັ ຈະແຈງ້ ພອ້ ມທງັ ໃຫຄ້ ະແນນແຕຸ່ ລະກຸ່ ມ. 5. ໃຈຄວາມ ບດົ ນເີ້ ວາົ້ ເຖງິ ຄວາມໝາຍຄວາມສາຄນັ ຂອງການສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາການຟັງ-ເວາົ້ , ທດິ ສະດກີ ານ ສອນແບບທາມະຊາດ, ທດິ ສະດກີ ານສອນແບບສຸ່ ສານ, ທດິ ສະດກີ ານສອນອຸ່ ານ ແລະ ທດິ ສະດກີ ານສອນແບບອງີ ໃສຸ່ ປະເພດບດົ ເພຸ່ ອແນໃສຸ່ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນສາມາດນາໃຊທ້ ດິ ສະດຕີ ຸ່ າງໆເຂາົ້ ໃນການສອນຕວົ ຈງິ ໃຫແ້ ກຸ່ ເດກັ ຊນົ ເຜຸ່ າົ . 6. ວຽກເພຸ່ ມີ ຄູແນະນາໃຫນ້ ກັ ຮຽນເອາົ ຄາຖາມລຸ່ ມນໄີ້ ປຄນົ້ ຄວາ້ ຢຸ່ ູບາ້ ນ. 1. ຄວາມໝາຍຂອງການສອນແບບເນນັ້ ປະສບົ ການພາສາການຟັງ-ເວາົ້ ມຄີ ແນວໃດ? 2. ນກັ ຮຽນຈຸ່ ງົ ແຕຸ່ ງເລຸ່ ອງທຸ່ ສີ ະແດງຄວາມຄດິ ເຫນັ ກຸ່ ຽວກບັ ຜນົ ສະທອ້ ນຂອງຢາບາ້ ຕຸ່ ກບັ ຄນົ ເຮາົ (ໃຫໄ້ ດຜ້ ູລ້ ະ1ບດົ ) 91 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ບດົ ທີ 5 ປະຕບິ ດັ ຕວົ ຈງິ ຈດປະສງົ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາມາດ  ອະທບິ າຍໄດຄ້ ວາມສາຄນັ ຂອງການວາງແຜນການສອນໄລຍະຍາວ ແລະ ໄລຍະສນັ້ .  ວາງແຜນການສອນແຕຸ່ ລະໄລຍະດວ້ ຍຕນົ ເອງ.  ນາໃຊຫ້ ຼກັ ການວາງແຜນການສອນເຂາົ້ ໃນຂະບວນການສອນຂອງຕນົ ຢຸ່ າງຄຸ່ ອງແຄວ້ . 1. ຄວາມໝາຍຂອງແຜນການສອນ ແຜນການສອນ ຫຼ ບດົ ສອນ ແມຸ່ ນເປັນແຜນການສອນທຸ່ ຄີ ູສາ້ ງຂນຶ້ ເພຸ່ ອເປັນການກະກຽມວຸ່ າໃນການສອນແຕຸ່ ລະຄາບ ຫຼ ແຕຸ່ ລະຄງັ້ ຈະສອນຫຍງັ , ສອນຄແນວໃດ, ສອນເພຸ່ ອຫຍງັ ,ຈະໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຮດັ ກດິ ຈະກາຫຍງັ ແລະ ຈະ ປະເມນີ ຜນົ ການຮຽນ-ການສອນດວ້ ຍວທິ ໃີ ດ. ການວາງແຜນເປັນກດິ ຈະກາທຸ່ ສີ າຄນັ , ຄນົ ເຮາົ ກຸ່ ອນຈະເຮດັ ຫຍງັ ບຸ່ ວຸ່ າວຽກງານຈະນອ້ ຍ ຫຼ ໃຫຍຸ່ ກຕອ້ ງມີ ແຜນການໄວລ້ ຸ່ ວງໜາ້ ເຊຸ່ ນັ ວຽກງານຕຸ່ າງໆໃນຄອບຄວົ , ວຽກງານຕຸ່ າງໆທຸ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ມອບໝາຍຈາກພາກສຸ່ ວນຕຸ່ າງໆ ແລະ ໃນຂະບວນການຮຽນ - ການສອນຂອງຄູເຮາົ ກເຊຸ່ ນັ ດຽວກນັ ຕອ້ ງວາງແຜນປະຈາອາທດິ , ແຜນການສອນໄລຍະຍາວ ແລະ ແຜນການສອນໄລຍະສນັ້ ເພາະວຸ່ າແຜນການດຸ່ ງັ ກຸ່ າວຈະມກີ ານການດົ ໄວລ້ ຸ່ ວງໜາ້ ວຸ່ າຈະເຮດັ ຫຍງັ ? ເວລາໃດ? ແລະ ວທິ ກີ ານດາເນນີ ແຜນຂອງຕນົ ແນວໃດແດຸ່ ?. ຢຸ່ ູໃນຂະບວນການສດິ ສອນຂອງຄູ, ການວາງແຜນກເປັນສຸ່ ງິ ທຸ່ ສີ າຄນັ ທຸ່ ສີ ດ ເພາະວຸ່ າກຸ່ ອນຈະສອນໃນລາຍວຊິ າ ນີ້ ເປັນພາກຮຽນ ຫຼ ສກົ ຮຽນ, ເປັນເດອນ, ອາທດິ ຫຼ ບດົ ສອນໃນແຕຸ່ ລະຊຸ່ ວົ ໂມງ ເປັນສຸ່ ງິ ຈາເປັນຕອ້ ງມກີ ານວາງ ແຜນການສອນລະອຽດ, ໂດຍມກີ ານການດົ ຈດປະສງົ , ເນອ້ ໃນ, ວທິ ກີ ານສອນ ແລະ ການປະເມນີ ຜນົ ໄວ້ ເພຸ່ ອເປັນ ແນວທາງແກຸ່ ການດາເນນີ ການສອນຂອງຕນົ . ຈາກປະສບົ ການຕວົ ຈງິ ແລວ້ ເຫນັ ວຸ່ າຄູຜູໃ້ ດຫາກໄດວ້ າງແຜນການສອນ ຢຸ່ າງລະອຽດ ກຈະປະຕບິ ດັ ການສອນໄດດ້ ີ ແລະ ຄຸ່ ອງແຄຸ່ ວ, ນກັ ຮຽນພໃຈ. ແຕຸ່ ກງົ ກນັ ຂາ້ ມຖາ້ ຄູຄນົ ໃດຫາກບຸ່ ມກີ ານ ວາງແຜນການສອນໄວຢ້ ຸ່ າງລະອຽດ ເມຸ່ ອສອນຕວົ ຈງິ ກຈະເປັນການສບັ ສນົ ບຸ່ ແນຸ່ ນອນ ແລະ ບຸ່ ສາເລດັ ການສອນ ແລະ ກບຸ່ ໄປຕາມຂນັ້ ຕອນ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ການວາງແຜນການຈຸ່ ງຶ ເປັນກດິ ຈະກາຢຸ່ າງໜຸ່ ງຶ ທຸ່ ຈີ າເປັນ ແລະ ສາຄນັ ໂດຍສະເພາະໃນ ການຈດັ ການຮຽນການສອນຂອງຄູ. 2. ປະເພດຂອງແຜນການສອນ ແຜນການສອນປະກອບມີ 2 ປະເພດຄ: ແຜນການສອນໄລຍະຍາວ ແລະ ໄລຍະສນັ້ 2.1 ແຜນການສອນໄລຍະຍາວ ແຜນການສອນໄລຍະຍາວ ແມຸ່ ນແຜນການສອນທຸ່ ຄີ ູໃຊເ້ ວລາເປັນພາກຮຽນ, ເປັນເດອນ ຫຼ ເປັນອາທດິ ໃນ ລກັ ສະນະແບບໂຄງການສອນ ເຊຸ່ ງິ ປະກອບບາງພາກສຸ່ ວນຕນົ້ ຕລຸ່ ມນ:ີ້  ຈດປະສງົ ໃນລາຍວຊິ ານນັ້ - ຄູຕອ້ ງເຂາົ້ ໃຈວຸ່ າຈະສອນວຊິ ານເີ້ ພຸ່ ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູຫ້ ຍງັ ແດຸ່ ? ມນັ ຮບັ ໃຊຫ້ ຍງັ ແດຸ່ ຕຸ່ ການດາລງົ ຊວີ ດິ ຂອງຄນົ ເຮາົ . 92 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ - ເມຸ່ ອຮຽນຈບົ ແລວ້ ນກັ ຮຽນຈະເກດີ ພດຶ ຕກິ າອນັ ໃດແດຸ່ ?  ໂຄງຮຸ່ າງຂອງເນອ້ ໃນທຸ່ ຈີ ະສອນ ຄູຈະຕອ້ ງໄດລ້ ງົ ເລກິ ວເິ ຄາະເນອ້ ໃນໃຫລ້ ະອຽດແຕຸ່ ລະເລຸ່ ອງທຸ່ ຈີ ະສອນໃນລາຍວຊິ າ. ນອກຈາກຕາລາແລວ້ ຄູ ຍງັ ຈະຕອ້ ງຊອກຫາເອກະສານທຸ່ ພີ ວົ ພນັ ກບັ ເລຸ່ ອງທາງອຸ່ ນມາເພຸ່ ມີ ເຕມີ . ຜູສ້ ອນຕອ້ ງໄດແ້ ບຸ່ ງເວລາໄວເ້ ປັນແຕຸ່ ລະໄລຍະ ເຊຸ່ ນັ ວຸ່ າ ຈະສອນຈກັ ຊຸ່ ວົ ໂມງຕຸ່ ບດົ , ຕຸ່ ພາກ. ນອກຈາກນແີ້ ລວ້ ຍງັ ການດົ ຊຸ່ ວົ ໂມງໄວເ້ ພຸ່ ອກວດກາສອບເສງັ ແລະ ອຸ່ ນໆ ອກີ . ເດອນ ອາທດິ ທີ ຮຸ່ າງແຜນການສອນໄລຍະຍາວ (ແຜນປະຈາພາກຮຽນ) ການວດັ ຜນົ ວນັ ເດອນປີ ບດົ ທີ ເນອ້ ໃນທຸ່ ຈີ ະສອນ ເວລາ ສຸ່ ການສອນ 93 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ 2.2 ແຜນການສອນໄລຍະສນັ້ ແຜນການສອນໄລຍະສນັ້ ເປັນການວາງແຜນການສອນ ທຸ່ ແີ ນໃສຸ່ ເພຸ່ ອປະຕບິ ດັ ໃຫສ້ າເລດັ ເປັນແຕຸ່ ລະຄງັ້ ໄປ. ການສອນທຸ່ ຂີ ຽນຂນຶ້ ຈາກແຜນການສອນໄລຍະສນັ ນີ້ ຮຽກວຸ່ າແຜນການສອນລະດບັ ບດົ , ແຜນການສອນຄການວາງ ແຜນການດົ ຮູບແບບຂອງບດົ ຮຽນແຕຸ່ ລະເລຸ່ ອງ ເຊຸ່ ງິ ເປັນແນວທາງແກຸ່ ການດາເນນີ ການຈດັ ການຮຽນ - ການສອນ ໃຫ້ ເປັນໄປຕາມຈດປະສງົ ຄວາມຄດິ ລວມຍອດ, ເນອ້ ໃນ ແລະ ການຕລີ າຄາຜນົ ໄດຮ້ ບັ ຕາມທຸ່ ໄີ ດກ້ ານດົ ໄວໃ້ ນຫຼກັ ສູດ. ຮູບແບບແຜນການສອນມີ 2 ຮູບແບບຄ ແບບລຽງຫວົ ຂ້ ແລະ ແບບຕາຕະລາງ. 2.2.1 ຮູບແບບລຽງຫວົ ຂ້ ແຜນການສອນກຸ່ ມວິຊາ… …………...……………………ຊັນ້ ………………………………. ພາກ… ……………………………………………………..ເລຸ່ ອງ………………………………. ໃຊ້ ເວລາສອນ…………………………………………………ວນັ ທສີ ອນ………………………….. ແນວ ຄ ວ າ ມ ຄິ ດ ລ ວ ມ ຍ ອ ດ …………………………………………………………………………… • ຈດປະສງົ ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………  ເນອ້ ໃນ ………………………………………………………………………………………………  ສຸ່ ການສອນ ………………………………………………………………………………………………  ກດິ ຈະກາການຮຽນການສອນ 1. ຂັ້ນ ນ າ ເຂົ້ າ ສຸ່ ູ ບົ ດ ຮ ຽ ນ … …………………………………………………………………… … …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 2. ຂັນ້ ດາເນີນການສອນ… …………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 3. ຂນັ້ ສະຫຼບ… ……………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………….. 94 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ 4. ຂນັ້ ວັດແລະປະເມີນຜົນ… …….…………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 2.2.2 ຮູບແບບຕາຕະລາງ ແຜນການສອນກຸ່ ມວຊິ າ……………………………….ຂນັ້ /ຊນັ້ ………………………………. ແນວຄວາມຄດິ ລວມຍອດ…………………………………………………………………….. ຈດປະສງົ ເນອ້ ໃນ ກດິ ຈະກາ ສຸ່ ການສອນ ຕີລ າຄ າຜົນ ເອ ກ ະ ສ ານ ເວລາ ອາ້ ງອງີ ການຮຽນ-ການສອນ ໄດຮ້ ບັ ຂນັ້ ນາ ຂນັ້ ສອນ ຂນັ້ ສະຫບຼ ຂນັ້ ວດັ ຜນົ  ຂນັ້ ຕອນກະກຽມແຜນການສອນ ຂນັ້ ຕອນກະກຽມແຜນການສອນປະກອບມີ 4 ຂນັ້ ຕອນຄ: 1) ຂນັ້ ນາ ຈະນາເຂາົ້ ສຸ່ ູບດົ ຮຽນດວ້ ຍວທິ ໃີ ດ?, ຈະທບົ ມວນສຸ່ ງິ ທຸ່ ໄີ ດຮ້ ຽນມາຄແນວໃດ? ຫຼບຸ່ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ກອາດຈະເຮດັ ກດິ ຈະກາໃດໜຸ່ ງຶ ຫຼ ຫຼນິ້ ເກມຕຸ່ າງໆ. 2) ຂນັ້ ສອນ ຈະມຂີ ນັ້ ຕອນການສອນໂດຍລະອຽດແນວໃດ? ພະຍາຍາມນາໃຊວ້ ທິ ສີ ອນແບບດາວ 5 ແຈເຊຸ່ ນັ : - ການສອນດວ້ ຍການໃຊກ້ ດິ ຈະກາ - ການສອນດວ້ ຍການຕງັ້ ຄາຖາມ - ການສອນດວ້ ຍການໃຊສ້ ຸ່ ການສອນ - ການສອນດວ້ ຍການຈດັ ກຸ່ ມ - ການສອນຕດິ ພນັ ກບັ ຊວີ ດິ ປະຈາວນັ 3) ຂນັ້ ສະຫຼບ ຈະສະຫຼບບດົ ຮຽນແນວໃດ? ພະຍາຍາມໃຫນ້ ກັ ຮຽນສະຫຼບເອງ ໂດຍແມຸ່ ນຄູເປັນຜູແ້ ນະນາເພຸ່ ມີ ເຕມີ . ນອກ ຈາກນນັ້ ຄວນສະເໜບີ ນັ ຫາທຸ່ ຈີ ະຮຽນໃນມຕ້ ຸ່ ໄປໃຫນ້ ກັ ຮຽນຄດິ ແລະ ກະກຽມໄວລ້ ຸ່ ວງໜາ້ ດວ້ ຍ. 4) ຂນັ້ ວດັ ຜນົ ການສອນຂອງຄູນນັ້ ຈາເປັນຕອ້ ງມກີ ານວດຜນົ ເພາະຈະໄດຮ້ ູວ້ ຸ່ າການສອນຂອງຄູປະສບົ ຜນົ ສາເລດັ ຕາມຈດ 95 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ປະສງົ ທຸ່ ວີ າງໄວ້ ຫຼ ບຸ່ . ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ການການດົ ວທິ ວີ ດັ ທຸ່ ໄີ ດຮ້ ບັ ຜນົ ນນັ້ ຕອ້ ງຊດັ ເຈນ ຂສ້ າຄນັ ຄຈະຕອ້ ງສາພນັ ກບັ ຈດປະສງົ ແລະ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການສອນດວ້ ຍ. ວທິ ວີ ດັ ທຸ່ ວົ ໄປມຄີ ການຊກັ ຖາມ, ການທດົ ສອບ, ການເຮດັ ບດົ ເຝິກຫດັ , ການສງັ ເກດ… 3. ຄນປະໂຫຍດຂອງແຜນການສອນ - ຊຸ່ ວຍໃຫກ້ ານສອນຂອງຄດູ າເນນີ ໄປຢຸ່ າງສະດວກເປັນລະບບົ ແລະ ບນັ ລຕາມເປົາ້ ໝາຍທຸ່ ວີ າງໄວ.້ - ຊຸ່ ວຍໃຫຄ້ ູເກດີ ຄວາມເຊຸ່ ອໝນັ້ ໃນຕນົ ເອງເວລາສອນ. - ຊຸ່ ວຍໃຫຄ້ ູທຸ່ ສີ ອນແທນໄດຮ້ ູວ້ ຸ່ ານກັ ຮຽນຮຽນໄປຮອດໃສ ແລະ ຈະສອນແນວໃດ. - ຊຸ່ ວຍເປັນແນວທາງໃນການສອນບຸ່ ໃຫຫ້ ຼງົ ລມ ແລະ ເຝິກທກັ ສະ. - ຊຸ່ ວຍໃຫຄ້ ສູ າມາດເພຸ່ ມີ ຕຸ່ ມເນອ້ ໃນທຸ່ ກີ ຸ່ ຽວຂອ້ ງກບັ ທອ້ ງຖຸ່ ນິ ເຊຸ່ ນັ ຄາເວາົ້ ທອ້ ງຖຸ່ ນິ ແລະ ອຸ່ ນໆ. - ຊຸ່ ວຍໃຫຄ້ ກູ ຽມຜະລດິ ສຸ່ ການສອນໄວລ້ ຸ່ ວງໜາ້ . 4. ແຜນການສອນຕວົ ຢຸ່ າງ ຕວົ ຢຸ່ າງ 1 ບດົ ສອນ ວຊິ າ ຂຽນທວາຍ ຊນັ້ ປ 1 ບດົ ທີ 30 ວນັ ທສີ ອນ ຫວົ ບດົ : ພະຍນັ ຊະນະ ໜ,ໝ ເວລາ 45 ນາທີ ຈດປະສງົ ເນອ້ ໃນ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການສອນ ອປະກອນ ເວລາ ປະເມນີ ຜນົ 1. ຂນັ້ ນາ: 5 ນາທີ ເມຸ່ ອຮຽນບດົ ນີ້ ຮູບພາບ: ສັງເກ ດກ ານ - ຄູເອາົ ຮູບທຸ່ ງົ ນາ, ຮູບໝາ, ຮູບໜູ, ທຸ່ ງົ ນາ,ໝາ ເວົ້າຂ ອ ງ ນັກ ແລວ້ ນກັ ຮຽນ ຫວົ ບດົ ຮູບໝູ, ໝີ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນເບຸ່ ງິ ແລວ້ ຮຽນ ສາມາດ: ໜ,ໝ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນອະທບິ າຍຮູບພາບໄປ ໜ,ູ ໝ,ູ ໝີ - ອຸ່ າ ນ ຄ າ ສັ ບ ພອ້ ມ ປຶມ້ ແບບ ໃນບດົ ນໄີ້ ດ້ 2. ຂນັ້ ສອນ: - ຂ ຽ ນ ຄ າສັບ ໝ ໝາ, - ຄູອຸ່ ານໃຫນ້ ກັ ຮຽນຟັງກຸ່ ອນ 1-2 ຮ ຽ ນ ພ າສ າ 30 ສັງເກ ດກ ານ ຕຸ່ າງໆໃນບົດນີ້ ໝ,ີ ໝູ ເທຸ່ ອ ລາວ ປ1, ນາທີ ເລ ອ ກ ບັດ ຄ າ ຂອງນກັ ຮຽນ ໄດ້ ໜ ໜ,ູ ເໜອ, - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນອອກມາເລອກເອົາ ຖງົ ບດັ ຄາ, ສັງເກ ດກ ານ ໜ າ ,ໜ້ າ ,ໃ ນ ບດັ ຄາ ຕາມທຸ່ ີຄູບອກໄປປັກໃສຸ່ ບັ ດ ຄ າ 15 ຂຽນຂອງນັກ ຮຽນ ນາມຮີ ູໜູ ຖງົ ບດັ ຄາເຊຸ່ ນັ : ເໜອ,ໝ.ີ ບດັ - ບອກຄວາມ - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນ 1-2 ຄນົ ອອກຂຽນ ໝ າ ຍ ຕຸ່ າ ງ ໆ ໃສຸ່ ກະດານໃຫຍຸ່ . ຂອງບດົ ນໄີ້ ດ້ - ຄູອຸ່ ານ ໃຫ້ນັກ ຮຽນ ແຕຸ່ ລະຄົນ 96 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ຂຽນໃສຸ່ ປຶມ້ ແລວ້ ຍກົ ຂນຶ້ . ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ສັງເກ ດກ ານ - ຄູ ແລະ ນກັ ຮຽນຊຸ່ ວຍກນັ ກວດ ໃຊບ້ ດັ ຄາຂອງ ບດົ ໂດຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນໃຊບ້ ດັ ຄາຢຸ່ ູ ນກັ ຮຽນ ກະດານ. 5 ນາທີ ສັງເກ ດກ ານ 3. ຂນັ້ ສະຫຼບ: ຕອບຄາຖາມ ຂອງນກັ ຮຽນ - ຄູສະຫຼບຄນກຸ່ ຽວກັບຄາທຸ່ ີນັກ 5 ນາທີ ຮຽນຂຽນຜດິ ພອ້ ມທງັ ແນະນາຜູ ້ ທຸ່ ຂີ ຽນບຸ່ ທນັ ໄດດ້ .ີ 4. ຂນັ້ ວດັ ຜນົ : - ໃຫນ້ ັກຮຽນອອກມາຂຽນຢຸ່ ູກະ ດານກຸ່ ຽວກບັ ຄາສບັ ທຸ່ ຂີ ຽນຜດິ 1- 2 ຄນົ - ຄູຖາມນກັ ຮຽນວຸ່ າ: ເຮາົ ລຽ້ ງໝາ ໄວເ້ ພຸ່ ອຫຍງັ ? ຕວົ ຢຸ່ າງ 2 ບດົ ສອນ ວຊິ າ ຫດັ ຂຽນງາມ ບດົ ທີ 4 ຊນັ້ ປ 2 ຫວົ ບດົ ໂຮງຮຽນຂອງພວກເຮາົ ສະອາດ ວນັ ທສີ ອນ ເວລາ 45 ນາທີ ຈດປະສງົ ເນອຶ້ ໃນ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການສອນ ອປະກອນ ເວລາ ປະເມນີ ຜນົ ເມຸ່ ອຮຽນບດົ ນີ້ 1. ຂນັ້ ນາ: ສັງເກດການ - ຄູສົນ ທ ະ ນ າຮູ ບ ພ າບ ໂຮ ງຮ ຽນ ຮູ ບ ພ າ ບ ໂ ຮ ງ ແ ລ້ວ ໃ ຫ້ນັ ກ ແລະ ຖາມນກັ ຮຽນວຸ່ າ: ພວກເຈາົ້ ຮຽນ 1 ແຜຸ່ ນ 5 ນາທີ ຮ ຽ ນ ຂ ອ ງ ຮຽນສາມາດ: ເຮດັ ແນວໃດໂຮງຮຽນຈຸ່ ງຶ ສະອາດ ນກັ ຮຽນ - ຂຽນເນອ້ ໃນ ບົດນີ້ໄດ້ຖ ກ ໂຮງຮຽນ ຈບົ ງາມ? 2. ຂນັ້ ສອນ: ຕອ້ ງ,ສະອາດ ຂອງພວກ - ຄູສາ້ ງຮຸ່ າງການຂຽນໃສຸ່ ກະດານ ໄມບ້ ນັ ທດັ ຍາວ ແລະ ຈບົ ງາມ ເ ຮົ າ ສ ະ ແລວ້ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສງັ ເກດ 30 ນ າ ສັ ງ ເ ກ ດ - ຮູ ້ຫຼັ ກ ກ າ ນ ອາດ - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນສາ້ ງຮຸ່ າງການຂຽນໃສຸ່ ປຶມ້ ແບບຮຽນພາ ທີ ຄວາມຕງັ້ ໃຈ ສາລາວປ2 ຂ ອ ງ ນັ ກ 97 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ໃນການຂຽນ ປຶມ້ ຂອງໃຜລາວ ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ງາມ - ຄູຂຽນ ເນອ້ ໃນບົດຮຽນໃສຸ່ ກ ະ - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ຮຽນ ມີຄ ວ າມ ສ ະ ດານ ຫ ງ ວ ນ ມັ ກ ສັງເກ ດ ເບຸ່ ິງ ຄວາມງາມໃນ - ຄູອະທບິ າຍຫຼກັ ການຂຽນໃຫນ້ ກັ ກ າ ນ ຫັ ດ ການຂຽນ ຮຽນຟັງ ຂຽນຂອງ ນກັ ຮຽນ - ໃຫນ້ ັກຮຽນແຕຸ່ ລະຄົນຂຽນໃສຸ່ ຮຸ່ າງໃນປຶມ້ ຂອງຕນົ ເອງ ສັງເກດການ 5 ນາທີ ອອກຂຽນຢຸ່ ູ - ຄູຕດິ ຕາມເບຸ່ ງິ ການຂຽນຂອງນກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະຄນົ ກະດານຂອງ 3. ຂນັ້ ສະຫຼບ: ນກັ ຮຽນ - ຄູສະຫຼບຄນກຸ່ ຽວກບັ ການຂຽນ ຕຸ່ 5 ນາທີ ຜູ ້ຂ ຽນ ໄດ້ດີຄູ ຍ ້ອ ງຍ ຊົມ ເຊີຍ , ແນະນາໃຫ້ຜູ ້ທຸ່ ີຂຽນ ບຸ່ ທັນຖ ກ ຕອ້ ງຕຸ່ ມ 4. ຂນັ້ ວດັ ຜນົ : - ໃຫນ້ ກັ ຮຽນອອກໄປຂຽນຢຸ່ ູກະ ດານ 1-2 ຄນົ - ຄູເກບັ ບດົ ຂຽນຂອງນກັ ຮຽນໄປ ກວດໃຫຄ້ ະແນນ 5. ຄວາມໝາຍ ແລະ ຄວາມສາຄນັ ຂອງສຸ່ ການສອນ 5.1 ຄວາມໝາຍ ສຸ່ ການສອນໝາຍເຖງິ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ເີ ປັນຕວົ ກາງຖຸ່ າຍທອດຄວາມຮູ,້ ທກັ ສະ ແລະ ທດັ ສະນະຄະຕໃິ ຫແ້ ກຸ່ ຜູຮ້ ຽນຊຸ່ ງຶ ເຮດັ ໃຫຜ້ ູຮ້ ຽນຮູຕ້ າມວດັ ຖປະສງົ . ມະນດໄດຮ້ ູຈ້ ກັ ນາເອາົ ສຸ່ ງິ ປະດດິ ຕຸ່ າງໆນາໃຊເ້ ປັນສຸ່ ການສອນມາດນົ ແລວ້ ເຊຸ່ ນັ ຮູບ ພາບ, ໜງັ ສ. ເມຸ່ ອມຄີ ວາມຈະເລນີ ກາ້ ວໜາ້ ທາງວທິ ະຍາສາດເຮດັ ໃຫມ້ ສີ ຸ່ ງິ ປະດດິ ໃໝຸ່ ໆ ແລະ ວທິ ກີ ານແປກໆເພຸ່ ມີ ຂນຶ້ ເຊຸ່ ນັ ວທິ ະຍ, ຮູບເງາົ , ເຄຸ່ ອງສຽງ, ໂທລະທດັ ແລະ ຄອມພວີ ເຕີ ກໄດຖ້ ກນາມາໃຊເ້ ປັນສຸ່ ການສອນຢຸ່ າງກວາ້ ງຂວາງ ເຖງິ ວຸ່ າຈະໄດມ້ ກີ ານໃຊສ້ ຸ່ ງິ ປະດດິ ທາງວທິ ະຍາສາດໃໝຸ່ ໆ ຫຼ ຄດິ ຫາເທກັ ນກິ ວທິ ກີ ານໃໝຸ່ ໆມາໃຊເ້ ປັນສຸ່ ການສອນຢຸ່ າງ ຫຼວງຫຼາຍພຽງໃດກຕາມ, ສຸ່ ການສອນທຸ່ ີເຄຍີ ຖກໃຊກ້ ນັ ມາກຸ່ ອນແລວ້ ເຊຸ່ ນັ ຮູບພາບ, ແຜຸ່ ນພູມ, ແຜຸ່ ນພາບ, ແຜຸ່ ນ ສະຖຕິ ,ິ ຫຸ່ ນຈາລອງ, ວດັ ສະດ ຈາລອງກຍງັ ຄງົ ເປັນເຄຸ່ ອງຊຸ່ ວຍການຮຽນ - ການສອນໄດເ້ ປັນຢຸ່ າງດນີ ນັ້ ເອງ. ເພຸ່ ອມາປະ ກອບກບັ ສຸ່ ງິ ທຸ່ ປີ ະດດິ ຂນຶ້ ໃຫມນນັ້ ຄຄອມພວິ ເຕ,ີ ກອ້ ງຖຸ່ າຍຮູບວດິ ໂີ ອ, ເຄຸ່ ອງສາຍແຜຸ່ ນໄສ ແລະ ອຸ່ ນໆດຸ່ ງັ ຮູບແຕມ້ 98 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ລຸ່ ມນ:ີ້ 5.2 ຄວາມສາຄນັ ແລະ ປະໂຫຍດຂອງສຸ່ ການສອນ 5.2.1 ຄວາມສາຄນັ ຂອງສຸ່ ການສອນ ສຸ່ ການສອນມຄີ ວາມສາຄນັ ຢຸ່ າງຫຼວງຫຼາຍຕຸ່ ການຮຽນ-ການສອນຂອງນກັ ຮຽນ ແລະ ຄູສອນ ທຸ່ ນີ າໃຊສ້ ຸ່ ການ ສອນແທນການເວາົ້ ຂອງຄູ ເພຸ່ ອຈະເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຂາົ້ ໃຈບດົ ຮຽນໄດດ້ ີ ແລະ ງຸ່າຍວຸ່ ອງໄວຂນຶ້ . ດຸ່ ງັ ຄາເວາົ້ ທຸ່ ວີ ຸ່ າ “ສບິ ປາກເວາົ້ ບຸ່ ທຸ່ ຕາເຫນັ ສບິ ຕາເຫນັ ບຸ່ ທຸ່ ໄດສ້ າຜດັ ”. 5.2.2 ປະໂຫຍດຂອງສຸ່ ການສອນ  ປະໂຫຍດຕຸ່ ນກັ ຮຽນ - ມນັ ຊຸ່ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນເກດີ ການຮຽນຮູ,້ ເຂາົ້ ໃຈເນອ້ ໃນບດົ ຮຽນທຸ່ ີຫຍງ້ ຍາກງຸ່າຍຂນຶ້ ໃນໄລຍະເວລາອນັ ສນັ້ ໆ ແລະ ສາມາດຊຸ່ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນເກດີ ຄວາມຄດິ ສງັ ລວມບນັ ຫາໄດຢ້ ຸ່ າງ ຖກຕອ້ ງ ແລະ ໄວຂນຶ້ . - ຊຸ່ ວຍກະຕນ້ ແລະ ສາ້ ງຄວາມສນົ ໃຈໃຫນ້ ກັ ຮຽນ ມຄີ ວາມມຸ່ ວນຊຸ່ ນ ແລະ ບຸ່ ເບຸ່ ອໜຸ່ າຍຕຸ່ ການຮຽນ. - ການນາໃຊສ້ ຸ່ ຊຸ່ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນເຂາົ້ ຮຸ່ ວມກດິ ຈະກາການຮຽນ - ການສອນຫຼາຍຂນຶ້ , ເຮດັ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນມມີ ະນດສາ ພນັ ອນັ ດຕີ ຸ່ ນກັ ຮຽນດວ້ ຍກນັ ແລະ ຄູອກີ ດວ້ ຍ. - ສຸ່ ຊຸ່ ວຍໃຫນ້ ກັ ຮຽນມຄີ ວາມເຂາົ້ ໃຈຄກນັ , ໄດພ້ ບົ ປະສບົ ການຮຸ່ ວມກນັ ໃນວຊິ າຮຽນດຽວກນັ ໄດດ້ ຂີ ນຶ້ . - ສຸ່ ຊຸ່ ວຍສາ້ ງລກັ ສະນະທຸ່ ດີ ໃີ ຫກ້ ານສກຶ ສາຄນົ້ ຄວາ້ ຫາຄວາມຮູ ້ ໃຫນ້ ກັ ຮຽນເກດີ ມຄີ ວາມຄດິ ສາ້ ງສນັ ຈາກການນາໃຊ້ ສຸ່ ເຫຸ່ ຼາົ ນນັ້ . - ສຸ່ ຊຸ່ ວຍແກບ້ ນັ ຫາຄວາມແຕກຕຸ່ າງລະຫວຸ່ າງບກຄນົ ໂດຍການຈດັ ການໃຊສ້ ຸ່ ໃນລາຍບກຄນົ .  ປະໂຫຍດຕຸ່ ຄສູ ອນ - ຄູນາໃຊສ້ ຸ່ ປະກອບການຮຽນ - ການສອນນມີ້ ນັ ເປັນການຊຸ່ ວຍໃຫກ້ ານສອນເປັນໜາ້ ສນົ ໃຈຂນຶ້ ຕຸ່ ມ. - ເຮດັ ໃຫຄ້ ູສອນມຄີ ວາມສະໜກສະໜານໃນການສອນກວຸ່ າ ວທິ ກີ ານສອນແບບອຸ່ ນໆ ແລະ ເປັນການສາ້ ງຄວາມ ເຊຸ່ ອໝນັ້ ໃນຕນົ ເອງຂອງນກັ ຮຽນເພຸ່ ມີ ຂນຶ້ ອກີ ດວ້ ຍ. - ສຸ່ ຈະຊຸ່ ວຍແບຸ່ ງເບາົ ພາລະຂອງຄູສອນ ໃນດາ້ ນການກະກຽມເນອ້ ໃນ ເພາະບາງຄງັ້ ອາດໃຫນ້ ກັ ຮຽນສກຶ ສາເນອ້ ໃນ ບດົ ຮຽນມາຈາກສຸ່ ກໄດເ້ ອງ. - ສຸ່ ເປັນການກະຕນ້ ໃຫຄ້ ູສອນຕຸ່ ນຕວົ ຢຸ່ ູສະເໝໃີ ນການກະກຽມ ແລະ ຜະລດິ ວດັ ສະດໃໝຸ່ ໆ ເພຸ່ ອໃຊເ້ ປັນສຸ່ ການ ສອນ, ຕະຫອຼ ດຮອດການຄນົ້ ຄດິ ເຖງິ ເຕກັ ນກິ ວທິ ກີ ານຕຸ່ າງໆ ເພຸ່ ອໃຫນ້ ກັ ຮຽນຮູເ້ ປັນໜາ້ ສນົ ໃຈຍຸ່ ງິ ຂນຶ້ . - ສຸ່ ການສອນຈະມຄີ ນຄຸ່ າໄດ້ ກຕຸ່ ເມຸ່ ອຄູສອນໄດນ້ າເອາົ ໄປໃຊຢ້ ຸ່ າງເໝາະສມົ , ຖກວທິ ຕີ າມເນອ້ ໃນຂອງບດົ ຮຽນ ທຸ່ ີ ຈະເອາົ ໄປສຸ່ ງົ ຄວາມຮູໃ້ ຫນ້ ກັ ຮຽນ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ , ກຸ່ ອນຈະນາສຸ່ ແຕຸ່ ລະຢຸ່ າງໄປນາໃຊແ້ ຕຸ່ ລະຄງັ້ ຄູສອນຕອ້ ງສກຶ ສາເຖງິ ລກັ ສະນະ ແລະ ຄນສມົ ບດັ ຂອງສຸ່ ການສອນມຂີ ດ້ ຂີ ອ້ ຸ່ ອນແນວໃດຂອງສຸ່ , ການໃຊສ້ ຸ່ ແຕຸ່ ລະຢຸ່ າງ, ຕະຫຼອດຮອດການຜະລດິ ການໃຊສ້ ຸ່ ໃຫເ້ ໝາະສມົ ກບັ ສະ ພາບການຮຽນ - ການສອນ ກເພຸ່ ອໃຫກ້ ານຈດັ ກດິ ຈະກາການສອນບນັ ລຕາມຈດໝາຍ ແລະ ວດັ ຖປະສງົ ທຸ່ ວີ າງໄວ.້ 6. ວທິ ກີ ານຜະລດິ ສຸ່ ການສອນ 99 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ

ວທິ ສີ ອນພາສາລາວ ລະບບົ 12+4 ສາຍຄປູ ະຖມົ ກ. ວດັ ຖທຸ່ ເີ ກດີ ຈາກທາມະຊາດ ວດັ ສະດທຸ່ ມີ ໃີ ນທອ້ ງຖຸ່ ນິ ໝາຍເຖງິ ວດັ ສະດທຸ່ ມີ ຢີ ຸ່ ູຕາມທາມະຊາດ, ວດັ ສະດທຸ່ ເີ ຫຼອໃຊ.້ - ວດັ ສະດທຸ່ ຫີ າໄດຢ້ ຸ່ ູຕາມທາມະຊາດມີ ດນິ ໜຽວ, ກອ້ ນຫນີ , ເປອກຫອຍ, ໃບໄມ,້ ເປອກໄມ,້ ຕນົ້ ໄມ,້ ເຟອງ ແລະ ອຸ່ ນໆ. - ວດັ ສະດທຸ່ ເີ ຫຼອໃຊມ້ ີ ເສດເຈຍ້ , ເສດຕະປູ, ເຊອກ, ເສດພາລາສະຕກິ ກບັ ຢາຖູແຂວ້ , ກບັ ສະບູ ແລະ ອຸ່ ນໆ ທຸ່ ບີ ຸ່ ໃຊແ້ ລວ້ ມາປະດດິ ສາ້ ວຂນຶ້ ໃໝຸ່ ເຊຸ່ ນັ ປ໋ ອງນາ້ ນມົ ປະດດິ ສາ້ ງເປັນຕະກຽງ, ເສອ້ ຜາ້ ຂາດທຸ່ ີບຸ່ ໄດນ້ ຸ່ ງແລວ້ ນາມາ ຕດັ ຫຍບິ ເປັນໝອນລບຶ ະດານ, ໂສງ້ ເສອ້ ຜນນອ້ ຍ ເພຸ່ ອໃຫແ້ ທດເໝາະກບັ ກດິ ຈະກາການຮຽນ-ການສອນ. ຂ. ວທິ ຜີ ະລດິ ສຸ່ ການສອນ - ຫນີ ແລະ ວດັ ຖອຸ່ ນໆ ສາມາດນາມາໃຊໃ້ ຫເ້ ກດີ ປະໂຫຍດໃນການປະດດິ ສາ້ ງເປັນສການສອນ ເຊຸ່ ນັ ຫນີ ແຂງ ກວຸ່ າແກວ້ , ສາມາດໃຊສ້ ຸ່ ວນທຸ່ ມີ ປີ າຍແຫມຼ ຄມົ ຕດັ ແກວ້ ແທນກາກເພດັ ແລະ ໃຊຂ້ ດີ ຕດັ ແຜຸ່ ນປາລາສະຕກິ ໄດ.້ - ດນິ ດາ, ດນິ ຂາວ ແລະ ດນິ ຈມູ ປວກ ຖາ້ ນາມາທບເຂາົ້ ກນັ ຈນົ ກາຍເປັນດນິ ໜຽວສາມາດປັນ້ ເປັນຮູບຮບັ ໃຊກ້ ານ ສອນໄດ້ ເຊຸ່ ນັ ປັນ້ ເປັນຮູບງວົ , ຄວາຍ, ໝ,ູ ໄກຸ່ , ຊາ້ ງ. - ເຟອງ, ຫຍາ້ ແຫງ້ ຖາ້ ນາໄປຕດັ ໃຫເ້ ປັນທຸ່ ອນຍາວ 10 -15 ຊງັ ຕແີ ມດັ ແລວ້ ນາໄປປົນກາວ, ແປ້ງປຽກ ທຸ່ ໃີ ສຸ່ ສານ ກນັ ບູດໃຫເ້ ຂາົ້ ກນັ ດແີ ລວ້ ນາໄປອດັ ຫຼ ທບັ ໃຫເ້ ຂາົ້ ກນັ ປັນ້ ເປັນສດັ ຕຸ່ າງໆໄດ.້ - ໄມໄ້ ຜຸ່ ແລະ ຮາກໄມຕ້ ຸ່ າງໆ ສາມາດເອາົ ມາດດັ ແປງເຮດັ ເຄຸ່ ອງປະດບັ ໄດຫ້ ຼາຍຢຸ່ າງ ເຊຸ່ ນັ ຂເກາະຫອ້ ຍສຸ່ ງິ ຂອງ, ຖາກເປັນແຜຸ່ ນແລວ້ ຂຽນຄາສບັ ໃສຸ່ ສານກະຕຸ່ າ, ກະບງ, ແອບເຂາົ້ , ກະດງົ້ ແລະ ອຸ່ ນໆ.  ວດັ ຖທຸ່ ເີ ຫຼອໃຊ້ - ເສດປາລາສະຕກິ : ໃຊເ້ ປັນອປະກອນການສອນ ເຊຸ່ ນັ ຖງົ ຢາງ ໃຊສ້ າລບັ ໃສຸ່ ບດັ ຄາ, ຮູບພາບ, ດອກໄມ.້ ... - ເສດໂຟມ: ມາລະລາຍໃນນາ້ ມນັ ເພຸ່ ອເຮດັ ກາວຕດິ ເຈຍ້ , ຕດິ ພາບຕຸ່ າງໆ, ຕດິ ແຜຸ່ ນຮູບ ແລະ ຕດິ ປມ້ . - ເຈຍ້ ເສດ: ໃຊປ້ ະສມົ ກບັ ກາວປັນ້ ຫຸ່ ນຈາລອງ ເຊຸ່ ນັ ປັນ້ ຮູບສະແດງຄວາມສູງ, ຕຸ່ າຂອງພນ້ ດນິ , ປັນ້ ເປັນຮູບສດັ , ປັນ້ ເປັນຕວົ ອກັ ສອນ... - ເສດແກວ້ : ໃຊເ້ ຮດັ ໂຖດອກໄມ,້ ຈອກນາ້ ... ກດິ ຈະກາ ຜະລດິ ສຸ່ ການສອນ ອປະກອນ ວດັ ສະດຕຸ່ າງໆ ວທິ ດີ າເນນີ ກດິ ຈະກາ - ຄແູ ນະນານກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະຄນົ ນາເອາົ ວດັ ຖເສດເຫຼອຜູລ້ ະ 1 ຢຸ່ າງ. - ຄູແບຸ່ ງນກັ ຮຽນອອກເປັນກຸ່ ມຕາມຄວາມເຫມາະສມົ ເພຸ່ ອຜະລດິ ສຸ່ . - ຄູການດົ ຊະນດິ ສຸ່ ທຸ່ ຈີ ະໃຫນ້ ກັ ຮຽນຜະລດິ ແລວ້ ແນະນາໃຫນ້ ກັ ຮຽນແຕຸ່ ລະກຸ່ ມດາເນນີ ການເຮດັ ຕວົ ຈງິ . - ຈາກນນັ້ ໃຫແ້ ຕຸ່ ລະກຸ່ ມນາເອາົ ສຸ່ ທຸ່ ຜີ ະລດິ ໄດໄ້ ປຕດິ ໃສຸ່ ຝາຫອ້ ງຮຽນ ຫຼ ຫອ້ ງສຸ່ ການສອນ. 6.1 ການກະກຽມວດັ ສະດອປະກອນ ແລະ ວາງແຜນການຜະລດິ 100 ຮຽບຮຽໂດຍ: ປທ ຫວນັ ແກວ້ ອນິ ທະວງົ