คู่มือการปฏิบัติงานศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม

3.5.1 ผูเ้ ชยี่ วชาญด้านสอ่ื มวลชนสมั พนั ธ์ ค�ำบรรยายลักษณะงาน ผู้เชี่ยวชาญด้านสื่อมวลชนสัมพันธ์ จะได้รับแต่งตั้งจากผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์/ ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้ท�ำหน้าที่บริหารจัดการการเผยแพร่ข่าวสารเกี่ยวกับสถานการณ์ บุคลากรที่ได้รับเลือกให้ท�ำหน้าท่ีนี้ควรมีประสบการณ์ในการติดต่อส่ือสารและมีปฏิสัมพันธ์โดยตรง กับส่ือ สามารถพูดจาได้อย่างชัดเจนและกระชับ สามารถท�ำงานได้ส�ำเร็จโดยไม่ต้องส่ังการมาก และ สามารถท�ำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพภายใต้สภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง ผู้ที่พูดได้สองภาษาอาจจ�ำเป็น ส�ำหรับหน่วยน้ี โดยข้ึนอยู่กับพ้ืนที่ ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะ และความสามารถ ไม่ใชพ่ ิจารณาจากตำ� แหนง่ หรอื จากหนว่ ยงานตน้ สงั กดั หน้าทคี่ วามรับผิดชอบ n ก�ำหนดประเภทของสอ่ื ทจี่ ะเผยแพร่ n จัดท�ำบัญชีรายการโทรศัพท์ที่สอบถามเข้ามาโดยละเอียด ประกอบด้วยข้อมูลช่ือ ผู้โทร. หน่วยงาน / องค์กรท่ีสังกัด หมายเลขโทรศัพท์ ค�ำถาม และค�ำตอบ (ดูแบบบนั ทกึ คำ� ถาม ในภาคผนวก ง) n จัดท�ำท�ำเนียบส่ือมวลชนให้เป็นปัจจุบันและเข้าใจง่ายที่สุด โดยมีข้อมูลช่ือผู้ติดต่อ ประสานงาน โทรศัพท์ โทรศัพท์มือถือ หมายเลขแฟ็กซ์ อีเมล์ ท่ีอยู่ทางไปรษณีย์ และชอ่ งทางการตดิ ตอ่ อื่น ๆ ทีจ่ ำ� เปน็ n เผยแพรข่ ่าวสารที่ได้รบั ความเห็นชอบเป็นลายลกั ษณอ์ ักษรแล้วใหก้ บั สอ่ื มวลชน n จัดเจ้าหน้าที่รับโทรศัพท์ที่สามารถตอบข้อซักถามได้ ถ้าเป็นไปได้ให้ควรจัดเจ้าหน้าที่ ที่สามารถพูดได้มากกว่าหนึ่งภาษา โดยมีหน้าที่ตอบข้อซักถามของสื่อ ทั้งในระดับ ทอ้ งถ่นิ ระดับประเทศ และสื่อตา่ งประเทศ n ช้ีแจงข้อซักถามประจ�ำวัน (หรือตามรอบเวลาอ่ืน ๆ) โดยก�ำหนดประเด็นการพูด เตรียมผพู้ ดู เตรยี มข่าวแจก และ Fact Sheet n แนะนำ� หัวข้อขา่ วท่นี า่ สนใจแก่สอื่ มวลชนเป้าหมาย n ก�ำหนดช่วงเวลาของการโทรศัพท์เข้ารายการวิทยุ รายการโทรทัศน์ ให้ตรงกับ ช่วงเวลาที่มีผู้รับฟังจ�ำนวนมาก เช่น ช่วงเวลาเร่งด่วนท่ีประชาชนก�ำลังเดินทาง ฯลฯ และทันกับเวลาการเสนอของสอ่ื วทิ ย-ุ โทรทัศน์ ซง่ึ จะแตกต่างกันไปตามสถานการณ์ n จดั ท�ำบันทกึ เวลาและรายละเอียดการรบั มอื กับเหตกุ ารณ์ หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียว หรือมากกว่าหนึ่งคน หรือท�ำโดย เจ้าหนา้ ที่หลายคนต่อเนอื่ งตามช่วงเวลาในแตล่ ะผลดั (Shift) ก็ได้ 43คู่มือการปฏบิ ตั ิงานศนู ยข์ ้อมูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.5.2 ผู้เช่ยี วชาญการด้านสนับสนุนงานโฆษก ค�ำบรรยายลักษณะงาน ผ้เู ช่ียวชาญการด้านสนับสนุนงานโฆษก ได้รบั มอบหมายจากผ้ชู ่วยเจา้ หนา้ ทีป่ ระชาสัมพนั ธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม เพ่ือท�ำหน้าท่ีประสานงานการจัดประชุม การให้สัมภาษณ์ และกิจกรรม อื่น ๆ ต�ำแหน่งน้ีจะรายงานตรงกับผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ด้านส่ือมวลชนสัมพันธ์ บุคลากรท่ีได้รับ คัดเลือกให้ท�ำหน้าท่ีนี้ควรจะต้องมีทักษะการส่ือสารระหว่างบุคคลเป็นอย่างดี สามารถท�ำงานส�ำเร็จโดย ไม่ตอ้ งสัง่ การมากและปฏบิ ัตงิ านได้อยา่ งมีประสทิ ธภิ าพภายใต้สภาพแวดลอ้ มท่มี ีความเครียดสูง นอกจากน้ี บคุ คลในต�ำแหน่งน้ตี อ้ งพดู ได้สองภาษา ควรพิจารณาแตง่ ตัง้ ผทู้ ่เี คยผา่ นการอบรม มีประสบการณ์ มีทกั ษะ และความสามารถ ไม่ใชพ่ ิจารณาจากตำ� แหนง่ หรอื จากหน่วยงานตน้ สงั กัด หนา้ ทคี่ วามรับผิดชอบ n ก�ำหนดตัวบุคคลในการบรรยายสรุป ก�ำหนดตารางงาน และเตรียมความพร้อมให้แก่ บุคคลท่ีเหมาะสมและเป็นผู้ที่เชี่ยวชาญในเรื่องท่ีจะบรรยายสรุปต่อส่ือมวลชนและ ใหส้ มั ภาษณส์ อ่ื n ให้การแนะน�ำเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์/ผู้จัดการ ศูนย์ข้อมูลขา่ วสารรว่ ม วา่ ช่วงเวลาใดท่ีเหมาะสมต่อการบรรยายสรุปให้แก่สื่อมวลชน n ประสานงานกบั ผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ทบ่ี รหิ ารเพอ่ื เตรยี มจดั สถานที่ จดั หาอปุ กรณส์ อื่ โสตทศั น์ เพือ่ การบรรยายสรุปและการใหส้ ัมภาษณส์ ่อื n จัดตารางเวลาและประสานให้มีการประชุมร่วมกับกองบรรณาธิการบริหารของ สอ่ื มวลชน หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียว หรือมากกว่าหน่ึงคน หรือท�ำโดย เจา้ หนา้ ที่หลายคนตอ่ เน่ืองตามช่วงเวลาในแต่ละผลดั (Shift) กไ็ ด้ หนา้ ที่โดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหนง่ การเตรียมผู้พดู ผู้เชี่ยวชาญการด้านสนับสนุนงานโฆษก ควรเตรียมความพร้อมให้กับบุคคลที่จะส่ือสาร ต่อประชาชนและส่ือมวลชน ท้ังในด้านการให้สัมภาษณ์ทางโทรศัพท์ การให้สัมภาษณ์แบบออกหน้ากล้อง และการบรรยายสรปุ แก่สอื่ มวลชน โดยรายละเอียดแบบเตรียมขอ้ มูลส�ำหรับโฆษกตามภาคผนวก ง การจดั บรรยายสรุปแก่สือ่ มวลชน ผู้เช่ียวชาญการด้านสนับสนุนงานโฆษก ควรก�ำหนดผู้จะท�ำหน้าที่ในการบรรยายสรุป แก่สื่อมวลชนตามก�ำหนดการที่ระบุไว้ โดยรายละเอียดแบบเตรียมการบรรยายสรุปแก่สื่อมวลชน ตามภาคผนวก ง 44 คู่มอื การปฏิบัตงิ านศนู ย์ข้อมูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

การประชมุ บรรณาธกิ ารข่าว การประชุมบรรณาธิการข่าว เป็นการประชุมร่วมกันระหว่างกองบัญชาการเหตุการณ์ กับบรรณาธิการข่าวของส่ือมวลชนแขนงต่าง ๆ ผู้ส่ือข่าวอาจไม่ร่วมหรืออาจเข้าร่วมในการประชุมด้วยก็ได้ โดยปกตจิ ะจดั ข้นึ เมอ่ื เหตกุ ารณ์เกดิ ขนึ้ ระยะหน่งึ แลว้ วตั ถุประสงค์ของการจัดประชมุ บรรณาธกิ ารข่าวคอื n เป็นโอกาสของผู้บัญชาการเหตุการณ์ที่จะช้ีแจงอธิบายถึงนโยบายและแนวทาง การแก้ไขปญั หา และเจา้ หนา้ ที่ท่ีเกีย่ วข้องกบั การรับมอื เหตกุ ารณ์ n เปิดโอกาสให้บรรณาธิการข่าว ให้ได้มีโอกาสซักถามเกี่ยวกับนโยบายและแนวทาง การปฏิบตั ิการของกองบัญชาการเหตกุ ารณเ์ พอ่ื แกไ้ ขปัญหาท่ีเกดิ ขึ้น n การประชุมบรรณาธิการข่าวเป็นกิจกรรมท่ีจัดข้ึนเป็นประจ�ำสม่�ำเสมอในการปฏิบัติ ของส่อื มวลชน และสว่ นใหญ่จะไม่มีผลตอ่ เนอ้ื หาขา่ วทถี่ กู น�ำเสนอ เนอ่ื งจากจุดมุ่งหมาย ของการประชุมมีไว้เพ่ือหารือหรือถกแถลงข้อมูลข่าวสารที่เป็นประเด็นส�ำคัญส�ำหรับ การก�ำหนดประเดน็ ข่าวในอนาคต ท้ังนี้ บุคลากรของกองบัญชาการเหตุการณ์ท่ีจะเข้าร่วมการประชุมกองบรรณาธิการข่าว ควรได้รับเอกสารหรือข้อมูลข่าวสารท่ีเตรียมไว้ล่วงหน้าเก่ียวกับประเด็นที่จะหารือในลักษณะเดียวกัน กบั การเตรียมการเพอ่ื แถลงขา่ ว 3.5.3 ผู้เช่ยี วชาญดา้ นการลงพน้ื ท่ี ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน ผู้เช่ียวชาญด้านการลงพ้ืนท่ี จะได้รับการมอบหมายงานจากผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์/ ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้ท�ำหน้าท่ีสร้างความสัมพันธ์กับสื่อมวลชนและการสนับสนุนศูนย์ข้อมูล ข่าวสารร่วมในภาคสนาม บางครั้งจ�ำเป็นต้องเป็นคนที่พูดได้สองภาษา ข้ึนอยู่กับแต่ละพื้นที่ ควรพิจารณา แต่งตั้งผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจากต�ำแหน่งหรือ จากหน่วยงานตน้ สงั กัด หนา้ ที่ความรบั ผดิ ชอบ n ประสานงานกับฝ่ายความปลอดภัย เพื่อให้แน่ใจว่ามีความปลอดภัยมากพอที่จะ น�ำผู้อนื่ เขา้ ไปในพื้นที่เกิดเหตุ n ตรวจสอบให้มั่นใจว่าสื่อมวลชนมีเคร่ืองมืออุปกรณ์ที่จ�ำเป็นครบถ้วน และได้รับทราบ ขอ้ มูลทเี่ กยี่ วข้องเพียงพอก่อนการลงพ้ืนที่ n นำ� สอื่ มวลชนเข้าไปในจุดเกดิ เหตุ หรือพ้นื ท่ีอ่ืน 45คู่มอื การปฏิบัตงิ านศนู ย์ขอ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ท้ังน้ี เน่ืองจากความต้องการของแต่ละเหตุการณ์ไม่เหมือนกัน ดังน้ันผู้เช่ียวชาญการลงพ้ืนที่ อาจไดร้ บั มอบหมายหนา้ ที่ความรับผิดชอบเพิม่ เติมอกี ตวั อยา่ ง เชน่ n ถ่ายภาพนิ่งและภาพเคลือ่ นไหวของจดุ เกดิ เหตุ n รวบรวมขอ้ เทจ็ จริงจากบริเวณท่เี กิดเหตุ n เผยแพร่ขอ้ มลู ข่าวสารที่ผา่ นความเห็นชอบแลว้ ให้กบั ส่อื มวลชนและประชาชนทัว่ ไป หน้าที่ความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียว หรือมากกว่าหนึ่งคน หรือท�ำโดย เจา้ หนา้ ทห่ี ลายคนตอ่ เนือ่ งตามชว่ งเวลาในแต่ละผลัด (Shift) กไ็ ด้ 46 คมู่ ือการปฏบิ ตั งิ านศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.6 ผชู้ ่วยเจ้าหนา้ ทป่ี ระชาสมั พนั ธ์ด้านชมุ ชนสมั พนั ธ์ (APIO for Community Relations) ค�ำบรรยายลักษณะงาน ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ด้านชุมชนสัมพันธ์ จะได้รับมอบหมายจากเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์/ ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ในการเฝ้าติดตามเรื่องที่เป็นข้อกังวลของชุมชนที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ ให้ค�ำแนะน�ำเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์เก่ียวกับความต้องการด้านข่าวสารของชุมชน และเป็นผู้ประสานงาน ในการเผยแพร่ขอ้ มลู ขา่ วสารไปยงั ประชาชนในชมุ ชน บุคลากรท่ีได้รับคัดเลือกในต�ำแหน่งนี้ควรมีประสบการณ์ด้านชุมชนสัมพันธ์ การรับมือกับภาวะวิกฤต การปฏิบัติงานในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม การบริหารจัดการ และระบบบังคับบัญชาการเหตุการณ์ รวมทั้ง ต้องมีทักษะในการมีปฏิสัมพันธ์กับประชาชน บุคลากรควรมีประสบการณ์ในการแยกแยะความแตกต่าง ระหว่างประชาชน/กับผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย มีทักษะในการใช้การสัมภาษณ์เพ่ือตรวจสอบและประเมินผล การรับรู้ข้อมูลข่าวสาร ทัศนคติ และพฤติกรรมของประชาชนในชุมชน ผู้ท�ำหน้าท่ีน้ีต้องมีทักษะในการสื่อสาร ระหว่างบุคคล มีประสบการณ์ในการส่ือสารในภาวะที่มีความเสี่ยง สามารถท�ำงานได้ส�ำเร็จโดยไม่ต้อง สั่งการมาก และท�ำงานอย่างมีประสิทธิภาพภายใต้สภาพแวดล้อมท่ีมีความเครียดสูง ควรพิจารณาแต่งต้ัง ผู้ที่เคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจากต�ำแหน่งหรือจาก หนว่ ยงานตน้ สังกดั หนา้ ท่คี วามรับผดิ ชอบ ผ้ชู ่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ด้านชุมชนสัมพันธ์ ควรทำ� งานกับเจา้ หน้าท่ปี ระสานงาน (LO) เพ่ือ n ก�ำหนดประเดน็ และเน้ือหาข้อมลู ข่าวสารที่ชมุ ชนตอ้ งการ n พัฒนาและประสานงานกบั ชมุ ชนเพอื่ ใหเ้ กดิ โครงการช่วยเหลือชุมชน n ประสานงานกับสมาชิกชุมชนที่เป็นผู้น�ำทางความคิด ท่ีจะสามารถให้ข้อมูลสะท้อนกลับว่า ชุมชนมีการรับทราบขอ้ มลู การรับมือกับเหตกุ ารณอ์ ย่างไร n ก�ำหนดรูปแบบการประชมุ กบั ชุมชน n ด�ำเนินการประชุม และ/ หรือเข้ารว่ มการประชมุ ของชุมชน n ตรวจสอบและประเมินผลการรับรู้ข้อมูลข่าวสาร ทัศนคติ และพฤติกรรมของประชาชนในชุมชน อย่างละเอียดเพ่ือให้ได้รับทราบความคิดเห็นหรือข้อมูลสะท้อนกลับ เพื่อประกอบการเผยแพร่ ขอ้ มูลข่าวสาร n จดั ท�ำแผ่นโปสเตอร์ ใบปลวิ จดหมายขา่ วและวสั ดอุ ื่น ๆ เพ่อื การเขา้ ถึงชุมชน n แจ้งข่าวแก่ชุมชนในการเข้าร่วมเป็นอาสาสมัคร โดยประสานการท�ำงานร่วมกับผู้ประสานงาน ดา้ นอาสาสมคั ร เจา้ หนา้ ท่ปี ระสานงาน และหน่วยงานท่ีรว่ มช่วยเหลอื n ตอบขอ้ ซกั ถามของชมุ ชน 47คู่มือการปฏบิ ตั ิงานศูนยข์ อ้ มูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หนา้ ทีน่ ี้ อาจทำ� เพียงคนเดียวหรอื ท�ำกันเป็นหนว่ ย โดยก�ำหนดต�ำแหน่งยอ่ ย ๆ ภายใน ดังนี้ เจา้ หนา้ ทีป่ ระชาสมั พนั ธ์ PIO ผ้ชู ว่ ยเจ้าหน้าทปี่ ระชาสมั พนั ธ์ /ผูจ้ ดั การศนู ยข์ ้อมูลข่าวสารร่วม ผชู้ ่วยเจา้ หนา้ ทปี่ ระชาสัมพนั ธด์ า้ นชมุ ชนสัมพนั ธ์ n ผู้เชย่ี วชาญด้านชุมชนสัมพนั ธ์ n ผู้เชย่ี วชาญดา้ นสนับสนุนงานชมุ ชน n ผเู้ ชยี่ วชาญดา้ นสื่อสังคมออนไลน์ 3.6.1 ผเู้ ช่ยี วชาญด้านชุมชนสัมพันธ์ คำ� บรรยายลกั ษณะงาน ผู้เชี่ยวชาญด้านชุมชนสัมพันธ์ จะได้รับมอบหมายงานจากผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ในการจัดท�ำเอกสารและการตอบข้อซักถามของชุมชน บุคลากรท่ี ได้รบั เลอื กให้ทำ� หนา้ ทีน่ คี้ วรมปี ระสบการณใ์ นการมีปฏสิ ัมพนั ธ์โดยตรงกบั ชุมชน เป็นผพู้ ดู จาได้อยา่ งชัดเจน และกระชับ สามารถปฏิบัติงานได้ส�ำเร็จโดยมีการสั่งการน้อยมากและปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภายใตส้ ภาพแวดล้อมทมี่ คี วามเครียดสงู บุคคลหนา้ ท่ีนีจ้ ะต้องมีประสบการณ์ในการแยกแยะความแตกต่าง ระหว่างประชาชนกับผู้มีส่วนได้เสีย และต้องมีทักษะในการสัมภาษณ์เพ่ือประเมินว่าชุมชนมีความรู้ มีทัศนคติและมีพฤติกรรมอย่างไร อาจต้องสามารถพูดได้หลายภาษา รวมทั้งภาษาถ่ินตามความจ�ำเป็น ของแต่ละพ้ืนที่ ควรพิจารณาแต่งตั้งผู้ท่ีเคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไมใ่ ช่พิจารณาจากตำ� แหน่งหรือจากหนว่ ยงานต้นสังกัด 48 คู่มือการปฏิบตั ิงานศนู ยข์ ้อมลู ข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หน้าที่ความรบั ผดิ ชอบ n ระบแุ หลง่ ชุมชนท่ไี ด้รับผลกระทบจากเหตกุ ารณ์ n จัดท�ำบันทึกข้อซักถามของชุมชนโดยละเอียด รวมถึงชื่อบุคคล ช่ือองค์กร หมายเลข โทรศัพท์ เน้อื หาค�ำถามและคำ� ตอบ n พิจารณาว่าสมาชิกของชุมชนน้ันมีความเข้าใจดีหรือไม่ เกี่ยวกับข้อสั่งการของกอง บัญชาการเหตุการณ์ / สารท่สี ่งไปถึง และใหข้ ้อเสนอแนะแนวทางการปฏบิ ัติตอ่ ชมุ ชน ทถี่ กู ตอ้ งแกก่ องบญั ชาการเหตกุ ารณผ์ า่ นทางผชู้ ว่ ยเจา้ หนา้ ทปี่ ระชาสมั พนั ธด์ า้ นชมุ ชน สมั พนั ธ์ n ตรวจสอบทัศนคติของประชาชนในชุมชนที่มีต่อเหตุการณ์ที่เกิดข้ึน และท่ีมีต่อ หน่วยงานท่ีรับมือกับเหตุการณ์ โดยต้องให้ข้อเสนอแนะในการปฏิบัติการเพ่ือส่งเสริม หรือเปล่ียนแปลงทศั นคตินน้ั หากมีความจ�ำเปน็ n บรรยายสรุปให้ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์/ ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ได้รับฟังหลังจากมีการประชุมร่วมกับชุมชน ท้ังนี้ ให้บันทึกประเด็นที่เป็นข้อกังวล ของชุมชนและปัญหาหลัก ๆ ไว้ พรอ้ มขอ้ เสนอแนะในการปฏบิ ตั ิการในอนาคต n ระบุรายงานความเคล่ือนไหวหรือการกระท�ำส่ิงหนึ่งส่ิงใดของชุมชนที่เก่ียวกับ สถานการณ์ และจัดท�ำข้อเสนอแนะวิธีการปฏิบัติการเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดสิ่งนั้น หรือเพือ่ ใหม้ กี ารกระทำ� ที่ถกู ต้อง n ร่วมมือกับเจ้าหน้าท่ีประสานงาน ให้จัดท�ำบัญชีรายช่ือโดยละเอียดของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย รวมถงึ หมายเลขโทรศัพท์ หมายเลขโทรสาร และอเี มล์ n เผยแพรข่ ้อมลู ข่าวสารท่ไี ดร้ ับการอนุมตั ิเป็นลายลักษณอ์ ักษรไปยังชมุ ชน n จัดหาเจ้าหน้าท่ีรับโทรศัพท์ที่ตอบค�ำถามได้ และถ้าเป็นไปได้ควรจัดหาคนท่ีพูดได้ มากกว่าหนง่ึ ภาษาหรือสามารถพดู ภาษาถนิ่ จากคนท่อี ยใู่ นชุมชนน้นั n จัดท�ำประเด็นค�ำตอบส�ำหรับค�ำถามที่พบบ่อย จัดท�ำข่าวแจก ข้อมูล Fact Sheet และเอกสาร/สิง่ ของอ่นื ๆ ทีเ่ กย่ี วขอ้ งกับงานชุมชนสัมพันธ์ n ส่งต่อประเด็นค�ำถามท่ีเกี่ยวข้องกับชุมชนให้ผู้ที่รับผิดชอบในภารกิจนั้น ๆ เช่น ส่งคำ� ถามเกยี่ วกบั การท�ำหน้าทอ่ี าสาสมคั รไปใหก้ ับผูป้ ระสานงานอาสาสมัคร เป็นตน้ หน้าที่ความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียว หรือมากกว่าหน่ึงคน หรือท�ำโดย เจา้ หน้าทห่ี ลายคนต่อเนอื่ งตามชว่ งเวลาในแต่ละผลดั (Shift) กไ็ ด้ 49คมู่ ือการปฏิบัตงิ านศนู ยข์ ้อมูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.6.2 ผูเ้ ชยี่ วชาญด้านสนับสนนุ งานชมุ ชน คำ� บรรยายลกั ษณะงาน ผู้เชี่ยวชาญด้านสนับสนุนงานชุมชน จะได้รับมอบหมายหน้าท่ีจากผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้จัดการ/ประสานงานให้เกิดการประชุม การให้สัมภาษณ์ และการมสี ่วนรว่ มอ่นื ๆ ผเู้ ชย่ี วชาญด้านสนับสนนุ งานชุมชน จะรายงานตรงต่อผ้ชู ่วยเจ้าหนา้ ที่ประชาสมั พนั ธ์ ด้านชุมชนสัมพันธ์ ผู้ท�ำหน้าท่ีน้ีต้องมีทักษะในการสื่อสารระหว่างบุคคล สามารถท�ำงานได้ส�ำเร็จโดยมีการ ส่ังการที่นอ้ ย และท�ำงานอยา่ งมปี ระสิทธิภาพภายใตส้ ภาพแวดล้อมทม่ี คี วามเครยี ดสูง ควรพิจารณาแต่งตงั้ ผู้ท่ีเคยผ่านการอบรม มีประสบการณ์ มีทักษะและความสามารถ ไม่ใช่พิจารณาจากต�ำแหน่งหรือจาก หน่วยงานตน้ สังกัด หนา้ ท่คี วามรบั ผิดชอบ n ระบุตัวบุคคล ก�ำหนดตารางงาน และเตรียมบุคคลท่ีเหมาะสมและเป็นผู้เช่ียวชาญ ในประเด็นนน้ั ๆ ส�ำหรบั การประชุมกบั ชุมชน n ให้ค�ำแนะน�ำเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ ผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์/ผู้จัดการ ศนู ย์ข้อมลู ขา่ วสารร่วม ว่าควรจัดประชมุ กบั ชมุ ชนเมื่อใด n ประสานงานกับผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีด้านบริหาร เพื่อเตรียมการ เพื่อจัดหาอุปกรณ์เคร่ืองมือ โสตทัศนปู กรณ์ ส�ำหรบั การประชมุ กบั ชุมชน n เข้าร่วมการประชุมที่ชมุ ชนเป็นผจู้ ดั ข้ึน หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียว หรือมากกว่าหน่ึงคน หรือท�ำโดย เจา้ หน้าที่หลายคนต่อเนอ่ื งตามชว่ งเวลาในแตล่ ะผลัด (Shift) กไ็ ด้ หนา้ ท่ีโดยเฉพาะเจาะจงของตำ� แหน่ง การเตรียมคนที่จะพดู ผู้เช่ียวชาญด้านสนับสนุนงานชุมชน จะต้องเตรียมบุคคลส�ำหรับพูดคุยในท่ีประชุมกับชุมชน โดยสามารถใช้แบบเตรียมข้อมูลสำ� หรับโฆษกตามภาคผนวก ง เปน็ ตวั ช่วยในการด�ำเนินงาน การประชุมของชุมชน ผู้เชี่ยวชาญด้านสนับสนุนงานชุมชน จะต้องจัดให้มีการประชุมของชุมชน โดยสามารถ ใช้ตวั ชว่ ยการปฏบิ ตั ิงาน ตามภาคผนวก ก ในการจัดเตรยี มการประชุมกับชุมชน 50 คู่มือการปฏิบัติงานศูนยข์ ้อมลู ข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.6.3 ผู้เชยี่ วชาญดา้ นส่อื สังคมออนไลน์ ค�ำบรรยายลกั ษณะงาน ผู้เช่ียวชาญดา้ นสื่อสงั คมออนไลน์ จะไดร้ ับมอบหมายหนา้ ทจี่ ากผ้ชู ว่ ยเจ้าหนา้ ที่ประชาสมั พันธ์ / ผู้จัดการศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ให้เผยแพร่ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับเหตุการณ์ และมีปฏิสัมพันธ์กับสาธารณชน ผ่านทางช่องทางสื่อสังคมออนไลน์ท่ีได้รับการอนุมัติให้เป็นช่องทางอย่างเป็นทางการของเหตุการณ์เรียบร้อยแล้ว ผู้ท�ำหน้าที่นี้ต้องมีประสบการณ์ในการส่ือสารทางช่องทางสื่อสังคมออนไลน์หลากหลายช่องทาง สามารถ ท�ำงานได้ส�ำเร็จโดยมีการสั่งการท่ีน้อย และท�ำงานอย่างมีประสิทธิภาพภายใต้สภาพแวดล้อมที่มีความเครียดสูง อาจต้องมีทกั ษะในการพดู /เขียนได้หลายภาษา รวมท้ังภาษาถิ่นตามความจ�ำเป็นของแตล่ ะพ้นื ที่ ควรพจิ ารณา แต่งตั้งผู้ท่เี คยผา่ นการอบรม มีประสบการณ์ มที กั ษะและความสามารถ ไม่ใช่พจิ ารณาจากตำ� แหนง่ หรือจาก หนว่ ยงานตน้ สังกัด หน้าทค่ี วามรบั ผดิ ชอบ n วิเคราะห์ประเมินผลความส�ำเร็จในการเข้าถึงประชาชนของส่ือสังคมออนไลน์ที่ดูแล อย่างสม่�ำเสมอ และรายงานให้ผู้ช่วยเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์/ผู้จัดการศูนย์ข้อมูล ขา่ วสารรว่ ม ใหไ้ ดท้ ราบขอ้ มูลแนวโนม้ ท่เี ป็นปัจจุบัน n ท�ำงานร่วมกับผู้ช่วยเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ด้านชุมชนสัมพันธ์ ผู้จัดการศูนย์ข้อมูล ข่าวสารร่วม และเจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ในการให้ข้อมูลที่เป็นทางการแบบ Real Time และมีการสื่อสารแบบสองทาง เพื่อสร้างความน่าเชื่อถือและการมี สว่ นรว่ มของประชาชนผ่านสือ่ สงั คมออนไลน์ n ติดตามตรวจสอบการน�ำเสนอของส่ือสังคมออนไลน์ต่าง ๆ เพื่อให้รับทราบแนวโน้ม ทิศทางข่าวสาร และก�ำหนดวิธีการตอบโต้หรือแนวทางการน�ำเสนอข้อมูลข่าวสาร ทเ่ี หมาะสม n เผยแพร่ข้อเท็จจรงิ ท่ไี ดร้ บั การตรวจสอบและรับรองแล้ว n เบี่ยงเบนความสนใจของผู้คนให้ไปติดตามสื่อสังคมออนไลน์ที่เสนอข่าวสารของ เหตุการณ์ หรือแหลง่ ข่าวอื่น ๆ ทเี่ ชือ่ ถือได้ n เช่อื มโยงสื่อสังคมออนไลน์ของเหตกุ ารณ์กบั เวบ็ ไซตข์ องเหตกุ ารณ์ n จัดเก็บรวบรวมข้อมูลข่าวสารที่เผยแพร่ผ่านทางส่ือสังคมออนไลน์ทุกเว็บไซต์ และ สง่ ต่อให้หน่วยบันทึกเหตกุ ารณ์ โดยให้เปน็ ไปตามขอ้ ก�ำหนดของหนว่ ยนนั้ ๆ หน้าท่ีความรับผิดชอบดังกล่าว อาจท�ำเพียงคนเดียว หรือมากกว่าหน่ึงคน หรือท�ำโดย เจา้ หนา้ ทีห่ ลายคนตอ่ เน่อื งตามชว่ งเวลาในแต่ละผลดั (Shift) ก็ได้ 51คู่มอื การปฏิบตั ิงานศูนยข์ ้อมูลขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

หนา้ ที่โดยเฉพาะเจาะจงของต�ำแหน่ง การวิเคราะหข์ ้อมูลข่าวสาร ผู้เช่ียวชาญด้านส่ือสังคมออนไลน์จะติดตามตรวจสอบ และวิเคราะห์ผลตอบรับของ กิจกรรมที่ได้ท�ำผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ท้ังนี้ ผู้ปฏิบัติงานสามารถใช้แบบวิเคราะห์สื่อสังคมออนไลน์ตาม ภาคผนวก ง เป็นตัวชว่ ยในการดำ� เนนิ งาน นอกจากน้ี หากมีข้อมลู เพยี งพอ ผู้เชี่ยวชาญดา้ นส่ือสังคมออนไลน์ อาจใหข้ ้อเสนอแนะ หรอื แนวทางการปฏิบตั เิ พือ่ ให้ได้รับการสนับสนนุ ทีด่ ีจากชุมชนดว้ ยกไ็ ด้ กจิ กรรมหลักท่เี ก่ียวขอ้ งกับการวเิ คราะห์ข้อมูลข่าวสาร คือ n เฝ้าติดตามตรวจสอบกิจกรรมของชุมชนสื่อสังคมออนไลน์ว่ามีการโพสต์ข้อความ ท่เี กีย่ วขอ้ งกับการรับมือสถานการณข์ องหน่วยงานทเ่ี กีย่ วข้องอย่างไร n ติดตามการน�ำเสนอข้อมูลข่าวสาร/ความคิดเห็นเกี่ยวกับการรับมือกับเหตุการณ์ที่มี ผู้สนใจเข้าชมจนเป็นหัวข้อยอดนิยม เพ่ือให้ได้ข้อมูลเพิ่มเติมและมีการตอบกลับ ท่ีเหมาะสม 52 คูม่ อื การปฏบิ ตั ิงานศูนย์ขอ้ มูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

บทท่ี 4 ขัน้ ตอนการปฏบิ ตั ิงาน 4.1 ขนั้ ก่อนเกดิ ภยั การเตรียมพร้อมรับสถานการณ์ (ก่อนเกิดภัย) ให้ทุกหน่วยงานด�ำเนินการเตรียมความพร้อมตั้งแต่ สถานการณป์ กติ ดงั นี้ 4.1.1 หนว่ ยงานรับผิดชอบ ให้ศูนย์ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารเพ่ือการประชาสัมพันธ์ (Information Operation Center:IOC) ในแต่ละระดับ เป็นหน่วยงานหลักในการด�ำเนินการตามแผนป้องกันและบรรเทา สาธารณภัยแห่งชาติ และเตรียมเป็นศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (Joint Information Center: JIC) เม่อื เกิดสาธารณภยั โดยในข้ันการเตรยี มพร้อมรับสถานการณ์ (กอ่ นเกดิ ภยั ) ดงั น้ี 1) ระดับจังหวัด จัดต้ังศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (JIC) ที่ศูนย์ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร เพ่ือการประชาสัมพันธ์ (IOC) ส�ำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดท่ัวประเทศ หรือสถานที่อื่นท่ีเหมาะสม เม่ือเกิดสาธารณภัย ระดับ 1.2 โดยมีประชาสัมพันธ์จังหวัด หรือผู้แทนกรมประชาสัมพันธ์ท่ีอธิบดี กรมประชาสัมพันธ์มอบหมาย หรือผู้ท่ีผู้บัญชาการเหตุการณ์มอบหมาย เป็นเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ (Public Information Officer) 2) ระดับเขต ปฏิบัติงานท่ีศูนย์ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารเพ่ือการประชาสัมพันธ์ (IOC) ส�ำนักประชาสัมพันธ์เขต 1-8 โดยมีผู้อ�ำนวยการส�ำนักประชาสัมพันธ์เขตเป็นผู้ควบคุมการปฏิบัติงาน มีหน้าท่ีสนับสนุนทรัพยากรแก่ส�ำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัด และสนับสนุนการปฏิบัติงานของ กองบญั ชาการปอ้ งกันและบรรเทาสาธารณภยั แหง่ ชาติ (สว่ นหน้า) ในพ้ืนท่ี 3) ส่วนกลาง จัดต้ังศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (JIC) ที่ห้องศูนย์ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร เพือ่ การประชาสัมพันธ์ กรมประชาสมั พันธ์ (IOC) ซอยอารีย์สมั พันธ์ กรงุ เทพฯ หรือสถานท่ีอ่นื ทเ่ี หมาะสม เม่ือเกิดสาธารณภัย ระดับ 3 หรือ 4 โดยมีอธิบดีกรมประชาสัมพันธ์ หรือผู้แทนกรมประชาสัมพันธ์ที่ รัฐมนตรีประจ�ำส�ำนักนายกรัฐมนตรีมอบหมาย หรือผู้ท่ีผู้บัญชาการเหตุการณ์มอบหมาย เป็นเจ้าหน้าท่ี ประชาสมั พันธ์ (Public Information Officer) 53คมู่ ือการปฏิบตั ิงานศูนย์ข้อมลู ข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.1.2 การเตรียมความพรอ้ มในดา้ นตา่ ง ๆ 1) การเตรียมความพร้อมด้านแผนปฏิบัติงาน 1.1) จัดท�ำแผนปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ในภาวะวิกฤต/แผนเผชิญเหตุ/แผนพิทักษ์ องค์กรหรือคู่มือปฏิบัติงานของเจ้าหน้าท่ี และศึกษาข้อมูลต่าง ๆ ประกอบการจัดท�ำแผน ประกอบด้วย ขอ้ มูล ดังนี้ n คาดการณ์วิกฤตการณ์ท่ีอาจจะเกิดข้ึนได้ในพ้ืนที่ โดยดูจากเหตุการณ์หรือ เร่ืองราวในปัจจุบันท่ีอาจปะทุกลายเป็นเหตุวิกฤต เหตุวิกฤตท่ีเกิดข้ึนมาแล้ว ในอดีต หรือแผนงานในอนาคตท่ีอาจได้รับการคัดค้านหรือไม่เห็นด้วย โดยบุคคลบางกลุ่ม n ประเมินความเสี่ยงและความรนุ แรงของเหตุวกิ ฤตท่ีอาจจะเกิดข้นึ n ตรวจสอบว่า รัฐบาล/จังหวัด/หน่วยงานมีมาตรการป้องกันไม่ให้ประเด็น ดังกลา่ วเปลีย่ นสถานภาพกลายเปน็ เหตุวกิ ฤตหรอื ไม่ n หากมีเหตุวิกฤตดังท่ีคาด รัฐบาล/จังหวัด/หน่วยงานมีมาตรการรับมือเมื่อ เกดิ เหตุวกิ ฤตหรือไม่ n ใครเปน็ ผไู้ ดร้ บั ความเดอื ดร้อนเสียหายจากเหตุการณด์ ังกลา่ วมากท่สี ุด n ในแผนหรือมาตรการรองรับมีการก�ำหนดวิธีการติดต่อส่ือสารกับกลุ่มเป้าหมาย ทมี่ ปี ระสิทธิภาพหรอื ไม่ n ถ้ามี เคยมีการฝึกซ้อมการปฏิบัติตามแผนหรือไม่ ถ้าไม่ ท่านต้องจัดท�ำ แผนเผชิญเหตุด้านการประชาสัมพันธ์และจัดการข่าวสารเพ่ือรับมือหรือ ตอบโต้กับเหตุวิกฤตที่อาจจะเกดิ ขึ้น n แผนเผชิญเหตดุ ้านการประชาสัมพันธ์ในภาวะวกิ ฤต (Crisis Communication Plan) มีลักษณะเป็นแผนท่ีบอกวิธีการปฏิบัติด้านการประชาสัมพันธ์และ การจัดการข่าวสารในวิกฤตแต่ละชนิด ว่าใครต้องปฏิบัติอย่างไรเมื่อมีอะไร เกิดขึน้ ในแผนเผชญิ เหตคุ วรประกอบดว้ ย 2 วตั ถุประสงคข์ องแผน 2 ปรชั ญาและหลักปฏบิ ตั ิ 2 ข้อมูลเบอ้ื งตน้ เกี่ยวกับลักษณะและธรรมชาตขิ องวิกฤตแต่ละชนิด 2 ขอบเขตและการก�ำหนดระดบั ความรนุ แรงของวกิ ฤตการณ์ 2 ทีมปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ในภาวะวิกฤต รายชื่อสมาชิกของทีม ทกุ คน ต�ำแหนง่ หมายเลขโทรศพั ทท์ ง้ั ที่ท�ำงานและท่บี า้ น รายชื่อบคุ ลากร สนับสนนุ 54 คู่มอื การปฏิบตั งิ านศนู ยข์ อ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2 อธิบายหนา้ ที่ความรบั ผิดชอบของสมาชกิ แต่ละคนอย่างชัดเจน 2 รายการเครื่องมืออุปกรณ์ท่ีต้องใช้ในการปฏิบัติงาน เคร่ืองมืออุปกรณ์ ส�ำหรับติดต่อสื่อสาร และรายการอุปกรณ์ประจ�ำส�ำนักงานที่สามารถ เคล่ือนย้ายมาติดตั้งยัง JIC ได้ทันทีเมื่อมีเหตุการณ์เกิดขึ้น แหล่งท่ีจะ เคล่ือนย้ายมาใช้ในการปฏบิ ัติงาน 2 รายชอื่ กล่มุ เป้าหมาย 2 รายช่ือบุคลากรของหน่วยงานป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย เจ้าหน้าท่ี ท้องถ่นิ และเจา้ หนา้ ท่ีด้านอ่ืน ๆ ทเ่ี ก่ยี วข้อง ซีง่ สามารถใหข้ ้อมูลในแตล่ ะด้าน ไดเ้ ป็นอยา่ งดี 2 รายช่ือสื่อมวลชน ทั้งผู้ส่ือข่าว บรรณาธิการข่าว พร้อมหมายเลขโทรศัพท์ อเี มลต์ ิดตอ่ และชอ่ งทางการติดตอ่ อ่นื ๆ เพือ่ แจง้ ใหท้ ราบการจดั ตั้งศนู ย์ฯ การให้บริการข้อมูลข่าวสาร แนวปฏิบัติ และการอ�ำนวยความสะดวก ในการปฏิบัติงานแก่ส่ือมวลชน 2 รายช่ือเครือข่ายอาสาสมัครประชาสัมพันธ์ประจ�ำหมู่บ้านและชุมชน (อป.มช.) ต�ำบล หรือในท้องถ่ิน เพ่ือการติดต่อส่ือสารกับประชาชน ในชมุ ชน 1.2) จัดท�ำค�ำส่ังแต่งตั้งเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงาน หรือคณะท�ำงานรับผิดชอบการปฏิบัติงาน เมื่อเกิดภาวะวิกฤต โดยใช้รูปแบบโครงสร้างการจัดองค์กรของ JIC เป็นหลักในการแต่งต้ังทีมงาน และ จัดเตรียมร่างค�ำสั่งแต่งต้ังล่วงหน้าตั้งแต่ก่อนเกิดเหตุวิกฤต ท้ังนี้ การจัดท�ำค�ำสั่งแต่งตั้งเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงาน มีขอ้ ควรพจิ ารณา ดังน้ี n ท�ำความตกลงหรือสร้างความเข้าใจกับหน่วยงานท่ีเก่ียวข้องถึงบทบาทหน้าท่ี ว่าใครท�ำอะไร และกระบวนการปฏบิ ตั งิ านให้เข้าใจตรงกนั และยอมรบั ร่วมกัน n จัดท�ำค�ำสั่งแต่งต้ังเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานเมื่อมีวิกฤตการณ์เกิดขึ้น และ แจกจ่ายให้ทุกคนได้ทราบ ก�ำหนดตัวผู้มีความสามารถและมีทักษะความ ช�ำนาญในแต่ละด้าน โดยเฉพาะอย่างย่ิงหากในทีมงานจ�ำเป็นต้องมีผู้ปฏิบัติงาน จากหน่วยงานอื่น การท�ำค�ำสั่งไว้ก่อนเกิดเหตุจะช่วยให้ท่านสามารถรวมทีม ผู้ปฏิบัติงานได้อย่างรวดเร็วทันทีท่ีมีเหตุการณ์เกิดขึ้น และทุกคนทราบหน้าที่ ทตี่ อ้ งปฏิบัติอย่างชดั เจน n การแต่งต้ังเจ้าหน้าท่ีผู้ปฏิบัติงานในช่วงภาวะวิกฤต ควรพิจารณาจากความรู้ ความสามารถ ความช�ำนาญ ประสบการณ์ในแต่ละหน้าท่ีท่ีต้องปฏิบัติ มีทัศนคติ การควบคุมอารมณ์ได้ดี แสดงความคิดเห็นได้เข้าใจง่ายและชัดเจน ปฏิบัติงานภายใต้ความกดดันในเรื่องเวลาได้ดี มีความรอบรู้ในเร่ืองต่าง ๆ มีมนุษยสัมพนั ธท์ ีด่ ี เข้ากบั ผู้คนได้หลายกลุ่ม หลายระดับ 55คมู่ อื การปฏบิ ตั ิงานศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

1.3) สอ่ื สารแผนปฏบิ ัตงิ านใหค้ ณะท�ำงานและหนว่ ยงานในสังกัดทราบอยา่ งสม�่ำเสมอ 1.4) ซักซ้อมแผนปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ในภาวะวิกฤตอย่างสม่�ำเสมอ โดยจ�ำลอง สถานการณร์ บั มอื ภัยพบิ ตั ิ ทง้ั ผู้บริหาร คณะท�ำงาน ฝา่ ยขา่ ว ฝา่ ยรายการ ฝา่ ยเทคนคิ ฯลฯ 1.5) ประเมนิ ผลการฝกึ ซ้อม และน�ำมาทบทวนการปฏบิ ัตงิ านเปน็ ประจำ� ทกุ ปี 1.6) จัดท�ำสรุปบทเรียน (Lessons Learned) ของการปฏิบัติงานในภาวะวิกฤต ที่ผา่ นมา เพ่อื ประโยชน์ในการบริหารจดั การในอนาคต 2) การเตรียมความพร้อมด้านบคุ ลากร 2.1) แจ้งชื่อผู้ประสานงานพร้อมข้อมูลการติดต่อแก่หน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง อาทิ ส่วนกลาง แจ้งต่อส�ำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคม แห่งชาติ (กสทช.) ส่วนภูมิภาค แจ้งต่อผู้ว่าราชการจังหวัด เป็นต้น โดยผู้ประสานงานต้องมีความพร้อม ท่ีจะต้องติดต่อประสานงานได้ตลอด 24 ช่ัวโมง และมีการก�ำหนดตัวผู้ประสานงานรอง โดยก�ำหนดให้ ศูนย์ IOC สว่ นกลางเปน็ หนว่ ยงานรวบรวม และรายงานต่อสำ� นักงาน กสทช. 2.2) จัดหาอุปกรณ์ส่ือสารชนิดติดตามตัวให้เจ้าหน้าที่ทุกคนเพ่ือติดต่อได้ตลอดเวลา และห้ามปดิ เครอื่ งมือสือ่ สาร 2.3) ในภาวะปกติ ต้องสร้างความสัมพันธ์ท่ีดีกับหน่วยงาน องค์กรท่ีเป็นเครือข่าย เพอ่ื ท�ำงานรว่ มกนั ในภาวะฉุกเฉนิ ไดแ้ ก่ ศูนยเ์ ตอื นภัยพิบตั ิแหง่ ชาติ กรมอุตุนยิ มวทิ ยา กรมทรัพยากรธรณี กรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย สมาคมผู้ใช้วิทยุส่ือสาร ต�ำรวจ ทหาร ผู้ประกอบการอาชีพต่าง ๆ สถานศึกษา สถานพยาบาล และสาธารณสุข ป่าไม้ หน่วยงานป้องกันภัยพิบัติท้องถิ่น แหล่งข่าวต่าง ๆ รวมถึงองค์กร หรือหน่วยช่วยเหลือเฉพาะกิจ เช่น ศูนย์นเรนทร ศูนย์ช่วยเหลือผู้ประสบภัยทางทะเล เครือขา่ ยต่าง ๆ เป็นต้น 2.4) เสริมสร้างความสัมพันธ์อันดีกับส่ือมวลชนทุกแขนง เครือข่ายสื่อออนไลน์ และเครอื ข่ายอนื่ ๆ เช่น เครอื ขา่ ยวทิ ยสุ มคั รเลน่ สถานวี ิทยทุ อ้ งถิ่น ศูนย์กู้ชีพ ก้ภู ยั หมบู่ า้ น รถประชาสมั พนั ธ์ ของหน่วยงานต่าง ๆ เพ่ือเป็นแนวร่วมช่วยเหลือแลกเปลี่ยนข่าวสารในภาวะฉุกเฉินและปฏิบัติงานเป็น ทมี เดียวกันเพอื่ ช่วยเหลือประชาชน 2.5) ตรวจสอบหมายเลขโทรศัพทแ์ ละชอ่ งทางการติดต่ออน่ื ๆ กบั หนว่ ยงานท่เี กย่ี วข้อง ให้ถูกต้องอย่างสม�่ำเสมอ เพ่ือความคล่องตัว และสื่อสารได้ทันท่วงทีขณะเกิดภาวะวิกฤต โดยจัดท�ำเป็น ทำ� เนยี บผู้แทนหนว่ ยงานท่ีเก่ยี วขอ้ งและทำ� เนยี บสอ่ื มวลชน ตามแผนปอ้ งกันประเทศในพน้ื ท่รี ับผิดชอบ 2.6) เจา้ หน้าท่ที กุ คนในหน่วยงานต้องเรียนรู้งานของผอู้ ่นื เพราะเมอื่ เกดิ ภาวะฉุกเฉิน ต้องประสานงาน ช่วยเหลือกันได้ เช่น ผู้จัดรายการเรียนรู้เร่ืองการก�ำกับภาพ ก�ำกับเสียง ช่างเทคนิคเรียนรู้ เรื่องการเขียนข่าว ประสานการจัดรายการ ธุรการสามารถรับโทรศัพท์ ติดต่อประสานงานกับแหล่งข่าว จดข้อมลู ด่วน เปน็ ผู้สื่อขา่ ว ฯลฯ รวมทัง้ ท�ำเร่อื งขออนุมัติผ้บู ังคับบัญชา ใหเ้ จา้ หน้าที่สถานีมสี ทิ ธข์ิ ับรถราชการ ได้ยามฉกุ เฉิน เพ่ือรว่ มกันทำ� งานอยา่ งราบรื่นและถูกระเบียบ 56 ค่มู อื การปฏิบัตงิ านศนู ยข์ อ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

2.7) ผู้บริหารหน่วยงานในพื้นที่ประสบภัย ต้องหม่ันตรวจสอบศักยภาพคณะทำ� งาน ว่าในภาวะปกติสามารถรับมือกับเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็วมีประสิทธิภาพ ถูกต้องเพียงใด เพ่อื ให้เคยชนิ กับการทำ� งานดว้ ยความกระฉบั กระเฉงทนั เหตุการณ์ แก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าได้ 2.8) ผบู้ รหิ ารสอื่ ในภมู ภิ าคจะตอ้ งมหี มายเลขโทรศพั ทข์ องอธบิ ดกี รมประชาสมั พนั ธ์ / รองอธิบดีกรมประชาสัมพันธ์ / ผู้อ�ำนวยการสถานีวิทยุโทรทัศน์แห่งประเทศไทย (สทท.) / ผู้อ�ำนวยการ สถานวี ทิ ยกุ ระจายเสยี งแหง่ ประเทศไทย (สวท.) /ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั ขา่ ว / ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั ประชาสมั พนั ธเ์ ขต รวมถึงผู้ว่าราชการจังหวัดในพื้นท่ีของตัวเอง ติดตัวไว้ตลอดเวลา พร้อมที่จะรายงานเม่ือมีเหตุการณ์ ฉกุ เฉินเกดิ ขึน้ 3) การเตรยี มความพรอ้ มด้านข้อมลู / อปุ กรณ์ / เครือ่ งมอื 3.1) จัดท�ำฐานข้อมูลและข้อเท็จจริงนักวิชาการ/ผู้เช่ียวชาญ/เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง กบั ภัยพิบตั ิ หรือเหตฉุ กุ เฉิน โดยมาจากแหลง่ ขอ้ มูลท่เี ชื่อถอื ได้ 3 ระดบั ไดแ้ ก่ 3.1.1) ข้อมูลหรือข้อเท็จจริงเพ่ือทราบ ได้แก่ ข้อมูลหรือข้อเท็จจริงท่ัวไป อันอาจมีผลไปสภู่ ัยพิบัติหรือเหตุฉกุ เฉินได้ 3.1.2) ข้อมูลหรือข้อเท็จจริงเพื่อเฝ้าระวัง ได้แก่ ประกาศหรือข้อมูลที่มุ่งหมาย ให้หนว่ ยงาน องค์กร หรอื ประชาชนเตรยี มพรอ้ มและเฝา้ ระวงั เหตุ 3.1.3) ข้อมูลหรือข้อเท็จจริงเพ่ือการแจ้งเตือน ได้แก่ ประกาศ ค�ำสั่ง หรือ หลกั เกณฑ์ใด ๆ ของหนว่ ยงานภาครฐั ทีเ่ ป็นการกำ� หนดใหห้ น่วยงาน องคก์ ร หรอื ประชาชนจะตอ้ งปฏิบตั ิ ตามเพื่อป้องกันหรือระงับยบั ยงั้ เหตุ 3.2) จัดเตรียมรูปแบบในการรายงานภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉิน ด้วยรูปแบบหรือ วธิ ีการต่าง ๆ ดงั นี้ 3.2.1) การแจ้งข่าวหรือเตือนภัยทางเสียง โดยจัดท�ำแบบฟอร์มรายงาน ภัยพิบัติ และเตือนภัยท้ังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ไว้ในห้องส่ง ห้องข่าว และสถานที่ที่ท�ำงานร่วมกัน (ตัวอย่างประกาศเตือนภยั ส�ำหรบั ผ้ปู ระกาศ ตามภาคผนวก ง) 3.2.2) การแจ้งข่าวหรือเตือนภัยทางภาพ โดยออกอากาศภาพหนังสือ แถลงการณ์ ให้ประชาชนเห็นและอ่านได้อย่างสะดวก และกราฟิกพ้ืนท่ีจังหวัด อ�ำเภอ ต�ำบลท่ีเกิดเหตุ รวมถึงจัดเตรียมล่ามภาษามือ พร้อมจัดวางอุปกรณ์ เช่น ปากกา สีเมจิก แผนที่ที่ขยายไว้ชัดเจน เพ่ือเตรียมพร้อมส�ำหรับรายงานข่าวด่วน สีเมจิกสามารถใช้เป็นอุปกรณ์ขีดเขียนเชื่อมโยงให้ประชาชน เห็นจุดเกิดเหตุ หรือเขตเช่ือมต่อต่าง ๆ อย่างชัดเจน ซ่ึงเป็นวิธีการสื่อสารง่าย ๆ แต่สร้างความเข้าใจได้ดี ในภาวะท่ีอุปกรณ์ต่าง ๆ อาจใช้งานไมไ่ ด้ เผยแพร่ผ่านส่อื ชอ่ งทางตา่ ง ๆ ทกุ แขนง 3.2.3) การแจ้งข่าวหรือเตือนภัยทางตัวอักษร ได้แก่ การออกตัวอักษรว่ิง ท้ังภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ตามประกาศ กสทช. เรื่อง หลักเกณฑ์และวิธีการปฏิบัติงานของ ผู้ประกอบกิจการกระจายเสียงและกิจการโทรทัศน์ ในกรณีเกิดภัยพิบัติหรือเหตุฉุกเฉิน ก�ำหนดให้ต้อง ออกอากาศเปน็ ตวั อกั ษรว่งิ เป็นอยา่ งน้อย (ควรมีรายชอื่ ผูแ้ ปลภาษาต่าง ๆ เก็บไว้ในฐานข้อมูล) 57คู่มอื การปฏิบัติงานศูนย์ขอ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.2.4) การแจ้งข่าวหรือเตือนภัยด้วยวิธีการอื่น ๆ เช่น สัญลักษณ์หรือสี ตามเกณฑก์ ารกระจายข้อมลู และขา่ วสาร ของศูนยเ์ ตอื นภยั พิบตั แิ ห่งชาติ ดังนี้ n สีเหลือง คือเกณฑ์แจ้งข่าว (Advisory) ใช้เม่ือคาดว่าจะเกิด ภัยธรรมชาติ ซึ่งจะยังไม่มีผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนในพ้ืนท่ี ให้ประชาชนไม่ต้อง ตน่ื ตระหนก แตต่ อ้ งตดิ ตามข้อมลู อยา่ งใกล้ชิดต่อไป n สสี ้ม คือ เกณฑ์ระวงั ภยั (Watch) ใชเ้ มือ่ เกดิ ภัยธรรมชาติข้นึ แล้ว และอาจมีผลกระทบต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนในพื้นที่ท่ีก�ำหนดเป็นพ้ืนท่ีเส่ียงภัย ให้เตรียม พร้อมอพยพ n สีแดง คือ เกณฑ์เตือนภัย (Warning) ใช้เม่ือภัยธรรมชาติจะ เป็นอันตรายต่อประชาชนอย่างรุนแรงในเวลาอันใกล้ ครอบคลุมพ้ืนท่ีที่ได้แจ้งแล้ว และจะพัฒนาเป็น พน้ื ท่ปี ระสบภยั ให้ประชาชนอพยพทนั ที n สีฟ้า คือ เกณฑ์ยกเลิก (Terminate) ใช้เม่ือสถานการณ์ภัยพิบัติ ไม่เป็นภัยคกุ คามอกี ต่อไปต่อประชาชนในพนื้ ท่ีประสบภัย ใหอ้ พยพกลับสู่ภูมิล�ำเนาด้วยความระมัดระวัง 3.3) จัดเตรียมข้อมูลพร้อมเผยแพร่วิธีการปฏิบัติตนกรณีเกิดเหตุภัยพิบัติ เช่น อย่าออกจากตัวอาคาร หรือให้ออกจากตัวอาคาร ปิดแก๊ส ให้วิ่งขึ้นที่สูง ฯลฯ โดยจัดวางไว้เป็นสัดส่วน พรอ้ มแบบฟอรม์ รายงานเหตุการณ์เพอ่ื สามารถหยิบใช้ไดท้ นั ที 3.4) กรณีเกิดเหตุการณ์ที่สามารถรับรู้ได้ขณะปฏิบัติงานในสถานี ให้ถ่ายภาพหรือ บันทึกเสียงเก็บไว้ เพราะเหตุการณ์เช่นนี้มิได้เกิดบ่อย ๆ ภาพและเสียงที่บันทึกเก็บไว้ สามารถน�ำมาใช้ ประกอบการรายงานเหตุการณท์ ีเ่ กิดขึ้นจรงิ ไดด้ ี และยังเปน็ หลักฐานส�ำคญั ตอ่ ไปในภายภาคหน้า 3.5) จัดเตรียมระบบส่ือสารหลัก ระบบสื่อสารรอง และระบบส่ือสารส�ำรองที่จ�ำเป็น พร้อมทง้ั จัดหาเครือ่ งมือ อุปกรณส์ ือ่ สารให้เพียงพอและใช้งานได้ตลอดเวลา 3.6) จัดอุปกรณ์สื่อสารชนิดติดตามตัวได้ให้กับเจ้าหน้าที่ทุกคน เพื่อส่ือสารได้ ตลอดเวลา 3.7) ตรวจสอบอุปกรณ์ต่าง ๆ ว่ามีเพียงพอและพร้อมใช้งานอยู่เสมอ เช่น กล้อง เครื่องส่ง เคร่ืองตัดต่อ แบตเตอรี่ อุปกรณ์บันทึกเสียง กล้องถ่ายรูป เครื่องส�ำรองไฟ เครื่องปั่นไฟ ระบบดาวเทียม วทิ ยุเคลือ่ นท่ี ฯลฯ 3.8) ควรส�ำรองอุปกรณ์ท่ีเป็นระบบเก่าเอาไว้บ้าง เนื่องจากเวลาเกิดพิบัติภัย อุปกรณ์ต่าง ๆ มักเสียหายทั้งระบบ เช่น ไฟฟ้า โทรศัพท์ คอมพิวเตอร์ เมื่อถึงเวลาจ�ำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ ง่าย ๆ แทน เช่น พมิ พด์ ีดมือ แผนท่ี กระดาษ ปากกา ฯลฯ 3.9) ติดตามเคร่ืองแจ้งเตือนภัยที่ศูนย์ภัยพิบัติแห่งชาติจัดหาให้แก่ สวท. และ สทท. ในสังกัดกรมประชาสัมพันธ์ทุกแห่ง เพ่ือให้สถานีเป็นหน่วยเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารท่ีถูกต้องให้แก่ประชาชน โดยรบั ขอ้ มูลจากศนู ย์เตอื นภยั ฯ และหม่นั ตรวจสอบใหส้ ามารถใชก้ ารไดต้ ลอดเวลา 58 คมู่ อื การปฏบิ ัติงานศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

3.10) จัดท�ำข้อมูลส�ำเร็จรูปท้ังวิทยุ และโทรทัศน์ไว้ให้พร้อม เพราะสามารถใช้ ออกอากาศกรณีเกิดเหตุฉุกเฉินได้ทันที ไม่ว่าจะเป็นไตเต้ิลข่าวด่วน, ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน, ข้อความ ควรทราบส�ำหรับประชาชนเก่ียวกับการช่วยเหลือตนเองในภาวะวิกฤตต่าง ๆ เช่น ภาวะน้�ำท่วม ไฟป่า สึนามิ แผน่ ดนิ ไหว ฯลฯ 3.11) จัดหาอุปกรณ์ตัดต่อภาพและเสียงขนาดพกพาท่ีสามารถส่งภาพและเสียง จากพ้ืนท่ีเกิดเหตุกลับสถานี/ออกอากาศได้ทันที โดยมอบให้ทีมงานใช้งานท้ังยามปกติและยามฉุกเฉิน เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความคล่องตวั และเคยชินกับการใชอ้ ุปกรณ์อยูต่ ลอดเวลา 3.12) ประสานหน่วยงานท้องถิ่นที่สามารถขอความช่วยเหลือได้ยามฉุกเฉิน เช่น ขอใช้รถ เรือ เคร่ืองบินท่ีสามารถลงพื้นท่ีประสบภัยได้ ขอใช้อุปกรณ์และทีมงานสนับสนุน รวมถึง ภาพถ่ายจากทวี วี งจรปิด เพอื่ นำ� มาใชป้ ระกอบการรายงานเหตุการณ์ไดท้ ันท่วงที 3.13) เตรียมข้อมูลด้านกฎหมาย กฎระเบียบท่ีเกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงานในกรณี เกิดภัยพิบตั หิ รือเหตฉุ กุ เฉิน ดังนี้ 3.13.1) พระราชบญั ญตั ิการรักษาความมนั่ คงในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551 3.13.2) พระราชกำ� หนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉนิ พ.ศ. 2548 3.13.3) ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 116  ผู้ใดกระท�ำให้ปรากฏแก่ประชาชนด้วยวาจา หนังสือ หรือวิธีอื่นใดอันมิใช่เป็นการกระท�ำภายในความมุ่งหมายแห่งรัฐธรรมนูญ หรือมิใช่เพ่ือแสดงความคิดเห็น หรือติชมโดยสจุ รติ 1) เพ่ือให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในกฎหมายแผ่นดินหรือรัฐบาล โดยใช้กำ� ลงั ขม่ ขนื ใจ หรือใช้ก�ำลงั ประทษุ ร้าย 2) เพ่ือให้เกิดความปั่นป่วน หรือกระด้างกระเดื่องในหมู่ประชาชน ถึงขนาดท่ีจะกอ่ ความไม่สงบขึ้นในราชอาณาจกั ร 3) เพ่ือให้ประชาชนล่วงละเมิดกฎหมายแผ่นดิน ต้องระวางโทษ จำ� คุกไม่เกนิ เจด็ ปี มาตรา 117  ผู้ใดยุยงหรือจัดให้เกิดการร่วมกันหยุดงาน การร่วมกัน ปิดงานงดจ้าง หรือการร่วมกันไม่ยอมค้าขายหรือติดต่อทางธุรกิจ กับบุคคลใด ๆ เพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ในกฎหมายแผ่นดิน เพื่อบังคับรัฐบาลหรือเพ่ือข่มขู่ประชาชน ต้องระวางโทษจ�ำคุกไม่เกินเจ็ดปี หรือ ปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นส่ีพันบาท หรือท้ังจ�ำท้ังปรับ ผู้ใดทราบความมุ่งหมายดังกล่าวและเข้ามีส่วนหรือ เข้าช่วยในการร่วมกันหยุดงาน การร่วมกันปิดงานงดจ้างหรือการร่วมกันไม่ยอมค้าขายหรือติดต่อ ทางธรุ กจิ กับบคุ คลใด ๆ นั้น ต้องระวางโทษจำ� คกุ ไม่เกินสามปี หรือปรับไมเ่ กินหกพนั บาท หรอื ท้งั จำ� ท้ังปรับ ผู้ใดทราบความมุ่งหมายดังกล่าว และใช้ก�ำลังประทุษร้าย ขู่เข็ญ ว่าจะใช้ก�ำลังประทุษร้ายหรือท�ำให้ หวาดกลัวด้วยประการใด ๆ เพื่อให้บุคคลเข้ามีส่วนหรือเข้าช่วยในการร่วมกันหยุดงาน การร่วมกันปิด งานงดจ้างหรือการร่วมกันไม่ยอมค้าขายหรือติดต่อทางธุรกิจกับบุคคลใด ๆ น้ัน ต้องระวางโทษจ�ำคุก ไม่เกนิ หา้ ปี หรือปรับไมเ่ กิน หนง่ึ หม่ืนบาท หรอื ทั้งจ�ำทง้ั ปรับ 59คมู่ ือการปฏบิ ัติงานศนู ยข์ ้อมูลขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

มาตรา 157  ผู้ใดเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติ หนา้ ทโ่ี ดยมิชอบ เพอ่ื ใหเ้ กดิ ความเสียหายแกผ่ หู้ นง่ึ ผใู้ ด หรือปฏบิ ตั ิ หรือละเวน้ การปฏิบัติหน้าที่ โดยทจุ ริต ต้องระวางโทษจำ� คุกตงั้ แต่ หนึ่งปีถึงสิบปี หรือปรบั ต้ังแตส่ องพนั บาทถึงสองหม่ืนบาทหรือทง้ั จำ� ทงั้ ปรบั 3.13.4) พระราชบัญญัตริ ะเบยี บขา้ ราชการพลเรือน พ.ศ. 2535 มาตรา 81  ข้าราชการพลเรือนสามัญต้องสนับสนุนการปกครอง ระบอบประชาธิปไตย อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุขตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยด้วย ความบริสุทธ์ใิ จ มาตรา 82  ข้าราชการพลเรือนสามัญต้องปฏิบัติหน้าท่ีราชการ ด้วยความซื่อสัตย์สุจริต และเที่ยงธรรม ห้ามมิให้อาศัยหรือยอมให้ผู้อ่ืนอาศัยอ�ำนาจหน้าท่ีราชการของตน ไม่ว่าจะโดยทางตรง หรือทางอ้อมหาประโยชน์ให้แก่ตนเองหรือผู้อ่ืน การปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติ หนา้ ท่รี าชการโดยมิชอบ เพ่อื ให้ตนเองหรอื ผู้อนื่ ไดป้ ระโยชน์ท่ีมคิ วรได้ เป็นการทจุ รติ ต่อหนา้ ทร่ี าชการและ เปน็ ความผิดวินัยอยา่ งร้ายแรง 3.13.5) ระเบยี บสำ� นกั นายกรฐั มนตรี วา่ ดว้ ยการรกั ษาความปลอดภยั แหง่ ชาติ พ.ศ. 2552 และระเบียบสำ� นกั นายกรัฐมนตรี ว่าดว้ ยการรักษาความปลอดภยั แห่งชาติ (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2554 3.14) ทุกหน่วยงาน จัดท�ำรายการทรัพยากรที่ต้องใช้งาน รวมท้ังรายช่ือหน่วยงาน/ องคก์ ร ทั้งภาครัฐ เอกชน และองค์กรปกครองส่วนท้องถนิ่ ท่ีสามารถขอความอนุเคราะห์ยืมหรอื เชา่ ใชง้ าน หากมคี วามจ�ำเปน็ 3.15) ส�ำนักประชาสัมพันธ์เขต เวียนแจ้งรายการทรัพยากรที่มีอยู่ของหน่วยงาน ในพื้นท่ี ให้หน่วยงานในสังกัดทราบ เพื่อประโยชน์ในการขอความอนุเคราะห์ของหน่วยงานข้างเคียง หากมคี วามจ�ำเปน็ 4) การเตรยี มความพร้อมในดา้ นการควบคุมการออกอากาศ 4.1) ให้มีการก�ำหนดหน้าท่ีความรับผิดชอบ และระยะเวลา ตามภารกิจของแต่ละ หน่วยงานให้ชัดเจน เช่น ผู้ควบคุมการออกอากาศ ผู้ก�ำกับรายการ ผู้ควบคุมด้านเทคนิค เป็นต้น จัดท�ำ เปน็ ตารางเวรการปฏิบัตงิ านเป็นลายลกั ษณอ์ ักษร นำ� เสนอต่อผู้อ�ำนวยการสถานเี ป็นประจำ� ทกุ เดอื น 4.2) รายงานผลการปฏิบัติงานในการควบคุมการออกอากาศ น�ำเสนอต่อ ผู้อ�ำนวยการสถานี เป็นประจ�ำทุกวัน ในกรณีท่ีมีหน่วยงานรัฐร้องขอให้ออกอากาศแจ้งข่าวหรือเตือนภัย ให้ผู้ควบคุมการออกอากาศ เป็นผู้รายงานในเอกสารรายงานผลการออกอากาศ และเก็บรวบรวมเอกสาร หลักฐานจากผู้ร้องขอให้ออกอากาศ เพื่อรวบรวมรายงานต่อส�ำนักงาน กสทช. เม่ือมีประกาศแจ้งยกเลิก สถานการณ์ 60 คมู่ ือการปฏิบัติงานศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.2 ขัน้ ขณะเกดิ ภัย 4.2.1 การปฏบิ ตั ิงานประชาสมั พันธแ์ ละจัดการข่าวสารในชว่ งเรมิ่ ตน้ สถานการณ์ (24 ชัว่ โมงแรกหลงั เกิดเหตกุ ารณ)์ เมื่อเกิดสาธารณภัยหรือสถานการณ์ฉุกเฉิน ความต้องการด้านข้อมูลข่าวสารจะมีสูงมาก ในทันที ส่ือมวลชน ประชาชนและผู้ประสบภัยต้องการข้อมูลท่ีถูกต้องและทันเวลา เจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ (Public Information Officer : PIO) ท่ีอยู่ในพ้ืนที่เกิดเหตุมีหน้าที่ที่จะต้องเร่งจัดตั้งศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม เพ่ือรวบรวม จัดท�ำและเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร โดยใน 24 ช่ัวโมงแรกของการเกิดวิกฤตการณ์ เจ้าหน้าท่ี ประชาสมั พนั ธ์ชุดแรกมหี นา้ ท่ีตอ้ งดำ� เนนิ การ ท้งั กอ่ นการจัดตง้ั JIC และเตรยี มการจัดตั้ง JIC ดงั น้ี 1) จัดส่งทีมรวบรวมข้อมูลข่าวสารเบื้องต้น (Initial Response Information Officer) เข้าไปปฏิบัติงานในพ้ืนท่ีเกิดเหตุ เพื่อหาข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับวิกฤตการณ์ท่ีเกิดข้ึนในช้ันต้น แจ้งกลับมา ท่ีศูนย์ปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ หรือศูนย์ JIC ท่ีจะจัดตั้งขึ้นต่อไปแจ้งเจ้าหน้าที่ทุกคนท่ีมีชื่อในแผนเผชิญเหตุ ดา้ นสอ่ื สารประชาสมั พนั ธ์ ใหไ้ ปรายงานตัว ณ ที่ตงั้ หรือท่จี ดุ ก�ำหนดตามแผน 2) รายงานผมู้ ีอ�ำนาจสงั่ การ หรอื หัวหน้าเวรติดตามสถานการณ์ และเจ้าหน้าท่ีผ้ปู ฏิบตั งิ าน ตามค�ำสัง่ ที่ไดม้ ีการแตง่ ตัง้ ไว้ล่วงหน้าแล้ว 3) ประสานกับเจ้าหน้าที่ต�ำรวจท่ีท�ำหน้าท่ีจ�ำกัดวงรอบของสถานท่ีเกิดเหตุ (Containment) เพื่อก�ำหนดสถานท่ีรวมหรือจุดที่อนุญาตให้ส่ือมวลชนเข้าไปรายงานข่าวและถ่ายภาพได้จุดใดที่ใกล้ที่สุด และปลอดภัยที่สุด และไม่กดี ขวางการทำ� งานของเจ้าหน้าท่ี เพ่ือส่งผู้สอ่ื ข่าว และชา่ งภาพ ไปรวมปฏบิ ัติงาน ณ จุดน้ัน เจา้ หนา้ ทปี่ ระชาสัมพันธ์ชดุ แรกมีหน้าท่ตี อ้ งดำ� เนนิ การ ทงั้ ก่อนการจดั ตั้ง JIC และเตรียม การจดั ตั้ง JIC ดังนี้ ข้ันตอน การปฏบิ ัติ P £ 1 เขา้ รว่ มและรบั ฟงั การบรรยายสรุปเบอื้ งต้นจากผบู้ ญั ชาการเหตุการณแ์ ละ กองบัญชาการเหตุการณ์ £ 2 ตดิ ตง้ั โทรศพั ทแ์ ละจัดทำ� /จดั หาเว็บไซต์เฉพาะสำ� หรับการใหข้ อ้ มูลและตอบขอ้ ซักถาม £ ทางโทรศพั ทแ์ ละอีเมล์จากสอ่ื มวลชน ผมู้ สี ่วนไดเ้ สียและประชาชนท่วั ไป £ 3 รวบรวมข้อเท็จจริงเบือ้ งต้นเกยี่ วกับเหตุการณ์ - ใคร ท�ำอะไร ทีไ่ หน เม่ือไหร่ ท�ำไม และอยา่ งไร 4 ใชข้ อ้ เทจ็ จริงท่ีรวบรวมไดใ้ นการตอบข้อซักถาม 61คมู่ ือการปฏิบัติงานศนู ยข์ ้อมูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ขน้ั ตอน การปฏิบัติ P £ 5 ก�ำหนดตัวบคุ คลเพ่ือปฏิบตั ิงานในต�ำแหน่งตอ่ ไปน้ีตามความเหมาะสมและจำ� เปน็ : £ ผูช้ ่วยด้านส่อื มวลชนสัมพันธ์ 1. ใช้โทรศพั ทท์ ่ตี ิดตงั้ ตามขอ้ 2 เพอ่ื รบั สายจากส่ือมวลชน ผูม้ ีสว่ นได้เสยี และสาธารณชน 2. บนั ทึกช่ือ หมายเลขโทรศัพท์ หน่วยงานหรือท่อี ยู่ของผู้โทร วนั ท่ี/เวลา ของการโทร ข้อมลู ท่ีตอ้ งการ และกำ� หนดเวลาในการรบั ขอ้ มลู เพ่ิมเติม (ตวั อย่างแบบบนั ทึกการสอบถามข้อมลู ตามภาคผนวก) 3. ใชข้ อ้ มลู จากข่าวแจกท่ไี ดร้ ับอนมุ ัติเรยี บรอ้ ยแล้วและข้อเทจ็ จรงิ ท่ไี ด้จาก การรวบรวมเพือ่ ตอบค�ำถามสื่อมวลชน (ตวั อยา่ งเอกสารตามภาคผนวก) £ ผ้ชู ่วยด้านการรวบรวมข้อมลู 1. รวบรวมขอ้ มูลเหตุการณ์ที่ไดร้ บั การตรวจสอบแล้วจากแหล่งต่าง ๆ จากหน่วยงานท่รี ับผิดชอบสถานการณท์ ัง้ หมด 2. สง่ มอบข้อมลู นี้ให้แก่เจ้าหน้าที่ที่ท�ำหน้าทต่ี อบข้อซกั ถามและเขียนขา่ ว £ ผชู้ ว่ ยด้านการผลติ ข้อมูลขา่ วสาร 1. น�ำขอ้ เทจ็ จริงทร่ี วบรวมได้ มาเรียบเรยี งเป็นสองหรือสามประโยค เพ่อื ตอบวา่ ใครทำ� อะไร เมอ่ื ไหร่ ท่ีไหน ท�ำไม และอยา่ งไร หมายเหต:ุ การตอบคำ� ถาม “ท�ำไม” และ “อย่างไร” ของหลาย ๆ เหตกุ ารณอ์ าจยังไมส่ ามารถระบไุ ด้ เนื่องจากข้อเทจ็ จรงิ เหล่านอ้ี าจปรากฏ หลงั จากการสืบสวนสอบสวนแลว้ เท่าน้นั ) 2. นำ� ข้อมูลขา่ วสารและขอ้ เท็จจริงที่เหลอื มาทำ� เปน็ ลำ� ดับหัวข้อย่อย แยกทีละบรรทัด พร้อมรายชื่อหน่วยงานรับผิดชอบ ประเภทและ จำ� นวนอุปกรณท์ ต่ี ้องใช้ ฯลฯ ) ตัวอยา่ งเช่น หน่วยงานที่รว่ มในการกูภ้ ัย ไดแ้ ก่ n  ..................................................................................................................... n  ..................................................................................................................... ชนดิ และจำ� นวนของเครือ่ งมืออุปกรณท์ ่ใี ช้ในการกภู้ ยั ไดแ้ ก่ n  ..................................................................................................................... n  ..................................................................................................................... หมายเหต:ุ ขา่ วแจกควรมีความยาวเพียงหน่งึ หนา้ กระดาษ หากมขี อ้ มูลอ่ืน ๆ เพ่มิ เติม ควรทำ� เป็นเอกสารขอ้ มูล (Fact Sheet) แยกตา่ งหาก 62 ค่มู อื การปฏบิ ัตงิ านศนู ย์ขอ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ข้นั ตอน การปฏิบัติ P £ 3. เรยี บเรียงเน้อื หาและตรวจสอบตวั สะกดขา่ วแจกให้ถูกตอ้ ง น�ำเสนอ PIO £ เพ่อื ขอความเห็นชอบในเบื้องตน้ จากนัน้ PIO นำ� เสนอผ้บู ัญชาการเหตกุ ารณ์ และกองบญั ชาการเหตกุ ารณเ์ พอ่ื เห็นชอบและอนุมตั ใิ หเ้ ผยแพร่ 4. สง่ ตอ่ ข่าวเผยแพรท่ ี่ไดร้ บั การอนมุ ัตแิ ล้วให้แก่ผู้ชว่ ยด้านสื่อมวลชนสัมพันธ์ 5. กระจายขา่ วไปยงั ผู้ส่อื ขา่ วและผูท้ ีเ่ กี่ยวข้อง 6 การพิจารณาเลอื กสถานทีส่ �ำหรบั จัดต้ังศูนย์ JIC ควรเปน็ ไปตามเกณฑ์ต่อไปน:้ี n  มีพน้ื ทีเ่ พียงพอสำ� หรบั เจ้าหนา้ ท่ีที่ตอ้ งปฏบิ ตั งิ าน n  สามารถตดิ ต้ังโทรศพั ท/์ เครื่องแฟกซ์ได้ n  มีปลกั๊ ไฟและ/หรอื สายไฟทไี่ ด้มาตรฐานความปลอดภยั ทเี่ พียงพอ n  สามารถติดตั้งหรือมีเคร่อื งถ่ายเอกสาร n  มอี ุปกรณ์คอมพิวเตอรแ์ ละสามารถเข้าถึงอินเทอร์เน็ต n  มีที่ตง้ั อยูใ่ กลก้ ับกองบัญชาการเหตุการณ์ หรือศูนย์ปฏิบัตกิ ารภาวะฉกุ เฉนิ (EOC) 7 จดั หาเจา้ หนา้ ท่สี นบั สนนุ เพม่ิ เตมิ โดยควรเปน็ เจา้ หนา้ ทที่ ีไ่ ด้รับการฝกึ อบรม ในดา้ นการประชาสัมพันธ์และการจดั การข้อมูลข่าวสารในภาวะวิกฤต การปฏิบัติงาน ในศูนยข์ ้อมลู ข่าวสารรว่ ม และกองบัญชาการเหตุการณ์ รวมถงึ จดั หาหรือรอ้ งขอ การสนบั สนนุ อปุ กรณ์ทจี่ �ำเปน็ อน่ื ๆ จากส่วนงานสนับสนนุ 63คู่มือการปฏิบตั งิ านศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.2.2 การจัดต้งั ศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม เม่ือมีวิกฤตการณ์เกิดข้ึน หากเกิดในต่างจังหวัด เจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์พื้นท่ีจังหวัดน้ัน ๆ จะท�ำหน้าที่เป็นผู้รวบรวมข้อมูลข่าวสารเบื้องต้น (Initial Response Information Officer) หากเกิดข้ึน ในส่วนกลาง ส�ำนักข่าว กรมประชาสัมพันธ์จะมอบหมายผู้สื่อข่าวจ�ำนวนหนึ่งไปปฏิบัติหน้าท่ีน้ี และ เมื่อเจ้าหน้าท่ีประชาสัมพันธ์ (PIO) ซึ่งจะเป็นหัวหน้า JIC เดินทางเข้าถึงพื้นท่ีเกิดเหตุ จะรับมอบงาน จาก Initial Response Information Officer พร้อมเตรยี มการจดั ตงั้ JIC ตามข้ันตอน ดงั น้ี ขัน้ ตอน การปฏบิ ตั ิ P £ 1 เจ้าหนา้ ท่ีประชาสัมพนั ธ์ (PIO) รบั ฟงั สรปุ เหตุการณ์และข้อมลู สำ� คัญจากเจา้ หนา้ ที่ £ Initial Response Information Officer £ £ 2 แต่งตั้งผูม้ ปี ระสบการณ์มากที่สุดเปน็ ผู้จัดการ APIO / JIC โดยตอ้ งเป็น £ ผทู้ ่ีสามารถปฏิบัติงานใหบ้ รรลุเป้าหมายตามทร่ี ะบไุ ว้ในหนา้ ท่คี วามรบั ผดิ ชอบ £ £ 3 แตง่ ต้งั ผู้มีประสบการณ์เปน็ APIO ดา้ นการรวบรวมข้อมลู ข่าวสาร โดยต้องเปน็ ผทู้ ี่สามารถปฏิบัตงิ านให้บรรลเุ ป้าหมายตามทรี่ ะบุไว้ในหนา้ ท่ีความรับผิดชอบ 4 แตง่ ตง้ั ผู้ที่มปี ระสบการณ์เป็น APIO ด้านการผลิตขอ้ มลู ข่าวสาร โดยต้องเป็น ผ้ทู ส่ี ามารถปฏบิ ัตงิ านใหบ้ รรลุเป้าหมายตามท่รี ะบุไว้ในหน้าท่คี วามรบั ผิดชอบ 5 แตง่ ตั้งผทู้ มี่ ปี ระสบการณ์เป็น APIO ด้านสือ่ มวลชนสัมพันธ์ โดยตอ้ งเป็น ผู้ทส่ี ามารถปฏบิ ัติงานใหบ้ รรลุเปา้ หมายตามที่ระบุไวใ้ นหน้าท่คี วามรบั ผดิ ชอบ 6 แต่งตงั้ ผทู้ มี่ ปี ระสบการณ์เป็น APIO ด้านชมุ ชนสัมพันธ์ โดยตอ้ งเป็น ผทู้ ี่สามารถปฏิบัติงานใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายตามที่ระบไุ ว้ในหน้าที่ความรับผดิ ชอบ 7 ก�ำกับดแู ลให้มีการปฏิบตั ิงานครบวงจรตามแผนภาพด้านลา่ งนี้ (GรaวtบhขรeวอrมงInเขหcอ้ ตiมdุกลู eาขnร่าณtวD์สaาtรa) (Inเfผoยrแปmพระรtจh่/แำ�eวจPนั้งขuา่bวlic) (AnalyzeวขิเสPคา่าuรวธbาสาะlราiหcณร์ขจIชn้อานfมกoูลrmation) 64 คูม่ ือการปฏบิ ัติงานศนู ยข์ อ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

การจัดตั้งศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมเพ่ือปฏิบัติงานประชาสัมพันธ์และจัดการด้านข้อมูลข่าวสาร ต้องด�ำเนินการโดยเร็วท่ีสุด เพ่ืออ�ำนวยความสะดวกและจัดระเบียบการท�ำงานของส่ือมวลชนท่ีอ�ำนวย ประโยชน์ในการท�ำงานร่วมกัน ระหว่างเจ้าหน้าที่บริหารเหตุการณ์วิกฤตและส่ือมวลชน ทั้งน้ี เม่ือมีการตั้ง กองบัญชาการเหตุการณ์ หรือศูนย์อ�ำนวยการร่วม ควรจะมีการจัดต้ังศูนย์ปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ข้ึน ภายในกองบัญชาการเหตุการณ์ ขณะที่การจัดตั้งศูนย์แถลงข่าวแก่ส่ือมวลชนหรือศูนย์ปฏิบัติงานส�ำหรับ ส่ือมวลชนควรอยู่คนละที่กับศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมหรือศูนย์ปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ของกองบัญชาการ เหตกุ ารณ์ 4.2.3 การประชุมช้แี จงสรปุ สถานการณ์ เมื่อมีวิกฤตการณ์เกิดข้ึน จะมีความสับสนวุ่นวายเกิดข้ึนมากมาย สิ่งที่ส�ำคัญท่ีสุด เม่อื ทมี เฉพาะกจิ ปฏิบัตงิ านประชาสมั พนั ธ์มารายงานตัว ณ ทเ่ี กิดเหตุ หรอื จดุ ปฏิบัติงาน ต้องมีการประชมุ ชแี้ จงสรุปสถานการณท์ ่เี ป็นปจั จบุ นั ทส่ี ุดใหท้ ราบ และเขา้ ใจตรงกนั 4.2.4 การแบง่ มอบหน้าทแ่ี ละการจัดชดุ ปฏบิ ัตงิ าน เมื่อทราบสถานการณ์ท่ีเกิดข้ึนและความเป็นไปได้ของเหตุการณ์ท่ีจะด�ำเนินต่อไป เจ้าหน้าท่ี ประชาสัมพันธ์หรือหัวหน้าชุดปฏิบัติการประชาสัมพันธ์จะต้องวางแผนจัดทีมปฏิบัติงาน ซ่ึงท่ีส�ำคัญ จะประกอบด้วยทมี ต่าง ๆ ดงั นี้ n ชุดรวบรวมขอ้ มลู ขา่ วสารเบอ้ื งตน้ ณ ทเี่ กดิ เหตุ n ชดุ ปฏิบตั ิงาน ณ ศูนยป์ ระชาสมั พันธ์ ประจำ� กองบญั ชาการเหตุการณ์ n ชดุ ปฏิบตั งิ าน ณ ศนู ยป์ ระชาสมั พนั ธ์หรือศนู ย์ขอ้ มูลข่าวสารในพื้นทเี่ กดิ เหตุ n ชดุ ปฏบิ ตั ิงาน ณ ศนู ยแ์ ถลงขา่ ว หรือศูนย์ส่อื มวลชน ในสถานการณ์ท่ีต่อเน่ืองยาวนานกินเวลาหลายวันติดต่อกัน จ�ำเป็นต้องจัดชุดปฏิบัติงาน เปน็ ผลัด โดยปกติ แตล่ ะผลัดจะทำ� งานประมาณ 8-12 ชวั่ โมง n เจ้าหน้าทตี่ อบข้อซกั ถามทางโทรศพั ท์ จากกลุม่ เป้าหมายตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ ญาติผ้ปู ระสบภยั จากหน่วยงานหรอื องคก์ รท่เี กีย่ วขอ้ ง จากผู้สื่อขา่ ว สือ่ มวลชน หรือจากประชาชนผู้สนใจ ข่าวสารท่ัวไป รวมทั้งกลุ่มเป้าหมายต่างประเทศ ต้องมีการชี้แจงวิธีการปฏิบัติงาน เช่น การจดบันทึกข้อมูลค�ำถาม แนวทางค�ำตอบที่ให้และต้องได้รับการชี้แจงข้อมูล รวมท้ังสถานการณ์ให้ทราบและเข้าใจตรงกันอย่างเป็นระยะโดยสม�่ำเสมอ เพื่อจะได้ ใหข้ อ้ มูลขา่ วสารในทศิ ทางเดยี วกัน ไมข่ ดั แย้งกนั และถูกตอ้ งตรงกนั 4.2.5 เครอื่ งมือ อปุ กรณ์ท่จี �ำเป็นต่อการปฏบิ ัติงาน n โทรศัพท์ โทรสาร n เคร่ืองคอมพิวเตอร์ พรอ้ มปรน้ิ เตอร์ และการเช่อื มโยงระบบอนิ เทอรเ์ น็ต n เครือ่ งถา่ ยเอกสาร n วิทยุสื่อสารสำ� หรับตดิ ตอ่ กบั หนว่ ยอื่นในกองบัญชาการเหตกุ ารณ์ 65คมู่ อื การปฏิบตั งิ านศนู ย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n เครื่องรับโทรทัศน์ เคร่ืองรับวิทยุ และหนังสือพิมพ์ ส�ำหรับตรวจติดตามเฝ้าฟังและ ประเมนิ ทศิ ทางการรายงานข่าวของสื่อมวลชน n กล้องโทรทัศน์ กลอ้ งถ่ายภาพนง่ิ อปุ กรณ์ใหแ้ สง – ไฟ เครื่องตัดตอ่ เทปโทรทศั นก์ ระเป๋าหิว้ ปล๊กั ไฟฟ้าเสียบได้หลายเต้า n กระดานไวท์บอร์ด ส�ำหรับจดบันทึกเหตุการณ์ส�ำคัญ ๆ หัวข้อข่าวแจก ประเด็น การแถลงข่าวแต่ละครั้ง และข้อมูลการประเมินสถานการณ์ ตลอดจนการประเมิน การรับรู้ / ทัศนคตขิ องสาธารณชน และสอื่ มวลชน n ในการปฏิบัติงาน ณ พ้ืนท่ีเกิดเหตุซ่ึงอยู่นอกอาคารสถานท่ี ควรเตรียมการจัดท�ำ เคร่ืองมืออุปกรณ์ในลักษณะเคล่ือนย้ายได้ไว้ล่วงหน้า เม่ือเกิดเหตุจะได้น�ำติดตัว ไปใช้ได้โดยสะดวก รวมถึงการจัดเตรียมเครื่องมือติดต่อสื่อสารเคลื่อนท่ี เช่น วิทยุส่ือสาร โทรศัพท์มือถือ คอมพิวเตอร์กระเป๋าหิ้ว ท่ีสามารถส่งโทรสารได้ด้วย เพ่อื ใชป้ ระโยชน์ในการสง่ ขอ้ มลู ข่าวสารจากพ้นื ทเ่ี กดิ เหตุ 4.2.6 การกำ� หนดกลุม่ เปา้ หมายและความต้องการดา้ นขา่ วสาร ในสถานการณ์วิกฤตแต่ละชนิด จะมีผู้เก่ียวข้องหรือกลุ่มเป้าหมายส�ำหรับการส่ือสาร ประชาสัมพันธ์หลายกลุ่ม และมีความต้องการข้อมูลข่าวสารแตกต่างกัน มีความส�ำคัญเร่งด่วน ที่จะต้อง ได้รับข้อมูลข่าวสารท่ีจ�ำเป็นมากน้อยไม่เท่ากัน บางกลุ่มจ�ำเป็นต้องได้รับข้อมูลข่าวสารโดยเร็วท่ีสุด เพื่อมิให้เกิดอันตราย เจ้าหน้าที่สารนิเทศหรือหัวหน้าชุดปฏิบัติการประชาสัมพันธ์จะต้องประเมินสถานการณ์ และก�ำหนดกลุ่มเป้าหมายที่ต้องการข่าวสารชนิดต่าง ๆ โดยเร็วที่สุด กลุ่มเป้าหมายส�ำคัญในเหตุการณ์วิกฤต ส่วนใหญ่ ไดแ้ ก่ n ประชาชนผูป้ ระสบภัย เชน่ ผู้ทีอ่ ยใู่ นพืน้ ท่นี ำ้� ท่วม n ญาตผิ ูเ้ สยี ชวี ิต ผไู้ ด้รบั บาดเจบ็ ผูต้ ิดอยใู่ นอนั ตราย หรือญาตขิ องตวั ประกัน n ประชาชนผ้อู ยู่ในพน้ื ทีเ่ สีย่ งภยั ตอ้ งได้รบั การอพยพ n สอ่ื มวลชน n ผู้ตอ้ งสงสัยว่าไดร้ บั เชอ้ื โรคในกรณีก่อการร้ายและมกี ารใชอ้ าวุธชวี ภาพ รวมถึง ผสู้ มั ผสั ใกล้ชดิ กลุ่มเส่ยี งตอ่ การเป็นเปา้ หมายโจมตี n ผู้แทนชมุ ชน n ผู้บริหารระดับสงู n เจ้าหน้าท่ีของฝา่ ยอ่ืน ๆ ที่เกี่ยวข้องในการแกไ้ ขวิกฤตการณ์ n ผู้แทนองคก์ ร/หน่วยงานระหว่างประเทศ n นักกฎหมาย n ฯลฯ 66 คู่มือการปฏบิ ตั งิ านศูนย์ขอ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.2.7 การกำ� หนดเนอื้ หาของข้อมลู ขา่ วสารทจี่ ะเผยแพร่ 1) เม่ือทราบกลุ่มเป้าหมายและความต้องการข้อมูลข่าวสารของกลุ่มเป้าหมาย แต่ละกลุ่มแล้วจะต้องพิจารณาก�ำหนดเนื้อหาของข้อมูลข่าวสารที่จะเผยแพร่เพ่ือตอบสนองความต้องการ ของกลุ่มเป้าหมาย ขณะเดียวกันก็เป็นการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารท่ีรัฐบาลหรือกองบัญชาการเหตุการณ์ ตอ้ งการส่ือสารกบั กลมุ่ เปา้ หมายดว้ ย 2) ในขณะเกิดเหตุวิกฤต ต้องคิดต่อเน่ืองทุกวันว่า ประเด็นที่ท่านจะส่ือสารไปยัง กลมุ่ เป้าหมายตา่ ง ๆ ในแตล่ ะวัน ในแต่ละชว่ งเวลา และในแตล่ ะสถานการณ์ท่เี ปลี่ยนแปลงไปคืออะไร 3) จะต้องพบปะพูดคุยกับเจ้าหน้าที่ที่รู้ดีและเช่ียวชาญและช�ำนาญในประเด็นเหล่านั้น เพอ่ื ทำ� ความเขา้ ใจเร่ืองราวและเรยี บเรียงใหอ้ ยใู่ นรปู แบบภาษาทเี่ ข้าใจงา่ ย 4) ต้องพิจารณาว่าในแต่ละประเด็นของเร่ืองราว จะให้ข้อมูลข่าวสารได้มากน้อยเพียงใด จงึ จะเกิดประโยชนแ์ กท่ กุ ฝ่าย 5) กลุ่มเป้าหมายแต่ละกลุ่มมีความสนใจในประเด็นของแต่ละเร่ืองราวแตกต่างกัน ออกไปต้องหาวิธีเรียบเรียงเน้ือหาของข่าวสารให้เหมาะสมกับความต้องการของแต่ละกลุ่ม เช่น ประชาชน ที่อยู่พื้นที่ท่ีต้องอพยพ ต้องการทราบว่ามีความจ�ำเป็นมากน้อยเพียงใดจะต้องละท้ิงบ้านเรือน และอพยพ ไปอยทู่ อ่ี ื่น จะตอ้ งอยู่นานแคไ่ หน ใครจะดแู ลรกั ษาความปลอดภยั ของบ้านเรอื น ข้าวของ การอพยพจะตอ้ ง ทำ� อย่างไร จะนำ� ส่ิงของอะไรตดิ ตวั ไปไดบ้ ้าง 6) รวบรวมข้อมูลข่าวสารให้มากที่สุด จากการพูดคุยกับผู้สื่อข่าว ค้นหาในอินเทอร์เน็ต คาดคะเนความต้องการของกลุ่มเป้าหมาย ส�ำรวจสอบถามความคิดเห็นของผู้คนในชุมชนที่ได้รับผลกระทบ แลว้ น�ำมาก�ำหนดเนือ้ หาของข่าวสารทีจ่ ะเผยแพร่ 7) ในบางสถานการณ์ ต้องเข้าใจมารยาทและจิตวิทยาในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร เช่น ในวัฒนธรรมของประเทศตะวันตก จะไม่มีการเปิดเผยชื่อของผู้ประสบอุบัติเหตุแก่ส่ือมวลชน เช่น กรณีเคร่ืองบินของกองทัพอากาศตก จนกว่าจะแน่ใจว่าญาติของผู้เสียชีวิต หรือบาดเจ็บได้รับ การแจ้งเหตุแล้ว เนื่องจากเป็นมารยาทในการปฏิบัติที่ให้เกียรติแก่ญาติผู้เคราะห์ร้าย นอกจากน้ัน สอ่ื มวลชนตะวันตกจะไม่เผยแพร่ภาพของผู้เสียชีวติ เพราะถือเปน็ การไม่ให้เกียรติแกผ่ ตู้ าย 4.2.8 การก�ำหนดกลยทุ ธแ์ ละส่อื ที่ใช้ในการสื่อสารประชาสมั พนั ธ์ 1) ก�ำหนดส่ือประชาสัมพันธ์และช่องทางการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารท่ีมีประสิทธิภาพ และเหมาะสมกบั แตล่ ะกลมุ่ เชน่ การจัดแถลงข่าว การใหส้ มั ภาษณ์ การรายงานขา่ วเรง่ ดว่ น การเผยแพรข่ ่าว ผ่าน Website ทางอนิ เทอรเ์ น็ต การประชุมผแู้ ทนชมุ ชน/อาสาสมคั รเพอ่ื แจง้ ข่าว เปน็ ตน้ 2) ส�ำหรับบางสถานการณ์ อาจจ�ำเป็นต้องใช้จิตวิทยาในการติดต่อสื่อสารเน่ืองจาก มคี วามละเอียดออ่ นของประเด็นปัญหาและลักษณะเฉพาะของกลมุ่ เป้าหมายแตกต่างกันไป เช่นการสื่อสาร กับชาวบ้านท่ีจ�ำเป็นต้องถูกอพยพออกจากพื้นที่อันตราย แต่ไม่เต็มใจจะอพยพ เพราะจะไม่เห็นความจ�ำเป็น หรอื เพราะเป็นห่วงขา้ วของ หรือกรณีท่ีต้องเปลย่ี นการประกอบอาชีพใหม่ แตช่ าวบา้ นไม่ยินยอมปฏิบตั ติ าม 3) กลุ่มเป้าหมายบางกลุ่มจ�ำเป็นต้องสื่อสารโดยใช้ภาษาถ่ิน หรือต้องสื่อสารผ่านผู้น�ำ ท้องถนิ่ ผนู้ �ำชมุ ชน หรือกลุม่ อนื่ ที่เขาเช่ือถอื ไว้วางใจ เป็นต้น 67ค่มู อื การปฏิบัติงานศูนยข์ ้อมูลขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4) ในบางสถานการณ์ เคร่ืองมือสื่อสารประชาสัมพันธ์ปกติไม่สามารถใช้การได้ เช่น ในสถานการณ์นำ�้ ทว่ ม สายโทรศพั ท์ ไฟฟา้ ถกู ตัดขาด อาจจำ� เปน็ ต้องใช้โทรโข่ง หรือ ต้องใชเ้ ฮลิคอปเตอร์ ในการเขา้ ถึงกลมุ่ เปา้ หมาย หรอื จะใชส้ ญั ญาณการติดต่อสื่อสารเป็นอย่างอน่ื เช่น แสงไฟ หรืออยา่ งเหตุการณ์ ตึกถล่มท่ีมีผู้ถูกฝังอยู่ภายใต้ซากปรักหักพัง อาจจ�ำเป็นต้องหย่อนเคร่ืองรับวิทยุทรานซิสเตอร์ลงไปในร่อง เพอ่ื พูดกบั ผตู้ ดิ อยู่ใต้ซากผา่ นรายการวิทยุ เปน็ ตน้ 5) ปฏบิ ัตงิ านแบบเครอื ข่าย บางครง้ั อาจจำ� เป็นตอ้ งใชส้ ่อื บุคคล ซงึ่ บุคลากรทางราชการ มีไม่พอ สามารถใช้อาสาสมัครท่ีมีอยู่ในท้องถ่ินท่ีผ่านการฝึกอบรมมาแล้วหรือใช้อาสาสมัครขององค์กร ภาคเอกชนเข้าช่วย การใช้สื่อประชาสัมพันธ์ของเจ้าหน้าท่ีภาครัฐส่วนใหญ่จะนึกถึงแต่สื่อท่ีรัฐเป็นเจ้าของ โดยลืมนกึ ถึงสอ่ื ในภาคเอกชน ซึง่ พรอ้ มท่จี ะใหค้ วามร่วมมือเผยแพรข่ ้อมลู ขา่ วสารทสี่ �ำคญั และจ�ำเปน็ 6) ส่อื ประชาสมั พนั ธ์เครอื ข่ายในพื้นที่ ประกอบด้วย n ส�ำนักงานประชาสัมพนั ธ์จงั หวดั n สถานวี ิทยกุ ระจายเสียงแห่งประเทศไทย n สถานีวทิ ยโุ ทรทัศนแ์ ห่งประเทศไทย n หนังสอื พมิ พท์ ้องถิ่น n สถานีวทิ ยุท้องถ่นิ n สถานีโทรทศั นท์ ้องถ่นิ n สถานีวทิ ยทุ หาร n สถานีวทิ ยตุ �ำรวจ n เครือข่ายอาสาสมัครปอ้ งกนั ภัยฝา่ ยพลเรอื นของกระทรวงมหาดไทย n เครือขา่ ยอาสาสมคั รสาธารณสุขประจำ� หมู่บ้านของกระทรวงสาธารณสขุ n เครือข่ายอาสาสมคั รประชาสมั พันธ์ประจ�ำหม่บู า้ นและชุมชนของกรมประชาสมั พนั ธ์ n ชมรมนกั จัดรายการวิทยุชายแดนของกระทรวงต่างประเทศ n คณะกรรมการร่วมระดบั ทอ้ งถน่ิ n หอกระจายข่าว n ฯลฯ 7) บางสถานการณ์ สถานท่ีไม่อ�ำนวยให้ผู้สื่อข่าวเข้าไปท�ำข่าวพร้อมกันเป็นจ�ำนวนมากได้ จ�ำเป็นต้องใช้ระบบ Media Pool โดยให้สื่อมวลชนแต่ละแขนงจัดส่งผู้แทนจ�ำนวนหน่ึงมาปฏิบัติงานภายใต้ การอ�ำนวยความสะดวกและจดั ระเบยี บของเจ้าหน้าที่ 8) ในกรณีท่ีไม่สามารถอนุญาตให้สื่อมวลชนเข้าถ่ายภาพหรือรายงานข่าวในพ้ืนท่ี เกดิ เหตุการณ์ได้ เนอ่ื งจากเหตผุ ลดา้ นความปลอดภยั ศนู ยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ มหรือ JIC จะตอ้ งจดั ทำ� ข่าวแจก รวมทัง้ ภาพข่าว ทงั้ ภาพนิ่งและวดิ ีโอแก่สือ่ มวลชน 9) ใชส้ ่ืออเิ ลก็ ทรอนิกสช์ ่วยในการเผยแพร่ข้อมลู ข่าวสารทางระบบอินเทอร์เน็ต 68 คมู่ ือการปฏิบัตงิ านศนู ยข์ อ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.2.9 การแตง่ ตงั้ โฆษกเหตกุ ารณ์ 1) ต้องมีการแต่งต้ังโฆษกของเหตุการณ์อย่างน้อย 1 คน เพื่อท�ำหน้าท่ีแถลงข่าว ให้สัมภาษณ์ และตอบค�ำถามของสื่อมวลชน ท้ังนี้ เพื่อให้การให้ข้อมูลข่าวสารเป็นไปในทิศทางเดียวกัน ป้องกันการสับสน โฆษกยังท�ำหน้าท่ีเป็นกันชนให้แก่ผู้บังคับบัญชาระดับสูง และเปิดโอกาสให้ผู้บัญชาการ เหตุการณ์มีเวลาบริหารวิกฤตการณ์ได้อย่างเต็มที่ อย่างไรก็ตาม ผู้มีอ�ำนาจตัดสินใจ เช่น ผู้บัญชาการ เหตุการณ์ หรือผู้บริหารระดับสูงจ�ำเป็นต้องให้ข้อมูลข่าวสารแก่ส่ือมวลชนและสาธารณชนด้วยตนเองบ้าง เป็นครั้งคราวเพ่ือให้ความม่ันใจแก่สาธารณชน รวมทั้งเพ่ือขอความร่วมมือในสิ่งที่ส�ำคัญและจ�ำเป็น ดังน้ัน เจ้าหน้าที่จัดการแถลงข่าวควรจัดก�ำหนดการแถลงข่าวเป็นช่วง ๆ ตลอดเวลาท่ีมีวิกฤตการณ์ จนกระทั่ง เหตุการณ์จบลง พร้อมก�ำหนดตัวผู้แถลงข่าว ประเด็นที่จะแถลง ก�ำหนดกฎเกณฑ์ของการแถลงและ ท�ำข่าว เป็นต้น แจ้งให้ผู้สื่อข่าวรู้ว่าเขาจะท�ำอะไรได้บ้างหรือไม่ได้บ้าง เขาจะต้องปฏิบัติอย่างไร เขาจะไป ที่จดุ ใดไดห้ รือไม่ได้แลว้ แจง้ ให้สือ่ มวลชนทราบล่วงหนา้ โดยท่วั ถงึ กนั 2) การจัดเตรียมประเดน็ ข้อมูลข่าวสารให้กับโฆษก (Speaker Preparation) การเตรยี ม ประเดน็ ข้อมลู ขา่ วสาร และเตรียมความพร้อมแก่โฆษกส�ำหรบั การแถลงขา่ วและการใหส้ ัมภาษณ์ส่ือมวลชน มีขนั้ ตอนดังน้ี n เตรียมร่างค�ำแถลง เร่ิมต้นด้วยเน้ือหาท่ีแสดงถึงความตั้งใจจริงในการรับผิดชอบ ต่อเหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้น แสดงความเห็นอกเห็นใจ ความห่วงใย วิธีคิดให้นึกถึงว่า ท่านเองเป็นผู้ที่ได้รับความเดือดร้อน ท่านต้องการได้ยินผู้รับผิดชอบกล่าวถึงสิ่งใด ใหเ้ ขยี นสง่ิ นัน้ ลงไป ตัวอย่างเชน่ “ก่อนที่จะพูดถึงรายละเอียดเก่ียวกับเหตุการณ์ที่เกิดข้ึน ขอเรียนให้ท่านทั้งหลาย ทราบว่า สิ่งท่ีรัฐบาล (ชื่อหน่วยงาน/องค์กร/บริษัท) ห่วงใยมากท่ีสุดคือความ ปลอดภัยของคนในชุมชนแห่งน้ี” หรือ “วัตถุประสงค์ท่ีส�ำคัญท่ีสุดในการปฏิบัติการ ครั้งนี้คอื การแก้ไขสภาพเนา่ เสียของแมน่ �้ำนี้ ให้คืนสู่สภาวะท่ีบรสิ ทุ ธิ์อยา่ งท่ีเคยเป็น มาก่อนหนา้ น”้ี n จากนั้นให้กล่าวถึงประเด็นส�ำคัญ ๆ ท่ีท่านต้องการเน้น 3 ประเด็น ก่อนท่ีจะ เขา้ ตวั เนื้อเรอ่ื ง ตัวอยา่ งเช่น “เราก�ำลังจะขจัดคราบน�้ำมันออกจากสภาพแวดล้อม ปกป้องพื้นที่ที่เสียหาย หรือถูกท�ำลายได้ง่าย และฟื้นฟูชีวิตสัตว์ป่า รวมท้ังพันธุ์ไม้ในบริเวณที่เปื้อน คราบน�ำ้ มันทั้งหมด” n กลา่ วซ�ำ้ ในประเด็นแรกท่ที า่ นเอ่ยถึงไปแลว้ และให้ข้อเท็จจรงิ สกั 2 – 4 ประเดน็ เพือ่ สนับสนนุ ค�ำกลา่ วน้นั ตัวอยา่ งเชน่ “เราก�ำลังขจัดคราบน้�ำมันออกจากสภาพแวดล้อม วันนี้เราใช้เคร่ืองตัก ตักคราบ น�้ำมันออกไปจากแม่น�้ำได้ประมาณ 500 แกลลอน คนงานก�ำลังท�ำความสะอาด บริเวณชายหาด ด้วยการใช้ผืนผ้าขนาดใหญ่ดูดซับน�้ำมันบนชายหาดออกทิ้งไป โดยรวมเราสามารถขจดั คราบน้ำ� มนั ได้แลว้ ทงั้ หมดกวา่ 1 ล้านแกลลอน” 69ค่มู ือการปฏบิ ัติงานศูนย์ขอ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n ท�ำซ�้ำในข้ันตอนท่ี 3 ด้วยการกล่าวถึงประเด็นที่สองและสาม ที่ท่านเอ่ยไว้ใน ข้นั ตอนท่ี 2 n ก่อนจะสรุปความ ให้เขียนเน้ือความเชื่อมต่อจากเนื้อเร่ือง ด้วยการกล่าวถึง ประเด็นส�ำคัญที่ท่านต้องการสื่อความอีกครั้งหนึ่ง ส่วนน้ีควรคล้ายคลึง หรือ เหมอื นกับในขัน้ ตอนทีส่ องทีท่ ่านเขยี นมาแลว้ n ในบทสรปุ ใหก้ ล่าวถึงแผนทจ่ี ะดำ� เนินการในอนาคต n สุดท้ายให้บอกถึงหมายเลขโทรศัพท์ติดต่อของศูนย์ JIC หรือหมายเลขอื่นที่ส�ำคัญ โดยใหเ้ อย่ ซำ้� หลาย ๆ ครัง้ 4.2.10 การควบคุมแหลง่ ขา่ ว 1) ชุดปฏิบัติการประชาสมั พนั ธ์ หรือเจ้าหนา้ ท่ปี ระชาสัมพนั ธ์ ควรเสนอแนะผบู้ ัญชาการ เหตุการณ์ให้มีการควบคุมแหล่งข่าว โดยเฉพาะอย่างย่ิงผู้บริหารระดับสูง ก่อนที่จะให้ข่าวแก่สื่อมวลชน ควรได้มีการประสานกับชุดปฏิบัติการประชาสัมพันธ์หรือโฆษกเหตุการณ์ในเรื่องข้อมูล และประเด็น ข่าวสารก่อน เพอ่ื ให้เกิดความมเี อกภาพในการใหข้ อ้ มูลข่าวสารแกส่ ือ่ มวลชนและสาธารณชน จะได้ไม่สรา้ ง ความสับสนว่นุ วาย หรอื ความเข้าใจผดิ อนั จะเป็นผลเสียหายต่อการแกไ้ ขปัญหาวกิ ฤตการณ์ 2) ขณะเดียวกนั เจา้ หน้าทช่ี ดุ ปฏบิ ัติการประชาสัมพันธ์ เมอื่ ได้จัดประเด็นข้อมูลข่าวสาร ส�ำหรับการแถลงข่าวหรือจัดท�ำข่าวแจกเสร็จเรียบร้อย นอกจากจะส่งเผยแพร่แก่สื่อมวลชน จะต้องส่งให้ แก่เจ้าหนา้ ทฝ่ี ่ายตา่ ง ๆ ได้ทราบทวั่ กนั และใช้เปน็ แนวทางการใหข้ า่ วสารแกก่ ลมุ่ เป้าหมายอื่น ๆ ด้วย 4.2.11 การอ�ำนวยความสะดวกแกส่ ื่อมวลชน 1) จัดให้มีการลงทะเบียนส่ือมวลชน เพื่อให้ได้ทราบข้อมูลที่จ�ำเป็นต่อการวางแผน อำ� นวยความสะดวกในการปฏิบตั งิ านแก่สอื่ มวลชนและเพอ่ื การรักษาความปลอดภัยในบริเวณทเ่ี กิดเหตุ 2) ข้อมูลที่ต้องการในการลงทะเบียนส่ือมวลชน ได้แก่ ช่ือ จ�ำนวน และสังกัดของ ผูส้ ่อื ขา่ วทมี่ ารายงานขา่ ว ท่อี ยู่ หมายเลขโทรศัพท์ โทรสาร อเี มล์ ส�ำหรบั การสง่ และแจง้ ขา่ ว มสี ือ่ ท้องถิ่น จ�ำนวนเท่าใด ส่ือต่างประเทศจ�ำนวนเท่าใด จ�ำเป็นต้องจัดล่ามแปลหรือไม่ในการแถลงข่าว ถ้าจ�ำเป็นต้อง ใชล้ า่ มต้องใชก้ ภ่ี าษา เป็นต้น 3) บตั รแสดงตัวสอ่ื มวลชน อาจใชบ้ ตั รประจำ� ตัวส่ือมวลชนที่ออกใหโ้ ดยกรมประชาสัมพันธ์ หรือหากจ�ำเป็น อาจมีการออกบัตรให้ใหม่ส�ำหรับใช้ในสถานการณ์นั้น ๆ โดยเฉพาะ นอกจากน้ี ยังอาจ ต้องใช้ปลอกแขนหรือเคร่ืองหมายแถบสีอ่ืนใดเป็นเคร่ืองแสดงตัวเพื่อเข้าไปปฏิบัติงานในพื้นท่ีหวงห้าม โดยประสานกับเจ้าหน้าที่ทุกจุดเพื่อให้เข้าใจตรงกัน ท่านต้องค�ำนึงว่าช่างภาพและช่างกล้องทีวีย่อมต้องการ ท่จี ะได้ภาพ “สวย ๆ” ของเหตกุ ารณ์ได้ “ฉาก” เหตกุ ารณ์ เจา้ หนา้ ท่ตี �ำรวจจะกน้ั พน้ื ทเี่ ป็น 2 วง วงนอกคือ ส�ำหรับฝูงชนทั่วไป และวงในใกล้พ้ืนท่ีเกิดเหตุเข้ามาคือส�ำหรับสื่อมวลชน โดยต้องประสานเจ้าหน้าท่ีต�ำรวจ ให้ส่ือมวลชนจ�ำกัดอยู่ในบริเวณน้ีเท่าน้ัน ถ้าไม่สามารถจ�ำกัดการเคลื่อนไหวของส่ือมวลชนให้อยู่ในพ้ืนท่ี ซึ่งก�ำหนดไว้ เขาอาจก่อปัญหาให้แก่การปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ หรือก่อให้เกิดอันตรายให้แก่ตัวเอง หรือประชาชนรอบข้างได้ ท่านต้องพยายามให้ผู้สื่อข่าวสามารถเห็นเหตุการณ์ได้ และเตือนเขาบ่อย ๆ ว่า พวกเขาจะได้รบั ขอ้ มลู และข่าวสารทันที ณ บรเิ วณซึ่งท่านไดก้ ำ� หนดไว้ให้ 70 คู่มอื การปฏิบัติงานศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4) ทันท่ีผู้บัญชาการเหตุการณ์ไปถึงยังที่เกิดเหตุ จะต้องก�ำหนดบริเวณซึ่งจะใช้เป็นที่ปฏิบัติ งานแถลงข่าว แลว้ แจง้ ใหเ้ จา้ หน้าทีท่ ุกคนในเขตปริมณฑลรอบนอก และพนื้ ทีร่ อบใน ใหท้ ราบว่าบรเิ วณนั้น อยูต่ รงทใ่ี ดเพื่อพวกเขาจะได้สง่ ผู้สื่อขา่ วไป ณ ท่ีนนั้ 5) ก�ำหนดจุดจอดรถถ่ายทอดและรถข่าว เพ่ือมิให้กีดขวางเส้นทางจราจร โดยเฉพาะ อย่างยิ่งส�ำหรับรถดับเพลิง หรือรถฝ่ายปฏิบัติการช่วยเหลือผู้ประสบภัยต่าง ๆ ขณะเดียวกันก็ต้องเป็น จุดที่ผู้สื่อข่าวสามารถเคลื่อนย้ายรถได้สะดวกพอสมควร เพ่ือความรวดเร็วในการน�ำข้อมูลข่าวสารไป ออกอากาศ 6) การน�ำผู้สื่อข่าวเข้าในพ้ืนท่ีเกิดเหตุ ต้องประสานกับเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัย เพอ่ื ก�ำหนดวธิ ปี ฏิบัติ การตดิ เคร่อื งหมายแสดงตัว และจำ� นวนผสู้ ่อื ข่าวที่สามารถเข้าไปปฏิบตั ิหน้าทด่ี งั กล่าวได้ ในแต่ละครั้ง 4.2.12 การติดตามและประเมินกระแสสอื่ มวลชนและสาธารณชน 1) รวบรวมข้อมูลขีดความสามารถของสื่อแต่ละแขนง ผู้สื่อข่าวท่ีมารายงานมีใครบ้าง ระดับไหน ใครเป็นหัวหน้าน�ำทีมมา มีทีมข่าวปฏิบัติงานก่ีทีม มีรถถ่ายทอดดาวเทียมมากี่คัน ข้อมูลเหล่าน้ี จะบ่งบอกความส�ำคัญของเหตุการณ์ และความสนใจของส่ือมวลชนที่มีต่อเหตุการณ์นั้น ๆ เจ้าหน้าท่ี ชุดปฏิบัติการประชาสัมพันธ์จะน�ำข้อมูลดังกล่าวมาวางแผนการดูแลอ�ำนวยความสะดวกแก่ผู้ส่ือข่าว และ จัดเจ้าหน้าทป่ี ฏบิ ัติงานประจ�ำศนู ยฯ์ ให้สอดคล้องกนั 2) ใช้ระบบการท�ำงานของกองบรรณาธิการข่าว (ส�ำหรับเจ้าหน้าที่กรมประชาสัมพันธ์) ประเมินทิศทางการท�ำข่าวของแต่ละส่ือ เพื่อประเมิน ก�ำหนดและจัดประเมิน ก�ำหนดและจัดท�ำประเด็น ข้อมูลข่าวสาร เตรียมให้โฆษกเหตุการณ์ใช้แถลงข่าว รวมถึงการจัดท�ำข่าวแจก และการจัดท�ำข้อมูลประกอบ และข้อมูลสนับสนุนต่าง ๆ ที่สอดคลอ้ งกับความสนใจและความตอ้ งการของสื่อมวลชน 3) ติดตามการน�ำเสนอข่าวสารของสื่อมวลชน วิเคราะห์ทิศทางและประเด็นในการรายงาน ข่าวเพ่ือน�ำมาใช้ในการจัดเตรียมข้อมูล แนวค�ำถามค�ำตอบเพื่อใช้ในการแถลงช้ีแจงข่าวและตรวจสอบการ นำ� เสนอข้อมูลทผี่ ิดพลาดคลาดเคล่อื นเพอื่ พจิ ารณาแก้ขา่ วใหถ้ กู ต้อง 4) การประเมินส่ือมวลชน วิธีท่ีนิยมกันมากคือ การวิเคราะห์เน้ือหา (Content Analysis) ซ่ึงเป็นการวิเคราะห์การรายงานข่าวของสื่อมวลชน หรือความคิดเห็นของผู้อ่านผู้ชมผู้ฟังรายการข่าว เพ่ือก�ำหนดรูปแบบของข้อมูลข่าวสารท่ีมีการน�ำเสนอโดยสื่อมวลชนหรือข้อคิดเห็นท่ีผู้อ่านผู้ชมผู้ฟังรายการ มีต่อการปฏิบัติการของทางราชการ ประเด็นที่วิเคราะห์ ได้แก่ ภาพข่าว ข้อมูลข่าวสาร ข้อเท็จจริง และ ประเด็นส�ำคัญที่สื่อมวลชนน�ำเสนอ ส่วนวิธีการวิเคราะห์จะวิเคราะห์จากความยาวของรายการข่าว ท่ีออกอากาศ ความยาวของรายงานข่าวที่น�ำเสนอในหน้าหนังสือพิมพ์ เป็นข่าวท่ีปรากฏในหน้า 1 หรือ หน้าใน เป็นข่าวน�ำหัวเรื่องตัวใหญ่ หรือเป็นข่าวเล็ก ๆ แหล่งข่าวที่อ้างในตัวข่าวเป็นใคร ภาพประกอบ และการใช้ค�ำทมี่ คี วามหมายในทางลบ เปน็ ตน้ 5) การประเมินทัศนคตขิ องสาธารณชน ท�ำได้หลายวธิ ี เช่น การสัมภาษณ์ สมาชกิ ในชมุ ชน ทไี่ ด้รับผลกระทบ การสังเกตพฤตกิ รรมของคนในชุมชน การใชแ้ บบสอบถาม ฯลฯ 71ค่มู อื การปฏิบัติงานศูนย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.2.13 การจดบนั ทกึ สถานการณ์ (Status Board) และบันทึกการปฏบิ ตั ิงาน (Public Affairs Log) 1) การจดบันทึกสถานการณ์ เป็นส่ิงจ�ำเป็นในการปฏิบัติงาน ท่านควรบันทึกวันเวลา และเหตุการณ์ส�ำคัญท่ีเกิดข้ึน หมายเลขโทรศัพท์ส�ำคัญ ชื่อเจ้าหน้าท่ีติดต่อประสานงานบันทึกสถานการณ์ จะชว่ ยใหเ้ จ้าหน้าที่ทีเ่ ปลยี่ นผลดั เข้ามาปฏิบัติหนา้ ทใ่ี หม่สามารถติดตามสถานการณไ์ ด้อย่างต่อเนอ่ื ง 2) การบันทึกการปฏิบัติงานของชุดปฏิบัติการประชาสัมพันธ์หรือฝ่ายสารนิเทศ (Public Affairs Log) คือ การบันทึกการปฏิบัติของเจ้าหน้าที่ในเร่ืองต่าง ๆ เช่น รายการค�ำถามที่ผู้ส่ือข่าวถามเข้ามา ช่ือผู้ส่ือข่าวที่ถาม ช่ือส�ำนักข่าว ค�ำถาม ค�ำตอบท่ีตอบไปรายการข่าวแจกที่ผลิตและเผยแพร่ไปแล้ว พรอ้ มหัวข้อข่าวและประเดน็ ส�ำคญั ในขา่ ว วนั เวลาที่เผยแพร่ขอ้ มลู เหลา่ นี้ จะชว่ ยให้เจ้าหนา้ ทท่ี ีเ่ ปลี่ยนผลดั เขา้ มาปฏบิ ตั ิงานใหม่สามารถทำ� งานได้อยา่ งตอ่ เน่ือง และให้ข้อมูลขา่ วสารได้ในแนวทางเดยี วกนั 3) อุปกรณ์อย่างง่ายที่สุดที่จะช่วยท่านได้ คือ กระดานด�ำ หรือกระดานไวท์บอร์ด หรือ หากอยู่นอกสถานที่ท่านอาจใช้แผ่นพลาสติกขนาดไม่ใหญ่มากหลายแผ่น น�้ำหนักเบาเคล่ือนย้ายได้ง่าย หรืออาจใชก้ ระดาษ A4 เขยี น และติดสก็อตซ์เทปบนผนังห้องกไ็ ด้ ขอใหป้ ระยกุ ตใ์ ช้ตามสถานการณ์ 4) นอกจากการใช้กระดานด�ำและกระดานไวท์บอร์ดแล้ว ให้เก็บข้อมูลทุกอย่างท่ีให้แก่ ส่ือมวลชน เข้าแฟ้มพร้อมบันทึกวันท่ี เวลา สถานที่ท่ีให้ข่าวก�ำกับไว้ด้วย เพื่อป้องกันการให้ข่าวซ้�ำหรือ เกิดขอ้ ขดั แยง้ ในกรณีท่ีมีการเปลี่ยนแปลงอนั อาจทำ� ให้ข้อเท็จจริงเปลี่ยนไป 5) จดั ทำ� ค�ำแถลงสรุปเหตกุ ารณ์ เม่ือเหตุการณจ์ บลง 6) ให้ข้อมูลในภาพรวมยอดผู้เสียชีวิต ผู้ได้รับบาดเจ็บ ความเสียหาย การช่วยเหลือท่ีได้ ด�ำเนนิ การไปแลว้ และท่ีจะดำ� เนินการโดยเร่งดว่ นต่อไป 72 คมู่ ือการปฏบิ ัติงานศูนยข์ อ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

4.3 ข้นั หลังเกดิ ภัย 4.3.1 การปดิ ศนู ยข์ อ้ มลู ข่าวสารรว่ ม 1) แจ้งก�ำหนดการปิดศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วมหรือศูนย์ปฏิบัติการประชาสัมพันธ์ โดยมี ขน้ั ตอนในการปิดศูนย์ ดงั นี้ n ท�ำข่าวแจกแจ้งการปิดศูนย์ ขอความเห็นชอบจากผู้บัญชาการเหตุการณ์และ สง่ เผยแพร่แกห่ นว่ ยงานตา่ ง ๆ ท่เี ก่ียวข้อง n จัดท�ำข่าวแจกหรือค�ำแถลงสรุปเหตุการณ์ให้ผู้บัญชาการเหตุการณ์หรือโฆษก เหตุการณ์ใช้ในการแถลงข่าวตอ่ สอื่ มวลชน n แจ้งก�ำหนดการปิดศูนย์ และแจ้งสถานท่ีติดต่อพร้อมหมายเลขโทรศัพท์ติดต่อ หลงั การปดิ ศนู ย์ n จดั ท�ำสรุปผลการปฏิบตั ิงานรายงานผบู้ งั คับบัญชา n ส่งคืนเครือ่ งมอื อปุ กรณต์ ่าง ๆ n ตดิ ตามประเดน็ ขอ้ มูลข่าวสารและเผยแพร่แก่กล่มุ เป้าหมายอย่างต่อเนื่อง n ตรวจสอบชุดอุปกรณ์พร้อมใช้ (Go Kits) และจัดเติมให้มีความพร้อมในส่วนท่ี ถูกนำ� มาใชง้ านหรอื พรอ่ งไป 2) สรปุ รายงานผลการปฏบิ ตั งิ านใหผ้ บู้ งั คบั บญั ชาทราบ รวมทงั้ การประเมนิ ผลการปฏบิ ตั ิ งานปญั หาอุปสรรคขอ้ ขดั ขอ้ ง และแนวทางการปรับปรุงแผนวิธปี ฏิบัตงิ านในอนาคต 4.3.2 การด�ำเนินงานในข้ันตอ่ ไป เจ้าหน้าที่ประชาสัมพันธ์หรือเจ้าหน้าท่ีสารนิเทศยังคงต้องติดตามประเด็นข้อมูลข่าวสาร และเผยแพร่แก่กลุ่มเป้าหมายท่ีส�ำคัญอย่างต่อเน่ืองต่อไป โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่องผลการสอบสวน สาเหตุของการเกิดอุบัติเหตุหรือเหตุวิกฤต การให้ความช่วยเหลือในระยะยาวแก่ผู้เคราะห์ร้าย การอพยพ ราษฎรกลับสู่ถ่ินฐานบ้านเรือน การจัดหาที่ท�ำกินและอาชีพให้แก่ผู้ท่ีต้องย้ายถิ่นฐานไปอยู่ ณ ที่แห่งใหม่ ท่ีทางการจัดสรรให้ การลงโทษผู้กระท�ำผิด การปรับปรุงมาตรการป้องกันและรักษาความปลอดภัยส�ำหรับ เหตุการณ์อนาคต ฯลฯ เพ่ือสร้างความม่ันใจว่ารัฐบาลหรือองค์กรก�ำลังด�ำเนินการร่วมกันในการแก้ไข สถานการณ์และน�ำความช่วยเหลือไปสู่ประชาชนผู้เดือดร้อน โดยข่าวสารที่ควรเผยแพร่ในช่วงฟื้นฟูบูรณะ มดี งั นี้ n ส่ิงท่ีประชาชนควรปฏิบตั ิ n สรุปเหตุการณ์ท่ีเกิดขึ้น และกิจกรรมที่ด�ำเนินการตามแผนการช่วยเหลือ เช่น การจ่าย เงนิ ชดเชย/ชว่ ยเหลอื n ผลกระทบ/ความเสยี หายทีเ่ กดิ จากเหตุวกิ ฤต n การดำ� เนนิ การของหน่วยงานตอบโต้วิกฤต 73ค่มู ือการปฏิบัตงิ านศนู ย์ข้อมูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n ผลการสอบสวนตรวจสอบหาสาเหตหุ รือผกู้ ระทำ� ผิด n สิ่งที่สาธารณชน ภาคธุรกิจ อุตสาหกรรมควรด�ำเนินการเพื่อให้ได้รับความช่วยเหลือ และขอ้ มูลข่าวสารเกี่ยวกับมาตรการความชว่ ยเหลือนน้ั n ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับวิธีการซ่อมแซมทรัพย์สินหรือฟื้นฟูให้กลับคืนสู่สภาพเดิม การเคลอื่ นยา้ ยซากปรกั หกั พัง n การด�ำเนินการหรือมาตรการท้ังหมดในภาพรวมที่รัฐบาล องค์กร และประชาชน ตอ้ งร่วมมือกนั ด�ำเนินการเพ่อื ให้สังคมกลบั คืนสู่สภาวะปรกติ โดยด�ำเนินการติดต่อสื่อสารระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและให้ข้อมูลข่าวสารแก่ ผู้ประสบภัยจะด�ำเนินต่อไปจนกว่าการช่วยเหลือฟื้นฟูเสร็จสิ้น โดยอาจยังเป็นหน้าที่ของ JIC หรือเป็น งานของสว่ นประชาสมั พนั ธ์ปกติ เน่ืองจาก JIC ปดิ ด�ำเนินงานแล้วกไ็ ด้ 74 คู่มือการปฏิบัตงิ านศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ภาคผนวก ก ตวั ชว่ ยการปฏบิ ตั ิงาน 75คมู่ อื การปฏิบัตงิ านศนู ยข์ ้อมูลข่าวสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ชว่ ยการปฏบิ ัติงาน 1 – การปฏบิ ัติงานประชาสัมพนั ธแ์ ละจัดการข่าวสาร ในชว่ งเริม่ ต้นสถานการณ์ ข้ันตอน การปฏบิ ัติ P £ 1 เข้ารว่ มและรับฟงั การบรรยายสรุปเบ้ืองต้นจากผูบ้ ัญชาการเหตกุ ารณ์และ กองบญั ชาการเหตกุ ารณ์ £ 2 ตดิ ต้ังโทรศพั ทแ์ ละจดั ทำ� /จัดหาเว็บไซตเ์ ฉพาะส�ำหรบั การให้ขอ้ มูลและตอบขอ้ ซกั ถาม £ ทางโทรศัพท์และอเี มลจ์ ากส่ือมวลชน ผมู้ สี ว่ นไดเ้ สียและประชาชนท่วั ไป £ 3 รวบรวมข้อเทจ็ จรงิ เบือ้ งต้นเก่ียวกบั เหตกุ ารณ์ - ใคร ทำ� อะไร ท่ไี หน เมอื่ ไหร่ ท�ำไม £ และอย่างไร 4 ใช้ขอ้ เท็จจรงิ ทรี่ วบรวมไดใ้ นการตอบข้อซกั ถาม 5 ก�ำหนดตัวบคุ คลเพือ่ ปฏิบตั งิ านในตำ� แหน่งต่อไปนตี้ ามความเหมาะสมและจำ� เป็น : £ ผู้ชว่ ยดา้ นสื่อมวลชนสมั พันธ์ 1. ใช้โทรศพั ท์ที่ตดิ ตง้ั ตามข้อ 2 เพื่อรับสายจากส่อื มวลชน ผมู้ ีส่วนได้เสยี และสาธารณชน 2. บันทกึ ชอ่ื หมายเลขโทรศัพท์ หนว่ ยงานหรือทอ่ี ยูข่ องผ้โู ทร วันที/่ เวลา ของการโทร ข้อมลู ทต่ี อ้ งการ และกำ� หนดเวลาในการรบั ข้อมลู เพม่ิ เตมิ (ตัวอย่างแบบบันทึกการสอบถามขอ้ มลู ตามภาคผนวก) 3. ใช้ขอ้ มลู จากขา่ วแจกทไ่ี ดร้ บั อนุมัติเรียบรอ้ ยแล้วและข้อเทจ็ จรงิ ทไี่ ดจ้ าก การรวบรวมเพ่ือตอบคำ� ถามส่ือมวลชน (ตัวอย่างเอกสารตามภาคผนวก) £ ผชู้ ว่ ยดา้ นการรวบรวมขอ้ มูล 1. รวบรวมข้อมลู เหตกุ ารณท์ ไี่ ดร้ บั การตรวจสอบแลว้ จากแหล่งต่าง ๆ จากหน่วยงานทร่ี บั ผดิ ชอบสถานการณท์ ้ังหมด 2. สง่ มอบข้อมลู นใี้ หแ้ กเ่ จา้ หน้าท่ีท่ีทำ� หนา้ ท่ตี อบข้อซักถามและเขียนข่าว £ ผู้ชว่ ยด้านการผลติ ข้อมลู ข่าวสาร 1. นำ� ขอ้ เทจ็ จริงทีร่ วบรวมได้ มาเรยี บเรียงเปน็ สองหรือสามประโยค เพ่อื ตอบว่าใครท�ำอะไร เมือ่ ไหร่ ที่ไหน ทำ� ไม และอยา่ งไร หมายเหตุ: การตอบค�ำถาม “ท�ำไม” และ “อยา่ งไร” ของหลาย ๆ เหตุการณ์อาจยังไมส่ ามารถระบุได้ เนอ่ื งจากขอ้ เทจ็ จริงเหลา่ นอี้ าจปรากฏ หลังจากการสบื สวนสอบสวนแล้วเท่าน้ัน 76 คูม่ อื การปฏบิ ัติงานศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ข้นั ตอน การปฏบิ ตั ิ P 2. น�ำขอ้ มูลขา่ วสารและขอ้ เทจ็ จรงิ ทเี่ หลือมาท�ำเป็นลำ� ดบั หัวข้อย่อย £ แยกทลี ะบรรทดั พรอ้ มรายชื่อหนว่ ยงานรบั ผดิ ชอบ ประเภทและ £ จ�ำนวนอุปกรณ์ที่ต้องใช้ ฯลฯ) ตัวอยา่ งเช่น หน่วยงานทรี่ ่วมในการกู้ภัย ไดแ้ ก่ n  ..................................................................................................................... n  ..................................................................................................................... ชนิดและจำ� นวนของเคร่ืองมืออปุ กรณท์ ี่ใชใ้ นการกู้ภยั ไดแ้ ก่ n  ..................................................................................................................... n  ..................................................................................................................... หมายเหต:ุ ขา่ วแจกควรมคี วามยาวเพยี งหน่งึ หน้ากระดาษ หากมขี ้อมูลอืน่ ๆ เพิ่มเตมิ ควรทำ� เปน็ เอกสารขอ้ มูล (Fact Sheet) แยกต่างหาก 3. เรียบเรียงเนอ้ื หาและตรวจสอบตวั สะกดขา่ วแจกให้ถูกต้อง น�ำเสนอ PIO เพอื่ ขอความเห็นชอบในเบอ้ื งตน้ จากนั้น PIO น�ำเสนอผู้บญั ชาการเหตกุ ารณ์ และกองบัญชาการเหตกุ ารณ์เพ่อื เห็นชอบและอนุมัตใิ ห้เผยแพร่ 4. สง่ ตอ่ ขา่ วเผยแพรท่ ี่ได้รบั การอนมุ ัติแล้วให้แก่ผชู้ ่วยด้านส่ือมวลชนสัมพนั ธ์ 5. กระจายข่าวไปยังผู้ส่อื ข่าวและผ้ทู ่เี กย่ี วข้อง 6 การพิจารณาเลอื กสถานที่ส�ำหรับจดั ตั้งศนู ย์ JIC ควรเป็นไปตามเกณฑต์ ่อไปน:ี้ n  มพี ืน้ ทเ่ี พียงพอส�ำหรับเจ้าหน้าท่ีทต่ี อ้ งปฏิบตั ิงาน n  สามารถติดตั้งโทรศัพท์/เครอื่ งแฟกซ์ได้ n  มีปล๊ักไฟและ/หรอื สายไฟที่ได้มาตรฐานความปลอดภยั ที่เพยี งพอ n  สามารถตดิ ต้งั หรือมเี คร่ืองถา่ ยเอกสาร n  มอี ุปกรณ์คอมพิวเตอร์และสามารถเขา้ ถงึ อนิ เทอรเ์ นต็ n  มที ต่ี ั้งอยู่ใกลก้ บั กองบญั ชาการเหตกุ ารณ์หรอื ศนู ยป์ ฏบิ ตั ิการภาวะฉุกเฉนิ (EOC) 7 จัดหาเจ้าหน้าท่ีสนบั สนุนเพมิ่ เติม โดยควรเป็นเจา้ หนา้ ท่ที ีไ่ ดร้ ับการฝกึ อบรม ในดา้ นการประชาสัมพันธแ์ ละการจดั การขอ้ มลู ข่าวสารในภาวะวิกฤต การปฏบิ ตั งิ าน ในศูนยข์ ้อมูลข่าวสารรว่ มและกองบัญชาการเหตกุ ารณร์ วมถงึ จัดหาหรอื ร้องขอ การสนับสนนุ อุปกรณท์ ่จี ำ� เปน็ อ่ืน ๆ จากส่วนงานสนบั สนนุ 77ค่มู อื การปฏิบัติงานศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ชว่ ยการปฏบิ ัติงาน 2 – การกอ่ ตงั้ JIC ข้นั ตอน การปฏิบตั ิ P £ 1 เจ้าหน้าทปี่ ระชาสมั พันธ์ (PIO) รับฟังสรปุ เหตกุ ารณแ์ ละข้อมูลสำ� คัญจากเจา้ หนา้ ที่ £ Initial Response Information Officer £ £ 2 แตง่ ตง้ั ผมู้ ปี ระสบการณ์มากทีส่ ุดเป็นผู้จัดการ APIO / JIC โดยตอ้ งเปน็ £ ผทู้ ส่ี ามารถปฏบิ ตั งิ านใหบ้ รรลเุ ป้าหมายตามทรี่ ะบุไว้ในหนา้ ที่ความรบั ผิดชอบ £ £ 3 แต่งตั้งผ้มู ปี ระสบการณเ์ ป็น APIO ด้านการรวบรวมขอ้ มลู ข่าวสาร โดยต้องเป็น ผทู้ สี่ ามารถปฏบิ ัตงิ านให้บรรลุเปา้ หมายตามทีร่ ะบุไว้ในหนา้ ท่ีความรบั ผดิ ชอบ 4 แตง่ ตัง้ ผู้ทมี่ ีประสบการณ์เป็น APIO ดา้ นการผลติ ขอ้ มูลขา่ วสาร โดยตอ้ งเปน็ ผูท้ ี่สามารถปฏบิ ัตงิ านใหบ้ รรลเุ ปา้ หมายตามที่ระบไุ ว้ในหนา้ ที่ความรบั ผดิ ชอบ 5 แตง่ ตั้งผทู้ ีม่ ปี ระสบการณ์เป็น APIO ด้านสื่อมวลชนสัมพันธ์ โดยตอ้ งเป็น ผู้ท่สี ามารถปฏิบตั ิงานใหบ้ รรลเุ ป้าหมายตามที่ระบไุ วใ้ นหนา้ ทค่ี วามรบั ผิดชอบ 6 แตง่ ต้งั ผู้ท่มี ปี ระสบการณเ์ ป็น APIO ด้านชุมชนสมั พนั ธ์ โดยต้องเป็น ผู้ทีส่ ามารถปฏิบตั งิ านใหบ้ รรลุเปา้ หมายตามทรี่ ะบไุ ว้ในหน้าที่ความรบั ผดิ ชอบ 7 ก�ำกบั ดูแลใหม้ ีการปฏิบตั งิ านครบวงจรตามแผนภาพดา้ นล่างน้ี (GรaวtบhขรeวอrมงInเขหc้อตiมdกุ ูลeาขnรา่ณtวD์สaาtรa) (Inเfผoยrแปmพระรtจh่/แำ�eวจPัน้งขu่าbวlic) (AnalyzeวขิเสPค่าาuรวธbาสาะlราiหcณร์ขจIชn้อานfมกoูลrmation) 78 คูม่ อื การปฏบิ ตั งิ านศนู ย์ขอ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตัวชว่ ยการปฏบิ ตั ิงาน 3 - การถอนกำ� ลงั JIC ขั้นตอน การปฏิบตั ิ P £ 1 รับแผนการถอนกำ� ลังจากหัวหน้าสว่ นแผนงาน (PSC) หรอื หวั หนา้ หนว่ ยถอนก�ำลงั £ 2 บรรยายสรุปแก่เจ้าหน้าท่ใี นศูนยเ์ กี่ยวกบั แผนการถอนก�ำลงั £ ถ่ายทอดขอ้ มลู โดยละเอยี ดเก่ียวกับลำ� ดับบคุ คลทจี่ ะถอนก�ำลังออกจากเหตกุ ารณ์: £ £  กองบัญชาการเหตุการณ์/กองบญั ชาการรว่ ม (IC/UC) £ £  หัวหน้าสว่ นอ�ำนวยการ (PSC) £ £  หัวหน้าหนว่ ยส่งก�ำลงั บ�ำรุง (LSC) £  เจ้าหนา้ ที่ศนู ยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม (JIC) 3 ก�ำกับดูแลการถอนกำ� ลงั ของหนว่ ย รวมถงึ การจัดเก็บวสั ดอุ ุปกรณข์ องหนว่ ย และการส่งคืนวัสดอุ ุปกรณ์ท่ยี ืมมาจากหน่วยงานอน่ื 4 ส่งต่อเอกสารท้ังหมดไปยงั PSC หรอื หวั หน้าส่วนอ�ำนวยการ 5 หัวหน้าด�ำเนนิ การประเมินประสิทธิภาพการท�ำงานบคุ ลากรเหตกุ ารณใ์ ห้แลว้ เสรจ็ เจ้าหนา้ ท่ีทกุ คนกรอกแบบลงทะเบยี นออกให้ครบ 6 แจง้ สื่อมวลชนและผมู้ สี ว่ นไดเ้ สีย ถึงก�ำหนดวนั เวลาที่ JIC จะถอนกำ� ลังรวมไปถึง การอพั เดทขอ้ มูลบนเวบ็ ไซต์ JIC ว่าจะมตี ่อเนอื่ งไปถึงเมื่อไหร่ และหน่วยงาน หรอื องคก์ รไหนของ PIO ที่ยังสามารถตดิ ต่อสอบถามขอ้ มูลไดใ้ นอนาคต 79คู่มือการปฏบิ ัติงานศูนยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ช่วยการปฏบิ ตั ิงาน 4 – ตารางการทำ� งาน ข้นั ตอน การปฏบิ ตั ิ P £ 1 n  บรรยายสรุปแกเ่ จ้าหน้าที่ JIC ประจ�ำวันทุกเช้าและเย็น £ n  บรรยายสรุประหว่างช่วงการเปล่ียนผลดั (ดูรายการขอ้ ท่ีต้องปฏบิ ตั ิประจ�ำวันตามภาคผนวก ง) £ £ 2 ตรวจสอบการกรอกแบบประเมินตนเองของเจ้าหนา้ ทีท่ เี่ พ่ิงเขา้ มาปฏิบัติงาน £ ใน JIC และมอบหมายงานใหต้ รงกับหนา้ ทีค่ วามรับผดิ ชอบ รวมท้ังก�ำหนดช่ัวโมง การทำ� งานที่เหมาะสม £ 3 ประสานงานกับ PSC เก่ยี วกับกำ� หนดการประชุมและการบรรยายสรปุ ประจ�ำวัน £ ของกองบัญชาการเหตุการณ์ £ £ 4 ประสานงานกบั ผู้ช่วยเจ้าหน้าทป่ี ระชาสมั พันธด์ ้านการผลติ ขอ้ มลู ขา่ วสารเพ่ือกำ� หนด ชว่ งเวลาเส้นตาย (deadlines) ในการอนมุ ตั ิและเผยแพร่ขา่ วที่ผลิตท้ังหมด 5 ประสานงานผ้ชู ว่ ยเจา้ หน้าที่ประชาสัมพนั ธด์ า้ นสอื่ มวลชนสมั พันธ์และผเู้ ชย่ี วชาญ ด้านการแถลงขา่ วเพ่อื กำ� หนดตารางเวลาในการจัดการบรรยายสรปุ แกส่ ่อื มวลชน การพบปะชุมชน การน�ำสือ่ มวลชน/บุคคลส�ำคัญลงพนื้ ท่ี และกจิ กรรมอน่ื ๆ ของ JIC รวมถงึ กำ� หนดเวลาทผ่ี แู้ ถลงขา่ วต้องพรอ้ มกอ่ นเริ่มการแถลงขา่ ว 6 รวบรวมขอ้ ความสงั่ การของผู้บญั ชาการเหตกุ ารณ์/กองบัญชาการเหตุการณ์ และเจ้าหนา้ ทปี่ ระชาสัมพันธ์ (หัวหนา้ ชดุ ฯ) ใหผ้ ชู้ ่วยเจ้าหน้าที่ประชาสมั พนั ธ์ ด้านการผลิตข้อมูลขา่ วสาร 7 ประสานงานกับเจ้าหน้าทป่ี ระชาสัมพันธ์ (หวั หน้าชุดฯ/PIO) และเจา้ หน้าท่ี ใน JIC เพอ่ื กำ� หนดสารและกลยทุ ธใ์ นการเขา้ ถึงกลุม่ เป้าหมาย 8 รายงานผลการตรวจสอบและวิเคราะห์สอ่ื ใหเ้ จา้ หนา้ ทปี่ ระชาสัมพนั ธ์ (หัวหนา้ ชุดฯ/PIO) 9 เตรยี มทกุ อย่างใหพ้ รอ้ มส�ำหรบั การจดั การบรรยายสรุป 80 คมู่ อื การปฏิบัตงิ านศนู ย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ช่วยการปฏิบัติงาน 5 – การจดั ทำ� บอร์ดแสดงข้อมลู ขา่ วสาร (Status Board) ข้นั ตอน การปฏบิ ตั ิ P £ 1 ตดิ ตอ่ เจ้าหน้าทหี่ นว่ ยสถานการณ์ ภายในสว่ นอ�ำนวยการ เพ่อื ขอรบั ข้อมูล £ ความคบื หนา้ ของสถานการณท์ ่ีถูกตอ้ งและเป็นปจั จุบนั £ 2 คัดเลือกประเด็นหลกั ทส่ี �ำคัญ £ 3 จัดบอรด์ เผยแพรข่ ้อมูลขา่ วสารหรือจอแสดงขา่ วท่ีเผยแพร่ในปัจจุบนั £ เอกสารขอ้ เทจ็ จรงิ และคลปิ ขา่ วเหตกุ ารณ์ในห้องปฏิบตั ิงาน JIC หรือเวบ็ ไซต์ ภายในของ JIC เพอ่ื ใหเ้ จา้ หน้าที่ JIC ทุกคนได้รับทราบ £ 4 แสดง/เผยแพรข่ อ้ มูลขา่ วสารอน่ื ๆ ทไี่ ม่เก่ยี วกับเหตุการณ์ ทอ่ี าจมผี ลในทางเสริมสรา้ ง ขวัญและก�ำลังใจบนบอร์ดด้วย เช่น ภาพการต์ นู ภาพขา่ วอ่ืน ๆ ร้านอาหาร เมนูอาหาร เปน็ ต้น 5 ประสานงานสว่ นอ�ำนวยการเพื่อแสดง/เผยแพร่บอร์ดแสดงข้อมลู ข่าวสาร (Status Board) ในพนื้ ทที่ ี่เหมาะสมภายในกองบญั ชาการเหตกุ ารณ์โดยต้องสามารถ เหน็ ไดช้ ัดเจน อ่านไดส้ ะดวก เชน่ ทางเดนิ ห้องพกั ผ่อน เป็นต้น เพ่อื ใหเ้ จา้ หน้าท่ี ผ้ปู ฏบิ ตั ิงานในส่วนตา่ ง ๆ ได้รับทราบขา่ วสารอย่างท่ัวถึงและเท่าเทยี มกัน 6 ปรับปรุงเปล่ียนแปลงข้อมูลบนบอร์ดใหท้ นั สมัย อย่างนอ้ ยวนั ละ 2 เวลา คือภายหลงั การประชมุ แผนปฏิบัตกิ ารในชว่ งเช้าและช่วงเย็น 81คมู่ ือการปฏบิ ตั งิ านศูนย์ข้อมูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ช่วยการปฏบิ ตั งิ าน 6 - การตรวจสอบขา่ วลือ ขน้ั ตอน การปฏิบัติ P £ 1 ผ้เู ชี่ยวชาญด้านการควบคมุ ขา่ วลือได้รับข่าวลอื จากเจา้ หน้าทใ่ี นต�ำแหน่งอน่ื ๆ (เชน่ ผูเ้ ชี่ยวชาญดา้ นสอ่ื มวลชนสมั พันธห์ รอื ผ้เู ชยี่ วชาญดา้ นชุมชนสัมพนั ธ)์ £ £ หมายเหตุ: ขา่ วลอื สามารถได้รบั แจ้งจากหลายชอ่ งทาง เช่น จากเจา้ หนา้ ทีภ่ าคสนาม £ ท่ีปฏบิ ตั ิงานรว่ มกับสาธารณะ จากเจา้ หน้าท่ี JIC คนอนื่ ๆ ทที่ ำ� งานกบั สอ่ื มวลชน £ และช่องทางอืน่ ๆ การแจ้งขา่ วลือให้ JIC อาจเป็นการแจง้ ทางโทรศพั ท์ การแจง้ แบบ ต่อหนา้ การส่งข้อความ หรือวิธกี ารอ่นื ๆ 2 ผู้เช่ยี วชาญด้านการควบคุมขา่ วลอื บันทึกรายละเอียดของขา่ วลอื ที่ไดร้ ับแจง้ ลงในแบบบนั ทกึ ข้อซกั ถาม (JIC Query) 3 ผเู้ ชี่ยวชาญดา้ นการควบคุมข่าวลือสอบถามข้อมูลจากเจา้ หน้าท่จี ากหน่วยเผชญิ เหตุ ทีร่ บั ผิดชอบในประเด็นนั้น ๆ เพือ่ ตรวจสอบความถกู ตอ้ งของข่าวลือทีไ่ ด้รับ 4 ผู้เช่ียวชาญด้านการควบคุมข่าวลือบันทึกการตรวจสอบขอ้ เท็จจรงิ ในบันทึก แบบสอบถามขา่ วลอื (Rumor Query Record) 5 ผู้เชี่ยวชาญด้านการควบคมุ ขา่ วลือจดั ท�ำสำ� เนาบนั ทึกแบบสอบถามขา่ วลอื ทกี่ รอกข้อมลู การตรวจสอบข้อเทจ็ จรงิ เรยี บรอ้ ยแลว้ ใหก้ บั เจา้ หนา้ ท่ี JIC ตอ่ ไปน:้ี £  APIO ด้านการรวบรวมขอ้ มลู ขา่ วสาร (ส�ำหรับการเผยแพรภ่ ายในและการวิเคราะหส์ อ่ื ถ้าจำ� เปน็ ) £  APIO ด้านการผลติ ข้อมูลข่าวสาร (เพอื่ แกไ้ ขขอ้ มลู ทเ่ี ผยแพร่ไปกอ่ นหน้าน้ี หรอื แก้ไขร่างขา่ วแจกท่ีก�ำลังผลิตอยู่ และสำ� หรับการบนั ทกึ ข้อมลู ใน JIC) £  APIO ดา้ นส่อื มวลชนสัมพนั ธ์ (เพื่อเผยแพรอ่ อกสูส่ ื่อมวลชน) £  APIO ดา้ นชุมชนสัมพันธ์ (เพอ่ื เผยแพรส่ สู่ าธารณะ) 82 คู่มอื การปฏบิ ัตงิ านศูนยข์ อ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ช่วยการปฏบิ ัติงาน 7 - การจดั การบรรยายสรุปแกส่ ่อื มวลชน / การพบปะชุมชน ขน้ั ตอน การปฏบิ ตั ิ P £ 1 จดั เตรยี มพ้นื ทส่ี �ำหรับกิจกรรมใหม้ คี วามปลอดภัย £ หมายเหต:ุ สถานท่ีจดั การบรรยายสรุปแก่ส่อื มวลชนควรเข้าถงึ ได้งา่ ย ไปมาสะดวก £ มีท่จี อดรถกว้างขวาง มปี ล๊กั ไฟมากเพยี งพอ มคี ู่สายโทรศพั ท์ มเี สียงรบกวนนอ้ ย £ และมีบริเวณเพือ่ การจัดสถานทใ่ี หเ้ หมาะสม สวยงาม £ 2 จัดหาเกา้ อโ้ี ตะ๊ และโพเดยี ม (แทน่ บรรยาย) 3 ติดต้ังระบบไมโครโฟนและเคร่อื งขยายเสียง รวมทง้ั อุปกรณ์อื่น ๆ เช่น พัดลม หากจ�ำเปน็ 4 ติดตง้ั อปุ กรณ์สนับสนนุ งานกราฟกิ เพื่อสนับสนนุ การบรรยายสรปุ ไว้ใกล้ ๆ โฆษก 5 ติดตั้งเครอื่ งฉายโปรเจ็คเตอร์ โทรทศั น์ VCR และ/หรือคอมพิวเตอรเ์ พอ่ื น�ำเสนอภาพ 83คู่มือการปฏิบตั ิงานศนู ยข์ ้อมูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ชว่ ยการปฏิบัติงาน 8 - การด�ำเนินการพบปะชมุ ชน ข้นั ตอน การปฏิบตั ิ P £ 1 เลอื กเวลาที่เหมาะสมสำ� หรบั การจดั กิจกรรม / การพบปะชมุ ชน £ หมายเหต:ุ ช่วงหลงั เลิกงานเปน็ ช่วงเวลาทด่ี ีทสี่ ุด นอกจากน้ี วนั อังคารและวันพฤหสั บดี เปน็ วันทจ่ี ะมผี ู้ใหค้ วามสนใจเข้ารว่ มกิจกรรมมากกวา่ วนั อื่น ๆ £ £ 2 เลอื กรูปแบบกจิ กรรม/การพบปะทเ่ี หมาะสมเช่น Open House, นำ� เสนอวดี ิทัศน์ £ หรือการอภิปรายเสวนา เลอื กและกำ� หนดเวลาสถานทท่ี เี่ หมาะสม หมายเหต:ุ สถานทจี่ ดั กิจกรรมควรเข้าถึงได้งา่ ย มที ่ีจอดรถกว้างขวาง มีไฟฟา้ และ มีเสียงรบกวนน้อย 3 ประสานงานดา้ นความปลอดภัยกบั ผู้จัดการความปลอดภยั ของกองบัญชาการเหตกุ ารณ์ 4 เลอื กผทู้ ม่ี คี วามรใู้ นประเด็นท่ีจัดกจิ กรรมน้นั ๆ เป็นผ้นู �ำเสนอ 5 พจิ ารณาเลอื กสมาชกิ ของกองบญั ชาการเหตุการณ์/กองบญั ชาการเหตกุ ารณ์ร่วม เพือ่ กล่าวเปิดงานตามความเหมาะสม 6 ประกาศแจง้ เตอื นชุมชนว่ามกี ารจัดกิจกรรม 7 กำ� หนดตัวบุคคลจากกองบัญชาการเหตกุ ารณ/์ กองบัญชาการเหตุการณร์ ่วมทเ่ี ข้าร่วม กิจกรรม จดั ท�ำกำ� หนดการจัดเตรียมความพรอ้ มใหก้ บั ผนู้ �ำเสนอ/ผูพ้ ูด และ เตรยี มความพร้อมด้านวัสดุอุปกรณ์ท่ตี อ้ งใช้ในการจดั กจิ กรรม 8 รายงานผ้จู ดั การ JIC ภายหลงั การจดั กจิ กรรมพบปะชมุ ชน บันทึกประเดน็ ปญั หา/ ข้อกังวลและจดั ทำ� ขอ้ เสนอแนะสำ� หรับการดำ� เนินการจัดกจิ กรรมในอนาคต 84 คูม่ อื การปฏบิ ัตงิ านศูนยข์ อ้ มูลข่าวสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตวั ชว่ ยการปฏิบตั งิ าน 9 - งานตอบโต้บนสือ่ สงั คมออนไลน์ ขนั้ ตอน การปฏบิ ตั ิ P £ 1 จัดหาคอมพวิ เตอรพ์ ร้อมเช่อื มตอ่ อนิ เทอรเ์ น็ต ก. หากมกี ารสรา้ งเว็บไซตเ์ หตกุ ารณ์ไว้ ให้ก�ำหนดตัวเจา้ หน้าทผี่ ู้ดูแลระบบ £ ข. หากไมม่ กี ารสร้างเว็บไซตเ์ หตุการณ์ไว้ ใหป้ ระสานกบั ผ้เู ชยี่ วชาญเพือ่ สรา้ ง £ เวบ็ ไซต์เหตุการณ์ £ 2 สรา้ งบญั ชผี ู้ให้บริการอีเมล์ เช่น Gmail Outlook และ Yahoo £ 3 สรา้ งบัญชเี ฟซบคุ £ ก. หากมีบญั ชีเฟซบคุ ขององคก์ รอยู่ ให้กำ� หนดตัวเจา้ หนา้ ท่ีผูด้ ูแลระบบ ข. หากไม่มบี ญั ชีอยู่ ให้สรา้ งบญั ชีเฟซบุค £ 4 สรา้ งบญั ชยี ูทปู ก. หากมบี ัญชยี ูทูปขององคก์ รอยู่ ใหก้ �ำหนดตัวเจ้าหน้าทผี่ ดู้ ูแลระบบ ข. หากไมม่ ีบัญชีอยู่ ให้สรา้ งบัญชียทู ูป 5 สรา้ งบญั ชที วิตเตอร์ ก. หากมบี ัญชีทวติ เตอรข์ ององคก์ รอยู่ ให้กำ� หนดตัวเจา้ หน้าทผ่ี ู้ดแู ลระบบ ข. หากไม่มบี ัญชีอยู่ ใหส้ ร้างบัญชที วติ เตอร์ 6 ขอความเหน็ ชอบจากผูช้ ว่ ยฝ่ายประชาสมั พนั ธ์ด้านการผลิตขอ้ มลู ขา่ วสาร (Assistant Public Information Officer : APIO) APIO Information Products หรอื ผจู้ ัดการศนู ยข์ อ้ มูลข่าวสารรว่ ม JIC Manager ในการกำ� หนดเนื้อหาที่จะ เผยแพรเ่ ว็บไซต์สอ่ื สงั คมออนไลน์ 7 ประชาสัมพนั ธ์/แชรล์ ิงคเ์ วบ็ ไซต์เหตุการณ์ สื่อสงั คมออนไลน์เหมาะกับการรับมือกับเหตุการณ์หรือไม?่ ในช่วงต้นของการเผชิญเหตุ PIO ควรจัดตั้งชุดปฏิบัติงานท่ีคุ้นเคยกับการใช้สื่อสังคมออนไลน์ และให้ค�ำแนะน�ำต่อผู้บัญชาการเหตุการณ์ถึงหลักการในการใช้ส่ือสังคมออนไลน์ในการรับมือเหตุการณ์ โดยต้องคำ� นึงถงึ ประเด็นดังตอ่ ไปน้ี n สื่อสังคมออนไลน์ควรใช้เป็นส่วนหน่ึงของการสนับสนุนเป้าหมายในการส่ือสารของกองบัญชาการ เหตุการณ์ PIO ต้องพิจารณากำ� หนดกลุ่มเป้าหมาย ซ่งึ บางกลมุ่ อาจเหมาะสมตอ่ การใชส้ ่ือสงั คม ออนไลน์ในการส่อื สาร แต่บางกลมุ่ การใช้ช่องทางอน่ื ๆ อาจได้ผลดีมากกว่า n สื่อสังคมออนไลน์คือช่องทางในการส่ือสารกับสาธารณชนเพื่อเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารและเป็น เครื่องมือในการส่ือสารแบบสองทางเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชน แต่ไม่ควรถูกใช้ เป็นกลไกในการ “ยัดเยียด” ข้อมูล ควรมีการเตรียมการเจ้าหน้าที่และข้อมูลเพ่ือตอบค�ำถาม ความคิดเห็นและประเด็นท่ีเป็นข้อกังวลท่ีมีผู้แสดงความเห็นมาทางช่องทางส่ือสังคมออนไลน์ ภายในระยะเวลาที่เหมาะสม 85คูม่ ือการปฏิบตั ิงานศูนย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

n การด�ำเนินงานเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารผ่านส่ือสังคมออนไลน์ควรมีความสอดคล้องกับ การท�ำงานของศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม (JIC) อย่างใกล้ชิดเพื่อให้มีการเผยแพร่ข้อมูลออนไลน์ ได้ตรงกับความต้องการของประชาชนและอยู่ในความสนใจของสื่อมวลชน ดังน้ัน ผู้เชี่ยวชาญ ด้านสื่อสังคมออนไลน์ควรตั้งอยู่ในศูนย์ข้อมูลข่าวสารร่วม JIC และท�ำงานภายใต้การก�ำกับ ดแู ลของ APIO ส�ำหรับชมุ ชนสัมพันธ์ n PIO ควรมีการสื่อสารสร้างความเข้าใจถึงวัตถุประสงค์และแผนงานในการเผยแพร่ข้อมูล ข่าวสารทางช่องทางส่ือสังคมออนไลน์ให้แก่เจ้าหน้าที่ในกองบัญชาการเหตุการณ์ทุกระดับ ก่อนเปิดใชง้ านเวบ็ ไซต์เหตุการณ์ แนวทางพัฒนาการเผยแพร่ผ่านสอื่ สงั คมออนไลน์ ควรมีการก�ำหนดแผนในการจัดการข้อมูลที่จะเผยแพร่ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ทั้งในด้านการรวบรวม การเรยี บเรียงเนื้อหา การปรบั รูปแบบให้เหมาะสม และการเผยแพร่ โดยตอ้ งคำ� นึงถงึ ประเดน็ ดังตอ่ ไปนี้ n เปา้ หมายในการเผยแพรข่ ้อมูลข่าวสารคอื อะไร? n เน้ือหาอะไรบ้างทีส่ ามารถโพสตไ์ ด้ และเน้ือหาอะไรได้บา้ งทีไ่ ม่สามารถโพสต์ได้ n คณุ ได้รับขอ้ มลู จากแหลง่ ข้อมลู ต้นทางหรือไม่ จะถอื วา่ คุณเปน็ แหล่งข่าวในการรายงานข่าวดว่ น ได้หรอื ไม่? n คณุ สามารถโพสตเ์ น้อื หาท่ีไมเ่ ปน็ ทางการ (เช่น ข่าวจากสอ่ื อื่น ๆ) ได้หรือไม?่ n เนื้อหาอะไรบ้างท่ีจะมีพร้อมให้เผยแพร่ได้อย่างสม่�ำเสมอหรือตลอดเวลา? (เช่น ข่าวประจ�ำวัน รายงานสถานะ สรปุ ผลการด�ำเนนิ งาน ช้ินงานอื่น ๆ) n เปดิ กวา้ งในการเสาะแสวงหา/น�ำเนอื้ หาอืน่ ๆ เพื่อน�ำมาโพสต์ออนไลน์อย่างสม�่ำเสมอ ก�ำหนดระดับช้ันผู้มีอ�ำนาจอนุมัติการเผยแพร่ และขั้นตอนในการอนุมัติเผยแพร่เนื้อหาให้ชัดเจน ซง่ึ อาจมีหลายระดับขึ้นอยู่กบั ประเภทของเนือ้ หา (เชน่ อนุมัตเิ นื้อหาต้นฉบับ อนมุ ตั ิเนอ้ื หาท่ีมกี ารปรบั แลว้ หรืออนุมัติภาพถ่าย เป็นต้น) แต่ต้องไม่ให้เกิดความล่าช้ามากจนเกินไปจนท�ำให้กระทบต่อการโพสต์ เนอื้ หาให้ทนั ตอ่ เหตุการณ์ พิจารณาว่าผลของความพยายามในสื่อสังคมออนไลน์ถูกประเมินผลอย่างไร สื่อสังคมออนไลน์ สามารถใชใ้ นการสร้างคุณคา่ ของการสง่ ขา่ วสำ� หรับการเป็นผู้นำ� เมือ่ ตอ้ งเผชญิ เหตุ ซ่งึ ควรพจิ ารณาดงั น้:ี n วิเคราะห์ความคิดเห็นของประชาชนทางส่ือสังคมออนไลน์ เพื่อน�ำมาประเมินความเข้าใจ หรือความเขา้ ใจที่คลาดเคลื่อนของสาธารณชนตอ่ การปฏิบัตกิ ารและการเผชญิ เหตุ n ตดิ ตามหวั ข้อข่าวที่อยใู่ นกระแส ปัญหาที่เกดิ ขึ้น และประเดน็ ที่เปน็ ความเข้าใจผดิ n ใช้ระบบการวิเคราะห์ข้อมูลของสื่อสังคมออนไลน์แต่ละชนิดในการจัดท�ำรายงานข้อมูลการมี ส่วนร่วมของประชาชนทั้งในเชงิ ปรมิ าณและเชงิ คุณภาพ 86 คมู่ ือการปฏบิ ัตงิ านศนู ย์ขอ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบญั ชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ภาคผนวก ข ตารางการแลกเปล่ียนขอ้ มลู ขา่ วสาร 87คูม่ ือการปฏบิ ตั ิงานศูนย์ข้อมลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตารางการแลกเปล่ยี นขอ้ มูลขา่ วสาร (INFORMATION EXCHANGE MATRIX) 1 – เจา้ หนา้ ทีป่ ระชาสมั พันธ์ (PIO) ในตารางนี้ จะแสดงถึงความตอ้ งการข้อมลู ขา่ วสารในเร่อื งต่าง ๆ ท่ีหน่วยงานปฏิบัตใิ นแตล่ ะหนว่ ย ต้องการ และควรมีการแลกเปล่ียน หรือติดต่อส่ือสารระหว่างกันเพ่ือให้ข้อมูลที่จ�ำเป็นดังกล่าวไหลเวียน ไปยังหนว่ ยนัน้ ๆ อยา่ งทนั เหตกุ ารณ์ สว่ นงาน/ตำ� แหนง่ การปฏบิ ตั ิที่ต้องการขอ้ มูล การแลกเปลี่ยนขอ้ มูลและทรพั ยากรอน่ื ๆ ทต่ี ้องการขอ้ มูล ขอ้ มูลที่ PIO ใหส้ ่วนงานอื่น ๆ ขอ้ มูลที่ PIO ไดร้ ับจากสว่ นงานอ่นื ๆ ผบู้ ญั ชาการ n การบรรยายสรปุ n ข้อมูลเบอ้ื งตน้ เกย่ี วกับ n สรปุ สถานการณ์ เหตุการณ์ / เหตุการณ์เบอื้ งต้น เหตุการณ์ n การแตง่ ตัง้ PIO กองบัญชาการ n การประชุมหัวหน้าส่วนใน n ระดบั ความสนใจ n ข้อความส�ำคัญค�ำสงั่ เหตกุ ารณร์ ว่ ม กองบัญชาการเหตุการณ์ ของสาธารณชน นโยบาย แนวทางปฏิบตั ิ (Incident n การบรรยายสรุปผล n กลยุทธก์ ารเผยแพรข่ ้อมลู จากผู้บัญชาการเหตุการณ์ Commander/ การดำ� เนินงาน ข่าวสารแกส่ าธารณชน n การอนมุ ัติข้อมูลทจี่ ะ Unified n การอนมุ ัติขอ้ มลู ท่จี ะ n การเตรียมขอ้ มูลและความ เผยแพร่ Command) เผยแพร่ พรอ้ มใหแ้ ก่โฆษก n ผู้รับผดิ ชอบหน้าที่ (ข้อมูลขา่ วสารที่ผลิต n ข่าวแจก, Fact Sheet, วดิ โี อ, ในส่วนงานตา่ ง ๆ กจิ กรรมทง้ั หมด ฯลฯ ) ภาพนิ่ง, เสียงบนั ทกึ โพสต์ บนสอื่ สังคมออนไลน์ และ คลิปข่าว n ตารางการใหส้ ัมภาษณ์, การบรรยายสรปุ ขา่ ว ใหส้ ือ่ มวลชน และ การพบปะชมุ ชน n การวเิ คราะหท์ ศิ ทาง การนำ� เสนอข่าวของ ส่ือมวลชน n การวิเคราะหส์ อื่ สงั คมออนไลน์ ด้วยการสืบคน้ จากคำ� สำ� คญั 88 คมู่ อื การปฏบิ ตั งิ านศูนยข์ ้อมลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

สว่ นงาน/ตำ� แหนง่ การปฏิบตั ิทต่ี ้องการขอ้ มลู การแลกเปลยี่ นขอ้ มลู และทรัพยากรอื่น ๆ ที่ต้องการข้อมลู ข้อมลู ท่ี PIO ใหส้ ่วนงานอื่น ๆ ข้อมูลที่ PIO ไดร้ บั จากส่วนงานอื่น ๆ เจา้ หนา้ ท่ี n การบรรยายสรปุ n ข่าวแจก, Fact Sheet, วดิ โี อ, n บรรยายสรุปดา้ นความ ความปลอดภัย เหตุการณเ์ บื้องตน้ ภาพนิ่ง, เสียงบันทึก โพสต์ ปลอดภยั ใหแ้ กบ่ คุ ลากร JIC (Safety Officer) n การประชุมหวั หน้าสว่ นใน บนส่อื สงั คมออนไลน์ และ สื่อมวลชน ชุมชนและ กองบัญชาการเหตกุ ารณ์ คลปิ ข่าว คณะบคุ คลทีเ่ ข้าเยย่ี มชม n การบรรยายสรุปผล n รายชื่อผูท้ จ่ี ะเดนิ ทางเข้า พ้นื ทเ่ี กดิ เหตุ การดำ� เนนิ งาน เย่ยี มชมพ้นื ทเี่ กดิ เหตุ n การคุ้มกันและจัดหาอุปกรณ์ n เมือ่ มีความต้องการ ทด่ี แู ลโดยเจา้ หน้าที่ JIC เคร่อื งมือป้องกันอนั ตราย ของเจ้าหน้าท่ี JIC ผ้สู อื่ n การดแู ลรกั ษาความปลอดภัย แก่คณะบคุ คลทเี่ ขา้ เยี่ยมชม ขา่ ว เขา้ ถึงบุคลากร JIC, สอ่ื มวลชน ผู้แทนชุมชน พืน้ ทเี่ กดิ เหตุ สื่อมวลชน, ผแู้ ทนชุมชน และคณะบุคคลท่ีเข้าเยยี่ มชม n รายงานการเกดิ อุบัตเิ หตุ และคณะบุคคลท่ีจะ พนื้ ทเี่ กดิ เหตุ ของหน่วยเผชิญเหตุ เข้าไปในพื้นท่เี หตุการณ์ n สือ่ มวลชน “ไม่เปน็ อนั ตราย” n การด�ำเนนิ การอน่ื ๆ ปลอ่ ยแถลงการณ์ ท่ีจ�ำเปน็ (ให้ความชดั เจนโดยทีป่ รกึ ษา ดา้ นกฎหมาย) รฐั บาลจัดหา เร่อื งการเดนิ ทางให้ส่อื มวลชน เจ้าหนา้ ที่ n การประชุมหัวหน้าสว่ นใน n ข่าวแจก, Fact Sheet, วดิ โี อ, n รายช่ือของหนว่ ยงาน ประสานงาน กองบัญชาการเหตกุ ารณ์ ภาพนง่ิ , เสียงบันทกึ โพสต์ องค์กรผูม้ สี ่วนได้สว่ นเสยี และ (Liaison Officer) n การด�ำเนนิ การอนื่ ๆ บนสื่อสังคมออนไลน์ และ ผู้ทเี่ กย่ี วข้องที่ได้รับผลกระทบ ตามความจ�ำเปน็ คลิปข่าว จากเหตุการณ์ ทตี่ อ้ งใหก้ าร n รายชอื่ เพิ่มเตมิ ของหน่วยงาน ช่วยเหลือหรือติดตอ่ สือ่ สาร องค์กร ผมู้ ีส่วนไดส้ ่วนเสีย n ข้อกงั วลต่าง ๆ ของ และผทู้ เี่ กี่ยวข้องท่ไี ด้รบั ผมู้ สี ว่ นได้ส่วนเสีย ผลกระทบจากเหตุการณ์ ท่ตี อ้ งใหก้ ารชว่ ยเหลือหรือ ตดิ ต่อสอ่ื สาร เจ้าหน้าท่ี n การประชุมหัวหนา้ ส่วนใน n ขา่ วแจก, Fact Sheet, วิดโี อ, n สรุปรายงานด้านขา่ วกรอง ข่าวกรอง กองบญั ชาการเหตุการณ์ ภาพนิง่ , เสยี งบนั ทึก โพสต์ (Intelligence n การดำ� เนินการอนื่ ๆ บนสือ่ สังคมออนไลน์ และ Officer) ที่จ�ำเป็น คลิปขา่ ว n การอภิปรายของบคุ ลากร JIC ภาคสนาม ตามความจำ� เปน็ n ขอ้ เท็จจรงิ ท่รี วบรวมได้จาก หน่วยเผชญิ เหตุ 89คมู่ ือการปฏิบตั งิ านศูนยข์ อ้ มูลขา่ วสารรว่ ม ภายใตร้ ะบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

สว่ นงาน/ต�ำแหน่ง การปฏบิ ตั ิที่ตอ้ งการข้อมลู การแลกเปล่ียนขอ้ มลู และทรัพยากรอืน่ ๆ ที่ต้องการข้อมลู ข้อมลู ท่ี PIO ให้สว่ นงานอืน่ ๆ ขอ้ มลู ท่ี PIO ได้รบั จากส่วนงานอน่ื ๆ หวั หน้าสว่ น n การประชุมหวั หนา้ ส่วนใน n ส�ำเนาขา่ วแจก, Fact Sheet, n ข้อมลู สถานะของเหตุการณ์ อ�ำนวยการ กองบัญชาการเหตกุ ารณ์ วิดโี อ, ภาพนิ่ง, เสียงบันทึก จากหัวหน้าหน่วยสถานการณ์ (Planning Section Chief) n การดำ� เนินการอน่ื ๆ ที่ โพสตบ์ นสอ่ื สังคมออนไลน์ Situation Unit Leader : จ�ำเปน็ และคลิปข่าวสำ� หรับหนว่ ย SITL) เอกสาร (Document Unit) n ก�ำหนดการประชุมประจำ� วัน n ก�ำหนดการใหส้ ัมภาษณ์ n ส�ำเนาแผนเผชญิ เหตุ การบรรยายสรปุ ข่าวและ การพบปะชุมชมุ ชน n ขอ้ เสนอแนะในการใหข้ อ้ มลู ข่าวสารต่อสาธารณชนเพอ่ื รวบรวมไวแ้ ผนเผชญิ เหตุ (Incident Action Plan : IAP) n ช้ินงานเผยแพรส่ ำ� หรบั รวบรวมในแผนเผชิญเหตุ (Incident Action Plan : IAP) n เอกสารการถอนก�ำลงั ของ เจา้ หนา้ ที่ JIC หวั หน้าส่วน n การประชมุ หวั หนา้ ส่วนใน n ข่าวแจก, Fact Sheet, วดิ ีโอ, n ขอ้ มลู การปฏิบัติงาน ปฏิบัตกิ าร กองบญั ชาการเหตกุ ารณ์ ภาพนง่ิ , เสียงบนั ทกึ โพสต์ ท่ีเป็นปัจจบุ ัน (Operation n การดำ� เนนิ การอ่ืน ๆ ตาม บนส่อื สังคมออนไลน์ และ Section Chief) ความจ�ำเป็น คลปิ ข่าว n ก�ำหนดเวลาสำ� หรับเจ้าหนา้ ท-่ี JIC ในการลงพน้ื ทภี่ าคสนาม เพอ่ื รวบรวมข้อมลู ข่าวสาร หรอื ก�ำหนดการนำ� ส่ือมวลชน ลงพ้นื ท่ี 90 คู่มือการปฏบิ ตั ิงานศนู ย์ขอ้ มลู ขา่ วสารรว่ ม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตกุ ารณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

สว่ นงาน/ตำ� แหนง่ การปฏบิ ัตทิ ตี่ อ้ งการขอ้ มูล การแลกเปลีย่ นข้อมลู และทรัพยากรอนื่ ๆ ท่ีตอ้ งการขอ้ มูล ข้อมลู ที่ PIO ใหส้ ่วนงานอนื่ ๆ ขอ้ มลู ท่ี PIO ไดร้ บั จากสว่ นงานอ่นื ๆ หวั หนา้ ส่วน n การประชมุ หวั หน้าสว่ นใน n ข่าวแจก, Fact Sheet, วิดโี อ, n วัสดแุ ละอุปกรณส์ �ำนกั งาน สนบั สนนุ กองบญั ชาการเหตกุ ารณ์ ภาพน่ิง, เสียงบนั ทึก โพสต์ n พ้นื ท่ที ำ� งานทเ่ี พยี งพอ (Logistics n การด�ำเนนิ การอืน่ ๆ ตาม บนสอื่ สังคมออนไลน์ และ สำ� หรับ JIC Section Chief) ความจ�ำเป็น คลปิ ขา่ ว n สนบั สนุนการจัดหาบริการ n รายช่ือและกำ� หนดการเดนิ คลิปปิ้งหนังสอื พมิ พ์, โทรทศั น์ ทางของผ้ทู ่ีจ�ำเปน็ ตอ้ งเดินทาง และวทิ ยุ โดยเครอื่ งบินหรือพาหนะอื่น n ชุดแตง่ กายแบบพิเศษ ตามความจ�ำเปน็ n การเดินทางสำ� หรบั เจ้าหน้าที่ JIC และสือ่ มวลชนในการ เขา้ พ้นื ที่เกิดเหตุ หวั หนา้ ส่วน n การประชุมหัวหนา้ ส่วนใน n ข่าวแจก, Fact Sheet, วดิ โี อ, คำ� สงั่ การเดนิ ทาง การเงิน/บริหาร กองบัญชาการเหตุการณ์ ภาพนง่ิ , เสยี งบันทกึ (Finance/ n การด�ำเนินการอนื่ ๆ ตาม โพสต์บนสื่อสังคมออนไลน์ Administration ความจ�ำเป็น และคลิปข่าว Section Chief) เจา้ หนา้ ที่ n การบรรยายสรุป n การเตรยี มความพรอ้ มโฆษก n การท�ำหน้าทีโ่ ฆษกบรรยาย เผชญิ เหตุ เจา้ หนา้ ที่ท่เี ร่มิ ปฏิบตั ิงาน n ขา่ วแจก, Fact Sheet, วิดโี อ, สรุปเหตุการณ์แก่สือ่ มวลชน (Response n บรรยายสรุปการปฏิบัตงิ าน ภาพนงิ่ , เสียงบนั ทึก พบปะชุมชน และการให้ Personnel) n การด�ำเนนิ การอน่ื ๆ ตาม โพสตบ์ นสอ่ื สงั คมออนไลน์ สัมภาษณ์แบบส่วนตวั กบั ความจ�ำเปน็ และคลิปขา่ ว สอ่ื มวลชน 91คูม่ อื การปฏบิ ตั ิงานศูนยข์ ้อมูลขา่ วสารร่วม ภายใต้ระบบบัญชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System

ตารางการแลกเปล่ียนข้อมูลขา่ วสาร (INFORMATION EXCHANGE MATRIX) 2 – ผู้เชยี่ วชาญด้านการรวบรวมข้อเทจ็ จรงิ สว่ นงาน ข้อมูลข่าวสารทต่ี ้องการ P เจา้ หนา้ ท่ีประชาสมั พนั ธ์ n การบรรยายสรปุ เหตุการณเ์ บ้ืองต้น (Public Information Officer – PIO) n การประชุมหัวหนา้ ส่วนในกองบัญชาการเหตกุ ารณ์ ผชู้ ว่ ยฯ ด้านส่ือมวลชนสมั พันธ์ n คำ� ถามจากสอ่ื มวลชน (APIO for Media Relations) n รวบรวมข้อมลู ขา่ วสารส�ำหรับตอบคำ� ถามส่อื มวลชน ผชู้ ่วยฯ ด้านชุมชนสมั พนั ธ์ n ขอ้ ซักถามจากชุมชน (APIO for Community Relations) n รวบรวมขอ้ มูลข่าวสารส�ำหรบั ตอบขอ้ ซกั ถามของชมุ ชน ผชู้ ว่ ยฯ ดา้ นรวบรวมข้อมูลขา่ วสาร n รับการมอบหมายงาน (APIO for Information Gathering n ปรบั ขอ้ มูลให้ทนั สถานการณ์ สว่ นสนับสนุน (Logistics Section) n ขอ้ มลู ข่าวสารเกี่ยวกบั อปุ กรณ์ / บคุ ลากร ส่วนอ�ำนวยการ-หนว่ ยสถานการณ์ n ข้อมูลรายงานสรปุ สถานการณ์ (Planning Section – Situation Unit) ส่วนอ�ำนวยการ –ระบบสารสนเทศ n แผนท่ีและแผนภมู ติ า่ ง ๆ ภูมศิ าสตร์ (Planning Section – GIS) ส่วนอ�ำนวยการ –หน่วยสิ่งแวดลอ้ ม n ข้อมูลเอกสารขอ้ มูลความปลอดภยั Planning Section – (Material Safety Data Sheet : MSDS) Environmental Unit) ส่วนอำ� นวยการ n ข้อมลู แผนเผชิญเหตุ (IAP) (Planning Section) n ตารางการประชุมประจ�ำวนั สว่ นปฏบิ ัตกิ าร n ขอ้ มูลอปุ กรณ์ ตำ� แหนง่ และจำ� นวนทรพั ยากรทใ่ี ช้ในสถานทเี่ กิดเหตุ (Operations Section) n ข้อมูลการปฏิบตั ิงานปจั จุบัน แผนกการเงนิ n ขอ้ มูลคา่ ใช้จา่ ยในการเผชญิ เหตุและจดั ทำ� หมายเลข (Finance Section) โทรศัพทส์ ายด่วน 92 คู่มือการปฏิบัติงานศูนย์ขอ้ มลู ขา่ วสารร่วม ภายใตร้ ะบบบญั ชาการเหตุการณ์ Practical Manual for Joint Information Center : JIC Under the Incident Command System