954 พระอานนท์ พุทธอนุชา

www.kalyanamitra.org

พระอานนทพ์ ุทธอนชุ า โดย วศิน อินทสระ ขอมอบเปน็ ธรรมบรรณาการ แด.่ ................................ จาก www.kalyanamitra.org

พระอานนท์พทุ ธอนุชา พมิ พค์ รง้ั ท่ี ๑ ๑๔ พฤษภาคม๒๕๐๙ พมิ พค์ รง้ั ท๒่ี ๘ พฤศจกิ ายน๒๕๐๙ พมิ พค์ รง้ั ท่ี ๓ ๒๐ มนี าคม ๒๕๑๕ พมิ พค์ รง้ั ท๔่ี ๒๕มนี าคม ๒๕๒๑ พมิ พค์ รง้ั ท๕่ี ๒๕ มกราคม ๒๕๒๕ พมิ พค์ รง้ั ท่ี๖ ๑ พฤศจกิ ายน ๒๕๓๒ ISBN 974-514-065-1 ราคา ๑๑๐.- บาท สง่ั ซอ้ื ได้ที่ บา้ นหนแู กว้ ๙๖ ถ.สพ่ี ระยา แขวงมหาพฤฒาราม เขตบางรกั กรงุ เทพฯ ๑๐๕๐๐ โทร. ๒๓๕-๐๓๔๐-๑ รายไดส้ มทบทนุ การศกึ ษาดน้ ควา้ ธรรมะในพระพทุ ธศาสนา พมิ พท์ โ่ี รงพมิ พอ์ กั ษรสมยั ถ.ราชบพธิ กรงุ เทพฯ www.kalyanamitra.org

เ ป ฺน ฬิ — ฿ ^ '— ธรรมนิยายองิ ชีวประวตั ใิ นพุทธกาล เรองโดย วศิน อนิ ทสระ ภาพโดย ปยตุ เงากระจา่ ง มลู นริ รรรมทาย จดั พิมพ์ www.kalyanamitra.org

จากผูจัดพิมพ ตำรา บทความ คำพูด ทสี อนใหค้ นทำความดี มมี ากมาย แตจ่ ะมีตำราเลม่ ไหน มีบทความเรื่องใด มคี ำพดอะไร ท่จี ะฉุดกระชากใจคนจากความเกียจคร้าน ทจ่ี ะหยบิ ยื่นความชุม่ ช่ืนใจในความรัดทดหดหู่ ทจ่ี ะชะโลมใจในความซึมเซา ที่จะถอนลูกศรแหง่ ความ “ขแ้ี พ”้ ของมวลมนษุ ยชาติ ให้ลุกขนี้ ยืนหยดั ต่อสเู้ พื่อชัยชนะ คนเรากลัวแพ้จนไมก่ ล้าต่อสู้ ไมก่ ล้าแขง่ ชัน แล้วกเ็ ลยคิดวา่ เรามคี วาม “ไม่พรอ้ ม” เท่าคนอื่นเขา แตห่ นังสือ “พระอานนทพ์ ุทธอนชุ า” เลม่ นี๊ อาจารยว์ ศน อนิ ทสระ ผู้ประพนั ธ์ ได้นำเอาเรื่องของม่ลุ ุชนคนธรรมดาทีย่ ังหนาแนน่ ดว้ ยกเิ ลส มาเป็นตวั อย่างให้เราเห็นว่า •ลา้ เรา กล้าสู้ เรายอ่ มมีโอกาสชนะ อำนาจของกิเลสมารมีมากแค่ไหน จะสู้อำนาจของใจทีมีพลังได้ละหรอื ท่านคอื ผทู้ ่1ีจะพสิ จู น์ และเพอื่ เปน็ การเติมกำลงั ใจใหผ้ ูอ้ า่ นอกี ลักนิดหน่ึง จึงขอเรียนวา พระเผด็จ ทฅตฺ ชี!ว รองเจ้าอาวาสรดั พระธรรมกาย ไดก้ ลา่ วว่า หนังสอื เลม่ น้เี ป็นกำลงั ใจให้ท่านในการมงุ่ หน้าเข้าสู่ ทางธรรม ดั้งแต่แรกทีเดียว มลู นิธิธรรมกาย www.kalyanamitra.org

V®ช y พ^ ' fo h J —. QcYO^v^ ^ J tfta w / 1f $ 2— Y<)frv/y^ yci . fcito-ih นเ(าๅ^c7น ^ b -^f& T fafcifcJun4. 7tfiuhaAfon f น/Y)Vv/ว t y t y h l x ! Y)y(QZ^รน<\\L.fyU'tohsFfd'ntozjA ^ ml/ai^ vA*/®®^ rut*ffcuM*o io^- /fcfc/ /$j/f$j>d)h*>u6T9sf) ? c 6<นร >)1ฝพj / f i k [ \\je d l4 t^ ffc}jSV>1*/;^ flfaj l Y ^ y / v I ^ s A / น^ ^ ' ^ / (N)VA2^ vAhtJl\\ /^j(3 7k ft ) l o>Wr*J A)^ 0/0 ^ fr n tsy / พn O')นพv>r ^ง,)ๆr tajt %j ^ป ^้ Act/ ^ r ? u M Oi |) ^ ^ / ค 7ิ 31-0 ^s^T/ajixi o ft/ (ทุ f w - 3 2 www.kalyanamitra.org

คำนำในการพิมพ์ครั้งที่ ๑ หนงั สือท่ขี ้าพเจ้าเคยเขยี นมาทุกเร่ืองทุกเลม่ ขา้ พเจ้าเขียนด้วยความพยายาม และ ความประณตี พอ ๆ กนั แต่ขา้ พเจา้ ไมเ่ คยหนกั ใจในการเขียนเรืองใดเหมอื นเรอื ง “พระอานนท พุทธอนชุ า’, น้เี ลย ทงั้ น้เี พราะเหตุ ๓ ประการ คอื ๑. เรือ่ งอื่น ๆ ข้าพเจา้ สรา้ งตวั ละครขนึ้ เอง. เป็นการสะดวกในการท่จี ะเบนเรอ่ื งให้ไป ดามเจดนาของขา้ พเจ้า เพยี งแตแ่ ทรกหลกั ธรรมและทรรศนะขีวิดลงไปในทีท่ เี่ ห็นว่าสมควรเท่านั้น กพ็ อแล้ว ส่วนเรอ่ื งพระอานนท์ พทุ ธอนชุ า เปน็ ชีวติ ประว้ติของพระมหาเถระทีม่ ีองค์จริง และเปน็ พระทีส่ ำคัญทสี่ ุดท่านหน่งึ ในพระพุทธศาสนา เรื่องของทา่ น ผู้ศึกษาทางศาสนาสว่ นใหญ่ก็ทราบ กนั อยู่ ขา้ พเจา้ ด้องระวังมากในการเขียนเร่อื งนี้ ๒. เรอ่ื งของพระอานนท์กก็ ระจัดกระจายกนั อยู่มาก ข้าพเจา้ ตอ้ งใขเ้ วลาคน้ ควา้ จากตำรา ทางศาสนามากหลาย ท้งั พระไตรปฎิ กและอรรถกถา นอกจากเรือ่ งของท่านแล้ว ยงั มีเรือ่ งของ บุคคลผเู้ กยี่ วขอ้ งอีกมใิ ซ่นอ้ ย ซึ่งไดก้ ลา่ วถึงในหนังสอื เรื่องน้ี ๓. พระอานนท์เป็นพระอรยิ บคุ คล คือ ก่อนพระพทุ ธเจ้านิพพาน ทา่ นเป็นพระอรยิ บุคคล เพียงช้ันโสดาบนั เมื่อพระพุทธเจา้ นพิ พานแล้ว ทา่ นเปน็ พระอรทนั ต์ เม่อื เป็นตังน้ี การทขี่ า้ พเจา้ จะเขยี นเรื่องของท่านในรูปธรรมนิยาย จงึ เป็นเร่อื งที่ยากและหนักใจ อยา่ งไรก็ตาม แม้จะหนกั ใจ ข้าพเจ้าก็ได้ร้บกำลังใจเป็นเคร่ืองทดแทนอยเู่ สมอ ๆ เนือ่ งจาก ขณะทหี่ นงั สอื เรอื่ งนีล้ งอย่ใู นสยามรฐั สัปดาห์วิจารณ์นนั้ มีท่านผู้อา่ นเขียนจดหมายไปชมเชย มากรายดว้ ยกนั ท่ีบรรณาธกิ ารนำลงในคอลัมนจ์ ดหมายของสยามรัฐสปั ดาหว์ ิจารณก์ ็มืหลายฉบบั อย่างน้อยจดหมายเหลา่ น้ี และคำวิพากษว์ ิจารณ์ในหมู,นักอ่าน ซง่ึ ลว้ นแสดงออกในทางนิยม ชมชอบนนั้ ได้เป็นกำลังใจใหข้ ้าพเจา้ ต้งั อกตั้งใจเขยี นต่อไปอีก เมอ่ื เรื่องนีล้ งอยใู่ นสยามรฐั นน้ั มีบางทา่ นมาขออนญุ าตบางดอนไปจดั พิมพแ์ จกในงานศพ และเมอื่ จบลงแล้วกำลงั รวบรวมพมิ พ์เปน็ เลม่ อยู่ กม็ หี ลายท่านมาขออนุญาต ขอตอนน้ันตอนน้ไี ป จัดพมิ พเ์ ผยแพรเ่ ปน็ การกุศลในงานศพและงานมงคลอ่ืน ๆ เชน่ พมิ พ์เป็นการกศุ ลในวันมาฆบูชา เปน็ ด้น อกี หลายราย ข้าพเจา้ กอ็ นุญาตใหด้ ว้ ยความยนิ ดี สำหรับผู้ทไี่ ปตดิ ต่อท่ีสำนักงานสยามรัฐนนั้ ขา้ พเจา้ บอกอนญุ าตไว้กับคุณประมลู อุณหธปู ใหอ้ นุญาตเฉพาะบางตอน แทนข้าพเจา้ ได้ ทา่ นผ้อู า่ นจะเหน็ ว่า ก่อนหนงั สือเล่มนี้จะพมิ พ์เป็นเล่มอย่างสมบรู ณ์อย่างทท่ี ่านเหน็ อยนู่ ี้ หนงั สอื เรื่องนี้ได้แพร่หลายไปมากแลว้ เม่อื มารวมพมิ พ์เปน็ เล่ม ข้าพเจา้ ได้แก้ไขทัง้ ตัวอกั ษร www.kalyanamitra.org

ข้อความ และเหตุการณอ์ ีกบา้ ง เพ่อื ความถกู ต้องสมบรู ณ์ ส่วนทีพ่ ิมพ์ไปกอ่ นๆนั้น พมิ พ์ดามตน้ ฉบับ ท่ลี งในสยามรัฐ เพราะฉะน้นั ถ้าท่านผู้อ่านเหน็ ข้อความไมต่ รงกนั กบั ท่เี คยอ่านมาในท่ีอื่นหรอื ใน สยามรัฐกด็ าม ขอใหท้ ่านถอื เอาฉบบั น๊เี ปน็ ฉบับทถ่ี กู ตอ้ งสมบรู ณท์ ีส่ ดุ เพราะขา้ พเจา้ ไตด้ รวจแถ้ ต้นฉบับกอ่ นจะสง่ โรงพิมพ์และตรวจปรู๊ฟตว้ ยดนเอง ถืงกระนนั้ ก็ดาม เมื่อหนงั สือลงแท่นไปแล้ว ขา้ พเจา้ เปิดดูก็ยังมสี ะกดการนั ตผ์ ดิ อยู่อกี กต็ ้องปล่อยไป ข้าพเจา้ มิไต้บอกแถค้ ำผิดไว้ เพราะเหน็ เป็นส่วนนอ้ ย อนึง่ หวั เรอ่ื งแต่ละบทขา้ พเจา้ ไตเ้ ปลี่ยนแปลงแก้ไขไปบา้ ง แต่ไม่มากนกั สำหรบั เรื่องของบคุ คลทีก่ ลา่ วถงึ ในหนังสือเล่มนี้อาจจะมผี ิดพลาดอยูบ่ ้าง เช่น เรื่อง ของสกุ ฑั ทะ ปจั ฉิมสาวกอรหนั ต์ น้ัน เดิมทเี ขา้ ใจกันวา่ เป็นลูกชายของอุปกาชวี ก ข้าพเจา้ กเ็ ขียน ไปว่า “กลา่ วกนั วา่ สกุ ทั ทะปจั ฉมิ สาวกอรหนั ตเ์ ปน็ ลกู ชายของอปกะ” แต่เม่อื กำลังรวมหนงั สอื น้ี พมิ พ์เปน็ เล่มอยู่ ขา้ พเจ้าไตพ้ บว่าน่าจะเป็นคนละคนกนั เสียแล้ว ทั้งนี้จากการเปิดดใู น The Dic­ tionary of Pali Proper Names โดย จี.พี. มาลาลาเซเกรา ไต้รวบรวมชอ่ื สุกฑั ทะไว้หลายท่านตว้ ยกนั และสกุ ัททะปัจฉมิ สาวก กบั สกุ ทั ทะบุตรชายของอุปกะเปน็ คนละคนกนั สุกทั ทะปัจฉิมสาวกเปน็ คนเกดิ ในตระกูลพราหมณ์ ขา้ พเจ้าขออภยั ทา่ นผอู้ า่ นไว้ ณโอกาสน้ตี ้วย และในการพิมพ์ในเลม่ น้ี ข้าพเจา้ ไต้แก้ไขแลว้ อีกเรือ่ งหนึ่งคือ ภรรยาของอุปกาชีวกชอื่ ไมด่ รงกนั ่1นอรรถกถา ปาสราสิสดู ร มัชฌมิ นิกาย มูลปัณณาสก์ บง่ ว่าชอื่ นาวา แต่ใน Pali Proper Names ของมาลาลา เซเกรา บอกว่าชอ่ื จาปา เรื่องนี้ เปน็ เกร็ดไม่ใช่เร่อื งสำคญั จะชอื่ อะไรก็ไต้ ข้าพเจ้าจีงไม่เอาช่ือทง้ั สองนั้น แตด่ ้ังชือ่ เสียใหมต่ ามความ พอใจของขา้ พเจา้ คอื ชือ่ สขุ าวดี เรื่องพระอานนท์พุทธอนชุ า เนี้อหาของเรอ่ื งจรงิ ๆ มไี ม่มากุนัก ที่หนังสอื เล่มใหญ่ ขนาดน้ี เพราะการเพืม่ เดิมเสรมิ ตอ่ ของข้าพเจา้ ในทำนองธรรมนิยายองิ ชีวประวด้ ิ ข้าพเจา้ ช้แี จง ขอ้ นส้ี ำหรบั ทา่ นทีไ่ ม่คนั กบั เรอ่ื งทางศาสนานกั อาจจะหลงเขา้ ใจผิดว่าเปน็ เรื่องทมี่ หี ลกั ฐานทาง ดำราทัง้ หมด สำหร้บทา่ นทค่ี งแก่เรียนในทางนีอ้ ย่แู ลว้ ยอ่ มทราบดีวา่ ดอนใดเป็นโครงเดิม และตอนใด แหง่ ใดขา้ พเจา้ เพ่มื เดมิ เสรมิ ต่อขน นอกจากน้ยี งั มหี ลายดอนท่ีขา้ พเจ้าสร้างเรอ่ื งชนี้ เอง เพยี งแตเ่ อา พระอานนทไ์ ปพวั พนั กบั เหตุการณน์ ัน้ ๆ เพ่อื ใหน้ ยิ ายเร่ืองนสี้ มบูรณ์ย่งี ชี้น และเหน็ ว่าไมเ่ ป็น ทางเสียหายแต่ประการใด บุคคลทีค่ วรไต้รบั การขอบคุณจากขา้ พเจา้ มากทส่ี ุดคอื คณุ ประมูล อณุ หธปู นกั ประพนั ธ์ นามอโุ ฆษผู้หนง่ึ ในวงวรรณกรรมไทย ซงึ่ ไต้ชกั ชวนเร่งเรา้ ให้ข้าพเจา้ เขียนเร่อื งลงในสยามรฐั สํปดาท์วิจารณ์ เรยี กไตว้ า่ เร่ืองท่ีทา่ นอ่านอยนู่ ี้ คณุ ประมูล อณุ หธปู มีสว่ นช่วยเหลืออยู่เปน็ ยันมาก อกี ท่านหน่งึ ขา้ พเจ้าอดจะกล่าวนามถืงมีใต้ คอื . ทา่ นเจ้าคณุ อมรมนุ ี (สวุ รรณวรฎฐายี) รัดราชผาดิกา'ราม ซึ่งข้าพเจา้ ไต้อาศัยต้นควา้ ดำราจากสำนกั ของท่านอยู่เสมอเม่อื หาไมไ่ ตจ้ ากทอี่ ยู่ของข้าพเจา้ ขา้ พเจา้ ขอขอบคุณและขอบพระคุณทา่ นท่ีเอย่ นามถงื น้เี ป็นอยา่ งยงี่ นอกจากน้ี ข้าพเจา้ ขอนอ้ มระลึกถึงพระคณุ บรู พาจารยเ์ จ้าดำราฑงหลาย ทไ่ี ต้สละ กำลังกาย กำลงั ความคดิ และกำลังปญั ญา ทำดำราและบทประพันธ์ไว้เป็นแนวทางให้ข้าพเจ้าไต้ อาศยั ไตเ่ ตา้ ชนี้ มาในขนั้ ท่ีเรียกว่า “พอเขยี นหนงั สอื ไดอ้ ยบ่ า้ ง” อยใ่ นเวลานี้ www.kalyanamitra.org

หนังสอื เลม่ นื้สำนักพิมพ์บรรณาคารไดใ้ ชว้ ริ ยิ ะอุตสาหะอยา่ งแรงกลา้ ในการทจ่ี ะ สร้างใหด้ ีทส่ี ุด สมบูรณท์ ส่ี ดุ และปรากฏเป็นรูปเลมออกมาอยา่ งทีท่ ่านเหน็ อยูน้ั ชา้ พเจา้ ขอขอบคุณ สำนักพิมพบ์ รรณาคารเป็นอย่างยงี่ ไว้ ณโอกาสนดึ๊ ว้ ย ชา้ พเจ้าเองมไิ ดฑ้ รนงว่า จะเปน็ ผ้ทู ่าอะไรไมผ่ ิด เพราะฉะนน้ั ถ้าท่านผ้อู ่านได้พบขอ้ ผดิ พลาดบกพรอ่ งใด ๆ ข้าพเจา้ จะขอขอบคณุ ท่านอยา่ งสูง ถ้าทา่ นจะโปรดบอกให้ขา้ พเจ้าทราบ ฑง้ั นเ้ี พ่ือความสมบรู ณ์ถูกดอ้ ง ถ้าหากมีการพมิ พใ์ หมใ่ นคราวต่อไป หนังสือเล่มน้มื หี ลายรส มีฑง้ั เรอ๋ึ งทางศาสนาปรชั ญาว่าด้วยความรัก ปรชั ญาชีวิต กฎ ของสงั คมและ ฯลฯ ขอทา่ นได้โปรดเสอื กอา่ นดามอัธยาศยั และความพอใจเถดิ วสิน อนิ ทสระ พระนคร ๑ ๙ พฤษภาคม ๒๕๐๙ www.kalyanamitra.org

สารบญ บทท่ี 1 หนา้ ๑ ในท่ีประชุมสงฆ์ ณ เชดวนั มหาวหิ าร ๑๓ ๒ ณ สัณฐาคารแหง่ นครกบิลพสั ดุ ๑๘ ๓ พทุ ธอุปัฏฐากผเู้ ป็นบัณฑติ . ๒๓ ๔ มหามิตร ๕ กับพระนางมหาปชาบดี ๒๔ ๖ ความรัก-ความรา้ ย ๓๔ ๗ กบั โกกิลาภกิ ษุณี ๘ โกกิลาผปู้ ระหารกเิ ลส ๔๑ ๙ พันธุละกบั พระราชา ๑๐ ณ ปาประดู่ลาย ๕0 ๑๑ บนกองกระดูกแหง่ ตณั หานสุ ยั ๕๘ ๑๒ ลุฑตั ตะผูส้ ร้างอารามเชดวนั >0๖ ๑๓ เบญจกัลยาณี นามวสิ าขา ๗๖ ๑๔ มหาอุบาสิกา นามวิสาขา ๘๔ ๑๕ พุทธานุภาพ ๑๖ นางบุญและนางบาป ๔๒ ๑๗ นางบาปและนางบุญ ๔๖ ๑๘ ปฏกิ ริ ิยาแหง่ ธัมโมชปญั ญา ๑0๒ ๑๙ นาใจและจรยิ า ๑0๔ ๒๐ ปพุ พปู การของพระพุทธอนชุ า ๑๑๖ ๒๑ ความอัศจรรย์แหง่ ธรรมวนิ ัย ๑๒๔ ๒๒ ปจั ฉิมทัศนา ณ เวสาลี ๑๓๑ ๑๓๘ www.kalyanamitra.org ๑๔๕ ๑๕๓ ๑๖0

๒๓ คราเมือ่ ทรงปลงพระชนมายสุ ังขาร ๑๒๗ ๒๔ พระอานนทร์ อ้ งไห้ ๒๕ ปัจฉมิ สาวก อรหันต์และพวงดอกไม้มาร ๑๗๔ ๒๒ อุปกาชีวกกบั พวงดอกไมม้ าร ๑๘๒ ๒๗ อุปกาชีวกกบั พระอนันตชนิ ๑๔๙ ๑๙๗ ๒๔ เมอื่ สาลวโนทยานขาวดว้ ยมหาวิโยค ๒๐๕ ๒๑๒ ๒๙ วันหน่งึ ก่อนวนั ประชุมสงั คายนา ๒๒๑ ๓๐ พรหมทณั ฑ์และ ณ ชาดสระบนเสน้ ทางจาริก ๒๒๔ ๓๑ จตรุ งคพล และ วมิ ลมาน ๒๓๕ ๓๒ หญิงงามกับบิดา ๒๔๑ ๓๓ ไมม่ ีความสุขใดเสมอด้วยความสงบ www.kalyanamitra.org

หนงั สอื เรอ่ื งนข้ี า้ พเจา้ เขยี นขน้ึ เพอ่ื เทดิ พระเกยี รตพิ ระอนชุ าผปู้ ระเสรฐิ ซง่ึ ๆณธรรมและปฏปิ ทาของฟาน ไดด้ ง้ ลกึ อยใู่ นดวงใจของขา้ พเจา้ มาเปน็ เวลานาน วศนิ อนิ ทสระ www.kalyanamitra.org

©cn ๑ --------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------- ในที่ประชุมสงฆ์ ณ เซตวนั มหาวหิ าร -------------------------------------- : ----------------- ---------------------------------------------------------------------------------------------- สมณะทงั้ สอ^เดินคุ่มผา่ นทงุ่ กว้างเข้าสูเ่ ขตปาโปรง่ มีทางพอเดินไดิสะดวก สมณะซงเดนิ นำหนา้ มีอินทรยี ผ์ ่องใส มสี ายตาทอดลงตํ่า ผิวขาวละเอียดอ่อน ลกั ษณะ แสดงว่ามาจากวรรณะสงู อากัปกริ ยิ าและทา่ ทเี ยอึ้ งยา่ งนา่ ทัศนา นำมาซงความเลอมใส ปีติปราโมชแกผ่ เู้ ข้าพบเห็นยง่ิ นัก ผาิ สเี หลอื งหมน่ ทค่ี ลมุ กาย แมจ้ ะทำข้ึนอย่างง่าย ๆ ไมม่ ีรูปทรงอะไร แต่กมี องดสู ะอาดเรียบรอ้ ยดี ส่วนสมณะผเู้ ดินอยูเ่ บื้องหลงั แมจ้ ะมีสว่ นสงู ไม,เทา่ องคห์ น้า แตก่ ็มรี ปู ร่างอยใู่ นขนาด เดยี วกัน ท่านเดนิ ไดร้ ะยะพองามไมห่ า่ งนกั และไมช่ ิดจนเกินไป ทงั้ สองเดนิ มาถึงทางสองแพร่ง เม๋ึอสมณะผูเ้ ดนิ หนา้ มอี าการวา่ จะเลยี้ วไปทางขวา สมณะผเู้ ดนิ หลงั กก็ ลา่ วข้ึนว่า “ขา้ แตพ่ ระผมู้ ีพระภาค! ข้าพระองค์ตอ้ งการจะไปทางซ้าย พระเจา้ ข้าฯ” “อย่าเลย-นาคสมาละ! ตถาคตตอ้ งการไปทางขวา เรามเี รอ่ื งสำคญั ท่จี ะต้องไปโปรดลัตว์ ทางน๊”ี “ข้าพระองค์ด้องการไปทางซา้ ย พระเจา้ ข้าฯ” พระนาคสมาละยืนย่น “อยา่ เลย-นาคสมาละ! มากับตถาคตทางขวาน่ีเถิด” พระผมู้ พี ระภาคขอร้อง พระพุทธองค์ทรงห้ามถึงสามคร้งั แด,พระนาคสมาละกห็ ายอมไม่ ในที่สุดทา่ นก็วาง บาตรของพระผมู้ พี ระภาคไรใ้ นทางสองแพร่ง แลว้ เดนิ หลีกไปทางซ้ายดามความปรารถนาของ ทา่ น พระจอมมนุ ศี ากยบุตรตอ้ งนำบาตรของพระองคไ์ ปเองและเสด็จไปโดดเด่ยี ว www.kalyanamitra.org

๑๔ www.kalyanamitra.org

อีกครง้ั หนืง พระเมฆยิ ะเปน็ พระอุปฏั ฐากพระผ้มู พี ระภาค พระองคเ์ สดจ็ ไปยังชนั ตุคาม เขตปาจีนวังสะ มพี ระเมฆิยะดามเสดจ็ เวลาเช้าพระเมฆยิ ะไปบิณฑบาตในชนั ตุคาม กลบั จาท บณิ ฑบาตแล้วทา่ นเดนิ ผ่านสวนมะม่วงอนั นา่ รน่ื รมยแ์ ห่งหนึ่ง ปรารถนาจะไปบำเพ็ญสมณธรรม ท่ีนนั่ จงึ กราบทูลขออนญุ าตพระพทุ ธองค์ พระพุทธองค์ทรงห้ามถึงสามครง้ั วา่ “อย่าเพิ่งไปเลย เมฆิยะ เวลาน้เี ราอยคู่ นเดยี ว ขอใหภ้ ิกษอุ ืน่ มาแทนเสียกอ่ นแลว้ เธอ จึงคอ่ ยไป” ความจรงิ พระพุทธองค์ทรงเห็นอุปนิสัยของพระเมฆิยะวา่ ยงั ไม่สมควรทจ่ี ะไป จึงไม่ ทรงอนุญาตหาใชเ่ พราะทรงค่านงึ ถึงความลำบากไม่ และไมใ่ ชพ่ ระองคจ์ ะไมท่ รงเหน็ ความจำเปีแ ในการบำเพ็ญสมณธรรม เก่ียวกับเรอ่ื งสมณธรรมนน้ั พระพุทธองคท์ รงส่งเสริมให้ภิกษุกระทา่ อยู่เสมอ พระเมฆิยะไม่ยอมฟงั คำทว้ งดิงของพระพุทธองค์ ละทง้ิ พระองคไ์ วแ้ ล้วไปสู่สวนมะม่วงอัน รม่ ร่นื บำเพญ็ สมณธรรมทำจิตให้สงบ แตก่ ห็ าสงบไม่ ถูกวติ กท้ังสามรบกวนจนไม่อาจให้สงบไตเ้ ลย วิตกท!้ิ สามนน้ั คอื กามวติ ก-ความตรกึ เรื่องกาม พยาบาทวดิ ก-ความตรึกในทางปองรา้ ย และวหิ ิงสาวิลา -ความตรกึ ในทางเบียดเบียน ในท่ีสดุ จึงกลบั มาเผา่ พระผมู้ ีพระภาค พระพทุ ธองค์ทรงเดือนวา่ “เม'ฆยิ ะเอย! จติ นเี้ ปนี ส่ิงท่ีดิน้ รนกวดั แกว่งรักษายาก ห้ามได้ยาก ผมู้ ี!)ญ:บ! จิงพยายามทำจิตนใ้ี ห้หายล้ินรน และเป็นจติ ตรงเหมือนช่างศรดัดลกู ศรให้ ตรงเมฆิยะเอย! จิตนค้ี อยแตล่ ะกลงิ้ เกลอื กลงไปคลุกเคล้ากับกามคุณ เหมือน ปลาซงเกิดในนาํ้ ถกู นายพรานเบด็ ยกขน้ึ จากนาํ้ แลว้ คอยแตจ่ ะลน้ิ รนไปใน นา อยู่เสมอ ผูม้ ปี ็ญญาจงิ พยายามยกจิตขน้ึ จากอาลัยในกามคุณ ให้ละปวงมารเสีย” ภายใน ๒๐ ปีแรก จำเดิมแต่การตรสั รูข้ องพระผปู้ ีพระภาค คอื ระหวา่ งพระชนมายุ ๓๕ ถงึ ๕๕ พรรษา พระพุทธองค์ไม่ปีพระสาวกผู้อยูอ่ ปุ ัฏฐากประจำ บางคราวกเ็ ป็นพระอุปวาทiะ บางคราวพระนาคติ ะ บางคราวพระสนุ ักขตั ตะ บางคราวพระสาคตะ บางคราวพระราธะ บางคราว- พระนาคสมาละ และบางคราวพระเมฆยิ ะท่กี ลา่ วแลว้ บางคราวกเ็ ป็นสามเณรจุนฑะ น้องชาย พระลารีบตุ ร พระผูม้ พี ระภาคไตร้ บั ความลำบากดว้ ยการทภี่ กิ ษผุ อู้ ุปฏั ฐากไมร่ พ้ ระทยั ของพระองค์ ต้องเใเลย่ี นอย่บู ่อย ๆ ถา้ จะมีผสู้ งสัยวา่ เหตไุ ฉนพระพทุ ธเจ้าจงึ ต้องมพี ระอปุ ฏั ฐากประจำดว้ ย ด ๆ จะมเิ ปน็ การยงั ถือยศศักดถ้ิ อื ฐานะอย่หู รอื เรอ่ื งนีถ้ า้ พจิ ารณาดว้ ยดี จะเหน็ ความจำเป็นทีพ่ ระองค์จะ ตอ้ งมอี ปุ ัฏฐากประจำ หรือผรู้ บั ใช้ใกล้ชดิ เพราะพระองคต์ อ้ งทำหน้าทีข่ องพระพุทธเจ้า ต้องมกี าร ประชมุ สงฆเ์ ป็นคราว ๆ และตอ้ งตอ้ นรับคฤหสั ถบ์ รรพชดิ มากหลาย ทีม่ าเผ่าเพื่อถวายปจั จัยบ้^ง เพ่ือทลู ถามปัญหาขอ้ ชอ้ งใจบ้าง ในบรรดาผูม้ าเผ่าเหลา่ นั้น ทีเ่ ป็นมาตุคามกม็ มี าก จะเหน็ วา่ พระองค์ ไม่ควรประทบั อย่แู ตล่ ำพัง แตก่ ็มนี านๆ ครง้ั ทพี่ ระศาสดาทรงปลกี พระองค์ไปประทบั แต่ลำพัง ใแ ระยะนน้ั เป็นที่ทราบกันวา่ พระองค์ไม่ทรงตอ้ นรบั ผใู้ ด ทรงหลกี เรน้ เพอ่ื อยู่แสวงหาความสุขใแ ปัจจุบนั ท่เี รียกว่า ทฎิ ฐธรรมสขุ วิหาร www.kalyanamitra.org

ควยประการดังกล่าวมาน้ื จงึ คราวหนง่ึ เม่ึอพระองคป์ ระทบั อยู่ ณ เชดวันมหาวิหาร ใกล้กรุงสาวดั ถรี าชธานีแหง่ แควนั โกศล พระเถระชั้นผใู้ หญ่เป็นจำนวนมาก มพี ระสารบี ตุ ร พระ- มหาโมคคัลลานะเป็นด้น มาประชมุ กนั พรอ้ ม พระผู้มพี ระภาคทรงปรารภในท่ามกลางพระสงฆ์วา่ บัดน้พี ระองคท์ รงพระชราแล้วภิกษุผู้อปุ ฏั ฐากพระองค์ บางรปู ก็ทอดทิ้งพระองคไ์ ปเสยี เฉย ๆ บางรูปวางบาดร และจีวรของพระองคไ์ ปบน'พน้ื ดินแล้วเดินจากไป จงึ ขอให้สงฆเ์ สอื กภิกษรุ ูปใด รูปหนึง่ ข้นึ วบั ตำแหนง่ อุปฏั ฐากพระองค์เป็นประจำ ภกิ ษุทั้งหลายได้ฟงั พระตำวสั นี้แล้ว มคี วามสงั เวชสลดจติ อย่างยีง่ พระสารบี ตุ รกราบ บังคมทูลขนึ้ ก่อนว่า “ข้าแตพ่ ระองค์ผเู้ ป็นควงดาของโลก! ขา้ พระพุทธเจา้ ขออาสา รับเปน็ อุปฏั ฐากปฏบิ ัติ พระองค์เป็นประจำ ขอพระผมู้ ีพระภาคอาศยั ความอนุเคราะห์วบั ข้าพระพุทธองค์เปน็ อุปัฏฐากเถิด” พระผู้มพี ระภาค ตรัสตอบขอบใจพระสารีบุตรแลว้ ตรัสวา่ “สารบี ตุ ร! อย่าเลย-เธออยา่ ทำหนา้ ทอ่ี ปุ ฏั ฐากเราเลย เธออยู่ ณ ที่ใดทน่ี ้นั ก็มปี ระโยชน์มาก โอวาทคำส่ังสอนของเธอเปน็ เหมอื นโอวาทของพระพทุ ธเจา้ เธอสามารถหมุนธรรมจักรให้เปน็ ประโยชน์สุขแกป่ วงชน ผูท้ ี่ สนทนากับเธอเหมอื นไดส้ นทนากับเรา” ต่อจากนั้นพระมหาเถระรูปอืน่ ๆ ต่างก็แสดงความจำนงจะเป็นอุปฏั ฐากปฏบิ ัติพระ- พทุ ธองคเ์ ป็นประจำ แต่พระองคท์ รงหา้ มเสียทงั้ ส้ิน เหลือแตพ่ ระอานนท์เทา่ นน้ั ท่ยี งั คงนั่งเฉยอยู่ พระสารบี ตุ รจึงกล่าวเตือนพระอานนทข์ ึน้ วา่ “อานนท!์ เธอไม่เสนอเพอ่ื วบั เปน็ อปุ ฏั ฐากพระผู้มพี ระภาคหรือ ทำไมจึงนง่ั เฉยอยู่” “ขา้ แต่ทา่ นธรรมเสนาบด”ี พระอานนทต์ อบ “อนั ตำแหนง่ ทีข่ อไดม้ านน้ั จะประเสริฐ อะไร อกี ประการหนงึ่ เล่า พระผู้มพี ระภาคกท็ รงทราบอธั ยาศัยของข้าพเจ้าอยู่ ถ้าพระองคท์ รง ประสงค์ กค็ งจะดวสั ให้ข้าพเจ้าเป็นอุปฏั ฐากของพระองค์เอง ความรส้ ีกของขา้ พเจ้าที่มีต่อพระผมู้ ี พระภาคเป็นอย่างไร พระองค์กท็ รงทราบอยแู่ ล้ว” ท่ีประชุมเงยี บไปครู่หนง่ึ ไมม่ ีผ้ใู ดไหวกายหรือวาจาเลย เงียบสงบเหมอื นไม่มีพระภกิ ษุ อาศยั อยู่ ณ ท่นี ้ันเลย ภกิ ษุทุกรูปนงั่ สงบ ไม่มืแม้แตเ่ สยี งไอหรอื จาม หรืออาการกระดกกระดกิ พระผู้มพื ระภาคดวสั ขนึ้ ทา่ มกลางความเงียบน้ันว่า “ภิกษทุ ัง้ หลาย! อานนท์มคี วามประสงค์ทจ่ี ะอปุ ฏั ฐากเราอยู่แลว้ เป็นเพียงขอใหส้ งฆ์ วับทราบเท่านน้ั เพราะฉะน้ันทง้ั แตบ่ ัดนีเ้ ป็นด้นไป อานนทจ์ กั อุปัฏฐากเรา” เปน็ ความรอบคอบสุชุมของพระผมู้ ีพระภาค ท่ีตวัสเช่นน้ัน ความจริงหากพระองค์จะ ไมด่ วัสในท่ีประชมุ สงฆ์ แต่ตรสั เฉพาะพระอานนทเ์ อง พระอานนทก์ ็พอใจท่ีจะอุปฏั ฐากอยู่ใกล้ชิด พระองค์ดลอดเวลาแต่เพอื่ จะยกย่องพระอานนท์ และให้สงฆว์ บั ทราบในอธั ยาศยั พระอานนท์ พระอํงค์จึงปรารภเร่ืองนีท้ ่ามกลางสงฆ์ ความเปน็ จรงิ พระอานนท์ไดส้ ัง่ สมบารมีมาเป็นเวลา หลายรอ้ ยชาติเพอ่ื ตำแหนง่ อนั มีเกยี รตินี้ www.kalyanamitra.org

พระอานนท์เปน็ ผรู้ อบคอบ มองเหน็ การณไ์ กลเมอื่ พระผู้มพี ระภาคและสงฆ์มอบตำ- แหนง่ น้ใี หแ้ ลว้ จงึ ทูลขอเงื่อนไขบางประการดงั น้ี “ข้าแด่พระผ้เู ป็นนาถาของโลก! เม่อื ข้าพระองคร์ บั เปน็ พทุ ธอุปัฏฐากแลว้ ขา้ พระองค์ ทลู ขอพระกรุณาบางประการ คือ ๑. ขอพระองค์อย่าได้ประทานจวี รอันประณีตที่มผี นู้ ่ามาถวายแก่ข้าพระองค์เลย ๒. ขอพระองคอ์ ย่าไดป้ ระทานบิณฑบาต อันประณีตท่พี ระองค์ไดแ้ ล้วแก่ข้าพระองค์ ๓. ขอพระองค์อย่าได้ใหข้ ้าพระองคอ์ ย่ใู นทฺ ๆ เดยี วกนั กับทพี่ ระองคป์ ระทบั ๔. ขออยา่ ไดพ้ าข้าพระองคไ์ ปในท่นี มิ นต์ซงึ่ พระองค์รับไว้ “ดกู ่อนอานนท์! เธอเหน็ ประโยชน์อยา่ งไรจงึ ขอเง่อื นไข ๔ ประการน้”ี \"ขา้ แด่พระผ้มู พี ระภาค ข้าพระองค์ทลู ขอพร ๔ ประการนี้ เพือ่ ปอั งกันมใิ หค้ นทงั้ หลาย ตำหนไิ ดว้ ่าข้าพระองค์รับตำแหน่งพทุ ธอุปัฏฐาก เพราะเห็นแกล่ าภสกั การะ” พระอานนทย์ ังไดท้ ูลข้ึนอีกในบัดนัน้ ว่า “ข้าแดพ่ ระองคผ์ ู้เป็นบุรษุ สูงสดุ ! ขอ้ อื่นยังมี อกคอ ๕. ขอพระองคโ์ ปรดกรุณา เสด็จไปสู่ที่นิมนต์ ซงึ่ ข้าพระองค์รบั ไว้เมอ่ื พระองคไ์ ม่อยู่ ๖. ขอใหข้ า้ พระองค์ไดพ้ าพุทธบรษิ ัทเข้าเฝืาพระองคไ์ ดใ้ นขณะทเี่ ขามาเพือ่ จะเฝืว ๗. ขา้ พระองค์มีความสงสยั เรอื่ งใด เมื่อใดขอให้ไดเ้ ข้าเฝืาทลู ถามไดท้ ุกโอกาส” “อานนท!์ เธอเห็นประโยชนอ์ ยา่ งไร จงึ ขอพร ๓ ประการน้ี!” “ขา้ พระองค์ทลขอ เพ่ือปอี งกันมิใหค้ นท้งั หลายตำหนไิ ดว้ ่า ข้าพระองค์บำรุงพระองค์ อยทู่ ำไมกนั เรอ่ื งเพียงเทา่ นิพระองคก์ ็ไม่ทรงสงเคราะห์ ขา้ แดพ่ ระจอมมนุ ิข้ออ่นื ยังมอี กี คอื ๘. ล้าพระองคแ์ สดงพระธรรมเทศนา ในทใ่ี ดแก่ใคร ซง่ึ ขา้ พระองค์มไิ ดอ้ ยดู่ ว้ ย ขอ ไดโ้ ปรดเลา่ พระธรรมเทศนานัน้ แกข่ ้าพระองคอ์ ีกคร้งั หนง่ึ ” “อานนท!์ เธอเห็นประโยชนอ์ ย่างไร จึงขอพรข้อน?้ี ” “ข้าแด่พระจอมนนุ !ิ ข้าพระองคท์ ูลขอพรข้อนเี้ พอื่ ป้องกนั มิให้คนท้งั หลายตำหนไิ ด้ว่า ดูเถิดพระอานนทเ์ ฝาื ตดิ ตามพระศาสดาอยู่เหมอื นเงาดามตวั แด่เม่อื ถามถึงพระสตู ร หรอิ ชาดก หรือคาถา ว่าสตู รนี้ ชาดกน้ี คาถาน้ี พระผมู้ พี ระภาคทรงแสดงแกใ่ ครท่ีไหนกห็ ารู้ไม่ เรอื่ งเพยี ง เท่านี้ยงั ไมร่ ู้ จะมวั ติดตามพระศาสดาอยูท่ ำไม เหมอื นกบอยใู่ นสระบวั แด่หารู้ถึงเกสรบวั ไม่” พระพทุ ธองค์ ทรงประทานพรทง้ั ๘ ประการแกพ่ ระอานนทพ์ ทุ ธอนชุ าตามปรารถน 1 และพระอานนทก์ ร็ บั ตำแหนง่ พทุ ธอปุ ฏั ฐากตง้ั แตบ่ ดั นนมา พระผมู้ พี ระภาคมพี ระชนม์ มาอไุ ด๕้ ๕ พรรษา เปน็ ปที ๒่ี ๐ จำเดมิ แตต่ รสั รู้ สว่ นพระอานนทอ์ ายได๕้ ๕ ปเี ชน่ กนั แตม่ พี รรษาได้ ๑ ๙ จำเดมิ แตอ่ ปุ สมบท www.kalyanamitra.org

ณ สณั ฐไค!รแหง่ นครกบิลพัสดุ ------------------ อ ุเ ร >ฺ *■ --------------------------------------------- - นบั ถอยหลงั จากเวลาท,ี พระอานนท์รับเป็นพทธอุปฎ็ ฐากไปเป็นเวลา ๕๕ ป็ ใน พระราชวงั อันโออ่ ่าของกษัตรยิ ศ์ ากยราช มีการประดบั ประดาประทีปโคมไฟเปน็ ระยา้ ไสว ไปทว่ั เขตพระราชวัง พระเจา้ สกุ โกทนะ อนชุ าแห่งสมเดจ็ พระเจา้ กรงุ กบลิ พัสดุมพี ระพกั ตร์ แจม่ ใสตลอดเวลา ทรงทกั คนน้ันคนนดี้ ว็ ยความเบกิ บานพระทยั พระประยูรญาติและ เสนา,จ้ารา1ชบรพิ าร มคี วามปริดาปราโมชอย่างยง ที่มพี ระราชกมุ ารพระองค์หนงอุบัติชนื้ ใน โลก เขาพริอมใจกันถวายพระนามทชคุมารวา่ ‘‘อานันทะ” เพราะนมิ ิตทน่ี ำความปรีดาปราโมช และบันเทิงสุขมาให้ เจ้าชายอานันทะอุบตั ชิ ื้นวันเดยี วกับพระราชกมุ ารสทิ ธตั ถะกา้ วลงสู่ โลกนัน้ แล ฟระราชกมุ ารท่ังสองจืงเป็นสหชาติกันสโู่ ลกพรอ้ มกนั โดยมิได็นดั หมาย นับ วา่ เปน็ คู่บารมีกนั โดยแห้ เจา้ ชายอานันทะ ได้รับการเลยี้ งดอู ยา่ งดีทส่ี ุดเทา่ ทพ่ี ระราชกุมารในราชสกุลจะพงึ ได้ รับพระองค์เตบิ โดชน้ื ภายได้ความช่นึ ชมโสมนสั แห่งพระราชบดิ าและพระประยูรญาติ เจ้าชายเปน็ ผถู้ อ่ มดน สุภาพออ่ นโยนและวา่ งา่ ยมาแดเ่ ลก็ แต่น้อย พระฉวีผุดผอ่ ง พระวรกายงามสงา่ สมสกุล กษัตริย์ ทรงได้รับการศกึ ษาอย่างดีจากสำนักอาจารยท์ ี่ดีที่สดุ เท่าท่หี าได้ในแควน้ สกั กะจนกระท่ัง พระชนม์มายสุ มควรทจี่ ะมีคคู่ รอง แดก่ ห็ าปรากฎว่าพระองค์ทรงชอบพอสดรคี นใดเปน็ พิเศษไม่ ข่าวการเสด็จออกบรรพชาของเจ้าชายสทิ ธดั ถะมกฎุ ราชกมุ าร แหง่ กบิลพสั ดนุ คร กอ่ ความสะเทอื นพระทัยและพิศวงงงงวยแกเ่ จา้ ชายอานนั ทะย่ีงนัก พระองค์ทรงดำริอยเู่ สมอวา่ เจา้ พี่ คงมองเหน็ ทางปลอดโปรง่ อะไรสักอยา่ งหน่งึ เปน็ แน่ จงึ สละราชสมบิติออกบรรพชา www.kalyanamitra.org

www.kalyanamitra.org

จนกระทง ๖ ปี ภายหลังจากพระสทิ ธัตถกุมารออกแสวงหาโมกขธรรมแล้ว มีขา่ วแพร่ สะพดั จากนครราชคฤหเ์ ขา้ สู่นครหลวงแหง่ แคว้นสกั กะว่า บดั นี้พระมหามุนีโคดมะศากยบุตรได้ สำเรจ็ เปน็ พระพุทธเจ้าแล้วเทศนาสัง่ สอนปวงชนชาวมคธอยู่ เจ้าชายอานนั ทะทรงกำหนดพระฑัย ไวว้ า่ เมอื่ ไดพระพทุ ธเจ้าเสดจ็ มาสูน่ ครกบิลพสั ดุ พระองค์จกั ขอบวชในสำนกั ของพระพทุ ธองค์ จันหนงึ่ ณ ลัณฐาคารแหง่ กรงุ กบลิ พสั ดุ ศากยราชทั้งหลายประชมุ ก้นมพี ระราชกุมาร หลายพระองค์เขา้ ประชุมดว้ ย พระเจ้าสทุ โธทนะ ซึ่งบดั นเี้ ปน็ พุทธบดิ าเปน็ ประ:ธาน พระองคต์ รสั ปรารภวา่ “ทา่ นทงั้ หลาย บัดนี้ท่านคงได้ทราบขา่ วการธุบิดิขนึ้ ของพระพุทธเจ้าแล้ว พระองคม์ ใิ ช่ ใครอ่นื คอื สทิ ธตั ถะกมุ ารบุดรแหง่ เรานนั่ เอง ทราบวา่ กำลังประทับอยู่ ณ กรงุ ราชคฤห- ราชธานแี หง่ พระเจ้าพมิ พสิ ารขา้ พเจา้ ขอปรกึ ษาท่านทง้ั หลายวา่ เราควรจะสง่ คนของเราไปทลู เสดจ็ มาเมอื งเรา หรอื ควรจะคอยจนกว่าพระองคจ์ ะเสดจ็ มาเอง ผู้ใดมีความเห็นอยา่ งไรขอให้แสดง ความคิดเหน็ ได้” มรี าชกุมารองคห์ นงึ่ ชพุ ระหัตถข์ นึ้ เมอื่ ไดร้ บั อนญุ าตให้พดู ได้แลว้ พระองคจ์ ึงแสดง ความคดิ เห็นว่า “ข้าแตศ่ ากยราชทง้ั หลาย! ข้าพเจ้ามีความเหน็ ว่าเราไมค่ วรทลู เชญิ เสดจ็ ข้าพเจ้ามเี หดผุ ฺล ว่า เมอ่ื ตอนเสด็จออกบวช พระสทิ ธัตถะก็มไิ ด้ทลู ใครแม้แต่เสด็จพระราชบิดาเอง อกุ ประการหนึ่ง กบิลพสั ดเุ ปน็ นครของพระองค์ เรอ่ื งอะไรเราจะตอ้ งเชญิ เจ้าของบา้ นให้เข้าบา้ น เมื่อพระสิทธตั ถะ โอ้อวดว่าเปน็ พระพทุ ธเจ้าแล้ว จะไมก่ ลบั บา้ นของด้วเองก็แล้วไป เมื่อพระองค์ไมค่ ดิ ถงึ พระชนก หรอื พระประยรู ญาตท้งั หลายเราจะคิดถึงพระองคท์ ำไม ข้าพเจา้ เหน็ วา่ ล้าดอ้ งถงึ ทับทลู เชิญเสด็จ กเ็ ปน็ เร่อื งมากเกนิ ไป” ราชกุมารตรสั จบแลว้ ก็นั่งลง ทันไตนัน่ พระราชกมุ ารอกี องค์หนึง่ ลุกขึน้ กลา่ วว่า “ข้าแต่ท่านผู้เปน็ ใหญ่ในแผ่นดนิ และศากยวงศทัง้ หลาย! ขอ้ ทเี่ จ้าชายเทวทตั กลา่ วมานน่ั ่นเชอบด้วยเหตุผล ขา้ พเจา้ ไม่เห็นด้วย เจา้ ชาย- ลฑธัตถะแม้จะเป็นยพุ ราชมพี ระชนมายบุ ังเยาวก์ ็จรงิ แต่พระองค์บัดนีเ้ ปน็ นักพรตและมิใช่นกั พร?) ธรรมดา บังเปน็ ถึงพระพทุ ธเจา้ อีกด้วย แมแ้ ต่นกั พรดธรรมดา เราผูถ้ อื ตัวว่าเป็นกษตั ริย์บงั ต้องให้ เกบ็ รดิถวายความเคารพ เมอ่ื เป็นเชน่ นเี้ หตไุ ฉนเราจะใหเ้ กียรตแิ ก่พระสิทธตั ถะ ซึง่ เป็นพระพทุ ธเจา้ และพระญาดิของเราไม่ได้ ข้าพเจา้ เหน็ ว่า ตำแหน่งอรหนั ตสมั มาสัมพุทธเจ้านน่ั เป็นตำแหน่งท่สี งู สง่ มาก พระมหาจกั รพรรดิบังด้องถวายพระเกยี รติ ทำไมคนขนาดเราจะถวายพระเกียรติไมไ่ ด้ ข้าพเจ้าเห็นว่าควรจะส่งทูตไปเชญิ เสดจ็ พระองคเ์ ข้าสูก่ บลิ พสั ด”ุ พระราชกมุ ารน่งั ลง “การท่ีเจ้าชายอานนั ฑะเสนอมานนั่ ” เจา้ ชายเฑวทดั ด้าน “โดยอ้างตำแหน่งพระพุทธเจ้า ข้นึ เปน็ ทีต่ ง้ั ก็ความเปน็ พระพุทธเจา้ น่นั ใครๆ กอ็ าจเปน็ ได้ ถ้ากล้าโกหกชาวโลกว่าตวั เปน็ พูดเอา เอง ใคร ๆ ก็พดู ได”้ “เทวทตั !” เจา้ ศากยะสูงอายุผู้หนงึ่ ลกุ ขึ้นพดู “ถ้าเจา้ ชายสิทธตั ถะลวงโลกวา่ เป็นพระ- พุทธเจ้าอย่างทเี่ ธอเขา้ ใจ เรากย็ ง่ี จำเปน็ ฑจะดอ้ งเชญิ เสดจ็ ยง่ี ข้ึน เพือ่ จะไดร้ ู้ให้แนน่ อนว่า พระองค์ เป็นพระพทธเจ้าจริงหรอื พระพทธเจา้ ปลอม” www.kalyanamitra.org

สณั ฐาคารเงยี บกริบ ใมม่ ใี ครพูดขนึ้ อกี เลย พระเจา้ สุฑโธฑนะจงึ ดรัสข้นึ วา่ “ท่านทัง้ หลาย! ถ้าเราเถยี งกันแบบนสี้ กั ก่วี นั ก็ไมอ่ าจตกลงกันได้ ด่างคนตา่ งกม็ ีเหตุผล นา่ ฟังด้วยกันทงั้ สิ้น ข้าพเจา้ อยากจะให้เร่อื งจบลงโดยการฟงั เสยี งขา้ งมาก เพราะฉะน้นั ขา้ พเจ้า ขอถามทป่ี ระชุมว่า ผู้ใดเห็นว่าสมควรเชญิ เสดจ็ ลกู ของเรามาสเู่ มอื ง ขอให้ยกพระหัตถข์ ึ้น*, จบพระสรเสียงของพระเจา้ สทโ่ ธฑนะ มีพระหตั ถ์ของศากยวงศย์ กข้ึนสลอนมากมาย แดไ่ มไ่ ด้นับเพราะเห็นวา่ ยงั เหลืออยเู่ ป็นสว่ นนอ้ ยเหลอื เกิน “คราวน้ี ท่านผูใ้ ดเหน็ วา่ ไม่สมควรจะเชิญเสด็จขอใหย้ กพระหตั ถข์ น้ึ ” ปรากฏวา่ มืสองพระหัตถเ์ ท่าน้ัน คอื เจ้าชายเฑวหตั และพระสหายคู่พระทัย เป็นยนั วา่ เสียงในทีป่ ระชุมเรียกรอ้ งใหท้ ูลเสดจ็ พระผ้มู พื ระภาค เขา้ สู่กบลิ พัสดุ เจ้า- ชายอานนทพ์ อพระหยั เหลือเกิน ทลู อาสาไปวบั เสดจ็ พระพทุ ธเจา้ ด้วยตนเอง แดพ่ ระเจา้ สฑุ โธฑนะ ทรงห้ามเสยี เจ้าชายเทวหตั คัง่ แค้นพระหยั ยิ่งนกั ตัง้ แต่เปน็ พระราชกมุ ารน้อย ๆ ดว้ ยกันมาไม่เคย มชี ยั ชนะเจา้ ชายสทิ ธัตถะเลย เวลาน้นั พระผมู้ พื ระภาคเสดจ็ จากอรุ เุ วลาเสนานคิ ม ตำบลท่ตี รสั รไู้ ปสู่อสิ ปิ ตนมฤคทายะ เพ่อื โปรดปญั จวัคคีย์ แลว้ โปรดพระยสะและชฎิลสามพ่นี ้องพรอ้ มดว้ ยบรวาร แล้วเสดจ็ เขา้ สูก่ รงุ ราชคฤห์ เพ่ือโปรดพระเจ้าพิมฟัสารดามปฏญิ าณทีท่ รงใหไ้ ร้ เมื่อเสด็จผา่ นมาทางราชคฤท์ สมยั เมอื่ แสวงหาโมกขธรรมได้วบั วดั เวฬุวันสวนไมไผ่ เป็นอารามสงฆ์แหง่ แรกในพระพทุ ธศาสนาแล้ว ข่าวกระฉ่อนท้ัวไปทัง้ พระนครราชคฤทแ์ ละเมอื งใกล้เคียงวา่ ทรงไดอ้ คั รสาวกซ้ายขวา คือพระธรรม เสนาบดีสารบี ตุ รและพระมหาโมคคลั ลานะเปน็ กำลังสำคญั ในเวลาเยน็ ชาวนครราชคฤท์มมื อื ถอี ดอกไม้ ธปู เทยี น และนั้าปานะ มนี ้ัาออ้ ยเป็นด้น ไปส่อู ารามเวฬวุ ัน เพอ่ื ฟังพระธรรมเทศนา และทวาย น้ัาปานะแก่พระภกิ ษุสงฆ์ พระเจา้ สฑโธท'นะ ทรงสง่ ทูตมาเชิญพระผมู้ พี ระภาค เพอ่ื เสดจ็ กลบั พระนคร แดป่ รากฎวา่ ทูต ๙ คณะแรกไปถงึ แลว้ ไดฟ้ งั พระธรรมเทศนาเลอ่ื มใสศรทั ธาขอบรรพชาอุปสมบทและมิได้ ทูลเชิญพระพุทธองศ์ต่อมาถึงทูตคณะที่ ๑ ๐ ช่ืงมีกาฬทุ ายมี หาอำมาตยเ์ ปน็ หัวหนา้ ไปถงึ วดั เวฬวุ ัน ขอบรรพชาอปุ สมบทตอ่ พระผูม้ ืพระภาค แล้วจงึ ทลู อาราธนาพระพทุ ธองศด์ ามพระดำรัสของ พระพุทธบดิ า พระผู้มพี ระภาค มพี ระอรหนั ตข์ ณี าสพจำนวนประมาณสองหมน่ื เปน็ บรวิ าร เสดจ็ จาก กรงุ ราชคฤหส็ นู่ ครกบลิ พสั ดวุ ันละโยชน์ ๆ รวม ๖ ๐ วัน ในระหว่างทางไดป้ ระทานพระธรรม- เทศนาโปรดประชาชนใหด้ ำรงอยใู่ นคุณวเิ ศษด่าง ๆ ดามอุปนสิ ัย จนกระทั้งถึงนครกบิลพัสดุ พระพทุ ธบดิ าเตรยี มรบั เสด็จพระพุทธองต์ โดยสร้างวดั นิโครธารามถวายเป็นพทุ ธน-ิ วาส การเสดจ็ มาของพระพทุ ธองศค์ รั้งน้ี เปน็ ทช่ี ่นื ชมโสมนสั ของพระประยูรญาติย่งิ นัก เพราะ เปน็ เวลา ๗ ปแี ลว้ ทีพ่ ระองศ์จากไป โดยพระญาติมิได้เห็นเลยแมแ้ ด,เงาของพระองศ์ วนั ร่งุ ข้ึน พระผู้มีพระภาคเสด็จออกบิณฑบาตผ่านมาทางปราสาทของพระบดิ า พระ- เจา้ สทุ โธทนะทอดพระเนตรเหน็ แลว้ รีบเสดจ็ ลงไป จับชายจีวรของพระองศ์แล้วกล่าววา่ www.kalyanamitra.org

“สทิ ธตั ถะ ทำไมเจ้าจงึ ทำอยา่ งนี้ ตระกูลของเจ้าเปน็ คนขอทานหรอื คากยวงศไ์ มเ่ คย ทำเลยเจ้าทำไหว้ งศข์ องพ่อเสยี บ้านของเจ้าก็มี ทำไมจงึ ไมไ่ ปรบั อาหารทีบ่ ้าน เท่ยี วเดินขอทาน ชาวบ้านอยู่ พ่อจะเอาหน้าไป!วใหน พอ่ เปน็ จอมคนไนแผน่ ดิน เป็นกษตั รยิ ์ ลูกมาทำตนเป็นขอทาน” ‘‘มหาบพิตร!” เสียงนุ่มนวลกังวานจากพระโอษฐพ์ ระผมู้ พี ระภาค “บดั นือ้ าตมภาพ มใิ ชศ่ ากยวงศ์แล้ว อาตมภาพเป็นอริยวงศ์ เป็นพทุ ธวงศ์ พระพุทธเจ้าในอดตี ทกุ ๆ พระองศท์ รงกระทาอย่างนท้ี งนัน้ อาตมภาพทำเพอรักษาวงศ์ของอาตม- ภาพมใิ หส้ ูญหาย ทำหรบั บ้าน อาตมภาพกไ็ ม่มี อาตมภาพเป็นอนาคาริกมน-ี ผไู้ ม่มีเรือน” “ชา่ งเถดิ สิทธัตถะ เจา้ จะเปน็ วงศ์อะไร จะมเี รอื น หรอื ไม่มเี รอื นพ่อไมเ่ ข้าไจ แตเ่ จา้ เป็น ลกู ของพอ่ เจ้าจากไป ๗ ปีเศษ พ่อคดิ ถึงเจา้ สดุ ประมาณ พิมพาหรอื ก็คราื ครวญถึงแตเ่ จา้ ราทุล เลา่ มีบดิ าเหมีอนไมม่ เี วลานเี้ จา้ จะตอ้ งไปบ้าน ไปพบลกู พบชายา และพระญาดิที่แกเ่ ฒ่า” วา่ แลว้ พระเจา้ สทุ โธทนะก็นำเสดจ็ พระพทุ ธองคไ์ ปสูพ่ ระราชวงั ถวายขาทนยี โภชท- ยาหารอนั ประณีตสมควรแก่กษตั รยิ ์ พระผมู พี ระภาคแสดงพระธรรมเทศนาโปรดพระบิดาจนไล้ สำเร็จเปน็ พระสกทาคามี พระนางมหาปชาบดโ็ คดมี พระนำนางไลส้ ำเร็จเป็นพระโสดาบนิ แล้วเสด็จกลบั สนู่ โิ ครธาราม www.kalyanamitra.org

เ2>๓ ๓ พทุ ธอปุ ฎั ฐากผเู้ ปน็ บณั ฑติ ขณะทพ่ี ระบรมศาสดาประทับอยู่ ณ นิโครธารามุ กรุงกบิลพัสดุนั้น มเี จ้าชาย ในศากยวงศหลายพระองค์ ไดเ้ สค์จออกบรรพชา เพอทำที่สดุ แหง่ ทุกข์ตามทางแหง่ พระ พุทธองค์ พระโลกนาถสำราญพระอริ ยิ าบถอยู่ ณ นิโครธไรามตามพระอัธยาศยั พอสมควร แลว้ ทรงละกบลิ พสั ดุไวเ้ บอ้ี งหลังเสส์จสแุ่ คว้นมลั ละ สำราญพระอริ ยิ าบถ อยู่ ณ อนุปปี ยัมพวัน เมอ่ื พระศาสดาจากไปแลว้ เจา้ ศากยะทง้ั หลาย วพิ ากษว์ จิ ารณล์ นั วา่ เจา้ ชายเปน็ อนั มากไดอ้ อกบวชตามพระศาสดา องั เหลอื แดเ่ จา้ ชายอานนท์ เจา้ ชายอนรุ ทุ ธ์ เจา้ ชายมหานาม และ เจา้ ชายลฑั ทยิ ะเปน็ ดน้ มไิ ดอ้ อกบวชตาม ความจรงิ เจา้ ชายเหลา่ น้ี พระญาตไิ ดถ้ วายใหเ้ ปน็ เพอ่ื นเลน่ เปน็ บรวิ ารของพระสฑิ ธดั ถะไนวนั ขนานพระนาม เจา้ ชายเหลา่ นค๊ึ งมใิ ชพ่ ระญาตขิ องพระพทุ ธองค์ กระมงั จงึ เฉยอยมู่ ไิ ดอ้ อกบวชดาม เจา้ ชายมหานาม ซง่ึ เปน็ ผใู้ หญไ่ ดฟ้ งั เสยี งวพิ ากษว์ จิ ารณด์ งั น้ี รสู้ กึ ละอายพระทยั จงึ ปรกิ ษาลบั พระอนชุ าคอื เจา้ ชายอนรุ ทุ ธ์ วา่ เราสองคนพน่ี อ้ งควรจะออกบวชเสยึ คนหนง่ึ ในทส่ี ดุ ตกลงลนั วา่ ใหพ้ ระอนชุ าออกบวช แดพ่ ระมารดาไมท่ รงอนญุ าต www.kalyanamitra.org

1ร>๔ www.kalyanamitra.org

“ลูกรัก!” พระนางตรัส “เจา้ จะบวชไดอ้ ย่างไร การบวชมใิ ชเ่ ปน็ เร่อื งง่าย เจา้ ตอ้ งเสวย รันละครง้ั ต้องเสดจ็ ดว้ ยพระบาทเปลา่ ตอ้ งบรรทมอยา่ งงา่ ยๆ ปราศจากฟกู หมอนอันอ่อนนุ่ม ใช้ ไม้เป็นเขนย ตอ้ งอยดู่ ามโคนไม้หรอื ท้องถํา้ เมอ่ื ตอ้ งการของรอ้ นก็ไตข้ องเย็น เมือ่ ตอ้ งการของเย็นก็ ไตข้ องร้อน ดว้ ยเหตุนึ๊แมจ่ งึ ไม1ตอ้ งการไทเ้ จ้าบวช” “ชา้ แดพ่ ระมารดา!” เจา้ ชายอนรุ ทุ ธ์ทูล“หม่อมฉันทราบวา่ การบวชเป็นความลำบาก และมใิ ชเ่ ปน็ เรื่องงา่ ย แด่เม่ือพระญาติหลายพระองค์ ซง่ึ เคยมคี วามสขุ สบาย อยา่ งหม่อมฉัน นแี่ หละยังสามารถบวชไต้ ทำไมหม่อมฉนั จะบวชบา้ งไม่ไต้ อีกประการหนงึ่ พดู ถึงความสะดวก สบาย พระศาสดาเคยสะดวกสบายกวา่ หมอ่ มฉนั มากนักพระองคย์ ังสามารถอยู่ไต้ โดยไม่เดอื ดรอ้ น ทำไมหมอ่ มฉนั จะอยู่ไมไ่ ต้ น่าจะมคี วามสขุ อะไรสกั อย่างหน่งึ มาทดแทนความสะดวกสบายท่เี สีย ไป และเป็นความสขุ ที่ดกื วา่ ประณีตกวา่ หมอ่ มฉนั คดิ ว่าหมอ่ มฉนั ทนไต”้ “ลกู รกั ถงึ แม้เจา้ จะทนอยู่ในเพศบรรพชติ ไต้ แดแ่ ม่ทนไม่ไต้ แม่ไม่เคยเห็นลูกลำบาก และแมไ่ ม่ตอ้ งการให้ลูกลำบาก ลูกเปน็ ที่รักสุดหัวใจของแม่ แมไ่ ม่อยากจะอยูห่ า่ งลกู แม้เพยี งรันเดียว จะกล่าวไยถงึ จะยอมให้ลกู ไปบวช ซึง่ จะตอ้ งอย่หู ่างแมเ่ ปน็ แรมปี อนงึ่ เลาแมไ่ ม่เห็นว่าจำเป็นอย่างไรท่ี จะต้องบวชถ้าลูกต้องการจะทำความดเี ปน็ อยอู่ ย่างคฤหัสถก์ ็ทำไต้ และกด็ ูเหมือนจะทำไต้สะดวก กว่าดว้ ยช้ําไป อยา่ บวชเลยลกู รัก เชือ่ แม่เถอะ”วา่ แล้วพระนางก็เอาพระหัตถล์ บู เส้นพระเกศาเจ้า ชายด้วยความกรุณา “ชา้ แดพ่ ระมารดา! พดู ถึงความลำบาก ยังมีคนเปน็ อนั มากในโลกน้ีลำบากกว่าเรา หรือ อยา่ งน้อยก็ลำบากกวา่ บรรพชติ พดู ถงึ เรอื่ งการตอ้ งจากกนั ระหว่างแม่กบั ลกู ยังมกี ารจากกันอกี อยา่ งหนงึ่ ซ่งึ ร้ายแรงย่ีงกว่าการจากไปบวช นนั่ คือการต้องจากเพราะความตายมาถึงเช้า และทกุ คนจะตอ้ งตาย หลกี ไม่พน้ ถกู แล้วทีม่ ารดาบอกวา่ การทำความดนี น้ั อยทู่ ีไ่ หนกท็ ำไต้ แด่การบวช อาจจะทำความดไี ตม้ ากกวา่ เพราะมโี อกาสมากกวา่ ถ้าเปรียบด้วยภาชนะสำหรบั รองรับน้าํ ภาชนะ ใหญ่ยอ่ มรองรับนา้ั ไตม้ ากกวา่ ภาชนะเลก็ และภาชนะทส่ี ะอาดยอ่ มไมท่ ำให้นัา้ สกปรก เพราะฉะนนั้ ลกู จึงเห็นวา่ การบวชเป็นเสมอื นภาชนะใหญท่ ี่สะอาด เหมาะสำหรบั รองรบั นาํ้ คือ ความดี” “ลกู ร้ไู ต้อย่างไร ในเมอ่ื ลูกยงั มไิ ต้บวช ความคิดอาจจะไม่ตรงกับความเป็นจริงก็ไต้” พระนางมีเสยี งแขง็ ขึ้นเล็กน้อย “ลูกยงั ไมร่ ู้ แด่ลูกอยากจะลอง” “เอาอยา่ งนดี้ ีไหม คอื ถ้าเจา้ ชายกัททยิ ะ พระสหายของเจ้าบวช แมก่ ็อนญุ าตให้เจ้า บวชไต้” พระนางเช้าพระหัยวา่ อย่างไรเสียเจา้ ชายกัททิยะคงไมบ่ วชแน่ เจ้าชายอนรุ ทุ ธด์ ีพระหัยมาก ทพ่ี ระมารดาตรสั คำนี้ พระองคร์ บี เสดจ็ ไปหาพระสหาย ตรสั ว่า “ภัททยิ ะ! ชา้ พเจ้าปรารถนาจะบวชดามเสดจ็ พระศาสดา แดก่ ารบวชของช้าพเจ้าเน่ืองอยู่ ด้วยทา่ น คอื พระมารดาตรสั วา่ ถ้าท่านบวช จงึ จะอนุญาตใหช้ า้ พเจา้ บวช” “สหาย!” เจ้าชายกทั ทิยะตรสั ตอบ “ชา้ พเจา้ ก็คดิ จะบวชอย่เู หมอื นกัน ไต้ยินคนเขาวพิ ากษ์ วิจารณ์กันแล้วรสู้ กึ ไม,คอ่ ยจะสบายใจ พระศาสดายงั บวชอยไู่ ต้ทำไมพวกเราจะบวชไม่ไต้” www.kalyanamitra.org

เจา้ ชายอนุรุทธ์ดีพระทัยเป็นท่สี ุด เมื่อทูลพระมารดาแล้วท่งี สองสหายก็ไดช้ กั ชวนเจา้ ชายอกี สีพ่ ระองคค์ อื เจาชายอานนท์ เจา้ ชายภคุ เจา้ ชายกมิ พีละ และเจ้าชายเฑวทดั เปน็ ๖ พระองค์ เสดจ็ ออกจากพระนครกบิลพสั ดุ มงุ่ ส่อนุปปยิ ัมพวนั แควน้ มัลละ เม่ือเสดจ็ ถึงพรมแดนระหวา่ ง แควน้ สักกะและแคว้นมัลละ พระราชกมุ ารท้งั หกกว็ บั สงให้นายอุบาลี ภษู ามาลา ซึง่ ตามเสดจ็ มา สง่ กสับไปสู่นครกบลิ พสั ดุ พร้อมด้วยเปล้อื งพระภูษาซึ่งมีราคามาก มอบให้อุบาลนี ำกลับไป ในขณะท่ี ๖ พระราชกมุ าร และอบุ าลภี ษู ามาลาจะแยกกนั น้ัน ราวปานประหน่งึ วา่ จะ ถึงซง่ึ อาการรอ้ งไห้ มหาปฐพมี ีอาการสะท้านสะเทอื นเหมือนจะแยกออกจากกนั อุบาลจี ำใจจาก พระราชกมุ ารกลบั มาทางเดิมไดห้ นอ่ ยหนงึ่ จงึ คิดวา่ การที่จะนำเคร่ืองประดับอันมีค่าซงึ่ เจา้ ของ สละแลว้ โดยปราศจากความไยดี ไปขายเล้ียงชพี ตามคำของพระราชกมุ ารนัน้ ปานประหนง่ึ ผกู้ ลนื นา้ั ลายซ่ึงเจา้ ของถ่มแล้ว จะประโยชนอ์ ะไรทจี่ ะทำอยา่ งนน้ั เกดิ ลังเวชสลดจติ จงึ เอาเคร่อื งประดับเหล่า น้ันแขวนไวก้ ับก่ิงไม้แหง่ หน่งึ แลว้ ว,ิ งกสับไปแจง้ ความประสงคก์ บั พระราชกมุ ารว่า “ชา้ แด่นาย!ข้าพเจ้าขอดามเสด็จไปด้วย เพี๋อจะไดว้ บั ใช้พระองคต์ อ่ ไป” พระราชกมุ ารทั้งหก ทรงปรกึ ษากันอย่คู รหู่ น่ึง จึงยนิ ยอมใหอ้ ุบาลีตามเสดจ็ ด้วย พระราชกมุ ารท้ังหกพระองคเ์ ชา้ เฝาื พระผ้มู ีพระภาคทูลขอบรรพชาอปุ สมบท และ ทูลว่า “ชา้ แดพ่ ระผ้มู พี ระภาค! ช้าพระองคท์ ง้ั หลายมีทเิ มานะมาก เมอ่ื บวชพรอ้ มด้วยอบุ าลี ซึง่ เปน็ คนวับใช้มากอ่ น ถา้ ช้าพระองคท์ ้งั หลายบวชกอ่ นกจ็ ะพงึ ใชอ้ ำนาจกบั เขาอกี เพราะฉะนนั้ ขอใหพ้ ระผมู้ ีพระภาคใหก้ ารอุปสมบทแก่อุบาลีก่อนเถิด เพอื่ ชา้ พระองค์ท้ังหลายจักได้อภิวาทลุกวับเขา เมื่ออุปสมบทแล้ว เป็นการทำลายทิฐิมานะไปในตวั เพื่อประโยชน์แกก่ ารประพฤตพิ รหมจรรย”์ เม่ือบวชแลว้ ไม่นาน พระกัททยิ ะ พระภคุ พระกมิ พีละ และพระอนรุ ุทธ์ ก็ได้สำเรจ็ เป็นพระอรหนั ต์ พระเทวทัดได้สำเรจ็ ฌาณแห่งปุถชุ น สว่ นพระอานนท์ซง่ึ มีพระเพลฎั รูสลี ะเป็น อปุ ฌายะ และมพี ระปุณณะ มนั ตานบี ุตร เปน็ พระอาจารย์ ไดส้ ำเรจ็ เปน็ โสดาบัน หลังจากอุปสมบทแลว้ ๑๙ พรรษา พระอานนทไ์ ดว้ ับตำแหน่งเปน็ พุทธอุปฏั ฐากดงั กลา่ วแล้วแดห่ นหลัง หน้าท่ปี ระจำของพระอานนท์ สือ ๑. ถวายน้าั ๒ ชนดิ ดอี ทั้งนาั้ เยน็ และน้ัาร้อน ๒. ถวายไม้สฟี ัน ๓ ขนาด (ขนาดเล็ก กลาง และใหญ)่ ๓. นวดพระหตั ถ์และพระบาท ๔. นวดพระปฤษฎางค์ ๕. ปดั กวาดพระคนั ธกฎุ ี และบรเิ วณพระคนั ธกุฎี ในราตรกี าล ทา่ นกำหนดในใจวา่ เวลาพพี้ ระผมู้ พี ระภาคคงจะทรงตอ้ งการสง่ิ นน้ั สง่ิ น้ี หรอื รบั สง่ั นน้ั รบั สง่ั นี แลว้ ทา่ นกเ็ ขา้ เกา็ เปน็ ระยะ ๆ เมอ่ื เสรจี กจิ แลว้ จงึ ออกมาอยยู่ ามหนา้ พระคนั ธ- กฏี กลา่ วกนั วา่ ทา่ นถอื ประทปี ดา้ มใหญเ่ ดนิ วนเวยี น พระคนั ธกฎุ ี ของพระผมู้ พี ระภาคถงึ คนื ละ ๘ ครง้ั www.kalyanamitra.org

อันว่าท่านอานนท์นิ สามารถทำงานทไี่ ดม้ อบหมายดียิ่งนัก เมื่อได้รับมอบหมาย ส่ิงใดจากพระพทุ ธองคแ์ ลว้ ท่านทำไม่เคยบกพร่อง เช่น คร้งั หนึง พระเจ้าปเสนฑิโกศลทรงศรัทธาปรารถนาจะถวายอาหารแดพ่ ระผมู้ ี พระภาคเจา้ เปน็ ประจำและทลู อาราธนาพระพทุ ธองค์ไหเ้ สดจ็ เข้าวงั ทกุ ๆ วัน พระจอมมุนีทรง ปฏเิ สธอย่างละมนุ ละม่อมว่า “มหาบพิตร 1ธรรมดาว่าพระพทุ ธเจา้ น้ันย่อมเป็นทีด่ อ้ งการของคนทง่ี หลายเปน็ อันมาก ผูจ้ ำนงหวังเพื่อทำบุญกบั พระพุทธเจ้ามีเปน็ จำนวนมากอยู่ อนึ่งพระพทุ ธเจ้าไม่ควรไปในท่ีนิมนต์ เพยี งแห่งเดยี ว ควรสงเคราะหแ์ ก่คนทั่วไป” “ถา้ อยา่ งน้ัน ขอพระองคจ์ งมอบหมายให้เปน็ หน้าท่ีของภกิ ษุรูปใดรูปหนงึ่ เป็นประมุข นำพระสงฆม์ ารับโภชนาหารในนเิ วศน์ของขา้ พระองคเ์ ป็นประจำเถดิ ” พระเจา้ ปเสน- ทีโกศลทลู พระผ้มู พี ระภาคเจ้า ทรงมอบหมายให้เป็นหนา้ ท่ขี องพระอานนท์ นำภกิ ษุจำนวนมาก ไปสู่ราชนเิ วศน์เป็นประจำ ในสองสามวนั แรก พระเจา้ ปเสนทิ ทรงอังคาสภกิ ษุดว้ ยโภชนาหาร อนั ประณตี ด้วยพระองค์เอง แด1ระยะหลังๆ มา พระองคท์ รงลืม ภกิ ษุทัง่ หลายคอยจนสาย พระองคก์ ็ องั ไมท่ รงดนื๋ บรรทม ภกิ ษทุ ัง่ หลายจึงกลับไปเลืยเป็นสว่ นมาก และเม่ือเป็นเชน่ นีบ้ อ่ ยเข้า ภกิ ษทุ ัง่ หลายก็ไม่มา คงเหลอื แด่พระอานนทอ์ งค์เดียวเท่าน้ัน เปน็ ธรรมเนียมในพระราชวัง ถา้ พระราชาไม่สงิ่ ใครจะทำอะไรไม่ได้ เพราะฉะนน้ั ราช บรพิ ารจึงไมส่ ามารถอดั อาหารถวายพระสงฆ์ได้ วนั หนึง่ พระราชาดนื่ บรรทมแดเ่ ขา้ ส่ิงอดั อาหารถวายพระเปน็ จำนวนร้อยเมอ่ื ถงึ เวลา พระองค์เสด็จออกเพอ่ื ถวายพระกระยาหาร ไมท่ อดพระเนตรเหน็ พระอน่ื เลย นอกจากพระอานนท์ซ่ึง อดทนมาทุกวนั พระเจ้าปเสนฑทิ รงพิโรธยิ่งนัก เสดจ็ ไปเฝืาพระผูม้ ีพระภาคทนั ที กราบทลู วา่ “พระองคผ์ ู้เจริญ สาวกของพระองคไ์ มเ่ หน็ วา่ การนมิ นต์ของขา้ พระองคเ์ ปน็ เรือ่ งสำคัญ เลย ข้าพระองคน์ ิมนตพระไร้เปน็ จำนวนรอ้ ย แดม่ พี ระอานนท์องคเ์ ดยี วเท่าน้นั ท่ไี ปรับอาหารจาก พระราชวัง ข้าวของอดั ไรเ้ สียหายหมด” ‘‘พระมหาบพติ ร! พระสงฆ์คงจะไม่ดน้ เคยกบั ราชตระกลู กระมังจึงกระทำอยา่ งนน้ั มหาบพิตร! สำหรับอานนทน์ ้นั เปน็ บณั ฑิต เป็นผ้เู ข้าใจเหตุการณ์ และมีความอดทนอย่างเยี่ยม เป็นบุคคลทห่ี า ไดโ้ ดยยาก” อกี คร้งั หนึ่งพระเจา้ ปเสนทโี กศล มีพระประสงคใ์ ห้พระนางมลั ลกิ าอัครมเหสี และ พระนางวาสภข้ตติยาราชเทวศี ึกษาธรรม พระพทุ ธองค์ทรงมอบหมายให้พระอานนทเ์ ปน็ ผู้ถวาย ความรู้ พระนางวาสภขตั ติยาพระญาติของพระผ้มู ีพระภาคเรียนโดยไมเ่ คารพคอื ศึกษาอยา่ งชัดไม่ ได้ ส่วนพระนางมัลลิกาทรงด้งั พระทัยศกึ ษาด้วยดี พระอานนทน์ ำเรอ่ื งนข้ี ้ึนกราบทูลพระผมู้ ีพระ ภาค พระพทุ ธองค์จงึ ตรัสว่า www.kalyanamitra.org

“อานนท-์ วาจาสภุ าษติ ย่อมไมม่ ีประโยชนแ์ ก่ผไู้ ม่ทำตาม เหมือนดอกไมีทมี่ ี สิสวย สณั ฐานดี แต่หากลน่ิ มไิ ดี แต่วาจาสภุ าษิต จะมีประโยชน์อย่างมาก แกผ่ ้ทู ำตาม เหมอื นดอกไมซี งมีสสิ วย มีสณั ฐานงาม และมีกลิน่ หอม อานนทเ์ อย! ธรรมทเี่ รากล่าวดีแลว้ นั้น ยอ่ มไมม่ ผี ลมาก ไม่มอี านสิ งสม์ ากแก่ ผ้ไู มท่ ำตามโดยเคารพ ไม่สาธยายโดยเคารพ และไม่แสดงโดยเคารพ แต่จะมี ผลมาก มอี านิสงส์ไพfกลแก่ผู้ซงกระทำโดยนยั ตรงกนั ขา้ ม มีการฟง้ โดยเคารพ เปน็ ตน” www.kalyanamitra.org

มหามติ ร พดู ถงื ความจงรกั ภกั ดี และความเคารพรักในพระผู้มพี ระภาค พระอานนทม์ ีอยู่ อย่างสดุ พรรณนา ยอมสละแมแ้ ตช่ วี ิตของทา่ นเพอพระพูทธองคใดี อยา่ งเช่นครง้ั หนง พระ­ เหวทัตฑ่มภบั พระเจ้าอชาตศตั รู วางแผนสังหารพระจอมมุนี โดยการปล่อยชา้ งนาฬาคิรี ซงกำลังตกมัน และมอมเหลา้ เสีย ๑๖ หมีอ ช้างนาฬาคิรยี ิ่งคะนองมากข้ึน วันน้นั เวลาเชา้ พระพุทธองคม์ พี ระอานนทเ์ ป็นปจั ฉาสมณะ เชา้ สนู่ ครราชคฤทเ์ พ่อื บิณฑบาตในขณะทพี่ ระองค์กำลงั รบั อาหารจากสตรีผู้หน่งึ อยนู่ ้ัน เสยี งแปรีนแปรน๋ ของชา้ งนาฬาคริ ี ดงั ขึน้ ประชาชนทคี่ อยดักถวายอาหารแดพ่ ระผมู้ ีพระภาค แตกกระจายวงิ่ เอาตวั รอด ทิ้งภาชนะอาหาร เกลื่อนกลาด พระพุทธองคเ์ หลียวมาทาง ซง่ึ ช้างใหญ่กำลงั ว่งิ มาดว้ ยอาการสงบ พระอานนท์พุทธอนชุ า เดนิ ลาํ้ มายนื เบอ้ื งหนา้ ของพระผู้มีพระภาคดว้ ยคดิ จะปอั งกนั ชีวติ ของพระศาสดาด้วยชีวติ ของ ทา่ นเอง “หลีกไปเถดิ -อานนท์ อยา่ ปอ้ งกนั เราเลย” พระศาสดาตรสั อย่างปกติ “พระองค์ผเู้ จรญิ !” พระอานนทท์ ูล “ชวี ิตของพระองคม์ ีค่าย่งิ นกั พระองคอ์ ยูเ่ พ่อื เปน็ ประโยชน์แก่โลก เปน็ ดวงประทีปของโลก เปน็ ทีพ่ ง่ึ ของ่โลก ประดุจโพธิ้และไทรเป็นท่พี ่งื ของหมู่ นกเหมอื นนัา้ เปน็ ทพ่ี ่ืงของหมูป่ ลา และปา่ เปน็ ที่พืง่ อาศยั ของสตั วจ์ ตบุ ททวิบาท พระองคอ์ ย่าเสีย่ ง กับอันตรายครงั้ นี้เลย ชีวิตของชา้ พระองคม์ ีคา่ นอ้ ยขอให้ชา้ พระองคไ์ ดส้ ละสิง่ ซง่ึ มีคา่ น้อย เพ่อื รกั ษาสิ่งซ่ึงมคี า่ มาก เหมือนสละกระเบอื้ งเพอื่ รักษาไว้ซึง่ แกว้ มณีเถิดพระเจา้ ชา้ ฯ” “อย่าเลย อานนท!์ บารมเี ราได้สรา้ งมาตแี ล้ว ไม่มีใครสามารถปลงตถาคตลงจากชีวิตได้ ไม่ วา่ สัตวด์ ริ จั ฉานหรือมนุษยห์ รือเทวดามารพรหมใด ๆ” www.kalyanamitra.org

๓0 www.kalyanamitra.org

01๑ ขณะน้นั ชา้ งนาฬาคริ วี ่งิ มาจวนจะถงึ องค์พระจอมมุนอี ยู่แล้ว เสียงรอ้ งกรดี ของหม่สตรี ดงั ขีน้ เปน็ เสียงเดียวกันทกุ คนอกสัน่ ขวญั หนี นกึ วา่ คร้ังนแ้ี ล้วเป็นวาระสดุ ท้ายที'เขาจะไดเ้ หน็ พระ ศาสดาผูบ้ รสิ ุทธดิ้ จุ ดวงตะวนั พระพุทธองคท์ รงนผเ่ มตตา ซ่งึ ทรงอบรมมาเป็นเวลายืดยาวนาน หลายแสนชาติ ซ่านออกจากพระหฤทยั กระทบเชา้ กบั ใจอันคลุกเคล้าดว้ ยความมึนเมาของนาฬาคิรี ช้างใหญห่ ยุดชะงักเหมอื นกระทบกบั เหล็กท่อนใหญ่ ใจซงึ่ เรา่ ร้อนกระวนกระวายเพราะโมหะของ มนั สงบเยน็ ลงเหมอื นไฟน้อยกระทบกับอทุ กธารา พลนั ก็ดบั วบู ลง มนั หมอบลงแทบพระมงคลบาท ของพระศาสดา พระพทุ ธองคท์ รงใช้ฝ่าพระหัตถ์อนั วจิ ติ รซึง่ สำเรจ็ มาดว้ ยบญุ ญาธกิ าร ลบู ศีรษะ ของพญาชา้ ง พร้อมด้วยตรัสว่า “นาฬาคิรเี อย! เธอถือกำเนิดเปน็ ดริ ัจฉานในชาตนิ ี้ เพราะกรรมอัน ไม่ดขี องเธอในชาตกิ อ่ นแตง่ ให้ เธออย่าประกอบกรรมหนกั คือทำ!ไยพระพทุ ธเจา้ เชน่ เราอกี เลย เพราะจะมีผลเป็นทกุ ขแ์ กเ่ ธอตลอดกาลนาน,, นาฬาคริ สี งบน่ิงอยคู่ รหู่ นง่ึ แล้วใชง้ วงเคล้าเคลยี พระชงฆข์ องพระผ้มู ืพระภาค เหมือน สารภาพผดิ ความมนึ เมาและตกมันปล'‘โสนาการไปส้ิน น่ึแล พทุ ธานุภาพ!! ประชาชนเห็นเป็นอัศจรรย์ พากันลักการะบชู าพระศาสดาด้วยดอกไม้และของหอม จำนวนมาก ครงั้ หนง พระผูม้ พื ระภาคทรงพระประชวรด้วยโรคลมในพระอทุ ร พระอานนทเ์ ปน็ หว่ งยิง่ นักจึงไดป้ รุงยาคู (ขาวดม้ ต้มจนเหลว) ต้วยมือของทา่ นเอง แล้วนอ้ มนำเชา้ ไปถวาย เพราะ พระพุทธองคเ์ คยตรัสว่า ยาคเู ป็นยาไลล่ มในทอ้ งในลำไสไ้ ต้ดพี ระพุทธองคต์ รัสถามวา่ “ อานนท!์ เธอไต้ยาคมู าจากไหน?” “ช้าพระองค์ปรุงเอง พระเจา้ ชา้ ฯ” “ อานนท์!ทำไมเธอถงึ ทำอยา่ งนี้ เธอทำสง่ิ ท่ีไมส่ มควร ไม่ใชก่ จิ ของสมณะ เธอทราบมิ ใชห่ รอื วา่ สมณะไมค่ วรปรงุ อาหารเองทำไมเธอจึงมกั มากถงึ ปานนี้ เอาไปเทเสยี เถิดอานนท์ เราไม่ รับยาคูของเธอดอก” พระอานนทค์ งกัมหน้านงิ่ ท่านมไิ ต้ปริปากโตแ้ ย้งเลยแม้แตน่ ้อย ท่านเปน็ ผนู้ ำสงสาร อะไรเช่นนน้ั ! คร้ังm l ง พระกายของพระผมู้ ืพระภาคหมกั หมมด้วยสิ่งเปน็ โทษ เปน็ เหตุให้ทรงอดึ อัด มพี ุทธประสงค์จะเสวยยาระบาย พระอานนทท์ ราบแลว้ จึงไปหาหมอชวี กโกมารภัจแจง้ เรือ่ งนี้ ให้ทราบ หมอเรยี นทา่ นวา่ ขอให้ทา่ นกราบทูลใหพ้ ระองคท์ รงพักผอ่ น เพือ่ ใหพ้ ระกายชุ่มช่นื ลกั ๒-๓ วัน พระอานนท์กระทำดามนนั้ ไตเ้ วลาแลว้ ท่านกไ็ ปหาหมออกึ หมอชีวกไตป้ รุงยาระบายพเิ ศษอบดว้ ย กา้ นอุบลสามกา้ นถวายให้พระผมู้ พื ระภาคสดู ดมมใิ ช่เสวย ปรากฏวา่ ทรงระบายถึงสามสค่ี ร้งั ครง้ั หนิง พระผู้มพื ระภาคประทบั อยูท่ น่ี โิ ครธาราม นครกบิลพสั ดุ พระองค์เพ่ิงทรง ฟันจากไขห้ นักไม่นาน ทา้ วมหานามเชา้ เผาิ และทูลถามปัญหาหนัก ๆ เช่น ปญั หาวา่ ญาณเกดิ กอ่ นสมาธิหรือสมาธเิ กิดก่อนญาณทา่ นอานนทเ์ หน็ วา่ จะเป็นการลำบากแกพ่ ระผมู้ ืพระภาคจงึ จบั พระหัตถท์ ้าวมหานาม นำเสดจ็ ออกไปชา้ งนอกและแกป้ ัญหานน้ั เสยี เอง www.kalyanamitra.org

อีกครงั้ m ไง เมอื่ พระพทุ ธองคป์ ระทับ ณ นครเวสาลี ทรงประชวรหนัก และทรงใช้ ความเพียรขับไล่อาพาธนนั้ จนหาย พระอานนทท์ ูลความในใจของท่านแดพ่ ระผูม้ ีพระภาควา่ พระองค์ผทู้ รงเจรญิ ! เม่ือพระองค์ทรงประชวรอยู่นน้ั ชา้ พระองค์กลุ้มใจเป็นทีส่ ดุ กาย ของชา้ พระองคเ์ หมือนงอมระงมไปดวยความร้สู ึกเหมือนว่า ทิศทง้ั หลายมดื มน แดช่ า้ พระองคก์ เ็ บา ใจอยหู่ นอ่ ยหนงึ่ ว่าพระองค์คงจักไม่ปรินิพพาน จนกว่าจะไดป้ ระชุมสงฆแ์ ล้วตรสั พระพุทธพจน์อย่าง ใดอยา่ งหนึง่ พระอานนท์นเอง เป็นผอู้ อกแบบจวี รของพระสงฆ์ ซ่งึ ใช้มาดงั้ แดส่ มยั พระพทุ ธเจา้ ดำรงชวี ติ อยู่มาจนบดั นี้ นบั ว่าเป็นแบบเครอื่ งแตง่ กายเกา่ แกท่ ี่สดุ ในโลกและยงั ทนั สมยั เสมอ เช้าได้ ทกุ การทุกงาน คร้งั หนง ทา่ นตามเสด็จพระผมู้ ืพระภาคไปส่ทู ักขณาคีรชี นบท พระพทุ ธองคท์ อด พระเนตร3หน็ คันนาของชาวมคธเปน็ รปู สีเ่ หล่ียม มคี นั นาสั้น ๆ ค่นั ในระหวา่ งแลว้ ตรสั ถามพระ อานนทว์ า่ “อานนท!์ เธอจะท่าจวี รแบบนาของชาวมคธนไี้ ด้หรอื ไม?่ ” “ลองทำดูก่อน พระเจา้ ช้าฯ” ท่านทลู ตอบ ต่อมา ทา่ นได้ทำการดัดเย็บจวี รแบบคันนาของชาวมคธน้นั แลว้ นำขึ้นทลู เกลา้ ฯถวายให้ พระผ้มืพระภาคทรงพิจารณาพระพุทธองค์ทอดพระเนตรแลว้ เห็นชอบดว้ ย รับสงั่ ให้ภิกษทุ ง้ั หลายใช้ จีวรทตี่ ัดและเย็บแบบที่ท่านอานนท์ออกแบบน้นั พร้อมกนั นั้นไดต้ รัสชมเชยทา่ นอานนท์ทา่ มกลาง สงฆว์ า่ “ ภิกษุทงั้ หลาย! อานนทเ์ ปน็ คนฉลาดมีปญั ญาสามารถเชา้ ใจในคำทเี่ ราพูดแดโ่ ดยย่อ ไดโ้ ดยทั้วถงึ ” พ ูดกง!ร?อี งประหยัด หรอื ใชส้ ิ่งของให้ค้มุ ค่า พระอานนท์ก็เปน็ ผู้ประหยดั และฉลาด ในเรอ่ื งนี้มากดงั ครง้ั หนง่ึ หลงั พทุ ธปรินพิ พาน ท่านเดินทางโดยทางเรือไปสู่นครโกลมั พี เพ่ือประกาศ ลงพรหมทณั ฑแ์ ก,พระฉันนะพระหัวดื้อดามรบั สัง่ ของพระผู้มืพระภาค ขน้ึ จากเรอื แล้วท่านเชา้ อาศัยพกั ณ อทุ ยานของพระเจ้าอเุ ทนราชาแห่งนครนนั้ ขณะนัน้ พระเจ้าอเุ ทนและพระมเหสี ประทับอยู่ ณ พระราชอทุ ยาน พระมเหสที รงทราบว่าพระอานนทม์ าก็ทรงโสมนสั ทลู ลาพระสวามี ไปเยยี่ มVเระอานนท์สนทนาพอเปน็ ลมั โมทนยี กถาแล้วพระอานนท์แสดงธรรมเปน็ ท่ีเล่อื มใสจบั จิต ยงิ่ นกั ^ระนางได้ถวายจวี ร ๕๐๐ ผนื แด่พระอานนท์ ในเวลาตอ่ มาพระเจ้าอเุ ทนทรงทราบ เรื่องนแี้ ทนทจ่ี ะทรงพโิ รธพระมเหสี กลบั ทรงตำหนิ พระอานนทว์ า่ รับจีวรไปทำไมมากมายหลาย รอ้ ยผืน Qะไปดัง้ รา้ นขายจีวรหรอื อยา่ งไร เม่อื มโี อกาสไดพ้ บพระอานนทพ์ ระองค์จึงเรียนถามว่า “พระคณุ เจา้ ! ทราบวา่ พระมเหสีถวายจวี รพระคุณเจา้ ๕๐๐ ผืน พระคุณเจ้ารับไวท้ ้ัง หมดหรอื ?” “ขอถวายพระพร อาดมาภาพรับไวท้ ้งั หมด”พระอานนท์ทล www.kalyanamitra.org

coco “พระคณุ เจา้ รบั ไวท้ ำไมมากมายนัก?” “ เพ่ือแบ่งถวายภกิ ษุท้งั หลายผูม้ ีจวี รเกา่ คราํ่ ครา่ ” “จะเอาจีวรเก่าคราครา่ ไปทำอะไร?” “ เอาไปทำเพดาน” “ จะเอาผ้าเพดานเก่าไปทำอะไร?” “ เอาไปทำผ้าปูท่ีนอน” “จะเอาผ้าปทู ี่นอนเก่าไปทำอะไร?” “ เอาไปทำผา้ ปูพืน้ ” “จะเอาผา้ ปพู ืน้ เก่าไปทำอะไร?” “จะเอาไปทำผา้ เชด็ เท้า” “จะเอาผา้ เชด็ เท้าเก่าไปทำอะไร” “ เอาไปทำผา้ เช็ดธุล”ี “จะเอาผ้าเชด็ ธลุ เี ก่าไปทำอะไร?” “ เอาไปโขลกขยำกับโคลนแล้วฉาบทาฝา?” พระเจา้ อุเทนทรงเลื่อมใสวา่ สมณศากยบุตรเป็นผ้ปู ระหยดั ใชข้ องไม่ใหเ้ สียเปลา่ จึง ถวายจวี รแก,พระอานนท์อกี ๕๐๐ ผืน พระอานนทน์ อกจากเปน็ ผ้กู ตญั ฌตู อ่ ผู้ใหญ่แล้ว ยังสำนกึ แมใ้ นอปุ การะของผู้นอ้ ยด้วย ศษิ ยข์ องทา่ นเองทีก่ ระทำดตี อ่ ท่านเปน็ พิเศษ ทา่ นก็อนุเคราะหเ์ ปน็ พเิ ศษเช่น คราวหนงึ่ ทา่ นได้ จวี รมาเป็นจำนวนร้อย ๆ ผนื ซึ่งพระเจ้าปเสนทิโกศลถวายท่านระลึกถึงศษิ ย์รูปหน่ึงของท่านซึ่ง ทำอุปการะปฏบิ ต้ ิด1อทำนดีมีการถวายนาํ้ ล้างหน้า ไมช้ ำระฟัน ปดั กวาดเสนาสนะ ทอี่ าศยั เวจ- กุฎี เรือนไฟ นวดมือนวดเทา้ เป็นดน้ แปล'วา่ ศิษย์ผนู้ ึป่ ฎีปัติดตี ่อท่านมากกว่าศิษย์อื่น ๆ และปฎิบต้ ิ อยา่ งสม่าํ เสมอทา่ นจงึ มอบจวี รทไี่ ด้มาท้งั หมดแกศ่ ิษย์รปู ดังกล่าวนิ้ เนือ่ งจากพระภกิ ษุรูปน้เี ป็นพระดจี รงิ ๆ จึงนำจวี รทอี่ ปุ ฌายะมอบให้ ไปแจกภกิ ษผุ ูร้ ว่ ม อปุ ัชฌายะเดียวกนั จนหมดสนิ้ ดูเหมือนจะเปน็ ความประสงคข์ องพระอานนท์ที่จะให้เปน็ เชน่ นั้นด้วย ภกิ ษุท้งั หลายไปเฝาื พระผู้มพื ระภาคทูลถามว่า “พระเจ้าช้า-อคติ หรือความเหน็ แก่หน้ายังมแื ก่พระโสดาบนั หรอื ?” “มีเรอ่ื งอะไรหรอื -ภิกษ?ุ ” เมื่อภิกษทุ ง้ั หลายกราบทูลเร่ืองนัน้ ให้ทรงทราบแลว้ พระพุทธองคจ์ ึงตรสั ว่า “ภกิ ษุทงั้ หลาย! การทำเพราะเห็นแก'หน้าหรืออคติ หามีแต่อานนท์ไม่ แตทั้อานนทท์ ำเชน่ น้นั กเ็ พราะระลกึ ถงึ อุปการะของศษิ ย.์ ผู้นน้ั ซ่ึงปฏิบต้ ชิ อบตอ่ เธอเหลอื เกนิ ภกิ ษุท้ังหลาย!ขนชอ่ื วา่ อปุ การะผอู้ ื่น แม้ แต่น้อย อันบันฑติ พงึ ระลกึ ถึงและหาทางตอบแทนในโอกาสอนั ควร” www.kalyanamitra.org

กับพระนางมหาปชาบดี พระอานนท์เปน็ ผู้มีจิตเมตตากรูณา ทนเหน็ ความทุกขค์ วามเดอื ดรอ้ นของ- ผอู้ นไมไ่ ต้ คอยเปน็ ธุระชว่ ยเหลอเทา่ ทสี่ ามารถ ไมว่ า่ ผนู้ ั้นจะเป็นใคร ดังเชน่ เรองเก่ยี วกับ พระนางมหาปชาบดีโคตมี เปน็ ต้น พระนางทรงเลอมใส และรักใครไนพระผู้มีพระภาคยิ่งนัก คราวหนั้งทรงปรารภวา่ สากยวงศอนๆไต้ถวายสิ่งของแดพ่ ระผ้มู พี ระภาคบา้ ง ไต้ออกบวชตามบ้าง แดส่ ่วน พระนางเองยงั มิไต้ทำอะไรเปน็ ชนเป็นกันเพอพระพุทธองค์เลย จึงดดั สินพระนัยจะถวาย จีวรแดพ่ ระผู้มีพระภาค พระนางเริ่มต้ังแต่!เนยเ้ ายทอง ทอเอง ดดั และเยบ็ เองยอ้ มเอง เสรจ็ เรยี บร้อยแลว้ นำไปถวายพระศาสดา “ขา้ แต่พระผมู้ พี ระภาค หมอ่ มฉนั ทำจวี รผืนนดี้ ้วยมือของตนเองโดยตลอดต้งั แตเ่ ริ่มตน้ ขอพระผ้มู ืพระภาคทรงรับเพอ่ื อนเุ คราะหห์ ม่อมฉันด้วยเถิด” “ อยา่ เลย อยา่ ถวายตถาคตเลย ขอพระนางไดน้ ำไปถวายพระภิกษุรูปอ่ืนเถิด ตถาคต มจี วี รใช้อยู่แลว้ ” พระศาสดาทรงปฏิเสธอย่างอ่อนโยน พระนางอ้อนวอนถึงสามคร้งั แต่พระศาสดาก็หาทรงรบั ไม่ คงยืนยันอยา่ งเดมิ พระนาง ถึงแกโ่ ทมนสั เปน็ อย่างย่ิงไม่อาจทรงกลั้นอสั สุชลไวไ้ ด้ ทรงน้อยพระฑยั ทีอ่ ุตสา่ หต์ ้งั พระนัยทำเอง โดยตลอดยงระลกึ ถงึ ความหลังครง้ั อดีต ท่ีเคยโอบอุ้มเลี้ยงดพู ระพุทธองค์มาตง้ั แต่เยาว์วัยดว้ ยแลว้ ยิง่ น้อยพระนัยหนกั ขน้ึ พระนางทรง?รันแสง นำจวี รผนื นั้นไปสสู่ ำนักพระสารีบุตร เลา่ เรอ่ื งใหท้ ่าน ทราบและกล่าวว่า www.kalyanamitra.org

www.kalyanamitra.org

“ขอพระคณุ เจา้ ไดโ้ ปรดรบั จวี รผนื นไ้ี วด้ ว้ ยเถดิ เพอ่ึ อนเุ คราะหข์ า้ พเจา้ ” พระสารบี ตุ รทราบเรอ่ื งแลว้ กห็ ารบั ไม่ แนะนำใหน้ ำไปถวายพระภกิ ษรุ ปู อน่ื และปรากฎวา่ ไมม่ ใี ครรบั จวี รผนื นน้ั เลย พระนางยง่ี เสยี พระฑยั เปน็ พนั ทวี ในทส่ี ดุ พระพทุ ธองคร์ บั สง่ั ไหป้ ระชมุ สงฆแ์ ลว้ ใหพ้ ระนางถวายแกภ่ กิ ษบุ วชใหมร่ ปู หนง่ึ แลว้ ทรงปลอบใหพ้ ระนางคลายจากความเศรา้ โศก และใหร้ า่ เรงิ บนั เทงิ ดว้ ยบญุ ญกริ ยิ าอนั ยง่ี ใหญ่ นน้ั วา่ “ดกู อ่ นโคดม!ี ผา้ ทท่ี า่ นถวายแลว้ น้ี ไดช้ อ่ื วา่ ถวายสงฆ์ ซง่ึ มพี ระพทุ ธเจา้ เปน็ ประมขุ ผลานสิ งสม์ มี ากกวา่ การถวายเปน็ สว่ นบคุ คล แดภ่ กิ ษรุ ปู ใดรปู หนง่ึ หรอื กวา่ การถวายแดพ่ ระพทุ ธเจา้ เอง โคดมเี อย! การทด่ี ถาคดไมร่ บิ จวี รของทา่ นนน้ั มใิ ชเ่ พราะใจไมไ้ ลร้ ะกำอะไร แตเ่ พราะมงุ่ ประโยชน์ อนั สงู สดุ ทจ่ี ะพงึ มแี กท่ า่ นเอง ปาฏบิ คุ ลกิ ทานใด ๆ จะมผี ลเทา่ สงั ฆทานหาไดไ้ ม”่ “อานนทเ์ อย!” พระพทุ ธองคท์ รงผนิ พระพกั ตรม์ าตรสั แกพ่ ระอานนท์ “ขอ้ ทเ่ี ธอออ้ นวอน เราเพอ่ื รบั จวี รของพระนางโคตมี โดยอา้ งวา่ พระนางมอี ปุ การะมากแกเ่ รา เคยเลย้ี งดู เคยให้'นานม และถอื วา่ เปน็ ผมู้ อี ปุ การะมากนน้ั เรากเ็ หน็ อยู่ แดเ่ พราะเหน็ อยา่ งนน้ั นน้ั เอง เราจงี ดอ้ งการให้ พระนางไดร้ บั ประโยชนอ์ นั ไพศาล โดยการนำจวี รถวายแดส่ งฆ์ ซง่ึ มพี ระพทุ ธเจา้ เปน็ ประมขุ อานนทเ์ อย! การทบ่ี คุ คลไดอ้ าสยั ผใู้ ดแลว้ ถงึ พระพทุ ธเจา้ พระธรรม พระสงฆ์ ไดง้ ดเวน้ จากการ ฆา่ สตั ว์ สกั ทรพั ยเ์ ปน็ ดน้ การทจ่ี ะตอบแทนผนู้ น้ั มใี ชเ่ ปน็ สง่ิ ทท่ี า่ ไดโ้ ดยงา่ ยเลย การทา่ ดอบแทน ดว้ ยการถวายขา้ วนา้ั และเครอ่ื งไขต้ า่ งๆ และการเคารพกราบไหว้ เปน็ ดน้ ยงั เปน็ สง่ิ เลก็ นอ้ ย คือ ไมส่ ามารถตอบแทนคณุ ความดขี องทา่ นผนู้ น้ั ได้ ดว้ ยเหตเุ พยี งเทา่ น้ี “อานนท์! ปาฏบิ คุ ลิกทานมอึ ยู่ ๑๔ ชนดิ คอื ๑. ของทถ่ี วายแตพ่ ระอรหนั ตสมั มาสมั พทุ ธเจา้ ๒. ของทถ่ี วายแดพ่ ระปจั เจกพทุ ธเจา้ ๓. ของทถ่ี วายแดพ่ ระอรหนั ดสาวก ๔. ของทถ่ี วายแดผ่ ปู้ ฏบิ ด้ ี เพอ่ื บรรลอุ รหดั ดผล ๕. ของทถ่ี วายแดพ่ ระอนาคามี ๖ . ของทถ่ี วายแดผ่ ป้ ฏบิ ดี เพอ่ื บรรลอุ นาคามผี ล ๗. ของทถ่ี วายแดพ่ ระสกทาคามี ๘. ของทถ่ี วายแดผ่ ปู้ ฏบิ ด้ ี เพอ่ื บรรลสุ กทาคามผี ล ๙. ของทถ่ี วายแดพ่ ระโสดาบนั ๑๐ . ของทถ่ี วายแดผ่ ปู้ ฏบิ ดํ ี เพอ่ื บรรลโุ สดาปตั ตผิ ล ๑ ๑ . ของทใ่ี หแ้ ดค่ นภายนอกพทุ ธศาสนา ซง่ึ ปราศจากกามราคะ ๑๒. ของทใ่ี หแ้ ตป่ ถุ ชุ นผมู้ ศี ลี ๑๓. ของทใ่ี หแ้ ตป่ ถุ ชุ นผทู้ ศุ ลี ๑๔. ของทใ่ี หแ้ ดส่ ตั วต์ ริ จั ฉาน www.kalyanamitra.org

“อานนท!์ ของทใ่ี หแ้ กส่ ตั วด์ ริ จั ฉานยงั มผี ลมาก ผลไพตาลอานนท!์ คราวหนง่ึ เราเคย กลา่ วแกป่ รพิ าชกผหู้ นง่ึ วา่ บคุ คลเทนา้ํ ลา้ งภาชนะลงในดนิ ดว้ ยตง้ั ใจวา่ ขอใหส้ ตั วใ์ นดนิ ไดอ้ าศยั อาหารทต่ี ดิ นาลา้ งภาชนะนไ้ี ตด้ ม่ื กนิ เถดิ แมเ้ พยี งเทา่ นเ้ี รากย็ งั กลา่ ววา่ ผกู้ ระทำไดป้ ระสบบญุ แลว้ เปน็ อนั มาก เพราะฉะนน้ั จะกลา่ วไปไย ในทานทบ่ี คุ คลใหแ้ ลว้ แก,ปถุ ชุ นผทู้ ศุ ลี หรอื ผมู้ ศี ลี จนถงึ แกพ่ ระอรหนั ดสมั มาสมั พทุ ธเจา้ จะไมม่ ผี ลมากเลา่ แดต่ ง้ั หมดนเ้ี ปน็ ปาฏบิ คุ ลกิ ทาน คอื ทานทใ่ี ห้ เจาะจงบคุ คล เรากลา่ ววา่ ปาฏบิ คุ ลกิ ทานใด ๆ จะมผี ลเทา่ สงั ฆทานมไิ ดเ้ ลย “อานนทเ์ อย! ตอ่ ไปเบอ้ื งหนา้ จกั มแี ดโ่ คตรภสู งฆค์ อื สงฆผ์ ทู้ ศุ ลี มธี รรมทราม สกั แดว่ า่ มี กาสาวพสั ตรพ์ นั คอ การใหท้ านแกภ่ กิ ษทุ ศุ ลี เหน็ ปานนน้ั แตอ่ ทุ ศิ สงฆก์ ย็ งั เปน็ ทานทม่ี ผี ลมาก มี อานสิ งสไ์ พศาลประมาณมไิ ด้ แลว้ ทรงหนั ไปตรสั แกพ่ ระนางผมู้ จี วี รอนั จกั ถวายวา่ “ดกู อ่ นโคดม!ี เพราะฉะนน้ั การทท่ี า่ นไดถ้ วายจวี รแดส่ งฆช์ ง่ึ มพี ระพทุ ธเจา้ เปน็ ประมขุ ในครง้ั นจ้ี งี จดั เปน็ โชคลาภอนั ประเสรฐิ ยง่ิ แลว้ ” พระนางมหาปชาบดโี คตมี ทรงเลอ่ื มใสศรทั ธา ปรารถนาจะบวชในสำนกั ของพระผปู้ ี พระภาคเคยทลู ออ้ นวอนขออนญุ าตบวชเปน็ ภกิ ษณุ ี ตง้ั แตพ่ ระผมู้ พี ระภาคประทบั อยู่ ณ นโิ ครธาราม กรงุ กบลิ พสั ดุ แตพ่ ระพทุ ธองคไ์ มท่ รงอนญุ าต ทรงออ้ นวอนครง้ั แลว้ ครง้ั เลา่ พระพทุ ธองคก์ ห็ า ทรงอนญุ าตไม่ จนกระทง่ี พระผมู้ พี ระภาคเสดจ็ ออกจากนครกบลิ พสั ดไุ ปประทบั ณ กรงุ เวสาลี ประทบั อยทู่ ก่ี ฏู าคารศาลา ปามหาวนั พระนางโคดมพี รอ้ มดว้ ยสตรศี ากยวงศห์ ลายพระองคท์ รงตดั สนิ พระฑยั อยา่ งเดด็ เดย่ี ว ทจ่ี ะบวชเปน็ ภกิ ษณุ จี งึ พรอ้ มกนั ปลงพระเกศานงุ่ หม่ ผา้ กาสายะเสดจ็ จากกรงุ กบลิ พสั ดดุ ว้ ยพระบาท เปลา่ ไปสนู่ ครเวสาลที ป่ี ระหบั ของพระศาสดา ทลู ขอบรรพชาอปุ สมบท แดพ่ ระพทุ ธองศก์ ไ็ มท่ รง อนญุ าตตามเคย พระนางเสยี พระทยั และขมขน่ื ยง่ิ นกั มาประทบั ยนื รอ้ งไหอ้ ยทู่ ป่ี ระตปู ามหารนั พระอานนทม์ าพบพระนางเขา้ ทราบเรอ่ื งโดยตลอดแลว้ มใี จกรณุ าปรารถนาจะชว่ ยเหลอื จงึ เขา้ เฝาื พระผมู้ พี ระภาคทลู ออ้ นวอนเพอ่ื ขอประทานอปุ สมบท แกพ่ ระนางโคตมี “พระองศผ์ เู้ จรญิ !” ดอนหนง่ึ พระอานนทท์ ลู “พระนางโคดมี พระนา้ นางของพระองศ์ บดั นป้ี ลงพระเกษาแลว้ นงุ่ หม่ ผา้ กาสายะ มพี ระวรกายขะมกุ ขะมอมเพราะเสดจ็ โดยพระบาทมา จากนครกบลิ พสั ดพุ ระวรกายแปดเปอี นไปดว้ ยธลุ ี แดก่ ห็ าคำนงึ ถงึ ความลำบากเรอ่ื งนไ้ี ม่ มงุ่ พระทยั แดใ่ นเรอ่ื งบรรพชาอปุ สมบท พระนางเปน็ ผมู้ อี ปุ การะมากตอ่ พระองศ์ เปน็ ผปู้ ระทานขรี ธารา แทนพระมารดา ขอพระองศไ์ ดท้ รงอนเุ คราะหพ์ ระนางเถดิ ขอใหพ้ ระนางไดอ้ ปุ สมบทเปน็ ภกิ ษณุ ี ตามพระประสงคเ์ ถดิ ” พระผมู้ พี ระภาคประทบั นง่ึ อยคู่ รหู่ นง่ึ แลว้ ตรสั วา่ “อานนท!์ เรอ่ื งทพ่ี ระนางมอี ปุ การะ มากตอ่ เรานน้ั เราสำนกึ อยู่ แดเ่ ธอดอ้ งไมล่ มื วา่ เราเปน็ ธรรมราชาตอ้ งรบั ผดิ ชอบในสงั ฆมณฑล จะ เอาเรอ่ื งสว่ นตวั มาปะปนกบั เรอ่ื งความเสอ๋ึ มความเจรญิ ของสว่ นรวม กต็ อ้ งดรองใหด้ กี อ่ น อานนท!์ ลา้ เปรยี บสงั ฆมณฑลของเราเปน็ นาขา้ ว การทย่ี อมใหส้ ตรมี าบวชในธรรมวนิ ยั น้ี กเ็ หมอื นปลอ่ ยตวั www.kalyanamitra.org

เพล้ยี ตวั เนลงลงในนาข้าวนั้น รังแต่จะทำความพินาศวอดวายใหแ้ กน่ าขา้ วอย่างไมต่ ้องสงสัย อานนท์! เราเคยพูดเสมอมิใชห่ รอื ว่า สตรีท่บี ุรุษเอาใจเข้าไปขอ้ งนัน้ เป็นมลทนิ อย่างยง่ิ ของพรหมจรรย์ อานนท์เอย! ถ้าศาสนาของเราจะพงิ อยู่ใต้ ๑,๐๐๐ ปี แตห่ ากมีสตรีมาบวชต้วยจะอยู่ไต๕้ ๐๐ ปีเทา่ น้ัน หรือสมมดว่า ศาสนาของเราจะพิงดำรงอยู่ไต้ ๕ ๐๐ปี เมือ่ มสี ตรมี าบวชในธรรมวนิ ัยด้วยก็จะทอน ลงเหลือเพิยงครึ่ง;ดียว คอื ๒๕'» ปี อย่าเลย อานนท!์ เธออย่าพอใจขวยขวายให้มีภิกษุณีขึน้ ใน ศาสนาเลย จะเปน็ เรือ่ งลำบากในภายหลงั ” พระอานนท์ ผู้อนั เมตตา กรณุ า เดอื นอยูเ่ สมอ กระทำความพยายามตอ่ ไต้ทลู พระผู้มี พระภาควา่ “พระองคผ์ ้เู จริญ! ถา้ สตรไี ต้บวชในธรรมวินัยของพระองค์ นางจะสามารถหรือไม่ ที่ จะบรรลุคณุ วิเศษมโี สดาปัตตผิ ลเปน็ ตน้ ” “ อาจทเี ดยี ว-อานนท์! นางสามารถจะทำให้แจง้ ซึ่งคณุ วิเศษ มโี สดาปัตติผลเปน็ ต้น” “ขา้ แตพ่ ระผู้มพี ระภาค ถ้าอย่างน้นั ขอพระองคโ์ ปรดประทานอนุญาตใหพ้ ระนางโคดมี บวชเถดิ พระเจ้าข้าฯ” พระพุทธองค ประทบั นงิ่ อยอู่ กครูทนง แลว้ ตรัสวา่ ‘‘อานนท ลา้ พระนางโคตมี สามารถรับครุธรรม ๘ ประการได้ กเ็ ป็นอันว่าพระนางได้บรรพชาอุปสมบทสมปรารถนา ครุธรรม ๘ประการนั้นมดังนิ่ ๑. ภกิ ษณุ ีแม้บวชแลว้ ตง้ั ๑๐๐ ปี ก็ต้องทำการอภวิ าท การลกุ ข้ึนต้อนรบั อัญชลีกรรม และสามีจิกรรม แกภ่ ิกษแุ ม้ผบู้ วชแลว้ ในวนั นั้น ๒. ภกิ ษณุ ตี อ้ งไม่จำพรรษาในอาวาส ท่ไี มม่ ีภิกษุ ๓. ภกิ ษณุ ตี ้องถามวันอุโบสถ และเขา้ ไปรับโอวาทจากภิกษุทกุ ก่งึ เดือน ๔. ภกิ ษุณจี ำพรรษาแลว้ ต้องปวารณา คือเปิดโอกาสใหต้ กั เดอื นสงั่ สอนจากสำนกั ทง้ั สอง คือท้ังจากภิกษุณีสงฆแ์ ละจากภกิ ษสุ งฆ์ ๕. ภกิ ษณุ ีตอ้ งอาบ้ตหิ นัก เช่น สงั ฆาทิเสสแล้ว ต้องประพฤติมานตั ตลอด ๑๕ วันใน สงฆท์ ้งั สองฝา่ ย คอื ทง้ั ในภิกษุสงฆ์และภิกษณุ ีสงฆ์ ๖. นางสกิ ขมานา คอื สตรที ี่เตรยี มจะบวชเปน็ ภกิ ษุณี จะตอ้ งประพฤติปฏิบต้ ศิ ลี ๖ ข้อ คอื ตั้งแตข่ ้อ๑ ถึงข้อ ๖ ใหค้ รบบริบรู ณ์ดลอดเวลา๒ปี ขาดไมไ่ ต้ถา้ ขาดลงจะต้องตง้ั ตน้ ใหม่ เมือ่ ทำ ใต้ครบแล้วต้องอปุ สมบทในสงฆ์ ๒ ฝา่ ย ๗. ภกิ ษณุ ตี ้องไม่ดา่ ว่าเปรยี บเปรย หรอื บรภิ าษภิกษุไมว่ า่ กรณใี ด ๆ ๘. ตง้ั แต่บดั นเ้ี ป็นตน้ ไป ห้ามภิกษณุ ีวา่ กลา่ วสงั่ สอนภกิ ษุ ให้ภกิ ษุวา่ กล่าวสั่งสอนภิกษุณี ใตฝ้ ่ายเดยี ว “ดูก่อนอานนท!์ น่ีแลครธุ รรมทง้ั ๘ ประการ ซ่ึงภกิ ษณุ ีจะตอ้ งสักการะเคารพนับถือ บูชาตลอดชีวิต จะลว่ งละเมดิ มไิ ต”้ www.kalyanamitra.org

พระอานนทจ์ ำครธุ รรม ๙ ประการไดแ้ ลว้ ทลู ลาพระผม้ พื ระภาคไปเฝาื พระนางโคดมื เลา่ บอกถงึ เงอ่ื นไข ๘ ประการดามพระพทุ ธดำรสั แลว้ กลา่ ววา่ “โคดมี ทา่ นพอจะรบั ครธุ รรม ๘ ประการนไ้ี ดอ้ ยหู่ รอื ? ถา้ ทา่ นรบั ไดอ้ นั นแ้ี หละเปน็ บรรพชาอปสมบทของทา่ น พระผมู้ พี ระภาคตรสั มาอยา่ งน้ี ” พระนางโคดมปื ลม้ื พระทยั ยง่ี นกั พระนางเปน็ เหมอื นสภุ าพสดรซื ง่ึ อาบนา้ี ชำระกาย อยา่ งดแี ลว้ นงุ่ หม่ ดว้ ยผา้ ใหมม่ รื าคาแพง ประพรมนา้ี หอมเรยี บรอ้ ยแลว้ มพี วงมาลยั ซง่ึ ทำดว้ ย ดอกไมหอมลงสวมศรี ษะสตรนี น้ั หรอื จะไมพ่ อใจ ฉนั ใดกฉ็ นั นน้ั พระนางทรงรบั ครธุ รรม ๘ ประการ ทนั ที และปฏญิ าณวา่ จะประพฤตปิ ฏบิ ต้ ใิ หบ้ รสิ ทุ ธบ้ิ รบิ รู ณต์ ลอดชวี ติ ทำไมพระพทุ ธองค์ จงึ ไมป่ ระสงคใ์ หส้ ตรไี ดบ้ วชเปน็ ภกิ ษณุ ?ี เหตผุ ลแจม่ แจง้ อยแู่ ลว้ ใน พระดำรสั ของพระองค์ นา่ จะทรงเกรงความยงุ่ เหยงิ อนั จะพงึ เกดิ ขน้ึ ในภายหลงั ในครธุ รรม ๘ กม็ ื อยขู่ อ้ หนง่ึ ซง่ึ บญํ ญดิ วิ า่ ภกิ ษณุ จี ะตอ้ งอยอู่ าวาสเดยี วอบั พระสงฆ์ แยกสำนกั ไปตง้ั เปน็ อสิ ระอยดู่ า่ ง หากไมไ่ ด้ แดค่ งจะใหแ้ บง่ เขตอนั มใิ ชอ่ ยปู่ ะปนอนั เรอ่ื งทท่ี รงหา้ มมใิ หภ้ กิ ษณุ แี ยกไปตง้ั สำนกั ดา่ ง หากนน้ั เปน็ เรอ่ื งทเ่ี ขา้ ใจไดง้ า่ ย คอื ภกิ ษณุ ดี ม้ ครองรกั ษาตวั เองไมไ่ ด้ พวกอนั ธพาลอาจจะบมุ่ บา่ ม เขา้ ไปกอ่ กวน ใหไ้ ดร้ บั ความเดอื ดรอ้ น คราวนม้ี าถงึ ปญั หาอกี ขอ้ หนง่ึ วา่ ทแี รกดเู หมอื นจะเปน็ ความประสงคข์ องพระพทุ ธองค์ จริง ๆ ทจ่ี ะไมย่ อมใหภ้ กิ ษณุ มี ขื น้ึ ในศาสนา แดม่ ายอมจำนนตอ่ เหตผุ ลของพระอานนทห์ รอื อยา่ งไร จงึ ยอมใหภ้ ายหลงั เรอ่ื งนก้ี ลา่ วแกอ้ นั วา่ พระพทุ ธองคจ์ ะยอมจำนนตอ่ เหตผุ ลของพระอานนทก์ ห็ ามไิ ด้ แดพ่ ระองคต์ อ้ งการใหเ้ ปน็ เรอ่ื งยาก คอื ใหบ้ วชไดโ้ ดยยาก เพอ่ื ภกิ ษณุ จี ะไตถ้ นอมสง่ิ ทต่ี นไตม้ าโดย ยากนน้ั และตอ้ งการพสิ จู นค์ วามแนว่ แนเ่ ดด็ เดย่ี วของพระนางโคดมดื ว้ ยวา่ จะจรงิ ใจแคไ่ หน อยา่ งไรกต็ ามเรอ่ื งน้ี พระพทุ ธองคน์ า่ จะไมป่ ระสงคใ์ หภ้ กิ ษณุ มี ขื น้ึ ในศาสนาจรงิ ๆ แด่ ทย่ี อมนน้ั ยอมอยา่ งขดั ไมไ่ ด้ และจะเหน็ วา่ เมอ่ื ยอมโดยขดั ไมไ่ ดแ้ ลว้ พระองคก์ ท็ รงวางระเบยี บไร้ อยา่ งถย่ี บิ เพอ่ื บบี คน้ั ใหภ้ กิ ษณุ หี มดไปโดยเรว็ สกิ ขาบททม่ี าในพระปาฎโิ มกขข์ องพระสงฆม์ เื พยึ ง ๑๕๐ ขอ้ หรอื ทร่ี ้ ๆ อนั วา่ พระสงฆม์ ศี ลี ๒๒๗ ขอ้ แดภ่ กิ ษณุ มี ถี งึ ๓ ๑๑ ขอ้ อาบต้ เิ บา ๆ ของพระ แดเ่ มอ่ื ภกิ ษณุ ที ำเขา้ กลายเปน็ เรอ่ื งหนกั แปลวา่ พระพทุ ธองคป์ ระสงคใ์ หภ้ กิ ษณุ หี มดไปโดยเรว็ และ ความประสงคข์ องพระองคก์ ส็ มั ฤฑธผ้ิ ล ปรากฏวา่ ในสมยั ทพ่ี ระองคน์ พิ พานนน้ั มไิ ตม้ เี รอ่ื งกลา่ ว ถงึ ภกิ ษณุ เี ลย สนั นษิ ฐานอนั วา่ ภกิ ษณุ อี าจหมดแลว้ กไ็ ด้ มาโผลข่ น้ึ อยา่ งไรในสมยั พระเจา้ อโศก อกี ไมท่ ราบ ขอ้ ทน่ี า่ คดิ อกี อยา่ งหนง่ึ กค็ อื ปวดั ตนิ ี (หมายถงึ อปุ ชํ ฌายะผใู้ หภ้ กิ ษณุ บี วช) รปู หนง่ึ บวชภกิ ษณุ ไี ด๑้ รปู ตอ่ ๑ ปแี ละตอ้ งเวน้ ไป๑ ปจี งึ จะบวชไตอ้ กี รปู หนง่ึ แบบนห้ี มดแนบ่ างทา่ นใหเ้ หตผุ ล เกย่ี วอบั เรอ่ื งนว้ี า่ การทพ่ี ระพทุ ธเจา้ ไมป่ ระสงคไ์ หม้ ภื กิ ษณุ นี น้ั เพราะตอ้ งการใหส้ ตรเี ปน็ กองเสบยี ง การบวชเหมอื นการออกรบ กองทพั ถา้ ไมม่ เื สบยี งกไ็ ปไมไ่ หว ใหผ้ หู้ ญงิ อยเู่ ปน็ กองเสบยี งบำรงุ ศาสนจกั ร ซง่ึ มพื ระเปน็ ทหารและพระพทุ ธองคน์ น้ั เปน็ พระธรรมราชา www.kalyanamitra.org

อกี อยา่ งหนง่ึ ทไ่ี มท่ รงยอมใหบ้ วช กเ็ พราะมพี ระกรณุ าตอ่ สตรไี ม,ตอ้ งการใหส้ ตรตี อ้ งลำบาก การบวชเปน็ เรอ่ื งยาก เปน็ เรอ่ื งผจญภยั นานาประการ ผบู้ วชอยไู่ ตต้ อ้ งเปน็ คนเขม้ แขง็ มใิ ชค่ น ออ่ นแอ สตรเี ปน็ เพศออ่ นแอ พระพทุ ธองคไ์ มต่ อ้ งการใหล้ ำบาก เรอ่ื งทม่ี สี กิ ขาบทบญั ญติ มิ าก สำหรบั ภกิ ษณุ นี น้ั บางฟานใหเ้ หตผุ ลวา่ เพราะภกิ ษณุ ี เปน็ ลกู หญงิ ของพระพทธเจา้ ธรรมดาลกู หญงิ พอ่ ตอ้ งเปน็ หว่ งมากกวา่ ลกู ชายและมขี อ้ หา้ มมากกวา่ จะปลอ่ ยเหมอื นลกู ชายไมไ่ ต้ ทง้ั นก้ี ด็ ว้ ยความหวงั ดี หวงั ความสขุ ความเจรญิ นน้ั เอง www.kalyanamitra.org

๔๑ ๖ ความรัก-ความร้าย นอกจากมีเมตตากรณุ า หว่ันใจในความทกุ ขย์ ากของผอู้ นแรว พระอานนV)ยงั ทผเปา่วิ น็นพผมรู้สไิรุภรณามดพีเีนจอต่ีเอ่ อนนงโายเลนไยอรยเเา่ครงยอยงคง่ึ เอรปกีอน็ รงรวเองยนาดี้ วคงวใาจมนสภุอ้ ายพๆออ่ ขนอโงยสนตรผี แูห้ละนลงกัใหษ้หณละงอในั หนลา่ใรฝกั ฝ่ น มีรุปงาม โดยที่ คราวหนง่ึ ทา่ นเดนิ ทางจากทไ่ี กลมาสวู่ ดั เซตวนั อากาศซง่ึ รอ้ นอบุ อา้ วในเวลาเทย่ี งวนั ทำใหท้ า่ นมเี หงอ่ึ โทรมกาย และรสู้ กึ กระหายนา้ํ พอดเี ดนิ มาใกลบ้ อ่ นา้ํ แหง่ หนง่ึ เหน็ นางทาสกี ำลงั ตกั นา้ํ ทา่ นจงึ กลา่ วขน้ึ วา่ “น้องหญิง! อาตมาเดนิ ทางมาจากทไ่ี กล รสู้ กึ กระหายนา้ํ ถา้ ไมเ่ ปน็ การรบกวน อาตมา ขอบณิ ฑบาตนา้ํ จากทา่ นดม่ื พอแกก้ ระหายดว้ ยเถดิ ” นางทาสไี ดย้ นิ เสยี งอนั สภุ าพออ่ นโยน จงึ เงยหนา้ ขน้ึ ดู นางดะสงึ อยคู่ รหู่ นง่ึ แลว้ ถอย ออกหา่ งทา่ นสองสามกา้ วพลางกลา่ ววา่ “พระคณุ เจา้ ! ขา้ พเจา้ ถวายนา้ํ แก1ทา่ นมไิ ดด้ อก ทา่ นไม,ควรดม่ื นา้ํ จากมอี อนั ดา่ื ขา้ ของ ขา้ พเจา้ ทา่ นเปน็ วรรณกษตั รยิ ์ ขา้ พเจา้ เปน็ เพยี งนางทาส”ี “อยา่ คดิ อยา่ งนน้ั เลย นอ้ งหญงิ ! อาดมาไมม่ วี รรณะแลว้ อาตมาเปน็ สมณศากยบตุ ร อาตมา มไิ ดเ้ ปน็ กษตั รยิ ์ พราหมณ์ ไวศยะ สทู ร หรอิ จณั ฑาลอยา่ งไตอยา่ งหนง่ึ เลย อาดมาเปน็ มนษุ ยเ์ หมอื น นอ้ งหญงิ นแ่ึ หละ” www.kalyanamitra.org

cS-ta www.kalyanamitra.org

“ขา้ พเจา้ เกรงแดจ่ ะเปน็ มลทนิ แกพ่ ระคณุ เจา้ และเปน็ บาปแกข่ า้ พเจา้ ทถ่ี วายนา้ํ การ ทท่ี า่ นจะรบั ของจากมอื ของคนตา่ งวรรณะ และโดยเฉพาะวรรณทด่ี าอยา่ งขา้ พเจา้ ดว้ ยแลว้ ขา้ พเจา้ ไมส่ บายใจเลย ความจรงิ ขา้ พเจา้ มไิ ดห้ วงนา้ั ดอก” นางยงั คงยนื กรานอยอู่ ยา่ งเดมิ ขณะพดู มเี สยี ง สัน่ นอ้ ย ๆ “นอ้ งหญงิ ! มลทนิ และบาปจะมแื กผ่ มู้ เื มตตากรณุ าไมไ่ ด้ มลทนิ ยอ่ มมแื กผ่ ปู้ ระกอบ กรรมชว่ั บาปยอ่ มมแื กผ่ ไู้ มส่ จุ รติ การทอ่ี าดมาขอนา้ํ และนอ้ งหญงิ จะใหน้ า้ั นน้ั เปน็ ธรรม ธรรม ยอ่ มปลดเปลอ้ื งบาปและมลทนิ เหมอื นนา้ั สะอาดชำระสง่ี สกปรกฉะนน้ั นอ้ งหญงิ ! บญั ญต้ ขิ องพราหมณ์ เรอ๋ึ งบาปและมลทนิ ยนั เกย่ี วกบั วรรณะนน้ั เปน็ ยญั ญติ ทิ ไ่ี มย่ ตุ ธิ รรม เปน็ การแบง่ แยกมนษุ ยไ์ ห้ เหนิ หา่ งจากมนษุ ย์ เปน็ การเหยยี ดหยามมนษุ ยด์ ว้ ยกนั เรอ่ื งนอ้ี าตมาไมม่ แี ลว้ อาตมาเปน็ สมณ- ศากยบตุ ร สาวกของพระพฑู ธเจา้ เปน็ ผไู้ มม่ วี รรณะ เพราะฉะนน้ั ลา้ นอ้ งหญงิ ตอ้ งการจะไหน้ า้ั กจ็ ง เทลงในบาตรนเ้ี ถดิ ” นางรสู้ กึ จบั ใจในคำพดู ของพระอานนท์ ครง้ั นเ้ี ปน็ ครง้ั แรกในชวี ดิ ของนางทไ่ี ดย้ นิ คำ ยนั ระรน่ื หจู ากซนซง่ึ สมมตเิ รยี กกนั วา่ “ชน้ั สงู ” มอื ยนั เรยี วงามสน่ั นอ้ ยๆ ของนางคอ่ ยๆ ประจง เทนา้ั ในหมอ้ ลงในบาดรของพระอานนท์ ในขณะนน้ั นางนง่ั คกุ เขา่ พระอานนทย์ นื โนม้ ตวั ลงรบั นา้ั จากนาง แลว้ ดม่ื ดว้ ยความกระหาย นางชอ้ นสายดาขน้ึ มองดพู ระอานนทซ์ ง่ึ กำลงั ดม่ื นา้ั ดว้ ยความรสู้ กึ ปตี ชิ าบซา่ น แลว้ ยม้ิ อยา่ งเอยี งอาย “ขอใหมฺ คื วามสขุ เถดิ นอ้ งหญงิ !” เสยี งยนั ไพเราะจากพระอานนท์ หนา้ ของทา่ นยง่ี แจม่ ใสขน้ึ เมอ่ื ไดด้ ม่ื นา้ํ ระงบั ความกระหายแลว้ “พระคณุ เจา้ ดม่ื อกี หนอ่ ยเถดิ ” นางพดู พลางเอยี งหมอ้ นา้ั ในทา่ จะถวาย “พอแลว้ นอ้ งหญงิ ! ขอใหม้ คื วามสขุ เถดิ ” “พระคณุ เจา้ ! ทำอยา่ งไร ขา้ พเจา้ จงึ จะทราบนามของพระคณุ เจา้ พอเปน็ มงคลแกโ่ สต และความรสู้ กึ ของขา้ พเจา้ บา้ ง” นางพดู แลว้ ลม้ หนา้ ดว้ ยความขวยอาย “นอ้ งหญงิ ! ไมเ่ ปน็ ไรดอก นอ้ งหญงิ เคยไดย้ นิ ชอ่ื พระอานนท์ อนชุ าของพระพทุ ธเจา้ หรอิ ไม?่ ” “เคยไดย้ นิ พระคณุ เจา้ ” “เคยเหน็ ทา่ นไหม?” “ไมเ่ คยเลย พระคณุ เจา้ เพราะขา้ พเจา้ ทำงานอยเู่ ฉพาะในบา้ น และมาตกั นา้ั ทน่ี ่ี ไมม่ ี โอกาสไปทใ่ี ดเลย” “เวลาน้ี นอ้ งหญงิ กำลงั สนทนากบั พระอานนทอ์ ยแู่ ลว้ ” นางมอี าการตะลงึ อยคู่ รหู่ นง่ึ แลว้ แววแหง่ ปตี คิ อ่ ย ๆ ฉา;Jออกมาทางดวงหนา้ และแวว- ดา “พระคณุ เจา้ ” นางพดู ดว้ ยเสยี งสน่ั นอ้ ยๆ “เปน็ มงคลแกโ่ สด และดวงดาของขา้ พเจา้ ยง่ื นกั ทไ่ี ดฟ้ งั เสยี งของทา่ น และไดเ้ หน็ ทา่ นผมู้ ศื ลี ผมู้ เื กยี รตศิ พั ทร์ ะบอื ไปไกล ขา้ พเจา้ เพง่ิ ไดเ้ หน็ และไดส้ นทนากบั ทา่ นโดยมริ มู้ ากอ่ น นบั เปน็ บญุ ยนั ประเสรฐิ ของขา้ พเจา้ ยง่ื แลว้ ” www.kalyanamitra.org

แลแลว้ พระอานนทก์ ล็ านางทาสเี ดนิ มงุ่ หนา้ ลวู่ ดั เซตวนั อนั เปน็ ทป่ี ระทบั ของพระศาลดา เมอ่ึ ทา่ นเดนิ มาไลห้ นอ่ ยหนง่ึ ไลย้ นิ เสยี งเหมอื นมคี นเดนิ ดามมาขา้ งหลงั ทา่ นเหลยี วดู ปรากฏ วา่ เปน็ นางทาสที ถ่ี วายนา่ึ นน่ั เองเดนิ ดามมา ทา่ นเขา้ ใจวา่ บา้ นของนางคงจะอยทู่ างเดยี วกบทท่ี า่ น เดนิ มา จงึ มไิ ดส้ งลยั อะไรและเดนิ มาเรอ่ื ย ๆ จนจวนจะถงึ ซม้ ประดไู มม่ ที างแยกไปทอ่ี น่ึ อกี แลว้ นอก จากทางเขา้ ลวู่ ดั ทา่ นเหลยี วมาเหน็ นางทาสเี ดนิ ดามมาอยา่ งกระชน้ั ชดิ นยั นต์ ากจ็ อ้ งมองดทู า่ น ตลอดเวลา ทานหยดุ อยคู่ รหู่ นง่ึ พอนางเขา้ มาใกลท้ า่ นจงึ กลา่ ววา่ “นอ้ งหญงิ ! เธอจะไปไหน?” “จะเขา้ ไปในวดั เซตวนั นแ่ึ หละ” นางดอบ “เธอจะเขา้ ไปทำไม?” “ไปหาพระคณุ เจา้ สนทนากบั พระคณุ เจา้ ” “อยา่ เลยนอ้ งหญงิ เธอไมค่ วรจะเขา้ ไป ทน่ี เ่ึ ปน็ ทอ่ี าศยั อยขู่ องพระสงฆ์ เธอไมม่ ธี รุ ะอะไร อยา่ เขา้ ไปเลย เธอกลบั บา้ นเสยี เถดิ ” “ขา้ พเจา้ ไมก่ ลบั ขา้ พเจา้ รกั ทา่ น ขา้ พเจา้ ไมเ่ คยพบใครดเี ทา่ พระคณุ เจา้ เลย” “นอ้ งหญงิ ! พระศาสดาตรสั วา่ ปกดขิ องคนเราอาจจะรไู้ ลด้ ว้ ยการอยรู่ ว่ มกนั และลอ้ ง อยรู่ ว่ มกนั นานๆ ลอ้ งมโี ยนโิ สมนสกิ าร และลอ้ งมปี ญั ญา จงึ จะรวู้ า่ คนนน้ั คนนม๊ี ปี กตอิ ยา่ งไร คอื ดี หรือไม่ดี ทน่ี อ้ งหญงิ พบเราเพยี งครเู่ ดยี ว จะศดั สนิ ไลอ้ ยา่ งไรวา่ อาตมาเปน็ คนดี อาตมาอาจจะเอา ซอ่ื พระอานนท์ มาหลอกเธอกไ็ ล้ อยา่ เขา้ มาเลย กลบั เสยี เถดิ ” “พระคณุ เจา้ จะเปน็ ใครกช็ า่ งเถดิ ” นางคงพรา่ื ตอ่ ไป มอื หนง่ึ ถอื หมอ้ นา้ั ซง่ึ บดั นน้ี างได้ เทนา้ั ออกหมดแลว้ “ขา้ พเจา้ รกั ทา่ นซง่ึ ขา้ พเจา้ สนทนาอยดู่ ว้ ยเวลาน”้ี “นองหญงิ ! ความรกั เปน็ เรอื่ งร้ายมใิ ชเ่ ปน็ เรือ่ งดี พระศาสดาตรัสว่าความรัก เป็นเหตใุ ห้เกิดทกุ ข์โศก และทรมานใจ เธอชอบความทกุ ข์หรือ?” “ขา้ พเจา้ ไมช่ อบความทกุ ขเ์ ลยพระคณุ เจา้ และความทกุ ขน์ น้ั ใครๆ กไ็ มช่ อบ แตข่ า้ พ- เจา้ ชอบมคี วามรกั โดยเฉพาะรกั พระคณุ เจา้ ” “จะเปน็ ไปไลอ้ ยา่ งไร นอ้ งหญงิ ! ในเมอ่ื ทำเหดกุ ด็ อ้ งไดร้ บั ผล การทจ่ี ะใหม้ รี กั แลว้ มใิ ห้ มที กุ ขต์ ดิ ตามมานน้ั เปน็ สง่ี ทเ่ี ปน็ ไปไมไ่ ล้ เปน็ ไปไมไ่ ลเ้ ลย” “แตข่ า้ พเจา้ มคี วามสขุ เมอ่ื ไลเ้ หน็ พระคณุ เจา้ ไลส้ นทนากบั พระคณุ เจา้ ผเู้ ปน็ ทร่ี กั อยา่ งยง่ิ ของขา้ พเจา้ รกั อยา่ งสดุ หวั ใจเลยทเี ดยี ว” “ลา้ ไมไ่ ลเ้ หน็ อาตมา ไมไ่ ลส้ นทนากบั อาตมา นอ้ งหญงิ จะมคี วามทกุ ขไ์ หม?” “แนน่ อนทเี ดยี ว ขา้ พเจา้ จะลอ้ งมคี วามทกุ ขอ์ ยา่ งมาก” “นน่ั แปลวา่ ความรกั เปน็ เหตใุ หเ้ ถดิ ทกุ ขแ์ ลว้ ใชไ่ หม?” “ไมใ่ ชพ่ ระคณุ เจา้ นน่ั เปน็ เพราะการพลดั พรากจากสง่ี อนั เปน็ ทร่ี กั ตา่ งหากเลา่ มใิ ช่ เพราะความรกั ” “ลา้ ไมม่ รี กั การพลดั พรากจากสง่ี อนั เปน็ ทร่ี กั จะมไี ลห้ รอื ไม”่ “มไี มไ่ ลเ้ ลย พระคณุ เจา้ ” www.kalyanamitra.org

“นแ่ี ปลวา่ นอ้ งหญงิ ยอมรบั แลว้ ใชไ่ หม วา่ ความรกั เปน็ สาเหตชุ น้ั ทห่ี นง่ึ ทจ่ี ะใหเ้ กดิ ทกุ ข”์ พระอานนทพ์ ดู จบแลว้ ยม้ิ นอ้ ย ๆ ดว้ ยรสู้ กึ วา่ มชี ยั แตใ่ ครเลา่ จะเอาชนะความปรารถนาของหญงิ ไดง้ า่ ย ๆ ลองจะเอาอะไรกจ็ ะเอาใหไ้ ด้ เพราะธรรมชาตขิ องเธอมกั จะไซอ้ ารมณม์ ากกวา่ เหตผุ ล ลา้ ผหู้ ญงิ คนไดไขเ้ หตผุ ลไนการตดั สนิ ปญั หาชวี ติ หรอื ไนการตำเนนิ ชวี ติ หญงิ คนนน้ั จะเปน็ สตรที ด่ี ี ทสี ดุ และนา่ รกั ทส่ี ดุ เหตผุ ลทก่ี ลา่ วน้ี มใี ชม่ ากมายอะไรเลย เพยี งไมถ่ งึ กง่ึ เทา่ นน้ั ดว้ ยเหตนุ ้ี แมน้ าง จะมองเหน็ เหตผุ ลของพระอานนทว์ า่ คมคายอยู่ แตน่ างกห็ ายอมไม่ นางกลา่ วตอ่ ไปวา่ “พระคณุ เจา้ ! ความรกั ทเ่ี ปน็ เหตใุ หเ้ กดิ ทกุ ขต์ งั ทพ่ี ระคณุ เจา้ กลา่ วมานน้ั เหน็ จะเปน็ ความรกั ของคนทร่ี กั ไมเ่ ปน็ เสยี ละกระมงั คนทร่ี กั เปน็ ยอ่ มรกั ไดโ้ ดยมใิ หเ้ ปน็ ทกุ ข”์ “นอ้ งหญงิ เคยรกั หรอื หมายถงึ เคยรกั ใครคนไดคนหนง่ึ มาปาั งหรอื ไมไ่ นชวี ติ ทผ่ี า่ นมา” “ไมเ่ คยมากอ่ นเลย ครง้ั นเ้ี ปน็ ครง้ั แรก และคงจะเปน็ ครง้ั สดุ ทา์ ยอกี ดว้ ย” “เมอ่ื ไมเ่ คยมาเลย ทำไมเธอจงึ จะรกั ไหเ้ ปน็ โดยมดิ อ้ งเปน็ ทกุ ขเ์ ลา่ นอ้ งหญงิ ! คนทจ่ี บั ไฟ นน้ั จะจบั เปน็ หรอื จบั ไมเ่ ปน็ จะรหู้ รอื ไมร่ ู้ ล้าลองได้จบั ไฟดว้ ยมีอแลว้ ยอ่ มรอ้ นเหมอื นกนั ไขไ่ หม?” “ไข่ พระคณุ เจา้ ” “ความรกั กเ็ หมอื นการจบั ไฟนน้ั แหละ ทางทจ่ี ะไมไ่ หม้ อื พองเพราะไฟเผามอี ยทู่ างเดยี ว คอื อยา่ จบั ไฟเลน่ กบั ไฟ ทางทจ่ี ะปลอดภยั จากรกั กฉ็ นั นน้ั มอื ยทู่ างเดยี วคอื อยา่ รกั ” “พระคณุ เจา้ จะวา่ อยา่ งไรกด็ ามเถดิ แตซ่ า้ พเจา้ หกั รกั จากพระคณุ เจา้ มไิ ดเ้ สยี แลว้ แม้ พระคณุ เจา้ จะไมป่ รานซี า้ พเจา้ เยย่ี งคนรกั กข็ อใหพ้ ระคณุ เจา้ รบั ขา้ พเจา้ ไวใ้ นฐานะผซู้ อ่ึ สตั ย์ ขา้ พ- เจา้ จกั ปฎปิ ต้ พิ ระคณุ เจา้ บำรงุ พระคณุ เจา้ เพอ่ึ ความสขุ ของทา่ นและของขา้ พเจา้ ดว้ ย” “นอ้ งหญงิ ! ประโยชนอ์ ะไรทเ่ี ธอจะมารกั คนอยา่ งอาดมา อาตมารกั พระศาสดาและ พรหมจรรยห์ มดหวั ไจเสยี แลว้ ไมม่ หื วั ใจไวร้ กั อะไรไดอ้ กี แมเ้ ธอจะขอสมคั รอยไู่ นฐานะเปน็ ทาสกไ็ ม่ ได้ พระศาสดาทรงหา้ มมไิ หภ้ กิ ษไุ นพระศาลนามทื าสไวไ้ ข้ ยง่ี เธอเปน็ ทาสหญงิ ดว้ ยแลว้ ยง่ี เปน็ การ ผดิ มากขน้ึ แมจ้ ะเปน็ ศษิ ยค์ อยปฎบิ ตํ ิ กไ็ มค่ วรจะเปน็ ทต่ี ำหนขิ องวญิ ฌชู น เปน็ ทางแหง่ ความเสอ่ื ม เสยี อาดมาเหน็ ไจนอ้ งหญงิ แตจ่ ะรบั ไวไ้ นฐานะไดฐานะหนง่ึ ไมไ่ ดท้ ง้ั นน้ั กสบั เสยี เถดิ นอ้ งหญงิ พระศาสดาหรอื ภกิ ษสุ ามเณรเหน็ เขา้ จะตำหนอิ าตมาได้ นก่ึ จ็ วนจะถงึ พระคนั ธกฎุ แี ลว้ อยา่ เขา้ มา นะ” พระอานนทย์ กมอื ขน้ึ หา้ มไนขณะทน่ี างทาสจี ะลา้ วตามทา่ นเขา้ ไป พระผมู้ พื ระภาคทรงสดบั เสยี งเถยี งกนั ระหวา่ งพระอานนทก์ บั สตรี จงึ ตรสั ถามมา จากภายไนพระคนั ธกฎุ วี า่ “อะไรกนั อานนท?์ ” “ผหู้ ญงิ พระเจา้ ขา้ เธอจะตามขา้ พระองคเ์ ขา้ มายงั วหิ าร” “ไหเ้ ธอเขา้ มาเถอะ พามาน่ึ มาหาดถาคด” พระศาสดาตรสั พระอานนทพ์ านางทาสเี ขา้ เผาิ พระศาสดา ถวายบงั คมแลว้ นง้ั อยู่ ณ ทค่ี วรสว่ นขา้ งหนง่ึ พระผมู้ พื ระภาคมพี ระวาจาวา่ “อานนท!์ เรอ๋ึ งราวเปน็ มาอยา่ งไร ทำไมเขาจงึ ดามเธอมาถงึ น?่ี ” เมอ่ื พระอานนทท์ ลู ใหท้ รงทราบแลว้ จงึ ตรสั วา่ www.kalyanamitra.org

๔๖ “ภคนิ !ี เธอรกั ใครพ่ อใจอานนทห์ รอื ?” “พระเจาขา้ ” นางทาสยี กมอื แคอ่ กรบั ตามเปน็ จรงิ “เธอรกั อะไรในอานนท?์ ” “ขา้ พระพทุ ธเจา้ ... รกั นยั นต์ าพระอานนท์ พระเจา้ ขา้ “นยั นต์ านน้ั ประกอบขน้ึ ดว้ ยเสน้ ประสาทและเนอ้ื ออ่ น ตอ้ งหมน่ั เชด็ สง่ิ สกปรกในดวง- ดาอยเู่ ปน็ นติ ย์ มขื ต้ึ าไหลออกจากนยั นต์ าอยเู่ สมอ ครน้ั แกล่ งกจ็ กั ฝาื ฟางขนุ่ มวั ไมแ่ จม่ ใส อยา่ งนเ้ื ธอ ยงรกั นยั นด์ าของอานนทอ์ ยหู่ รอื ?” “ถา้ อยา่ งนน้ั ขา้ พระองคร์ กั หขู องพระอานนทพ์ ระเจา้ ขา้ ” “ภคนิ !ี หนู น้ั ประกอบดว้ ยเสน้ เอน็ และเนอ้ื ภายในชอ่ งหมู ขื องโสโครกเปน็ อนั มาก มี กลน่ิ เหมน็ ตอ้ งแคะไคอ้ ยเู่ สมอ ครน้ั ชราลงกห็ นวก จะฟงั เสยี งอะไรกไ็ มถ่ นดั หรอื อาจไมไ่ ดย้ นิ เลย ดงั นแ้ี ลว้ เธอยงั จะรกั อยหู่ รอื ?” นางเอยี งอายเลก็ นอ้ ย แลว้ ตอบเลย่ี งตอ่ ไปวา่ “ถา้ อยา่ งนน้ั ขา้ พระองคร์ กั จมกู อนั โตง่ งามของพระอานนทพ์ ระเจา้ ขา้ ” “ภคนิ !ี จมกู นน้ั ประกอบขน้ึ ดว้ ยกระดกู ออ่ นทม่ี โื พรง ภายในมนี า้ํ มกู และเสน้ ขนกบั ของโสโครก มกี ลน่ิ เหมน็ เปน็ กอ้ น ๆ อยา่ งนเ้ื ธอยงั จะรกั อยอู่ กี หรอื ” ไมว่ า่ นางจะตอบเลย่ี งไปอยา่ งไร พระพทุ ธองคก์ ท็ รงชแ้ี จงใหพ้ จิ ารณาเหน็ ความเปน็ จรงิ ของ รา่ งกายอนั สกปรกเปอี ยเนา่ น้ี ในทส่ี ดุ นางกน็ ง่ั กม้ หนา้ นง่ิ พระพทุ ธองคต์ รสั วา่ “ภคนิ เี อย! อนั รา่ งกายนส้ี ะสมไวแ้ ตข่ องสกปรกโสโครก มสี ง่ิ ปฏกิ ลู ไหลออกจากทวาร ทัง้ ๔ มชี อ่ งหู ชอ่ งจมกู เปน็ ดน้ เปน็ ทอ่ี าศยั แหง่ สตั วเ์ ลก็ สตั วน์ อ้ ยเปน็ ปา่ ชา้ แหง่ ซากสตั วน์ านา ชนดิ เปน็ รงั แหง่ โรค เปน็ ทเ่ี กบ็ มตู รและกรสี อปุ มาเหมอื นถงหนงั ซง่ึ บรรจเุ อาสง่ิ โสโครกตา่ ง ๆ เขา้ ไว้ และซมึ ออกมาเสมอ ๆ เจา้ ของกายจงึ ตอ้ งชำระลา้ งขดั ถวู นั ละหลาย ๆ ครง้ั เมอ่ื เวน้ จากการ ชำระลา้ งแมเ้ พยี งวนั เดยี วหรอื สองวนั กลน่ิ เหมน็ กป็ รากฏเปน็ ทร่ี งั เกยี จ เปน็ ของนา่ ขยะแขยง “ภคินี รา่ งกายนื้เปนี เหมอื นเรือนซงึ่ สร้างดว้ ยโครงกระดกู มีหนงั และเลอื ด เปีนเครองฉาบทาทีม่ องเห็นเปลง่ ปลงั่ พุดผาดนนั้ เปนี เพยี งผิวหนงั เทา่ นน้ั เหมือนมอง เห็นความง่ามแหง่ หีบศพอนั วจิ ติ รตระการตา ผู้ไมร่ ก้ ็ติดในหบี ศพนน้ั แต่ผู!้ เมอทราบว่า เปนี หบี ศพ แม้ภายนอกจะวิจติ รตระการตาเพียงไร ก็หาพอใจยินดไี ม่ เพราะทราบชดั วา่ ภายในแหง่ หีบอนั สวยงามน้นั มืสง์ ปฎิถูลพงี รังเกยี จ” แมพ้ ระศาสดาตรสั อยอู่ ยา่ งน้ี ความรกั ของเธอทม่ี ตี อ่ พระอานนทก์ ห็ าลดลงไม่ แมบ้ าง คราวแสงสวา่ งฉายวบู เชา้ มาสหู่ ทยั ของนาง จนทำใหน้ างมองเหน็ ความเปน็ จรงิ ตามพระศาสดา ตรสั กต็ าม แตม่ นั มนี อ้ ยเกนิ ไป ไมส่ ามารถจะขม่ ความเสนห่ าทเ่ี ธอมตี อ่ พระอานนทเ์ สยี ได้ เหมอื นนา้ํ นอ้ ยไมพ่ อที1จะดบั ไฟโดยสน้ิ เชงิ ไฟคอื ราคะในจติ ใจของนางกฉ็ นั นน้ั คกุ รน่ อยตู่ ลอดเวลา นางคดิ วา่ จะทำไฉนหนอจกั สามารถอยใู่ กลพ้ ระอานนทไ์ ด้ เมอ่ื ไมท่ ราบจะทำประการใด จงึ ทลู ลาพระศาสดา และพระอานนทก์ สบั บา้ น กอ่ นกสบั นางไมล่ มื ทจ่ี ะชำเลอื งมองพระอานนทด์ ว้ ยความเสนห่ า www.kalyanamitra.org

เนอ่ื งจากมาเสยี เวลาในวดั เซดวนั เสยี นาน นางจงึ กลบั ไปถงึ บา้ นเอาจวนคา่ํ นางรสู้ กึ ตะครน่ั ดะครอทง้ั กายและใจ เกรงวา่ ระหวา่ งทน่ี างหายไปนานนน้ั นายอาจจะเรยี กใช้ เมอ่ื ไมพ่ บนาง คงถกู ลงโทษอยา่ งหนกั อยา่ งทเ่ี คยถกู มาแลว้ อนจิ จา! ชวี ติ ของคนทาa ชา่ งไมม่ อี สิ ระและความสขุ เสยี เลย เปน็ การบงั เอญิ อยา่ งยง่ิ ปรกกฎวา่ ตลอดเวลาทน่ี างหายไปนน้ั นายมไิ ดเ้ รยี กใชเ้ ลย ผดิ จากวนั กอ่ นๆ นเ่ื ปน็ อยา่ งอน่ื ไปไมไ่ ดน้ อกจากพทุ ธานภุ าพ โอ! พทุ ธานภุ าพ ชา่ งนา่ อศั จรรยอ์ ะไร เชน่ นน้ั ! คนื นน้ั นางนอนกระวนกระวายอยตู่ ลอดคนื จะขม่ ดาใหห้ ลบั ลกั เทา่ ใดกห็ าสำเรจ็ ไม่ พอ เคลม้ิ ๆ นางตอ้ งผวาดน่ื ขน้ึ ดว้ ยภาพแหง่ พระอานนทป์ รากฏทางประสาทท่ี ๖ หรอื มโนทวาร นางนอนภาวนาชอ่ื ของพระอานนทเ์ หมอื นนามเทพเจา้ ผศู้ กั ดส่ื ฑิ ธ้ิ พระพทุ ธคณุ กค็ อยไหลวนเวยี น เชา้ มาสคู่ วามสำนกึ อนั ลกึ ขง้ึ นางคดิ วา่ ภายใตพ้ ทุ ธฉายานา่ จะมคี วามสงบเยน็ และบรสิ ุฑธนิ้ า่ พงึ ใจ เปน็ แนแ่ ห้ แตจ่ ะทา่ อยา่ งไรหนอจงึ จะประสบความสงบเยน็ เชน่ นน้ั เสยี งไกโ่ หอ่ ยไู่ มน่ าน หอ้ งฟา้ กเ็ รม่ิ สาง ลมเยน็ ดอนรงุ่ อรณพดั แผว่ เชา้ มาทางชอ่ งหนา้ - ตา่ ง นางสลดั ผา้ หม่ ออกจากกาย ลกุ ขน้ึ เพอ่ื เตรยี มอาหารไจส้ ำหรบั นาย นางภาวนาอยใู่ นใจวา่ เชา้ นข้ี อใหพ้ ระอานนทบ์ ณิ ฑบาตผา่ นมาทางนเ้ี ถดิ แสงแดดในเวลาเชา้ ใหค้ วามชมุ่ ชน่ื พอสบาย นางเสรจ็ ธรุ ะอยา่ งอน่ื ออกมายน็ เหมอ่ อยู่ หนา้ บา้ น มองไปเบอ้ื งหนา้ เหน็ ภกิ ษณุ รี ปู หนง่ึ มบี าดรในมอื เดนิ ผา่ นบา้ นของนางไป ทนั ใดนน้ั ความคดิ แวบเชา้ มา ทา่ ใหน้ างคใื จจนเนอ้ื เตน้ ภกิ ษณุ !ี โอ! ภกิ ษณุ ี เราบวชเปน็ ภกิ ษณุ ซี ิ จะไดอ้ ยู่ ในบรเิ วณวดั เชดวนั กบั ภกิ ษณุ ที ง้ั หลาย และคงมโี อกาสไดอ้ ยใู่ กลแ้ ละพบเหน็ พระคณุ เจา้ อนั เปน็ ท่ี รกั ของเราเปน็ แนแ่ ห้ นางลานายไปเผาิ พระศาสดา และทลู ขอบรรพชาอปุ สมบทในพระพทุ ธศาสนา พระ- ศาสดาทรงเหน็ อปุ นสิ ยั แหง่ นางแลว้ ประทานอนญุ าตใหอ้ ปุ สมบทอยู่ ณ สำนกั แหง่ ภกิ ษณุ ใี นวดั เชดวนั นน้ั เอง เมอ่ื บวชแลว้ ภกิ ษณุ รี ปู ใหมก่ ด็ ง้ั ใจศกึ ษาเลา่ เรยี น ทอ่ งบน่ พระธรรมวนิ ยั ดง้ั ใจประพฤติ ปฏบิ ตั ดิ ว้ ยดี สำรวมอย1ู่ในสกิ ขาบทปาฎโมกข์ มสี กิ ขาและอาชพี เสมอดว้ ยภกิ ษณุ ที ง้ั หลาย เปน็ ทร่ี กั ใครช่ อบพอของภกิ ษณุ อี น่ื ๆ ทง้ั นเ้ี พราะนางเปน็ ผเู้ สงย่ี มเจยี มดนและพอใจในวเิ วกอกี ดว้ ย ถงึ กระนน้ั กด็ าม ทกุ เวลาบา่ ยเมอ่ื นางไดเ้ หน็ พระอานนท์ ขณะใหโ้ อวาทแกภ่ กิ ษณุ บี รษิ ทั ความรญั จวนใจกย็ งั เกดิ ขน้ึ รบกวนนางอยมู่ เิ วน้ วาย จะพยายามขม่ ดว้ ยอสภุ กมั มฏั ฐานลกั เทา่ ใด ก็ หาสงบราบคาบอยา่ งภกิ ษณุ อี น่ื ๆ ไม่ คราวนน้ี างไดฟ้ งั โอวาทจากพระศาสดาเรอ่ื งกเิ ลส ๓ ประการ คอื ราคะ โทสะ และโมหะ พระพทุ ธองคต์ รสั วา่ www.kalyanamitra.org

เนอ่ื งจากมาเสยี เวลาในวดั เซดวนั เสยี นาน นางจงึ กลบั ไปถงึ บา้ นเอาจวนคา นางรสู้ กึ ดะครน่ั ดะครอทง้ั กายและใจ เกรงวา่ ระหวา่ งทน่ี างหายไปนานนน้ั นายอาจจะเรยี กใช้ เมอ่ื ไมพ่ บนาง คงถกู ลงโทษอยา่ งหนกั อยา่ งทเ่ี คยถกู มาแลว้ อนจิ จา! ชวี ติ ของคนทาส ชา่ งไมม่ อี สิ ระและความสขุ เสยี เลย เปน็ การบงั เอญิ อยา่ งยง่ิ ปรกกฎวา่ ตลอดเวลาทน่ี างหายไปนน้ั นายมไิ ดเ้ รยี กใชเ้ ลย ผดิ จากวนั กอ่ นๆ นเ่ี ปน็ อยา่ งอน่ื ไปไมไ่ ดน้ อกจากพทุ ธานภุ าพ โอ! พทุ ธานภุ าพ ชา่ งนา่ อศั จรรยอ์ ะไร เชน่ นน้ั ! คนื นน้ั นางนอนกระวนกระวายอยตู่ ลอดคนื จะขม่ ตาใหห้ ลบั ลกั เทา่ ใดกห็ าสำเรจ็ ไม่ พอ เคลม้ิ ๆ นางตอ้ งผวาตน่ื ขน้ึ ดว้ ยภาพแหง่ พระอานนทป์ รากฏทางประสาทท่ี ๖ หรอื มโนทวาร นางนอนภาวนาชอ่ื ของพระอานนทเ์ หมอื นนามเทพเจา้ ผศู้ กั ตส่ื ทิ ธ้ิ พระพทุ ธคณุ กค็ อยไหลวนเวยี น เชา้ มาสคู่ วามสำนกึ อนั ลกึ ขง้ึ นางคดิ วา่ ภายใตพ้ ทุ ธฉายานา่ จะมคี วามสงบเยน็ และบรสิ ทุ ธน้ิ า่ พงึ ใจ เปน็ แนแ่ ท้ แตจ่ ะทา่ อยา่ งไรหนอจงึ จะประสบความสงบเยน็ เชน่ นน้ั เสยี งไกโ่ หอ่ ยไู่ มน่ าน ทอ้ งฟาั กเ็ รม่ี สาง ลมเยน็ ดอนรง่ อรณุ พดั แผว่ เชา้ มาทางชอ่ งหนา้ - ตา่ ง นางสลดั ผา้ หม่ ออกจากกาย ลกุ ขน้ึ เพอ่ื เตรยี มอาหารไวส้ ำหรบั นาย นางภาวนาอยใู่ นใจวา่ เชา้ นข้ี อใหพ้ ระอานนทบ์ ณิ ฑบาตผา่ นมาทางนเ้ี ถดิ แสงแดดในเวลาเชา้ ใหค้ วามซมุ่ ชน่ื พอสบาย นางเสรจ็ ธรุ ะอยา่ งอน่ื ออกมายนื เหมอ่ อยู่ หนา้ บา้ น มองไปเบอ้ื งหนา้ เหน็ ภกิ ษณุ รี ปู หนง่ึ มบี าดรในมอื เดนิ ผา่ นบา้ นของนางไป ทนั ใดนน้ั ความคดิ แวบเชา้ มา ทา่ ใหน้ างดใี จจนเนอ้ี เตน้ ภกิ ษณุ !ี โอ! ภกิ ษณุ ี เราบวชเปน็ ภกิ ษณุ ซี ิ จะไตอ้ ยู่ ในบรเิ วณวดั เชดวนั กบั ภกิ ษณุ ที ง้ั หลาย และคงมโี อกาสไตอ้ ยใู่ กลแ้ ละพบเหน็ พระคณุ เจา้ อนั เปน็ ท่ี รกั ของเราเปน็ แนแ่ ท้ นางลานายไปเฝาื พระศาสดา และทลู ขอบรรพชาอปุ สมบทในพระพทุ ธศาสนา พระ- ศาสดาทรงเหน็ อปุ นสิ ยั แหง่ นางแลว้ ประทานอนญุ าตใหอ้ ปุ สมบทอยู่ ณ สำนกั แหง่ ภกิ ษณุ ใี นวดั เชดวนั นน่ั เอง เมอ่ื บวชแลว้ ภกิ ษณุ รี ปู ใหมก่ ด็ ง้ั ใจศกึ ษาเลา่ เรยี น ทอ่ งบน่ พระธรรมวนิ ยั ดง้ั ใจประพฤติ ปฎบิ ติ ดว้ ยดี สำรวมอยใู่ นสกิ ขาบทปาฏโิ มกข์ มสี กิ ขาและอาชพี เสมอดว้ ยภกิ ษณุ ที ง้ั หลาย เปน็ ทร่ี กั ใครช่ อบพอของภกิ ษณุ อี น่ื ๆ ทง้ั นเ้ี พราะนางเปน็ ผเู้ สงย่ี มเจยี มตนและพอใจในวเิ วกอกี ดว้ ย ถงึ กระนน้ั กด็ าม ทกุ เวลาบา่ ยเมอ่ื นางไตเ้ หน็ พระอานนท์ ขณะใหโ้ อวาทแกภ่ กิ ษณุ บี รษิ ทั ความรญั จวนใจกย็ งั เกดิ ขน้ึ รบกวนนางอยมู่ เิ วน้ วาย จะพยายามขม่ ดว้ ยอสภุ กมั มฏั ฐานลกั เทา่ ใด ก็ หาสงบราบคาบอยา่ งภกิ ษณุ อี น่ื ๆ ไม่ คราวนน้ี างไตฟ้ งั โอวาทจากพระศาสดาเรอ่ื งกเิ ลส ๓ ประการ คือ ราคะ โทสะ และโมหะ พระพทุ ธองคต์ รสั วา่ www.kalyanamitra.org

“กเิ ลสท้งั สามประการน้ยี ่อมเผาบุคคลผูย้ อมอยู่ใตอ้ ำนาจของมันไห่รมุ่ รอ้ น กระวนกระวายเหมือนไฟเผาไหม้ทอ่ นไมแ้ ละแกลบใหแ้ หง่ เกรยี ม ชอ้ แตกต่างแห่งกิเลส ทง้ั สามประการน้ีก็คือ ราคะน้ันมโื ทษนอ้ ยแต่คลายชา้ โทสะมใื ทษมากแต่คลายเร็ว โมหะ มโื ทษมากตว้ ยคลายชา้ ต้วย บคุ คลซงออกบวชแตว้ ประพฤติตนเป็นผูไ้ ม่มืเรือน เรยี กวา่ ไต้ชักกายออกห่างจากกามราคะ แตต่ า้ ใจยงั หมกมุน่ พัวพันอยใู่ นกามกหี าสำเร็จประโยชน์ แห่งการบวชไม่ คือเขาไมส่ ามารถจะทำทีส่ ุดแห่งทกุ ข์โดยชอบไต้ อุปมาเหมอื นไม้สดชมุ่ อยู่ตว้ ยยางแม้จะวางอยบู่ นบก บุคคลผู้ต้องการไฟก็ไม่อาจนำมาสีให้เกดิ ไฟไต้ เพราะ ฉะนั้น ภิกษุ ภิกษณุ ีผ้ชู กั กายออกจากกามแตว้ ควรพยายามชกั ใจออกจากกามความเพลิด- เพลนิ หลงใหลเสียตว้ ย” นางไดฟ้ งั พระพทุ ธภาษติ นแ้ี ลว้ ใหร้ สู้ กึ ละอายใจตนเองสดุ ประมาณ ทน่ี างเขามาบวชก็ มไิ ดม้ งุ่ หมายเพอ่ื กำจดั ทกุ ขใ์ หส้ ญู สน้ิ หรอื เพอ่ื ทำลายกองตณั หาอะไรเลย แตเ่ พอ่ื ใหม้ าอยใ่ กลค้ น อนั เปน็ ทร่ี กั คดิ ดแู ลว้ เหมอื นนำนา้ี มนั มาวางไวใ้ กลเ้ พลงิ มนั มแื ตจ่ ะลกุ เปน็ ไฟกองมหมึ าขนึ สกั รนั หนึง่ เมอ่ื ปรารภตงั น้ี นางยง่ี กระวนกระวายไจมากขน้ึ พระอานนทห์ รอื กไ็ มเ่ คยทกํ ทายปรา- ศรยั เปน็ สว่ นตวั เลย การไดเ้ หน็ คนอนั เปน็ ทร่ี กั เปน็ ความสขุ กจ็ รงิ แตม่ นั เลก็ นอ้ ยเกนิ ไป เมอ่ื นำมา เทยี บกบั ความทรมานในขณะทด่ี อ้ งอยโู่ ดดเดย่ี วและวา้ เหว่ กาลาวพสั ตรเ์ ปน็ กำแพงเหลอื งมหมึ าท่ี คอยกนั มใิ หค้ วามรกั เดนิ ถงึ กนั ถงึ กระนน้ั กอ็ งั มภื กิ ษแุ ละภกิ ษณุ บี างทา่ นกระโดดขา้ มกำแพงน้ี ล,วง ละเมดิ สกิ ขาบทวนิ ยั ของพระพทุ ธองคจ์ นได้ นางคดิ มาถงึ เรอ่ื งนแ้ี ลว้ เสยี วสนั หลงั วาบเหมอื นถกู กอ้ นหมิ ะอนั เยอื กเยน็ โดยไมร่ สู้ กึ ตวั มากอ่ น นางพยายามสะกดไจมใิ หค้ ดิ ถงึ พระอานนท์ พยายามทอ่ งบน่ สาธยายพระธรรมวนิ ยั แตท่ กุ ขณะจติ ทว่ี า่ งลง ดวงไจของนางกจ็ ะครา่ื ครวญรำพนั ถงึ พระอานนทอ์ กี นางรสู้ กึ ปวดศรี ษะ และวงิ เวยี น เพราะความคดิ หมกมนุ่ สบั สนนเ่ี องกระมงั ทพ่ี ระอานนทพ์ ดู ไวแ้ ตร่ นั แรกทพ่ี บกนั วา่ ความรกั เปน็ ความรา้ ย รนั หนง่ึ นางชวนเพอ่ื นภกิ ษณุ รี ปู หนง่ึ ไปหาพระอานนท์ พระอานนทเ์ ปน็ ผมู้ อื ธั ยาศยั งาม จงึ ตอ้ นรบั นางดว้ ยเมตตาธรรม นางรสู้ กึ ชมุ่ ขน้ึ ขน้ึ บางเหมอื นขา้ วกลา้ ทจ่ี วนจะแหง้ เกรยี ม เพราะขาดนา้ั ชมุ่ ขน้ึ ขน้ึ เพราะฝนผดิ ฤดกู าลหลงลงมา แตเ่ มอ่ื นางจะลากสบั นน้ั เอง พระอานนท์ พดู วา่ “นอ้ งหญงิ ! ตอ่ ไปเมอ่ื ไมม่ ธื รุ ะอะไรกอ็ ยา่ มาอกี กา้ มคี วามสงสยั เกย่ี วกบั ขอ้ ธรรมวนิ ยั อนั ใด กใ็ หถ้ ามเมอ่ื อาดมาไปสสู่ ำนกั ภกิ ษณุ เี พอ่ื ไหโ้ อวาท” คนื นน้ั นางนอนรอ้ งไห้ดลอดศีน นอ้ ยไจเสยี ไจและเจบ็ ไจตนเอง “พระอานนทห์ รอื กช็ า่ งไจไม้ ไลร้ ะกำเสยี เตม็ ประดา จะเหน็ แกค่ วามรกั ของเราบางกไ็ มม่ เื ลย” นางยง่ี คดิ ยง่ี ซา้ํ และนอ้ ยใจ ภกิ ษณุ ผี พู้ กั อยู่ ณ ทใ่ี กล้ ไดย้ นิ เสยี งสะอน้ื ไนยามดกิ จงึ ลกุ มาหาดว้ ยความเปน็ หว่ ง ถามนางวา่ '•f www.kalyanamitra.org

“กิเลสทั้งสามประการนีย้ ่อมเผาบคุ คลผยู้ อมอยใู่ ต้อำนาจของมนั ใหร้ ุม่ รอ้ น กระวนกระวายเหมอื นไฟเผาไหม้ฟ่อนไมแ้ ละแกลบใหแ้ ห้งเกรียม ช้อแตกต่างแห่งกเิ ลส ท้ังสามประการน้กี ค็ ือ ราคะทน้ั มโื ทษนอ้ ยแต่คลายชา โทสะมืโทษมากแต่คลายเรว็ โมหะ มืโทษมากต้วยคลายชา้ ต้วย บคุ คล1ชงออกบวชแล้วประพฤติตนเป็นผ1ู้ไม่มืเรอี น เรยี กวา่ ไต้ชกั กายออกห่างจากกามราคะ แตถ่ า้ ใจยังหมกมุ่นพัวพนั อยใู่ นกามก็หาสำเร็จประโยชน แห่งการบวชไม่ คือเขาไม่สามารถจะฬาท่ีสุดแห่งทกุ ข์โดยชอบไต้ อปุ มาเหมือนไม้สดชุม่ อยตู่ ้วยยางแม้จะวางอยบู่ นบก บุคคลผู้ตอ้ งการไฟก็ไม่อาจนำมาสีใหเ้ กิดไฟไต้ เพราะ ฉะนัน้ ภกิ ษุ ภกิ ษุณผี ูช้ กั กายออกจากกามแถว้ ควรพยายามชกั ใจออกจากกามความเพลดิ - เพลนิ หลงใหลเสียตว้ ย” นางไดฟ้ งั พระพทุ ธภาษติ นแ้ี ลว้ ใหร้ สู้ กึ ละอายใจตนเองสดุ ประมาณ ทน่ี างเขา้ มาบวชก็ มไิ ดม้ งุ่ หมายเพอ่ื กำจดั ทกุ ขใ์ หส้ ญู สน้ิ หรอื เพอ่ื ทำลายกองตณั หาอะไรเลย แตเ่ พอ่ื ใหม้ าอยใู่ กลค้ น อนั เปน็ ทร่ี ก คดิ ดแู ลว้ เหมอื นนำนา้ํ มนั มาวางไวใ้ กลเ้ พลงิ มนั มแี ตจ่ ะลกุ เปน็ ไฟกองมหมึ าขนสกั จนั หนึง่ เมอ่ื ปรารภตงั น้ี นางยง่ี กระวนกระวายใจมากขน้ึ พระอานนทห์ รอื กไ็ มเ่ คยทกํ ทายปรา­ ศรยั เปน็ สว่ นตวั เลย การไดเ้ หน็ คนอนั เปน็ ทร่ี กั เปน็ ความสฃุ กจ็ รงิ แตม่ นั เลก็ นอ้ ยเกนิ ไป เมอ่ื นำมา เทยี บกบั ความทรมานในขณะทต่ี อ้ งอยโู่ ดดเดย่ี วและวา้ เหว่ กาลาวพสั ตรเ์ ปน็ กำแพงเหลอื งมหมึ าท่ี คอยกนั มใิ หค้ วามรกั เดนิ ถงึ กนั ถงึ กระนน้ั กอ็ งั มกื กิ ษแุ ละภกิ ษณุ บี างทา่ นกระโดดขา้ มกำแพงน้ี ลว่ ง ละเมดิ สกิ ขาบทวนิ ยั ของพระพทุ ธองคจ์ นได้ นางคดิ มาถงึ เรอ่ึ งนแ้ี ลว้ เสยี วสนั หลงั วาบเหมอื นถกู กอ้ นหมิ ะอนั เยอื กเยน็ โดยไมร่ สู้ กึ ตวั มากอ่ น นางพยายามสะกดใจมใิ หค้ ดิ ถงึ พระอานนท์ พยายามฟอ่ งบน่ สาธยายพระธรรมวนิ ยั แตท่ กุ ขณะจดิ ทว่ี า่ งลง ดวงใจของนางกจ็ ะคราครวญรำพนั ถงึ พระอานนทอ์ กี นางรสู้ กึ ปวดศรี ษะ และวงิ เวยี น เพราะความคดิ หมกมนุ่ สบั สนนเ่ึ องกระมงั ทพ่ี ระอานนทพ์ ดู ไวแ้ ตจ่ นั แรกทพ่ี บกนั วา่ ความรกั เปน็ ความราย จนั หนง่ึ นางชวนเพอ่ื นภกิ ษณุ รี ปู หนง่ึ ไปหาพระอานนท์ พระอานนทเ์ ปน็ ผมู้ อื ธั ยาตยั งาม จงึ ตอนรบั นางดว้ ยเมตตาธรรม นางรสู้ กึ ชมุ่ ขน้ึ ขน้ึ บา้ งเหมอื นขา้ วกลา้ ทจ่ี วนจะแหง้ เกรยื ม เพราะขาดนา้ั ชมุ่ ขน้ึ ขน้ึ เพราะฝนผดิ ฤดกู าลหลงลงมา แตเ่ มอ่ื นางจะลากสบั นน้ั เอง พระอานนท์ พดู วา่ “นอ้ งหญงิ ! ตอ่ ไปเมอ่ื ไมม่ ธื รุ ะอะไรกอ็ ยา่ มาอกี กา้ มคื วามสงสยั เกย่ี วกบั ขอ้ ธรรมวนิ ยั อนั ใด กใ็ หถ้ ามเมอ่ื อาตมาไปสสู่ ำนกั ภกิ ษณุ เี พอ่ื ใหโ้ อวาท*, ศีนนน้ั นางนอนรอ้ งไหต้ ลอดคืน นอ้ ยใจเสยี ใจและเจบ็ ใจตนเอง “พระอานนทห์ รอื กช็ า่ งใจไมั ไลร้ ะกำเสยี เตม็ ประดา จะเหน็ แกค่ วามรกั ของเราบา้ งกไ็ มม่ เื ลย** นางยง่ิ คดิ ยง่ิ ซา้ํ และนอ้ ยใจ ภกิ ษณุ ผี พู้ กั อยู่ ณ ทใ่ี กล้ ไดย้ นิ เสยี งสะอน้ื ในยามดกิ จงึ สกุ มาหาดว้ ยความเปน็ หว่ ง ถามนางวา่ www.kalyanamitra.org