เอกสารวิชาการเพื่อสนับสนุนการพิจารณาร่าง พรบ.งบประมาณฯ ปี 2566

วเิ คราะห์รา่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพที่ 3.2 - 2 เปรียบเทียบสดั สว่ นงบประมาณรายจ่าย 8 กล่มุ ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 ทม่ี า: งบประมาณโดยสังเขป ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งบประมาณ จากแผนภาพ พบว่าในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีกลุ่มงบประมาณรายจ่ายที่เพิ่มข้ึนจาก ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 คือ รายจ่ายหน่วยรับงบประมาณ รายจ่ายงบกลาง รายจ่ายบูรณาการ รายจ่าย รายจ่ายทุนหมุนเวียน ในขณะท่ีงบบุคลากรได้รับประมาณรายจ่ายเพิ่มข้ึนเล็กน้อย แต่มีสัดส่วนงบประมาณ ลดลง และรายจ่ายชาระหนี้ภาครัฐ ต้ังงบประมาณเพิ่มขึ้นจากปี 2565 เล็กน้อย แต่มีสัดส่วนงบประมาณ เท่ากับปี 2565 ท้ังน้ี รายจ่ายชดใช้เงินคงคลังและรายจ่ายชดใช้เงินทุนสารองจ่าย ในปี 2566 ไม่มีการต้ัง งบประมาณสาหรับรายการดังกล่าว ข้อสังเกต PBO 1. รายจ่ายบคุ ลากร ทจ่ี าแนกตามกลมุ่ รายจา่ ย เปน็ ค่าใชจ้ า่ ยเฉพาะที่กาหนดไวใ้ นแผนงานบุคลากร ภาครัฐ ตามมาตรา 38 ในร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปี พ.ศ. 2566 จานวน 772,119.1 ล้านบาท ซึ่งมีสัดส่วนร้อยละ 24.2 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี แต่หากพิจารณาค่าใช้จ่ายที่เก่ียวข้อง กับบคุ ลากรภาครัฐ ซึง่ ตัง้ ไวใ้ นรายจ่ายงบกลาง (มาตรา 6) อีกจานวน 489,470.0 ล้านบาท ประกอบดว้ ย - เงินเบย้ี หวัด บาเหนจ็ บานาญ จานวน 322,790.0 ล้านบาท - เงินเล่ือนเงินเดือนและเงนิ ปรับวฒุ ิข้าราชการ จานวน 10,000.0 ลา้ นบาท - เงินสมทบของลกู จา้ งประจา จานวน 500.0 ล้านบาท - เงินสารอง เงินสมทบ เงนิ ชดเชยของขา้ ราชการ จานวน 75,980.0 ล้านบาท - เงนิ ชว่ ยเหลอื ขา้ ราชการ ลกู จ้างและพนักงานของรฐั จานวน 4,200.0 ล้านบาท - ค่าใชจ้ ่ายในการรักษาพยาบาลข้าราชการ ลูกจ้าง และพนกั งานของรัฐ จานวน 76,000.0 ลา้ นบาท สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -33- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ข้อสงั เกต PBO นอกจากนี้ ยังมีเงินอุดหนุนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นท่ีเป็นค่าใช้จ่ายบุคลากรภาครัฐ ประกอบดว้ ย 1) ค่าใช้จา่ ยบคุ ลากรที่ต้ังเป็นเงนิ อุดหนนุ ใหท้ ้องถิ่นอกี จานวน 17,074.1 ล้านบาท 2) เงนิ อดุ หนนุ สาหรบั การจัดการศกึ ษาภาคบังคบั (ค่าการศกึ ษาของบุตร 22 ลา้ นบาท) 3) ค่าใช้จ่ายเพื่อการรักษาพยาบาลของข้าราชการ พนักงานส่วนท้องถิ่น และลูกจ้าง จานวน 6,788.9 ลา้ นบาท ทั้งนี้ หากรวมค่าใชจ้ ่ายบุคลากรท้ังท่ีต้ังไว้แผนงานบุคลากรภาครฐั รวมกับค่าใชจ้ า่ ยบุคลากรท่ีตงั้ ไว้ ในงบกลางและเงินอุดหนุนค่าใช้จ่ายบุคลากรของท้องถ่ิน จะรวมเป็นเงินท้ังสิ้น 1,285,474.1 ล้านบาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 40.4 และมีสดั ส่วนสูงเกินกว่า 1 ใน 3 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี ซึ่งคอ่ นขา้ งสงู มาก ดังนั้น เพ่อื ลดภาระการคลังจากค่าใช้จา่ ยบคุ ลากรภาครัฐในอนาคต จึงควรมีการปรบั ปรุงโครงสร้าง ระบบราชการให้มปี ระสทิ ธิภาพ ลดจานวนบคุ ลากรภาครัฐ โดยจ้างงานจากภายนอก (Outsourcing) ใหม้ า ทางานบางอยา่ งแทน เพอ่ื ลดความเสี่ยงทีร่ ฐั บาลต้องรับภาระงบประมาณในระยะยาว 2. เพ่ือสะท้อนภาระทางการคลังเก่ียวกับงบประมาณรายจ่ายบุคลากรอย่างครอบคลุม ถูกต้อง ครบถ้วน ในการจัดทางบประมาณรายจ่ายประจาปี ควรมีการจาแนกรายจ่ายเพ่ือการดังกล่าวออกมา ให้ชัดเจนตามทบี่ ญั ญตั ิไว้ในมาตรา 14 (4) แห่งพระราชบัญญตั ิวิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2561 3.3 งบประมาณรายจ่ายจาแนกตามประเภทงบรายจา่ ย งบประมาณรายจ่ายท่ีจัดสรรให้หน่วยรับงบประมาณจาแนกออกเป็น 5 ประเภทงบรายจ่าย ได้แก่ งบบคุ ลากร งบดาเนินงาน งบลงทนุ งบเงนิ อุดหนุน และงบรายจ่ายอนื่ โดยงบประมาณรายจา่ ยประจาปี 2566 งบรายจ่ายท่ีได้รับงบประมาณสูงสุด คือ งบเงินอุดหนุน จานวน 1,122,946.5 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 35.3 และเม่ือเปรียบเทียบงบประมาณรายจ่ายประจาปี 2565 กับ ปี 2566 ตามประเภทงบรายจ่าย พบว่า มีงบ รายจ่ายได้รับจัดสรรงบประมาณเพ่ิมข้ึน 4 ประเภทงบรายจ่าย โดยงบเงินอุดหนุน เพ่ิมขึ้นสูงสุด จานวน 52,969.5 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 5.0 รองลงมา คือ งบลงทุน เพิ่มขึ้นจานวน 27,166.6 ล้านบาท คิดเป็น ร้อยละ 5.8 งบรายจ่ายอ่ืน เพิ่มขึ้นจานวน 4,959.4 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 0.7 และงบดาเนินงาน เพิ่มข้ึน จานวน 2,739.3 ลา้ นบาท คิดเป็นร้อยละ 1.3 สาหรบั งบบุคลากรไดร้ บั จัดสรรลดลง 2,834.8 ล้านบาท คดิ เปน็ รอ้ ยละ 0.5 ตามตารางที่ 3.3 - 1 สานักงานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -34- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ตารางที่ 3.3 - 1 การเปรียบเทียบงบประมาณรายจ่าย ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 จาแนกตามประเภทงบรายจ่าย หน่วย: ลา้ นบาท รายการ ปีงบประมาณ เพม่ิ /ลดจากปี พ.ศ. 2565 2562 2563 2564 2565 2566 งบประมาณ ร้อยละ รวมทัง้ สิ้น 3,000,000.0 3,200,000.0 3,285,962.5 3,100,000.0 3,185,000.0 85,000.0 2.7 งบบุคลากร 626,474.7 635,522.0 641,434.7 621,374.9 618,540.1 -2,834.8 -0.5 งบดาเนนิ งาน 239,279.1 235,912.3 234,204.2 208,936.5 211,675.8 2,739.3 1.3 งบลงทุน 506,475.1 479,895.5 500,113.7 465,174.3 492,340.9 27,166.6 5.8 งบเงินอุดหนุน 894,678.8 1,051,586.2 1,117,797.4 1,069,977.0 1,122,946.5 52,969.5 5.0 งบรายจา่ ยอ่ืน 733,092.3 797,084.0 792,412.5 734,537.3 739,496.7 4,959.4 0.7 ท่มี า: งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 สานกั งบประมาณ แผนภาพที่ 3.3 - 1 สดั สว่ นประเภทงบรายจ่ายต่องบประมาณรายจา่ ยประจาปี พ.ศ. 2562 - 2566 ที่มา: งบประมาณโดยสังเขป ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 สานกั งบประมาณ ขอ้ สงั เกต PBO 1. งบบุคลากรข้างต้นไม่ครอบคลุมค่าใช้จ่ายบุคลากรภาครัฐ โดยมีการจัดสรรงบประมาณไว้ในงบ รายจ่ายประเภทอื่น ๆ เช่น งบดาเนินงาน (ลูกจ้างตามสัญญาจ้าง) งบเงินอุดหนุน และงบรายจ่ายอ่ืน (เช่น บุคลากรองค์การมหาชน รัฐวิสาหกจิ หน่วยงานรัฐสภา ศาล และองค์กรอิสระ) 2. งบเงินอุดหนุนยังคงเป็นประเภทงบรายจ่ายที่ได้รับงบประมาณสนับสนุนจากภาครัฐในสัดส่วน สูงสุดทุกปี โดยงบประมาณส่วนใหญ่เป็นการอุดหนุนให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น องค์การมหาชน ทุนหมุนเวียน หน่วยงานของรัฐสภา ศาล องค์กรอิสระ เป็นต้น นอกจากน้ี หน่วยงานดังกล่าวไม่มีการ รายงานผลการใช้จา่ ยงบประมาณในระบบ GFMIS เหมือนเช่นหน่วยรบั งบประมาณอื่น ๆ เพื่อใหท้ ุกภาคส่วน สามารถตดิ ตามตรวจสอบผลการดาเนินงานและการใชจ้ ่ายงบประมาณวา่ เปน็ ไปอยา่ งเหมาะสม คุม้ ค่า และ เกิดประโยชนส์ ูงสุดต่อประเทศ สานักงานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -35- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ ่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.4 งบประมาณรายจ่ายจาแนกตามกระทรวง งบประมาณรายจา่ ยประจาปี พ.ศ. 2566 รวมท้ังสนิ้ 3,185,000.0 ล้านบาท เพ่มิ ขึน้ จากปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 85,000.0 ล้านบาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 2.7 ตามตารางที่ 3.4 - 1 และแผนภาพที่ 3.4 - 1 ตารางที่ 3.4 - 1 เปรียบเทยี บสัดส่วนงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หนว่ ย: ลา้ นบาท กระทรวง/หนว่ ยงาน/รายการ ปีงบประมาณ สดั ส่วนตอ่ เพิม่ /ลด 2565 2566 งบประมาณ จานวน รอ้ ยละ รวมทง้ั สนิ้ 3,100,000.0 3,185,000.0 100.0 85,000.0 2.7 งบกลาง 587,409.3 590,470.0 18.5 3,060.7 0.5 สานกั นายกรฐั มนตรี 32,012.9 32,477.8 1.0 464.9 1.5 กระทรวงกลาโหม 201,666.4 197,292.7 6.2 -4,373.7 -2.2 กระทรวงการคลัง 273,602.8 285,230.4 9.0 11,627.6 4.2 กระทรวงการต่างประเทศ 7,406.5 7,556.5 0.2 150.0 2.0 กระทรวงการท่องเทยี่ วและกีฬา 5,092.9 5,330.8 0.2 237.9 4.7 กระทรวงการพัฒนาสังคมฯ 24,624.9 24,626.9 0.8 2.0 0.01 กระทรวงการอดุ มศึกษา วิทยาศาสตรฯ์ 123,446.6 124,748.2 3.9 1,301.6 1.1 กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 109,852.6 126,067.1 4.0 16,214.5 14.8 กระทรวงคมนาคม 173,164.3 180,502.0 5.7 7,337.7 4.2 กระทรวงดจิ ิทลั เพ่ือเศรษฐกจิ และสังคม 6,825.2 6,822.1 0.2 -3.1 -0.05 กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติฯ 28,111.3 30,638.6 1.0 2,527.3 9.0 กระทรวงพลงั งาน 2,707.4 2,707.4 0.1 -0.05 -0.002 กระทรวงพาณิชย์ 6,345.1 6,489.5 0.2 144.4 2.3 กระทรวงมหาดไทย 315,513.1 325,578.9 10.2 10,065.8 3.2 กระทรวงยุตธิ รรม 24,003.8 24,693.9 0.8 690.1 2.9 กระทรวงแรงงาน 49,701.9 54,338.5 1.7 4,636.6 9.3 กระทรวงวฒั นธรรม 6,993.5 6,748.0 0.2 -245.5 -3.5 กระทรวงศึกษาธกิ าร 330,426.6 325,900.2 10.2 -4,526.4 -1.4 กระทรวงสาธารณสุข 154,029.3 156,408.7 4.9 2,379.4 1.5 กระทรวงอุตสาหกรรม 4,341.1 4,490.8 0.1 149.7 3.5 ส่วนราชการไมส่ งั กดั ฯ 122,624.7 125,257.9 3.9 2,633.2 2.1 จงั หวัดและกลุม่ จงั หวัด 17,411.0 21,727.7 0.7 4,316.7 24.8 รฐั วิสาหกจิ 127,865.5 162,989.7 5.1 35,124.2 27.5 หนว่ ยงานของรัฐสภา 8,088.3 7,752.2 0.2 -336.1 -4.2 หน่วยงานของศาล 22,940.8 22,959.5 0.7 18.7 0.1 หน่วยงานขององคก์ รอิสระฯ 18,459.0 19,085.0 0.6 626.0 3.4 สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -36- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 กระทรวง/หนว่ ยงาน/รายการ ปีงบประมาณ สดั สว่ นต่อ เพ่มิ /ลด 2565 2566 งบประมาณ จานวน ร้อยละ 4,297.5 5.6 องคก์ รปกครองสว่ นท้องถ่ิน 76,882.8 81,180.3 2.5 -0.5 -0.1 หน่วยงานอื่นของรฐั 477.9 477.4 0.01 588.6 7.1 -149.7 -1.7 สภากาชาดไทย 8,265.4 8,854.0 0.3 11,615.2 5.9 -596.7 -100.0 ส่วนราชการในพระองค์ 8,761.4 8,611.7 0.3 -24,978.6 -100.0 ทนุ หมนุ เวยี น 195,370.4 206,985.6 6.5 รายจ่ายเพอ่ื ชดใชเ้ งินคงคลงั 596.7 - - รายจ่ายเพ่ือชดใชเ้ งนิ ทุนสารองจา่ ย 24,978.6 -- ที่มา: เอกสารงบประมาณฉบับท่ี 1 รายรับรายจา่ ยเปรียบเทยี บ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ จากตารางที่ 3.4 - 1 และแผนภาพที่ 3.4 - 1 พบวา่ 1) กระทรวง/หน่วยงาน ท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สูงสุด 5 อันดับ ได้แก่  งบกลาง จานวน 590,470.0 ล้านบาท (ร้อยละ 18.5)  กระทรวงศึกษาธิการ จานวน 325,900.2 ล้านบาท (รอ้ ยละ 10.2)  กระทรวงมหาดไทย จานวน 325,578.9 ล้านบาท (ร้อยละ 10.2)  กระทรวงการคลัง จานวน 285,230.4 ล้านบาท (ร้อยละ 9.0) และ  ทุนหมุนเวียน จานวน 206,985.6 ล้านบาท (ร้อยละ 6.5) ตามลาดับ ซ่ึงรวมกันเป็นเงินงบประมาณทั้งส้ิน 1,734,165.1 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 54.4 ของ งบประมาณรายจ่ายประจาปี ในขณะท่ีหน่วยรับงบประมาณอีกจานวน 16 กระทรวง/13 หน่วยงาน ได้รับ จัดสรรงบประมาณท้ังสิ้นเพียง 1,450,834.9 ล้านบาท หรือคิดเป็นร้อยละ 45.6 ของงบประมาณรายจ่าย ประจาปี 2) กระทรวง/หน่วยงาน ท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ต่าสุด 5 อันดับ ได้แก่  หน่วยงานอื่นของรัฐ จานวน 477.4 ล้านบาท (ร้อยละ 0.01)  กระทรวงพลังงาน จานวน 2,707.4 ล้านบาท (ร้อยละ 0.09)  กระทรวงอุตสาหกรรม จานวน 4,490.8 ล้านบาท (ร้อยละ 0.14)  กระทรวงการทอ่ งเท่ยี วและกฬี า จานวน 5,330.8 ล้านบาท (ร้อยละ 0.17) และ  กระทรวงพาณชิ ย์ จานวน 6,489.5 ล้านบาท (ร้อยละ 0.2) ตามลาดับ 3) ส่วนหน่วยรับงบประมาณท่ีได้รับการจัดสรรงบประมาณลดลงจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 รวม 5 กระทรวง 3 หนว่ ยงาน ได้แก่  กระทรวงศึกษาธิการ ลดลงจานวน 4,526.4 ล้านบาท คดิ เปน็ ร้อยละ 1.4  กระทรวงกลาโหม ลดลงจานวน 4,373.7 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 2.2  กระทรวงวัฒนธรรม ลดลง จานวน 245.5 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 3.5  กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ลดลงจานวน 3.09 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 0.05 กระทรวงพลังงาน ลดลงจานวน 0.05 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 0.002  หน่วยงานของรัฐสภา ลดลงจานวน 336.1 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 4.2  ส่วนราชการในพระองค์ลดลง จานวน 149.7 ล้านบาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 1.7 และ  หนว่ ยงานอ่ืนของรัฐ ลดลงจานวน 0.5 ลา้ นบาท คดิ เป็น รอ้ ยละ 0.1 ตามลาดับ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร -37- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพท่ี 3.4 - 1 งบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ทีม่ า: เอกสารงบประมาณ ฉบบั ท่ี 1 รายรบั รายจา่ ยเปรยี บเทียบ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -38- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.5 งบประมาณรายจ่ายบูรณาการเชงิ ยุทธศาสตร์ 3.5.1 การจัดสรรงบประมาณแผนงานบรู ณาการปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2566 การจัดสรรงบประมาณรายจ่ายแผนงานบูรณาการต้งั แต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2566 มีแนวโน้ม ลดลง เน่ืองจากมีการปรับโครงสร้างเป็นแผนงานยุทธศาสตร์ โดยปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 มีสัดส่วน งบประมาณแผนงานบูรณาการต่องบประมาณรายจ่ายประจาปีสูงสุด จานวน 942,805.6 ล้านบาท คิดเป็น ร้อยละ 30.9 และปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 มีสดั ส่วนงบประมาณตา่ สดุ จานวน 204,179.4 ลา้ นบาท คดิ เป็น รอ้ ยละ 6.6 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี รายละเอียดตามตารางท่ี 3.5 - 1 ตารางท่ี 3.5 - 1 งบประมาณแผนงานบูรณาการ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2566 ทมี่ า: 1. เอกสารงบประมาณ ฉบบั ท่ี 3 งบประมาณรายจา่ ย ฉบบั ปรบั ปรุง ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2565 2. รา่ งพระราชบญั ญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 งบประมาณรายจ่ายแผนงานบูรณาการต้ังแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2566 มีวงเงินงบประมาณ รวมทั้งสิ้น 3,356,705.6 ล้านบาท หากพิจารณาถึงความต่อเน่ืองในการดาเนินงาน และระยะเวลาท่ีได้รับ จัดสรรงบประมาณแผนงานบูรณาการ สามารถจาแนกออกเปน็ 4 กล่มุ คอื กลุ่มท่ี 1 แผนงานบรู ณาการที่ได้รับจัดสรรงบประมาณต่อเนื่องทุกปี จานวน 8 แผนงาน งบประมาณ คิดเป็นร้อยละ 40.0 กลุ่มท่ี 2 แผนงานบูรณาการท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณต่อเน่ืองในช่วง 5-6 ปี จานวน 4 แผนงาน งบประมาณคดิ เป็นรอ้ ยละ 4.4 กลุ่มที่ 3 แผนงานบูรณาการที่ได้รับจัดสรรงบประมาณต่อเนื่องในช่วง 3-4 ปี จานวน 11 แผนงาน งบประมาณคิดเป็นรอ้ ยละ 52.5 กลุ่มที่ 4 แผนงานบูรณาการที่ได้รับจัดสรรงบประมาณต่อเน่ืองในช่วง 1-2 ปี จานวน 9 แผนงาน งบประมาณคดิ เป็นรอ้ ยละ 3.1 สานกั งานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -39- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 จากสัดส่วนงบประมาณข้างต้นจะเห็นได้ว่าในช่วง 7 ปีที่ผ่านมา แผนงานบูรณาการส่วนใหญ่มี ระยะเวลาในการดาเนนิ งานเพียง 3 - 4 ปี คิดเป็นรอ้ ยละ 52.5 ซึ่งอาจส่งใหก้ ารดาเนินงานไมบ่ รรลุเปา้ หมายท่ี กาหนด รองลงมาคือ แผนงานบูรณาการท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณต่อเน่ืองท้ัง 7 ปี คิดเป็นร้อยละ 40.0 รายละเอียดตามแผนภาพท่ี 3.5 - 1 แผนภาพท่ี 3.5 - 1 งบประมาณแผนงานบรู ณาการ ปี พ.ศ. 2560 - 2566 จาแนกตามระยะเวลาท่ีไดร้ บั จัดสรรงบประมาณ ท่มี า: 1. เอกสารงบประมาณ ฉบบั ที่ 3 งบประมาณรายจา่ ย ฉบับปรับปรุง ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2565 2. ร่างพระราชบญั ญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.5.2 การจัดทางบประมาณรายจา่ ยบรู ณาการ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายแผนงานบูรณาการ รวม 11 แผนงาน วงเงินทั้งสิ้น 218,477.7 ล้านบาท เพ่ิมข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 14,298.3 ล้านบาท คิดเป็น รอ้ ยละ 7.0 โดยแผนงานบูรณาการท่ีไดร้ บั การจัดสรรสงู สุด ไดแ้ ก่ แผนงานบรู ณาการพัฒนาด้านคมนาคมและ ระบบโลจิสติกส์ จานวน 131,372.8 ล้านบาท เพิ่มข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 23,891.8 ล้านบาท คดิ เป็นรอ้ ยละ 22.2 รายละเอยี ดตามตารางท่ี 3.5 - 2 และแผนภาพท่ี 3.5 - 2 สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -40- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ตารางที่ 3.5 - 2 งบประมาณแผนงานบรู ณาการ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หนว่ ย: ลา้ นบาท ลาดบั ที่ แผนงานบรู ณาการ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 ปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 เพม่ิ /ลด จานวน ร้อยละ จานวน ร้อยละ จานวน ร้อยละ รวมแผนงานบรู ณาการทง้ั สน้ิ 204,179.4 100.0 218,477.7 100.0 14,298.3 7.0 1 พฒั นาดา้ นคมนาคมและระบบโลจิสตกิ ส์ 107,481.0 52.6 131,372.8 60.1 23,891.8 22.2 2 บริหารจัดการทรัพยากรน้า 63,136.4 30.9 54,121.9 24.8 -9,014.5 -14.3 3 เขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวนั ออก 11,944.8 5.9 11,086.9 5.1 -857.9 -7.2 4 ขับเคล่อื นการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ 6,912.1 3.4 6,251.2 2.9 -660.9 -9.6 5 สร้างรายไดจ้ ากการทอ่ งเทย่ี ว 4,574.5 2.2 5,125.1 2.3 550.6 12.0 6 ป้องกัน ปราบปราม และบ้าบัดรักษาผู้ตดิ ยาเสพตดิ 4,261.7 2.1 4,188.2 1.9 -73.5 -1.7 7 รัฐบาลดจิ ิทัล 2,409.4 1.2 2,356.0 1.1 -53.4 -2.2 8 พฒั นาอุตสาหกรรมและบริการแห่งอนาคต 856.6 0.4 1,554.6 0.7 698.0 81.5 9 พฒั นาและส่งเสริมเศรษฐกจิ ฐานราก 1,506.4 0.7 1,474.3 0.7 -32.1 -2.1 10 ตอ่ ตา้ นการทุจริตและประพฤตมิ ชิ อบ 478.9 0.2 498.0 0.2 19.1 4.0 11 เตรียมความพร้อมเพอื่ รองรับสงั คมสงู วัย 617.6 0.3 448.7 0.2 -168.9 -27.3 ทม่ี า: 1. เอกสารงบประมาณ ฉบับท่ี 3 งบประมาณรายจา่ ย ฉบบั ปรบั ปรุง ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 2. ร่างพระราชบญั ญัตงิ บประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพที่ 3.5 - 2 การจดั สรรงบประมาณแผนงานบูรณาการ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ที่มา: ร่างพระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -41- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.5.3 รายงานสถานะเงินกนั ไว้เบกิ เหลอื่ มปี ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 ตารางท่ี 3.5 - 3 สถานะเงนิ กนั ไวเ้ บิกเหล่ือมปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 ณ วนั ที่ 31 มีนาคม 2565 หนว่ ย: ลา้ นบาท คงเหลอื เงินกนั ฯ แผนงานบรู ณาการ รวมเงินกนั ฯ เบกิ จา่ ย กรณีมีหนี้ กรณีไม่มี ส่วนราชการ รวมทงั้ สนิ้ ปี 2564 หนผี้ กู พนั อยู่ระหวา่ ง ผกู พัน (1) (2) ดาเนนิ การ (3) (1+2+3) พฒั นาดา้ นคมนาคมและระบบโลจิสตกิ ส์ 16,881.5 7,631.1 9,215.4 - 35.0 9,250.4 บริหารจัดการทรัพยากรน้า 15,615.0 8,128.7 7,464.1 - 22.3 7,486.4 เขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวันออก 3,513.2 1,471.6 1,975.5 - 66.1 2,041.6 ขับเคล่ือนการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ 1,743.1 854.2 888.4 - 0.5 888.9 สร้างรายไดจ้ ากการท่องเทยี่ ว 982.0 504.6 473.3 - 4.1 477.4 รัฐบาลดจิ ิทัล 523.4 448.5 74.7 - 0.2 74.8 พฒั นาและส่งเสริมเศรษฐกิจฐานราก 464.1 295.3 168.3 - 0.5 168.8 ป้องกนั ปราบปราม และบ้าบัดรักษาผูต้ ดิ ยาเสพตดิ 225.7 213.8 11.4 - 0.4 11.8 พฒั นาอุตสาหกรรมและบริการแห่งอนาคต 63.7 49.5 14.2 - 0.0 14.2 เตรียมความพร้อมเพอ่ื รองรับสังคมสงู วยั 44.6 38.2 6.4 - 0.0 6.4 ตอ่ ตา้ นการทจุ ริตและประพฤตมิ ชิ อบ 9.0 8.4 0.6 - 0.1 0.6 รวมทงั้ สน้ิ 40,065.3 19,644.0 20,292.2 - 129.2 20,421.3 ที่มา: ระบบการบริหารการเงนิ การคลงั ภาครัฐแบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ (GFMIS) กรมบัญชกี ลาง จากตารางท่ี 3.5 - 3 พบว่า เงินกนั ไว้เบิกเหลื่อมปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 ณ วันที่ 31 มนี าคม 2565 จานวนท้ังสิ้น 40,065.3 ล้านบาท เบิกจ่ายแล้ว 19,644.0 ล้านบาท คงเหลือเงินกันฯ จานวน 20,421.3 ล้านบาท ประกอบด้วย กรณีมีหน้ีผูกพัน จานวน 20,292.2 ล้านบาท และส่วนราชการอยู่ระหว่างดาเนินการ จานวน 129.2 ล้านบาท 3.5.4 ผลการเบิกจา่ ยงบประมาณรายจา่ ยแผนงานบูรณาการ ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 ผลการเบิกจ่ายงบประมาณรายจ่ายแผนงานบูรณาการปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ไตรมาสท่ี 2 ณ วันท่ี 31 มนี าคม 2565 จานวน 67,303.3 ลา้ นบาท คดิ เปน็ ร้อยละ 33.0 รายละเอียดตามตารางท่ี 3.5 - 4 สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -42- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะหร์ ่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ตารางที่ 3.5 - 4 ผลการเบิกจ่ายงบประมาณรายจา่ ยแผนงานบูรณาการประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 ไตรมาสที่ 2 ณ วันที่ 31 มนี าคม 2565 หน่วย: ลา้ นบาท แผนงานบรู ณาการ งบประมาณ งบประมาณหลงั เบกิ จา่ ย ร้อยละ โอนเปลยี่ นแปลง (ณ 31 มี.ค. 65) รวมทงั้ สน้ิ 204,179.4 204,179.4 67,303.3 33.0 เตรียมความพร้อมเพอ่ื รองรับสังคมสูงวยั 617.6 617.6 359.9 58.3 พฒั นาอุตสาหกรรมและบริการแห่งอนาคต 856.6 856.6 494.1 57.7 ตอ่ ตา้ นการทุจริตและประพฤตมิ ชิ อบ 478.9 478.9 269.7 56.3 รัฐบาลดจิ ิทัล 2,409.4 2,409.4 1,341.1 55.7 เขตพฒั นาพเิ ศษภาคตะวันออก 11,944.8 11,944.8 4,774.5 40.0 ป้องกัน ปราบปราม และบ้าบัดรักษาผู้ตดิ ยาเสพตดิ 4,261.7 4,261.7 1,606.8 37.7 สร้างรายไดจ้ ากการท่องเทยี่ ว 4,574.5 4,574.5 1,631.1 35.7 บริหารจัดการทรัพยากรน้า 63,136.4 63,136.4 21,371.3 33.8 พฒั นาดา้ นคมนาคมและระบบโลจิสตกิ ส์ 107,481.0 107,481.0 33,247.0 30.9 ขับเคล่อื นการแก้ไขปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้ 6,912.1 6,912.1 1,831.2 26.5 พฒั นาและส่งเสริมเศรษฐกจิ ฐานราก 1,506.4 1,506.4 376.6 25.0 ที่มา: ระบบการบริหารการเงนิ การคลังภาครฐั แบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (GFMIS) กรมบัญชกี ลาง จากการศึกษาเร่ือง “การวิเคราะห์งบประมาณแผนงานบูรณาการประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2566” พบว่า ผลการเบิกจ่ายงบประมาณในแต่ละปีมีลักษณะคล้ายกัน กล่าวคือ รายจ่ายประจาจะสามารถ เบิกจา่ ยได้สูงใกล้เคยี งกับเป้าหมายท่กี าหนด ส่วนรายจา่ ยลงทนุ มีผลการเบิกจา่ ยตา่ กว่าเปา้ หมายเฉลยี่ รอ้ ยละ 23.4 ศึกษาข้อมูลเพมิ่ เติมเอกสารวชิ าการ PBO เรื่อง “การวิเคราะห์งบประมาณแผนงานบรู ณาการ ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2566” ขอ้ สังเกต PBO ตามหลักเกณฑ์และวิธีการจัดทาแผนงานบูรณาการ กาหนดให้การจัดทาแผนงานบูรณาการต้องมี การระบุระยะเวลาดาเนินการท่ีสามารถวัดผลสัมฤทธิ์ให้ชัดเจน และการกาหนดระยะเวลาในการ ดาเนินการท่ีชัดเจนระหว่าง 3 - 5 ปี หรือตามกรอบระยะเวลาที่รัฐบาลต้องดาเนินการให้เกิดผลสัมฤทธิ์ และควรกาหนดระยะเวลาให้สอดคล้องกับระยะเวลาของแผนระดับชาติ ดังนนั้ 1. ควรเริ่มมีการประเมินผลสัมฤทธิ์อย่างจริงจัง โดยเฉพาะอย่างย่ิงแผนงานบูรณาการที่ได้รับ จัดสรรงบประมาณต่อเน่ืองทุกปี และหากผลสัมฤทธ์ิไม่เป็นไปตามเป้าหมายควรดาเนินการตาม พระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2561 มาตรา 48 ที่กาหนดว่า “ในกรณีท่ีการประเมินผลสัมฤทธิ์ สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -43- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ขอ้ สังเกต PBO ของการใช้จ่ายงบประมาณไม่เป็นไปตามเป้าหมายหรือตัวช้ีวัดท่ีกาหนด ให้ผู้อานวยการจัดทา ข้อเสนอแนะการปรับปรุงแก้ไขเพื่อให้หน่วยรับงบประมาณปรับปรุงแก้ไขภายในระยะเวลาท่ีกาหนด ” ทง้ั น้เี พ่ือใหเ้ กดิ ความคุ้มคา่ ในการใชจ้ ่ายงบประมาณแผนงานบรู ณาการ 2. การกาหนดประเด็นบูรณาการหรือแผนงานบูรณาการในแต่ละปี ควรคานึงถึงความต่อเน่ืองใน การดาเนินงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายและตัวชี้วัดของแผนงานบูรณาการที่กาหนด เนื่องจากในช่วง 7 ปี ทผ่ี า่ นมางบประมาณแผนงานบูรณาการส่วนใหญร่ ้อยละ 52.5 มรี ะยะเวลาดาเนินงานหรือได้รบั งบประมาณ เพียง 3 - 4 ปี ซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าการดาเนินงานของแผนงานบูรณาการในกลุ่มนี้ไม่สามารถวัดผลสัมฤทธิ์ ไดช้ ัดเจน 3.6 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ต้ังแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2566 งบประมาณรายจ่ายงบกลางได้รับจัดสรรรวมท้ังสิ้น 4,966,205.6 ล้านบาท เฉล่ีย 496,620.6 ล้านบาทต่อปี สัดส่วนงบประมาณรายจ่ายงบกลางต่องบประมาณ รายจ่ายประจาปี เฉลยี่ ร้อยละ 16.6 ในขณะทส่ี ัดส่วนต่อผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศอยู่ในช่วง รอ้ ยละ 2.5 - 4.0 หรอื เฉล่ียรอ้ ยละ 3.2 โดยในช่วงปี 2563 - 2566 มีแนวโน้มสัดสว่ นลดลงตอ่ เน่อื ง แผนภาพท่ี 3.6 - 1 แนวโนม้ งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2566 ทีม่ า: 1. พระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปี พ.ศ. 2557 - 2565 2. พระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายเพมิ่ เติมประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2559 - 2561 3. พระราชบญั ญัติโอนงบประมาณรายจ่าย พ.ศ. 2558 – 2561 และ 2563 4. งบประมาณโดยสงั เขป ฉบบั ปรบั ปรุงตามพระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2565 5. ร่างพระราชบญั ญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มงี บประมาณรายจ่ายงบกลางท้ังหมด 12 รายการ รายการทไ่ี ด้รับจัดสรร สูงสุด 5 อันดับ ได้แก่ 1) เงินเบี้ยหวัด บาเหน็จ บานาญ 2) เงินสารองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น 3) ค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาลข้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานของรัฐ 4) เงินสารอง เงินสมทบ และเงิน ชดเชยของขา้ ราชการ และ 5) เงินเลือ่ นเงินเดอื นและเงินปรบั วุฒขิ า้ ราชการ ตามลาดับ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -44- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพที่ 3.6 - 2 งบประมาณรายจ่ายงบกลาง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ทีม่ า: ร่างพระราชบญั ญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 รายการค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับบุคลากร ได้แก่ รายการค่าใช้จ่ายตามสิทธิ์ของบุคลากรภาครัฐตาม กฎหมาย ปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 ได้รับจัดสรร จานวน 489,470.0 ลา้ นบาท (รอ้ ยละ 82.9 ของงบประมาณ รายจ่ายงบกลาง) เป็นงบประมาณรายจ่ายงบกลางส่วนใหญ่ และหากพิจารณาย้อนหลังในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2566 พบว่า รายการค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับบุคลากร ได้รับจัดสรรเฉล่ีย 367,319.2 ล้านบาทต่อปี หรือโดยเฉล่ียสูงมากกว่าร้อยละ 70 ของงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณ มากทส่ี ดุ ได้แก่ รายการเงินเบ้ยี หวดั บาเหนจ็ บานาญ เฉลีย่ มากกวา่ ร้อยละ 30 ของงบประมาณรายจ่ายงบกลาง แผนภาพท่ี 3.6 - 3 งบกลางรายการคา่ ใช้จา่ ยเก่ียวกับบุคลากร ปงี บประมาณ พ.ศ. 2557 - 2566 ค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับบุคลากร ที่มา: 1. พระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปี พ.ศ. 2557 - 2565 2. พระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยเพ่ิมเติมประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2559 - 2561 3. พระราชบญั ญตั ิโอนงบประมาณรายจา่ ย พ.ศ. 2558 – 2561 และ 2563 4. งบประมาณโดยสังเขป ฉบบั ปรบั ปรุงตามพระราชบญั ญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2565 5. ร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -45- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ทง้ั นี้ ข้อมูลผลการเบิกจ่ายในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2556 - 2565 พบวา่ การเบกิ จ่ายจริงสงู กวา่ ทต่ี ั้ง งบประมาณไว้มาก โดยเฉพาะรายการเงินเบ้ียหวัด บาเหน็จ บานาญ และค่าใช้จ่ายในการรักษาพยาบาล ข้าราชการ ลูกจา้ งและพนกั งานของรฐั เนอ่ื งจากไมส่ ามารถคาดการณจ์ านวนเป้าหมายทแ่ี น่นอนล่วงหน้าได้ - เงนิ เบ้ียหวัด บาเหนจ็ บานาญ มีแนวโน้มการเบิกจา่ ยเพิ่มข้ึนอย่างต่อเนื่อง จาก 142,771.1 ลา้ นบาท ในปี 2557 เพิ่มขึ้นเป็น 308,913.1 ล้านบาท ในปี 2564 หรือเพ่ิมข้ึนประมาณ 2 เท่า เน่ืองจากรัฐบาลมี นโยบายให้ความช่วยเหลือด้านค่าครองชีพแก่ผู้รับเบ้ียหวัดบานาญให้สอดคล้องกับสภาวะทางเศรษฐกิจที่ เปล่ียนแปลงไป โดยการปรับปรุงแก้ไขกฎหมาย ระเบียบ หลักเกณฑ์ที่เก่ียวข้อง เช่น การปรับปรุงแก้ไข กฎหมายเกี่ยวกับเงินช่วยค่าครองชีพผู้รับเบ้ียหวัดบานาญ (ช.ค.บ.) การขยายเพดานวงเงินบาเหน็จดารงชีพ ให้แกผ่ รู้ บั บานาญซ่งึ มอี ายตุ ง้ั แต่ 70 ปีบริบูรณข์ น้ึ ไป เป็นตน้ - ค่าใช้จา่ ยในการรักษาพยาบาลขา้ ราชการ ลกู จ้างและพนักงานของรัฐ มีแนวโน้มการเบิกจา่ ยเพ่ิมข้ึน อย่างต่อเนื่อง จาก 62,353.2 ล้านบาท ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 เพ่ิมขึ้นเป็น 79,725.2 ล้านบาท ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 จากข้อค้นพบของสานักงานการตรวจเงินแผ่นดิน พบว่า สาเหตุท่ีทาให้การเบิก ค่ารักษาพยาบาลสูงกว่าที่ควรจะเป็น ส่วนหน่ึงเกิดจากการเบิกจ่ายไม่ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ที่ กระทรวงการคลังกาหนด เชน่ การเบิกจ่ายซ้าซ้อน เบกิ เกินอตั ราท่กี ระทรวงการคลงั กาหนด การเบิกคา่ ยาโดย ไม่มีบันทึกการตรวจรักษา การส่งข้อมูลโรคร่วมจานวนมากโดยไม่พบการวินิจฉัยโดยแพทย์เจ้าของไข้ หรือไม่ พบหลักฐานทส่ี นับสนุนการวินิจฉัย เปน็ ต้น แผนภาพท่ี 3.6 - 4 เงนิ เบ้ียหวดั บาเหน็จ บานาญ และ ค่าใชจ้ ่ายในการรกั ษาพยาบาลฯ ท่มี า: ระบบการบรหิ ารการเงินการคลังภาครัฐแบบอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ (GFMIS) กรมบัญชีกลาง สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -46- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 เงินสารองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ได้รับจัดสรรงบประมาณ 92,400.0 ลา้ นบาท มีสดั สว่ นร้อยละ 2.9 ต่อวงเงินงบประมาณรายจ่ายประจาปี เป็นไปตามกรอบวนิ ัยการเงิน การคลังที่กาหนดให้สัดส่วนงบประมาณรายจ่ายงบกลาง รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น ต้องตัง้ ไมน่ ้อยกวา่ รอ้ ยละ 2.0 แต่ไมเ่ กินร้อยละ 3.5 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี แผนภาพที่ 3.6 - 5 งบกลางรายการเงนิ สารองจ่ายเพื่อกรณีฉกุ เฉินหรือจาเป็น ปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2566 ท่ีมา: 1. พระราชบญั ญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปี พ.ศ. 2557 - 2565 2. พระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยเพิ่มเติมประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2559 - 2561 3. พระราชบัญญัติโอนงบประมาณรายจา่ ย พ.ศ. 2558 – 2561 และ 2563 4. งบประมาณโดยสงั เขป ฉบบั ปรับปรุงตามพระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2557 - 2565 5. รา่ งพระราชบัญญตั งิ บประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 ผลการเบิกจ่ายงบประมาณ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 พบว่า ในแต่ละปีมีการอนุมัติกรอบ วงเงินค่อนข้างสูง ส่วนใหญ่เป็นการดาเนินการเพ่ือการแก้ไข ป้องกัน บรรเทาความเสียหายจากสถานการณ์ ต่าง ๆ ในขณะทีง่ บประมาณจานวนไมน่ ้อยถูกใชจ้ า่ ยเพื่อดาเนินการตามมาตรการหรือนโยบายของรฐั บาล เช่น การช่วยเหลือผู้มีรายได้น้อยผ่านบัตรสวัสดิการแห่งรัฐ ผ่านกองทุนประชารัฐสวัสดิการเพื่อเศรษฐกิจฐานราก และสังคม โครงการเงินอุดหนุนเพ่ือการเลี้ยงดูเด็กแรกเกิด การพัฒนาพื้นท่ีระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก มาตรการกระตนุ้ เศรษฐกจิ เช่น โครงการส่งเสรมิ การท่องเท่ยี ว “ถึงเวลาทวั ร์ ให้ทั่วไทย” โครงการชิม ชอ้ ป ใช้ เป็นต้น นอกจากน้ี งบประมาณบางส่วนได้อนุมัติให้ใช้จ่ายสาหรับการดาเนินงานท่ีเป็นภารกิจประจาของ หนว่ ยงาน ซึ่งหน่วยงานสามารถวางแผนการดาเนินงานและขอรับจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจาปตี ามปกติได้ เช่น การดาเนินงานของศูนย์บัญชาการแก้ไขปัญหาการทาการประมงผิดกฎหมาย (ศปมผ.) การกากับดูแล ความปลอดภัยในการเดนิ เรือปอ้ งกันอุบัติเหตุทางทะเล ค่าใช้จ่ายเพื่อสนับสนนุ สง่ เสริมการใชย้ างพารา เปน็ ต้น รวมทั้งบางกรณีเป็นรายจ่ายท่ีหน่วยงานได้รับจัดสรรงบประมาณไว้แล้วตามพระราชบัญญัติงบประมาณ รายจ่ายประจาปี แต่มีจานวนไม่เพียงพอ เช่น ค่าใช้จ่ายสาหรับเป็นค่าวัสดุ อาหารผู้ต้องกักขังและผู้เข้ารับ สานกั งานเลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร -47- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 การตรวจพิสูจน์ ค่าใช้จ่ายดาเนินงานของบางหน่วยงาน ค่าใช้จ่ายเก่ียวกับบุคลากร ค่าตอบแทนผู้เสียหาย คา่ ทดแทนและคา่ ใช้จ่ายแก่จาเลยในคดอี าญา เป็นตน้ สาหรับปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 รายการท่ีคณะรัฐมนตรีอนุมัติส่วนใหญ่เป็นการช่วยเหลือ เยียวยา และพัฒนาด้านการเกษตร และการชว่ ยเหลอื ฟนื้ ฟู เยียวยา และป้องกนั ภยั พิบตั ิทางธรรมชาติ แผนภาพที่ 3.6 - 6 การอนุมัติเงนิ สารองจา่ ยเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรอื จาเปน็ โดยคณะรัฐมนตรี ทมี่ า: มตคิ ณะรฐั มนตรี ช่วงปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 สานกั งานเลขาธกิ ารคณะรัฐมนตรี ประมวลผล: สานกั งบประมาณของรฐั สภา การเบิกจ่ายจริง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2565 โดยได้รับจัดสรรงบประมาณรวม 6 ปี ทั้งสิ้น 698,650.2 ลา้ นบาท ภายหลังการโอนเปล่ยี นแปลงรายการ มงี บประมาณท้ังส้นิ 604,873.7 ล้านบาท เบกิ จ่าย รวม 459,571.7 ล้านบาท หรือร้อยละ 76.0 เป็นการเบิกจา่ ยภายในปีงบประมาณ รวมท้ังสนิ้ 262,874.0 ลา้ น บาท หรือร้อยละ 43.5 และเบิกจ่ายเงินกันไว้เบิกเหล่ือมปี 196,697.7 ล้านบาท หรือร้อยละ 32.5 สาหรับ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ณ สิ้นไตรมาสที่ 2 มีงบประมาณหลังโอนเปลี่ยนแปลง จานวน 89,000.0 ล้านบาท เบิกจา่ ยแลว้ จานวน 2,970.9 ลา้ นบาท คิดเป็นร้อยละ 3.3 อย่างไรกต็ าม แม้วา่ ช่วงปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือ จาเป็นจะได้รบั อนุมตั ิให้ใชจ้ ่ายจากคณะรฐั มนตรีมีวงเงินค่อนข้างสงู จนเกือบเต็มตามกรอบวงเงินที่ไดร้ ับจัดสรร ในแต่ละปี แต่การเบิกจ่ายจริงภายในปีงบประมาณค่อนข้างต่า เฉล่ียเพียงร้อยละ 50.3 ต่อปี เท่าน้ัน ท้ังน้ี หากต้ังงบประมาณไว้มากเกินไป และมีการเบิกจ่ายในระดับต่า ประกอบกับผลของพระราชบัญญัติวิธีการ งบประมาณ พ.ศ. 2561 มาตรา 43 ท่ีกาหนดให้การใช้จ่ายงบประมาณต้องเบิกจ่ายภายในปีงบประมาณ ย่อมเกิดค่าเสียโอกาสในการต้ังงบประมาณรายจ่ายให้แก่หน่วยรับงบประมาณอื่นท่ีมีรายการและแผนการ ดาเนนิ งานชดั เจน หรือการดาเนินการที่จาเป็นดา้ นอืน่ ๆ ของรฐั บาล สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร -48- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ค่าใช้จ่ายในการบรรเทา แก้ไขปัญหา และเยียวยา ผู้ท่ีได้รับผลกระทบจากการระบาดของโรคติด เชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ได้รับจัดสรรงบประมาณต้ังแต่ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 - 2566 รวมท้งั สิน้ 59,687.6 ล้านบาท แผนภาพท่ี 3.6 - 7 งบประมาณคา่ ใช้จา่ ยในการบรรเทา แกไ้ ขปัญหา และเยยี วยา ผทู้ ี่ได้รับผลกระทบ จากการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ที่มา: 1. พระราชบัญญตั งิ บประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564-2565 2. รา่ งพระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพที่ 3.6 - 8 การอนุมัติคา่ ใชจ้ า่ ยในการบรรเทา แก้ไขปญั หา และเยียวยา ผู้ทไี่ ด้รับผลกระทบจากการระบาดของโรคตดิ เชือ้ ไวรสั โคโรนา 2019 โดยคณะรฐั มนตรี ทม่ี า: มตคิ ณะรัฐมนตรี ช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 สานกั งานเลขาธิการคณะรัฐมนตรี สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -49- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ ่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ผลการใช้จ่ายงบประมาณ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 พบว่า มีงบประมาณหลังโอนเปล่ียนแปลง จานวน 37,544.7 ล้านบาท ลดลงจากที่ได้รับจัดสรรตามพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปี งบประมาณ พ.ศ. 2564 จานวน 2,780.9 ล้านบาท เบิกจ่าย ณ ส้ินปีงบประมาณ 24,443.6 ล้านบาท คิดเป็น ร้อยละ 65.1 ของวงเงินงบประมาณหลังโอนเปล่ียนแปลง โดยการใช้จ่ายที่อนุมัติโดยคณะรัฐมนตรี ส่วนใหญ่ เป็นการดาเนนิ โครงการเตรยี มความพร้อมรับมอื และแก้ไขปัญหา และการจดั หาและบริการฉีดวัคซีน สาหรับปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ณ สิ้นไตรมาสที่ 2 มีงบประมาณหลังโอนเปล่ียนแปลง จานวน 16,362.0 ล้านบาท การเบิกจ่าย จานวน 2,876.6 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 17.6 ของงบประมาณหลังโอน เปลี่ยนแปลง ศกึ ษาข้อมูลเพิ่มเอกสารวิชาการ PBO เรอื่ ง “งบประมาณรายจา่ ยงบกลางของไทย: การจัดสรรและการบรหิ ารงบประมาณ” สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผ้แู ทนราษฎร -50- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.7 งบประมาณรายจ่ายของรฐั วสิ าหกจิ ตารางที่ 3.7 - 1 การจดั สรรงบประมาณรฐั วสิ าหกจิ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หนว่ ย: ลา้ นบาท หนว่ ยงาน ปงี บประมาณ เพม่ิ /ลด สัดส่วน (ร้อยละ) 2565 2566 จานวน ร้อยละ 2565 2566 รวม 127,865.5 162,989.7 35,124.2 27.5 100.0 100.0 1. การกฬี าฯ 1,600.9 1,602.4 1.5 0.1 1.25 0.98 2. การเคหะฯ 863.4 957.3 93.9 10.9 0.68 0.59 3. การทอ่ งเท่ียวฯ 2,871.0 3,272.5 401.5 14.0 2.25 2.01 4. การทางพเิ ศษฯ 11.3 90.3 79.0 699.5 0.01 0.06 5. การประปานครหลวง 41.9 41.9 - - 0.03 0.03 6. การประปาสว่ นภูมิภาค 2,950.5 3,018.6 68.1 2.3 2.31 1.85 7. การยางฯ 62.5 27.8 -34.7 -55.5 0.05 0.02 8. การรถไฟขนสง่ มวลชนฯ 12,751.0 21,524.8 8,773.8 68.8 9.97 13.21 9. การรถไฟฯ 18,239.0 22,727.4 4,488.3 24.6 14.26 13.94 10. ธนาคารพฒั นาฯ 546.5 277.9 -268.6 -49.1 0.43 0.17 11. ธนาคารเพอ่ื การเกษตรฯ 69,466.4 84,508.2 15,041.8 21.7 54.33 51.85 12. ธนาคารเพอื่ การสง่ ออกฯ - 90.3 90.3 - - 0.06 13. ธนาคารออมสนิ 3,959.4 8,256.1 4,296.7 108.5 3.10 5.07 14. ธนาคารอาคารสงเคราะห์ 67.6 718.7 651.1 963.0 0.05 0.44 15. บรรษทั ประกนั สนิ เช่ือฯ 5,418.9 7,111.1 1,692.3 31.2 4.24 4.36 16. บสท. ธนาคารอสิ ลามฯ 1,000.0 - -1,000.0 -100.0 0.78 - 17. สถาบนั การบนิ พลเรือน 141.4 200.8 59.4 42.0 0.11 0.12 18. สถาบันวจิ ัยวทิ ยาศาสตรฯ์ 617.8 615.9 -1.8 -0.3 0.48 0.38 19. องคก์ ารขนสง่ มวลชนฯ 4,148.2 4,074.1 -74.0 -1.8 3.24 2.50 20. องคก์ ารจัดการนา้ เสยี 745.1 747.4 2.3 0.3 0.58 0.46 21. องคก์ ารตลาดเพอ่ื เกษตรกร 22.5 47.6 25.2 112.0 0.02 0.03 22. องคก์ ารพพิ ธิ ภณั ฑ์ฯ 1,359.3 996.1 -363.2 -26.7 1.06 0.61 23. องคก์ ารสวนพฤกษศาสตร์ 127.0 137.1 10.1 8.0 0.10 0.08 24. องคก์ ารสวนสตั วฯ์ 708.0 1,784.5 1,076.4 152.0 0.55 1.09 25. องคก์ ารสะพานปลา - 15.0 15.0 - - 0.01 26. องคก์ ารอตุ สาหกรรมป่าไม้ 146.0 146.0 - - 0.11 0.09 ที่มา: เอกสารงบประมาณ ฉบบั ท่ี 1 ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ รัฐวิสาหกิจเป็นกลุ่มท่ีมีอัตราการขยายตัวของการจัดสรรงบประมาณมากที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับ งบกลาง กระทรวง และกลุ่มหน่วยงานต่าง ๆ โดยได้รับงบประมาณเพิ่มแบบก้าวกระโดดจาก 127,865.5 ล้านบาท ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 มาเปน็ 162,989.7 ลา้ นบาท ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 หรือเพิม่ กว่า สานกั งานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -51- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 35,124.2 ล้านบาท คดิ เป็นร้อยละ 27.5 ขณะที่งบประมาณโดยรวมเพิม่ จาก 3.1 ลา้ นลา้ นบาท มาเป็น 3.185 ลา้ นลา้ นบาท ในช่วงเวลาเดยี วกัน ซ่งึ เพิ่มเพียงรอ้ ยละ 2.7 เท่านนั้ สาหรับรัฐวิสาหกิจที่ได้รับงบประมาณจัดสรรเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสาคัญจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เมื่อคานวณในรูปตัวเงิน 4 ลาดับแรก คือ (1) ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) ได้รับเพิ่ม 15,041.8 ล้านบาท (2) การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) ได้รับเพ่ิม 8,773.8 ล้านบาท (3) การรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) ได้รับเพิ่ม 4,488.3 ล้านบาท และ (4) ธนาคารออมสินได้รับเพ่ิม 4,296.7 ล้านบาท และเม่ือตรวจสอบการจัดสรรงบประมาณ ระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 พบว่า การจัดสรรงบประมาณให้แก่รัฐวิสาหกิจมีการกระจุกตัวหรือรวมศูนย์อยู่ท่ีรัฐวิสาหกิจ จานวน 4 แห่งดังกล่าว ข้างต้น ที่ระดับประมาณมากกว่าร้อยละ 80 ของงบประมาณที่จัดสรรให้รัฐวิสาหกิจ โดยเฉพาะ ธ.ก.ส. ได้รับ งบประมาณมากถงึ ประมาณรอ้ ยละ 50 ในแต่ละปงี บประมาณ เมือ่ พจิ ารณารายละเอียดของแตล่ ะรฐั วสิ าหกิจ กส็ ามารถจาแนกแนวทางการจดั สรรงบประมาณให้แก่ รัฐวสิ าหกิจในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ได้ดงั น้ี (สานักงบประมาณ, 2565) 1) ด้านการบริหารทั่วไป (Administration) รัฐวิสาหกิจบางแห่งมีลักษณะการดาเนินการท่ีเป็นการ บริการสังคม หรือการสนบั สนนุ โครงสรา้ งทางเศรษฐกจิ โดยไม่ได้มีช่องทางแสวงหารายได้เพ่ือสร้างกาไรให้แก่ หน่วยงาน จึงต้องขอรับการจัดสรรงบประมาณเพื่อการบริหารงานไม่ว่าจะเป็นงบประมาณรายจ่ายบุคลากร เช่น การท่องเท่ียวฯ ได้ขอจัดสรรงบประมาณท่ีเปน็ แผนงานบุคลากร 959.0 ล้านบาท และแผนงานพื้นฐานซึ่ง มีลักษณะเปน็ งานบริหารท่ัวไป 734.8 ล้านบาท จากการขอจัดสรรงบประมาณทั้งหมด 3,272.5 ลา้ นบาท 2) ด้านการพัฒนา (Development) ด้วยรัฐวิสาหกิจบางแห่ง สามารถสร้างรายได้สาหรับการบริหาร หน่วยงานได้ แต่ไม่มีเงินทุนเพียงพอสาหรับการพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐานทางเศรษฐกิจตามภารกิจของ หน่วยงาน จึงต้องขอรับการจัดสรรงบประมาณเพ่ือการลงทุนและพัฒนา เช่น การประปาส่วนภูมิภาค ขอรับ การจัดสรรงบประมาณ 3,018.6 ล้านบาท โดยใช้ในแผนงานยุทธศาสตร์พัฒนาพื้นท่ีเขตเศรษฐกิจพิเศษ 45.1 ล้านบาท แผนงานบูรณาการเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก 998.7 ล้านบาท และแผนงานบูรณาการบริหาร จัดการทรัพยากรนา้ 1,974.8 ล้านบาท 3) ด้านการอุดหนุนบริการสาธารณะ (Public Service Obligation: PSO) ด้วยรัฐวิสาหกิจบางแห่งมี ภารกิจบริการประชาชนโดยเฉพาะกลุ่มผู้มีรายได้น้อย เป็นเหตุให้ไม่สามารถต้ังราคาบริการได้ในราคาตลาด หรือราคาต้นทุนได้ มิฉะน้ันจะก่อผลกระทบต่อกลุ่มผู้มีรายได้น้อย จึงต้องขอรับการจัดสรรงบประมาณเพ่ือ อดุ หนนุ คา่ บริการดังกล่าว เพื่อใหก้ ารบรกิ ารสามารถดาเนินไปอย่างต่อเน่ือง เช่น รฟท. ขอรบั งบประมาณตาม แผนงานยุทธศาสตร์มาตรการแบบเจาะจงกลุ่มเป้าหมาย (โครงการอุดหนุนบริการสาธารณะ) 1,859.4 ลา้ นบาท จากการขอจัดสรรงบประมาณ 22,727.4 ล้านบาท 4) ด้านการสนับสนุนสินเชื่อดอกเบี้ยต่า (Soft Loan) ด้วยรัฐวิสาหกิจประเภทสถาบันการเงิน มีภารกิจต่อการสนับสนุนกิจการบางประเภทหรือบุคคลท่ัวไปที่ประกอบอาชีพอิสระ รวมทั้งความต้องการต่อ การซื้อบ้านที่อยู่อาศัย ตามนโยบายกึ่งการคลัง (Quasi Fiscal Policy) ของรัฐบาล ที่ให้สถาบันการเงินของรัฐ เป็นกลไกในการดาเนินการ ด้วยเหตุดังกล่าวทางรัฐวิสาหกิจประเภทสถาบันการเงินกาหนดให้ผู้ขอสินเชื่อ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -52- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สามารถกู้ยืมเงินได้ในอัตราดอกเบ้ียที่ต่ากว่าระดับอัตราดอกเบ้ียในตลาดการเงิน เป็นผลให้เกิดภาระทาง การเงินในภายหลัง (Contingent Liability) จึงต้องขอรับการสรรงบประมาณเพื่อไปชดเชยส่วนต่างอัตรา ดอกเบ้ียที่เรียกเก็บกับอัตราดอกเบี้ยในระดับที่พึงควรจะเป็น เช่น ธนาคารออมสินขอรับงบประมาณตาม แผนงานยุทธศาสตร์เพ่ือสนับสนุนด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน 8,256.1 ล้านบาทซ่ึงเป็น งบประมาณทข่ี อรบั ในคร้งั นี้ 5) ด้านการประกันสินเช่ือ (Credit Guarantee) ด้วยรัฐวิสาหกิจประเภทสถาบันการเงินท่ีมีภารกิจ ประกนั สินเช่อื อุตสาหกรรมขนาดย่อม ได้ดาเนนิ โครงการค้าประกันสินเชื่อทั้งอุตสาหกรรมย่อม ผูป้ ระกอบการ รายใหม่ เมื่อมีความเสียหายทางการเงินเกิดขึ้น จึงต้องขอรับการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชดเชยค่าธรรมเนียม และความเสียหายจากการค้าประกัน เช่น บรรษัทประกันสินเชื่ออุตสาหกรรมย่อม ได้ของบประมาณตาม แผนงานยุทธศาสตร์เพ่ือสนับสนุนด้านการสร้างความสามารถในการแข่งขัน 7,111.1 ล้านบาท ซึ่งเป็น งบประมาณท่ขี อรับในครั้งนี้ 6) ด้านการบริหารหน้ี (Debt Management) ด้วยรัฐบาลตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันได้เร่งดาเนินการ โครงการสาธารณูปโภคขั้นพ้ืนฐานโดยเฉพาะการขนส่งทางรางท้ังการขนส่งมวลชนในเขตกรุงเทพฯ หรือการ ขนส่งทางรางระหว่างจังหวัด จึงมีการจัดสรรงบประมาณและการกู้เงินโดยรัฐวิสาหกิจแห่งนั้นไม่ว่าจะเป็น รฟท. หรือ รฟม. มาดาเนินการดังกล่าว ทั้งน้ีได้มีการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชาระคืนต้นเงินกู้และจ่ายค่า ดอกเบี้ยเงินกู้ และมีแนวโน้มวา่ ในอนาคตรัฐบาลมีความจาเป็นจะต้องจัดสรรงบประมาณใหแ้ ก่รัฐวสิ าหกจิ ท้ัง 2 แห่ง เปน็ จานวนมากตดิ ตอ่ กนั เปน็ ระยะเวลานาน อนึ่ง รัฐวิสาหกิจ จานวน 5 แห่ง ท่ีได้รับการจัดสรรงบประมาณตามแผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครฐั เพ่ือการชาระหนี้ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 รวมกันเท่ากับ 44,511.5 ล้านบาท คือ (1) ธ.ก.ส. จานวน 26,649.4 ล้านบาท (2) รฟท. จานวน 8,318.2 ล้านบาท (3) รฟม. จานวน 7,149.8 ล้านบาท (4) ขสมก. จานวน 2,308.6 ล้านบาท และ (5) การเคหะแหง่ ชาติ จานวน 85.6 ลา้ นบาท 7) ด้านการชดเชยพิเศษ (Special Compensation) ด้วยรัฐบาลมีนโยบายพิเศษต่อการสนับสนุน กลุ่มเกษตรกรในรูปแบบต่าง ๆ โดยในส่วนของโครงการประกันรายได้ให้เกษตรกร ได้กาหนดกรณีท่ีพืชผล สาคัญบางชนิดที่รัฐบาลกาหนดให้อยู่ในโครงการประกันรายได้ฯ เช่น ข้าว ยางพารา มีระดับราคาตกต่าจน ส่งผลกระทบต่อการดารงชีพของเกษตรกร จึงมอบหมายให้ ธ.ก.ส. จ่ายเงินล่วงหน้าให้เกษตรกรเฉพาะที่เป็น ส่วนต่างระหว่างระดับราคาประกันรายได้กับระดับราคาตลาด หลังจากนั้นรัฐบาลจะจัดสรรงบประมาณเพ่ือ เป็นการชดเชยให้แก่ ธ.ก.ส. ในภายหลัง โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ได้กาหนดงบประมาณสาหรับ โครงการประกันรายได้ให้ ธ.ก.ส. เท่ากับ 14,003.2 ล้านบาท สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -53- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566200,345.4 ลบ. 3.8 งบประมาณทุนหมุนเวียน 3.8.1 ภาพรวมงบประมาณ ปัจจุบันมีทุนท่ีต้ังขึ้นเพ่ือกิจการซ่ึงอนุญาตให้นารายรบั สมทบไวใ้ ช้จ่ายได้ จานวนทั้งส้ิน 115 ทุน โดย ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ทนุ หมุนเวยี นไดร้ ับจัดสรรงบประมาณ จานวน 30 ทุน รวมเป็นเงนิ ทั้งสน้ิ 206,985.6 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 6.5 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี เพิ่มขึ้นจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 11,615.2 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 5.6 ประกอบด้วยทุนหมุนเวียนที่มีฐานะเป็นนิติบุคคล 5 ทุน จานวน 6,640.2 ล้านบาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 3.2 และทนุ หมนุ เวียนท่ีไม่มีฐานะเป็นนิติบุคคล จานวน 200,345.4 ล้านบาท คดิ เป็นรอ้ ยละ 96.8 แผนภาพที่ 3.8 - 1 ภาพรวมงบประมาณทนุ หมนุ เวยี น 5 ปี (พ.ศ. 2562 - 2566) หนว่ ย : ลา้ นบาท ทม่ี า: 1. พระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 2. ร่างพระราชบญั ญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพที่ 3.8 - 2 ทุนหมนุ เวียนท่ไี ด้รับจัดสรรงบประมาณสูงสดุ ปี พ.ศ. 2566 ทีม่ า: ร่างพระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงานเลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร -54- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ทุนหมุนเวยี นที่ได้รบั การจัดสรรงบประมาณมากท่ีสุด 5 อนั ดับแรก ได้แก่ กองทุนหลกั ประกันสุขภาพ แห่งชาติ จานวน 142,297.9 ล้านบาท (ร้อยละ 68.8) กองทุนประชารัฐสวัสดิการเพ่ือเศรษฐกิจฐานรากและ สังคม จานวน 35,514.6 ล้านบาท (ร้อยละ 17.2 ) กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม จานวน 17,011.9 ล้านบาท (ร้อยละ 8.2) กองทุนเพ่ือความเสมอภาคทางการศึกษา จานวน 6,073.8 บาท (ร้อยละ 2.9) และกองทุนการแพทย์ฉุกเฉิน จานวน 1,050.3 ล้านบาท (ร้อยละ 0.5) รวมงบประมาณทุนหมุนเวียน 5 อนั ดับ จานวนทง้ั สน้ิ 201,948.5 ล้านบาท คดิ เป็นร้อยละ 97.6 ของงบประมาณทุนหมนุ เวยี นท้งั หมด 3.8.2 งบประมาณทุนหมนุ เวียนตามประเภททุนหมุนเวียน ทนุ หมุนเวียนที่ไดร้ ับจดั สรรงบประมาณมีเพยี ง 4 ประเภท (จากทุนหมุนเวยี นทั้งหมด 5 ประเภท) ได้แก่ 1) ทุนหมุนเวียนเพ่ือการสงเคราะห์และสวัสดิการสังคม ได้รับจัดสรรงบประมาณสูงสุด จานวน 179,916.4 ลา้ นบาท เพิม่ ขน้ึ จากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 7,545.7 ล้านบาท คดิ เปน็ ร้อยละ 4.4 โดย ทุนหมุนเวียนเพื่อการสงเคราะห์ฯ ท่ีสาคัญได้รับจัดสรรงบประมาณ เช่น กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ จานวน 142,297.9 ล้านบาท กองทุนประชารัฐสวัสดิการเพื่อเศรษฐกิจฐานรากและสังคม จานวน 35,514.6 ลา้ นบาท กองทุนการแพทยฉ์ กุ เฉิน 1,050.3 ล้านบาท เปน็ ต้น 2) ทุนหมุนเวียนเพื่อการสนับสนุนส่งเสริม จานวน 26,843.8 ล้านบาท เพ่ิมขึ้นจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 3,968.7 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 17.4 โดยทุนหมุนเวียนเพ่ือการสนับสนุนส่งเสริม ท่ีสาคัญได้รับจัดสรรงบประมาณ เชน่ กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วจิ ยั และนวัตกรรม จานวน 17,011.9 ลา้ นบาท กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา จานวน 6,073.8 ล้านบาท กองทุนจัดรูปท่ีดิน 1,035.0 ล้านบาท เป็นตน้ 3) ทุนหมุนเวียนเพ่ือการกู้ยืม คือ กองทุนหมู่บ้านและชุมชนเมืองแห่งชาติ ได้รับจัดสรรงบประมาณ จานวน 154.2 ลา้ นบาท เพม่ิ ขึ้นจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 29.5 ลา้ นบาท คิดเปน็ ร้อยละ 23.7 4) ทุนหมุนเวียนเพื่อการบริการ คือ กองทุนการท่าอากาศยานอู่ตะเภา ได้รับจัดสรรงบประมาณ จานวน 71.3 ลา้ นบาท ซ่ึงในปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 ไม่ได้รับการจดั สรรงบประมาณ สาหรับ ทนุ หมุนเวยี นเพ่อื การจาหน่ายและการผลิต ไม่ได้รับการจดั สรรในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพท่ี 3.8 - 3 ภาพรวมงบประมาณทุนหมนุ เวยี น ปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 ท่ีมา: 1. พระราชบญั ญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 2. ร่างพระราชบญั ญตั งิ บประมาณรายจ่ายประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -55- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.8.3 งบประมาณจาแนกตามยุทธศาสตรช์ าติ งบประมาณจาแนกตามยุทธศาสตร์ชาติ พบว่า งบประมาณของทุนหมุนเวียนส่วนใหญ่อยู่ภายใต้ ยุทธศาสตร์ด้านการสร้างโอกาสและความเสมอภาคทางสังคม มีทุนหมุนเวียนภายใต้ยุทธศาสตร์ฯ จานวน 13 ทุน รวมงบประมาณท้ังส้ิน 185,124.3 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 89.4 เพ่ิมข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 8,154.5 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 21.7 โดยมีทุนหมุนเวียนที่สาคัญ ๆ เช่น กองทุน หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ กองทุนประชารัฐสวัสดิการเพ่ือเศรษฐกิจฐานรากและสังคม กองทุนเพ่ือความ เสมอภาคทางการศกึ ษา เปน็ ตน้ รองลงมา คอื ยุทธศาสตรด์ า้ นการสรา้ งความสามารถในการแขง่ ขัน จานวน 6 ทุน รวมงบประมาณทั้งสิ้น 18,705.6 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 9.0 เพ่ิมข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 3,330.3 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 21.7 ทุนหมุนเวียนท่ีสาคัญ ๆ เช่น กองทุนส่งเสริม วทิ ยาศาสตร์ วจิ ยั และนวัตกรรม กองทนุ ส่งเสรมิ วิสาหกิจขนาดกลางขนาดยอ่ ม เป็นตน้ แผนภาพท่ี 3.8 - 4 งบประมาณทุนหมุนเวยี น ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จาแนกตามยุทธศาสตร์ชาติ ทม่ี า: 1. พระราชบัญญัตงิ บประมาณรายจ่ายประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 2. รา่ งพระราชบญั ญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปงี บประมาณ พ.ศ.2566 3.8.4 ผลการดาเนนิ งานของทุนหมุนเวียน 1) ผลการเบกิ จ่ายงบประมาณ ข้อมูลผลการเบิกจ่ายงบประมาณของทุนหมุนเวียนที่ได้รับจัดสรรงบประมาณ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 29 ทุน จากระบบ GFMIS ณ วันท่ี 31 มีนาคม 2565 หรือส้ินสุดไตรมาสท่ี 2 พบว่า ทุนหมุนเวียนมีงบประมาณหลังโอนเปล่ียนแปลง จานวน 195,370.4 ล้านบาท เบิกจ่าย จานวน 147,016.8 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 75.3 แบ่งเป็นรายจ่ายประจา จานวน 139,923 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 74.3 และ รายจ่ายลงทุน จานวน 7,093.8 ลา้ นบาท คดิ เป็นร้อยละ 100 ดงั น้ี สานักงานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -56- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 หนว่ ย: ลา้ นบาท ทม่ี า: รายงานสรปุ ผลการเบกิ จา่ ยงบประมาณ จากระบบ GFMIS ส้ินสดุ วนั ท่ี 31 มนี าคม 2565 จากตารางทุนหมุนเวียนที่มีผลการเบิกจ่ายสูงสุด คือ กองทุนจัดรูปท่ีดินเพื่อพัฒนาพื้นท่ี และกองทุน จัดรปู ทด่ี ิน โดยมผี ลการเบิกจา่ ยร้อยละ 100 ซง่ึ เปน็ รายจ่ายลงทุนทัง้ จานวน รองลงมา คอื กองทุนหลักประกัน สุขภาพแห่งชาติ มีผลเบิกจ่ายรวม 107,234.9 ลา้ นบาท คิดเป็นร้อยละ 76.3 ทงั้ นี้ ทนุ หมนุ เวียนส่วนใหญ่มีผล เบิกจ่ายส่วนใหญ่ร้อยละ 75 ของงบประมาณที่ได้รับจัดสรร สาหรับทุนหมุนเวียนที่มีผลการเบิกจา่ ยต่าสดุ คือ กองทุนยุติธรรม กองทุนเพื่อการป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ กองทุนปรับโครงสร้างการผลิต ภาคเกษตรเพ่ือเพิ่มขีดความสามารถการแข่งขันของประเทศ กองทุนพัฒนาบทบาทสตรี กองทุนรวมเพ่ือ ช่วยเหลือเกษตรกร และกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา โดยมีผลการเบิกจ่ายร้อยละ 50 ของ งบประมาณที่ไดร้ บั จดั สรร 2) ผลการดาเนนิ งาน ข้อมูลจากระบบบริหารจัดการเงินนอกงบประมาณ (Non-Budgetary Management System : NBMS) กรมบัญชีกลาง พบว่า สิ้นสุดไตรมาสที่ 2 (ณ วันท่ี 31 มีนาคม 2565) ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ทุนหมุนเวียนจานวนทั้งสิ้น 115 ทุน มีรายได้รวมจานวน 340,680.23 ล้านบาท ค่าใช้จ่าย 360,077.9 ล้านบาท และมรี ายได้สงู /-ต่า กวา่ ค่าใช้จ่าย จานวน -19,397.6 ลา้ นบาท ดังนี้ แผนภาพท่ี 3.8 - 5 ผลการดาเนนิ งานทุนหมนุ เวียน ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ณ สิน้ สดุ ไตรมาสที่ 2 หน่วย: ล้านบาท ทมี่ า: ระบบบริหารจัดการเงนิ นอกงบประมาณ (Non-Budgetary Management System : NBMS) กรมบญั ชกี ลาง จากภาพสะท้อนให้เห็นถึงประสิทธิภาพในการบริหารจัดการอย่างมีประสิทธิภาพสาหรับ ทนุ หมุนเวียนท่ีไม่ไดร้ ับจัดสรรงบประมาณ ซง่ึ สง่ ผลใหม้ ียอดรายได้สูงกว่าค่าใชจ้ ่ายท่ีเกิดขึ้น แต่ในทางตรงกันข้าม หากเป็นทุนหมุนเวียนที่ได้รบั การจดั สรรงบประมาณการท่ีมียอดค่าใชจ้ ่ายที่เกิดข้ึนจริงต่ากว่ารายได้ส่งผลใหม้ ี งบประมาณเหลือจ่ายสะสม และการใช้จา่ ยงบประมาณอาจไม่สอดคลอ้ งกับแผนฯ ทก่ี าหนดไว้ สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -57- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.8.5 การสมทบงบประมาณรายจ่ายประจาปี จากข้อมูลเอกสารงบประมาณรายงานสถานะและแผนการใช้จ่ายเงินนอกงบประมาณของหน่วยรับ งบประมาณ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 - 2566 พบว่า ทุนหมุนเวียนมีรายได้เงินนอกงบประมาณ จานวน 478,720.9 ล้านบาท นาเงินนอกงบประมาณมาสมทบงบประมาณรายจ่ายประจาปี จานวนรวม 1,866.0 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 0.4 ของรายไดเ้ งนิ นอกงบประมาณ แผนภาพท่ี 3.8-6 งบประมาณ รายได้เงินนอกงบประมาณ และการสมทบงบประมาณรายจา่ ย ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 - 2566 26 ทนุ 29 ทุน 30 ทนุ ที่มา: เอกสารงบประมาณฉบับท่ี 7 รายงานสถานะและแผนการใชจ้ ่ายเงินนอกงบประมาณ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 หากพิจารณารายงานหน่วยแล้ว พบว่า ทุนหมุนเวียนท่ีได้รับการจัดสรรงบประมาณระหว่าง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 - 2566 มีทุนหมุนเวียนเพียง 3 ทุนเท่านั้นที่นารายได้เงินนอกงบประมาณมาสมทบ งบประมาณรายจ่ายประจาปี อย่างต่อเนื่องทุกปี คือ กองทุนเพ่ือการสืบสวนและสอบสวนคดีอาญา กองทุน ส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม และกองทุนจัดรูปที่ดิน โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 กองทุน เพ่ือการสืบสวนและสอบสวนคดีอาญา สมทบงบประมาณสูงท่ีสุด จานวน 336.0 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 57.3 ของเงินสมทบท้ังหมด สาหรับทุนหมุนเวียนท่ีมีรายได้เงินนอกงบประมาณแต่ไม่ได้นามาสมทบ งบประมาณรายจ่ายประจาปี เน่อื งจากมแี ผนการใชจ้ า่ ยเงนิ นอกงบประมาณสาหรับการดาเนินงานของทุน หมุนเวียนไว้เรียบร้อยแล้ว ทั้งนี้ แผนการใช้จ่ายเงินนอกงบประมาณที่ทุนหมุนเวียนแสดงไว้ในเอกสาร งบประมาณมีเพยี งกรอบวงเงนิ สาหรบั การใช้จ่าย ไมม่ รี ายละเอียดท่ีชดั เจน ศึกษาขอ้ มูลเพมิ่ เติมเอกสารวิชาการ PBO เร่ือง รายได้เงนิ นอกงบประมาณกับการสมทบ งบประมาณรายจ่ายประจาปี สานักงานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -58- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.9 งบประมาณรายจ่ายขององค์การมหาชน องค์การมหาชน คือ หน่วยงานของรัฐที่มีฐานะเป็นนิติบุคคล มีวัตถุประสงค์เพื่อดาเนินกิจการในการ ให้บริการสาธารณะตามท่ีกาหนด ภายใต้หลักการของความคล่องตัวทั้งในด้านการบริหารจัดการและ การงบประมาณ โดยมีองค์การมหาชนท่ีจัดตั้งโดยพระราชกฤษฎีกาตามพระราชบัญญัติองค์การมหาชน พ.ศ. 2542 และที่จดั ตง้ั โดยพระราชบัญญัติเฉพาะ (หน่วยงานในกากบั ) ปัจจุบันองค์การมหาชนมีจานวนทั้งส้ิน 52 แห่ง ไม่รวมมหาวิทยาลัยและโรงพยาบาลในกากับ ซึ่งจาแนกได้หลายรปู แบบตามวัตถปุ ระสงค์ ตามลกั ษณะงานเพ่ือให้สอดคล้องกับการพัฒนาดา้ นเศรษฐกิจและ สังคมตามกฎหมายและวิธีการจัดตั้ง และตามนโยบายการบริหาร โดยมีจุดมุ่งหมายให้มีการใช้ประโยชน์ ทรัพยากรและบุคลากรให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด ทั้งน้ีต้องไม่เป็นกิจการท่ีมีวัตถุประสงค์เพ่ือแสวงหากา ไร เป็นหลัก 3.9.1 งบประมาณขององคก์ ารมหาชน ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 องค์การมหาชนท่ีได้รับจัดสรรงบประมาณมีทั้งสิ้น 51 แห่ง รวมเป็น งบประมาณทั้งสิ้น 22,086.2 ล้านบาท เพิ่มขึ้น 1,220.9 ล้านบาท จากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 หรือคิดเป็น ร้อยละ 5.9 แผนภาพท่ี 3.9 - 1 งบประมาณขององค์การมหาชน ปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 ท่ีมา: 1. เอกสารงบประมาณ ฉบับที่ 5 ฉบบั ปรับปรงุ ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 2. เอกสารงบประมาณ ฉบับที่ 5 ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -59- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์ร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 โดยองค์การมหาชนที่ได้รับจัดสรรงบประมาณปี พ.ศ. 2566 เพิ่มข้ึนจากปี 2565 ในสัดส่วนมากที่สุด 3 อันดับแรก ไดแ้ ก่ 1) สานักงานคณะกรรมการการรักษาความม่ันคงปลอดภัยไซเบอร์แห่งชาติ เพิ่มข้ึน 174.2 ล้านบาท คิดเปน็ รอ้ ยละ 120.7 2) สถาบันวคั ซีนแหง่ ชาติ เพิม่ ขึ้น 21.3 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 95.7 3) สถาบันระหว่างประเทศเพ่ือการค้าและการพัฒนา (องค์การมหาชน) เพ่ิมขึ้น 20.8 ล้านบาท คิดเปน็ ร้อยละ 58.8 และองคก์ ารมหาชนที่ได้รับจดั สรรงบประมาณปี พ.ศ. 2566 ลดลงจากปี 2565 ในสดั ส่วนมากที่สดุ 3 อันดบั ไดแ้ ก่ 1) สถาบนั เพอื่ การยุติธรรมแห่งประเทศไทย (องคก์ ารมหาชน) ลดลง 201.7 ลา้ นบาท คดิ เปน็ รอ้ ยละ 57.1 2) โรงพยาบาลบา้ นแพ้ว (องค์การมหาชน) ลดลง 12.5 ลา้ นบาท คิดเป็นรอ้ ยละ 48.3 3) สานกั งานพัฒนาพงิ คนคร (องค์การมหาชน) ลดลง 27.4 ลา้ นบาท คดิ เป็นรอ้ ยละ 25.8 3.9.2 การสมทบงบประมาณรายจา่ ยประจาปี สาหรับปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 องค์การมหาชนได้รับจัดสรรงบประมาณท้ังส้ิน 22,086.2 ลา้ นบาท มีการนาเงินนอกงบประมาณมาสมทบเงินงบประมาณรายจ่ายประจาปี จานวน 4,413.0 ล้านบาท คิดเป็น รอ้ ยละ 19.1 ของงบประมาณท่ไี ดร้ บั จัดสรร แผนภาพท่ี 3.9 - 2 การสมทบงบประมาณรายจ่ายประจาปี ปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 ทมี่ า: 1. เอกสารงบประมาณ ฉบับท่ี 7 ฉบับปรับปรงุ ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 สานักงบประมาณ 2. เอกสารงบประมาณ ฉบบั ที่ 7 ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -60- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ ่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3.9.3 รายจ่ายบุคลากร ปี 2566 คณะกรรมการพัฒนาและส่งเสริมองค์การมหาชน (กพม.) ได้กาหนดหลักการมิให้องค์การมหาชนมี ค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรเกินกว่าความจาเป็นและไม่เป็นภาระงบประมาณของประเทศ โดยมีหลักการดังน้ี (1) ควรนาเงินทุนสะสม และรายได้มาเป็นค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรเพิ่มเติมนอกเหนือจากงบเงินอุดหนุนทุก ประเภทที่ได้รับจากรัฐบาลในแต่ละปี เพ่ือลดการพึ่งพางบประมาณจากภาครัฐ (2) ควรกาหนดกรอบวงเงิน รวมค่าใชจ้ า่ ยด้านบคุ ลากรขององค์การมหาชนไว้ไมเ่ กินร้อยละ 30 ของแผนการใช้จ่ายเงนิ ประจาปีน้นั (ยกเวน้ บางหน่วยงานอาจกาหนดร้อยละ 32) และ (3) กาหนดให้คณะกรรมการองค์การมหาชนแต่ละแห่งพิจารณา กรอบวงเงินรวมค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรอย่างมีประสิทธิภาพ และเพิ่มการหารายได้ให้เหมาะสม เพ่ือจะได้ ไม่ตอ้ งสง่ คาขอยกเว้นกรอบวงเงินรวมคา่ ใช้จา่ ยดา้ นบุคลากรมายัง กพม. การวิเคราะห์รายจ่ายบุคลากรในส่วนนี้จะเปรียบเทียบรายจ่ายบุคลากรท่ีได้รับจากงบประมาณกับ งบประมาณท่ีได้รับจัดสรร และเปรียบเทียบรายจ่ายบุคลากรที่ได้รับจากงบประมาณกับประมาณค่าใช้จ่าย ที่ไม่รวมค่าเสื่อมราคาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 (ตารางที่ 3.9 - 1) พบว่า ภาพรวมองค์การมหาชน 51 แห่ง มีค่าใช้จ่ายในการดาเนินงาน (ไม่รวมค่าเส่ือมราคา) เท่ากับ 30,601.0 ล้านบาท โดยได้รับงบประมาณอดุ หนนุ 22,086.2 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 72.3 ของค่าใช้จ่ายดาเนินงานรวม โดยมีรายจ่ายบุคลากรเท่ากับ 6,004.0 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 27.2 ของงบประมาณท่ีได้รับจัดสรร และรายจ่ายบุคลากรเปรียบเทียบกับประมาณ การคา่ ใช้จ่ายดาเนินงาน เท่ากบั ร้อยละ 19.6 ตารางท่ี 3.9 - 1 สัดส่วนรายจา่ ยบคุ ลากรต่องบประมาณ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 หนว่ ย: ลา้ นบาท งบประมาณ ประมาณการ รายจ่าย ร้อยละ ร้อยละ (1) คา่ ใชจ้ ่าย* บุคลากร (3)/(1)*100 (3)/(2)*100 (2) (3) องค์การมหาชน 22,086.2 30,601.0 6,004.0 27.2 19.6 (51 แหง่ ) หมายเหตุ: * จากรายการคา่ ใชจ้ า่ ยไมร่ วมคา่ เส่ือมราคาในเอกสารงบประมาณ ฉบับท่ี 5 ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 หากพิจารณารายหน่วยงาน พบว่า องคก์ ารมหาชนส่วนใหญ่มีสัดสว่ นรายจา่ ยบุคลากรต่องบประมาณ เกินกว่าร้อยละ 30 ซึ่งหน่วยงานองค์การมหาชนได้นาเงินรายได้ หรือเงินอื่นมาสมทบทาให้สัดส่วนรายจ่าย บุคลากรเทียบกับค่าใช้จ่ายดาเนินงานลดลง อย่างไรก็ตาม เมื่อเปรียบเทียบรายจ่ายบุคลากรกับประมาณการ ค่าใช้จ่ายท่ีไม่รวมค่าเสือ่ มราคา พบว่า ยังคงมีหน่วยงานท่ีมีสัดส่วนรายจ่ายบุคลากรต่อประมาณการค่าใชจ้ ่าย เกินกว่าร้อยละ 30 และมีหน่วยงานที่มีสัดส่วนอยู่ระหว่างร้อยละ 25 - 30 ซึ่งใกล้เคียงกับกรอบวงเงินรวม คา่ ใช้จา่ ยด้านบุคลากรท่ไี ด้กาหนดไว้ สานกั งานเลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร -61- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ขอ้ สังเกต PBO จากข้อมูลข้างต้น พ.ศ. 2562 - 2566 องค์การมหาชนได้รับจัดสรรงบประมาณ 117,747.4 ล้านบาท โดยสัดส่วนการสมทบงบประมาณรายจ่ายประจาปีอยใู่ นชว่ งร้อยละ 12.3 - 21.3 องคก์ ารมหาชน ส่วนใหญ่มีรายจ่ายบุคลากรต่องบประมาณ หรือ รายจ่ายบุคลากรต่อประมาณการค่าใช้จ่ายสูงกว่าหรือ ใกล้เคียงร้อยละ 30 ดังนั้น คณะกรรมการองค์การมหาชนแต่ละแห่งควรเข้มงวด เคร่งครัดเก่ียวกับการ บริหารทรัพยากรบุคคล เพื่อไม่ให้มีรายจ่ายด้านบุคลากรเกินความจาเป็น บริหารทรัพยากรบุคคลอย่างมี ประสิทธิภาพ หรือนาเทคโนโลยีแทนการใชก้ าลงั คน เพือ่ ลดภาระงบประมาณของประเทศ รายละเอียดงบประมาณองค์การมหาชน 3.10 งบประมาณจังหวดั และกลุ่มจังหวดั งบประมาณจังหวัดและกลุ่มจังหวัดมีความสาคัญอย่างยิ่งในการขับเคล่ือนนโยบายรัฐบาลไปสู่พื้นที่ เปา้ หมายโดยตรง ซึง่ ถอื เป็นการสรา้ งความเป็นธรรมใหเ้ กิดขึ้นในระบบงบประมาณ โดยเพมิ่ อานาจประชาชน ในกระบวนการงบประมาณแผ่นดินไปพร้อมกบั การกระจายงบประมาณลงสู่พ้ืนท่ีอันเปน็ รากฐานสาคัญในการ ลดความเหลื่อมล้าและเพ่ิมความเท่าเทียมทางโอกาสในสังคม โดยงบประมาณจังหวัดมีวัตถุประสงค์เพื่อ แก้ไขปัญหาความเดือดร้อนของประชาชนในพื้นท่ี มุ่งเน้นการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมตามบริบทของพ้ืนท่ี สว่ นงบประมาณกลุ่มจังหวดั มวี ัตถปุ ระสงค์เพ่ือขบั เคล่ือนการพัฒนากลุ่มจังหวดั ที่เป็นการเพ่ิมศักยภาพตาม ความต้องการรายพื้นที่หรือแก้ไขปัญหาที่เป็นประเด็นร่วมของกลุ่มจังหวัด และเพื่อขับเคลื่อนการพัฒนา ในลักษณะ Cluster หรือตอบสนองนโยบายสาคัญของรัฐบาลเชิงพื้นท่ีในระดับกลุ่มจังหวัด ผ่านการดาเนิน โครงการตามแผนพัฒนาจังหวัดและกลุ่มจงั หวดั ซึ่งเป็นกลไกหลักในการขับเคลื่อนการพัฒนาพ้ืนที่ให้มีความ สอดคล้องกับประเด็นปัญหาและความต้องการเชิงพ้ืนท่ี อันเป็นการช่วยลดทอนการแก้ไขปัญหาความเดือดร้อน ของประชาชนในแตล่ ะพ้ืนทดี่ ้วยชุดหลักการทั่วไปเดียวกันท้งั หมด อยา่ งไรก็ตาม เนือ่ งจากงบประมาณจังหวัด และกลุ่มจังหวัด ถูกวางตาแหน่งไว้ในลักษณะงบประมาณเพื่อเติมเต็มช่องว่างหรือความขาดแคลนของ จังหวัดและกลุ่มจังหวัดจากงบประมาณขององค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน และงบประมาณของกระทรวง/ หน่วยงาน (Function) ที่จัดสรรลงพื้นที่จังหวัดและกลุ่มจังหวัด ดังนั้น จึงได้รับการจัดสรรงบประมาณ เพียงเท่าท่ีจาเป็นตามสภาพปัญหา และความสอดคล้องกับแนวทางการพัฒนาภาค และนโยบายของรัฐบาล การจัดทางบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 คณะกรรมการบูรณาการนโยบาย พัฒนาภาค (ก.บ.ภ.) ได้เหน็ ชอบกรอบงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สาหรับงบประมาณ จังหวัดและกลุ่มจังหวัด เดิมกาหนดกรอบวงเงินไว้ จานวน 28,000 ล้านบาท แบ่งเป็น งบประมาณจังหวัด ร้อยละ 70 จานวน 19,600 ล้านบาท และงบประมาณกลุ่มจังหวัดร้อยละ 30 จานวน 8,400 ล้านบาท ต่อมาท่ีประชุม ก.บ.ภ. ครั้งที่ 1/2565 เม่ือวันท่ี 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2565 ได้มีมติเห็นชอบแผนพัฒนาจังหวัด และกลุ่มจังหวัด พ.ศ. 2566 - 2570 และแผนปฏิบัติราชการประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ของจังหวัด สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -62- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 และกลุ่มจังหวัด ภายในกรอบวงเงนิ จานวน 1,409 โครงการ งบประมาณ 29,284.2 ล้านบาท แลว้ จงึ นาเสนอ คณะรัฐมนตรีเพ่ือทราบ ซึ่งแผนปฏิบัติราชการประจาปีนี้ จะเสนอเป็นคาของบประมาณของจังหวดั และกลมุ่ จังหวัด เพอ่ื ขอรบั การจัดสรรงบประมาณตอ่ ไป ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 จังหวัดและกลุ่มจังหวัดได้รับการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจาปี จานวน 21,727.7 ล้านบาท ซ่ึงต่ากว่ากรอบวงเงินท่ี ก.บ.ภ. กาหนด แต่เพิ่มข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 4,316.7 ล้านบาท หรือเพ่ิมข้ึนร้อยละ 24.8 และคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 0.7 ของวงเงินงบประมาณ แบ่งเป็น (1) งบประมาณจังหวัด 76 จังหวัด จานวน 16,365.0 ล้านบาท (2) งบประมาณกลุ่มจังหวัด 18 กลุ่มจังหวัด จานวน 5,362.7 ล้านบาท โดยงบประมาณที่ได้รับจัดสรร จานวน 21,727.7 ล้านบาท น้อยกว่า คาขอที่ได้เสนอไว้ตามแผนปฏิบัติราชการประจาปี จานวน 7,556.5 ล้านบาท หรือลดลงร้อยละ 25.8 และ ลดลงจากกรอบเดิมที่ ก.บ.ภ. ได้กาหนดไว้ จานวน 6,272.3 ล้านบาท หรือลดลงร้อยละ 22.4 ทาให้งบประมาณ จานวนดังกล่าวน้ีเหลือเพียงร้อยละ 77.6 ของกรอบงบประมาณจังหวัดและกลุ่มจังหวัด จากแผนภาพท่ี 3.10 - 1 แสดงให้เห็นว่า งบประมาณจังหวัดและกลุ่มจังหวัดมีแนวโน้มลดลง ตั้งแต่ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 จาก 27,579.6 ล้านบาท เป็น 21,727.7 ล้านบาท ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แม้ว่าจังหวัดและกลุ่มจังหวัดจะได้รับจัดสรรงบประมาณเพิ่มข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ถึงร้อยละ 24.8 แต่ก็พบว่าการจัดสรรงบประมาณจังหวัดและกลุ่มจังหวัดไม่ได้เป็นไปตามกรอบการจัดสรรเท่าที่ควร โดยตลอดระยะเวลา 5 ปีที่ผ่านมา จังหวัดและกลุ่มจังหวัดไม่เคยได้รับการจัดสรรงบประมาณเต็มกรอบ แมแ้ ตป่ เี ดยี ว แผนภาพท่ี 3.10 - 1 เปรียบเทียบงบประมาณกับกรอบการจัดสรรงบประมาณของจังหวัดและกลุ่มจังหวดั 98.5% 84.3% 82.5% 62.2% 77.6% กรอบวงเงนิ งบประมาณ 27,579.6 23,597.1 23,109.5 17,411.0 21,727.7 รายจ่าย 28,000 ล้านบาทตอ่ ปี งบประมาณที่ได้รบั จัดสรรตอ่ กรอบวงเงิน (%) งบประมาณจงั หวัดและกลุ่ม จังหวดั (ลา้ นบาท) 2562 2563 2564 2565 2566 ทม่ี า: 1. งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 สานกั งบประมาณ 2. งบประมาณโดยสังเขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ โดยเฉพาะสัดส่วนของงบประมาณกลุ่มจังหวัดในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 (แผนภาพท่ี 3.10 - 2) จะเห็นได้ว่า มีสัดส่วนไม่ถึงร้อยละ 30 ในทุกปี ซึ่งอาจทาให้การขับเคล่ือนแผนพัฒนาของกลุ่ม จังหวัด และการพัฒนาในลักษณะ Cluster หรือตอบสนองนโยบายสาคัญของรัฐบาลเชิงพ้ืนท่ีในระดับกลุ่ม จงั หวัด ไมเ่ ป็นไปตามเปา้ หมาย สานกั งานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -63- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพท่ี 3.10 - 2 สดั ส่วนงบประมาณของจงั หวัดและกลุม่ จงั หวดั ในชว่ งปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2566 8,200.7 6,187.4 6,603.2 4,418.9 5,362.7 24.7% หน่วย: ลา้ นบาท 29.7% 26.2% 28.6% 25.4% งบประมาณกลมุ่ จังหวดั 19,378.9 17,409.7 16,506.3 12,992.1 16,365.0 งบประมาณจังหวัด 70.3% 73.8% 71.4% 74.6% 75.3% 2562 2563 2564 2565 2566 ท่ีมา: 1. งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2565 สานักงบประมาณ 2. งบประมาณโดยสังเขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ สาหรับประเด็นท่ีจังหวัดและกลุ่มจังหวัดไม่ได้รับการจัดสรรงบประมาณเต็มกรอบวงเงิน และ ประเด็นท่ีได้รับจัดสรรแต่มีแนวโน้มท่ีจะได้รับงบประมาณลดลงนั้น ผลการศึกษาการจัดการงบประมาณ จังหวัดและกลุ่มจังหวัดฯ สานักงบประมาณของรัฐสภา (2565) พบว่า รายจ่ายส่วนใหญ่ที่จังหวัดและกลุ่ม จังหวัดได้รับจัดสรรเป็นโครงการขนาดใหญ่และมีวงเงินงบประมาณสูง ซึ่งเน้นการก่อสร้างเข่ือนป้องกันตล่ิง ปรับปรุง/ก่อสร้างทางและสะพานเป็นจานวนมาก ท้ังยังพบว่าโครงการที่ได้รับการจัดสรรงบประมาณไม่ สอดคล้องกับสภาพปัญหาและความต้องการของพื้นท่ี เน่ืองจากมีการกาหนดเงื่อนไขในการจัดสรร งบประมาณให้จังหวัดและกลุ่มจังหวัดท่ีต้องมีรายจ่ายลงทุนต่อรายจ่ายประจาในสัดส่วน 75 ต่อ 25 ส่งผล ให้งบประมาณจังหวัดและกลุ่มจังหวัดส่วนใหญ่ จึงเป็นค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับที่ดินและสิ่งก่อสร้าง อีกทั้ง หลักเกณฑ์ของโครงการที่จะเสนอเป็นคาของบประมาณ (หลักเกณฑ์ DO/DON'T) ได้กาหนดเงื่อนไขว่า “โครงการต้องไม่เป็นโครงการขององค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน” จึงเป็นสาเหตุสาคัญที่อาจทาให้จังหวัด และกลุ่มจังหวัดได้รับจัดสรรงบประมาณไม่เต็มกรอบวงเงิน และมีการตั้งงบประมาณเป็นรายการที่ดินและ ส่ิงก่อสร้างจานวนมากเพื่อให้เป็นไปตามหลักเกณฑ์ดังกล่าว ด้วยข้อจากัดของจังหวัด และกลุ่มจังหวัดที่ไม่มี ขีดความสามารถในการที่จะดึงงบประมาณ ขนาดใหญ่มาลงใน พื้นที่ อีกท้ังไม่สามารถใช้งบพัฒนาจังหวัดหรือกลุ่มจังหวัด สนับสนุนให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ินและแผนในระดับ ล่าง เช่น แผนพัฒนาหมู่บ้าน แผนพัฒนาชุมชน แผนพัฒนา ตาบล แผนพัฒนาทอ้ งถิ่น และแผนพฒั นาอาเภอได้ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -64- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ข้อสังเกต PBO 1. ควรมีการจัดสรรงบประมาณและบูรณาการการทางานในเชิงพ้ืนที่ร่วมกัน ท้ังหน่วยงาน Function องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน และจังหวัดและกลุ่มจังหวัด โดยใช้แผนพัฒนาและแผนปฏิบัติ ราชการประจาปีของจังหวัดและกลุ่มจังหวัด ซึ่งเป็นจุดบรรจบระหว่างนโยบายของรัฐบาลจากข้างบน และ ความต้องการของประชาชนในพ้ืนท่ีจากข้างล่างทุกระดับเป็นกลไกหลักในการขับเคล่ือนการพัฒนาพ้ืนท่ี เพอ่ื ให้มคี วามเช่อื มโยงสอดคล้องกันในทกุ ระดบั เป็นแผนเดียวกัน (One Plan) เพื่อสะท้อนปญั หาและความ ต้องการของประชาชนในพ้ืนที่อย่างแท้จริง รวมถึงในการประเมินผลสัมฤทธิ์การดาเนินงานและการใช้จ่าย งบประมาณตอ้ งมเี ปา้ หมาย ตัวชวี้ ัด และค่าเปา้ หมายท่ีสอดคล้องกนั ทั้ง 3 ส่วน 2. รัฐบาลควรให้ความสาคัญในการจัดสรรงบประมาณจังหวัดเพ่ือลดความเหล่ือมล้าเชิงพื้นท่ี โดย คานึงถึงความก้าวหน้าในการพัฒนาคนและสัดส่วนคนจนของแต่ละจังหวัด โดยจัดสรรให้มีความผกผันกับ ระดับการพัฒนาของจังหวัดน้ัน ๆ โดยเฉพาะ “จังหวัดจน” ที่มีสัดส่วนคนจนสูงสุด ระดับความเหลื่อมล้า สูงสุด ระดับความก้าวหน้าการพัฒนาต่าท่ีสุด และผลิตภัณฑ์จังหวัดต่อหัวต่าท่ีสุด ได้แก่ แม่ฮ่องสอน บุรีรัมย์ ชัยนาท กาฬสินธุ์ ปัตตานี นครราชสีมา นราธิวาส ตาก และสระแก้ว ทั้งนี้ เพื่อให้การจัดสรร งบประมาณเป็นเครื่องมือในการสร้างความเป็นธรรมและลดความเหล่ือมลา้ ในทุกมิติ สาหรับข้อมูลเกี่ยวกับความเหลื่อมล้าในเชิงพื้นที่สามารถศึกษาเพิ่มเติมจากเอกสาร วิชาการของ PBO ฉบับที่ 2/2565 เร่ือง การวิเคราะห์งบประมาณและความเหลื่อมล้า เชิงพ้ืนท่ี ปี 2562 - 2565: งบกระทรวงแยกตามจังหวัด และงบลงพ้ืนท่ีจังหวัดแยก ตามกระทรวง 3.11 การจดั สรรรายไดแ้ ละงบประมาณใหแ้ ก่องค์กรปกครองส่วนท้องถ่นิ 3.11.1 ภาพรวมการจัดสรรรายได้และงบประมาณให้แก่องคก์ รปกครองส่วนท้องถ่ิน ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน (อปท.) ได้รับจัดสรรรายได้ (Revenues) จาก รัฐบาล ซ่ึงรวมถึงการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายเป็นเงินอุดหนุน อปท. ด้วย โดยเป็นจานวนรวมทั้งสิ้น 737,083.6 ล้านบาท เพิ่มขึ้นจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 29,023.5 ล้านบาท หรือเพ่ิมข้ึนร้อยละ 4.1 และรายได้ท่ีจัดสรรให้ อปท. มีสัดส่วนร้อยละ 29.6 ของรายได้สุทธิของรัฐบาล (ไม่รวมเงินกู้) จานวน 2,490,000 ล้านบาท ซ่ึงสัดส่วนดังกล่าวสูงกว่าข้ันต่าตามมาตรา 30 (4) พระราชบัญญัติกาหนดแผนและ ข้ันตอนการกระจายอานาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถ่ิน พ.ศ. 2542 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ที่กาหนดให้รัฐ จดั สรรภาษแี ละอากร เงนิ อดุ หนุน และรายไดอ้ ืน่ ใหแ้ ก่ อปท. ตั้งแตป่ งี บประมาณ พ.ศ. 2550 เปน็ ตน้ ไป ต้องมี สัดส่วนต่อรายได้สุทธิของรัฐบาลไม่น้อยกว่าร้อยละ 25 และมีจุดมุ่งหมายให้ อปท. มีรายได้เพิ่มข้ึนไม่น้อยกว่า รอ้ ยละ 35 ตามระยะเวลาที่เหมาะสม ตามตารางท่ี 3.11 – 1 สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -65- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ตารางที่ 3.11 - 1 เปรียบเทียบระหว่างรายได้สทุ ธิของรฐั บาล (ไมร่ วมเงนิ ก)ู้ กับรายได้และเงินอุดหนุน ท่จี ัดสรรให้ อปท.ปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หน่วย: ลา้ นบาท รายการ ปงี บประมาณ เปลี่ยนแปลง 2565 2566 1.รายได้สทุ ธิของรัฐบาล (ไมร่ วมเงนิ กู้) 2,400,000.0 2,490,000.0 90,000.0 (100.0%) (100.00%) (3.75%) 2.รายได้และงบประมาณทีอ่ ดุ หนนุ ให้ อปท. 708,060.1 737,083.6 29,023.5 (29.5%) (29.6%) (4.1%) ทีม่ า: งบประมาณโดยสังเขป ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ ทั้งนี้ การจัดสรรรายได้และเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ดังกล่าวข้างต้น ยังต่า กว่าจุดมุ่งหมายตามมาตรา 30 (4) ร้อยละ 5.4 (35.0 - 29.6 = 5.4) หรือรัฐบาลควรจัดสรรรายได้รวมเพิม่ ให้ อปท. จานวน 134,468.0 ล้านบาท เพื่อให้บรรลุจุดมุ่งหมายร้อยละ 35 ของรายได้สุทธิของรัฐบาล (ไม่รวม เงินกู้) ในปัจจุบัน โดยรายได้รวม (รายได้และเงินอุดหนุน) ที่รัฐบาลจัดสรรให้แก่ อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 จานวนทงั้ สน้ิ 737,083.6 ล้านบาท จาแนกเป็น 1) ด้านรายได้ (ภาษีและรายได้ท่ีไม่เป็นภาษี) ประกอบด้วย รายได้ที่ อปท. จัดเก็บเอง รายได้ที่ รัฐบาลเก็บให้และแบ่งให้ รวมเป็นจานวน 429,972.0 ล้านบาท หรือร้อยละ 58.3 ของท้ังหมด (737,083.6 ล้านบาท) เพิ่มขึน้ จากปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 19,692.0 ล้านบาท เมอ่ื เปรยี บเทยี บสัดส่วนของรายได้ ตอ่ รายไดร้ วมของ อปท. ทง้ั หมดพบวา่ เพิ่มขึน้ จากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 รอ้ ยละ 0.4 2) ด้านเงินอุดหนุน จากงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ท่ีรัฐบาลจัดสรรให้ อปท. จานวน 307,111.6 ล้านบาท หรือร้อยละ 41.7 ของท้ังหมด (737,083.6 ล้านบาท) เพ่ิมขึ้นจาก ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 9,331.5 ล้านบาท แต่เม่ือเปรียบเทียบสัดส่วนของเงินอุดหนุนต่อรายได้รวมของ อปท. ทั้งหมดพบวา่ ลดลงจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ร้อยละ 0.4 ตารางที่ 3.11 - 2 เปรยี บเทียบการจดั สรรรายได้และเงนิ อุดหนุนใหแ้ ก่ อปท. ปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หน่วย: ลา้ นบาท รายการ ปงี บประมาณ เปลย่ี นแปลง 2565 2566 รายได้รวมของ อปท. 708,060.1 737,083.6 29,023.5 (100.0%) (100.0%) 1.ด้านรายได:้ รายไดท้ ่ี อปท. จัดเก็บเองและรายได้ท่ี 410,280.0 429,972.0 19,692.0 รัฐบาลเกบ็ ให้และแบง่ ให้ (57.9%) (58.3%) (0.4%) 2. ดา้ นเงนิ อดุ หนนุ : งบประมาณรายจา่ ยเปน็ เงนิ อุดหนุน 297,780.1 307,111.6 9,331.5 ท่จี ดั สรรใหแ้ ก่ อปท. (42.1%) (41.7%) (-0.4%) ทม่ี า: งบประมาณโดยสังเขป ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ สานกั งานเลขาธิการสภาผูแ้ ทนราษฎร -66- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพท่ี 3.11 - 1 สัดสว่ นของการจดั สรรรายได้และเงนิ อุดหนุนให้แก่ อปท. ปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 ปี 2565 ปี 2566 หน่วย: ลา้ นบาท 297,780.1 307,111.6 (42.1%) (41.7%) เงนิ อดุ หนุน รายได้ 410,280.0 429,972.0 (57.9%) (58.3%) ท่มี า: งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ 3.11.2 การวิเคราะห์การจัดสรรรายได้และเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 กับ ความสามารถทางการคลงั ของ อปท.1 พระราชบัญญัติกาหนดแผนและข้ันตอนการกระจายอานาจฯ ตราข้ึนตามรัฐธรรมนูญแห่ง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2540 เพอ่ื มุง่ กระจายอานาจใหท้ ้องถิ่นพึ่งตนเองและตดั สนิ ใจในกจิ การท้องถ่ินได้เอง โดยมาตรา 30 (4) กาหนดให้รัฐจัดสรรภาษีและอากร เงินอุดหนุนและรายได้อ่ืนให้แก่ อปท. เพื่อให้สอดคล้อง กับการดาเนนิ การตามอานาจและหน้าที่ของ อปท. แตล่ ะประเภทอย่างเหมาะสม โดยตงั้ แตป่ งี บประมาณ พ.ศ. 2550 เป็นต้นไป ให้ อปท. มีรายได้เป็นสัดส่วนต่อรายได้สุทธิของรัฐบาลไม่น้อยกว่าร้อยละ 25 และมี จุดมุ่งหมายท่ีจะให้ อปท. มีรายได้เพิ่มขึ้นเป็นสัดส่วนต่อรายได้สุทธิของรัฐบาลในอัตราไม่น้อยกว่าร้อยละ 35 โดยมีการจัดสรรสัดส่วนท่ีเป็นธรรมแก่ อปท. และคานึงถึงรายได้ของ อปท. นั้นด้วย สอดคล้องตาม รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยมาตรา 250 วรรคส่ี กาหนดให้รัฐต้องดาเนินการให้ อปท. มีรายได้ของ ตนเองโดยจัดระบบภาษีหรือการจัดสรรภาษีที่เหมาะสม รวมท้ังส่งเสริมและพัฒนาการหารายได้ของ อปท. เพ่ือให้สามารถดาเนินการตามอานาจหน้าท่ีได้อย่างเพียงพอ โดยในระหว่างที่ยังไม่อาจดาเนินการได้ ให้รัฐ จัดสรรงบประมาณเพ่อื สนบั สนุน อปท. ไปพลางก่อน การจัดสรรรายได้ ให้แก่ อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ต่อ รายได้สุทธิของรัฐบาล (ไม่รวมเงินกู้) นอกจากเป็นบทบัญญัติตามกฎหมายแล้ว ยังเป็นดัชนีช้ีวัดถึงผลการดาเนินการของรัฐบาลเพื่อกระจายอานาจ ทางการคลังใหแ้ ก่ อปท. ตามนัยรัฐธรรมนูญดงั กลา่ วขา้ งต้นอีกดว้ ย โดยสัดสว่ นรอ้ ยละ 29.6 ของปีงบประมาณ 1 ความสามารถทางการคลังของ อปท. (Fiscal capacity) เปน็ ระดบั ความสามารถในการจดั หารายไดเ้ มอ่ื เปรียบเทียบกบั ความจาเป็นในการใชจ้ ่าย เพอ่ื การจดั บริการสาธารณะให้แก่ประชาชนของ อปท. ซ่ึงสะทอ้ นระดับความเข้มแข็งของ อปท. และระดับการกระจายอานาจจากส่วนกลางให้แก่ อปท. สานกั งานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -67- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 พ.ศ. 2566 สูงกว่าเม่ือเปรียบเทียบกับการจัดสรรรายได้ให้แก่ อปท. 5 ปีงบประมาณที่ผ่านมา คือ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565 ท่ีมีสัดส่วนร้อยละ 28.8 29.5 29.4 29.3 และ 29.5 ตามลาดับ และเมื่อ วิเคราะห์อัตราเฉลี่ยการเติบโตของรายได้ อปท.ต่อรายได้สุทธิของรัฐบาลต่อปี (average annual growth rate) ในรอบระยะเวลาดังกลา่ วพบว่ามีค่าเฉล่ียการเติบโตร้อยละ 0.1 ซึ่งสะท้อนผลการดาเนินการพัฒนาการ จดั สรรรายไดใ้ หแ้ ก่ อปท. วา่ เตบิ โตตอ่ ปีเพ่มิ เล็กนอ้ ย 1) การจัดสรรรายไดก้ ับความสามารถทางการคลงั ของ อปท. จากการวิเคราะห์สัดส่วนรายได้ อปท. (รายไดท้ ี่ อปท. จัดเก็บเอง +รายไดท้ ี่รัฐบาลจัดเก็บและแบ่งให้ อปท.) ต่อ รายได้รวม อปท. (รายได้ อปท. + เงินอดุ หนนุ ที่รฐั บาลจัดสรรให้แก่ อปท.) ของปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 เปรียบเทียบกับ 5 ปีงบประมาณท่ีผ่านมา คือ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565 พบว่าปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีสัดส่วนร้อยละ 58.3 ขณะที่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565 มีค่าร้อยละ 63.4 63.3 61.8 59.7 และ 57.9 ตามลาดับ โดยค่าสดั สว่ นลดลงอยา่ งต่อเน่ือง ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 มคี า่ ต่าท่สี ุดรอ้ ยละ 57.9 และเพ่ิมขน้ึ ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 ตามตารางที่ 3.11 - 3 และแผนภาพที่ 3.11 – 2 ตารางที่ 3.11 - 3 สดั สว่ นรายได้สุทธริ ัฐบาล (ไมร่ วมเงนิ ก)ู้ และรายได้ของ อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565 หนว่ ย: ลา้ นบาท รายได้สุทธิ รายได้ของ อปท. % รายได้รวม ปงี บประมาณ รัฐบาล รายได้รวม รายได้ อปท. เงินอุดหนนุ ทจี่ ัดสรร อปท. ตอ่ รายได้ (ไม่รวมเงินก)ู้ อปท. (%) (%) ให้ อปท. (%) สุทธิรฐั บาล 2561 2,499,641.9 720,822.0 456,900.0 263,922.0 28.8 (100.0%) (63.4%) (36.6%) 2562 2,550,000.0 751,480.1 475,350.0 276,130.1 29.5 (100.0%) (63.3%) (36.7%) 2563 2,731,000.0 803,864.2 496,876.0 306,988.2 29.4 (100.0%) (61.8%) (38.2%) 2564 2,677,000.0 783,128.1 467,552.9 315,575.2 29.3 (100.0%) (59.7%) (40.3%) 2565 2,400,000.0 708,060.1 410,280.0 297,780.1 29.5 (100.0%) (57.9%) (42.1%) 2566 2,490,000.0 737,083.6 429,972.0 307,111.6 29.6 (100.0%) (58.3%) (41.7%) ทีม่ า: งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -68- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 แผนภาพท่ี 3.11 - 2 เปรียบเทยี บสัดสว่ นรายไดส้ ุทธิรฐั บาล (ไม่รวมเงินกู้) และรายไดข้ อง อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2566 ทม่ี า: งบประมาณโดยสังเขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งบประมาณ ท้ังนี้ สัดส่วนการจัดสรรรายได้บ่งชี้ถึงระดับความสามารถทางการคลังของ อปท. ท่ีพึ่งตนเองได้ (ในทางกลับกันสัดส่วนการจัดสรรเงินอุดหนุนจากรัฐบาลให้แก่ อปท. บ่งชี้ถึงระดับการพึ่งพาทางการคลังของ อปท. จากรัฐบาล) เนื่องจากสัดส่วนรายได้ อปท. ซ่ึงมาจากรายได้ประเภทภาษีอากร (Tax Revenues) และ รายได้ท่ีไม่เป็นภาษีอากร (Non-Tax Revenues) ตามกฎหมาย ทั้งประเภทที่ อปท. จัดเก็บเอง รัฐบาลจัดเก็บให้ และรัฐบาลแบ่งให้แก่ อปท. เป็นรายได้ท่ีนาไปสู่การยกระดับความสามารถและสร้างความยั่งยืนทางการคลัง ของ อปท. ตามเจตนารมณข์ องรัฐธรรมนูญฯ มาตรา 250 วรรคส่ี 2) การจดั สรรงบประมาณรายจ่ายเปน็ เงินอุดหนุน กบั ความสามารถทางการคลังของ อปท. การจัดสรรเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. เพิ่มข้ึน เพื่อชดเชยการจัดสรรรายได้ให้แก่ อปท. ที่ลดลงอย่าง ต่อเนื่องและเพื่อให้การจัดสรรรายได้รวมของ อปท. เป็นไปตามสัดส่วนที่กฎหมายกาหนด ท้ังนี้ จากการ วเิ คราะห์สดั ส่วนเงนิ อดุ หนุนทร่ี ฐั บาลจัดสรรให้แก่ อปท.ตอ่ รายได้รวม อปท. ของปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ซง่ึ มีค่าสัดส่วนร้อยละ 41.7 เปรียบเทียบกับ 5 ปีท่ีผ่านมา คือ ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565 ที่มีค่าร้อยละ 36.6 36.7 38.2 40.3 และ 42.1 ตามลาดบั คา่ ดังกล่าวยงั คงบง่ ชถ้ี งึ ระดบั การพงึ่ พาทางการคลังของ อปท. จาก รัฐบาล ตามตารางที่ 3.11 - 3 และแผนภาพที่ 3.11 - 2 3.11.3 การวิเคราะห์การจัดสรรงบประมาณรายจ่ายเป็นเงินอุดหนุนให้แก่ อปท.ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 จาแนกตามลักษณะการจดั สรร ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 รัฐบาลจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจาปีเป็นเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. จานวน 7,850 แหง่ เปน็ จานวนรวมทัง้ ส้นิ 307,111.6 ลา้ นบาท เพม่ิ ขนึ้ จากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 9,331.5 ล้านบาท หรือเพ่ิมขึ้นร้อยละ 3.1 (จานวน 297,780.1 ล้านบาท) โดยจาแนกตามลกั ษณะการจดั สรร รายได้ประเภทเงินอุดหนุนให้แก่ อปท. (พ.ร.บ.วิธกี ารงบประมาณ พ.ศ. 2561 มาตรา 4 อปท. เป็นหน่วยงาน สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -69- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ของรัฐและหน่วยรับงบประมาณ และ มาตรา 29 ให้ อปท. ขอต้ังงบประมาณรายจ่ายเพื่อสนับสนุน การดาเนินงานเป็นเงินอุดหนุนโดยย่ืนคาขอต้ังงบประมาณรายจ่ายต่อกระทรวงมหาดไทยเพ่ือเสนอต่อ สานักงบประมาณ ทงั้ น้ี ตามหลักเกณฑ์ วิธกี าร และระยะเวลาทสี่ านักงบประมาณกาหนดขึน้ ) ดงั นี้ 1) เงินอุดหนุน อปท. ท่ีขอต้ังและได้รับจัดสรรผ่านกรมส่งเสริมการปกครองท้องถ่ิน กระทรวงมหาดไทย (ตามหลักเกณฑ์และวิธีการท่ีสานักงบประมาณกาหนดในระหว่างรอให้เกิดความพร้อมก่อน ขอตั้งและได้รับจัดสรรโดยตรง) ได้แก่ เทศบาลตาบล (จานวน 2,247 แห่ง) และองค์การบริหารส่วนตาบล (จานวน 5,300 แห่ง) รวมจานวนท้ังส้ิน 223,283.9 ล้านบาท เพ่ิมข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 5,034.0 ล้านบาท หรอื เพิม่ ข้ึนคิดเป็นร้อยละ 2.3 (จานวน 218,249.9 ล้านบาท) 2) เงินอุดหนุน อปท. ที่ขอตั้งและได้รับจัดสรรโดยตรง ได้แก่ องค์การบริหารส่วนจังหวัด กรุงเทพมหานคร เมืองพัทยา เทศบาลนคร และเทศบาลเมือง รวมจานวนทั้งสิ้น 81,180.3 ล้านบาท เพ่ิมขึ้นจาก ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 4,297.5 ล้านบาท หรือเพิ่มข้ึนคิดเป็นร้อยละ 5.6 (จานวน 76,882.8 ล้านบาท) โดยจาแนกเป็น 2.1) องค์การบริหารส่วนจังหวัด (จานวน 76 แห่ง) รวมจานวน 16,811.0 ล้านบาท เพิ่มข้ึนจาก ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 1,623.9 ล้านบาท หรอื เพิ่มขน้ึ ร้อยละ 10.7 2.2) กรุงเทพมหานคร จานวน 22,284.3 ล้านบาท เพิ่มขึ้นจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 1,649.6 ล้านบาท หรอื เพิ่มข้นึ รอ้ ยละ 8.0 2.3) เมืองพัทยา จานวน 1,731.3 ล้านบาท เพิ่มข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 44.4 ล้านบาท หรอื เพมิ่ ขึน้ ร้อยละ 2.6 2.4) เทศบาลนคร (จานวน 30 แห่ง) รวมจานวน 13,949.0 ล้านบาท เพ่ิมข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 305.3 ลา้ นบาท หรือเพม่ิ ขน้ึ รอ้ ยละ 2.2 2.5) เทศบาลเมือง (จานวน 195 แห่ง) รวมจานวน 26,404.7 ล้านบาท เพิ่มข้ึนจากปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 จานวน 674.4 ล้านบาท หรอื เพ่ิมขึน้ ร้อยละ 2.6 3) กองทุนประชารัฐสวัสดกิ ารเพอ่ื เศรษฐกิจฐานรากและสังคม ได้รับจัดสรรจานวน 2,647.4 ล้านบาท เท่ากบั ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 ข้อมูลตามตารางที่ 3.11 - 4 และแผนภาพท่ี 3.11 - 3 ตารางท่ี 3.11 - 4 การจดั สรรรายไดเ้ ป็นเงนิ อุดหนนุ ใหแ้ ก่ อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หนว่ ย: ลา้ นบาท ลักษณะการจัดสรรรายได้ ปีงบประมาณ เพ่ิม/ลด เป็นเงินอุดหนนุ ใหแ้ ก่ อปท. 2565 2566 จานวน ร้อยละ เงินอุดหนุนรวมทง้ั สนิ้ (1+2+3) 297,780.1 307,111.6 9,331.5 3.1 1. เงนิ อดุ หนุน อปท. ขอตง้ั และไดร้ ับจัดสรรผา่ น 218,249.9 223,283.9 5,034.0 2.3 กรมส่งเสรมิ การปกครองทอ้ งถิ่น (เทศบาลตาบล และองค์การบริหารสว่ นตาบล) 2. เงินอุดหนนุ อปท. ซง่ึ ขอต้งั และไดร้ บั จดั สรร 76,882.8 81,180.3 4,297.5 5.6 โดยตรง 2.1 องคก์ ารบริหารส่วนจังหวัด 15,187.2 16,811.0 1,623.9 10.7 สานกั งานเลขาธิการสภาผู้แทนราษฎร -70- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ลกั ษณะการจัดสรรรายได้ ปีงบประมาณ เพิม่ /ลด เป็นเงนิ อุดหนนุ ใหแ้ ก่ อปท. 2565 2566 จานวน ร้อยละ เงนิ อดุ หนนุ รวมทั้งสิ้น (1+2+3) 297,780.1 307,111.6 9,331.5 3.1 2.2 กรงุ เทพมหานคร 20,634.7 22,284.3 1,649.6 8.0 2.3 เมอื งพัทยา 1,686.9 1,731.3 44.4 2.6 2.4 เทศบาลนคร 13,643.7 13,949.0 305.3 2.2 2.5 เทศบาลเมือง 25,730.3 26,404.7 674.4 2.6 3. กองทนุ ประชารฐั สวัสดกิ ารฯ 2,647.4 2,647.4 -- ที่มา: งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ แผนภาพท่ี 3.11-3 การจดั สรรงบประมาณรายจ่ายเปน็ เงินอุดหนนุ ให้แก่ อปท. ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 - 2566 หน่วย: ลา้ นบาท ทมี่ า: งบประมาณโดยสังเขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งบประมาณ 3.11.4 การวเิ คราะห์เปรยี บเทียบการจดั สรรรายได้ให้แก่ อปท. ตอ่ รายได้ที่ อปท. ไดร้ ับจริง การจดั สรรรายได้ให้แก่ อปท. ต่อรายได้สุทธขิ องรัฐบาล (ไมร่ วมเงินกู้) สว่ นใหญเ่ ป็นการจดั สรรรายได้ ตามประมาณการ (Estimated Tax & Revenues) ท่ีกาหนดมาจากหน่วยงานของรัฐ ได้แก่ ประมาณการ รายได้ท่ีรัฐบาลจัดสรรประเภทรายได้ที่ อปท.จัดเก็บเอง รายได้ที่รัฐจัดเก็บให้และแบ่งให้ ท้ังรายได้จากภาษี อากรและรายได้ท่ีไม่ได้มาจากภาษีอากร ส่วนเงินอุดหนุนเป็นรายได้ที่ อปท. รับจัดสรรตามพระราชบัญญัติ งบประมาณรายจ่ายฯ ดังน้ัน หากในระหว่างปีงบประมาณ อปท.หรือหน่วยงานของรัฐในฐานะผู้จัดเก็บรายได้ ดังกล่าวไม่สามารถจัดเก็บรายได้ตามเป้าหมาย เน่ืองจากมีปัจจัยหรือตัวแปรเข้ามาเก่ียวข้องมาก ย่อมทาให้ รายได้ที่ อปท. รับจริงต่ากว่าประมาณการท่ีรัฐบาลจัดสรรให้แก่ อปท. และมีผลกระทบโดยตรงต่อฐานะ ทางการคลงั ของ อปท. สานักงานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -71- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 จากการวิเคราะห์เปรียบเทียบระหว่างรายได้ที่รัฐบาลจัดสรรให้แก่ อปท. ตามเอกสารงบประมาณ รายจ่ายประจาปี และรายได้ที่ อปท.ได้รับจริงในระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 - 2563 พบว่ารายได้ที่ อปท.ได้รับจรงิ ในช่วงดงั กลา่ วทุกปีต่ากวา่ รายได้ที่รฐั บาลจัดสรรให้แก่ อปท. โดยต่ากว่าเปน็ จานวนเงินระหว่าง 174,837.5 - 55,034.6 ล้านบาท หรือต่ากว่าร้อยละ 21.8 - 8.5 ของรายได้ท่ีรัฐบาลจัดสรร โดย อปท.ได้รับ รายได้จริงต่ากว่าเฉลี่ยปีละ 91,931.4 ล้านบาท รวมทั้งปัญหาช่องว่าง (Gap) ของรายได้ อปท. ดังกล่าว มีแนวโน้มเพมิ่ ขึ้นอย่างชดั เจน ข้อมลู ตามตารางที่ 3.11 - 5 และ แผนภาพที่ 3.11 - 4 ตารางที่ 3.11 - 5 การจัดสรรรายได้ท่ีรฐั บาลจดั สรรใหแ้ ก่ อปท. และรายได้ท่ี อปท. ได้รับจริง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 - 2563 หนว่ ย: ลา้ นบาท ประเภทรายได้ ปี 2558 ปี 2559 ปี 2560 ปี 2561 ปี 2562 ปี 2563 คา่ เฉล่ีย 1. รายได้ทรี่ ัฐบาล 646,343.8 656,499.9 687,891.6 720,822.0 751,480.1 803,864.2 711,150.3 จัดสรรให้แก่ อปท. 2. รายได้ อปท. ตามท่ี 591,309.2 583,865.7 603,111.8 636,573.2 671,426.8 629,026.7 619,218.9 ได้รับจริง 3. ส่วนตา่ ง (1-2=3) 55,034.6 72,634.2 84,779.8 84,248.8 80,053.3 174,837.5 91,931.4 4.รอ้ ยละของรายได้ 8.5 11.1 12.3 11.7 10.7 21.8 12.7 อปท. ทตี่ ่ากว่า ประมาณการ ท่มี า: 1. งบประมาณโดยสังเขป ปงี บประมาณ พ.ศ. 2559 - 2564 สานกั งบประมาณ 2. รายงานข้อมูลรายไดข้ อง อปท. ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 - 2563 กรมส่งเสริมการปกครองทอ้ งถน่ิ ปี พ.ศ. 2565 แผนภาพท่ี 3.11- 4 เปรียบเทยี บการจัดสรรรายได้ให้แก่ อปท. และรายได้ท่ี อปท. ได้รับจริง ปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 - 2563 หน่วย: ลา้ นบาท ท่ีมา: 1. งบประมาณโดยสงั เขป ปงี บประมาณ พ.ศ. 2559 - 2564 สานักงบประมาณ 2. รายงานข้อมูลรายได้ของ อปท. ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2558 - 2563 กรมสง่ เสรมิ การปกครองทอ้ งถน่ิ ปี พ.ศ. 2565 สานักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -72- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ข้อสังเกต PBO 1. จากสดั สว่ นของการจดั สรรรายไดแ้ ละเงินอุดหนนุ ให้แก่ อปท. ต่อรายไดส้ ุทธิของรัฐบาล (ไมร่ วม เงินกู้) ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2566 มีอัตราเฉลี่ยการเติบโตของรายได้ต่อปี ร้อยละ 0.1 เพ่ิมขึ้น เล็กน้อย ท้ังนี้ แม้การจัดสรรรายได้ดังกล่าวเป็นไปตามมาตรา 30 (4) ของกฎหมายว่าด้วยการกระจาย อานาจ โดยสงู กวา่ เพดานข้ันต่าร้อยละ 25 แต่จากอัตราการเตบิ โตของรายได้ต่อปีท่ีเพิ่มขึน้ เล็กน้อยดังกล่าว ทาให้พฒั นาการของรายไดเ้ พือ่ ไปสู่การบรรลุตามจุดมุ่งหมายที่กฎหมายกาหนด คือ การจดั สรรรายได้ อปท. ไม่น้อยกว่าร้อยละ 35 ของรายได้สุทธิของรัฐบาล (ไม่รวมเงินกู้) มีความล่าช้าและคาดหมายว่าต้องใช้เวลา 50 ปจี ากปจั จุบันสาหรับพัฒนารายได้ อปท. ให้บรรลจุ ุดมุ่งหมายร้อยละ 35 ดังกล่าว 2. จากสัดส่วนของการจัดสรรรายได้ให้แก่ อปท. ตามประมาณการท่ีรัฐกาหนด (รายได้ที่ อปท. จัดเก็บเอง + รายได้ท่ีรัฐบาลจัดเก็บและแบ่งให้) ต่อรายได้ทั้งหมดของ อปท. 5 ปีที่ผ่านมา (ปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565) ลดลงต่อเนอ่ื ง ซึ่งบ่งชถ้ี งึ ระดับความสามารถทางการคลงั ของ อปท. ทพ่ี งึ่ ตนเองไดล้ ดลง เนื่องจากรายได้ดังกล่าวส่วนใหญ่มาจากภาษี ซึ่งมีความชัดเจน ต่อเน่ืองสม่าเสมอ และนาไปสู่ความย่ังยืน ทางการคลังของ อปท. ตามเจตนารมณ์ของการกระจายอานาจ ทั้งน้ี การลดลงของรายได้ดังกล่าวมีสาเหตุ มาจากความล่าช้าในการพัฒนาเพิ่มรายได้ อปท. โดยจัดระบบภาษี ปรับเพ่ิมการจัดสรรภาษี ตลอดจน พัฒนาประสิทธิภาพด้านการจัดเก็บภาษีของ อปท. ดังน้ัน รัฐบาลควรเร่งรัดดาเนินการให้ อปท. มีรายได้ ของตนเองโดยจัดระบบภาษีหรือการจัดสรรภาษีที่เหมาะสม รวมทั้งส่งเสริมและพัฒนาการหารายได้ของ อปท. และดาเนินการอ่ืนเพื่อให้ อปท. มีรายได้ของตนเอง ทั้งน้ี เม่ือ อปท. พึ่งตนเองได้ทางการคลังย่อมทา ให้ อปท. ลดการพ่ึงพาเงินอุดหนุนจากรัฐบาล ซึ่งสอดคล้องตามมาตรา 250 วรรคสี่ ของรัฐธรรมนูญและ กฎหมายว่าดว้ ยการกระจายอานาจ 3. จากสัดส่วนการจัดสรรเงินอุดหนุนต่อรายได้ท้ังหมดของ อปท. ของปีงบประมาณ พ.ศ. 2561 - 2565 เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง (ส่วนปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ร้อยละ 41.7 ลดลงจากปี พ.ศ. 2565 ร้อยละ 0.4) อยา่ งไรก็ดี สดั สว่ นการจดั สรรเงินอุดหนนุ ท่เี พ่มิ ข้ึนดังกล่าวมีสาเหตุมาจากการชดเชยการจดั สรรรายได้ ของรฐั บาลให้แก่ อปท.ที่ลดลง และ บ่งชถี้ ึงระดับการพ่ึงพาทางการคลังของ อปท. จากรฐั บาลที่เพิ่มมากข้ึน รวมทั้งไม่นาไปสู่การพัฒนาความสามารถและสร้างความย่ังยืนทางการคลังท้องถิ่นในระยะยาวให้แก่ อปท. เนอื่ งจากเงนิ อดุ หนุนรฐั บาลเปน็ แหล่งรายได้ทมี่ ลี ักษณะไม่แนน่ อน มเี งื่อนไข และเปลีย่ นแปลงตามนโยบาย ของรัฐบาล ตลอดจนผลการวจิ ัยพบว่าการจัดสรรเงนิ อุดหนุนใหแ้ ก่ อปท. ยงั มขี ้อจากดั เช่น การจัดสรรเงิน อุดหนุนขาดหลักเกณฑ์เพ่ือนาไปสู่ความเสมอภาคทางการคลัง มีความล่าช้าในการจัดสรร การไม่สามารถ คาดการณ์จานวนเงินอุดหนุนที่แน่นอนได้ รวมทง้ั การจัดสรรเงนิ อุดหนนุ เฉพาะกจิ ที่มีการเมืองเขา้ แทรกแซง ระบบเงินอุดหนุนท่ัวไปของไทยไม่ได้ช่วยแก้ไขปัญหาความเหล่ือมล้าทางเศรษฐกิจและการคลังท้องถ่ินได้ อย่างมีประสิทธิภาพ กล่าวคือ ท้องถ่ินที่มีความสามารถในการจัดเก็บรายได้สูงกลับได้รับการอุดหนุน มากกวา่ ท้องถ่ินท่ียากจน เป็นต้น 4. การจัดสรรรายได้ของรัฐบาลให้แก่ อปท. ส่วนใหญ่เป็นรายได้ตามประมาณการ ยกเว้นรายได้ ประเภทเงินอุดหนุนท่ี อปท. ได้รับจัดสรรตามพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายฯ และพบว่ารายได้ที่ สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -73- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ขอ้ สังเกต PBO อปท.ได้รับจริงระหว่างปีงบประมาณ พ.ศ. 2558 - 2563 ต่ากว่ารายได้ท่ีรัฐบาลจัดสรรให้แก่ อปท. ทาให้ ได้รบั รายได้จริงต่ากวา่ เฉล่ียสงู ถึงปีละ 91,931.4 ล้านบาท รวมท้ังปญั หาช่องว่าง (gap) ของรายได้ทีร่ ัฐบาล จัดสรรและรายได้ท่ี อปท. ได้รับจริงดังกล่าวมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน ท้ังนี้ สาเหตุส่วนหนึ่งมาจาก ผลกระทบของนโยบายของรัฐ เช่น ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 - 2564 รัฐบาลลดอัตราการจดั เก็บภาษีที่ดนิ และส่ิงปลูกสร้าง (เป็นรายได้ท่ีรัฐบาลให้ อปท. จัดเก็บเอง) จากเดิมลงร้อยละ 90 เพ่ือบรรเทาผลกระทบ ประชาชนอันเนื่องมาจากการแพร่ระบาดของ COVID-19 ทาให้รายได้ของ อปท.ที่พึงจะได้รับจากภาษี ดังกล่าวลดลงและต่ากว่าเป้าหมายมากจนมีผลกระทบต่อฐานะทางการคลังของ อปท. ดังนั้น รัฐบาลใน ฐานะผู้กาหนดเป้าหมายการจัดสรรรายได้ให้แก่ อปท. และรายได้ส่วนใหญ่เป็นรายได้ อปท. ที่รัฐจัดเก็บ และแบ่งให้ จึงควรรับผิดชอบชดเชยกรณีรายได้ของ อปท. ท่ีรับจริงต่ากว่าประมาณการท่ีรัฐกาหนดอย่าง เปน็ รูปธรรม เพ่ือให้ อปท. มรี ายได้พอเพยี งสาหรับจดั ทาบรกิ ารสาธารณะใหแ้ กป่ ระชาชน สานักงานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -74- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ส่วนท่ี 4 การรักษากรอบวินัยการเงนิ การคลงั ของรัฐ บทบัญญัติรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 62 ระบุให้รัฐต้องรักษาวนิ ัย การเงินการคลังอย่างเคร่งครัดเพ่ือให้ฐานะทางการเงินการคลังของรัฐมีเสถียรภาพและมั่นคงอย่างย่ังยืน ตาม กฎหมายวา่ ดว้ ยวินัยการเงินการคลังของรฐั และจัดระบบภาษใี ห้เกิดความเป็นธรรมแก่สังคม 4.1 หลักเกณฑแ์ ละเง่ือนไขการจดั ทางบประมาณรายจ่ายประจาปี พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 มาตรา 20 ได้กาหนดหลักเกณฑ์เกี่ยวกับ การต้ังงบประมาณรายจ่ายประจาปีไว้ และได้ให้อานาจคณะกรรมการนโยบายการเงินการคลังของรัฐออก ประกาศเพื่อกาหนดสัดส่วนกรอบวงเงินรายจ่ายบางประเภทในการตั้งงบประมาณรายจ่ายประจาปีหรือ จากัดเพดานภาระทางการคลังและเง่ือนไขเพ่ือรักษาไว้ซึ่งเสถียรภาพและความยั่งยืนทางการคลัง อย่างไรก็ ตาม หากรฐั บาลไม่สามารถต้ังงบประมาณรายจา่ ยตามหลักเกณฑ์ข้างต้นได้ก็ให้แสดงเหตุผลความจาเปน็ และ มาตรการในการแกไ้ ขต่อรฐั สภาพร้อมกับการเสนอร่างพระราชบัญญัตงิ บประมาณรายจ่ายประจาปีนน้ั ด้วย สาหรับการจัดทางบประมาณรายจ่ายประจาปี พ.ศ. 2566 วงเงิน 3,185,000 ล้านบาท สามารถ พิจารณาตามกรอบท่ีกฎหมายกาหนดดังแสดงตามแผนภาพที่ 4.1 - 1 แผนภาพท่ี 4.1 - 1 แสดงผลการจัดทางบประมาณรายจา่ ยประจาปี พ.ศ. 2566 ภายใต้กรอบวนิ ยั การเงินการคลงั ของรัฐ ไมน่ ้อยกวา่ 20 % ไมน่ อ้ ยกว่า 2% - 3.5% ไม่นอ้ ยกวา่ 2.5% แต่ไม่เกนิ 4% ตามภาระที่คาดว่าจะเกิดขึนในปีงบประมาณ ไม่เกิน 10 % ท่มี า: พระราชบัญญัติวินยั การเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 ไมเ่ กนิ 30 % โดยมีรายละเอียดเกี่ยวกับการตั้งงบประมาณรายจ่ายและการรักษาไว้ซ่ึงกรอบวินัยการเงินการคลัง ของรัฐ ในแตล่ ะส่วน ดงั น้ี 1) งบประมาณรายจ่ายลงทุน รายจ่ายลงทุนตั้งไว้จานวนทั้งสิ้น 695,077.4 ลา้ นบาท คิดเปน็ ร้อยละ 21.8 ของงบประมาณรายจ่าย ประจาปี สูงกว่ากรอบเพียงเล็กน้อยประมาณร้อยละ 1.8 และมีจานวนมากกว่าวงเงินขาดดุลของงบประมาณ รายจ่ายประจาปีที่ไดป้ ระมาณการไว้ จานวน 695,000 ลา้ นบาท สานกั งานเลขาธิการสภาผ้แู ทนราษฎร -75- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 2) งบประมาณเพ่อื การชาระหนี้สาธารณะและการรักษาสัดส่วนเพดานหนี้ หน้ีสาธารณะที่กระทรวงการคลังกู้ หรือค้าประกัน ต้องตั้งเพ่ือการชาระคืนต้นเงินกู้ ดอกเบ้ีย และ ค่าใช้จ่ายในการกู้เงินอย่างเพียงพอ โดยปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ได้มีการตั้งงบประมาณเพื่อการดังกล่าว ในแผนงานบริหารจัดการหนภี้ าครัฐไว้ รวม 306,618.0 ล้านบาท รายละเอียด ดังนี้ 2.1) การชาระคืนต้นเงินกู้ตั้งไว้จานวนทั้งสิ้น 100,000 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 3.1 ของ งบประมาณรายจา่ ยประจาปี จากเพดานทก่ี าหนดไวไ้ มน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 2.5 แตไ่ มเ่ กนิ รอ้ ยละ 4.0 2.2) รายจ่ายชาระดอกเบ้ียและค่าใช้จ่ายในการกู้เงินตั้งไว้จานวน 206,617.9 ล้านบาท คิดเป็น สัดส่วนร้อยละ 6.5 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี ซึ่งตามประกาศของคณะกรรมการนโยบายการเงินการ คลงั ของรัฐกาหนดวา่ ต้องตง้ั ตามภาระท่ีคาดวา่ จะเกดิ ขึ้นในปงี บประมาณน้นั 2.3) สัดส่วนภาระหน้ีของรัฐบาลต่อประมาณการรายได้ประจาปีงบประมาณ ซึ่งตามประกาศของ คณะกรรมการนโยบายการเงินการคลงั ของรฐั กาหนดว่าต้องรักษาระดบั ไว้ไม่เกินร้อยละ 35 ของประมาณการ รายได้ในแตล่ ะปี ทง้ั น้ี ร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 มีการตั้งกรอบ วงเงินงบประมาณสาหรับแผนงานบริหารจัดการหน้ีภาครัฐไว้ จานวน 306,618.0 ล้านบาท เมื่อเทียบกับ ประมาณการรายได้จานวน 2,490,000 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 12.3 ถือว่ายังอยู่ในกรอบเพดานที่ กฎหมายกาหนดไว้ 2.4) กรอบวงเงินกู้เงินเพ่ือชดเชยการขาดดุลงบประมาณ เน่ืองจากงบประมาณรายจ่ายประจาปี งบประมาณ พ.ศ.2566 เป็นแบบขาดดุล จึงมีการกาหนดวงเงินกู้เพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณจานวน 695,000 ล้านบาท ซ่ึงตามความในมาตรา 21 พระราชบัญญัติบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ.2548 และ ที่แก้ไขเพ่ิมเติม ได้กาหนดเพดานกรอบวงเงินกู้เพ่ือการดังกล่าวไว้ 2 ส่วนคือ (1) ร้อยละย่ีสิบของงบประมาณ รายจ่ายประจาปีที่ใช้บังคับอยู่ในขณะนั้นและงบประมาณรายจ่ายเพิ่มเติม และ (2) ร้อยละแปดสิบของ งบประมาณรายจ่ายที่ตั้งไว้สาหรับชาระคืนเงินต้น ซึ่งในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีกรอบวงเงินงบประมาณ รายจ่ายท้ังหมดจานวน 3,185,000 ล้านบาท และรายจ่ายเพ่ือชาระคืนต้นเงินกู้จานวน 100,000 ล้านบาท จึงสามารถคานวณกรอบวงเงินกู้เพ่ือชดเชยการขาดดุลงบประมาณได้ตามตารางที่ 4.1 - 1 เมื่อ พิจารณาตามกรอบท่ีกฎหมายกาหนดกับวงเงินกู้เพื่อชดเชยการขาดดุลงบประมาณ ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 จานวน 695,000 ล้านบาท ถอื ว่าอยูใ่ นกรอบท่ีกฎหมายกาหนด ตารางที่ 4.1 - 1 แสดงการคานวณกรอบวงเงนิ กู้เพอื่ ชดเชยการขาดดุลงบประมาณ หน่วย: ลา้ นบาท กรอบวงเงนิ กเู้ พ่อื ชดเชยการขาดดลุ งบประมาณ จานวน 1.ร้อยละยี่สิบของงบประมาณรายจา่ ยประจาปที ใี่ ช้บงั คับอย่ใู นขณะน้ันและงบประมาณรายจ่ายเพมิ่ เตมิ 637,000.0 (งบประมาณ 3,185,000 ล้านบาท) 2.รอ้ ยละแปดสบิ ของงบประมาณรายจา่ ยทต่ี ้งั ไวส้ าหรับชาระคืนต้นเงินกู้ (100,000 ล้านบาท) 80,000.0 รวมทัง้ สน้ิ (1+2) 717,000.0 ทมี่ า: 1. พระราชบญั ญตั บิ ริหารหนสี้ าธารณะ พ.ศ.2548 และที่แกไ้ ขเพมิ่ เตมิ 2. งบประมาณโดยสงั เขป ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานักงบประมาณ สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -76- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ า่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 3) การต้งั งบกลาง “รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น” 3.1) สัดสว่ นของงบกลาง “รายการเงนิ สารองจ่ายเพอื่ กรณีฉุกเฉินหรือจาเปน็ ” ปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 มีการตั้งไว้จานวนท้ังส้ิน 92,400.0 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 2.9 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี (จานวน 3,185,000 ล้านบาท) จากเพดานท่ีกฎหมายกาหนดไวไ้ ม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 2 แต่ไม่เกนิ รอ้ ยละ 3.5 3.2) วัตถุประสงค์ของการต้ังงบกลาง “รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็น” ให้ต้ัง ได้เฉพาะเพ่ือวัตถุประสงค์ในการป้องกันหรือแก้ไขสถานการณ์อันกระทบต่อความสงบเรียบร้อยของ ประชาชน ความม่ันคงของรัฐ การเยียวยา หรือบรรเทาความเสียหายจากภัยพิบัติสาธารณะร้ายแรง และ ภารกิจทจี่ าเปน็ เรง่ ดว่ นของรัฐ อย่างไรกต็ าม นอกจากนี้ จากการศกึ ษาของสานกั งบประมาณของรฐั สภา เรอื่ ง “งบประมาณรายจ่าย งบกลางของไทย: การจัดสรรและการบริหารงบประมาณ” พบวา่ 1. คณะรฐั มนตรมี กี ารอนุมตั ิงบประมาณ “รายการเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉนิ หรือจาเปน็ ” เพื่อให้ ส่วนราชการและหน่วยงานของรัฐนาไปใช้ประโยชน์อย่างอ่ืน ซึ่งอาจไม่สอดคล้องกับวัตถุประสงค์ตามท่ี กฎหมายกาหนด เช่น การอนุมัติให้ส่วนราชการและหน่วยงานของรัฐนาเงินดังกล่าวไปเป็น “ค่าใช้จ่าย บคุ ลากรภาครัฐ” อยา่ งตอ่ เนอ่ื ง 2. คณะรัฐมนตรีมีการอนุมัติเงินสารองจ่ายเพ่ือกรณีฉุกเฉินหรือจาเป็นไปใช้จ่ายเพื่อประโยชน์อื่น ๆ เช่น การกอ่ สร้างปรับปรุงอาคารสานักงาน ท่ีพกั อาศยั การดาเนินการด้านทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่ิงแวดล้อม การชาระหนคี้ ้างจ่ายค่าสาธารณูปโภค คา่ วัสดุ การแกไ้ ขปัญหาการทาประมงผิดกฎหมาย ค่าวัสดอุ าหารผู้ต้อง กกั ขงั ซึ่งเป็นท่ีสงสัยวา่ ถูกนาไปใชจ้ ่ายในภารกิจท่ีอาจไมม่ ีความจาเป็นเร่งดว่ น ท้ังนี้ยังพบว่ามีการกันเงินดังกล่าวไว้เบิกจ่ายเหลอื่ มปีอีกด้วย ย่อมแสดงให้เห็นว่าไม่ใช่ภารกิจเรง่ ดว่ น ทสี่ ามารถรอการจัดสรรงบประมาณในปีถัดไปได้ 4) การก่อหน้ีผกู พันข้ามปีงบประมาณ การก่อหน้ีผูกพันข้ามปีงบประมาณสาหรับรายการใหม่ท่ีจะเริ่มผูกพันงบประมาณเป็นปีแรกใน ปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีจานวนท้ังสิ้น 213,915.3 ล้านบาท (เงินงบประมาณและเงินสารองเผื่อเหลือ เผื่อขาด) คิดเป็นร้อยละ 6.7 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปีจากเพดานไม่เกินร้อยละ 10 ของวงเงิน งบประมาณรายจ่ายประจาปี 5) ภาระทางการเงนิ เพื่อชดเชยต้นทุนทางการเงินและการบรหิ ารจัดการในการดาเนนิ มาตรการกง่ึ การคลงั ตามมาตรา 28 ตามประกาศคณะกรรมการนโยบายการเงินการคลงั ของรฐั เรอื่ ง กาหนดสดั สว่ นต่าง ๆ เพอ่ื เปน็ กรอบ วนิ ยั การเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 ได้กาหนดไว้ว่า “ภาระทางการเงินเพื่อชดเชยตน้ ทนุ ทางการเงินและ การบริหารจัดการ ในการดาเนินมาตรการกึง่ การคลัง ตามมาตรา 28 ตอ้ งมยี อดคา้ งชาระไม่เกนิ ร้อยละ 30 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี” อย่างไรก็ตาม ในปีงบประมาณ พ.ศ.2565 ท่ีผ่านมาคณะกรรมการฯ ได้มีประกาศขยายกรอบวงเงิน คา้ งชาระตามมาตรา 28 ออกไปเปน็ ไม่เกินร้อยละ 35 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปีมีระยะเวลากาหนด สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผู้แทนราษฎร -77- สานกั งบประมาณของรัฐสภา

วิเคราะห์รา่ งพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 1 ปี แล้วจะกลับมาใช้หลักเกณฑ์เดิมต่อไป ท้ังน้ี เป็นเพราะในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 รัฐบาลกาลังเผชิญ ปญั หาทางการคลัง โดยมกี ารก่อหนี้ผา่ นสถาบนั การเงินเฉพาะกิจของรัฐ และหนว่ ยงานอ่ืนจนมีภาระค้างชาระ สะสมใกล้เพดานวินัยการเงินการคลัง ตามมาตรา 28 ท่ีกาหนดไว้ไม่เกินร้อยละ 30 ของงบประมาณรายจ่าย ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 คือจานวน 930,000 ล้านบาท ขณะที่ปัจจุบันรัฐบาลมีภาระที่ต้องรับชดเชยคงค้างจานวน 911,263 ล้านบาท หรือคิดเป็น ร้อยละ 29.4 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี โดย ณ วันที่ 19 พฤศจิกายน 2564 มีวงเงินคงเหลืออยู่ที่ 5,360 ล้านบาท เมื่อขยายกรอบวงเงินออกไปอีกร้อยละ 5 จะได้วงเงินเพ่ิมขึ้นอีก 155,000 ล้านบาท รวมเป็น 160,360 ล้านบาท ซึ่งหากไม่ขยายกรอบเพดานดังกล่าวรัฐบาลจะไม่สามารถดาเนินมาตรการ ช่วยเหลือเกษตรท่ียังต้องได้รับการช่วยเหลือจากรัฐบาลในหลายโครงการ โดยเฉพาะโครงการอุดหนุนสินค้า เกษตร/ฤดกู าลผลิต 2562/63 และ 2564/65 ซึง่ มอบหมายให้ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์ดาเนนิ การ ข้อสงั เกต PBO สาหรับในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ซึ่งต้องกลับมาใช้หลักเกณฑ์เดิม กล่าวคือต้องมียอดค้างชาระ ไม่เกินร้อยละ 30 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปีน้ัน (3,185,000 ล้านบาท) ซ่ึงคานวณกรอบวงเงินได้ จานวน 955,500 ล้านบาท ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 มียอดคงค้างชาระอยู่แล้วจานวน 911,263 ล้านบาท จนคณะ กรรมการฯ ได้ขยายหลักเกณฑ์เพดานยอดค้างชาระเพ่ิมข้ึนเป็นร้อยละ 35 คิดเป็นกรอบวงเงินจานวน 1,085,000 ล้านบาท ของงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 (วงเงิน 3,100,000 ลา้ นบาท) ถ้ารัฐบาลได้ดาเนินโครงการ/มาตรการต่าง ๆ ไปเต็มกรอบวงเงินนี้แล้ว โอกาสท่ีจะลดภาระคงค้างที่รฐั บาล ต้องชดเชยให้อยู่ในสัดส่วนร้อยละ 30 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปีตามที่กฎหมายกาหนด คงเป็นไปได้ยาก ในขณะที่ ณ ส้ินวันท่ี 18 กุมภาพันธ์ 2565 ภาระที่รัฐต้องรับชดเชยมียอดค้างชาระมีจานวน 1,045,086.1 ล้านบาท คิดเป็นร้อยละ 33.7 ของวงเงินงบประมาณ ปี พ.ศ. 2565 แล้ว และรัฐยังมีแผนจะ ดาเนนิ มาตรการชว่ ยเหลือผู้ประกอบการ SMEs ทไ่ี ดร้ ับการช่วยเหลือภายใต้ พ.ร.ก. Soft Loan ดว้ ยวงเงิน อีกจานวน 15,854.3 ล้านบาท ซึ่งจะทาให้ยอดคงค้างดังกล่าวเพิ่มขึ้นเป็น 1,060,940.4 ล้านบาท หรือ คิดเป็นร้อยละ 34.2 (ที่มา: หนังสือกระทรวงการคลัง ด่วนท่ีสุด ที่ กค 1006/ล 618 ลงวันท่ี 11 มีนาคม 2565) ซ่ึงใกล้จะเต็มกรอบในสัดส่วนร้อย 35 ของงบประมาณรายจ่ายปี พ.ศ. 2565 ตามท่ีคณะกรรมการฯ ได้ประกาศขยายเพดานไว้ ดังนั้น ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 รัฐบาลจะต้องเร่งรัดให้มีการปิดบัญชีโครงการที่ได้ดาเนินการ แลว้ เสร็จ และรีบชาระภาระทีต่ ้องชดเชย เพอ่ื ใหม้ ยี อดค้างชาระไมเ่ กิน 955,500 ล้านบาท ตามสัดส่วนร้อยละ 30 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2566 อย่างไรก็ตาม ถ้าพิจารณาจากตัวเลขประมาณการรายจ่ายล่วงหน้า สาหรับกรอบวงเงินท่ีรัฐบาลจะ ชดเชยใหแ้ กส่ ถาบันการเงนิ เฉพาะกิจของรฐั ทมี่ อบหมายให้ดาเนนิ โครงการ/กิจกรรม หรือมาตรการกง่ึ การคลัง ดังตารางที่ 4.1 - 2 โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีกรอบวงเงินงบประมาณรวม 100,962.4 ล้านบาท สานักงานเลขาธกิ ารสภาผูแ้ ทนราษฎร -78- สานกั งบประมาณของรฐั สภา

วิเคราะหร์ า่ งพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 หากมีการจัดสรรงบประมาณเพ่ือชาระยอดคงค้างให้กับหน่วยงานที่รับผิดชอบ อาจทาให้ยอดคงค้างชาระ อยู่ภายใต้หลกั เกณฑ์ตามทค่ี ณะกรรมการกาหนดได้ ตารางท่ี 4.1 - 2 แสดงประมาณการรายจา่ ยลว่ งหน้า หน่วย: ลา้ นบาท หน่วยงาน ประมาณการรายจา่ ยลว่ งหนา้ รวมทง้ั สน้ิ ปี 2566 ปี 2567 ปี 2568 ปี 2569 ธ.พฒั นาวสิ าหกิจขนาดกลางและขนาดย่อมแห่งประเทศไทย 277.9 3,585.2 3.6 - 3,866.8 ธ.เพอื่ การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร 84,508.2 68,656.0 61,567.1 45,580.4 260,311.7 ธ.เพอ่ื การส่งออกและน้าเข้าแห่งประเทศไทย 90.3 35.8 26.8 12.4 165.3 ธ.ออมสิน 8,256.1 28,372.6 2,164.8 1,506.3 40,299.8 ธ.อาคารสงเคราะห์ 718.7 1,556.9 1,531.1 2,369.5 6,176.1 บรรษทั ประกนั สินเช่ืออุตสาหกรรมขนาดย่อม 7,111.1 32,426.3 9,592.1 10,251.3 59,380.8 รวมทงั้ สนิ้ 100,962.4 134,632.7 74,885.5 59,719.9 370,200.4 ท่มี า: เอกสารงบประมาณ ฉบบั ที่ 3 เลม่ ท่ี 14 ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 สานกั งบประมาณ หมายเหตุ: ขอ้ มลู ธ.เพือ่ การเกษตรและสหกรณก์ ารเกษตร รวมงบประมาณภายใต้แผนงานบริหารจัดการหนี้ภาครัฐ 4.2 หลักเกณฑแ์ ละเงื่อนไขการตั้งงบประมาณรายจ่ายที่มิได้กาหนดสดั ส่วนกรอบวงเงิน นอกจาก การกาหนดสัดส่วนและกรอบวงเงินในการต้ังงบประมาณรายจ่ายประจาปีดังที่ได้กล่าว มาแลว้ ในหวั ขอ้ 4.1 ยงั มีหลกั เกณฑ์และเงอื่ นไขอน่ื ๆ ทส่ี าคญั ได้แก่ 4.2.1 รายจา่ ยเกย่ี วกบั บคุ ลากรของรฐั ตามความในมาตรา 20 (2) แห่งพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 บัญญัติว่า “รายจ่ายเก่ียวกับบุคลากรของรัฐและสวัสดิการของบุคลากรของรัฐต้องต้ังไว้อย่างเพียงพอ ” ทั้งน้ี เน่ืองจากเป็นรายจ่ายตามสิทธิจึงต้องจัดให้เพียงพอและให้สะท้อนภาระการคลังอย่างแท้จริง อย่างไรก็ตาม จากการติดตามมติคณะรัฐมนตรีเก่ียวกับการอนุมัติงบกลาง “รายการเงินสารองจ่ายเพื่อกรณีฉุกเฉินหรือ จาเปน็ ” และการโอนเปล่ียนแปลงงบประมาณดงั กลา่ ว พบวา่ ระหว่างปงี บประมาณ พ.ศ. 2560 - 2564 มีสว่ น ราชการและหน่วยงานต่าง ๆ ของรัฐ ขอรับการจัดสรรงบประมาณงบกลางรายการดังกล่าวไปเปน็ “ค่าใช้จ่าย บคุ ลากรภาครฐั ” อย่างตอ่ เนื่องทุกปี รวมตลอดระยะเวลา 5 ปงี บประมาณได้มีการนาเงินดังกล่าวไปใช้เป็นค่า เกี่ยวกับบุคลากรภาครัฐและสวัสดิการ รวมแล้วกว่า 46,685.0 ล้านบาท แสดงให้เห็นว่าการต้ังงบประมาณ รายจา่ ยเกย่ี วกับบุคลากรของรฐั และสวสั ดิการของบคุ ลากรของรัฐไมเ่ พียงพอตอ่ ภาระงบประมาณทแี่ ท้จริง ซึ่งไม่เป็นไปตามเงื่อนไขตามท่ีกฎหมายกาหนด และท่ีสาคัญทาให้งบประมาณรายจ่ายประจาปีเก่ียวกับ ค่าใช้จ่ายบุคลากรภาครัฐ ไม่สะท้อนภาระทางการคลังอย่างแท้จริง อย่างไรก็ตาม ส่วนหน่ึงเป็นเพราะมี เหตจุ าเป็นท่รี ฐั บาลตั้งหนว่ ยงานขึ้นใหมใ่ นระหว่างปงี บประมาณด้วย 4.2.2 ภาระทางการเงินท่กี ฎหมายบัญญตั ิให้รฐั บาลตอ้ งสมทบ ตามมาตรา 20 (4) แหง่ พระราชบญั ญัตวิ ินัยการเงนิ การคลังของรฐั พ.ศ. 2561 บัญญตั ิวา่ “ภาระทาง การเงินที่มีกฎหมายบัญญัติให้รัฐบาลต้องส่งเงินเข้าสมทบหรือชดเชยเพื่อการใด ๆ ต้องต้ังงบประมาณ สานักงานเลขาธิการสภาผแู้ ทนราษฎร -79- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 รายจ่ายให้ตามเวลาท่ีกฎหมายกาหนด” ตัวอย่าง เช่นเงินสมทบเข้ากองทุนประกันสังคม ตามมาตรา 22 (1) แห่งพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. 2533 และที่แก้ไขเพิ่มเติม ซึ่งกาหนดให้มีการส่งเงินสมทบเข้ากองทุน ประกันสังคม 3 ฝ่าย ได้แก่ รัฐบาล นายจ้าง และผู้ประกันตนตามมาตรา 40 และมาตรา 46 แห่งพระราชบัญญัติ ดังกล่าว* ทั้งน้ี ก่อนประกาศใช้พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ.2561 รัฐบาลมีการผัดผ่อนสง่ เงินสมทบตามระยะเวลาที่กฎหมายกาหนด ทาให้มียอดเงินสมทบค้างชาระเข้ากองทุนเป็นการผลักภาระ การคลังไปในอนาคต เม่ือวันที่ 2 พ.ย.2564 ในการประชุมวุฒิสภา ได้มีการพิจารณารายงานของผู้สอบบัญชี และรายงาน การเงินกองทนุ ประกนั สังคม สานักงานประกันสังคม (สปส.) สาหรับปสี ้นิ สดุ วันที่ 31 ธ.ค. 2562 ซ่ึงกระทรวง แรงงานนาเสนอ พบว่า มียอดเงินสมทบค้างจ่ายจานวนมาก โดยรองเลขาธิการ สปส. ช้ีแจงว่ายอมรับว่า รัฐบาลมียอดค้างชาระเงินสมทบในปี 2562 กว่า 100,299 ล้านบาท ต่อมาในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 และ 2564 รัฐบาลได้จดั สรรเงนิ สมทบให้กองทนุ ประกนั สังคม มากกวา่ เงนิ สมทบท่ีต้องชาระในแตล่ ะปี โดยปี 2563 ชาระเกิน 1.9 หมนื่ ลา้ นบาท และปี 2564 ชาระเกิน 1.3 หมืน่ ลา้ นบาท รวมเป็นเงนิ ท่ีชาระเกิน 3.3 หม่ืนล้านบาท ทาให้หน้ีค้างชาระท่ีสะสมมาจากหลายรัฐบาลคงเหลือเพียง 66,647 ล้านบาท และในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 รัฐบาลค้างจ่ายลดลงเหลือ 6,600 ล้านบาท อย่างไรก็ตาม ในปงี บประมาณ พ.ศ. 2565 รัฐบาล ไม่ได้ต้ังงบประมาณชาระหน้ีค้างเก่าเน่ืองจากจาเป็นใชเ้ งินไปบริหารภารกิจเร่งด่วนเพื่อจดั การ COVID-19 มี เพียงการต้ังงบประมาณสมทบกองทุนประกันสังคมของปีงบประมาณ พ.ศ.2565 ตามเงื่อนไขท่ีกฎหมาย กาหนด สาหรับในปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 มีการตั้งงบประมาณเป็นเงินสมทบเข้ากองทุนประกันสังคม จานวน 48,514.1 ล้านบาท ซ่ึงไม่สามารถจาแนกได้ว่าตั้งเงินสมทบเฉพาะของปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 เพยี งอยา่ งเดยี ว หรือมสี ว่ นท่ีชาระหน้ีคา้ งเกา่ ดว้ ยหรือไม่ 4.3 แนวโนม้ การรกั ษากรอบวินัยการเงนิ การคลังของรฐั สานักงบประมาณของรัฐสภาได้ทาการศึกษาเปรียบเทียบผลของการจัดทางบประมาณรายจ่าย ประจาปีย้อนหลังนับแต่มีการประกาศใช้พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 เป็นต้นมา เพ่ือให้เห็นทิศทางการเปล่ียนแปลงของการจัดทางบประมาณรายจ่ายภายหลังการประกาศใช้กฎหมาย ดังกล่าวว่าคณะรัฐมนตรีมีความพยายามท่ีธารงรักษาไว้ซ่ึงกรอบวินัยการเงินการคลังเพียงใด รายละเอียด ตามตารางท่ี 4.3 - 1 ________________ * โดยข้อมูล ณ ธันวาคม 2564 มีจานวนผู้ประกันตน 23,740,954 คน เพิ่มข้ึน 161,719 คนเม่ือเทียบกับเดือนพฤศจิกายน 2564 หรือเพ่ิมขึ้น ร้อยละ 0.69 และเมื่อเปรียบเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันของปี 2563 พบว่า มีจานวนผู้ประกันตนเพิ่มข้ึน 7,307,989 คน หรือเพิ่มขึ้นจากปีก่อน ร้อยละ 44.47 ซึ่งเป็นผู้ประกันตนมาตรา 40 ที่เพ่ิมข้ึนมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 203.93 หรือเพ่ิมขึ้นจานวน 7,155,878 คน เป็นผลมาจากรัฐบาล ออกนโยบายมอบเงินเยียวยาแก่ผู้ประกันตนท่ีได้รับผลกระทบจากสถานการณ์โควิด-19 ในจังหวัดพ้ืนท่ีสีแดงเข้ม หรือพื้นท่ีควบคุมสูงสุดและ เข้มงวด ทาให้มีประชาชนข้ึนทะเบียนเป็นผู้ประกันตนมาตรา 40 จานวนมาก (รายงานผลการประเมินสถานะกองทุนประกันสังคม ไตรมาส 4/2564 (ณ เดือนธนั วาคม 2564) สบื ค้นเมอื่ 11 พ.ค. 2565 สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -80- สานักงบประมาณของรฐั สภา

วเิ คราะห์ร่างพระราชบัญญตั ิงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ตารางที่ 4.3 - 1 สดั สว่ นงบประมาณรายจ่ายตามกรอบวินัยการเงินการคลังของรัฐ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 - 2566 หนว่ ย: รอ้ ยละ หลกั เกณฑก์ ารตง้ั งบประมาณรายจ่ายประจาปี สัดส่วนงบประมาณรายจ่ายฯ ลกั ษณะรายจ่าย สดั ส่วนตอ่ งบประมาณรายจ่ายประจาปี 2563 2564 2565 2566 1.รายจา่ ยลงทุน ไม่นอ้ ยกวา่ ร้อยละ 20 20.1 20.5 20.1 21.8 2.งบกลางรายการเงิน ไม่น้อยกวา่ รอ้ ยละ 2.0 - 3.5 5.8* 3.0* 2.9 2.9 สารองจ่ายเพ่ือกรณี ฉกุ เฉนิ หรือจาเปน็ 3.รายจา่ ยเพื่อการชาระ ไมน่ อ้ ยกวา่ ร้อยละ 2.5 แตไ่ ม่เกนิ รอ้ ยละ 1.7** 2.8** 3.2 3.1 คนื ต้นเงินกู้ 4.0 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี *** 4.การก่อหน้ีผูกพนั ขา้ ม ไมเ่ กนิ รอ้ ยละ 10 9.3 9.7 3.3 6.7 ปงี บประมาณ หมายเหตุ *ประกาศคณะกรรมการนโยบายการเงินการคลงั ของรัฐ เรอ่ื ง กาหนดสัดสว่ นตา่ งๆ เพือ่ เป็นกรอบวินยั การเงินการคลังของรฐั (ฉบบั ท่ี 3) พ.ศ.2563 กาหนดให้งบกลางรายการเงนิ สารองจ่ายเพอื่ กรณีฉุกเฉินหรอื จาเปน็ ตอ้ งมสี ัดสว่ นไม่น้อยกว่ารอ้ ยละ 2 แตไ่ มเ่ กนิ ร้อยละ 7.5 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี ใช้กับการจัดทางบประมาณปี พ.ศ. 2563 - 2564 สาหรบั การจดั ทา งบประมาณรายจา่ ยประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 คณะกรรมการฯไดม้ ปี ระกาศ (ฉบบั ท่ี 4) พ.ศ.2563 ลงวนั ท่ี 16 ธันวาคม 2563 ให้กลบั ไปใชส้ ัดสว่ นไม่น้อยกวา่ รอ้ ยละ 2 แต่ไม่เกนิ ร้อยละ 3.5 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี ตามฉบบั ท่ี 1 แลว้ **ในการจัดทางบประมาณปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 - 2564 คณะกรรมการนโยบายการเงินการคลังของรัฐได้ออกประกาศ เร่อื ง กาหนดสัดส่วนตา่ งๆ เพอื่ เป็นกรอบวินยั การเงนิ การคลังของรัฐ (ฉบับที่ 3) พ.ศ.2563 กาหนดให้รายจา่ ยเพือ่ การชาระคืน ตน้ เงินก้มู สี ดั ส่วนไม่นอ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 1.5 แตไ่ ม่เกนิ ร้อยละ 3.5 ของงบประมาณรายจ่ายประจาปี ***สาหรับการจัดทางบประมาณต้ังแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2565 เป็นต้นไป คณะกรรมการฯ ได้มีประกาศ (ฉบับที่ 4) พ.ศ. 2563 ลงวันที่ 16 ธันวาคม 2563 กาหนดให้รายจ่ายเพ่ือการชาระคืนต้นเงินกู้ต้องมีสัดส่วนไม่น้อยกว่าร้อยละ 2.5 แต่ไม่เกิน ร้อยละ 4.0 ของงบประมาณรายจา่ ยประจาปี เพือ่ เพมิ่ กรอบวงเงนิ ในการชาระคนื ตน้ เงินก้ใู หม้ ากข้ึน ตามสถานะหน้สี าธารณะ ของประเทศท่เี พิ่มขนึ้ ตามวฤิ ตเศษฐกิจจากสถานการณ์โควดิ -19 ข้อสังเกต PBO แม้ว่ารัฐบาลจะพยายามรักษาไว้ซ่ึงกรอบวนิ ัยการเงินการคลังอย่างเต็มที่แล้วก็ตาม แต่จากเหตุการณ์ การแพร่ระบาด COVID-19 ส่งผลกระทบต่อระบบเศรษฐกิจในวงกว้าง ทาให้เศรษฐกิจหดตัวลงอย่างรุนแรง และต่อเนื่องมาถึงปัจจุบัน ทาให้รัฐบาลมีความจาเป็นในการดาเนินมาตรการเพ่ือช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบ ผ่านการกู้เงินภายใต้พระราชกาหนดให้อานาจกระทรวงการคลังกู้เงินเพ่ือแก้ไขปัญหา เยียวยา และฟื้นฟู เศรษฐกิจและสังคมท่ีได้รับผลกระทบจากการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 พ.ศ. 2563 ส่งผลให้ สัดส่วนหน้ีสาธารณะต่อผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศปรับตัวเพ่ิมสูงขึ้น รวมถึงสัดส่วนภาระหนี้ของรัฐบาลต่อ ประมาณการรายได้ปรับตัวเพิ่มขึ้น มีภาระหนี้ของรัฐบาลที่ครบกาหนดชาระเพิ่มสูงข้ึนด้วย ขณะเดียวกัน ความสามารถในการจัดเก็บรายได้ยังคงอยู่ในระดับต่าเน่ืองจากการหดตัวของเศรษฐกิจ ประกอบกับ สถานการณ์ระหว่างรัสเซียกับยูเครนที่ได้ส่งผลกระทบต่อภาวะเศรษฐกิจโลกอย่างกว้างขวาง ดังน้ัน รัฐบาล ต้องดาเนินนโยบายด้านการคลังและงบประมาณอย่างรอบคอบ รัดกุม การใช้จ่ายงบประมาณของหน่วยรับ งบประมาณต่าง ๆ ต้องใหเ้ กดิ ประสิทธิภาพและความคุ้มคา่ สูงสดุ ไม่เชน่ นั้นอาจจะสง่ ผลกระทบต่อเสถียรภาพ และความยัง่ ยนื ทางการคลงั ของประเทศในระยะยาวได้ สานกั งานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -81- สานักงบประมาณของรัฐสภา

วเิ คราะหร์ ่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2566 ส่วนท่ี 5 การวเิ คราะห์รายงานการเงนิ รวมภาครัฐ การวิเคราะห์ฐานะการเงินและผลการดาเนินงานของหน่วยงานภาครัฐ จะเป็นข้อมูลที่เป็นประโยชน์ ประกอบการพิจารณาจัดสรรงบประมาณ ดังน้ัน สานักงบประมาณของรัฐสภา จึงได้ดาเนินการวิเคราะห์ เปรียบเทียบฐานะการเงินและผลการดาเนินงานของหน่วยงานของรัฐที่ผ่านมา รวมไปถึงการวิเคราะห์ อตั ราสว่ นทางการเงนิ ที่สาคญั โดยมีรายละเอียด ดังน้ี 5.1 วิเคราะห์ฐานะการเงินของภาครัฐ ตารางท่ี 5.1 - 1 เปรียบเทียบฐานะการเงนิ ผลการดาเนนิ งานของหน่วยงานของรฐั ปี 2562 - 2564 หนว่ ย: ล้านบาท รายการ รวมภาครัฐ ปงี บประมาณ 2562 2563 2564 สนิ ทรพั ย์ 29,613,808 31,334,120 33,223,063 หนีส้ ิน 20,585,647 28,970,972 33,517,269 สว่ นทุน 9,028,163 9,591,796 8,284,412 รายได้ 8,033,919 7,080,230 7,473,288 คา่ ใชจ้ ่าย 7,614,575 7,119,458 7,668,066 รายได้สูง/(ตา่ ) กว่าคา่ ใช้จา่ ยสทุ ธิ 419,344 -39,228 -194,778 ทม่ี า: รายงานการเงนิ รวมภาครฐั ประจาปีงบประมาณ พ.ศ. 2562 - 2564 กรมบญั ชกี ลาง แผนภาพที่ 5.1 - 1 ฐานะทางการเงนิ แผนภาพที่ 5.1 - 2 ผลการดาเนินงาน ทม่ี า: รายงานการเงนิ รวมภาครัฐ ประจาปงี บประมาณ ท่ีมา: รายงานการเงินรวมภาครฐั ประจาปงี บประมาณ พ.ศ. 2562 - 2564 กรมบญั ชีกลาง พ.ศ. 2562 - 2564 กรมบญั ชกี ลาง สานักงานเลขาธกิ ารสภาผแู้ ทนราษฎร -82- สานกั งบประมาณของรฐั สภา