ເອກະສານບັນຍາຍວິຊາອັກຂະຫຼະວິທະຍາ

ຘງຈຌະຌັທບໄ ຉຘຆງຌໃ ໍາຓ຺ ະຉຽຉແນຌໃທ຺ ໍຈໃາາົະ຺ ຓຌ.ໄນຽ຃ຌາຽັໄ ຓຎາ຺຋ໄຏໃ ໃບື2ະຌັຽີ ຎຎຘຘຉຌັ ະຼ຺ຓທ຺ບຘຄເ຋ຽກັຓ຺ຎໃຘຽີຘເຌັໃບຘບບາ຾຺ໃ ຾ຓຌກັ ຖຖຘາຘະຎທູຄໄ ບ຾ະ,ຌກຘຖຉຘໍຓຓທ຺ໄ ທ຺ູຄີຽ຾ກ.ບນຌຉັ າ຺ ໃ ຃:ື ນຄ ນງ ໜ ໝ ນົ ນທ. ຽຎຌັ ນຄ “ ນງ “ (ໜ) ນຌ “ ໝ (ນຓ) “ ນົ (ນຖ) “ ນທ 25

3) ຑະງຌັ ຆະຌະ຃ທຍ ຑະງຌັ ຆະຌະ຃ທຍ ຾ຓໃ ຌຑະ ຑ຃ະທງຍຌັ ກຆັຍະຘຌຼະຄ຋ຑໃ ເີ ະຆງ຃ໄ ັຌທຆຍແະຈຌຓໄ ະຉີຉທ຺ ຺ທ ຉທ຺ ທ, ຘໃ ທຌຉທ຺ ຖ ຕ ຾ຓໃ ຌເຆ ຑຉໃ ະາງຄ ຎຌັ ຆະະຽ ຋ຌະຈ຃ທ( ຍຍໃ ໍຌຌີໄັຍເຆຑທໄ າາຘຄແາທຍ຋ໄ າາຖ ຽບາ຺ ຘຼຄແຎ຃ທຍກຍັ ຘຼຄຑະງຌັ ຆ ຎຌ຺ ດໃ ູຌາໍ . ກາຌ​ເຆຑ​ໄ ະງຌັ ຆະຌະ຋​ ໃ ຓ​ີ ຉ​ີ ທ຺ ໝາງທຌັ ຌະງຸຈ​຅ະຉ​ ບໄ ຄ​ທາຄແ​ ທຽ​ໄ ຋ຄິ ຉ​ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ທະບງໃ ືຌຌັ ຆນະຌົື ບະໃ ຋າຌໃ ຽີ ບບາ຺ ບຘກຼຄຘຂຼບຄຄຑຓບໄ ຌັ ຓຽຂກາ຺ໄ ແັຌຎ. ຆທ຃ໄ ທຖຍເຌຕ຃. ໍາ຾຋ຉຍັໃ ເຘຌຍັ ຑ຋າໃຘຓີ າາຖ຅າາທກເຑຆາ຾ໄ ຘຉາໃ າຖຄີນ-ຘົຄັ ັຌຊຘຈັ ຅ະາກກິຈຑ)ະງຍຌັ າຆຄະ຃ຌໍ າະຽຽ຋຃ໃ ຺າາ຺ໄ ຌຽຑັຌໄ ໃ ບື . ​ ຆະຌະ຋ໃ ກີ ໃ ຼທຂບໄ ຄ ເນຓໄ ຘີ ຼຄ “ ທ ” ທ“ ທ ”຃ທຍດ​ ໃ ູຌ​ ໍາ​ຌຌັໄ ຽທຖາ​ຓຽ​ີ ຃ໃ ບື ຄ ຉທ຺ “ ທ ” ຋ໃ ຽ​ີ ຎຌັ ຉ​ ທ຺ ຃​ ທຍ​ຘະຽ​ ໝ.ີ 26

ຉທ຺ ​“ ທ ”ແ​ ຘຈາ​຃ໄ ຓທາາຈຓ​຃ໝທຍາງ​ກຌຍັ ຌັໄ ຿​ ​ຓຉໜ​຾ີ ກບໄ ຌງແ​ ຈຽຆ​ຽໄ ໃກຌັ ບື: ຍ຋​ ຸກ ຾ຖະ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ກ ກຍັ ທ ຃ທຍກຌັ ຽຎຌັ ກທ ຽຆໃ ຌັ ຂ ກຍັ ທ ຃ທຍກຌັ ຽຎຌັ ຂທ ຽຆໃ ຌັ : ຃“ ທ “ ຃ທ ຄ“ທ “ ຄທ ຽ ຅“ ທ “ ຅ທ ຘ“ ທ “ ຘທ ຆ“ ທ “ ຆທ ງ“ ທ “ ງທ ຈ“ ທ “ ຈທ ຉ“ ທ “ ຉທ ຊ“ ທ “ ຊທ ຋“ ທ “ ຋ທ ຎ “ ຖ “ ຎຖ ຐ “ ຕ “ ຐຕ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ກ​຿ຉ. ຾ຉໃ ​ຎະຖຓິ າຌ຃​ ໍາ​ຘຍັ ​຋ໃ ເ​ີ ຆໄ “ ທ ”​ ຃ທຍ​ ຌ: ຾ກທໃ ຄແກທ, ກທາຄ, ກທຼຌ... : ຂທາຌ, ຾ຂທຄ... ຽຆໃ ຌັ : ຃ທາງ, ຾຃ຌໄ ... ຽຆໃ ຌັ : ຄຓ຺ ຄທາງ... ຽຆໃ ຌັ : ຅ທາໄ ງກທາໄ ງ... ຽຆໃ ຌັ : ຘທາງ, ຘທໃ າຄ... ຽຆໃ ຌັ : ຆທາໄ ຌ, ຆທາຈ... ຽຆໃ ຌັ : ງທໃ າງໂ... ຽຆໃ ຌັ : ຈທໃ າຄໂ... ຽຆໃ ຌັ : ກະຉທາໄ ງໂ... ຽຆໃ ຌັ : ຊທາງ... ຽຆໃ ຌັ : ຋ທາງ... ຽຆໃ ຌັ : ຎຖາຘຉກິ ... ຽຆໃ ຌັ : ຐຕໃ ຄັ ...ໂຖໂ 27

ຘໍາຖຍັ ຉທ຺ “ ຕ “ຉກ຺ ຓາແຖງະ ກາຌເຆຑໄ ະງຌັ ຆະຌະ “ ຕ ” ນຖາງ ຖາທຽຈີຓຽປາ຺ ຍໃ ໍຓຘີ ຼຄຌ,ີໄ ຾ຉໃ ຽຓ ຘ຺ຓ຃ທຌຌໍາຽບ຺າຑະ ງັຌຆະຌະ ຑະງຌັ ຆະຌະຑາຘາຖາທ຃ຌື ບກີ , ຾ ຌຌັໄ ຽຆໃ ຌັ : ຆໃ ທື ຈັ ຊຸບຸຎະກບຌ ນຖື ຆ ” ນຖື “ ປ ” ຾຋ຌ຅ະຑາເນຽໄ ກຈີ ຃ ແຎ. ຘໃ ທຌ຃ໍາຘຍັ ຋ໃແີ ຈຽໄ ຃າ຺ໄ ຓາ຅າກຑ ເນເໄ ຆໄ “ຖ” ນຖື “ປ” ຾຋ຌ ຉາຓຘ ຃ທາຓຎບຈເຘຂບຄຑາຘາຖາທ: ຈທໄ ຌບຌດໃ ູເຌຖະຍຍ຺ ຑະງຌັ ຆະຌະຖ ຑຽິ ຘຈຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ . ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ະງຆຂຸຓຌຶໄ ຎ, ີ຾8ຉ0ໃ ຃ທຽາຎຓຌັ ຽຉຎຌຌ຺ັໄ ຓ຅ຄາິ ຾ຓຖຂີ ທໄ ະຑຍາທຘຌາ ຓໃ ບື ຽຍໃ ຄິ ຋າຄ຾ຄໃ ທຆິ າກາຌ຾ຖທໄ ຽນຌັ “ ຕ “ ຽຂ຺າໄ ຓາເຆເໄ ຌຖະຍ຺ຍຘຼຄ ຾ຉໃ ຃ທຌເຆເໄ ຌກຖໍ ະຌຂີ ຼຌ຋ຍັ ຘຍັ ຽ຋ໃ າ຺ ຆໃ ຃ື ຌ຺ ຉໃ າຄຎະຽ຋ຈ຋ໃ ຽີ ນຌັ ທໃ າ: ເຆໄ “ ຖ ຃ທາຓຏຈິ ຏຼໄ ຌ຅າກ຃ທາຓໝາງຽຈຓີ ຑາຘາຍາຖ-ີ ຘຌັ ຘະກຈິ ຋ຓີ ຘີ ຼຄ “ ຕ “ ຘໍາຌຼຄຘຼຄຽທາ຺ໄ ຂບຄຖາທ ຽຑໃ ບື ປກັ ຘາ ທງຽນຈຌຌັໄ ຑະງຌັ ຆະຌະ “ ຕ “ ຋ໃ ີ ຖາທ ຅ໃ ຄຶ ຊທື ໃ າຽຎັຌຑຼຄ ຑະງຌັ ຆະຌະ 28

ກໃ ຼທກຍັ ຽຖໃ ບື ຄ຿ຉ຃ທຍ ຿ຈງ ຖາທຽປາ຺ ຓ຿ີ ຉ ຃ທຍຑຼຄ຿ຉຈຼທ ຃ ຎ຃ັຈທ຅າຓຍຸ ປຌັ ຼ, ກດໃ ູປເຌບໄ ຎຄຉຶຓໄ ບໄ ຄ ກາຌ ເຌກ “ແທງາກ ຘາຓຌັ ຘກຶ ຘາ” ແຈບໄ ະຌຸງາຈເຆຌໄ ຿ຓຉາ຅຃າືກ“ຖຉໃ”າຄ຾ຎຖະະຽ຋“ຈຕ”຋ຘໃ ຌີ ໍາບຖຍກັ ເ຅ຆາກຂໄ ຽຼ ຽຆໃ ຌັ : ຎຖາຘຉກິ , ຑຖາຘຽຉ,ີ ຑຖາຆ ຽຈຌັ ... ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ງບຄີ ຉາຓແທງາກບຌຓູຌຽຆບືໄ ຑາຘາ ຃ື “ ທ ” ຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ , ຾ຉໃ ນາກບຄີ ຉາຓ ກາຌຌໍາເຆຉໄ ຺ທ຅ິຄຂບຄຘັຄ຃຺ຓຖາທ ກບຌຖາທຎັຈ຅ຍຸ ຌັ ຘໍາຖຍັ ຿ປຄປຼຌ ຌຽຼໍາ຃ເຌຆາ຺ໄ຋ຘຑໄ ຍັຍັ ະຘ຋ງຍໃັ ຌຓັີ ຿ຆາຈ຅ະງາຌຘກະະ຃ຍຽຑທາາຖຍະ-ີຑຘ(ຽິ ຌັຘຘຘຈຍັ ະບ຋ກໃກີ ດີ ຈິ ຓື 2) ຆາ, ຿ຎຕ຾ກຕຓ , ຿ຎຕຽ຅ກັ , ຽຎຕຆີ 29

ຑະງຌັ ຆະຌະຖາທ 33 ຉທ຺ ຋ໃ ກີ ໃ າທ ຑະງຌັ ຆະຌະຉຌ຺ໄ ຑະງາຄ ຾ຖະ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ (  ຿ຉຘະກຈ຺ ຑະງຌັ ຆະຌະຖາທ 33 ຿ຉຌຌັໄ , ຘາ ຿ຉຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ ຃ື ກ, ຄ, ງ, ຈ, ຌ, ຍ, ຓ, ທ ຌບ ແຈ.ໄ ເຌ຅າໍ ຌທຌ຿ຉຘະກຈ຺ ຋ຄັ 8 ຿ຉຌີໄ ຽຑໃ ຌິ ແ ຘະກຈ຺ ຉາງ ຾ຖະ ຘະກຈ຺ ຽຎຌັ . - ຘະກຈ຺ ຉາງແຈ຾ໄ ກໃ : ກ, ຈ, ຍ ຑະ ຾ຓໃ ຌຍໃ ໍຘາຓາຈເຘໃ ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງທຌັ ຌະງຸຈແຈໄ ຽ ເ຾ຘຖໃ ຽທໄ ຃;ໃ ບື ງຄກ຺ໝຽທາງຌັໄ ທກຌັ ໍຖຌະະຌງີ ຸບຈກັແຈຘໄບ຾ຌຉໃກກາໍເຄຆຓແໄ ຈ຿ີ ຉຑໄ ຘຼ ກຈັ ໂ, ກ໅າຍໂ, ກຍ຺ ໂ, ກ໅ບຈໂ ຽຎຌັ ຉຌ຺ໄ ... - ຘະກຈ຺ ຽຎຌັ ແຈ຾ໄ ກໃ : ຄ, ງ, ຌ, ຓ ທຌັ ຌະງຸຈແຈ຋ໄ ຸກປູຍ. ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ທຓາຂາໄ ຄຽ຋ຄິ ຌຌັໄ ຽປຈັ ໜາໄ ຋ໃ ຽີ ຎຌັ (ຑະງຌັ ຆະຌະ຋າໄ ງຑະງາຄ)ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ . າຓາຈຽປຈັ ໜາໄ ຋ໃ ຿ີ ຉຘະກຈ຺ ແຈໄ ຑຼຄ 8 ບກຌຌັໄ ຍໃ ໍຘາຓາຈເຆຽໄ ຎຌັ ຿ຉຘະກຈ຺ ແຈ຾ໄ ຍໃ ຄບບກຽຎຌັ 2 ໝທຈ ຃:ື ະງາຄເຈ ນາກຓ຿ີ ຉຘະກຈ຺ ຋ຄັ 3 ຌີໄ ຽຑາະຓຘີ ຼຄທຌັ ຌະງຸຈຽບກດໃ ູເຌ຿ຉ ຘະກຈ຺ ຉາງ (ກ,ຈ,ຍ) ຾ຓໃ ຌຘາຓາຈ ຼຄ ແຓຉໄ ີ (1) ຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ ຽຆໃ ຌັ : ກ໅າກ, ຓ, ທ ຘະກຈ຺ ຽນຖໃ າ຺ ຌີໄ ຘາຓາຈເຆຽໄ ຃ໃ ບື ຄໝາງ 30

2. ຘະນະົ 2.1 ຃ທາຓໝາງຂບຄຘະນະົ ຘະນົະ ຾ຓໃ ຌຉທ຺ ໜຄັ ຘ຋ື ໃ ເີ ຆ ເຌຑາຘາຖາທ ຿ຈງຖໍາຑຄັ ຾ຉໃ ຘະນ ຉບໄ ຄບາແຘຑະງຌັ ຆະຌະ ຾ຖະ ຍາ ຌໍາ຅ໃ ຄິ ຅ະເຆຘໄ ໃ ຘື ໃ ຘື າຌແຈ຾ໄ ຅ໃ ຓ຾຅ຄໄ ຾ ຘະນົະ​ຽຎັຌຘຼຄນົກັ ​ເຌຑ​ ະງ ຌຍັ ​ຉຄັໄ ຾​ ຉໃ ຑ​ ະງຌັ ຆະຌະ຅​ ະ​ບບກຘ ເຈໜໃ ຄຶ ຓາຎ​ ະຘຓ຺ ຅​ ໃ ຄຶ ​ບບກຘຼຄແ​ ຈ, ບໍ ( xິໍ ) ຓາບ​ ບກຘຼຄຑະງຌັ ຆະຌ ເຌ​ຑະງາຄ ຘະນະົ ຓ​ຍີ ຈ຺ ຍາຈຽ​ ຎຌັ ​຅ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຆນຽໄ ົະຎດັຌໃ າຘຄຼຈຄຼ຾ທກເຌຆຂຘໄ ໃບ຃ື ຄທຑາະຓງໝາຄາງນຍົືໃ ແໍ຃ຈໍາ,.ໄ າຄ຃ໍາ ກໍຉບໄ ຄຓທີ ຌັ ຌະງຸຈຓາຎະກບຍ ຾ຖະ ຽຎຌັ ຋ໃ ຽີ ຂາ຺ໄ ເ຅. ງາຄ, ຍໃ ໍຘະ​ຽຑາະ​຾ຉໃ ຑ​ ະງາຄຽ​ ຋ໃ າ຺ ຌ​ ຌັໄ , ຘຼຄ​ແຈໄ ກໍຉ​ ບໄ ຄ​ຘຓ຺ ຓຸຈ​ຽບາ຺ ຘ​ ະນົະຘຼຄ​ ,ໄ ຈໃ ຄັ ​ຑາຘາ​ຖາທ​ແຈຘ​ໄ ຓ຺ ຓຸຈຽ​ ບາ຺ ​ຘະນົະ ຌະ​຋ຸກ​ຉທ຺ ຽ​ ຆໃ ຌັ : ກ, ຂ, ຃, ຄ, ຅... ຅ບຓຂ​ ບຄຑ​ ະງາຄ. 31

2.2 ຘະນະົ ຾ຖະ ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງຎະກບຍຽຎຌັ ຘະນະົ ຘະນະົ ຖາທຓ຋ີ ຄັ ໝຈ຺ 28 ຉທ຺ ຃:ື xະ xາ, xິິ ຽxາະ xິໍ, ຽxິິ ຽxິ,ີ ຽxິຼັ ຽxຼ, xິ຺ທະ xິ຺ທ, ຽxິບຶ ຘະນະົ ຈໃ ຄັ ກໃ າທຎະກບຍຂຌຶໄ ຅າກຽ຃ໃ ບື ຄໝາງ ຾ຖ - ະ ຽບຌີໄ ທໃ າ ບະ -າ “ ບາ - ິິ “ ບິ - ິີ “ ບີ -. “ ຅າໍໄ -, “ ບຸ - ິູ “ ບູ -ຽ “ ຽບ -຿ “ ຿ບ - ິໍ “ ບໍ -ແ “ ແບ -ເ “ ເບ - ິັ “ ແຓກໄ ຌັ - ິ຺ “ ແຓກໄ ຄ຺ -ຼ “ ຉທ຺ ງ -ທ “ ຉທ຺ ທ -ບ “ ຉທ຺ ບ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

xິ,ີ xິຶ xິື, xິຸ xິູ, ຽxະ ຽx, ຾xະ ຾x, ຿xະ ຿x, ຽxິືບ, ແx, ເx, ຽxິ຺າ, xິໍາ. ຖະ ຓຆີ ໃ ຽື ບຌີໄ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ຌ ຄ ງ ຽຒບືໄ ຄ ທ ບ 32

2.4 ຆະຌຈິ ຘະນະົ ຘະນະົ ຓີ 3 ຆະຌຈິ ຃:ື ຘະນົະຽ຃າ຺ໄ , 1) ຘະນະົ ຽຘ຃ະາ຺ໄ ນົະຽ຃າ຺ໄ ຾ຓໃ ຌຘະນະົ ຽຈຓີ ຋ໃ ຍີ ໃ ໍ຋ຌ ໜໃ ຄຶ ທໃ າ຾ຓໃ ຌຘະນະົ ຋ໃ ຓີ ຽີ ຃ໃ ບື ຄໝາງ 1 ປູຍ຾຋ xະ xາ xິິ xິີ xິຸ xິູ ຽx ຿x ຾ຖະ xິໍ. 2) ຘະນະົ ຘຎະະນຘະົຓ຺ ຎະຘຓ຺ ຾ຓໃ ຌຘະນະົ ຋ໃ ຓີ ຽີ ຃ໃ ບື ຘະນະົ ຽ຃າ຺ໄ ຎະຘຓ຺ ກຍັ ຘະນະົ ຽ຃າ຺ໄ ຾ຖະ ຘະນ ຽຎຌັ ປູຍຘະນົະຽຆໃ ຌັ : ທ, ບ, ງ. ຘະນົະຎະຘ ຽxິິ ຽxິີ ຽxິຼັ ຽxຼ xິທ຺ ະ xິ຺ທ ຽxິບຶ ຾ 3) ຘະນະົ ຑຽິ ຘຈ ຘະນົະຑຽິ ຘຈ຾ຓໃ ຌຘະນະົ ຎະຘຓ຺ ຆ xຘະະນຎະົະຽຘນຓ຺ໃ າົ຺ ຌກຍີຍໄັ ໃໃ ໍຘຉາທ຺ ຓຘາະຈກເຘຈ຺ ໃ ຉງທ຺ ຘຓະທກ.ຈ຺ ຘແຈະນບໄ ກີົະຑຽຑ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

, ຘະນະົ ຎະຘຓ຺ ຾ຖະ ຘະນົະຑຽິ ຘຈ. ຌັ ຎະຘຓ຺ ກຍັ ຘະນະົ ຉທ຺ ບໃ ຌື ນົື ຽທາ຺ໄ ບກີ ດໃ າຄ ຋ຌ 1 ຘຼຄຌຌັໄ ຽບຄ. ຘະນົະຽ຃າ຺ໄ ຓີ 9 ຉທ຺ ຃:ື ບຄໝາງ຾ຉໃ 2 ປູຍຂຌຶໄ ແຎ ຽຆໃ ຄິ ແຈຓໄ າ຅າກ ນະົ ຽ຃າ຺ໄ ຎະຘຓ຺ ກຍັ ຑະງຌັ ຆະຌະຍາຄຉທ຺ ຋ໃ ເີ ຆໄ ຘຓ຺ ຓີ 15 ຉທ຺ ຃:ື xິຶ xິື ຽxະ ຾xະ ຿xະ ຾ຖະ ຽxິືບ. ຆະຌຈິ ໜໃ ຄຶ ຽຆໃ ຄິ ແຈຓໄ າຈທໄ ງກາຌຽບາ຺ ຘະນົະ ຑຽິ ຘຈຓີ 4 ຉທ຺ ຃:ື ແx ເx ຽxິາ຺ xິາໍ . ຑາະຓຘີ ຼຄຉທ຺ ຘະກຈ຺ ເຌຉທ຺ ຾ຖທໄ . 33

ຘະນົະຽ຃຺າໄ , ຘະນົະຎະຘ຺ຓ ຎະກບຍກຍັ ຑະງຌັ ຆະຌະ຅ະຓຉີ ຖໃ ຸຓຌ:ີໄ - ດໃ ູໜາໄ : ຽx ຾x ຿x ແx ເx - ດໃ ູຽ຋ຄິ : xິິ xິີ xິຶ xິື xິ - ດໃ ູນົຄັ : xະ xາ - ດໃ ູຖໃ ຸຓ: xິຸ xິູ - ດໃ ູໜາໄ -ຽ຋ຄິ : ຽxິິ ຽxິີ - ດໃ ູໜາໄ -ນົຄັ : ຽxະ ຾xະ ຿xະ - ດໃ ູຽ຋ຄິ -ນຄົັ : xິທ຺ ະ xິທ຺ x - ດໃ ູໜາໄ -ຽ຋ຄິ -ນົຄັ : ຽxິັຼ ຽxິ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຓ ຾ຖະ ຘະນົະຑິຽຘຈຈໃ ັຄກໃ າທຽຓໃ ືບ ຉໍາ຾ໜໃ ຄ (຋ໃ ຉີ ຄັໄ ) ຾ຉກຉໃ າຄກຌັ ຈໃ ຄັ ິໍ ຽxາະ ຽxຼ xິໍາ ິຶບ ຽxິບື ຽxິ຺າ 34

2.5 ຘະນະົ ເຌ຾ຓໃ ຘະກຈ຺ 1) ຾ຓໃ ຘະກຈ຺ ຋ຄັ 8 ຘະນະົ ຋ຸກຉທ຺ ເຌ຾ຓໃ ບະ ບາ (ງ ຘະກຈ຺ ເຘໃ ຋າໄ ງຑະງາຄແຈ.ໄ ຑະງຌັ ຆະຌະ຋ໃ ຽີ ຎຌັ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຋ຄັ 8 ກ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຄ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ງ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຈ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຌ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຍ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຓ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ທ ຘະກຈ຺ ຽບຌີໄ ທໃ າ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ງກ຺ ຽທຌັໄ ຘະນົະຑຽິ ຘຈ) ຘາຓາຈຉໃ ຓື ຉທ຺ ຓ:ີ ກ ຄ ງ ຈ ຌ ຍ ຓ ທ. ຾ຓໃ ບກັ ຾ຓໃ ບຄັ ຾ຓໃ ແບ ຾ຓໃ ບຈັ ຾ຓໃ ບຌັ ຾ຓໃ ບຍັ ຾ຓໃ ບໍາ ຾ຓໃ ຽບາ຺ 35

ຘະນົະຍາຄຉທ຺ ຽຓໃ ບື ຎະກບຍກຍັ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ປູຍເໝໃ ຈໃ ຄັ ຖໃ ຸຓຌ:ີໄ 1. xະ + ຿ຉ​ຘະກຈ຺ ຎໃ ຼຌຽ​ ຎ 2. ​ຽxະ + ຿ຉຘ​ ະກຈ຺ ຎໃ ຼຌຽ​ ຎ 3. ຾xະ + ຿ຉ​ຘະກຈ຺ ຎໃ ຼຌຽ​ ຎ 4. ຿xະ + ຿ຉຘ​ ະກຈ຺ ຎໃ ຼຌ​ຽຎ 5. ຽxາະ + ຿ຉ​ຘະກຈ຺ ຎໃ ຼຌຽ​ ຎ 6. xິໍ + ຿ຉຘ​ ະກຈ຺ ຎໃ ຼຌຽ​ ຎ 7​ . ຽxິງັ + ຿ຉຘ​ ະກຈ຺ ຎໃ ຼຌ​ຽຎ 8. ຽxງ​ + ຿ຉ​ຘະກຈ຺ ຎໃ ຼຌ​ຽຎ 9. xິ຺ທະ + ຿ຉຘ​ ະກຈ຺ ຎໃ ຼຌ​ຽຎ 10. xິທ຺ + ຿ຉຘ​ ະກຈ຺ ຎໃ ຼຌ​ຽຎ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຈ຾ຖທໄ ຓຌັ ຅ະຎໃ ຼຌ຅າກປູຍຽຈຓີ ແຎຽຎຌັ ຎຌັ xິັx ຽ​ ຆໃ ຌັ : xິກັ , xິຄັ , xິຌັ ຎຌັ ຽ​ xິັx ຽ​ ຆໃ ຌັ : ​ຽxິັກ, ​ຽxິັຄ, ຽ​ xິຌັ ຎຌັ ​຾xິັx​ ຽຆໃ ຌັ : ຾​ xິກັ , ​຾xິັຄ, ​຾xິຌັ ຎຌັ ​຿xິັx ​ຽຆໃ ຌັ : ຿​ xິັທ, ຿​ xິງັ ​ຽຆໃ ຌັ : ​xິ຺ກ, xິ຺ຄ, xິຌ຺ xິ຺x ຽ​ ຆໃ ຌັ : x​ ິບັ ກ, ​xິບັ ຄ, x​ ິບັ ຌ ຎຌັ xິບັ x ​ຽຆໃ ຌັ : ​xບກ, x​ ບຄ, x​ ບຌ ຎຌັ xບx ຽ​ ຆໃ ຌັ : x​ ິຼັ ກ, x​ ິຼັ ຄ, x​ ິັຼຌ ຎຌັ xິຼັ x ​ຽຆໃ ຌັ : ​xຼກ, x​ ຼຄ, x​ ຼຌ ຎຌັ xຼx ຽ​ ຆໃ ຌັ : ​xິທັ ກ, x​ ິທັ ຄ, x​ ິັທຌ ຎຌັ xິທັ x ຽ​ ຆໃ ຌັ : x​ ທກ, xທຄ, xທຌ ຎຌັ xທx 36

2) ຘະກຈ຺ ຑຽິ ຘຈ ຓາຽຊຄິ ຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ , ກາຌປໃ ທຓຓກື ຍັ ປຼກປບໄ ຄເນຓໄ ກີ າຌຑຈັ ຋ະຌາຑາຘາຖາທ຿ ຽຑຌຓຈຌຽັິາໄ ຓຘີ຅.ຈາ຾ກຓຑຖຑາະະເາງຘຆ຃ຌັາຽໄໍາຉຑຆ຋ໃໃ າບືະໃ ຓຄີ ຂຌຎຽີ ຼະ຃ະຌ຋ຽາ຺ໄ ຋ໃຓຘເີ ຈະຆາ຅ຽເຽໄຑຎານກາຌັ ຓະໄ ຑຉ຃຃ີ າທ຺ໍາຘທ຋ຘາາໃ ຍະຓຓີ ກາຽຆີ ຖ຃ຈ຺ຈັ -ີາ຺ - ຅ ຘ ຆ ເຆ຾ໄ ຋ຌ -ຖ “ -ຑຒ “ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ບຒັ ກາຌຘິ ຊາຌ ບໃ າຌ ຓຘ຺ ກູ ບໃ າຌ ບຘ຺ ຉຕາຖີ ບໃ າຌ ບບກຘຼຄຈໃ ຄັ ຎະກຘບະຍກຈ຺ຘຑະຽນິ ຘະົ ຈບxໃ ະາຌຽບຆໃ ບຄິ ຍກໃ ໍຓຘ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຍຈ຿-າໄຘຈຘຽຓ຅າງຌັາກຌ຅ຘຘຌ຺ຂາະະຌກຌຶໄຽກຑຍຑັ.ຈິ າຓາຈເະຘໃ ຌຄັືໄນ຾າຌຍັຉຓເໄຌັໃໄ ນໃາຆຌ,ຄົາຉກຎໄ ຅ງທ຺ໃະາຄິຂຌຽຘຌ຋ຌຶໄຘະາໍ ຽຈະກ຾ບກ,ຖຈ຺າ຺ ຘຉຈ຺ະ຋ໃ ທທ຃຺ ຄັຓຌຘໍາ8຋ຌັ຃ະໃ ຓີກໍາຽ຋ຖຽຈີ຺ ໃ຃າາ຺ ທາ຺ໄ ຈຑຽິ ຘຈແຈຓໄ :ີ ຈ ຌ ຍ ຌ ບຒັ -ກາ-ຌຈິ -ຘະ-ຊາຌ ຌ ຓຈ຺ -ຘະ-ກູ ຌ ບຈ຺ -ຘະ-ຉຕາ-ຖີ ຓຘປີຼູຄຍຽ(ໝຘະບື ນຌົະຘະxກະຈ຺ ຽ຋຃ໃ ຄາໍິ ຘຓຼະຄຈ).າ ຾ຖະ 37

3.2 ປູຍທຌັ ຌະງຸຈ ທຌັ ຌະງຸຈ຋ໃ ເີ ຆດໄ ໃ ູເຌບກັ ຘບຌຖາທ xິໃ ຽບຌີໄ ທໃ າ ແຓຽໄ ບກ xິໄ ຽບຌີໄ ທໃ າ ແຓ຿ໄ ຋ xິ໅ ຽບຌີໄ ທໃ າ ແຓຉໄ ີ xິໆ ຽບຌີໄ ທໃ າ ແຓ຅ໄ ຈັ ຉະທາ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຽປາ຺ ຓີ 4 ປູຍ ຾ຉກຉໃ າຄກຌັ ຈໃ ຄັ ຖໃ ຸຓຌ:ີໄ າ 38

3.3 ຘຼຄທຌັ ຌະງຸຈ ຘຼຄທຌັ ຌະງຸຈ຾ຓໃ ຌນທ຺ ໜໃ ທງບ ບບກ຅າກຑະງາຄ ນົື ຃ໍາຘຍັ ແຈ.ໄ ຘຼຄທ ຑະງາຄ ນົື ຃ໍາຘຍັ ບາຈ຅ະຓປີ ູຍ ນົື ຍໃ ຽຓໃ ບື ຽທາ຺ໄ ຽຊຄິ ທຌັ ຌະງຸຈຑທກຽປ ທຌັ ຌະງຸຈ ຾ຖະ ຘຼຄທຌັ ຌະງຸຈ. ຽ຃ໃ ບື (xິໃ), ແຓ຿ໄ ຋ (xິໄ), ແຓຉໄ ີ (xິ໅) ຾ຖ ທຌັ ຌະງຸຈໝາງຽຊຄິ ຘຼຄ຋າໍ ຓະຈາ, ຘ ຋າຄຈາໄ ຌ຃ທາຓໝາງ ຾ຖະ ຘຼຄຂບຄຑ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຍາຌ # ຍາໄ ຌ ກຌິ # ກໃ ຌິ # ຎບຄ # ຎໃ ບຄ # ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ບກັ ຂະນະົ ບຌັ ໜໃ ຄຶ ຽຆໃ ຄິ ຍໃ ຘໍ າຓາຈຉຈັ ຾ງກ ທຌັ ຌະງຸຈຽຎຌັ ຑາກຘໃ ທຌໜໃ ຄຶ ຂບຄ ຍໍຓປີ ູຍ. ປາ຺ ຃ທຌ຅າໍ ຾ຌກຖະນທໃ າຄຽ຃ໃ ບື ຄ ໝາງ ບຄໝາງທຌັ ຌະງຸຈໝາງຽຊຄິ : ແຓຽໄ ບກ ຘຖຼະຄຂແຓຌຶໄ ຅-ໄ ຖຈັ ຄ຺ ຉ, ະຘທຼາຄຉ(ໃ xໍາ-ິຘໆ)ູຄ. ຘໃ ທຌຘຼຄ ຑະງາຄ ນົື ຃ໍາຘຍັ . ຾ຉກຉໃ າຄກຌັ ກຌິໄ ຎບໄ ຄ # ຎ໅ບຄ # ຎໆບຄ 39

4. ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງທກັ ຾ຖະ ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງ ຎະກບຍຈທໄ ງ ຽ຃ໃ ບື ຄໝ 1) ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງທກັ ( , ) ຽບຌີໄ ທໃ າ (຅ຈຸ ) ເຆຂໄ ຌັໄ ຃ ຽຓໃ ບື ບໃ າຌປບຈຽ຃ໃ ບື ຄໝາງຌີໄ ຉບໄ ຄດຸຈຽ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຃ຌ຺ ຖາທຽ຃ງີ ນຌົິໄ ກຖິ ານາົ ງຎ ຒຌັ ຈາຍ, ຈຄຶ ຽຆບື ກ, ຾ຖໃ ຌ, ຖບງ ( . ) ຽບຌີໄ ທໃ າ (຅າໍໄ ) ເຆໝໄ າງ ປບຈຽ຃ໃ ບື ຄໝາງຌຉີໄ ບໄ ຄດຸຈຽຆາ຺ ຈຌ຺ ກທ ຉທ຺ ໝດໃ ບາຄຄ:ຂກບຖິ ຄາ຃ຎຌ຺ ຼຽຍປຈາ຺ ໃ.ຄັ ດນາາທກຽິ ຓຘກີຈາຆຌະນຌຌົິໄຈິ ຘຸຂະຑາຍ຾ຂຄ຾ປຄ, ຓ຃ີ ທາຓຘາຓາ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງ຃ທາຓຽທາ຺ໄ ໝາງທກັ ຾ຖະ ຽ຃ໃ ບື ຄໝາງ຃ທາຓຽທາ຺ໄ . ຃ໍາ ນົື ຂຌັໄ ຂໍ຃ໄ ທາຓເຌຎະ຿ນງກ. ຽຆາ຺ ໜບໄ ງໜໃ ຄຶ . ຎະຽຑຈ຃:ື ຽຉະກະຉໍ,ໄ ຉຓີ ທງ, ງຌໍາໄ , ຉ຃ີ ,ີ ຆໃ ທຄຓາໄ ຾ຖະ ຆໃ ທຄຽປບື . ງ຋າໄ ງຎະ຿ນງກຍບກຽຖໃ າ຺ . ຽຓໃ ບື ບໃ າຌ ທໃ າຍໃ ບຌ຋ໃ ຓີ ຅ີ ຈຸ . ຈໜໃ ຄຶ ຋ໃ ຍີ ໍາຖຸຄປໃ າຄກາງ ຾ຖະ ຓຌັ ຘະ ຌາກຈຖິ ຾າຖຽຎະຌັ ຓຎ຃ີະທ຅າາໍ ຓ຃ບຌ຺ າຽຈປນາ຺ ຅າຌະຓນົາີ ງຂຌຶໄ . 40

( ; ) ຽບຌີໄ ທໃ າ (຅າໍໄ ຅ຈຸ ) ເຆຂໄ ຌັໄ ປບຈຽ຃ໃ ບື ຄໝາງຌີໄ ຉບໄ ຄດຸຈຽຆາ຺ ໜບໄ ງ ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຃ຌ຺ ຘໃ ທຌນົາງຓກັ ຅ະປູ ໄ ຾ຖະ ນຌີ ຆຼຄຂທາຄຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ ; ຾ຉໃ ຃ທາຓ຅ຄິ ຾ ເຌຍໍຖຽິ ທຌບຌັ ຋ໃ ຽີ ບຌີໄ ທໃ າ ຽຓບື ຄຑທຌເ ຂທາຄເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ . ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຌທກັ ເນງໃ ເຌຎະ຿ນງກ. ຽຓໃ ບື ບໃ າຌ ງ ໜໃ ຄຶ . ະ ຽຂາ຺ໄ ເ຅ທໃ າແນນຌີ ຓ຾ີ ຉໃ ດໃ ູເຌ຋ໃ ຄ຺ ແນ ຾ຖທໄ , ແນນຌີ ຓດີ ໃ ຄັ ດາງດໃ ູນົາງ຾ນໃ ຄ ເຌຽຓໃ ບື ກໃ ບຌ ຾ຖະ ຾ຂທຄຆຼຄ 41

ຍຈ຺ ຋ີ 4 ທຂິ ຼຌໜ ທ຋ິ ຂີ ຼຌໜຄັ ຘຖື າທເນຊໄ ກື ຉບໄ ຉາຓຘໍາຌຼຄຘຼຄຽທາ຺ໄ ຂບຄຑາຘາຖາທ, ບກັ ຘບຌຽນົບື ດໃ ູເຌຎະ຿ນງກ ຽຆໃ ຄິ ຓດີ ຅ະຽທາ຺ໄ ຽຊຄິ ກາຌຂຼຌໜຄັ ຘເື ນຊໄ ກື ຉບໄ ຽຆໃ ຌັ : ທ຋ິ ເີ ຆຘໄ ະນົະ, ທ຋ິ ເີ ຆຑໄ ະງຌັ ຆ ເຆທໄ ຌັ ຌະງຸຈ. ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ໜຄັ ຘຖື າທ ບຄ ຾ຓໃ ຌນົກັ ກາຌຂຼຌເນຊໄ ກື ຉບໄ ຄ ຉາຓ຾ຍຍກະ຋ຈັ ປຈັ , ຍໃ ໍເນຉໄ ທ຺ ດໃ ູເຌນກົັ ກາຌນົາງດໃ າຄ. ຾ຉໃ ເຌ຋ໃ ຌີ ີໄ ບຄຉາຓ຾ຍຍ຾ຏຌ຋ໃ ຌີ ງິ ຓ຺ ເຆກໄ ຌັ ຓາ ຆະຌະ, ທ຋ິ ເີ ຆຉໄ ທ຺ ຘະກຈ຺ ຾ຖະ ທ຋ິ ີ 42

1. ທ຋ິ ເີ ຆຘໄ ະນະົ ຘະນົະ຋ຄັ ໝຈ຺ 28 ຉທ຺ ຋ໃແີ ຈກໄ ໃ າທຓາ຾ຖທໄ ຌຌັໄ ຓນີ ກົັ ກາຌເຆ ຽຓໃ ບື ຂຼຌຑະງາຄ ນົື ຃າໍ ຋ໃ ຎີ ະກບຍຈທໄ ງຘະນະົ : xະ, ຽxະ, ຾xະ, ຿xະ, ຽxາະ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຉທ຺ ເຈຉທ຺ ໜໃ ຄຶ ຿ຖຈຍໃແໍ ຈ,ໄ ຉບໄ ຄແຈຎໄ ໃ ຼຌປູຍຘະນະົ ຽຈຓີ ຽຎຌັ ປູຍເໝໃ ຈ xະ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xິັ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ກ ຽxະ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ ຽxິັ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຈ ຾xະ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ ຾xິັ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຍ ຿xະ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xິ຺ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຄ ຽxາະ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ ຿xິັ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ງ xິໍ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xິັບ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຈ xິ຺ທະ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xບ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຓ xິທ຺ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xິັທ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຍ ຽxິຼັ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xທ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ຌ ຽxຼ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xິຼັ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ກ ຎໃ ຼຌຽຎຌັ xຼ ຘະກຈ຺ ຈທໄ ງ ທ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຆຈໄ ໃ ຄັ ຉໃແໍ ຎຌ:ີໄ ະ, xິ,ໍ xິທ຺ ະ, xິ຺ທ, ຽxິຼັ , ຽxຼ ເຘໃ ຈໃ ຄັ ຌ:ີໄ ຽຎຌັ xິກັ ຽຆໃ ຌັ : ຓກັ , ຎກັ ... ຽຎຌັ ຽxິັຈ ຽຆໃ ຌັ : ຽ຅ຈັ , ຽຎຈັ ... ຽຎຌັ ຾xິຍັ ຽຆໃ ຌັ : ຾ກຍັ , ຾ຉຍັ ... ຽຎຌັ xິ຺ຄ ຽຆໃ ຌັ : ທຄ຺ , ກໃ ຄ຺ ... ຽຎຌັ ຿xິັງ ຽຆໃ ຌັ : ຿ບງັ , ຿ກງັ ... ຽຎຌັ xິັບຈ ຽຆໃ ຌັ : ກບັ ຈ, ງບັ ຈ... ຽຎຌັ xບຓ ຽຆໃ ຌັ : ຉບຓ, ນບຓ... ຽຎຌັ xິັທຍ ຽຆໃ ຌັ : ຅ທັ ຍ, ກທັ ຍ... ຽຎຌັ xທຌ ຽຆໃ ຌັ : ຆທຌ, ຓທຌ... ຽຎຌັ xິັຼກ ຽຆໃ ຌັ : ບຼັ ກ, ຅ຼັ ກ... ຽຎຌັ xຼທ ຽຆໃ ຌັ : ຂຼທ, ຈຼທ... 43

2. ທ຋ິ ເີ ຆຑໄ ະງຌັ ຆະຌະ 1) ຊາໄ ຑະງຌັ ຆະຌະຉຌ຺ໄ ຑະງາຄ຾ຓໃ ຌຑ ທຌັ ຌະງຸຈເນຊໄ ກື ຉາຓກາຌຘະກຈ຺ ຃ໍາ຃ື ເຘໃ ແທໜໄ ຑະງາຄຌຌັໄ .  ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຌາ, ເປໃ , ຌ,ີໄ ຓ,ີ ແກໃ , ດໃ ູ, ນຌັໄ , ຾຋຾ໄ 2) ຊາໄ ຑະງຌັ ຆະຌະຉຌ຺ໄ ຑະງາຄ ຾ຓໃ ຌ ຑະງຌັ ຆະຌະແຎຌາໍ ກຌັ ຘບຄຉທ຺ ຽຓໃ ບື ຂຼຌຘະນະົ ຉທ຺ ຋ຘີ ບຄຌຌັໄ ຘະຽໝ.ີ  ຉທ຺ ດໃ າຄ: - ຑະງຌັ ຆະຌະຎະຘຓ຺ ໝໃ ,ູ ນຌ,ູ ນງຸຄໄ , ນທໃ ຌັ , ຽນຄາ຺ , ນຖຌິໄ , - ຑະງຌັ ຆະຌະ຃ທຍ ຃3)ຌ຺ໄ ຃ກທາຌາໄ ເ, ຆຆ຃ໄທໍາາໄ຋ຌໃ ຓີຆູບ,ີ ກແັ ຅ຘທບໂໄຌ,຃ຘໃ ູ ຽທຎໃ າຌັ ຄຽຑຆະາ຺ ຅ະຽທາ຺ໄ ຾ຉໃ ໝທຈບກັ ຘບຌຘູຄ ຾ຖະ ບກັ ຘບຌຉໃ າໍ ຋ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຑະງຌັ ຆະຌະຽ຃າ຺ໄ ຉບໄ ຄເຘໃ ຘະນົະ ນົື ໜາໄ , ນົຄັ , ຽ຋ຄິ ນົື ຖໃ ຸຓຂບຄຑະງຌັ ຆະຌະຉຌ຺ໄ ຾ຖ. ຌບກັ ຘບຌຎະຘຓ຺ ນົື ບກັ ຘບຌ຃ທຍ, ຅ະຓີ ະ ນົື ທຌັ ຌະງຸຈກຉໍ ບໄ ຄເຘໃ ແທ຋ໄ າໄ ງຑະງຌັ ຆະຌະ , ຾ນຌຌໄ , ແນທ,ໄ ໜາໄ , ນທ,ີ ແນຓ,ໄ ນຓ.ໍໄ .. າ, ຾ກທໃ ຄ, ຂທຌັ , ແຂທໃ , ກທໃ າ. ະງຌັ ຆະຌະຉຌ຺ໄ ຑະງາຄກຍັ ທຌັ ຌະງຸຈ. ເຌ຋ໃ ຌີ ີໄ ຋ໃ ຓີ ທີ ຌັ ຌະງຸຈຽບກ (xິໃ) ຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ . 44

3. ທ຋ິ ເີ ຆຉໄ ທ຺ ຘະກຈ຺ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຾ຓໃ ຌຑະງຌັ ຆະຌ ຘະນົະ ຾ຖະ ທາຄດ​ ໃ ູນົຄັ ຘະນົະ ຽຆໃ ຄິ ຽບ ເຌ຃ໍາຽທາ຺ໄ ເນກໄ າງຽຎຌັ ຃ໍາຽຎຌັ ນົື ຃ໍາ ຘະກຈ຺ ຋ຄັ ຽ​ ປຈັ ໜາໄ ຋ໃ ຉ​ີ ຈັ ຘະນົະເ​ ນ​ຽໄ ຎ ​ ເຌ​຅າໍ ຌທຌ​ຑະງຌັ ຆະຌະຑ​ າ ນົກັ ກາຌ ກາຌຂ​ ຼຌຉາຓ​ຘຼຄຓຌັ ຘ ຑຼຄ 8 ຉທ຺ ຽ​ ຋ໃ າ຺ ຌ​ ຌັໄ ​຃:ື ກ, ຄ, ງ, ຈ ເຆ​ຽໄ ​ຎັຌ​ຉ຺ທ​ຘະກ຺ຈ​ແຈ.ໄ ຿ຈງ​ບີຄ ຑະງາຄ​ ຽຑໃ ຌິ ​ແຈ​຾ໄ ຍໃ ຄຉທ຺ ​ຘະກຈ຺ ບບ ຾ຖະ ຉທ຺ ຘ​ ະກຈ຺ ​ຽຎຌັ . ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຌະ຋ໃ ດີ ໃ ູ຋າໄ ງ຃ໍາ ນົື ຑະງາຄ ຃​ຘື ໃ ທຌຘ​ ຸຈ ບາ຺ ຘຼຄຂບຄຉຌ຺ ແຎຏຌັ ຘຼຄກຍັ ຘະນະົ າຉາງ ຉາຓຘຼຄຘໍາຏຈັ ຂບຄຉທ຺ ຎຌັ ​ຑະງາຄບ​ ຈັ . າຘາ​ຖາທ 33 ​຿ຉ​ຌຌັໄ , ຿​ ຈງ​ບຄີ ຉ​ າຓ ຘາຓາຈ​ຽປຈັ ໜາໄ ຋ໃ ​ຽີ ຎັຌ​ຉທ຺ ຘ​ ະກຈ຺ ແ​ ຈ​ໄ ຈ, ຌ, ຍ, ຓ, ທ. ຌບກ​ຌຌັໄ ຍໃ ໍຘາຓາຈ​ ຄຉ​ າຓ​ຑາຖະ​ກໍາ​ຂບຄ​ຉ຺ທຘ​ ະກ຺ຈເ​ ຌ​ ບກຽ​ ຎຌັ 2 ໝທຈ຃:ື ຉທ຺ ຘ​ ະກຈ຺ ​ຉາງ 45

+ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຉາງ ຾ຓໃ ຌຉທ຺ ຘະກ ຊທໄ ຌ; ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຉາງ ຓີ 3 ຉທ຺ ຃:ື ກ, ຈ ຘະກຈ຺ +ຽຎຌຉັ ທ຺ ຓຘີ ະ5ກຉຈ຺ ທ຺ ຽ຃ຎ:ືັຌຄ,຾ງຓໃ,ຌຌຉ,ທ຺ ຓຘ,ະທກ. ຌບກ຅າກຌີໄ ງຄັ ຓຉີ ທ຺ ຘະກຈ຺ ຑຽິ ຘຈ 1) ຉ(ບຘ-xທາະ຺ ິ຃ກນຘ໅)ໍາາະະົ.ຌນກ-ຘຽ຃຋ຈົຼ຺ື຃ໍາໃຄຉຑາ຺ໍຽາງຌນາະາງນໃຌັໄງົາ຺ທ.ຌົືາຑຄເີໄ ຋ຘຌະໃໃ ຎີທຽງຓະຌາໃ ບກືຄນ຋ຓບົາໃ ຉຍີີຎງທຈ຺ະ຾ຘທໄກຓະງໃບຌກບຍຈກ຺ັ຃ຈຉຘໍາທໄ າຘບງງ ຘຼຄຘຌັໄ ນົື ຘະນະົ ຘຼຄງາທ ຽຓໃ ບື ຓຉີ ທ຺ ຘະກ ທຌັ ຌະງຸຈແຈ຅ໄ ກັ ແຓ.ໄ  ຉທ຺ ດໃ າຄ: + ບກັ ຘບຌຘູຄ: ຊກື , ຏກັ , ນງາຍ + ບກັ ຘບຌຉໃ ໍາ: ປກັ , ຃ກັ , ທາຈ, ປ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ກຈ຺ ຋ໃ ຏີ ຌັ ຘຼຄແຎຉາຓປູຍທຌັ ຌະງຸຈຍໃ ໍແຈ຃ໄ ຍ຺ ຈ, ຍ. ກຈ຺ ຋ໃ ຏີ ຌັ ຘຼຄແຎຉາຓປູຍທຌັ ຌະງຸຈແຈ.ໄ ຉທ຺ . ຈບກີ ຃:ື ຅, ຘ, ຆ, ຑ, ຒ, ຖ. ງບັກຘບຌກາຄ ຾ຖະ ຘະນົະຘຼຄຘັຌໄ ນົື ຘງບຏຌຌັ ຘຘຼຼຄຄແ຋ຎໍາຉຓາະຓຆທາຌັ ຈຌ຋ະໃ ຍີ ງຸບຈກແຈຖຑໄ ັກຼຘຄ຾ະຉຌໃ ແະຓນຉໄ ົີື ບຌຘູຄ ນົື ບກັ ຘບຌຉໃ ໍາ ຾ຖະ ຘະນົະ ກຈ຺ ຉາງຍໃ ໍຘາຓາຈຏຌັ ຘຼຄແຎຉາຓ ຍ, ຂາຍ, ຘກິ , ຽຊຈີ , ນທຈັ , ຂຍັ , ຏຈິ ... ປູຍ, ຖາຍ, ຽຖບື ຈ, ຄຍັ , ຑຈິ ... 46

2) ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຽຎຌັ ຘ຃ະໍານນົະົື ຘຑຼະຄງງາາຄທ຋ໃ ຎີຽຓະໃ ບກື ຓບຍຉີ ຈທ຺ ຘຌັໄ - ນົື ຘຼຄແຎຉາຓທຌັ ຌະງຸຈແຈ຋ໄ ຸກແຓ.ໄ  ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຉໃ ບັ ຄ ຉບັໄ ກໃ ບັ ງ ກບັໄ ຉບັ ຄ ຎໃ ຄ຺ ຎຄ຺ໄ ກບັ ງ ຎຄ຺ ຉູຓ ຉໃ ູຓ ຉູຓໄ ບາທ ບໃ າທ ບາໄ ທ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຈທໄ ງບກັ ຘບຌກາຄ ຾ຖະ ຘະນົະຘຼຄ ທຘະກຈ຺ ຽຎຌັ ຓ຃ີ ທາຓບາຈຘາຓາຈຏຌັ ບຄ ຉ໅ບັ ຄ ຉໆບັ ຄ ບງ ກ໅ບັ ງ ກໆບງ ຎ໅ຄ຺ ຎໆ ຄ຺ ຓ ຉ໅ູຓ ຉໆູຓ ທ ບ໅າທ ບໆາທ 47

3. ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຑຽິ ຘຈ ຉທ຺ ຘະກຈ຺ ຑຽິ ຘຈ ເຆຘໄ ໍາຖຍັ ຘະກ ຘໃ ທຌຘະກຈ຺ ຑຽິ ຘຈ຋ໃ ເີ ຆຘໄ ະກຈ຺ ຃ໍາ຋ໃ ຓີ າ຅ ຽຑໃ ຌິ ເຆຘໄ ະຽຑາະຽຑໃ ບື ຃ຌ຺ໄ ນາຽ຃າ຺ໄ ຘຍັ ນົື ຋  ຉທ຺ ດໃ າຄ: - ຘະກຈ຺ ຃າໍ ຋ໃ ດີ ຓື ຓາ຅າກຑາຘາຉໃ າຄຎະ ບຒັ ກາຌຘິ ຊາຌ, ຓຘ຺ ກ,ູ ບຘ຺ ຉຕາຖ.ີ .. - ຘະກຈ຺ ຃ໍາ຋ໃ ຓີ າ຅າກຑາຘາຍາຖ-ີ ຘຌັ ຘ ຘຸຂາຑຍິ າຌ - ຘຸ ຂາ ຌາ຃ະຖາຈ - ຌາ຃ ຘຸ ຅ະຖຈິ - ຘຸ຅ຕ ຑຈຶ ຘະຑາ - ຑຘຶ ຑ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ກຈ຺ ຃ໍາ຋ໃ ດີ ຓື ຓາ຅າກຑາຘາຉໃ າຄຎະຽ຋ຈ. ຅າກຑາຘາຍາຖີ ຾ຖະ ຘຌັ ຘະກຈິ ຌຌັໄ ຋ໃ ຓີ າຂບຄ຃ໍາຽ຋ໃ າ຺ ຌຌັໄ . ະຽ຋ຈ (ຽຑໃ ບື ກາຌ຃ຌ຺ໄ ນາຽ຃າ຺ໄ ຘຍັ ) ຘະກຈິ 48 າຑຎິ າຖ ຃ຕາຆ ຕຉິ ຑາ

4. ທ຋ິ ເີ ຆທທໄຌັ ຌັ ຌຌະະງງຸຈຸຈ຋.ໃ ເີ ຆເໄ ຌຑາຘາຖາທ ຓ (xິ)ໄ , ແຓຉໄ ີ (xິ)໅ ຾ຖະ ແຓ຅ໄ ຈັ ຉະທາ ( ແຓຽໄ ບກ (ທxຌັ ິຌ)ໃ ະ຾ງຖຸຈະ຋ແຄັ ຓ4຿ໄ ຋ປູຍ(x຋ິໃ ກໄ)ີ .ໃ າທຓາ ຉບໄ ຄຂຼຌແທຂໄ າໄ ຄຽ຋ຄິ ຘໃ ທຌ຋າໄ ງຂບຄຑະງ ຘະນົະດໃ ູຽ຋ຄິ ຑະງຌັ ຆະຌະກຂໍ ຼຌແທຽໄ ຋ຄິ  ຉທ຺ ດໃ າຄ: ກໃ າ ກາໄ ກ໅າ ກໆາ ຎະຘຓ຺ ເ,ຌຽກ຃ໃ ບຖໍື ຄະໝຌເີ າຆງທທໄ ຌຌັັ ຌຌະະງງຸຸຈຈກຉບຍັໄ ຄຑຂະຼ ຘບຄ. ຉທ຺ ດໃ າຄ:  ເນງໃ , ນງ,ໍ ໄ ກທາໄ ຄ, ນ ຎ຋ ນາົໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ

ຓີ 4 ປູຍ຃:ື ແຓຽໄ ບກ (xິໃ), ແຓ຿ໄ ຋ໄ (xິ)ໆ ຾ຉໃ ຓກັ ເຆນໄ າົ ງກທໃ າໝໃ ຾ູ ຓໃ ຌ າຂາໄ ຄຽ຋ຄິ ຌ,ີໄ ຉາຓນົກັ ກາຌ຾ຖທໄ ຽທຖາເຆໄ ງຌັ ຆະຌະຉຌ຺ໄ ຑະງາຄຘະຽໝ;ີ ຊາໄ ຓີ ຄຘະນົະຌຌັໄ ບກີ . ກໃ ີ ກີໄ ກ໅ີ ກໆ ີ ະງຌັ ຆະຌະ຃ທຍ ຾ຖະ ຑະງຌັ ຆະຌະ ຼຌແທຘໄ ໃ ທຌ຋າໄ ງຂບຄຑະງຌັ ຆະຌະຉທ຺ ຋ີ ນທໃ ຌັ ... 49

ຖະຍຼຘຍໍາຈຖໃ ຄັຍັ ຌກ:ີໄ າຌເຆຽໄ ຃ໃ ບື ຄໝາງ ທຌັ + ຖະຍຼຍ຋ີ 1: ຑະງາຄຉາງ ຽຆໃ ຄິ ຑະງ ກາຄ ຾ຖະ ຎະກບຍກຍັ ຘະນຖະຘຼ  ຉທ຺ ດໃ າຄ: ຽກາະ - ຽກ໅າະ ກບັ ຈ ກ໅ບຈ ກຍ຺ + ຖະຍຼຍ຋ີ 2: ຑະງາຄຉາງ ຽຆໃ ຄິ ຑະ ກາຄ ຾ຖະ ຘະນຖະຘຼຄງາທ ເຆແໄ ຈ  ຉທ຺ ດໃ າຄ: ກາກ - ກາໄ ກ ກາຈ - ກາໄ ຈ ຎ຋ ນົາໄ ຾ຘຄ຾ກທໄ ຑຌັ ຖະຑາ