สค21001

92 เกียรติใหจัดการประชุมสัมมนาหญาแฝกนานาชาติข้ึนท่ีจังหวัดเชียงราย เพ่ือเปนการเทิดพระเกียรติ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดชในโอกาสท่ที รงครองสิรริ าชสมบตั ิครบ 50 ป แนวพระราชดํารเิ ร่ืองทฤษฎใี หม แนวพระราชดํารทิ ฤษฎีใหม มจี ดุ มุงหมายที่จะใหเปน แนวปฏิบัติ สาํ หรบั เกษตรกรรายยอ ยทม่ี พี นื้ ทท่ี ํากนิ จํากัด เพื่อใหเกษตรกรสามารถเล้ียงตัวเองได โดยเฉพาะใหมีความ มัน่ คงในเรอ่ื งอาหาร คอื ใหสามารถผลิตขาวไดอยา งพอเพยี งตอ การบรโิ ภค เหตุที่เรียกวาทฤษฎีใหมเพราะมี การบริหารจัดการแบงที่ดินแปลงเล็กออกเปนสัดสวนท่ีชัดเจน เพ่ือประโยชนสูงสุดของเกษตรกร ซึ่งไมเคยมีใครคิดมากอน มีการคํานวณโดยหลักวิชาการและมีการวางแผนท่ีสมบูรณแบบสําหรับเกษตร รายยอ ย ดงั นี้ การจัดสรรพืน้ ที่อยูอาศัยและที่ทํากิน ใหแบงพื้นท่ีออกเปน 4 สวน ตามอัตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 ซ่ึงหมายถงึ พ้ืนที่สวนที่ 1 ประมาณรอยละ 30 ใหขุด สระเก็บกักนํ้า เพ่ือใชเก็บกักนํ้าฝนในฤดูฝน และใชเสริม การปลูกพืชในฤดูแลง ตลอดจนการเล้ียงสัตวนํ้าและพืชน้ํา ตาง ๆ พืน้ ท่สี วนที่ 2 ประมาณรอ ย 30 ใหปลูกขาวในฤดูฝน เพื่อใชเปนอาหารประจําวันสําหรับครอบครัวใหเพียงพอ ตลอดป เพื่อตัดคาใชจายและสามารถพ่ึงตนเองได พื้นที่ สวนท่ี 3 ประมาณรอยละ 30 ใหปลูกไมผล ไมยืนตน พืชผัก พืชไร พืชสมุนไพร ฯลฯ เพ่ือใชเปนอาหารประจําวัน หากเหลือบริโภคก็นําไปจําหนาย พ้ืนที่สวนที่ 4 ประมาณรอ ยละ 10 เปนท่ีอยอู าศัย เล้ยี งสัตวและโรงเรือนอื่น ๆ โครงการสว นพระองคสวนจติ รลดา พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดลุ ยเดช ทรงคนควาทดลองและวิจัยดานการเกษตรเปนโครงการสวนพระองคมาตั้งแต พ.ศ. 2505 ท่ีสวนจิตรลดา พระราชวังดุสิต ทรงแบงโครงการสว นพระองคใ นสวนจติ รลดาเปน 2 แบบ คือ โครงการแบบไมใชธุรกิจ และ โครงการกึ่งธุรกิจ โครงการแบบไมใชธุรกิจ เกี่ยวของกับการพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตทางการเกษตร โดยทรงใหความสําคัญกบั การเพ่มิ พนู คุณภาพชีวิตของเกษตรกร ในระยะยาว เพ่ือใหเกษตรกรสามารถพึ่งตนเองไดทางดาน อาหาร และสนับสนุนใหมีรายไดเพ่ิมข้ึนนอกเหนือจากรายได จากภา คเกษตร อีก ท้ังยัง เนนก ารพัฒน าและ อนุรัก ษ ทรัพยากรธรรมชาติดวย เชน นาขาวทดลอง การเลี้ยงปลานิล การผลิตแกสชีวภาพ หองปฏิบัติการทางวิทยาศาสตร เพ่ือใช ตรวจคุณภาพของผลิตภัณฑตาง ๆ ที่ผลิตจากโครงการ สว นพระองคส วนจิตรลดา หอ งปฏิบตั ิการเพาะเล้ยี งเน้อื เยื่อพืชเพ่ือขยายพันธุไม โครงการบําบัดนํ้าเสีย และ โครงการสาหรายเกลยี วทอง ซึ่งนาํ มาผลติ เปนอาหารปลา

93 สว นโครงการก่ึงธุรกิจ ซ่ึงเปนโครงการที่มีการจําหนายผลิตภัณฑในราคายอมเยาว โดยไมหวังผล กําไรอันเปนที่รูจักกันโดยท่ัวไป เชน โรงโคนมสวนจิตรลดา โรงนมผงสวนดุสิต ศูนยรวมนมสวนจิตรลดา โรงสขี า วตัวอยา งสวนจติ รลดา โรงนมเมด็ สวนดสุ ติ โรงเนยแข็ง โรงกล่ันแอลกอฮอล โรงเพาะเหด็ โรงนํ้าผลไม กระปอง โครงการตาง ๆ เหลานี้เนนการนําทรัพยากรธรรมชาติและปจจัยทางการเกษตรที่มีอยูมาใชอยาง ประหยดั และเนนประโยชนสูงสดุ เพอื่ นาํ ผลการทดลองออกเผยแพรเ พื่อเปน ตวั อยางแกเ กษตรกร โครงการหลวง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงกอต้ังโครงการหลวงข้ึน โดยเริ่มจากการเสด็จพระราชดําเนินแปรพระราชฐานไปประทับ ณ พระตําหนักภูพิงคราชนิเวศน และได ทอดพระเนตรความเปน อยูของชาวเขาทม่ี ฐี านะยากจน ปลูกฝน และทําลายปาไม ตนนํ้าลําธาร จึงทรงริเร่ิม สงเสริมการเกษตรแกชาวเขาโดยพระราชทานพันธุพืช พันธุสัต ว เพื่อ ทดแทน การปลู กฝน ใ น พ.ศ. 251 2 ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ ใหก อ ตั้งโครงการสวนพระองคขึ้น ชื่อโครงการพระบรมราชานุเคราะหชาวเขา ซึ่งตอมา เปลี่ยนเปน โครงการหลวงพัฒนาชาวเขา โครงการหลวงไดให ทุนสนับสนุนนักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัยเชียงใหม หนวยราชการตาง ๆ ใหทําการวิจัย จํานวนมาก โครงการวจิ ัยตาง ๆ ลวนเกี่ยวของกับการเกษตร เชน โครงการวิจัยไมผล โครงการวจิ ัยพชื ผัก โครงการวิจยั ไมดอกไมประดับ โครงการวิจัยพืชไร โครงการวิจัย ศัตรูพืช โครงการวิจัยงานเล้ียงสัตว โครงการวิจัยงานขยายพันธุพืช นอกจากการวิจัยแลว โครงการหลวง ยังขยายผลไปสกู ารปฏิบัติโดยชกั ชวนเกษตรกรชาวเขาเขามารวมมือดาํ เนินการเชิงการคาพรอมไปกับงานวิจัย ปญหาตา ง ๆ ท่เี กดิ ข้ึนในแปลงเกษตรไดร บั การแกไ ขเพม่ิ เตมิ ตดิ ตอ กนั ไป สง ผลใหงานสง เสริมปลูกพชื ทดแทน ฝนทําไดอยางรวดเร็วขึ้น พรอมกับการแกไขปญหาในพ้ืนที่ของเกษตรก็สามารถทําไดอยางจริงจัง งานของ โครงการหลวงไดร ับการยอมรบั วา เปน วธิ กี ารแกปญหาพ้นื ทป่ี ลกู ฝน ท่ีทําไดอ ยางสันติวิธีที่สุด และยังเปนการ ชว ยชาวเขาใหม อี าชีพม่นั คง มลู นธิ ิแมกไซไซ แหงประเทศฟลิปปนสจึงประกาศใหโครงการหลวงเปนองคกร ท่ีไดรับรางวัลแมกไซไซในดาน International Understanding เมื่อ พ.ศ. 2531 ตอมาพระบาทสมเด็จ- พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงโปรดเกลาฯ ใหเปล่ียนสถานภาพของโครงการหลวงเปนมูลนิธิ โครงการหลวง โครงการหลวงเกิดขนึ้ ดว ยพระราชหฤทัยมงุ มน่ั ของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ที่จะทรงพฒั นาคุณภาพชวี ติ ของราษฎรโดยเฉพาะอยางยิ่งเกษตรกร ทําใหเกษตรกรในชนบทมีอาชีพที่ม่ันคง โดยใชเทคโนโลยีทางการเกษตรชวยพัฒนาการเกษตรของประเทศไดเปนอยา งดี 2. ดานสาธารณสุข พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ทรงปฏิบตั พิ ระราชกรณียกิจในฐานะพระบิดา ของปวงชน โดยตัง้ พระทัยมัน่ ทจี่ ะพระราชทานส่งิ จําเปนสําหรบั ชวี ิตทดี่ แี กพ สกนกิ ร ผูใดจะยากดมี จี น อยใู นเมอื ง

94 หรอื ชนบท หรอื จะเปน ชนกลุมนอย หรอื จะนบั ถือศาสนาความเชื่อใด ลวนไดรับพระมหากรุณาธิคุณโดยท่ัวหนา ซง่ึ ปรากฏเปน บริการสาธารณะตา ง ๆ เพือ่ มวลชน ทงั้ ดา นอาหาร นา้ํ ด่มื นา้ํ ใช การศึกษา การทํามาหากินเลี้ยงชีพ และการสาธารณสขุ บรกิ ารสาธารณสุขดานการแพทยและสุขอนามัย สําหรบั ประชาชนทวั่ ไปท้งั ประเทศเรม่ิ มาต้งั แตร ะยะแรก ๆ ของรชั สมัยของพระองคท าน งานดา นนกี้ ็เหมอื นงานพฒั นา ดานอื่น ๆ ท่ีทรงทํา คือมีการออกแบบและวางแผนเปน อยางดี ไมวาจะเปนเร่ืองแนวคิด การเตรียมการหรือ การลงมือปฏิบัติงาน ลวนเพื่อประโยชนของประชาชน เปนใหญ โครงการดานสุขภาพหลาย ๆ โครงการของ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ ป ร มิ น ท ร ม ห า ภู มิ พ ล อ ดุ ล ย เ ด ช ชวยบรรเทาทุกขเข็ญของราษฎรเหลานี้ เปนท้ังความชวยเหลือแบบทันทีหรือแบบระยะสั้น และมีที่เปน ความชวยเหลือระยะยาวดว ย ในการเสด็จพระราชดําเนินทรงเย่ียมเยียนราษฎรในภูมิภาคตาง ๆ ไดพบวาราษฎรสวนหน่ึงที่มี รางกายและสุขภาพไมสมบูรณเ นอ่ื งจากขาดทุนทรพั ยในการรักษา ขาดผูรักษา หรืออยูหางไกลสถานที่รักษา และจํานวนไมน อ ยขาดอาหาร จึงทรงจัดหนว ยแพทยเ คล่อื นท่ีพระราชทาน ต้ังแต พ.ศ. 2497 ทําใหราษฎร ในเขตทุรกันดารไดรบั การบําบัดรักษา บางครั้งราษฎรที่ปว ยหนกั หรือปวยเรือ้ รงั พระบาทสมเด็จพระปรมินทร- มหาภูมิพลอดลุ ยเดช ทรงรบั ส่งั ใหผ นู นั้ เปนคนไขในพระบรมราชานุเคราะห ทาํ ใหผ ปู ว ยและครอบครวั พนจาก ความทุกขทรมานทั้งกายและใจ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชจึงเปนที่เคารพรักของ ปวงชนชาวไทยในทกุ ภูมิภาคท่วั ประเทศ 3. โครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มีพระราชหฤทัยมุงม่ันที่จะแกไขปญหา ความเดือดรอนของราษฎร และทรงเพียรพยายามที่จะพัฒนาความเปนอยูของราษฎร ดวยเหตุน้ีจึงเกิด โครงการอันเน่ืองมาจากพระราชดําริขึ้นจํานวนมากและครอบคลุมการพัฒนาในดานตาง ๆ ท้ังทรพั ยากรธรรมชาติและคุณภาพชีวิตของประชาชน โ ค ร ง ก า ร อั น เ นื่ อ ง ม า จ า ก พ ร ะ ร า ช ดํ า ริ ล ว น แ ต มี จุดมุงหมายท่ีจะใหราษฎรมีความผาสุกอยางแทจริง มีดังน้ี โครงการตามพระราชประสงค คือ โครงการที่ทรง ศึกษา ทดลอง ปฏิบัติเปนการสวนพระองค ทรงใช พระราชทรพั ยสวนพระองค เมื่อไดผลดีก็จะให หนว ยงานของรัฐเขารบั ดําเนนิ การตอ ไป

95 โครงการหลวง คือ การพัฒนาชีวิตตามความเปน อยขู องชาวไทยภูเขาใหด ขี ้ึน ชักจงู ใหเ ลกิ ปลกู ฝน งด การตัดไมท ําลายปา และทาํ ไรเลอ่ื นลอย โครงการตามพระราชดําริ คือ โครงการที่ทรงวางแผนพัฒนาและเสนอแนะใหรัฐบาลเขารวม ดําเนนิ งานตามพระราชดําริ ปจ จบุ นั เรียกวา “โครงการอันเนอ่ื งมาจากพระราชดําริ” ซึง่ มอี ยทู ั่วทุกภาคของ ประเทศไทย “โครงการอนั เนือ่ งมาจากพระราชดําริ” เปนโครงการท่ที รงวางแผนเพือ่ การพฒั นา ซ่ึงเกิดจาก การท่ีพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเสด็จพระราชดําเนินเย่ียมราษฏรในภูมิภาคตาง ๆ ท่ัวประเทศ และทรงพบเหน็ ปญ หาท่ีเกดิ ข้นึ โดยเฉพาะอยา งย่ิงปญหาเกษตรกรรม จงึ ไดพระราชทานคาํ แนะนํา เพื่อนําไปปฏิบัติจนไดผลดี และไดรับการยอมรับจากผูปฏิบัติงานทั้งหลายวาสมควรย่ิงท่ีจะดําเนินตาม พระราชดําริ พระราชดําริเริ่มแรกซึ่งเปนโครงการชวยเหลือประชาชนเริ่มข้ึนตั้งแต พ.ศ. 2494 โดยทรง พระกรุณาโปรดเกลา ฯ ใหกรมประมงนําพันธุปลาหมอเทศจากปนัง ซึ่งไดรับจากผูเช่ียวชาญดานการประมง ขององคก ารอาหารและเกษตรแหง สหประชาชาตเิ ขาไปเล้ยี งในสระนํ้า พระที่นั่งอัมพรสถาน และเม่ือวันท่ี 7 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2496 ก็ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา ฯ พระราชทานพันธปุ ลาหมอเทศแกกํานันและผูใหญบาน ทว่ั ประเทศ นําไปเลย้ี งเผยแพรขยายพันธุแ กร าษฏรในหมูบา นของตน เพือ่ จะไดมอี าหารโปรตีนเพิ่มขึน้ 4. ศูนยศ กึ ษาการพฒั นาอนั เนื่องมาจากพระราชดําริ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช มีพระราชดาํ รใิ หจดั ตง้ั ศูนยก ารศึกษาพัฒนา อนั เนือ่ งมาจากพระราชดาํ ริขน้ึ โดยมีวัตถุประสงคท่ีสําคัญ คือ การเปนแหลงหาความรูใหแกราษฎร เพ่ือให เปน ตวั อยา งนาํ ไปประยกุ ตใชก ับงานอาชีพของตน โดยเฉพาะอยางยิ่งเรื่องท่ีเกี่ยวกับการเกษตรกรรมตาง ๆ ทีท่ าํ ใหเ กษตรกรมีรายไดในการเลย้ี งตนเองและครอบครวั เพมิ่ ข้นึ ศูนยศ กึ ษาการพฒั นาอันเนื่องมาจากพระราชดําริ ไดจัดตั้งขึ้นตามแนวพระราชดําริในทุกภาค จาํ นวน 6 ศูนย ไดแก (1) ศูนยศึกษาการพัฒนาเขาหินซอน จังหวัดฉะเชิงเทรา (2) ศูนยศึกษาการพัฒนา หวยทราย จังหวัดเพชรบุรี (3) ศูนยศึกษาการพัฒนา อาวคุงกระเบน จังหวัดจันทบุรี (4) ศูนยศึกษาการ พัฒนาภูพาน จังหวัดสกลนคร (5) ศูนยศ กึ ษาการพัฒนา หว ยฮอ งไคร จงั หวัดเชยี งใหม (6) ศูนยศ กึ ษาการพัฒนา พิกุลทอง จังหวัดนราธิวาส เพื่อเปนสถานท่ีศึกษา ทดลอง ทดสอบ และแสวงหาแนวทางวิธีการพัฒนา ดานตาง ๆ ใหเหมาะสมสอดคลองกับสภาพแวดลอม ท่ีแตกตา งกนั ศนู ยศ กึ ษาฯ จงึ เปรยี บเสมอื น “ตัวแบบ” ของความสําเร็จที่จะเปนแนวทาง และตัวอยางของ ผลสาํ เรจ็ ใหแกพ ้ืนท่ีอน่ื ๆ เปนศนู ยบ รกิ ารแบบเบด็ เสร็จ คือ สามารถทจ่ี ะศึกษาหาความรูไดทุกเร่ือง ทั้งดาน การปรับบํารุงดิน การปลูกพืชสวน พืชไร การเลี้ยงสัตว การประมง ปาไม ตลอดจนการชลประทาน งานศิลปาชพี ฯลฯ ซงึ่ ผลสําเรจ็ เหลา นี้ไดจ ัดสาธิตไวใ นลักษณะของ พพิ ธิ ภณั ฑธรรมชาติทม่ี ีชวี ิต

96 พระอัจฉริยภาพ เปนท่ีทราบกันดีกวา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงมีฝพระหัตถ เปนเยยี่ มในดา นการชาง ไมว า จะเปนงานชางไม ชางโลหะ หรือชา งกล ซ่ึงเปน งานพ้นื ฐานทางวิศวกรรมศาสตร จึงไดทรงคดิ คน สงิ่ ประดษิ ฐใ หม ๆ เพอ่ื ใชใ นการพฒั นาประเทศและชว ยเหลอื ประชาชนของพระองค ดังนี้ 1. งานดานการประดิษฐ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงหวงใย สภาพแวดลอมตามธรรมชาติที่จําเปนตอการมีชีวิตอยูอยางผาสุกของประชาชนชาวไทยที่เสื่อมโทรมลง โดยเฉพาะอยางย่ิงปญหาเร่ืองน้ําเสีย ท่ีนับวันมีเพ่ิมมากขึ้นทุกที และทําความเสียหายแกแหลงนํ้าสะอาดตามธรรมชาติ ทําใหสัตว ตาง ๆ เชน กงุ หอย ปู ปลา และ อื่น ๆ ที่อยูในแหลงน้ํานั้น หากไม ตายก็เล้ียงไมโตหรือพิกลพิการจนไมอาจใชบริโภคเปนอาหาร ไดอ ยา งปลอดภัย เปนอนั ตรายตอ สุขภาพอนามยั และความเปนอยู ของผูคนอยางรายแรง พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพล- อดลุ ยเดช จึงพระราชทานแนวพระราชดาํ ริวา หากเราสามารถเติม ออกซเิ จนลงไปในนา้ํ เสียได โดยทําเคร่ืองกลเติมอากาศที่มีข้ันตอนการประดิษฐที่คนไทยสามารถทําไดดวย ตนเอง เสยี คาใชจ า ยนอย กจ็ ะชว ยแกไขสภาพน้ําเสียได ดว ยพระอจั ฉรยิ ภาพดานการประดษิ ฐ พระองคทรง กาํ หนดเคร่อื งตนแบบ และเปน ท่ีมาของ กังหันนํ้าชัยพัฒนา นํามาใชในการปรับปรุงคุณภาพนํ้าตามสถานที่ ตา ง ๆ ทัว่ ทกุ ภูมภิ าค 2. งานดานวรรณกรรม ผลงานดานวรรณกรรมของพระองคมีท้ังพระราชนิพนธที่ทรงแตงและแปล ซ่งึ มอี ยหู ลายเรอ่ื งดวยกัน เชน - พระราชนิพนธเรอ่ื ง“พระราชานุกจิ รัชกาลที่ 8 ” ตามคํากราบบงั คมทูลขอพระราชทานของ หมอมเจาหญิงพูนพิสมัย ดิศกุล ซึ่งโปรดเกลาฯใหพิมพพระราชทานในการพระราชกุศล 100 วัน พระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานนั ทมหดิ ล เมอื่ วนั ท่ี 20 กนั ยายน 2489 พระราชนิพนธเร่ืองน้ีเปนเรื่องราวกิจวัตรของรัชกาลท่ี 8 ท้ังในสวนพระองค พระราชกิจและ พระราชานุกิจขณะเสด็จประพาสสถานทต่ี า ง ๆ ทรงใชภ าษาทส่ี ั้น กระชับและไดใ จความชัดเจน - พระราชนิพนธเร่ือง “เมื่อขาพเจาจากสยามสูสวิตเซอรแลนด” ไดพระราชทานเปนพิเศษแก หนงั สอื วงวรรณคดี ฉบบั เดอื นสิงหาคม พ.ศ. 2490 ใชรปู แบบบันทึกประจําวนั ต้งั แตเสดจ็ ฯ จากประเทศไทย เพ่ือไปทรงศึกษาตอ ณ ประเทศสวิตเซอรแลนดชวงกอนเดินทางจากเมืองไทยไปยังตําหนักวิลลาวัฒนา ระหวา งวันที่ 16 สิงหาคม พ.ศ. 2489 - 22 สิงหาคม พ.ศ. 2489 ซึ่งพระราชนิพนธน้ีทรงพรรณนาความรูสึก ของพระองคขณะจากเมืองไทย สะทอนใหเห็นถึงความรัก ความผูกพันและความหวงใยในพสกนิกรของ พระองค

97 - พระราชนพิ นธเรือ่ งพระมหาชนก หลังจากที่พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช ไดท รงสดบั พระธรรม- เทศนาของสมเดจ็ พระมหาวีรวงศ แหง วดั ราชผาตกิ าราม เม่ือป พ.ศ. 2520 เรอื่ งพระมหาชนกเสด็จทอดพระเนตร พระราชอทุ ยานในกรงุ มิถลิ า จากนนั้ จงึ ทรงคนควา เร่ืองพระมหาชนเพิ่มเติมในพระไตรปฎ กและทรงแปลเปน ภาษาองั กฤษ ในป พ.ศ. 2539 และแปลเปน ภาษาสนั สกฤตอกี ภาษาหนึ่ง กอ นจะแปลเปนฉบับการตนู ในป พ.ศ. 2545 เพือ่ ใหอ านเขาใจงา ยขน้ึ อันเปน แนวการดําเนนิ ชวี ติ ทเ่ี ปนมงคลทางหนง่ึ - พระราชนิพนธเร่อื งทองแดง เปน หนังสอื ท่ีแฝงขอคดิ คติธรรมท่มี คี ุณคา โดยเฉพาะความกตัญู รูคณุ ของทองแดง สุนัขทรงเลี้ยง ตพี มิ พคร้งั แรกเมอื่ พ.ศ. 2541 3. งานแปล - ติโต เปนผลงานแปลช้นิ แรกของพระองค โดยทรงแปลจาก Tito ของ Phyllis Auty ในป พ.ศ. 2519 เพ่อื ใหข า ราชบริพารไดทราบถึงบุคคลท่ีนาสนใจคนหนึ่งของโลก ติโตเปนผูที่ทําประโยชนใหประเทศ ยูโกสลาเวีย ซงึ่ มีประชาชนมาจากหลากหลายชนเผา มีความแตกตา งกนั ทัง้ ในเร่ืองเชอ้ื ชาติ ศาสนา วฒั นธรรม และประวัติศาสตร แตสามารถรวมตัวกันไดเปนปกแผนในยามที่ประเทศชาติมีวิกฤติเพื่อรวมกันรักษา ความเปนปกแผน และความเจริญของประเทศไว หนังสือตโิ ตนวี้ างจาํ หนา ย ในป พ.ศ. 2537 - เศรษฐศาสตรตามนัยของพระพทุ ธศาสนา นายอินทรผูปดทองหลังพระ เปนงานแปลชิ้นที่สองของพระองคทาน โดยทรงแปลจากหนังสือ A Man Called Intrepid ของ William Stevenson ใชเวลาแปลกวา 2 ป จดั พมิ พ ในป พ.ศ. 2536 4. งานดา นดนตรี ความสนพระราชหฤทัยดา นดนตรี พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงสนพระราชหฤทัยดนตรีมาตั้งแตยัง ทรงพระเยาว ทรงอา นหนังสอื เก่ียวกบั การดนตรีต้งั แตทรงศึกษาอยูที่ประเทศสวิตเซอรแลนด ทรงไดรับการ ฝกฝนตามแบบฉบับการศึกษาวิชาดนตรีอยางแทจริง คือ การเขียนโนตและบรรเลงแบบคลาสสิกเคร่ืองดนตรีท่ีโปรด คือ เคร่อื งเปาแทบทุกชนิด เชน แซกโซโฟน คลารเิ นต็ ทรมั เปต ท้ังยัง ทรงกีตารและเปยโน นอกจากน้ีทรงเลนดนตรีรวมกับวงดนตรี ไดท กุ วงทงั้ ไทยและตางประเทศ ยังทรงดนตรีไดท้ังชนิดมีโนตและ ไมต องมโี นต เมื่อคร้ังเสด็จพระราชดําเนนิ เยือนนครนวิ ยอรค ประเทศ สหรัฐอเมริกา เมื่อปพุทธศักราช 2503 นักดนตรีที่มีชื่อเสียงของ

98 โลกลวนถวายการยกยอ งพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดุลยเดชในฐานะท่ีทรงเปนนกั ดนตรีแจส ทม่ี ี อัจฉริยภาพสงู สง พระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช ทรงเปนนักดนตรีที่มีพระปรีชาสามารถสูง พระองคหนง่ึ และไดทรงใชพ ระปรชี าสามารถนี้ใหเ ปน ประโยชนต อการสรางสัมพนั ธภาพอันดใี หเกดิ ขนึ้ ในมวล มนุษยชาติ เปนหนึ่งในตัวอยางของการท่ีทรงนําพระอัจฉริยภาพดานดนตรีมาใชเปนสื่อกลางในการสราง ความสมานฉนั ทสาํ หรับในระดบั ชาติ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช ทรงประสบความสาํ เร็จในการใชดนตรเี ปนภาษาสากล สรางมติ รภาพ ระหวา งประเทศไดอยา งงดงาม เชน เมื่อคราวเสดจ็ พระราชดาํ เนนิ เยือน สหรัฐอเมรกิ า ในป 2503 ระหวา งงานถวายเลย้ี งพระกระยาหารคํ่าที่ วอชิงตันเพลส ทรงไดรับการกราบบงั คมทูลเชิญใหร วมบรรเลงดนตรี กบั วงดนตรที ่ีจัดแสดงถวายหนาพระทน่ี ่งั โดยไมไดเตรยี มพระองค มากอน สรางความประทบั ใจแกผ ูร วมงานในวันนน้ั อยา งย่ิง รางวลั และพระเกียรติยศ - พ.ศ. 2519 ประธานรฐั สภายุโรปและสมาชิกรวมกันทลู เกลา ฯ ถวาย “เหรียญรฐั สภายุโรป” - พ.ศ. 2529 ประธานคณะกรรมาธกิ ารเพอ่ื สันติของสมาคมอธิการบดรี ะหวางประเทศทลู เกลาฯ ถวาย “รางวัลสันติภาพ” - พ.ศ. 2530 สถาบนั เทคโนโลยแี หงเอเชีย ทูลเกลาฯ ถวาย “เหรียญทองเฉลิมพระเกียรติ คณุ ในการนาํ ชนบทใหพ ัฒนา” - พ.ศ. 2535 ผอู ํานวยการใหญโครงการสิ่งแวดลอมแหงสหประชาชาติ (UNEP) ทูลเกลาฯ ถวาย “เหรียญทองประกาศพระเกียรติคุณดานส่ิงแวดลอม” และผูอํานวยการใหญองคการอนามัยโลก (WHO) ทูลเกลาฯ ถวาย “เหรียญทองสาธารณสขุ เพ่ือมวลชน” - พ.ศ. 2536 คณะกรรมการสมาคมนิเวศวิทยาเชิงเคมีสากล (International Society of Chemical Ecology) ทูลเกลา ฯ ถวาย “เหรียญรางวัลเทดิ พระเกียรติในการสงวนรกั ษาความหลากหลายทาง ชวี ภาพ” และหัวหนา สาขาเกษตร ฝายวชิ าการภมู ภิ าคเอเชียของธนาคารโลก ทูลเกลาฯ ถวาย “รางวัลหญา แฝกชุบสาํ ริด” สดุดพี ระเกียรติคณุ ในฐานะทีท่ รงเปน นักอนรุ ักษดินและน้าํ - พ.ศ. 2537 ผูอํานวยการบริหารของยูเอ็นดีซีพี (UNDCP) แหงสหประชาชาติ ทูลเกลาฯ ถวาย “เหรยี ญทองคําสดดุ ีพระเกยี รตคิ ณุ ดา นการปอ งกันแกไ ขปญหายาเสพตดิ ”

99 - พ.ศ. 2539องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาติ (FAO) ทูลเกลาฯ ถวาย “เหรียญสดุดี พระเกียรติคุณในดา นการพฒั นาการเกษตร” - พ.ศ. 2549 สํานักงานโครงการพัฒนาแหงสหประชาชาติ (UNDP) ทูลเกลาฯ ถวาย “รางวัล ความสําเร็จสูงสุดดานการพัฒนามนุษย” จากการที่ไดทรงอุทิศกําลังพระวรกายและทรงพระวิริยอุตสาหะ ในการปฏิบัติพระราชกรณยี กิจนอ ยใหญนานัปการ เพ่อื ยงั ประโยชนและความเจริญอยา งยั่งยืนมาสูประชาชน ชาวไทยทั้งประเทศมาโดยตลอด นายโคฟ อนั นนั เลขาธิการสหประชาชาติ ไดกลาวในโอกาสทูลเกลาฯ ถวายรางวัลดังกลาวไววา “หากการพัฒนาคน หมายถึง การใหความสําคัญประชาชนเปนลําดับแรก ไมมีสิ่งอื่นใดแลวที่ยิ่งใหญไปกวา การพัฒนาคน ภายใตแ นวทางการพฒั นาคนขององคพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ท่ีได ทรงอุทิศพระวรกาย ทรงงาน โดยไมรูสึกเหน็ดเหน่ือย ไมเลือกเชื้อชาติ วรรณะ และศาสนา ทรงเปน พระมหากษัตริยนักพัฒนา ดวยพระปรีชาสามารถในการเปนนักคิดของพระองค ทําใหนานาประเทศต่ืนตัว ภายใตแ นวคิดเศรษฐกจิ พอเพียง การเดินสายกลาง รางวลั ความสําเร็จสงู สดุ คร้ังนี้ เปนการจุดประกายแนวคดิ การพัฒนาแบบใหมส นู านาประเทศ”

100 - พ.ศ. 2551 องคการทรัพยสินทางปญญาโลก (WIPO) ไดทูลเกลาฯ ถวายรางวัล WIPO Global Leaders Award แดพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เน่ืองดวยงานทรัพยสินทางปญญา สง เสริมและพัฒนาประเทศรวมถึงชีวิตความเปน อยขู องพสกนิกรชาวไทยใหดีข้ึนอยางโดดเดนเปนที่ประจักษ แกสายตาชาวโลก อีกทั้งยังทรงเปนผูนําประเทศพระองคแรกที่ไดรับทูลเกลาฯ ถวายรางวัลน้ี นอกจากนี้ จากการหารือกันของสหพันธสมาคมนักประดิษฐระหวางประเทศ (International Federal Inventor Association : IFIA) ซงึ่ มสี มาชกิ 84 ประเทศท่ัวโลกยงั มิไดมมี ตใิ หว ันท่ี 2 กมุ ภาพันธข องทุกป ซ่ึงเปนวนั ทท่ี รง ไดรับการจดสทิ ธิบัตรกงั หนั นาํ้ ชัยพฒั นาเปน วันนักประดษิ ฐโ ลกดวย ไมใ ชเพยี งแคน น้ั หากยอนกลบั ไปในอดีตจะพบวา หลายองคกรท่ีเก่ียวของกับทรัพยสินทางปญญา ไดเคยทูลเกลาฯ ถวายเหรียญรางวัล และประกาศนียบัตรตาง ๆ แดพระองคมากมาย ไดแก IFIA ประเทศ ฮังการีทูลเกลา ฯ ถวายถวยรางวัล IFIA Cup 2007 สําหรับผลงานกังหันน้ําชัยพัฒนา เหรียญ Genius Prize สําหรับผลงานทฤษฎีใหมและเศรษฐกิจพอเพียง และสมาคมสงเสริมการประดิษฐแหงสาธารณรัฐเกาหลี (korea Invention Promotion Association : KIPA) ไดทูลเกลาฯ ถวายรางวัล Special Prize พรอม ประกาศนียบัตรซ่ึงถือเปนรางวลั อันทรงเกียรติของนักประดิษฐใ นระดบั โลก ถงึ แมวา รางวัลเกยี รตยิ ศตา ง ๆ เหลา นจ้ี ะมิใชเ ปา หมายสาํ คัญในการตรากตราํ ทรงงานอยางหนักของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และประกาศเกียรติคุณจํานวนนับไมถวนท่ีทรงไดรับมา ตลอดระยะเวลาแหงการครองราชยจะเทียบมิไดกับพระมหากรุณาธิคุณอันยิ่งใหญของพระองคทานที่มีตอ ปวงชนคนไทย แตก็มิอาจมีใครปฏิเสธไดวาพระองคทรงเปนองคพระประมุขท่ีนําพาประเทศไทยกาวไป ขางหนา เพื่อใหโลกหันมามองประเทศไทยในแงมุมใหมที่มีเสนหและความงดงามล้ําคาตามแบบฉบับของ ตนเองมากกวาท่ีจะเปน เพยี งแคจ ุดเล็ก ๆ จดุ หนึ่งบนแผน ทข่ี องภูมิภาคเอเชียตะวนั ออกเฉยี งใต โดยเฉพาะอยางยิ่งเมื่อป พ.ศ. 2549 ในพระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ป ซึ่งยาวนานกวา พระมหากษัตริยพ ระองคใดในประวัติศาสตรชาติไทยและในโลกปจจุบนั ประเทศที่มีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมุขจํานวน 25 ประเทศ จากทั้งส้นิ 29 ประเทศท่วั โลก ไดตอบรับคาํ เชิญของรัฐบาลไทยมารว มเปนเกียรติ ในพระราชพธิ ีอนั ย่ิงใหญ นอกจากจะนับเปน การชุมนุมของพระประมขุ จากประเทศตา ง ๆ มากท่ีสดุ ในโลกแลว ยังเปนการแสดงใหเห็นวานานาประเทศทั่วโลกลวนแลวแตช่ืนชมในพระบารมีอันแผไพศาลของ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชและไมใชเพียงแตบุคคลระดับประมุขของประเทศตาง ๆ เทา นน้ั จากบทความและขา วตางประเทศจํานวนมากมายที่ปรากฏสูสาธารณชนก็เปนเครื่องยืนยันไดวา มิได มแี ตร าษฎรของพระองคเ ทานั้นทีป่ ระจักษแจงในนาํ้ พระทัยอนั หาทสี่ ดุ มิไดของพระบาทสมเด็จพระปรมินทร- มหาภมู ิพลอดลุ ยเดช

101 สมเดจ็ พระนางเจาสริ กิ ิต์ิ พระบรมราชินนี าถ สมเด็จพระนางเจาสริ ิกติ ิ์ พระบรมราชินนี าถ เปนพระธิดาพระองคใ หญข องหมอมเจา นกั ขัตรมงคล กิติยากร (ภายหลังเปน พระวรวงศเธอ พระองคเจานักขัตรมงคล กรมหม่ืนจันทบุรีสุรนาถ) กับหมอมหลวงบัว กิติยากร (สกุลเดิม สนิทวงศ) ประสูติเม่ือวันศุกรท่ี 12 สิงหาคม พ.ศ. 2475 และเขา พระราชพธิ ีราชาภเิ ษกสมรสกับพระบาทสมเด็จพระปรมนิ ทรมหาภมู ิพลอดุลยเดช เม่ือวนั ท่ี 28 เมษายน พ.ศ. 2493 ณ วังสระปทมุ และเม่ือวนั ที่ 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช ใหป ระกาศสถาปนาเฉลิมพระเกียรติยศสมเดจ็ พระราชนิ ีสิรกิ ติ ิ์ ขนึ้ เปน สมเด็จพระนางเจาสริ ิกิติ์ พระบรมราชินี และเมอื่ พ.ศ. 2499 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ไดเสด็จฯ ออกผนวชเปนพระภิกษุ ในพระพทุ ธศาสนาระหวางวันท่ี 22 ตลุ าคม ถึงวันท่ี 5 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2499 เปน ระยะเวลา 15 วัน จึงทรง พระกรุณาโปรดเกลาฯ แตงต้ังสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีเปนผูสําเร็จราชการแทนพระองค ตอ มาจงึ ไดร ับการสถาปนาเปนสมเดจ็ พระนางเจาสริ กิ ติ พิ์ ระบรมราชินีนาถ พระราชกรณยี กจิ สงั เขป สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงปฏิบัติพระราชภารกิจนอยใหญนานัปการ เพอ่ื สนองพระบรมราโชบายในพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยเฉพาะอยางยิ่งภารกิจ ในการสงเสริมคุณภาพชีวิต อาชีพ และความเปนอยูของผูยากไรในชนบทหางไกล โดยไดตามเสด็จพระราช ดําเนนิ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดชไปทัว่ ทุกหนแหง ในแผนดินไทย พระราชกรณยี กิจ ที่สาํ คัญมดี ังน้ี 1. ดานการสงเสริมศิลปาชีพ เปนโครงการที่สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงกอ ตัง้ ขึน้ เมื่อวนั ท่ี 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2519 เพื่อชวยเหลือราษฎรที่ยากไรในชนบท โดยสงเสริมอาชีพ แกช าวบาน เพือ่ ใหม รี ายไดท ดแทนกรณที ่ีผลผลิตทางการเกษตรเสียหายจากภัยธรรมชาติ โครงการสงเสริม ศิลปาชพี ขยายสาขาไปท่ัวประเทศ ตอมาทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหกอต้ังเปนมูลนิธิ พระราชทานนามวา \"มูลนิธิสงเสริมศิลปาชีพพิเศษในพระบรมราชินูปถัมภ\" และเม่ือ พ.ศ. 2528 ไดเปล่ียนช่ือเปน มูลนิธิสงเสริม ศลิ ปาชพี ในสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ซ่ึงนอกเหนือจากการสงเสริมอาชีพแลว ยังเปน การอนรุ กั ษและสง เสรมิ งานศิลปะหัตถกรรมพ้ืนบานในหลากหลายสาขา อาทิ การปน การทอ การจักสาน เปนตน 2. ดา นการสาธารณสขุ สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ยังทรงเอาพระทัยใสในกิจการดานสาธารณสุข โดยไดทรงดาํ รงตําแหนง สภานายกิ าสภากาชาดไทย และหากเสด็จฯ เยือนตา งประเทศ ก็มักจะทรงถือโอกาส เสด็จฯทอดพระเนตรกิจการกาชาดของประเทศน้ัน ๆ เพ่อื ทรงนาํ มาปรับปรุงกจิ การสภากาชาดไทยอยเู สมอ สมเดจ็ พระนางเจา สริ กิ ติ ิ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชหฤทัยอนั มงุ ม่ันท่จี ะบรรเทาทกุ ขใ หแก ราษฎรอยางจริงจงั และตอ เน่ือง ในระยะแรกของการเสด็จพระราชดําเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรในตางจังหวัด เม่อื ทรงพบเห็นวาราษฎรท่มี าเฝาทลู ละอองธุลีพระบาทรับเสด็จมีอาการเจ็บปวย สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์-

102 พระบรมราชินีนาถไดมีพระราชเสาวนยี ใ หแ พทยท ี่ตามเสดจ็ ไปในขบวนตรวจอาการ จายยาและใหคําแนะนํา แกราษฎรในการดูแลรักษาตนเองหากไมสามารถวินิจฉัยโรคไดในขณะนั้นหรือเปนโรคท่ีรายแรงจะมี พระราชเสาวนยี ใ หสงไปรบั การรกั ษาทโี่ รงพยาบาลซงึ่ อยใู กลท อ งถ่ินน้นั โดยพระราชทานหนงั สอื รับรองวาเปน คนไขในพระบรมราชานเุ คราะหพรอมคาเดินทางและคาใชจายที่จําเปน สวนคารักษาพยาบาลและคายานั้น จะพระราชทานแกโ รงพยาบาลโดยตรง หากผปู ว ยไมส ามารถไปเองไดจะทรงจดั เจาหนา ที่นาํ ไป ถา โรงพยาบาล ที่อยูใกลทองถ่ินนั้นขาดบุคลากรทางการแพทยหรือเครื่องมือเครื่องใชในการรักษา ก็ใหสงไปรับการรักษา ที่โรงพยาบาลในกรงุ เทพฯ ในการเสด็จพระราชดําเนนิ ไปทรงเย่ียมราษฎรตางจังหวดั หรอื ขณะแปรพระราชฐานไปประทับ ทีพ่ ระราชนิเวศนในภมู ิภาคตา ง ๆ มีราษฎรทเี่ จบ็ ไขม าขอรบั พระราชทานความชวยเหลอื เปนจาํ นวนมากตอ งมี แพทยและพยาบาลอาสาไปชวยปฏิบัติงานเพิ่มข้ึน หลายคร้ังท่ีสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ และพระราชโอรส พระราชธิดาทรงชว ยซักถามประวตั แิ ละอาการของผปู วย ตลอดจนชว ยแพทยในการจายยา การบนั ทกึ เพ่อื ตดิ ตามผล นอกจากนโ้ี รงพยาบาลในทอ งถิ่นมักมีความจาํ กัดในเคร่อื งเวชภณั ฑแ ละยารักษาโรค สมเดจ็ พระนางเจา สิรกิ ิติ์ พระบรมราชินนี าถ จงึ พระราชทานพระราชทรัพยเพ่ือจัดซื้อเคร่ืองมือเครื่องใชและ ยาเพิ่มขึ้น 3. ดานการอนุรกั ษท รพั ยากรธรรมชาติ สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ทรงสนพระราชหฤทัยในเรื่องการอนุรักษน้ํา ทรัพยากรธรรมชาติ เพื่อใหชุมชนอยูรวมกับธรรมชาติโดยพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน ทําใหราษฎรทุกหมูเหลา ตางสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ ไดรวมแรงรวมใจกันอนุรักษทรัพยากรปาไม ใกลชุมชน เปนผลใหปาไมใน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือเริ่มรักษาไวไดมากขึ้น นอกจากน้ีไดพระราชทานแนวพระราชดําริใหราษฎรอยูรวมกับ ปา ไมอ ยา งสันตสิ ุข พึง่ พาอาศัยซ่งึ กันและกัน โดยชุมชนหรอื หมบู านไดม กี ารจดั ต้งั องคการในการรวมกนั ดแู ลรักษา ปา ตน นํ้าลําธารและสภาพแวดลอม โดยมกี จิ กรรมหลกั 2 โครงการ คือ 1. โครงการฝก อบรมราษฎรอาสาสมคั รพิทกั ษป า สมเด็จพระนางเจาสริ ิกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงมีพระราชดําริให \"คน\" กับ \"ปา\" อยูรวมกันได อยางสันติสุขโดยพงึ่ พาอาศัยซง่ึ กนั และกัน เพ่ือเปนแนวทางในการพิทักษ อนุรักษและฟนฟูสภาพปาใหดํารงอยู อยางยั่งยืนดวย พระราชดําริน้ีทําใหราษฎรตางสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ ไดรวมแรงรวมใจกันอนุรักษ ทรัพยากรปาไมใกลชุมชน ทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ ใหดําเนินการฝกอบรมตามโครงการราษฎรอาสาสมัคร พทิ ักษปา (รสทป.) เปนการฝก อบรมราษฎรในชุมชนใหมคี วามรูค วามเขา ใจในการอนรุ กั ษท รัพยากรปาไม ปลูกฝง ความรกั และหวงแหนทรพั ยากรปา ไมในทอ งถ่ินของตน รวมทัง้ คอยดแู ลสอดสองมใิ หมกี ารบกุ รุกและลักลอบตัดไม ทาํ ลายปา แทน เจาหนา ที่ของรฐั ซ่งึ มีกาํ ลังไมเ พียงพอ 2. โครงการธงพิทักษปาเพื่อรกั ษาชีวิต เปนการคัดเลอื กหมบู านและชุมชนท่ีใหค วามรว มมอื ในการอนุรกั ษท รพั ยากรปาไม ใหมีสภาพ อุดมสมบรู ณ ไมม กี ารลักลอบตดั ไม ทําลายปา หรือบุกรุกพ้ืนท่ีปา ซ่ึงทําการคัดเลือก โดยคณะอนุกรรมการ ดําเนินโครงการธง \"พิทักษปา เพื่อรักษาชีวิต\" แลวทูลเกลาฯ ถวายสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์-

103 พระบรมราชนิ นี าถ เพอื่ ขอพระราชทานธง \"พิทักษปา เพ่ือรกั ษาชวี ติ \" ใหก ับชุมชน ลักษณะของธง มีภาพชาง อยใู นปา อยภู ายใต พระปรมาภไิ ธยยอ “สก” สมเด็จพระนางเจาสริ ิกติ ์ิ พระบรมราชนิ นี าถทรงพระราชทานธง \"พิทักษปา เพื่อรักษาชีวิต\" น้ี ใหแกราษฎรเปนหมูบานและชุมชนที่ไดรวมกันดูแลหวงแหนอนุรักษทรัพยากรปาไมภายในหมูบานและ ชมุ ชนโดยไดรว มแรงรว มใจกันอนรุ กั ษปาไม ไมเขา ไปตดั ไมท ําลายปา แผวถางทําไรเล่อื นลอยหรอื ลา สตั ว 4. ดานการทหาร พระราชกรณียกิจดานการทหารน้ัน ทรงดํารงตําแหนงพันเอกผูบังคับการพิเศษ กรมทหาร ราบท่ี 21 รักษาพระองค ทรงใหความสนพระทัยตอการดําเนินงานของกรมทหารราบที่ 21 รักษาพระองค ตลอดมา โดยผบู ังคับการกรมทหารราบท่ี 21 จะเขา มาถวายรายงานถงึ ผลการปฏิบัตงิ านพรอ มกบั รับพระราช- เสาวนยี ตลอดจนคาํ แนะนําไปดาํ เนนิ การปฏบิ ัติอยเู ปน ประจาํ ในดา นความม่ังคงของประเทศ พระองคไดเสด็จพระราชดําเนินไปทรงเยี่ยมทหารที่ปฏิบัติการ สูรบตอสูกับผูกอการรายตามชายแดนถึงฐานปฏิบัติการตาง ๆ แมเปนท่ีเสี่ยงภยันตรายก็ทรงพระอุตสาหะ เสด็จฯ ไปทรงดูแลทุกขสุข ปลอบขวัญถึงฐานปฏิบัติการตาง ๆ เปนขวัญกําลังใจแกเหลาทหารหาญที่ตอสู ปกปองผืนแผนดิน นําความรมเย็นเปนสุขมาสูอาณาประชาราษฎรใหสามารถทํามาหากินไดอยางสงบสุข จนกระทง่ั ภัยจากผูกอการรายคอมมวิ นสิ ตไดสลายลงในทุกภูมภิ าค ดวยเดชะพระบารมีแหงพระบาทสมเด็จ- พระปรมินทรมหาภมู พิ ลอดลุ ยเดช และสมเดจ็ พระนางเจา สิริกิติ์ พระบรมราชนิ ีนาถ 5. ดานการเกษตรและชลประทาน ในดานการเกษตร สมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ จะทรงเนนในเรื่องการคนควา ทดลอง และวจิ ัยหาพันธุพชื ใหม ๆ ทัง้ พืชเศรษฐกิจ พืชสมุนไพร รวมถึงการศึกษาเกี่ยวกับแมลงศัตรูพืชและพันธุ สตั วต า ง ๆ ท่เี หมาะสมกบั สภาพทอ งถ่นิ นั้น ๆ ซึง่ แตละโครงการจะเนนใหสามารถนําไปปฏิบัติไดจริง มีราคาถูก ใชเทคโนโลยีงาย ๆ ไมสลับซับซอน เกษตรกรสามารถดําเนินการเองได นอกจากนี้ ยังทรงพยายามไมให เกษตรกรยดึ ติดกบั พชื ผลทางการเกษตรเพยี งอยา งเดียว เพราะอาจเกดิ ปญ หาอนั เน่อื งมาจากความแปรปรวน ของสภาพดินฟาอากาศ หรือความแปรปรวนทางการตลาด แตเกษตรกรควรจะมีรายไดจากดานอ่ืน นอกเหนือไปจากการเกษตรเพมิ่ ขนึ้ ดวย เพ่ือจะไดพ ง่ึ ตนเองไดใ นระดบั หนึ่ง การพัฒนาแหลง น้ําเพ่อื การเพาะปลูกหรือการชลประทาน นับวาเปนงานท่ีมีความสําคัญและมี ประโยชนอยา งยิ่งสาํ หรบั ประชาชนสวนใหญข องประเทศ เพราะเกษตรกรจะสามารถทาํ การเพาะปลูกไดอ ยาง สมบรู ณตลอดป เนือ่ งจากพน้ื ทเ่ี พาะปลูกในปจ จุบันสว นใหญเ ปนพื้นท่ีนอกเขตชลประทาน ซ่ึงตองอาศัยเพียง นํา้ ฝนและนํา้ จากแหลงนํา้ ธรรมชาตเิ ปน หลกั ทําใหพ ืชไดร บั นํ้าไมสม่าํ เสมอ และไมเพียงพอ พระบาทสมเด็จ- พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ลอดุลยเดช ทรงใหความสนพระราชหฤทัยเกยี่ วกับการพฒั นาแหลง นา้ํ มากกวา โครงการ พฒั นาอนั เนือ่ งมาจากพระราชดํารปิ ระเภทอ่ืน 6. ดานการศึกษา สมเดจ็ พระนางเจา สิรกิ ติ ิ์ พระบรมราชนิ นี าถสนพระราชหฤทยั ในดานการศึกษาและทรงยึดมั่น ในคําสอนของสมเด็จพระสมั มาสัมพทุ ธเจาวา \"ปญญาทาํ ใหม นษุ ยเปนมนุษยท่ีสมบูรณ\" สติปญญาเกิดขึ้นได

104 ดวยการศึกษาหาความรูโดยเฉพาะอยางย่ิงจากการอานหนังสือพระราชกรณียกิจดานการศึกษานานัปการ ทพ่ี ระราชทานแกพ สกนิกรชาวไทยน้ันประกอบดว ยทรงสงเสริมการศกึ ษาในระบบโรงเรยี น เชน พระราชทาน ทนุ การศกึ ษาแกน กั เรียน สรางโรงเรียน พระราชทานพระราชทรัพยอุดหนุนโรงเรียน พระราชทานอุปกรณ การเรียน ทรงรับโรงเรียนไวในพระบรมราชินูปถัมภ เสด็จพระราชดําเนินไปทรงเย่ียมโรงเรียน เปนตน ดานการศึกษานอกโรงเรียน เชน ทรงสอนหนังสือชาวบาน ทรงสรางศาลารวมใจ ทรงสงเสริมการอาชีวศึกษา ทรงอนุรักษ ฟนฟู และพัฒนางานศิลปาชีพ นอกจากนี้ยังทรงสงเสริมการศึกษาของพระภิกษุสามเณรและ ทรงรับมูลนิธิแมชีไทยไวในพระบรมราชินูปถัมภและพระองคทานยังทรงรับนักเรียนยากจนขาดโอกาส ทางการศกึ ษาทีท่ รงพบดวยพระองคเ องระหวางการเสด็จพระราชดําเนนิ ไปทรงเย่ียมราษฎรไวในพระบรมราชา นุเคราะหเกือบสองพันคน มีพระราชเสาวนียใหกองราชเลขานุการในพระองคสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์- พระบรมราชนิ ีนาถ ติดตามดแู ลความประพฤติ และความเปน อยขู องนกั เรียน นสิ ติ นกั ศึกษาท่ีไดรบั ทุนเหลานี้ อยางใกลชิด เปน ตน 7. ดานการศาสนา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ทรงเปนพุทธมามะกะและเปนอัคร- ศาสนปู ถัมภก ประชาชนมสี ิทธแิ ละเสรภี าพในการนบั ถือศาสนาตามท่ีตนเช่ือและศรัทธา สมเด็จพระนางเจา สิรกิ ิติ์ พระบรมราชนิ นี าถ ทรงตระหนกั วาศาสนาเปนเครอ่ื งยดึ เหนย่ี วจิตใจมนุษยมิใหประพฤติปฏิบัติในส่ิงท่ี เปนความชั่ว และเปน แนวทางใหมนุษยเ ลือกกระทําแตความดี จึงทรงตระหนักถึงความสําคัญในการอุปถัมภ ศาสนา นอกจากจะทรงเปนพุทธศาสนิกชนท่ีปฏิบัติพระราชกรณียกิจทางศาสนาโดยสมํ่าเสมอแลว ยังทรง ทะนุบํารุงศาสนาตาง ๆ ในประเทศไทย ไมวาจะเปนศาสนาพุทธ คริสต อิสลาม พราหมณ ฮินดู และซิกข เพราะทรงถือวาทุกศาสนาตางก็มีความสําคัญในฐานะเปนเคร่ืองยึดเหนี่ยวจิตใจของประชาชนเชนเดียวกัน ดงั นั้น คราวใดทีพ่ ระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดลุ ยเดชเสด็จพระราชดําเนินไปในงานพระราชพิธี หรอื ทรงประกอบพระราชกรณยี กิจเกยี่ วกับศาสนาสมเดจ็ พระนางเจา สริ กิ ติ ์ิ พระบรมราชินนี าถมกั จะโดยเสดจ็ ฯ เสมอไมว าจะเปน พิธขี องศาสนาใด บางครั้งก็เสด็จพระราชดําเนินโดยลําพังพระองคเองทรงปฏิบัติพระราช- กรณียกิจดวยความเคารพในประเพณขี องศาสนาน้ัน ๆ อยางดียิ่งดังพระราชเสาวนียท่ีวา “....ฉันรูสึกวา ชีวิต ของฉนั ทงั้ โดยฐานะสว นตัว และในฐานะทีเ่ ปนพระราชินถี า เผ่ือไมไดพระพุทธศาสนา ก็คงจะแข็งแรงอยูไมได อยางน”้ี สมเดจ็ พระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงพยายามทุกวิถีทางและทุกโอกาสที่จะทรง แนะนําใหพ สกนิกรเห็นวา ความเจริญทางดานจิตใจเปนสิ่งจําเปนและสําคัญที่สุดไมนอยไปกวาความเจริญ ทางดา นวัตถุ เพราะจะชว ยใหช ีวิตมนษุ ยส มบรูณแ ละมีคา ดงั พระราชดํารัสทีพ่ ระราชทานแกน ักศกึ ษาพยาบาล ณ หอประชุมราชแพทยาลัยโรงพยาบาลศิริราช เม่อื วันที่ 31 กรกฏาคม พ.ศ. 2510 ความตอนหน่ึงวา “ความเจริญทางดานวัตถุจําตองควบคูไปกับความเจริญทางดานจิตใจจะทําใหชีวิตมนุษย สมบรณู แ ละมคี า บุคคลแมจะเปน ผทู ่ขี าดความม่นั คงทางวตั ถุแตร่ํารวยในดานคุณธรรม มีความรักและหวงใย ในเพ่ือนมนษุ ยจึงนับวาเปนผทู พ่ี ระพทุ ธศาสนายกยองแลว วาเจริญแท. ..”

105 พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระนางเจาสิริกิต์ิ พระบรมราชินีนาถ ท่ีทรงดําเนินการอยาง ตอเน่ืองเปน เวลานานจนองคก รระหวา งประเทศตางพากนั ยกยอ งและทลู เกลาถวายรางวัลและปริญญาดุษฎี- บัณฑติ กติ ติมศกั ดเ์ิ ปน จํานวนมาก ดงั เชน 1. องคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาติ (FAO) ทูลเกลาฯ ถวายเหรียญซีเรส เทิดพระเกียรติในฐานะที่ทรงยกฐานะของสตรีใหมีระดับสูงข้ึนและทรงเปนผู \"ใหโดยไมเลือกท่ีรักมักท่ีชัง\" (11 พฤษภาคม พ.ศ. 2522) 2. มหาวิทยาลยั ทฟั ส จากรฐั แมสซาชูเซตส สหรัฐอเมรกิ า ทูลเกลาฯ ถวายปริญญาดุษฎีบัณฑิต กิตตมิ ศกั ดิ์ สาขามนษุ ยธรรมในฐานะที่ทรงยกระดับฐานะการครองชีพของประชาชน และชวยบรรเทาทุกข ของเดก็ (พ.ศ. 2523) 3. สหพันธพิทักษเด็ก แหงนครนิวยอรก สหรัฐอเมริกา ทูลเกลาฯ ถวายรางวัลบุคคลดีเดน ดานพทิ ักษเดก็ (9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2524) 4. สถาบันเอเชยี โซไซตี้ แหงกรงุ นิวยอรก สหรฐั อเมรกิ า ทูลเกลา ฯ ถวายรางวลั ดา นมนษุ ยธรรม (14 มีนาคม พ.ศ. 2528) 5. มลู นิธคิ มุ ครองสตั วปา ของโลก สดดุ เี ทิดพระเกียรติ ในฐานะบุคคลดีเดนดานอนุรักษสัตวปา (19 พฤศจิกายน พ.ศ. 2529) 6. ราชวิทยาลัยอายุรแพทยแหงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ไดทูลเกลาฯ ถวายสมาชิกภาพ กิตติมศกั ดิ์ ซง่ึ สถาบนั แหงน้ีเคยมอบใหแตเฉพาะผูทเี่ ปนแพทยแ ละนักวิทยาศาสตรดีเดนเปนที่รูจักระดับโลก เทา นนั้ (1 พฤษภาคม พ.ศ. 2531) 7. ศูนยศกึ ษาการอพยพ ท่มี ีสํานักงานใหญอยูที่รัฐนิวยอรก กราบบังคมทูลเชิญเสด็จฯ ไปทรง รับรางวลั ความชว ยเหลือผูลีภ้ ยั ประจําป ณ วอชิงตนั ด.ี ซี. (29 มีนาคม พ.ศ. 2533) 8. กลมุ ผูสนับสนุนพพิ ิธภัณฑเด็กในสหรัฐอเมริกา ทูลเกลาฯ ถวายรางวัลมนุษยธรรมระหวาง ประเทศ ณ กรงุ วอชงิ ตัน ดี.ซี. (1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2534) 9. องคการศึกษาวิทยาศาสตรและวัฒนธรรมแหงสหประชาชาติ (ยูเนสโก) ทูลเกลาฯ ถวาย เหรียญทองโบโรพทุ โธ ในฐานะทรงบําเพญ็ พระราชกรณียกิจอนุรักษและพัฒนางานศิลปหัตถกรรม ณ ศาลา ธรรมจังหวัดเชยี งใหม (30 มกราคม พ.ศ. 2535) 10.กองทุนเพ่ือเด็กแหงสหประชาชาติ (ยูนิเซฟ) ทูลเกลาฯ ถวายรางวัลเกียรติคุณพิเศษ ในวโรกาสมหามงคลเฉลมิ พระชนมพรรษา 5 รอบ ในฐานะทรงอทุ ศิ พระองคประกอบพระราชกรณียกิจอันเปน ผลใหแ มและเดก็ นับลานไดรับบริการข้ันพื้นฐาน (2 สงิ หาคม พ.ศ. 2535) 11.กองทนุ พฒั นาเพ่อื สตรแี หงสหประชาชาติ ทูลเกลา ฯ ถวายรางวัลแหงความเปนเลิศในฐานะ ทรงปฏิบตั พิ ระราชกรณยี กิจพัฒนาสตรไี ทย (2 สงิ หาคม พ.ศ. 2535) 12.มหาวิทยาลัยจอนสฮอปกินส รัฐแมร่ีแลนด สหรัฐอเมริกา ทูลเกลาฯ ถวายปริญญาดุษฎี บณั ฑิตกติ ตมิ ศักด์ิ สาขามนษุ ยธรรม (25 พฤษภาคม พ.ศ. 2538)

106 2.2 ยุคสงครามเย็น ยุโรปยคุ สงครามเย็น สงครามเยน็ (Cold war) เปนสงครามที่เกดิ จากการปะทะกนั ระหวา งสหรัฐอเมริกา (เสรีประชาธปิ ไตย) และสหภาพโซเวียต (คอมมิวนสิ ต) ซ่ึงจะขอรวมเอาไวท งั้ หนวยงานสําคัญ, สถานท่ีตา ง ๆ เปนตน สงครามเย็น เปน ลักษณะการเผชิญหนา ภายหลังสงครามโลกครั้งท่ีสอง คําวาสงครามเย็นเปน คําใหม ทีเ่ กดิ ขน้ึ กอ นสงครามยตุ ลิ ง และเรียกตอ มาเปน การอธิบายลกั ษณะความตึงเครยี ดระหวางประเทศ หรือ ระหวางกลุมที่ดําเนินไปอยางตอเนื่อง โดยไมมีการจับอาวุธขึ้นตอสู เพราะถามีการใชอาวุธ สถานการณ จะเปล่ียนไปเปนสงครามรอน (hot war) ซึ่งจะมีขอบเขตกวางขวางและกออันตรายอยางใหญหลวง แกม นุษยชาติ วิธกี ารทใ่ี ชม ากในสงครามเย็น คอื การโฆษณาชวนเชอื่ สงครามจติ วิทยา การแขงขันกนั ทางกําลงั อาวธุ และการสรางความนยิ มลทั ธิของตน ในประเทศเล็กๆ ทอี่ าจถูกรวมเขามาเปนประเทศบรวิ ารของแตละฝาย สมยั เริ่มตนสงครามเยน็ นา จะอยูในสมยั วิกฤตการณท างการทตู ในตอนกลางและปลาย ค.ศ. 1947 เมื่อสหรฐั อเมริกากับสหภาพโซเวียตเกดิ ขัดแยงเรื่องการจัดต้ังองคการสันติภาพในตุรกี ยุโรปตะวันออกและ เยอรมนี ซง่ึ ทาํ ใหสหรฐั อเมริกาเรมิ่ ตระหนักวาเปนหนา ทขี่ องตน ทีจ่ ะตอ งเปนผูน าํ ตอ ตาน แผนการยดึ ครองโลก ของสหภาพโซเวยี ต ทีเ่ ปนผูนาํ ฝา ยคอมมวิ นสิ ต การแบงสถานภาพของประเทศตา ง ๆ ในสมยั สงครามเย็น คือ 1) ประเทศมหาอํานาจ (Big Powers) คือ ประเทศพฒั นาแลว หมายถึง ประเทศท่ีมีการพัฒนา อุตสาหกรรม มีภาระหนาที่นาํ อารยธรรมไปเผยแพรย งั ประเทศท่ีลาหลงั ทั้งหมดเปน การสรางลกั ษณะจักรวรรดิ นิยมใหมในคริสตศตวรรษที่ 19 คือ การลาเมืองข้ึนและยึดครองประเทศอาณานิคมในแอฟริกาและเอเชีย มีจดุ ประสงคคือความตอ งการตลาดระบายสินคา ตองการแรงงานราคาถกู และตองการทรัพยากรในประเทศนน้ั มาใชประโยชนในงานอุตสาหกรรมของตน 2) ประเทศดอยพัฒนา (Underdeveloped Countries) คือประเทศท่ียังไมมีการพัฒนา อุตสาหกรรม หรือมีการพฒั นาในระดับตํา่ ประเทศเหลา นี้จะมคี วามลาหลังทางเทคโนโลยีมีฐานะเปน ประเทศ พึ่งพา (dependent) และตอ งเผชญิ หนา การลา อาณานคิ มของชาตติ ะวันตก สวนมากเปน ประเทศในเอเชยี และ แอฟรกิ า 3) ประเทศอภิมหาอํานาจ (Super Powers) คือ ประเทศที่ปรากฏความสําคัญขึ้นมาแทน มหาอํานาจตะวันตก ภายหลังสงครามโลกคร้ังที่สอง มีลักษณะเปนประเทศภาคพ้ืนทวีป (Continental Character) มีการพัฒนาเทคโนโลยีระดับสูง และเปนผูนําลัทธิการเมืองสองฝายคือ ฝายโลกเสรีและ ฝายคอมมวิ นิสต ระยะสงครามเยน็ 1) ค.ศ. 1947 - 1949 เปน ระยะความตงึ เครียดเนอ่ื งจากการเผชิญหนา กันระหวา งอภมิ หาอํานาจ แตยังไมมีการประกาศสงครามหรือใชกําลัง เปนสมัยการประกาศแผนการทรูแมน (Truman Doctrine)

107 วนั ที่ 12 มนี าคม ค.ศ. 1947 กบั การประกาศแผนการมารแชลล เพ่ือฟนฟูบูรณะยุโรป (The marshall Plan) การขยายอทิ ธพิ ลของสหภาพโซเวียตในยุโรปตะวันออก และการแบง แยกเยอรมนี เปนตน 2) ค.ศ. 1950 - 1960 เปนระยะท่ีสาธารณรัฐประชาชนจีนไดเขามามีบทบาทในวงการเมือง ระหวางประเทศ เกิดวิกฤตการณหลายอยาง เชน สงครามเกาหลี สงครามเวียดนามและการรกุ รานทเิ บตของจนี เปนตน 3) ทศวรรษท่ี 1960 เปนระยะการอยูรวมกันโดยสนั ติ (Peaceful Co-existence) คอื การสราง ความสมั พนั ธแบบไมเ ผชิญหนา ซ่ึงเปน นโยบายของ นายนิกิตา ครสุ ชอฟ ทําใหเ กิดความคิดแตกแยกระหวาง สหภาพโซเวยี ตกบั สาธารณรัฐประชาชนจนี 4) ทศวรรษท่ี 1970 เปน ระยะการผอนคลายความตึงเครียด (Détente) คือ การแตกข้ัวอํานาจ ระหวา งสองคายประชาธปิ ไตย และคอมมวิ นิสตทีส่ หรฐั อเมริกากับสหภาพโซเวียตเผชิญหนากันอยูไดเพ่ิมข้ัวจีน คอมมิวนิสตเขา มา เร่ิมจากการไปเยือนสาธารณรัฐประชาชนจีน ในป ค.ศ. 1972 ของประธานาธิบดีริชารด นิกสนั ของสหรฐั อเมรกิ า เยือนสหภาพโซเวยี ต ในป ค.ศ. 1973 และตอ มาประธานาธิบดีเบรสเนฟ ของสหภาพ โซเวียตก็เดนิ ทางไปเยอื นสหรัฐอเมริกาดว ย 5) ค.ศ. 1985 - 1991 นายมิคาอิล กอรบาชอฟ (Mikhail Gorbachev) เสนอนโยบาย กล็าสนอสต-เปเรสทรอยกา (Glasnost-Perestroika) หรอื นโยบายเปด -ปรับ (openness-reconstructuring) ทางการเมอื งและเศรษฐกจิ ของสหภาพโซเวยี ต จนถึง ค.ศ. 1989 เรม่ิ มกี ารทาํ ลายกาํ แพงเบอรล ิน และเยอรมนี ตะวันออกกบั ตะวนั ตกสามารถรวมประเทศสาํ เรจ็ ใน ค.ศ. 1990 - 1991 ประเทศกลมุ บอลตกิ (ลิทัวเนีย ลตั เวีย เอสโตเนยี ) ก็ขอแยกตัวออกจากสหภาพโซเวียต นายมคิ าอลิ กอรบ าชอฟ ไดเปน ประธานาธิบดจี ากการเลอื กตงั้ ในสภาแทนการแตง ตัง้ โดยพรรค คอมมิวนิสตดังท่ีผานมา มีการประชุมสุดยอดที่กรุงวอชิงตัน สหรัฐอเมริกา เปนการยุติสงครามเย็น แตเกิด รัฐประหารใน ค.ศ. 1991 เปด ทางใหน ายบอริส เยลตซ ิน โดง ดงั ในฐานะผสู ามารถปราบกบฏ และเตรยี มการตงั้ เปน ประเทศเครอื รัฐเอกราช (Commonwealth of Independent States) ในเดอื นธนั วาคม นายกอรบาชอฟ ลาออกจากตําแหนงประธานาธิบดีของสหภาพโซเวียต เปนการยุติความคงอยูของสหภาพโซเวียต คงให สหรฐั อเมริกาเปน อภมิ หาอาํ นาจผูน าํ โลกเพียงชาตเิ ดยี วและ ถอื วาเปนการยุติสงครามเยน็ ดว ย จากเหตุการณประวัติศาสตรที่ผานมาสงผลใหประเทศตาง ๆ ในเอเชียมีการเมืองการปกครอง ในรูปแบบประชาธิปไตยมากยิ่งขึน้ และแมแตประเทศสังคมนยิ ม เชน สหภาพโซเวียต รัสเซียไดพ ัฒนาการเมอื ง การปกครองมาเปนสงั คมนยิ มสมยั ใหมมีการเปดประเทศและพัฒนาประเทศใหแ ขง็ แกรง ดานเทคโนโลยีและ เศรษฐกิจย่งิ ขึ้น การสิ้นสดุ สงครามเยน็ ในทวีปเอเชีย ประเทศทวีปเอเชียอยูภายใตอิทธิพลของสังคมเย็น ระหวางรัสเซียและอเมริกาซ่ึงพยายามขยาย อิทธิพลมายังประเทศตาง ๆ ในเอเชีย เปนการแยงชิงทรัพยากรของมหาอํานาจทั้งสองแตรัสเซีย ซ่ึงเปน ตนแบบการปกครองแบบคอมมิวนิสตท่ีจีนรับมาและพัฒนาใหเหมาะสมกับตนเอง จีนจึงเปนประเทศ มหาอํานาจในเอเชียท่มี ีอทิ ธิพลตอ ประเทศตา ง ๆ แทนรัสเซียดังน้ัน สงครามเย็นที่เริ่มมีในเวียดนาม กัมพูชา

108 เกาหลี จนปะทุ มาเปนสงครามเย็นชิงประชาชนเพ่ือลัทธิการเมืองการปกครองจึงมีประเทศผูสนับสนุน คือ อเมริกา และจีน คนละฝายจนกระท่ังเวียดนามแบงประเทศเปน 2 ฝาย และมารวมกันเปนประเทศเดียว ในทส่ี ดุ แตเกาหลยี งั แบงแยกเปน 2 ประเทศอยู คือ ลัทธิการเมืองแบบประชาธิปไตยและสังคมนิยม จึงเปน การสนิ้ สุดสงครามเยน็ ในเอเชีย

109 บทท่ี 3 เศรษฐศาสตร สาระสําคญั เศรษฐศาสตรเ ปนวิชาทีว่ า ดว ยเรื่องเก่ยี วกับการกระจายทรพั ยากรทีม่ อี ยอู ยา งจํากัดใหสามารถสนอง ตอ ความตอ งการของคนในสงั คมอยางเปน ธรรม การพัฒนาเศรษฐกจิ เปน การเปลย่ี นแปลงโครงสรา งทางสังคม การเมือง และเศรษฐกิจ ใหอยูในภาวะทเี่ หมาะสม โดยแตละประเทศจะมีจุดมุงหมายในการพัฒนาเศรษฐกิจ ท่ไี มเ หมือนกนั ท้งั นขี้ ้นึ อยกู บั ทรัพยากรการผลติ สภาพภูมิศาสตร ตลอดจนพ้ืนฐานทางวัฒนธรรมท่ีแตกตาง กัน โดยมีเปาหมายเหมือนกัน คือ ตองการใหเกิดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ ประชากรของประเทศ มมี าตรฐานการครองชีพสูงข้นึ ผลการเรียนรูที่คาดหวัง 1. อธิบายความหมาย ความสาํ คัญของเศรษฐศาสตรมหภาคและจลุ ภาคได 2. อธบิ ายพรอมยกตวั อยางระบบเศรษฐกิจไทยได 3. เปรยี บเทียบเศรษฐกิจของไทยกบั ประเทศในอาเซียนได 4. ยกตวั อยา งผลกระทบของการเปลีย่ นเศรษฐกจิ ท่ีมตี อประเทศไทยได 5. รแู ละเขา ใจสทิ ธิพนื้ ฐานของผบู รโิ ภคได 6. นาํ เสนอผลการเปรยี บเทียบสภาพเศรษฐศาสตรข องประเทศในทวีปเอเชีย 7. รูและเขาใจบทบาทและความสําคัญของการรวมกลุมประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น ขอบขา ยเนอื้ หา เรอื่ งที่ 1 ความหมาย ความสําคญั ของเศรษฐศาสตรมหภาคและจลุ ภาค เรอ่ื งท่ี 2 ระบบเศรษฐกจิ ในประเทศไทย เรื่องที่ 3 คณุ ธรรมในการผลติ และการบริโภค เรอ่ื งท่ี 4 กฎหมายและขอ มลู การคุมครองผูบริโภค เร่อื งที่ 5 ระบบเศรษฐกิจของประเทศตา ง ๆ ในเอเชีย เรอ่ื งที่ 6 ประชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน

110 เรื่องที่ 1 ความหมาย ความสาํ คัญของเศรษฐศาสตรม หภาคและจลุ ภาค ความหมาย เศรษฐศาสตร เปนวิชาวาดวยการผลิต การจําหนาย จายแจก และการบริโภค ใชสอยสิ่งตาง ๆ ของชุมชนมี 2 สาขา คือ เศรษฐศาสตรจุลภาค ไดแก เศรษฐศาสตรภาคที่ศึกษาปญหา เศรษฐกิจสวนเอกชน หรือปญหาการหาตลาด เปนตน และเศรษฐศาสตรมหภาค ไดแก เศรษฐศาสตรภาค ที่ศึกษาปญหา เศรษฐกิจของประเทศโดยสวนรวม เชน ปญหาเรื่องรายไดของประชาชาติ การออมทรัพย ของประชากรปญ หาการลงทุน (พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 : http://rirs3.royin.go.th/dictionary.asp) เศรษฐศาสตร เปน ศาสตรหรือสาขาความรูท ี่วาดวยการจดั สรรทรพั ยากรทม่ี จี าํ กัดอยางมปี ระสทิ ธภิ าพ เพ่ือประโยชนส งู สดุ ของสงั คม ดังนัน้ ไมวา จะเปน ดา นธรุ กิจ การผลติ การขาย การตลาด ดานสขุ ภาพ ดา นการ กอสรา ง ดานสถาปตยกรรม วิศวกรรม ดานการคา การขนสง จะเก่ียวของกับการจัดสรรทรัพยากรอยางไร จะใชอยา งไร จะระดมและแบง ทรพั ยากรอยา งไรใหเกดิ ประสทิ ธิภาพ คุมคาสูงสุด จะเปนเร่ืองท่ีเก่ียวของกับ เศรษฐศาสตรท งั้ สน้ิ เศรษฐศาสตรจึงนํามาใชอยางกวางขวาง นอกเหนือจากการใชเพื่อดําเนินนโยบายและ มาตรการเพ่ือการบริหารจัดการประเทศ เพื่อใหเกิดผลดีตอเศรษฐกิจและสังคม นอกจากนี้เศรษฐศาสตร เปนศาสตรที่มีพลวัตและการพัฒนาเสมอ เรียกวาเปนศาสตรที่ไมตาย ทั้งดานเทคนิค ทฤษฎี และการ ประยุกต จึงเปนศาสตรท่ีจะอยูคูโลกเสมอ และท่ีสําคัญนักเศรษฐศาสตรตองเปนผูใฝรู ใชสติปญญา และมี ดา นคุณธรรม จรยิ ธรรม ความเปน ธรรม กเ็ ปน ประเดน็ ทนี่ ักเศรษฐศาสตรไ มล ะเลย เพราะจะจดั สรรทรพั ยากร เพือ่ ใหสังคมไดป ระโยชนสูงสุด ตองใชท ั้งหลกั ประสิทธิภาพและเสมอภาคดว ย ความสาํ คัญของเศรษฐศาสตร เศรษฐศาสตรสามารถจําแนกไดเ ปน 3 ลักษณะ ดังน้ี 1. ผบู ริโภค ชวยใหผูบริโภคสามารถปรบั ตัวใหเ ขา กับสถานการณทางเศรษฐกิจของประเทศและของ โลกได รูและเขา ใจในนโยบายทางเศรษฐกจิ ทร่ี ัฐบาลกาํ หนดจะสงผลกระทบผบู รโิ ภคอยางไร ชว ยใหเตรียมตัว ในการวางแผนใชจาย หรอื ออมภายในครอบครวั หรอื การประกอบอาชพี ได 2. ผูผลิต ชวยใหผูผลิตสินคาและบริการสามารถวิเคราะหและวางแผนการผลิตไดวาจะผลิตอะไร จํานวนเทาไร ผลิตอยางไร สําหรับใคร ซึ่งตองคํานึงถึงในทุกขั้นตอนกอนสินคาและบริการถึงมือผูบริโภค เพ่ือใหสามารถแขง ขันในตลาดได 3. เศรษฐศาสตร ชวยใหรัฐบาลเขาใจพฤติกรรมการบริโภคของประชาชน ผูผลิต ปจจัยในการ กาํ หนดสินคาตาง ๆ ความสัมพนั ธระหวางตลาดตา ง ๆ ในระบบเศรษฐกิจ การกําหนดนโยบายและมาตรการ เพือ่ มาใชแ กป ญ หาและพฒั นาเศรษฐกิจ เศรษฐศาสตรจุลภาค เปนการศึกษาถึงหนวยเศรษฐกิจยอยซึ่งเปนสวนหน่ึงของระบบเศรษฐกิจ ทงั้ ระบบ เชน การศกึ ษาพฤตกิ รรมในการบรโิ ภค ความชอบ การเลือก ความพงึ พอใจ ตอสินคาและบริการ เพื่อนําผลการศกึ ษามากําหนดราคา การคดิ ตนทุน การกระจายสินคา และบริการ เปน ตน

111 ขอบขา ยของเศรษฐศาสตร แบงเปน 2 ดา นใหญ ๆ คือ 1. เศรษฐศาสตรมหภาค เปนการศึกษาถึงหนวยเศรษฐกิจเปนสวนรวม เชน การผลิต รายได การบริโภค การออม การลงทุน การจางงาน การภาษีอากร การธนาคาร รายไดประชาชาติ การคา ระหวางประเทศ เปนตน 2. เศรษฐศาสตรจุลภาค (Micro Economics) หมายถึง การศึกษาพฤติกรรมของหนวยเศรษฐกิจ สว นยอ ย ซงึ่ เปน สวนประกอบของระบบเศรษฐกิจสว นรวม เชน ศึกษาพฤติกรรมของผูบริโภคแตละราย หรือ กลุมของผูบริโภคสินคาแตละชนิด พฤติกรรมของผูผลิตแตละราย กลุมผูผลิตสินคาแตละชนิด การกําหนด ปริมาณซ้ือของผบู ริโภค การกาํ หนดปริมาณการผลิตของผผู ลติ การกําหนดราคาปจจยั การผลิต ตลอดจนการ ทาํ งานของกลไกราคา เศรษฐศาสตรมหภาค (Macro Economics) เปนการศึกษาพฤติกรรมของระบบเศรษฐกิจ โดยสวนรวม ศกึ ษาถึงภาวะเศรษฐกิจของประเทศในขณะหน่ึง เชน ศกึ ษาเร่อื งรายไดประชาชาติ การจางงาน การออม การลงทุน การเงนิ การธนาคาร การคลังรัฐบาล การคา ระหวางประเทศ การพฒั นาเศรษฐกิจ เปนตน เศรษฐศาสตรท้ังสองแนวน้ีมีความสําคัญเทาเทียมกัน การศึกษาแขนงใดแขนงหน่ึง จะทําให ความเขา ใจในการทาํ งานของระบบเศรษฐกิจเปน ไปอยางไมค รบถว น เพราะทั้งสองแขนงตางเปน สวนประกอบ ซึ่งกนั และกนั ฐานความรูของการศึกษาเศรษฐศาสตร ในการศึกษาเศรษฐศาสตรควรเขาใจแนวคิดและคําศัพท เพ่อื เปน พนื้ ฐานในการศกึ ษาดังนี้ 1. ความตองการ (Wants) หมายถึง ความปรารถนาที่จะไดสิ่งตาง ๆ มาบริโภค เพ่ือตอบสนอง ความจาํ เปน ในการดํารงชวี ติ และเพือ่ อาํ นวยความสะดวกตาง ๆ ซึ่งความตอ งการจะเปนกลไกสําคัญเบ้ืองตน ท่ีกอ ใหเ กิดกิจกรรมตา ง ๆ ทางเศรษฐกจิ ตามมาอกี มากมาย 2. ทรัพยากร หมายถึง สิ่งทั้งหลายท่ีสามารถนํามาใชในการผลิตหรือสรางใหเกิดเปนสินคาและ บรกิ าร ทรพั ยากร แบง ออกไดเปน 2 ประเภท คอื 2.1 ทรัพยากรมนษุ ย เปน ทรพั ยากรทสี่ ําคัญเปน อยางยิง่ ในการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ 2.2 ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละทรัพยากรที่มนุษยสรางขึ้น ทรัพยากรธรรมชาติเปนทรัพยากรที่มีอยู อยา งจาํ กดั เชน แรธาตุ ท่ีดิน นา้ํ มนั ปา ไม แหลงนา้ํ เปน ตน ทรัพยากรที่มนุษยสรางขึ้นเปนทรัพยากรที่ผลิตขึ้นจากการใชทรัพยากรธรรมชาติเปนวัตถุดิบ เชน เครื่องมอื เครอ่ื งใช เคร่ืองจักร อาหาร เสือ้ ผา เปนตน ตัวอยา งเชน ถา รัฐบาลใชจา ยงบประมาณแผน ดิน สรา งถนน 1 สาย ใชเงนิ 20,000 ลา นบาท การใช จา ยของรฐั บาลผานบริษัทธุรกจิ ทร่ี ับเหมากอ สรา งถนน ทําใหมีการจางงานมากขึ้น ซื้อวสั ดุกอ สรางมากขนึ้ ทาํ ใหป ระชาชนทเ่ี กี่ยวของมีรายไดมากข้ึน เม่ือมีรายไดมากข้ึนก็จะมีอํานาจซ้ือสินคาและบริการมากขึ้น คือ จะมอี ปุ สงคตอสินคาบริการมากขึ้น

112 เรื่องที่ 2 ระบบเศรษฐกจิ ในประเทศไทย ระบบเศรษฐกจิ กอ นทีจ่ ะเรยี นรถู ึงระบบเศรษฐกิจของประเทศไทย เราควรเขาใจถึงความหมายของระบบเศรษฐกิจ กันกอ น ระบบเศรษฐกิจ คือ กลุมหรือหนวยธุรกิจที่รวมตัวกันดําเนินกิจกรรมทางเศรษฐกิจ โดยอยูภายใต รูปแบบของการปกครอง จารีตประเพณี สงั คม และวฒั นธรรมของแตล ะประเทศ เพ่ือกําหนดวาจะผลิตอะไร ปรมิ าณมากนอยเทาใด และใชว ิธีการผลิตอยา งไร เพ่อื ตอบสนองความตองการของหนวยครัวเรือน หรือกลุม ผูบรโิ ภคหรือประชาชนนนั่ เอง ระบบเศรษฐกิจของแตละประเทศในโลก มคี วามแตกตา งกนั ทัง้ นข้ี น้ึ อยูกับรูปแบบการปกครองและ จารีตประเพณี โดยท่ัวไปแลวแตละประเทศไดมีการพัฒนาระบบเศรษฐกิจแบบตาง ๆ ข้ึน เพ่ือแกไข ขอบกพรองของระบบเดมิ ท่ีมอี ยู ดงั น้นั จะเห็นวา ในปจจบุ นั จะมรี ะบบเศรษฐกจิ อยู 3 แบบ คือ ระบบเศรษฐกจิ แบบเสรีนิยม ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนยิ ม และระบบเศรษฐกจิ แบบผสม ระบบเศรษฐกิจแบบเสรีนิยม หมายถึง ระบบเศรษฐกิจท่ีเอกชนหรือประชาชนทั่วไป มีเสรีภาพในการ ตัดสินใจทํากิจกรรมตาง ๆ ทางเศรษฐกิจ มีท้ังการผลิต การบริโภค การซ้ือขาย แลกเปล่ียน การประกอบ อาชพี การจดั ตงั้ องคการทางเศรษฐกิจ รวมทัง้ การเปนเจาของทรพั ยสนิ โดยรฐั บาลจะไมเ ขามาเกี่ยวขอ ง ระบบเศรษฐกิจแบบสังคมนิยม หมายถึง ระบบเศรษฐกิจที่รัฐบาลจะเปนผูกําหนดและวางแผน ในการทํากจิ กรรมทางเศรษฐกจิ โดยรัฐบาลเปน ผูตดั สนิ ใจในการดาํ เนนิ เศรษฐกิจท้งั หมด เอกชนไมมีเสรีภาพ ในการตดั สนิ ใจในการดาํ เนินกจิ กรรมทางเศรษฐกจิ ระบบเศรษฐกิจแบบผสม หมายถึง ระบบเศรษฐกิจแบบผสมนี้เกิดข้ึนเนื่องจากปญหาและ ขอบกพรองของระบบเศรษฐกิจแบบเสรีนิยมและแบบสังคมนิยม โดยจะมีทั้งการใชกลไกราคา เปนการ กําหนด และการวางแผนมาจากรัฐบาลสวนกลาง กลาวคือ มีท้ังสวนท่ีปลอยใหประชาชนตัดสินใจดําเนิน กิจกรรมทางเศรษฐกิจเอง และสวนที่รัฐบาลพรอมทั้งเจาหนาท่ีเขาไปควบคุมและวางแผนการทํากิจกรรม ตาง ๆ ทางเศรษฐกิจ ระบบเศรษฐกิจของประเทศไทย ระบบเศรษฐกิจของประเทศไทยในยุคปจจุบันมีแนวโนมจะเขาสูระบบเศรษฐกิจแบบผสมมากขึ้น จะเหน็ ไดจ ากการท่ีรฐั บาลไดใ หโอกาสประชาชนมเี สรภี าพทํากิจกรรมทางธุรกิจไดมากข้ึน โดยอาศัยกลไกราคา เปนเครอ่ื งมือในการตดั สินใจแตก ิจกรรมทางธรุ กิจในบางลักษณะกย็ งั มีความจําเปนตองใชวิธีการควบคุมหรือ ดําเนนิ การโดยรัฐ เชน กิจการไฟฟา ประปา โทรศัพท ถนน เปนตน

113 อยางไรกต็ ามระบบเศรษฐกจิ ของประเทศไทยนับตั้งแตสมัยกรุงสุโขทัย (พ.ศ. 1800 - 1892) ซึ่งเปน ระบบเศรษฐกิจแบบเสรีนิยม มีการสงเสริมใหมีการคาโดยเสรีและกวางขวาง พอมาถึงสมัยกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ. 1893 - 2310) จะเปนระบบเศรษฐกจิ แบบศักดนิ า ทาํ การเกษตรเปน พน้ื ฐาน ประชาชนทาํ การผลติ แบบ พอยงั ชพี รายไดห ลกั ของรฐั บาลมาจากสวยและภาษีอากร และเรม่ิ เปล่ยี นแปลงเปนระบบเศรษฐกิจแบบผสม ในสมัยกรุงรัตนโกสินทรตอนตน (พ.ศ. 2325 - 2398) โดยลักษณะระบบเศรษฐกิจจะเปนแบบก้ํากึ่งกัน ระหวางเศรษฐกิจแบบพอยังชีพ และเศรษฐกิจแบบตลาด กลาวคอื มกี ารทาํ การเกษตรเพ่อื บรโิ ภคเอง และทํา เกษตรเพื่อการคา แตการทําเพ่ือการคาจะเปนลําดับรอง นอกจากการทําการเกษตรแลว ในสมัยกรุง- รัตนโกสินทรต อนตนนี้ ยังไดเ ริ่มมีการอุตสาหกรรมขนั้ ตน เกิดขึน้ ดว ย เชน อตุ สาหกรรมเหมืองแร และนา้ํ ตาล- ทราย เปนตน ตอจากนน้ั หลังชว งการเปลี่ยนแปลงการปกครอง ระหวาง พ.ศ. 2475 - 2504 ระบบเศรษฐกิจไทย เปลย่ี นแปลงไปมาก เนอื่ งจากประเทศไทยไดเ ปด การคา เสรกี บั ประเทศตะวันตกตามขอตกลงใน “สนธิสัญญา เบาวร ่ิง” เปนผลใหพลังการผลติ ไมพัฒนา และไมสามารถจะแขงขันกับคูแขงทางการคาท้ังหลายได ผลผลิต ที่พอจะกาวหนาและมีคุณภาพสูง ก็ถูกจํากัดดวยนายทุนตางชาติ และนายทุนเหลาน้ันสามารถควบคุม เศรษฐกจิ ไทยได นอกจากนภ้ี ายหลงั จากสงครามโลกครงั้ ท่ี 2 (พ.ศ. 2488) ส้นิ สุดลง ประเทศไทยตองประสบ กับปญหาทางเศรษฐกิจหลายประการ เชน ปญหาการขาดแคลนสินคาอุปโภคบริโภค ปญหาเงินเฟอ ปญหา การขาดแคลนเงินตราตางประเทศ และปญ หาจากการท่ีตองปฏิบัติตามขอตกลงตามสัญญาสมบูรณแบบกับ ประเทศอังกฤษ ดังน้ันในชวงน้ีประเทศไทยไดมีการแกปญหา โดยมีการออกกฎหมายควบคุมราคาสินคา หา มกักตนุ สินคา ใหใ ชข องท่ีผลติ ขึน้ ในประเทศ มีการเปดธนาคารของคนไทยเพ่มิ มากข้ึน และใหธนาคารเปน แหลงเงนิ ทุนไปทําธุรกจิ รัฐบาล จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม ไดใชนโยบายเศรษฐกิจชาตินิยม และการขยายตัว ของทนุ นิยมโดยรัฐ เชน รฐั เขามาสงเสรมิ ใหมกี ารประกอบการอุตสาหกรรม พาณชิ ยกรรม สาธารณปู โภค ฯลฯ

114 สงเสริมใหคนไทยมีบทบาททางเศรษฐกิจมากขึ้น เชน มีการสงวนอาชีพบางประเภทใหคนไทย สวนดาน อุตสาหกรรม รฐั บาลก็จะเขาไปดาํ เนินการเอง นับตั้งแต พ.ศ.2504 เปนตนมา ระบบเศรษฐกิจของไทยเปล่ียนแปลงมากอันเนื่องมาจาก การเจริญเติบโตทางดานประชากร และปญหาดานทรัพยากรซ่ึงมีจํากัด โดยรัฐบาลซ่ึงเปนตัวแทนของสังคม ตอ งเขา มาทาํ หนา ท่ีเปน ผจู ัดทาํ เพอื่ แกไขปญหาตา ง ๆ ในชวงนีเ้ องจึงทําใหประเทศไทยใหความสําคัญในการ วางแผนการพัฒนาเศรษฐกจิ โดยรัฐบาลและประชาชนรวมกันดําเนินการ ซึ่งอาจกลาวไดวาระบบเศรษฐกิจ ไทยไดเ ขาสรู ะบบเศรษฐกจิ แบบผสม โดยมกี ารวางแผนการพัฒนาเศรษฐกิจและไดเร่ิมจัดทําเปนแผนพัฒนา เศรษฐกิจและสังคมแหงชาตขิ ้ึน โดยเรม่ิ ตั้งแตฉบับที่ 1 เม่ือ พ.ศ. 2504 มาจนถึงปจจุบัน คือ ฉบับที่ 11 ซ่ึงมี กําหนดวาระของแผน ดังน้ี (1) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ ฉบับที่ 1 พ.ศ. 2504 - 2509 (2) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 2 พ.ศ. 2510 - 2514 (3) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 3 พ.ศ. 2515 - 2519 (4) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 4 พ.ศ. 2520 - 2524 (5) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหงชาติ ฉบบั ท่ี 5 พ.ศ. 2525 - 2529 (6) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหงชาติ ฉบบั ที่ 6 พ.ศ. 2530 - 2534 (7) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบับที่ 7 พ.ศ. 2535 - 2539 (8) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาติ ฉบับที่ 8 พ.ศ. 2540 - 2544 (9) แผนพฒั นาเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาติ ฉบับที่ 9 พ.ศ. 2545 - 2549 (10) แผนพฒั นาเศรษฐกจิ และสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ที่ 10 พ.ศ. 2550 – 2554 (11) แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสงั คมแหง ชาติ ฉบบั ท่ี 11 พ.ศ. 2555 – 2559 ปญ หาเศรษฐกจิ ของไทย ประเทศไทยไดชื่อวาเปนประเทศที่กําลังพัฒนา (Developing country) เหมือนกับประเทศตาง ๆ ในแถบเอเชยี อีกหลายประเทศ ท้ังน้ี เนือ่ งจากประเทศไทยประสบปญ หาทางเศรษฐกิจหลายประการทีส่ ําคญั คอื 1. ความแตกตา งของรายได ผลจากการพฒั นาเศรษฐกจิ ของประเทศในอดตี ทผี่ า นมา มีการขยายตวั ทางเศรษฐกิจเปนไปในลักษณะที่ขาดความสมดุล ระหวางประชาชนในเมืองกับชนบทยังผลใหเกิดปญหา ความแตกตางทางรายไดอยางเห็นไดชัด ประชาชนในชนบทยังยากจนมากกวา 10 ลานคน หรือประมาณ รอยละ 90 ของประชาชนในชนบท จากการสํารวจพบวาผูประกอบอาชีพเกษตรกรรม มีรายไดตํ่ากวาผูท่ี ประกอบอาชีพอุตสาหกรรม 6 เทาตัว พาณิชยกรรม เกือบ 10 เทาตัว และดานบริการกวา 4 เทาตัว อีกท้ัง ยังตา่ํ กวารายไดเฉลี่ยของประชาชนในชาติดวย ความแตกตางของรายได ผูประกอบอาชีพดานตาง ๆ ยังคง ปรากฏอยูใ นปจจุบัน ประชาชนท่ีมรี ายไดเ ฉลย่ี ต่าํ สุดของประเทศอยใู นภาคตะวนั ออกเฉยี งเหนอื 2. สนิ คาขั้นปฐม เปนสินคาพื้นฐานของคนไทย อันไดแก สินคาดานการเกษตร เปนสินคาผลิตผล จากการทาํ นา ทาํ ไร ทําสวน เลยี้ งสัตวและการประมง ลักษณะสินคา เกษตรไทย ในปจ จุบันราคาผลผลติ ตกต่ํา

115 เปน สาเหตใุ หเ กษตรกรมรี ายไดน อย รายไดไมค อ ยจะพอกับรายจาย ถาเปนเกษตรกรรายยอย มักจะประสบ ปญหาเกีย่ วกบั ราคาผลผลิตเสมอ อยางไรก็ตามสนิ คาผลผลติ ขัน้ ปฐมของคนไทย ถาพิจารณาในภาพรวมของประเทศสินคาประเภทนี้ ยังเปน สนิ คาสง ออกทส่ี ําคัญของประเทศ และทาํ รายไดใหกับประเทศปละมาก ๆ 3. การตลาด เปนกลไกท่ที าํ ใหผูซ้อื และผขู ายมาพบกัน และเกดิ มกี ารแลกเปล่ยี นกันในกระบวนการ แลกเปลี่ยนนั้น ตลาดตองทําหนาที่เกี่ยวกับการจัดซ้ือสินคา การเก็บรักษาสินคา การขายสินคาและบริการ การจาํ หนา ยมาตรฐานสนิ คา การขนสง การยอมรับความเสีย่ งภัยและการเงิน ลักษณะทางการตลาดของไทยมที งั้ เปนตลาดแบบผกู ขาดและตลาดแบบก่ึงแขง ขัน กึ่งผูกขาด ที่วา เปน ตลาดแบบผกู ขาดนั้น เปนตลาดท่มี ผี ูซ้อื และผขู ายเพียงรายเดยี ว เชน การผลติ บุหร่ขี องโรงงานยาสูบ ลักษณะ ของตลาดแบบน้ี ผขู ายเปนผูกําหนดราคาสนิ คา แตเ พียงผเู ดียว โดยไมตอ งระมัดระวังวาจะมีผูแขงขัน สําหรับ ลักษณะของตลาดอกี แบบหนึง่ ที่เปน กึ่งแขงขันกึ่งผูกขาดนั้นเปนลักษณะของผลผลิตที่มาจากผูผลิตรายใหญ เพียงไมก ่ีราย เชน บรษิ ัทผูผลิตเครื่องดื่ม บริษัทผูผลิตสุรา บริษัทผูผลิตเหลานี้จะมีผูผลิตนอยราย และมีการ แขง ขันกันในการที่จะขายสนิ คา ของตน แตจ ะรวมตัวกันเพ่อื ขึ้นราคาสนิ คาหรือกาํ หนดราคาสินคา ไดง าย ตลาดสินคาไทยอกี อยา งหนงึ่ เปนตลาดสนิ คา ทมี่ ผี ูซื้อและผูข ายจาํ นวนมาก ซง่ึ ตลาดเหลา นมี้ อี ยูทั่วไป ทกุ จงั หวดั อําเภอ ตําบลและหมูบาน การตลาดของไทยยังมีปญหาสินคาสวนใหญตกอยูในกลุมบุคคลเพียง ไมก่ีกลุม การท่ีมีกลุมผลประโยชนเหลานี้ข้ึน ถาเปนกลุมที่มีคุณธรรมก็จะกระจายรายไดโดยกําหนดราคา ท่ีเหมาะสม ไมคิดกําไรมาก แตถากลุมบุคคลเหลาน้ีเปนบุคคลที่เห็นแกได กลุมเหลานี้ก็จะรวมกันบีบผูผลิต

116 ใหขายผลผลิตในราคาตํ่า ซ่ึงสรางความเดือดรอนใหแกประชาชน นอกจากน้ัน การกําหนดราคาสินคาของ เมอื งไทยเรายังไมมีมาตรฐานโดยเฉพาะอยา งย่ิง สินคาดานการเกษตร 4. การขาดดลุ การคา และดุลการชําระเงิน คําวา ดุลการคา หมายถึง รายรับรายจายจากการคา ระหวา งประเทศ ดุลการคาเปนเพียงสวนหน่ึงของดุลการชําระเงินเทานั้น เพราะดุลการชําระเงิน หมายถึง รายงานที่แสดงถึงยอดรายได - รายจาย ที่ประเทศไดรับหรือรายจายใหแกตางประเทศในระยะเวลา 1 ป ฉะน้ันประเทศอาจมีดุลการคาขาดดุล แตมีดุลการชําระเงินเกินดุลก็ได สําหรับดุลการคาของประเทศไทย ในชว งทม่ี ีการพัฒนาอุตสาหกรรมนี้ จะขาดดุลการคากับบางประเทศ เพราะจะตองเสียคาใชจายในการสั่งซ้ือ เครื่องจกั ร 5. การวา งงาน การวางงานยอ มมผี ลกระทบตอเศรษฐกจิ สงั คม และรวมถึงการเมอื งดว ยผลกระทบ ทางเศรษฐกจิ เชน กอ ใหเกิดความยากจน เปน ผลกระทบถึงปญ หาครอบครัว ปญหาอาชญากรรม ฯลฯ และมี ผลถึงการฝกใฝในลัทธิเศรษฐกิจและลัทธิการเมือง ทําใหเกิดปญหาผูกอการรายได ในทางเศรษฐศาสตร มกี ารศกึ ษาและกาํ หนดไววา ถาประเทศใดมีอัตราการวางงานเกิน 4% ของจํานวนแรงงานทั้งหมดแลว จะมี ผลกระทบตอ ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศนั้นอยางรุนแรง อยางไรก็ตาม ถึงแมอัตราการวางงานจะไมถึง 4% ดังกลา ว กส็ ามารถทําใหเกิดปญ หาสังคมขนึ้ ได 6. การเงินและการชําระหน้ี การกําหนดและควบคุมปริมาณเงินใหพอดีกับความตองการและ ความจําเปนในการหมุนเวียนของระบบเศรษฐกิจ เปนสิ่งจําเปนที่รัฐบาลจะตองกําหนดเปนนโยบายไว เพราะถาปริมาณเงินทใ่ี ชห มนุ เวียนในระบบเศรษฐกจิ มีมากเกนิ ไป หรือนอ ยเกินไป เมอ่ื เปรียบเทียบกบั ปรมิ าณ สินคา หรือบรกิ าร รัฐบาลจะตอ งเขาไปแกไข โดยมอบหมายใหธ นาคารแหงประเทศไทยเปนผูควบคุมปริมาณเงิน ทําได 3 ทาง คือ

117 1. การนาํ หลักทรพั ยออกขายสูตลาด ถารัฐบาลตองการเก็บเงินก็ขายหลักทรัพยรัฐบาล ถาเงิน ในมอื ฝดลงรฐั บาลกร็ บี ซอื้ หลกั ทรพั ยก ลบั มาอกี ซึ่งจะเปนการปลอ ยเงินไปสปู ระชาชนเพื่อใหเกิดเงินหมุนเวียน 2. การเพ่ิมหรือลดอัตรารับชวงซื้อลดต๋ัวเงิน ทําใหธนาคารพาณิชยกูยืมเงินจากธนาคารแหง ประเทศไทยเพิ่มขน้ึ หรือลดลง ดวยวิธีใหเงินสดในทองตลาดลดลง หรือถาใหเงินสดในทองตลาดมีหมุนเวียน คลองตวั กต็ องกูเงนิ จากธนาคารกลางเพิ่มขนึ้ เงินสดในมือประชาชนจะมมี ากข้ึน 3. การเพิ่มหรือลดอัตราเงินสดสํารองตามกฎหมาย เมื่อพิจารณาฐานะการคลังของรัฐบาล ปง บประมาณ 2540 - 2541 เปน ชว งทเ่ี ศรษฐกิจของประเทศตกต่ํามาก จะพบวาสถานภาพเงินคงคลังยังไมมี ความม่ันคง รัฐบาลตองประหยัดและจะตองกูเงินจากตางประเทศมาชดเชยการขาดดุลงบประมาณ ซ่ึงปจจุบันประเทศไทยเปนหนี้ตางประเทศจํานวนมาก รัฐบาลตองต้ังงบประมาณชดใชหน้ีสินปละนับเปน หม่ืนลานบาท ซึ่งยังผลใหงบประมาณที่จะนาํ มาใชใ นงานพัฒนามนี อ ยมาก 7. เงินเฟอ (Inflation) เงินเฟอ หมายถึง ภาวะท่ีราคาของสินคาสูงข้ึน หรือหมายถึงภาวะท่ีคาของ เงนิ ลดลง สง่ิ ท่ีจะทําใหเ ห็นชดั ถงึ ภาวะเงนิ เฟอ คอื ดัชนีผบู รโิ ภค เงนิ เฟอ มี 2 ประเภท คือ 1. เงินเฟออยางออน คือ ภาวะที่ราคาของสินคาและบริการสูงขึ้นเรื่อย ๆ ในอัตราเล็กนอย ราวปละ 2.3 % และไมเ กนิ 5 % 2. เงินเฟออยางรุนแรง คือ ภาวะที่ราคาสินคาเพ่ิมข้ึนอยางรวดเร็ว ดัชนีราคา จะสูงข้ึนกวา รอยละ 10 ตอ ป การที่เกดิ ภาวะเงนิ เฟอนั้น ยอ มจะทําใหเ กิดผลกระทบกระเทอื น ดังน้ี คือ 1. ทาํ ใหเกดิ ผลเสยี หายแกก ารพฒั นาเศรษฐกจิ และสังคมของชาติ 2. ทาํ ใหเกดิ ภาวะชะงักงนั ทางเศรษฐกิจ เพราะคา ของเงนิ ลดลง 3. เจาหนีท้ วั่ ไปจะเสยี ประโยชนจากมูลคาหนี้ท่ีเปล่ยี นแปลง คอื 4. ผูมีรายไดจากคาจาง เงินเดือน และผูมีรายไดคงที่อื่น ๆ จะเดือดรอนจากการครองชีพ เพราะรายไดไมทนั กับรายจา ย 5. รัฐบาลประสบปญหามากขึ้นในการบริหารประเทศเพราะรัฐบาลตองกูเงินมากขึ้นรัฐบาล ตองหาเงนิ มาใชใ หพอกับอัตราการเฟอ ของเงินทาํ ใหเ งนิ ทนุ สาํ รองท่เี ปน เงนิ ตราตางประเทศลดลง ผลจากการท่รี ัฐบาลกําหนดใหค า เงนิ บาทลอยตัวเม่ือเดือนกรกฎาคม 2540 ทําใหสินคา มีราคา สงู ข้ึน คาของเงนิ บาทลดลง ทาํ ใหเ กดิ เงินเฟอ ปจ จบุ ันเงนิ เฟอ เริม่ ลดลง การเกดิ เงินเฟอมไิ ดม ีแตผ ลเสียอยางเดียว ยงั มีประโยชนอยบู าง กลา วคอื 1. เปนผลดแี กล กู หนี้ ลกู หนีจ้ ะใชเงินลดลงเมือ่ เปรียบเทยี บกบั ภาวะเงนิ ปจ จุบัน 2. เกษตรกรมรี ายไดเ พ่ิมขึ้น เพราะเม่อื เกดิ เงินเฟอ ราคาผลผลิตทางการเกษตรจะมีราคาสงู ข้ึน 3. ผูป ระกอบธรุ กจิ การคา จะไดร ับผลประโยชนเ นอื่ งจากเงนิ เฟอ จะชว ยสงเสรมิ การลงทนุ การคา ทั่ว ๆ ไปใหข ยายตัวมากข้นึ

118 แนวทางพฒั นาเศรษฐกจิ ของไทย การพัฒนาอาชีพและรายได การประกอบอาชีพของคนไทยมีความหลากหลาย มีท้ังขาราชการ พลเรือน ขาราชการตํารวจ ทหาร ลูกจางของทางราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจ พอคา แมคา ฯลฯ อาชีพ ตา ง ๆ เหลานถ้ี า จะจัดเปน กลุมอาชีพจะได 3 กลุมอาชีพ ไดแก อาชีพเกษตรกรรม อาชีพอุตสาหกรรม และ อาชีพบรกิ าร 1. อาชพี เกษตรกร ประชากรสว นใหญประกอบอาชีพทางการเกษตร ดังน้นั อาชพี เกษตรจงึ มี ความสาํ คญั ย่งิ สําหรบั คนไทย อาชีพเกษตรมีทง้ั การทํานา ทําสวน ทําไร และเลีย้ งสัตว สนิ คาเกษตรเปนสินคา ข้ันปฐมของไทย และเปน สินคาทสี่ งไปขายตา งประเทศปละหลายหมืน่ ลา นบาท รัฐบาลพยายามสงเสรมิ อาชีพ เกษตรมากข้นึ และพยายามเชิญชวนใหเ กษตรกรไทยเปลย่ี นแปลงการปลูกพืชบางชนดิ เมอ่ื เห็นวาพืชนั้น มผี ูผ ลิตมากและลน ตลาด ทาํ ใหสนิ คาราคาถูก 2. อาชีพอุตสาหกรรม จากขอมูลของกรมโรงงานอุตสาหกรรมพบวา โรงงานอุตสาหกรรม ในประเทศไทยเปนอตุ สาหกรรมขนาดใหญเ พียงรอยละ 6 อีกรอยละ 94 เปนโรงงานอุตสาหกรรมขนาดยอม อุตสาหกรรมขนาดใหญแทนท่ีจะจางคนงานมาก แตก ลับจางคนงานนอ ย เพราะมกี ารใชเ ครื่องจกั รแทนแรงคน ฉะน้ันความหวังท่ีจะเขาไปรบั จา งทํางานในโรงงานอุตสาหกรรมจงึ เปน เรอ่ื งยาก แนวโนม ของการขยายตวั ทางอตุ สาหกรรมนัน้ รฐั บาลไดพยายามสง เสริมให เอกชนลงทนุ โดยรัฐบาล ใหหลักประกัน พรอมทั้งเชิญชวนใหชาวตางประเทศมาลงทุนในประเทศไทยมากขึ้น ถึงกับมีการจัดตั้งเขต อุตสาหกรรมขึ้นที่ อาํ เภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี อยางไรก็ตามการสรางโรงงานขนาดใหญ ไมสงผลตอการ จางงานเพมิ่ ข้นึ รฐั บาลจงึ พยายามท่ีจะสง เสรมิ ใหม กี ารลงทนุ ในอตุ สาหกรรมขนาดยอ มเพิม่ ขนึ้ และขยายการ ลงทุนไปยงั ตา งจงั หวัดใหมาก เพอ่ื หวังจะใหมีการจางงานในสวนภูมิภาค มีแผนขยายเมืองหลักท้ัง 4 ภาคของ ประเทศ และขยายเขตอตุ สาหกรรมไปยงั จงั หวัดใหญ ๆ ดว ย 3. อาชีพบริการ ถาจะแบง เปนกลมุ ยอยจะได 3 กลมุ คือ กลุมท่ีหนึ่ง ประกอบดวย ขาราชการและลูกจางหนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ ขาราชการ หมายรวมถงึ ทหาร ตาํ รวจ ดวย กลุมอาชพี น้ีมีหนาทใ่ี หบ ริการแกประชาชนเพราะเปนลูกจางของรฐั กลุมทส่ี อง เปนพวกทเี่ ปน ลูกจางหนวยงานเอกชน ตามโรงงานอุตสาหกรรม ไร สวน และตาม บริษัทหางรานตางๆ การจางงานจากสถานบริการเหลานี้ จะอยูในวงจํากัดรับไดจํานวนไมมาก และจาก ความเจรญิ กา วหนา ทางวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี ทําใหค วามจําเปน ในการจางงานลดลง กลุมท่ีสาม เปนกลุมท่ีประกอบอาชีพอิสระ แนวทางพัฒนาอาชีพในอนาคตน้ัน เน่ืองจากทาง ราชการรับบุคคลเขาทํางานนอย หนวยงานเอกชนก็มีการจางงานนอยลง ดวยเหตุนี้แนวโนมตอไป ในแผนพัฒนา ฉบับท่ี 8 (พ.ศ. 2540 – 2544) อาชีพอิสระมีความจําเปนมากสําหรับประชาชน รัฐบาลก็ได กาํ หนดเปนนโยบายไววา “ใหจ ดั การศึกษาใหต รงกับความตองการของตลาดแรงงานและใหสามารถประกอบ อาชพี สวนตวั หรอื สรา งงานดว ยตนเองใหม ากขึน้ เนนการพฒั นาคณุ ภาพของประชากรเปน สาํ คัญ”

119 การพัฒนาตลาดแรงงาน ในป พ.ศ. 2540 ปญหาแรงงานในประเทศไทยเริ่มรุนแรงมากขึ้น โรงงานตาง ๆ หยุดกิจการ มีการ เลิกจางงานมากข้นึ ทําใหเ กิดปญหาการวา งงานท้งั ในลักษณะท่เี ปน การวา งงาน โดยเปดเผย การวางงานของ ผูมีความรูแตทํางานตํ่ากวาระดับรายไดและความสามารถ ตลอดจนปญหาแรงงานเด็ก รัฐบาลจึงไดเรงหา แนวทางและมาตรการตาง ๆ ทจี่ ะลดความรนุ แรงดานปญหาใหนอยลง ตลอดจนกําหนดนโยบายท่ีจะพัฒนา เศรษฐกจิ เพ่อื ใหมงี านทํามากขึน้ ดว ยวิธกี ารตา ง ๆ เชน 1. การพัฒนาการเกษตรในรูปการเกษตรครบวงจร ตั้งแตการพัฒนาผลผลิตการเกษตร อตุ สาหกรรมท่ตี อ เน่ือง ตลอดจนการจัดการเรื่องตลาดและเสถียรภาพของราคาในพืชหลักท่ีมีอยู การพัฒนา การเกษตรแบบผสมผสานที่เปน การขยายชนดิ พืชและใชพ้ืนท่ีมากขึ้นในเขตชลประทานและเขตนาํ้ ฝน 2. การสรา งงานเกษตรในฤดแู ลง เปนทที่ ราบกนั ทั่วไปวาปญ หาในเขตชนบทสว นใหญน น้ั เกิดขน้ึ ในฤดูแลง มาตรการท่ีจะชวยสรางงานทางการเกษตร ไดแก การนําเทคโนโลยีคิดคนมาไดไปปฏิบัติ เชน การทําฝนเทียม ซ่ึงสวนใหญเปนพื้นที่ชนบทยากจน เทคโนโลยีใหม ๆ เหลาน้ีไดแก การเพิ่มประสิทธิภาพ การเพาะปลกู พชื การเลยี้ งสัตว การใชประโยชนจ ากแหลงน้ําใหม นี ้ําพอเพยี งในฤดแู ลง สงผลใหเกิดผลดีในดาน การประมง การเล้ียงสัตว การเพาะปลูก ตลอดจนการเพ่ิมมาตรการเก่ียวกับไมยืนตนไมโตเร็ว เพ่ือใชสอย ในระดับหมูบาน การสนับสนุนเร่ืองตาง ๆ เหลานี้อยางพอเพียง จะกอใหเกิดงานท่ีมีผลผลิตและรายไดขึ้น อยางกวางขวางโดยเฉพาะในฤดแู ลงซึ่งเปนฤดูที่มีปญหา การวา งงานสงู 3. การสรางงานโดยการสนบั สนนุ อุตสาหกรรมชนบท สงเสริมอตุ สาหกรรมชนบทท่ีใชวัตถุดิบ ทางการเกษตร การสรางงานใหมากข้ึนในตางจังหวัดจะเปนการรองรับแรงงานจํานวนมาก และลดความ จาํ เปน ทจ่ี ะอพยพเขา มาหางานทาํ ในกรุงเทพมหานคร หรือนอกทอ งถ่นิ ในขณะนไ้ี ดมีการทดลองการใหบ รกิ าร สนบั สนุนอุตสาหกรรมตา งจงั หวัดโดยวิธีระดมสรรพกาํ ลงั ภาครฐั บาลท่ีมีอยูในดานทุน เทคโนโลยี การจัดการ และการตลาดในหลายจังหวดั คอื พิษณโุ ลก สงขลา ขอนแกน และกาญจนบุรี 4. การสรางงานโดยการพัฒนาอาชีพนอกการเกษตร การขยายการจางงานในสาขาเกษตร จําเปนที่จะตองขยายงานนอกการเกษตรภายในชนบท เชน โครงการสงเสริมหัตถกรรมและอุตสาหกรรม ในครวั เรอื น ซ่งึ เปน สินคา ออกทส่ี ําคญั ประเภทหนึง่ ของประเทศไทย โดยเนนการใชวัตถุดิบในทองถ่ินใหมาก ท่ีสุด โดยรัฐบาลตองใหความชวยเหลือ จัดใหมีการประสานงานระหวางหนวยงานที่เกี่ยวของที่เขาไป ดําเนนิ การสง เสรมิ ในเรอื่ งน้ี ฝก อบรมผทู สี่ นใจใหม คี วามรพู ิจารณาแหลงสนิ เช่อื สาํ หรับผูประกอบกิจกรรมและ การตลาด อยา งไรกด็ ีการทีจ่ ะขยายการผลติ ในกจิ กรรมนอกการเกษตร จาํ เปนตอ งคาํ นงึ ถงึ การเตรียมคนและ ฝก คนใหมฝี มือสอดคลองกับความตองการของงานนอกการเกษตร แมจะมีแนวนโยบายที่ชัดเจนดังกลาวขางตนแลวก็ตาม แตปญหาเรื่องการวางงานในชนบท จะยังคงเปนปญหาอยตู อ ไปอกี นาน ดังนน้ั การปรบั ปรุงนโยบายการพฒั นาการเกษตร เพื่อใหสามารถรองรับ แรงงานชนบทไดเ พิ่มขึ้น รวมทั้งการเรง รัดขยายอุตสาหกรรมตางจังหวัดเพื่อจางแรงงานจากภาคชนบทเปนส่ิง ท่ีจะตองดาํ เนินการอยางเอาจริงเอาจงั มากข้ึน

120 5. การเตรียมตัวเขาสูตลาดแรงงาน ถานักศึกษาติดตามขาวทางหนังสือพิมพ จะพบขาว อยเู สมอเกยี่ วกบั การที่มเี ด็ก ๆ ไปทาํ งานในโรงงานอุตสาหกรรม ท้ังที่อายุยังนอย ยังไมพรอมท่ีจะเขาสูตลาด งาน เด็กเหลา น้จี ะไดคา จา งตาํ่ และบางครง้ั ตองประสบภยั อนั ตรายจากการทํางาน ท้ังนี้เน่ืองจากเด็กเหลาน้ัน ยังไมพรอมที่จะเขาสูตลาดแรงงาน การเตรียมตัวเขาสูตลาดแรงงานน้ันจะตองพยายามใหการศึกษา ดานวิชาชีพแกเด็ก ๆ โดยการปลูกฝงใหเด็กมีความรูสึกที่ดีตอการประกอบอาชีพการฝกทักษะอาชีพ ที่เหมาะสมกบั วยั มีผลงานอาชพี ของผูเรยี นที่กอใหเ กดิ รายได ซึง่ ทําไดโดยการใหการศกึ ษา ขยายการศึกษาให กวา งขวางทัว่ ถงึ ใหเด็กไดเ รียนอยางนอ ย 12 ป การใหก ารศกึ ษาแกเด็กนัน้ ตองจัดหลกั สูตรวิชาชีพเขา ไวในหลักสูตรในโรงเรียนดวย ซ่ึงปจจุบัน ก็ไดมีการจัดหลักสูตรวิชาชีพใหเด็กไดเรียนแลว ถาเปนผูท่ีไมไดเรียนอยูในโรงเรียนก็ควรตองขยายการ ฝกอบรมวิชาชพี ระยะสน้ั โดยใชว ิชาการทางการศึกษานอกโรงเรียน จัดบริการฝกอบรมใหท่ัวถงึ ทงั้ ในเมอื ง และชนบทหา งไกล เพ่อื ประชาชนเหลาน้ันจะไดมีความรูและทกั ษะพรอ มทจี่ ะประกอบอาชพี ได การพฒั นาผลผลิตและการใชเทคโนโลยีที่เหมาะสม ในการพฒั นาผลผลิตการเกษตรน้นั เทคโนโลยมี ีความสําคญั เทคโนโลยี (Technology) คือ วิทยาการซ่ึงไดมาโดยวิธีการทางวิทยาศาสตร รวมทั้งสิ่งที่เปน หลกั การ วิธีการ และเครื่องมือตา ง ๆ เทคโนโลยีที่ไดนํามาใชเกี่ยวกับการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร ในประเทศไทยเรามีมากมาย เชน การรูจักใชเครื่องทุนแรง รูจักการใชปุยชนิดตาง ๆ รูจักการปรับปรุงดิน รูจักการผสมพันธุพืชและพันธุสัตว ท้งั นเี้ พื่อชวยเพม่ิ ปริมาณและคณุ ภาพของผลผลติ ทางการเกษตร ผลผลิตทางการเกษตร หมายถึง สิ่งท่ีไดจากการทําเกษตรกรรม และรวมถึงผลิตภัณฑท่ีทําจาก ผลติ ผลนัน้ ๆ ดวย ชาวนามอี าชพี ในการทาํ นา โดยการเพาะปลกู ขาวในนา จะเปนโดยการปกดําหรือการหวานก็ได จนขาว ออกรวงและไดเก็บเกยี่ วเพ่ือนํามานวด เมลด็ ขาวทไี่ ดน ี้เรียกวา ขา วเปลอื ก ถาเรานําขาวเปลือกไปสใี นโรงสีหรือ เอาไปดาํ กจ็ ะไดเปน เมล็ดขา วสีขาว เรียกวา ขาวสาร คนเราจงึ ไดน ําเอาขาวสารนี้ไปหุงตมหรือนึ่งเสร็จแลวน้ี จงึ เรียกวา ขาว ดงั นน้ั ขาวจึงเปน ผลผลิตทางการเกษตร ชาวไรก ม็ ีอาชพี ในการทาํ ไร เชน การทําไรขาวโพด ไรม ันสําปะหลัง ไรพ รกิ ในการทําไรนัน้ ก็ตองเร่ิม ตั้งแตการคัดเลือกพันธุ การเตรียมดินเพ่ือการเพาะปลูก การบํารุงรักษาพืชไรจนกวาพชื ชนดิ นั้น ๆ จะได ดอกไดผ ล เชน ขาวโพดจะตองใหฝ กแลว ชาวไรก็เกบ็ ฝก ขาวโพดมาสนี ําไปเปน อาหารของสัตว ดังน้นั ขาวโพด ท่ีไดอ อกมาจึงเปน ผลผลิตทางการเกษตร

121 ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรประมาณรอยละ 75 มีอาชีพทางการเกษตร ดังน้ัน รายไดสว นใหญข องประเทศจึงไดม าจากการนําผลิตผลทางการเกษตรออกไปจาํ หนายในตา งประเทศ เชน ขาว ขาวโพด ยางพารา มันสาํ ปะหลงั เปน ตน จากหลักฐานของกระทรวงเกษตรและสหกรณ บอกวา ประเทศไทย มีเน้ือที่ในการเพาะปลูกเพียงรอยละ 20 ของเน้ือท่ีทั้งหมด ท่ีเหลือนอกนั้นก็เปนที่อยูอาศัย แมนํ้าลําคลอง ถนนหนทาง ปาเขา ปาก็จําเปน อยา งย่งิ ทต่ี อ งสงวนไวเพอ่ื เปนการรักษาตน นาํ้ ลาํ ธาร ปอ งกนั นา้ํ ทว ม และเปน การสงวนพันธุสัตวปา อกี ดว ย ผลผลิตทางการเกษตร มีประโยชนมากมาย หรือแทบจะกลาวไดวาผลผลิตทาง การเกษตรเปน ปจจัยสาํ คัญในการดาํ รงชีวิตของมนษุ ยเลยทีเดยี ว ซึ่งอาจจะจําแนกไดดังน้ี 1. อาหาร จะเห็นวามนุษยบริโภคอาหารท่ีไดมาจากผลิตผลทางการเกษตร ดังจะเห็นไดจาก มนุษยบริโภคขาว ขาวสาลี ขาวโพด เปนอาหาร ถึงแมวามีบางประเทศท่ีประชากรของเขาบริโภคอาหาร จําพวกขนมหรอื ขนมปง แตขนมเหลานน้ั ก็ทาํ มาจากขาว หรอื ขาวสาลี ดังทเ่ี ราเคยเหน็ แปงชนิดตา ง ๆ ทท่ี าํ มา จากขาว เชน แปงสาลีก็ทํามาจากขาวสาลี แปงขาวจาวก็ทํามาจากขาวเจา เปนตน แปงเหลานี้ก็นําไปผลิต เปนพวกขนมตาง ๆ ได หรืออาจจะเปนพวกเครื่องด่ืมตาง ๆ เชน กาแฟ น้ําสม ลวนไดมาจากผลิตผลทาง การเกษตรท้ังสน้ิ 2. เครื่องนุงหม กเ็ ปนปจ จยั สําคญั ของมนษุ ย โดยที่มนุษยส ามารถนาํ ผลิตผลทางการเกษตรที่ให เสนใยมาทอเปนผา แลวทําเปนเครื่องนุงหมได พืชท่ีใหเสนใย ไดแก ฝาย ปอ และอ่ืนๆ ผลิตผลทางเกษตร ที่นํามาใชเ ปน เครอื่ งนุง หมนี้ ถือวา เปน เครือ่ งอุปโภค 3. ยารักษาโรค ผลติ ผลทางการเกษตรบางชนิดสามารถนาํ มาสกดั ทาํ เปนยารกั ษาโรคตาง ๆ ได เชน กระเทยี ม ขิง ขา และอื่น ๆ เมื่อจํานวนประชากรเพิ่มมากข้ึนเรื่อย ๆ ความจําเปนในการผลิตยารักษา โรคยิง่ มมี ากขนึ้ ในสภาพของการดําเนนิ ชวี ิตและมนุษยแลว จะหนไี มพ น การเกิด แก เจ็บ ตาย ไปได

122 4. ท่อี ยูอาศัย การสรา งสถานท่ีอยูอาศัยมีความจําเปนตอชวี ิตมนษุ ยม าก ในสมยั โบราณคนเราได อาศยั อยตู ามถาํ้ พอนานเขา ก็มวี วิ ัฒนาการไปเรื่อย ๆ รูจ ักการกอ สรางทอ่ี ยูอาศัยเอง ซงึ่ อาจจะเริ่มจากการนาํ เอา ใบไมใบหญามามุงหลังคา หรืออาจจะเปน การนาํ เอาหนงั สัตวมาทาํ เปน ท่ีอยอู าศัย ตอ มากร็ ูจกั การนาํ เอาตนไม มาแปรรูป เพอื่ ใชกอ สรา งอาคารบา นเรือน เพื่อใหคงทนและถาวรตอไป เมือ่ คนใชต น ไมม ากเขาตนไมก็นอยลง ทกุ ที จนถึงปจจุบนั น้กี ็ไดม ีการปลกู ปา ข้นึ ซึ่งการปลูกปาหรือปลูกตนไมนี้ลวนแตเปนผลผลิตทางการเกษตร ทั้งสิน้ 5. ผลิตภณั ฑ เปน ผลติ ภณั ฑทไ่ี ดจ ากผลิตผลทางการเกษตรแทบทง้ั ส้นิ อันไดแ ก อาหารกระปอ ง ไมอ ัด นมผง และเครื่องหนงั ตาง ๆ เปนตน การอุตสาหกรรม อุตสาหกรรม หมายถงึ การผลติ ส่ิงของปริมาณมากเพื่อจําหนายเปนสินคา อุตสาหกรรมไดแบงออก ตามลักษณะและขนาดของกจิ การไดเ ปน 3 ประเภท คอื 1. อุตสาหกรรมขนาดใหญ หมายถึง อุตสาหกรรมท่ีตองใชเคร่ืองจักรกล อุปกรณและเงินทุน จาํ นวนมาก เชน โรงงานผลิตปูนซเี มนต โรงงานผลิตเครอ่ื งดม่ื เปน ตน 2. อุตสาหกรรมขนาดยอม เปนอตุ สาหกรรมที่มีขนาดเล็ก ใชคนงานต้ังแต 7 คนขึ้นไป แตไมเกิน 50 คน และใชเงนิ ทุนไมเกนิ 2 ลานบาท อตุ สาหกรรมขนาดยอ มนใี้ ชวัตถุท่ีไดจากอุตสาหกรรมขนาดใหญมาผลิต ของสาํ เร็จรูปอกี ตอหนงึ่ เพอ่ื จะไดเปนเคร่อื งอุปโภคบริโภค เชน การทํานํ้าตาล การฟอกหนัง การทําน้ําแข็ง การทํารองเทา เปนตน 3. อุตสาหกรรมในครอบครวั หมายถงึ อตุ สาหกรรมขนาดเล็กท่ีทํากันในครอบครัว ใชแรงงาน ของคนในครอบครัวเปนสวนใหญ ทําผลิตภัณฑท่ีใชความชํานาญทางฝมือแลวนําออกจําหนาย เชน การประดิษฐดอกไม การทําอาหารหมักดอง การทําขนม เปนตน ประเทศท่ีเจริญกาวหนาทางดาน อุตสาหกรรมได จะตอ งเปนประเทศทีม่ ีความเจรญิ ทางดานวิชาการสูง สามารถผลิตสินคาที่มคี ุณภาพดีออกไป จําหนายแขงขันกับประเทศอ่ืน ๆ ได ในกรณีของประเทศไทยยังมีอุตสาหกรรมประเภทนี้อยูไมมากนัก และอุตสาหกรรมท่มี ีอยแู ลวสว นใหญก็เปนอุตสาหกรรมขนาดเล็กลงทนุ ไมมาก แนวโนม ในการพัฒนาเศรษฐกจิ ของไทย ประเทศไทยไดเริม่ มกี ารวางแผนพัฒนาเศรษฐกจิ เปนครัง้ แรกเมอื่ พ.ศ. 2504 ปจ จบุ ันเนนการพัฒนา คน โดยกําหนดยุทธศาสตรใ นการพฒั นาไว ดงั น้ี 1. ยุทธศาสตรก ารเพ่ิมศักยภาพของคนทุกกลุมเปา หมาย อายุและเพศ ใหคนมีทางเลอื กในชีวติ และ เขา มามีสว นรว มในการพัฒนาประเทศอยา งยง่ั ยนื โดย 1.1 ปรับปรงุ กระบวนการเรยี นรูและฝก อบรมใหค ิดเปนทาํ เปน มีการเรยี นรูจ ากประสบการณและ ของจริง ไดรับการศึกษาอยางตอเน่ืองหลากหลาย สนับสนุนใหเกิดความเชื่อมโยงองคความรูสากลเขากับ ภูมิปญญาไทยท่ีมีวิวัฒนาการจากพ้ืนฐานสังคมการเกษตรภายใตบริบทของวัฒนธรรม คานิยมด้ังเดิมที่ไม

123 แปลกแยกจากธรรมชาติ สรางแนวการดํารงชีวิตที่ประชาชนรูเทาทันการพัฒนาและสามารถรักษาระดับ การพฒั นาท่เี หมาะสมไดดว ยตนเองอยา งตอ เนอ่ื งและยืนนาน 1.2 สนับสนนุ ใหเ กดิ การกระจายอาํ นาจการศึกษาเพ่อื เปด โอกาสใหค รอบครวั ชุมชน และทองถิ่น เขา มามบี ทบาท สามารถจัดการศกึ ษาไดพรอม ๆ ไปกับผอ นคลายกฎระเบียบขอบังคับตาง ๆ และใหส่ิงจูงใจ เพิ่มเตมิ แกภาคเอกชนใหเ ขามามีบทบาทในการจัดการศกึ ษามากขึน้ 1.3 ใหค วามสําคญั เปนลาํ ดบั สงู ในการปฏิรปู การฝกหัดครเู พอื่ ใหค รูเปน วชิ าชพี ทม่ี ีเกยี รติมศี กั ดศิ์ รี สามารถดึงดูดคนเกงคนดีเขาเรียนวิชาครู รวมท้ังเรงรัดการพัฒนาครูประจําการและบุคลากรทางดาน การศกึ ษาและปฏริ ปู การเรยี นการสอนในการผลติ ครอู ยา งจริงจงั 1.4 เสริมสรางศักยภาพของส่ือสารมวลชน เพื่อใหสนับสนุนการพัฒนาโดยเปนยุทธศาสตร ทส่ี ามารถดาํ เนนิ การไดทันทอี ยางตอ เน่อื งไปพรอม ๆ กบั การเพม่ิ ทักษะของการเปนผูรับสารหรือผูบริโภคส่ือ ทีม่ ีคณุ ภาพ โดยเนนบทบาทของส่อื มวลชนในการสงเสริมกระบวนการเรยี นรูและการสรางปญญาท้ังในระดับ ทองถ่ินและในกระแสโลกาภิวตั น 1.5 สรา งบรรยากาศแวดลอ มทเ่ี อือ้ ตอการพฒั นาเดก็ และเยาวชน 1.6 สนับสนุนใหมีการพัฒนาจิตใจคนใหเปนคนดีมีวินัย คุณธรรม และจริยธรรม ตลอดจน สง เสริมวัฒนธรรมไทย โดยเนน ศักดศ์ิ รแี ละศักยภาพของคนไทยในการสรางสรรคผลงานศิลปะ 1.7 ปรบั ปรุงระบบบรกิ ารสาธารณสุข ใหสามารถบริการประชาชนไดอยางมีประสิทธิภาพและ บรรลุเปา หมายของการมสี ขุ ภาพดีถว นหนา โดยเนน การปองกนั โรคและสงเสรมิ สขุ ภาพ รวมท้ังใหม กี ารพฒั นา ภมู ปิ ญญาทางดานการรักษาพยาบาลแบบพื้นบา น เชน แพทยแผนโบราณ สมุนไพร เปน ตน 2. ยทุ ธศาสตรก ารเสริมสรางการมีสวนรว มของคนในกระบวนการพัฒนา โดย 2.1 สงเสริมความเขมแข็งของสถาบันครอบครัว และชุมชนใหมีบทบาทและสวนรวมในการ พฒั นาเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม สิง่ แวดลอม และการเมืองการปกครอง โดยใหความสาํ คัญในการสรางความ เขมแข็งและมคี วามตอ เนอื่ ง 2.2 สนับสนุนการเพิ่มศักยภาพและขีดความสามารถของผูดอยโอกาสในสังคมให สามารถมรี ายไดและพึง่ ตนเองได เพื่อชวยลดชองวางระหวางรายได 2.3 สง เสรมิ บทบาทของสตรีใหเปนพลังในการพฒั นา และเปน ผมู ีสวนรว มในการตดั สินใจใน ทกุ ระดบั ทั้งน้ี เพอ่ื บูรณาการและสรา งความสมดุลของการพัฒนา 2.4 เรงรดั การพฒั นาชนบทและกระจายความเจริญไปสภู ูมิภาค โดยเนนใหมโี ครงสรา งขนั้ พื้นฐาน ท้ังทางเศรษฐกจิ และสังคมเพอื่ กระตนุ ใหเ กดิ การพัฒนาชนบททีย่ ่ังยืน 2.5 เพิม่ บทบาทของประชาชนในการเรยี นรูการพิทกั ษทรพั ยากรธรรมชาติ และจัดการส่ิงแวดลอม ควบคูไ ปกับการเตรยี มคนและชมุ ชนเพ่อื รองรับผลกระทบของการพฒั นาจากภาคนอกชนบท 2.6 พัฒนาและปรบั ปรงุ ระบบประกันสังคมใหส ามารถเขา ถึงกลุมเปาหมายตาง ๆ ใหกวางขวาง ยิง่ ขึ้น

124 2.7 พฒั นาระบบการเมอื งใหม ีอุดมการณประชาธิปไตยอยางเปนวิถีชีวิต ใหมีคานิยม วัฒนธรรม กติกา และวิธีการบริหารจัดการท่ีดี มีประสิทธิภาพและเหมาะสมกับสังคมไทยเพ่ือสนับสนุนการพัฒนา ดานเศรษฐกิจและสังคมใหย ่งั ยืน สรุป ในปจ จบุ นั นี้ ระบบเศรษฐกิจของประเทศ จะมที ้ังภาครฐั และเอกชนตางมีสวนเปนเจาของ ทรพั ยากรและปจ จัยการผลิตตาง ๆ โดยเอกชนใชก ําไรเปน สงิ่ จงู ใจเขามาทาํ การผลิตและอาศัยกลไกราคาในการ จัดทรัพยากร และมีบางกิจกรรมท่ีควบคุมโดยรัฐ ทั้งนี้เพ่ือแกไขปญหาพ้ืนฐานทางเศรษฐกิจและคุมครอง ผลประโยชนข องสังคมโดยรวม นอกจากน้รี ัฐจะเขา มามบี ทบาทในกิจกรรมทางเศรษฐกจิ เทาทจ่ี ําเปน ไดแก 1) ดาํ เนนิ การเกย่ี วกับการปองกนั ประเทศ เชน ดานการทหาร ตาํ รวจและศาล เปนตน 2) ดําเนินการดานเศรษฐกจิ พ้นื ฐาน เชน สรา งสะพาน ถนน เขื่อน เปนตน 3) ควบคมุ และดําเนนิ การดา นการศึกษาและสาธารณสุข 4) ดาํ เนนิ กจิ การดานสาธารณปู โภค เชน การรถไฟ การประปา สอื่ สารไปรษณยี  เปนตน 5) ดาํ เนนิ การเพ่อื พฒั นาเศรษฐกจิ เพ่อื กระจายรายไดแ ละทรัพยากรจากชุมชนเมืองไปยังชนบท โดยกําหนดเปนนโยบายสําคัญ ๆ เชน การกระตุนเศรษฐกิจ ไดแก กองทุนหมูบาน SME วิสาหกิจชุมชน โครงการพฒั นาการศกึ ษา โครงการพฒั นาแหลง นํ้า และการสรา งงานในรปู แบบตา ง ๆ โดยรฐั บาลไดกาํ หนดเปน นโยบายไวใ นแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหง ชาติ ฉบับท่ี 8 - 9 เปนตน หลักการ และวธิ กี ารเลอื กใชทรัพยากรเพื่อการผลติ ในการผลติ เพ่อื สนองตอความตอ งการของมนษุ ย ผผู ลติ ตอ งคํานงึ ถงึ สง่ิ ตอ ไปน้ี ปจจัยการผลิต ปจจัยการผลิต หมายถึง ทรัพยากรที่ใชเพื่อการผลิตเปนสินคาและบริการ ในความหมายทางเศรษฐศาสตรแบง ปจ จยั การผลิตเปน 4 ประเภท ดงั นี้ 1. ทด่ี ิน หมายรวมถงึ ที่ดนิ และทรัพยากรธรรมชาติทัง้ หมด เชน ปาไม สัตว นํ้า แรธาตุ ปริมาณ นาํ้ ฝน เปนตน สิ่งเหลานีจ้ ะมีอยูต ามธรรมชาติ มนุษยส รางข้ึนเองไมได แตส ามารถพฒั นาปรบั ปรงุ คุณภาพของ ทรัพยากรธรรมชาติไดบาง เชน การปรับปรุงที่ดินใหอุดมสมบูรณข้ึน เปนตน ผลตอบแทนจากการใชท่ีดิน เราเรียกวา คาเชา 2. แรงงาน หมายถงึ แรงกาย แรงใจ ความรู สตปิ ญ ญา และความคดิ ที่มนษุ ยท มุ เทใหแ กก ารผลติ สินคาและบริการ แตใ นท่ีน้ีแรงงานสัตวจะไมถือเปนปจจัยการผลิตประเภทแรงงาน แตถือเปนทุน ประเภท มีชวี ิต ผลตอบแทนของแรงงานเรยี กวา คาจางและเงนิ เดอื น โดยท่ัวไปแลวแรงงานแบงเปน 3 ประเภทคอื - แรงงานฝม อื เชน นกั วชิ าการ แพทย นกั วชิ าชีพตา งๆ เปน ตน - แรงงานกงึ่ ฝม ือ เชน ชางไม ชางเทคนคิ พนักงานเสมียน เปน ตน - แรงงานไรฝมอื เชน กรรมกรใชแรง นกั การภารโรง ยาม เปนตน 3. ทุน ในความหมายทางเศรษฐศาสตร หมายถึง สิ่งกอสราง และเคร่ืองจักร เคร่ืองมือที่ใชใน การผลติ นอกจากน้ที ุนยังแบง ออกเปน 2 ประเภท คือ 3.1 เงินทุน หมายถึง ปริมาณเงินตราท่ีเจาของเงินนําไปซื้อวัตถุดิบ จายคาจาง คาเชา และ ดอกเบ้ยี

125 3.2 สินคา ประเภททนุ หมายถงึ สิ่งกอสราง รวมถึงเคร่ืองมอื เครื่องจักร ที่ใชในการผลิต เปนตน ผลตอบแทนจากเงินทนุ คอื ดอกเบี้ย 4. ผูประกอบการ หมายถึง บุคคลท่ีสามารถนําปจจัยการผลิตตาง ๆ มาดําเนินการผลิตใหมี ประสทิ ธภิ าพทสี่ ดุ โดยอาศยั หลกั การบรหิ ารทดี่ ี การตดั สินใจจากขอมลู หรอื จากเกณฑมาตรฐานอยางรอบคอบ รวมถงึ ความรับผิดชอบ ผลตอบแทน คอื กําไร เร่ืองที่ 3 คณุ ธรรมในการผลิตและการบรโิ ภค การบริโภค หมายถึง การแลกเปลี่ยนสินคาและการบริการโดยใชเงินเปนสื่อกลาง เพ่ือตอบสนอง ความตอ งการบรโิ ภคของบคุ คล เชน การใชเงนิ ซอ้ื อาหาร การใชเงินซื้อท่ีอยูอาศัย การใชเงินซ้ือเครื่องนุงหม การใชเ งินซื้อยารกั ษาโรค การใชเ งินซ้อื ความสะดวกสบายเพอ่ื การพักผอ นหยอนใจ เปน ตน การผลิต หมายถึง การสรางสนิ คา และบรกิ ารเพอื่ ตอบสนองการบรโิ ภคของบคุ คล คณุ ธรรม เปน คณุ งามความดีทจี่ ะตอ งเสรมิ สรางใหเ กิดท้ังในผูผ ลิตและผบู ริโภค ในแงผูผ ลติ ตองมคี วามซอื่ สตั ยในการไมป ลอมปนสารมพี ิษหรือสารทมี่ ีประโยชน เขามาในกระบวนการ ผลติ หรอื หากจาํ เปน ตองใชก ต็ องใชใ นปรมิ าณทปี่ ลอดภัยและไมเอาเปรียบผูบ รโิ ภค รวมทงั้ ควรแจงใหผบู รโิ ภค ทราบ เพ่อื ใหอยูใ นวจิ ารณญาณของผูบริโภคท่จี ะเลอื กใช ขณะเดียวกันก็ตองไมปลอ ยสารพษิ หรอื ส่ิงท่กี อใหเกิด มลภาวะตอ สิ่งแวดลอมซ่งึ จะมผี ลกระทบตอคนอืน่ คณุ ธรรมของผผู ลิตทส่ี าํ คัญมีดงั น้ี 1. ความขยัน เปนความพยายาม มุมานะทจี่ ะประกอบการในการผลิตและบรกิ ารใหป ระสบผลสําเร็จ อยา งไมยอทอ ตอ ปญ หาและอปุ สรรค 2. ความซ่อื สตั ย โดยเฉพาะซ่ือสัตยต อผบู ริโภค เชน ไมค ากาํ ไรเกนิ ควร ไมโฆษณาสินคา เกนิ ความเปน จริง ไมป ลอมปนสินคา ไมผลิตสินคาทีไ่ มไ ดคณุ ภาพ หรอื สนิ คาที่ผดิ กฎหมาย ฯลฯ 3. ความรับผิดชอบ ในการผลิตสินคาและบรกิ ารเพื่อสนองตอความตองการของผบู รโิ ภค และไมสง ผล กระทบตอ สงั คมและสิ่งแวดลอ ม รับผดิ ชอบตอความเสียหายอนั เกิดจากการผลิตและบรกิ าร 4. พัฒนาคุณภาพสินคา เนนใหสนิ คาและบรกิ ารเปน ทพี่ งึ พอใจของผบู รโิ ภค 5. ดูแลสังคม คือ แบง สว นกาํ ไรทไี่ ดร บั คนื สูสงั คม เชน ทาํ กจิ กรรมเพ่ือสว นรวม เชน ส่ิงที่เปนสาธารณะ ประโยชน การใหความรูทถ่ี กู ตอ ง ชวยเหลอื ผดู อยโอกาสในรปู แบบตา ง ๆ ฯลฯ ในแงผูบริโภค ก็ตองใชสติปญญาในการพิจารณาวาควรเช่ือคําโฆษณาของสินคาหรือไม และจะใช อยา งไรใหค มุ คา และไมท ิง้ ของเหลือใชใหเ ปน มลภาวะตอส่ิงแวดลอ ม ใหค วามรว มมอื ในการกําจดั ขยะอยา งถูกวธิ ี เพือ่ สุขภาวะของทกุ คนในครอบครัวและในชุมชน คุณธรรมของผูบริโภค ในการเลอื กสินคา และบริการผบู ริโภคควรคํานึงถึงความจําเปนหรือประโยชน ตอการดาํ รงชีวิต คณุ ธรรมท่ีสําคัญ มีดงั นี้ 1. ใชตามความจาํ เปน ในการบริโภคสินคาหรือบริการใหสอคคลองกับวิถีการดําเนินชีวิตไมกักตุน สนิ คา

126 2. พิจารณาประโยชนท่จี ะไดรับจากการซอื้ สนิ คา และบริการ 3. ประหยัด ซึ่งควรพิจารณาถึงคุณภาพ ราคาสินคา การบริการที่มีคุณภาพ ยุติธรรมเหมาะสมกับ คา บรกิ าร 4. มีคานยิ มในการบริโภคสนิ คา ผลิตภณั ฑไทย ในปจจุบันหนวยธุรกิจตาง ๆ มีการโฆษณา ประชาสัมพันธ ขายสินคาและบริการมากข้ึน ซึ่งเม่ือ บางครั้งมีการโฆษณาชวนเช่ือเกนิ จริง ทาํ ใหผ บู ริโภคไมท ราบความจริงเกย่ี วกับคุณภาพของสินคา ดังน้ันในการ ซื้อสนิ คาและบรกิ ารใด ๆ ผบู ริโภคจงึ ควรพจิ ารณาถึงคณุ ภาพ ความจําเปนของสนิ คา และบรกิ ารเพอ่ื ประโยชน ของผูบริโภค ปจ จัยท่ีมอี ทิ ธพิ ลตอการบรโิ ภค 1. ราคาของสนิ คา ผบู ริโภคโดยทวั่ ไปจะซ้ือสนิ คา บรกิ ารทเี่ ปน ไปตามความตอ งการ ความจาํ เปน ตอการ ดาํ รงชวี ิต และมีราคาที่ไมแ พงเกินไปแตม คี ณุ ภาพดี 2. รสนิยมของผบู ริโภค ผบู ริโภคมรี สนยิ มท่ีแตกตา งกัน บางคนมีรสนิยมท่ีชอบสินคาและบริการท่ีมา จากตางประเทศ ผูบริโภคบางคนมีรสนิยมของความเปนไทย ก็มักจะซ้ือสินคาและบริการที่ผลิตข้ึน ภายในประเทศเทานน้ั 3. รายไดข องผบู ริโภค รายไดของผูบรโิ ภค เปนปจ จยั ที่มอี ทิ ธิพลตอการบรโิ ภค ถา ผูบรโิ ภคมรี ายไดน อ ย มักตองการสินคาและบริการที่ราคาถูก เพ่ือใหสามารถดํารงชีวิตอยูไดไมขัดสน ถาผูบริโภคมีรายไดสูงมัก ตอ งการสนิ คาและบรกิ ารท่ีมคี ุณภาพดี แมจะราคาสงู ก็ตาม 4. ระบบซอื้ ขายเงินผอ น เปน ระบบซื้อขายทีช่ ว ยใหผูมรี ายไดนอ ยมีโอกาสไดบ ริโภคสินคา ที่มรี าคาแพงได 5. การโฆษณา การโฆษณาเปน การทําตลาด ทาํ ใหผบู รโิ ภครจู ักสนิ คา และบริการ สินคา และบริการทีม่ ี การทุมทนุ โฆษณามากๆ มีสวนทาํ ใหผ บู ริโภคหนั ไปซือ้ สนิ คา และบริการนัน้ มากขนึ้ 6. การคาดคะเนราคาภายหนา ถาผูบริโภคมีการคาดวาสินคาใดมีผลผลิตนอยและราคาจะแพงข้ึน ผบู รโิ ภคก็จะมกี ารซ้อื สนิ คาน้ันกนั มาก 7. ฤดกู าล เชน ฤดรู อ น ผบู ริโภคจะหาซ้ือเสอ้ื ผา ทส่ี วมใสส บายไมร อ น ฤดฝู น ผบู รโิ ภคจะหาซอื้ เสือ้ ผา และเครือ่ งปอ งกนั ฝนกนั มาก เปน ตน

127 เรอ่ื งที่ 4 กฎหมายและขอ มูลการคุมครองผบู ริโภค หนวยงานที่คมุ ครองผูบ รโิ ภค กองคุมครองผูบรโิ ภคดา นโฆษณา 0-2629-7037-9 , 0-2629-7041-3 กองคมุ ครองผูบ ริโภคดา นฉลาก 0-2629-7048-50 , 0-2629-7052-5 กองคมุ ครองผบู ริโภคดานสัญญา 0-2629-7061-3 , 0-2629-7065-8 กองเผยแพรและประชาสัมพนั ธ 0-2629-8250-2 , 0-2629-8254-6 กองนติ กิ าร 0-2629-8259-60 , 0-2629-8262-4 สาํ นกั งานเลขานุการกรม 0-2629-8243 , 0-2629-8245-8 การพทิ ักษส ิทธิ์ผูบริโภค รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2540 เปนรัฐธรรมนูญฉบับแรกที่ใหความสําคัญของ การคุม ครองผูบรโิ ภค โดยบญั ญัตถิ ึงสทิ ธขิ องผูบริโภคไวในมาตรา 57 วา “สทิ ธขิ องบุคคลซึ่งเปนผูบริโภคยอม ไดรับความคุมครอง ทั้งนี้ตามทีก่ ฎหมายบัญญตั ”ิ พระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 ซึ่งแกไขเพิ่มเติม โดยพระราชบัญญัติคุมครอง ผูบริโภค (ฉบับท่ี 2) พ.ศ.2541 ไดบ ัญญัติสิทธิของผบู รโิ ภคทีจ่ ะไดร บั ความคุมครองตามกฎหมาย 5 ประการ ดังน้ี 1.สิทธิท่จี ะไดร ับขา วสารรวมท้งั คําพรรณนาคุณภาพที่ถูกตองและเพยี งพอเกยี่ วกบั สนิ คาหรือ บริการ ไดแ ก สิทธทิ ี่จะไดรบั การโฆษณาหรอื การแสดงฉลากตามความเปนจริงและปราศจากพษิ ภยั แกผูบริโภค รวมตลอดถึงสิทธิท่ีจะไดรับทราบขอมูลเกี่ยวกับสินคาหรือบริการอยางถูกตองและเพียงพอท่ีจะไมหลงผิด ในการซ้อื สินคา หรือรับบรกิ ารโดยไมเปนธรรม 2.สทิ ธทิ จ่ี ะมอี ิสระในการเลือกหาสินคาหรือบริการ ไดแก สิทธทิ ี่จะเลอื กซ้อื สนิ คาหรือรบั บริการ โดยความสมัครใจของผบู รโิ ภค และปราศจากการชกั จูงใจอนั ไมเปนธรรม 3.สทิ ธิทจ่ี ะไดร บั ความปลอดภยั จากการใชสินคาหรือบริการ ไดแก สิทธิท่ีจะไดรับสินคาหรือบริการ ที่ปลอดภัย มีสภาพและคุณภาพไดมาตรฐานเหมาะสมแกการใช ไมกอใหเกิดอันตรายตอชีวิต รางกายหรือ ทรพั ยส นิ ในกรณใี ชตามคาํ แนะนําหรอื ระมัดระวังตามสภาพของสนิ คาหรอื บริการน้นั แลว 4.สทิ ธทิ จ่ี ะไดรบั ความเปนธรรมในการทําสัญญา ไดแก สิทธิที่จะไดรับขอสัญญาโดยไมถูกเอารัดเอา เปรยี บจากผปู ระกอบธรุ กจิ 5.สิทธทิ ี่จะไดรบั การพจิ ารณาและชดเชยความเสียหาย ไดแก สิทธิท่ีจะไดรับการคุมครองและชดใช คาเสยี หาย เมอ่ื มกี ารละเมิดสทิ ธขิ องผูบรโิ ภคตามขอ 1, 2, 3 และ 4 ดงั กลา ว ขอควรปฏบิ ัตสิ าํ หรบั ผูบ รโิ ภคในการซอ้ื สนิ คาหรอื บรกิ าร ขอ ควรปฏบิ ัตหิ ลังจากซื้อสินคาหรือบริการ ผบู รโิ ภคมีหนาท่ีในการใชความระมัดระวัง ตามสมควร ในการซ้อื สนิ คาหรอื บรกิ าร ไดแก การใหความสาํ คัญกบั ฉลากของสนิ คาและการโฆษณาสนิ คา หรือบริการ 1. ผูบริโภคตองตรวจดูฉลากของสินคา เพ่ือเปนขอมูลในการเปรียบเทียบสินคาแตละย่ีหอ กอ นตดั สินใจเลือกสนิ คา ฉลากของสินคา ท่ีควบคมุ จะตอ งระบขุ อ ความดังตอ ไปน้ี

128 ช่ือประเภท หรือชนิดของสินคาทีแ่ สดงใหเขา ใจ ไดวาสนิ คานนั้ คอื อะไร ในกรณีทเ่ี ปน สนิ คาสง่ั หรอื นาํ เขามาในราชอาณาจกั รเพอื่ ขายใหร ะบชุ ื่อประเทศที่ผลติ ดว ย ชอื่ หรอื เครอ่ื งหมายการคา ท่ีจดทะเบยี นในประเทศไทย ของผูผ ลติ เพื่อขายในประเทศไทย ชื่อหรือเครื่องหมายการคา ที่จดทะเบยี นในประเทศไทย ของผูส ั่งหรอื นาํ เขา มาในราชอาณาจักร เพ่อื ขาย สถานที่ตงั้ ของผูผ ลิตเพอ่ื ขาย หรือของผูสัง่ หรอื ผนู าํ เขา มาในราชอาณาจกั รเพื่อขายแลว แตก รณี ตองแสดงขนาดหรือมิติ หรอื ปริมาณ หรอื ปริมาตร หรือน้ําหนักของสินคาแลวแตกรณี สําหรับ หนวยทใ่ี ชจ ะใชชอื่ เต็มหรือช่อื ยอหรอื สัญลักษณแทนกไ็ ด ตอ งแสดงวิธใี ช เพื่อใหผ ูบริโภคเขาใจวา สินคา นน้ั ใชเพอื่ สง่ิ ใด ขอ แนะนาํ ในการใชหรอื หามใช เพื่อความถูกตอ งในการใหป ระโยชนแ กผ ูบรโิ ภค วนั เดือน ป ทีผ่ ลติ หรือวัน เดอื น ป ทีห่ มดอายกุ ารใช หรือ วนั เดอื น ป ทค่ี วรใชกอน วัน เดือน ป ที่ระบุนั้น เพอ่ื ใหเ ขา ใจในประโยชนของคุณภาพหรอื คุณสมบตั ขิ องสนิ คาน้ัน (ถา มี) ราคาโดยระบุหนวยเปน บาท และจะระบุเปนเงนิ สกลุ อนื่ กไ็ ด 2. สอบถามขอเทจ็ จริงเกยี่ วกบั คุณภาพของสินคา จากผูขาย หรอื ผูท่ีเคยใชส นิ คา นน้ั แลว 3. ศึกษาเง่ือนไข หรือขอจํากัดของสินคา เชน วัน เดือน ป ท่ีผลิตหรือหมดอายุ วิธีการใชการเก็บ รักษา คําเตือนหรือขอควรระวังของสินคาใหเขาใจอยางถองแท เพื่อผูบริโภคสามารถใชสินคาไดอยางเต็ม ประสิทธิภาพและประหยดั 4. รองขอใหหนวยงานท่ีเก่ียวของตรวจสอบคุณภาพ และปริมาณของสินคาวาเปนจริงตามท่ีระบุไวท่ี ฉลากของสนิ คาหรอื ไม เพอ่ื ใหไดสินคาทีม่ ีคณุ ภาพและเปน ธรรมแกผ บู ริโภค 5. ผูบริโภคอยาดว นหลงเชื่อคาํ โฆษณาของสนิ คา หรือบรกิ ารตองศึกษาเงื่อนไข รายละเอียดอ่ืนๆ ของ ตัวสินคา หรอื บรกิ ารที่อาจไมไดระบุไวในการโฆษณา เน่ืองจากการโฆษณาสินคาหรือบริการของผูประกอบ ธุรกิจสวนใหญจะเสนอแตขอดีและเง่ือนไขท่ีเปนประโยชนตอผูบริโภค สวนขอเสียมักจะไมกลาวถึงในการ

129 โฆษณา จึงจําเปนท่ผี บู ริโภคตอ งศกึ ษาหาความรเู พ่ิมเตมิ จากการสอบถามผูข ายหรือบริษทั ผูผลิตตลอดจนผูมี ความรู ผเู คยมปี ระสบการณในการใชสินคา นัน้ ๆ มาแลว ขอ ความโฆษณาตอไปน้ี ถอื วา เปน ขอความทีไ่ มเ ปนธรรมตอผบู รโิ ภค หรอื เปน ขอ ความท่อี าจกอใหเ กดิ ผลเสียหายตอ สังคมเปนสวนรวม ขอความท่ีเปนเท็จหรือเกนิ ความจรงิ ขอ ความทก่ี อ ใหเกดิ ความเขา ใจผดิ ในสาระสาํ คัญเกีย่ วกบั สินคาหรือบรกิ าร ไมวาจะเปน การกระทํา โดยใชหรืออา งอิงรายงานทางวชิ าการ สถติ ิหรอื สิ่งใดส่ิงหนง่ึ อนั เปน ความจริง หรอื เกินความจรงิ หรอื ไมก็ตาม ขอความทีเ่ ปน การสนับสนุนโดยตรงหรอื โดยออ มใหมกี ารกระทําผิดกฎหมายหรอื ศีลธรรม หรอื นําไปสู ความเส่อื มเสียในวฒั นธรรมของชาติ ขอความท่ีจะทาํ ใหเ กดิ ความแตกแยกหรอื เสือ่ มเสียความสามคั คใี นหมูประชาชน ขอ ความอยางอ่ืนตามทก่ี าํ หนดในกระทรวงที่ผปู ระกอบธรุ กจิ ตอ งระบุขอ ความใหครบถวน หากฝาฝนมี โทษตามกฎหมาย ขอ ควรปฏบิ ตั ิหลงั จากซอ้ื สนิ คา หรือบรกิ าร ผูบริโภคมีหนาท่ีในการเก็บรักษาพยานหลักฐานตางๆ ที่แสดงถึง การละเมิดสิทธิของผูบริโภคไว เพื่อการเรียกรองตามสิทธิของตน พยานหลักฐานดังกลาว อาจเปนสินคาท่ีแสดงใหเห็นวามีปริมาณ หรือ คณุ ภาพไมเ ปนไปตามมาตรฐานทร่ี ะบไุ วในฉลาก มคี วามสกปรก หรอื มพี ิษทกี่ อ ใหเ กดิ อันตราย ควรจําสถานท่ี ซอื้ สนิ คา หรอื บริการน้นั ไว เพ่อื ประกอบการรอ งเรียนและตองเกบ็ เอกสารโฆษณาและใบเสร็จรับเงนิ เอาไวดวย เม่อื มกี ารละเมิดสิทธิของผูบริโภคข้ึน ผูบริโภคมีหนาที่ในการดําเนินการรองเรียน ตามสิทธิของตน โดยรองเรียนไปยังหนวยงานท่ีเก่ียวของกับการกํากับดูแลสินคาหรือบริการนั้นหรือรองเรียนมาท่ีสํานักงาน คณะกรรมการคมุ ครองผบู รโิ ภค ตา งจังหวัดรอ งเรยี นทค่ี ณะอนกุ รรมการการคมุ ครองผบู ริโภคประจําจงั หวดั การเตรยี มตวั เพื่อรอ งทุกขส ําหรับผบู ริโภค พระราชบญั ญัตคิ มุ ครองผูบริโภค พ.ศ. 2522 ซึง่ แกไ ขเพ่ิมเติม โดยพระราชบัญญัติคุมครองผูบริโภค (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2541 มาตรา 4 ไดบ ัญญตั ิสทิ ธิของผูบรโิ ภคทจ่ี ะไดรับการคุมครอง 5 ประการ ไดแ ก สิทธิทจ่ี ะไดรบั ขาวสารรวมท้ังคาํ พรรณนาคณุ ภาพที่ถกู ตอ งและเพยี งพอเก่ียวกบั สนิ คาหรือบริการ สทิ ธทิ ่จี ะมีอสิ ระในการเลอื กหาสนิ คา หรอื บริการ สทิ ธิที่จะไดร ับความปลอดภยั จากการใชส ินคาหรอื บรกิ าร สิทธิทีจ่ ะไดร บั ความเปนธรรมในการทาํ สญั ญา สิทธทิ ี่จะไดรับการพจิ ารณาและชดเชยความเสียหาย ดงั นน้ั การรองทุกขเม่อื ไมไดรบั ความเปนธรรมจากการซอ้ื สินคา หรอื บรกิ าร ถอื เปนเรื่อง ที่ชอบธรรม ท่ีผูบริโภคควรกระทํา เพื่อใหผูประกอบธุรกิจชดใชความเสียหายและเพื่อเปนการลงโทษหรือปรามมิให ผปู ระกอบธรุ กจิ เอารัดเอาเปรยี บผูบริโภค การเตรียมตัวของผูบริโภค เพ่ือจะมารองทุกขเปนข้ันตอนท่ีมีความสําคัญ หากเอกสาร หลักฐาน ทีผ่ บู ริโภคนํามาไมครบถวน จะทําใหผูบรโิ ภคเสียเวลาในการยนื่ เรือ่ ง

130 การเตรยี มเอกสาร หลักฐานของผูรองเรยี น ผรู อ งเรยี นจะตอ งเตรยี มเอกสาร หลักฐานใหพ รอม เพ่อื จะนาํ มาใชประกอบกับการบันทึกคํารองเรยี น ใหผูบริโภคย่ืนเรื่องรองเรียนที่สํานักงานคณะกรรมการคุมครองผูบริโภค (กรุงเทพมหานคร) หรือ คณะอนุกรรมการการคุมครองผูบ รโิ ภคประจาํ จังหวัด ในจังหวัดที่ทานอาศยั อยู โดยมีข้นั ตอน ดงั น้ี 1. ผูรองเรียนกรอกรายละเอียดในแบบบันทึกคํารองเรียนพรอมแนบเอกสาร (เอกสารลงชื่อ รบั รองสาํ เนาทกุ ฉบบั ) มอบใหเ จาหนา ที่ 2. ผูรอ งเรยี นกรอกรายละเอยี ดในแบบหนังสอื มอบอาํ นาจ (มอบอาํ นาจให สคบ.ดาํ เนนิ การแทน ผูร อง) 3. กรณีผูบริโภคไมสามารถรองเรียนดวยตนเองได ผูมารองเรียนแทนจะตองมีหนังสือรับรอง มอบอํานาจจากผูบริโภค (พรอมติดอากรแสตมป จํานวน 30 บาท) นํามาย่ืนตอเจาหนาที่ดวย หากมีขอสงสัย ประการใดโปรดสอบถามเจาหนา ทเี่ พ่ิมเตมิ หรือโทรศพั ทตดิ ตอหนวยงานท่ีใหก ารคมุ ครองผบู ริโภค เร่อื งที่ 5 ระบบเศรษฐกจิ ของประเทศตาง ๆ ในเอเชยี ความสาํ คญั ของกลุมทางเศรษฐกิจในเอเชยี การรวมกลุมทางเศรษฐกจิ ในภูมิภาคตา ง ๆ หลักการการรวมกลุมทางเศรษฐกิจ ความสัมพันธของการคาระหวางประเทศมีวิวัฒนาการ เปล่ียนแปลงไปจากการคาในอดีต ท้ังในรูปแบบทางการคา ขอบขายกิจกรรมทางการคา ประเทศคูคาและ เทคโนโลยีสารสนเทศทอ่ี ํานวยความสะดวกทางการคา การเจรจาทางการคา เปนเร่อื งสําคัญ และเปาหมายหลัก ของผเู จรจาทางการคาทม่ี าจากภาครัฐ คือ เพือ่ สิทธิประโยชนท างการคาของชาตติ นเอง เน่ืองจากการแขงขัน ทางการคา ประเทศตา ง ๆ จึงมนี โยบายและมาตรการทีใ่ ชบ ดิ เบอื นทางการคา ซ่ึงทาํ ใหก ารคา ระหวา งประเทศ ขาดความเปนธรรมและขาดความเปนเสรี การเจรจาทางการคานั้น มุงหวังวาจะเปนการแลกเปล่ียนหรือ ลดหยอนสทิ ธพิ เิ ศษทางการคา จัดทําขอตกลงทางการคา ความรวมมือและพัฒนารปู แบบการคา และเพ่ือแกไข ขอ พพิ าททางการคาระหวางประเทศ รูปแบบการเจรจาตอ รองทางการคานนั้ สามารถแบง ไดตามระดบั ของการ เจรจา คือทวิภาคี (Bilateral) ซ่งึ เปน ความสมั พันธร ะหวา งประเทศตอประเทศการเจรจามากฝา ย (Plurilateral) อาทเิ ชน การเจรจา 3 ฝา ย หรือการเจรจา 4 ฝา ย การเจรจาหลายฝา ยหรอื พหุภาคี (Multilateral) ซง่ึ เปน การ เจรจาทม่ี ปี ระเทศเขา รว มและใชเ วลายาวนานกวาจะไดข อสรุป การเจรจาตอ รองทางการคาเหลา นี้นาํ ไปสูระดบั ความสมั พันธท างการคา ระหวางประเทศในรูปแบบตาง ๆ ปจจุบันระดับความสัมพันธในระดับกลุมประเทศ ในภูมภิ าคใกลเคียงกนั และมขี อตกลง ตอ กัน (Regional Trade Arrangements) เปนกลุมเศรษฐกิจและเปน เร่ืองสาํ คัญตอการพัฒนาท่นี ําไปสกู ารคา เสรขี องโลก รปู แบบของการรวมกลุมทางเศรษฐกจิ การรวมกลุมทางเศรษฐกจิ มีไดห ลายรูปแบบและมีววิ ฒั นาการแตกตางกนั โดยแตล ะรปู แบบจะมี ความเขมขนของความสมั พนั ธซ ึง่ กันและกันแตกตางกันไป เชน

131 1. ขอตกลงการใหสิทธิพิเศษทางศุลกากร (Preferential Tariff Agreement) เปนขอตกลง เพือ่ ลดภาษีใหแกก ันและกนั โดยอัตราภาษีที่เรยี กเกบ็ จะนอยกวา อตั ราภาษที เ่ี รยี กเกบ็ จากประเทศท่ีสาม เชน การรวมตัวกันของกลมุ LAIA (Latin American Integration Association) , ASEAN และ Trade Expansion and Cooperation Agreement เปน ตน 2. สหภาพศุลกากรบางสวน (Partial Customs Union) การรวมตัวทางเศรษฐกิจในรูปแบบนี้ ประเทศทที่ ําขอตกลงกันยงั คงอัตราภาษไี วในระดบั เดมิ แตมกี ารกาํ หนดอัตราภาษีศุลกากรในการคากับประเทศ ภายนอกกลมุ รวมกัน 3. เขตการคาเสรี (Free Trade Areas) ในเขตการคาเสรี การซ้ือขายสินคาและบริการระหวาง ประเทศภาคี สามารถทาํ ไดอ ยา งเสรปี ราศจากขอ กดี กนั ทางการคา ท้งั มาตรการทางภาษแี ละมาตรการกีดกัน ทางการคาที่มิใชภาษี ในขณะเดียวกันแตละประเทศสมาชิกยังคงสามารถดําเนินนโยบายกีดกันทางการคา กับประเทศนอกกลุม ไดอยา งอสิ ระ เชน การรวมตัวกันของกลุม EFTA , NAFTA และ CER เปน ตน 4. สหภาพศลุ กากร (Customs Union) เปน รูปแบบของการรวมกลมุ ทางเศรษฐกจิ ทีม่ รี ะดบั ความ เขมขนสูงข้นึ มาอกี ระดบั หนึ่ง โดยการรวมกลุม ในลกั ษณะน้ี นอกจากจะขจัดขอกีดกันทางการคาออกไปแลว ยังมีการกาํ หนดพิกดั อตั ราภาษศี ลุ กากรในการคา กบั ประเทศภายนอกกลมุ รวมกนั และใหม อี ัตราเดียวกนั ดวย 5. ตลาดรวม (Common Market) รูปแบบของการรวมกลุมประเภทน้ี นอกจากจะมีลักษณะ เหมือนกับสหภาพศุลกากรแลว การเคลอ่ื นยายปจ จัยการผลิต (แรงงาน ทนุ และเทคโนโลยี) สามารถทําไดอ ยาง เสรี เชน การรวมตวั กนั ของกลมุ EU กอนป 1992 6. สหภาพทางเศรษฐกิจ (Economic Union) นอกจากจะมกี ารคา เสรี การเคลือ่ นยายปจ จัยการ ผลติ อยางเสรี และนโยบายการคา รว มแลว ยงั มีการประสานความรวมมือกันในการดําเนนิ นโยบายทางเศรษฐกิจ ท้งั นโยบายการเงิน และการคลังอีกดว ย เชน การรวมตวั ของกลุม EU ในปจจุบัน 7. สหภาพทางเศรษฐกิจแบบสมบรู ณ (Total Economic Union) เปนการรวมตวั ทางเศรษฐกิจ ทม่ี คี วามเขม ขน มากที่สดุ จะมีการจัดตัง้ รฐั บาลเหนือชาติ และมนี โยบายทางเศรษฐกิจเดียวกัน การมีขอ ตกลงทางการคาเสรแี ละบทบาทของ WTO แกตตหรือองคการการคาโลก (WTO) ในปจจุบันมีวัตถุประสงคที่สําคัญประการหนึ่งคือ ตองการให การคา โลกดาํ เนนิ ไปอยา งเสรี บนพน้ื ฐานของความเทาเทียมกัน คือ ไมมกี ารเลอื กปฏิบัติระหวางประเทศภาคี สมาชกิ การจดั ตง้ั กลมุ เศรษฐกิจในระดบั ภมู ิภาคไมวาจะอยใู นรปู ทวิภาคหี รอื พหุภาคีความเปนเสรีทางการคา มากข้นึ ระหวางประเทศในกลุม แตไ มอาจหลีกเลยี่ งการกดี กันทางการคา ตอ ประเทศนอกกลุมไปได เมื่อพิจารณา จากบทบญั ญตั ิของ WTO จะเห็นไดว า การรวมกลมุ หรือการทาํ ความตกลงทางการคาระดบั ภูมภิ าคเชนนเี้ ปน สงิ่ ที่ดําเนินการได ถือวาเปน “ขอยกเวน” อยางหน่ึงของ WTO ท่ีประเทศภาคีสมาชิกสามารถเลือกปฏิบัติได ระหวางประเทศในกลุมกับประเทศนอกกลุม แตจะตองดําเนินการใหสอดคลองกับเงื่อนไขที่กําหนดไวใน บทบัญญตั ิมฉิ ะนั้นอาจจะขัดกับพนั ธกรณภี ายใต WTO ได

132 การจัดตัง้ กลุม เศรษฐกิจตามมาตรา 24 นัน้ มีอยู 3 รูปแบบ คือ 1. สหภาพศลุ กากร 2. เขตการคา เสรี 3. ขอ ตกลงชว่ั คราวกอนทจ่ี ะจัดต้ังสหภาพศลุ กากรหรือเขตการคาเสรี เหตผุ ลของการรวมกลมุ ทางเศรษฐกิจ ประเทศเล็กท่กี ําลังพัฒนากอตัวเปนกลุมเศรษฐกิจมากข้ึน เพราะนานาประเทศตระหนักวาการที่มี ตลาดใหญ การรวมใชท รัพยากร การแบง งานกนั ทาํ อยา งมีประสทิ ธิภาพ โดยเฉพาะประเทศท่ีอยูในอาณาบรเิ วณ ใกลเ คยี งกันจะนาํ ไปสูพัฒนาการทางเศรษฐกิจที่แข็งแกรงและสามารถแขง ขนั กับตลาดใหญ ๆ ได ประเทศไทยไดรว มมือทางเศรษฐกจิ กบั ประเทศอ่นื ๆ อยา งกวางขวาง และไดเขารวมเปน สมาชิกของ องคกรระหวางประเทศหลายองคกร ดงั นี้ 1. กลุมอาเซียน หรือ สมาคมประชาชาตเิ อเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต (Association of Southeast Asian Nations : ASEAN) ประกอบดวย 6 ประเทศ ไดแก อนิ โดนีเซยี มาเลเซีย ฟลิปปนส สิงคโปร บรูไน และไทย สํานักงานใหญตั้งอยูท ี่เมืองจาการต า ประเทศอนิ โดนีเซีย องคก รน้มี วี ัตถปุ ระสงค เพอ่ื สงเสริมความรวมมือทางเศรษฐกิจ วิทยาศาสตร และเทคโนโลยี สังคม และวัฒนธรรม ตลอดจนการเมอื งระหวางประเทศสมาชกิ จากการกอต้ังกลุมอาเซียน มาตั้งแต พ.ศ. 2510 มาจนถึงปจจุบัน ประเทศสมาชิกอาเซียน มีการขยายตัวทางเศรษฐกิจอยางรวดเร็ว โครงสรางทางเศรษฐกิจก็เปล่ียนแปลงจากภาคเกษตรไปสู ภาคอตุ สาหกรรมมากขนึ้ สงผลใหประเทศสมาชิกประสบปญหาท้ังทางดานการขาดดุลการคา การเพิ่มอัตรา คาจางแรงงาน และการขาดแคลนการบริการพ้นื ฐาน 2. กลุมเอเปค (Asia-Pacific Economic Cooperation : APEC) กอต้ังขน้ึ เมอ่ื พ.ศ. 2532 มีสมาชิก 12 ประเทศ ไดแก สหรัฐอเมรกิ า เกาหลใี ต สิงคโปร ฟลิปปนส นิวซีแลนด มาเลเซีย ญ่ีปุน อินโดนีเซีย แคนาดา บรูไน ออสเตรเลีย และไทย องคก รน้ีมวี ตั ถุประสงคเ พอ่ื สง เสรมิ ความรวมมือในการแกป ญหารวมกนั สงเสรมิ การคา เสรี ตลอดจน การปรับปรงุ แบบแผนการตดิ ตอ การคา ระหวางกนั และเพอื่ ตั้งรบั การรวมตวั เปน ตลาดเดยี วกนั ระหวางประเทศ สมาชิก 3. คณะกรรมาธิการเศรษฐกิจและสังคมสําหรับเอเชียและแปซิฟก (Economic and Social Commission for Asia and pacific : ESCAP) องคกรนี้เปนองคกรที่จัดตั้งขึ้นโดยองคการสหประชาชาติ มีวัตถุประสงคเพื่อสงเสริมความรวมมือ ในการพฒั นาดา นเศรษฐกจิ และสงั คมของประเทศสมาชิกที่อยูในเอเชียและแปซิฟก รวมท้ังประเทศไทยดวย ESCAP เปนองคกรที่ขยายมาจากคณะกรรมาธิการเศรษฐกิจแหงเอเชียและตะวันออกไกล (Economic commission for Asia and the Far East : ECAFE) ซง่ึ จัดตง้ั ข้ึนเม่ือ พ.ศ. 2490 และใน พ.ศ. 2517 ไดข ยาย มาเปน ESCAP ทัง้ นเ้ี พ่อื ใหค รอบคลุมประเทศในพื้นทีเ่ อเชียและแปซฟิ ก ทงั้ หมด ประเทศท่เี ปน สมาชิกจะไดรับ ความชว ยเหลือในการพฒั นาเศรษฐกิจและสงั คม สํานักงานตง้ั อยูท ่ีกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย

133 4. ขอตกลงทั่วไปวาดวยภาษีศุลกากรและการคา (General Agreement of Tariffs and Trade : GATT) กอตั้งเมื่อวันที่ 30 ตุลาคม พ.ศ. 2490 มีประเทศสมาชิกเกือบท่ัวโลก ประเทศไทยเขาเปนสมาชิก เม่อื วันท่ี 20 พฤศจิกายน 2525 องคกรนมี้ วี ตั ถปุ ระสงคเพ่อื สงเสรมิ ระบบการคาเสรีและสงเสริมสัมพันธภาพ ทางการคา และเศรษฐกจิ ระหวางประเทศ โดยทุกประเทศสมาชิกตองปฏบิ ตั ติ ามกฎระเบยี บของ GATT ประเทศ ไทยไดรับการสงเสริมดานการขยายตวั ทางการคา ทาํ ใหค วามเสยี เปรยี บดา นการเจรจาการคา ระหวา งประเทศ กบั มหาอาํ นาจทางเศรษฐกจิ ลดลงไปมาก ลักษณะ ประเภทสนิ คาของประเทศในเอเชีย ประเทศตาง ๆ ในเอเชียมีการผลิตสินคาที่มีลักษณะคลายคลึงกัน เนื่องจากลักษณะ ภูมปิ ระเทศท่เี ปน ที่ตัง้ ของประเทศ ท่สี ามารถผลิตสินคาไดด ี โดยเฉพาะผลผลิตที่เปนอาหารของโลกท่ีไดจาก การเกษตร เชน ขาว ยางพารา มันสําปะหลัง แตก็มีหลายประเทศ เชน จีน ญ่ีปุน อินเดีย ท่ีพลิกผันไปผลิต สนิ คา ทีเ่ ปนเทคโนโลยสี มัยใหม เชน ยานยนต อุปกรณไฟฟา คอมพิวเตอร และอนื่ ๆ ประเทศไทย มีการผลิตสนิ คาท่สี งออกขายทวั่ โลก สินคาเกษตรสง ออกสําคญั ท่นี าํ รายไดเขาประเทศ สงู สุด 10 อันดับแรก ไดแก ยางพาราและผลติ ภัณฑ ขาวและผลติ ภัณฑ ปลาและผลิตภัณฑ กุงและผลิตภัณฑ ไมและผลิตภัณฑ มันสําปะหลังและผลิตภัณฑ น้ําตาลและผลิตภัณฑ ผลไมและผลิตภัณฑกระดาษและ ผลติ ภณั ฑเ นื้อไก นอกจากนนั้ ยงั มีสนิ คาที่ประเทศไทยทาํ การคาระหวางประเทศ เชน สง่ิ ทอและวัสดุสง่ิ ทอ การออกแบบ ผลิตภณั ฑ อญั มณี และอุตสาหกรรมการทอ งเทยี่ ว อนิ โดนเี ซยี มีทรพั ยากรปาไม พ้ืนท่ีสวนใหญเปนปาดงดิบ เปนประเทศท่ีมีปาไมมากที่สุดในเอเชีย ตะวนั ออกเฉยี งใต ผลติ ผลจากปา ไมสวนใหญเปนไมเนื้อแขง็ แรธ าตุ แรธ าตุทส่ี าํ คัญ ไดแก น้ํามนั ปโ ตรเลียม ทํารายไดใหกับประเทศมากท่ีสุด อินโดนีเซียเปนสมาชิกขององคการประเทศ ผูสงนํ้ามันเปนสินคาออก เกษตรกรรม มกี ารปลูกพืชแบบขน้ั บันได พชื เศรษฐกิจ ไดแก ขา ว ยาสบู ขา วโพด เคร่ืองเทศ ประมง ลักษณะ ภมู ปิ ระเทศเปนหมเู กาะทําใหอนิ โดนีเซียสามารถจับสตั วนํ้าไดมาก อตุ สาหกรรม อุตสาหกรรมท่ีสําคัญ ไดแก การกลั่นน้าํ มนั การตอเรือ ญี่ปนุ การสงออกของญปี่ ุนสินคา สงออกของญป่ี ุนที่สาํ คญั เปน ประเภทยานพาหนะและอุปกรณข นสง เครือ่ งจกั ร และสินคา อเิ ลก็ ทรอนกิ ส เรือ ผลติ ภัณฑเภสัชกรรม เครอื่ งสําอาง รถไฟ/รถรางและอปุ กรณ รวมถึง ผลิตภัณฑจ ากกระดาษ เชน การบรรจภุ ัณฑ สิงคโปร ไมม ีทรพั ยากรธรรมชาติของตนเอง ไมมแี รธ าตุใดๆ แมกระทัง่ นาํ้ จดื ยงั ไมมีเพียงพอ ตองพึ่ง แหลง นํา้ จดื จากมาเลเซีย อตุ สาหกรรมสําคัญๆ โดยนําเขาวัตถุดิบจากประเทศเพื่อนบาน เชน อุตสาหกรรม กลั่นนํ้ามัน โดยซ้ือนํ้ามันดิบจากอินโดนีเซียและบรูไน นอกจากนี้ยังมีอุตสาหกรรมถลุงแรเหล็กและดีบุก อตุ สาหกรรมเคมี อุตสาหกรรมเคร่อื งใชไฟฟา อุตสาหกรรมผลติ รถยนตแ ละชนิ้ สว นอะไหล ฯลฯ

134 สาธารณรัฐประชาชนลาว สินคาสงออกของลาว ไดแก ไมและไมแปรรูป สินคาประมงและสัตว แรธาตุ สินคาการเกษตร เชน ชา กาแฟ เครื่องเทศ ฯลฯ เครื่องนุงหม พาหนะและอะไหล หนังสัตวและ ผลติ ภัณฑห นังฟอก เคร่ืองจกั รกลท่ไี มใ ชไ ฟฟาและสวนประกอบ เครื่องพลาสติก ผลิตภณั ฑและเครอื่ งอุปโภค เวียดนาม สินคาสงออกที่สําคัญของเวียดนาม ไดแก ขาว นํ้ามันดิบ ส่ิงทอและเสื้อผาสําเร็จรูป รองเทา ผลติ ภัณฑส ตั วน ้าํ ทะเล ไมและเฟอรน เิ จอร กาแฟ สาธารณรัฐแหงสหภาพพมา (เมียนมาร) รัฐบาลพมาประกาศนโยบายตั้งแตเขายึดอํานาจการ ปกครองใหม ๆ ท่ีจะเปลย่ี นแปลงเศรษฐกิจพมา จากระบบวางแผนสว นกลาง (Centrally-planned economy) เปน ระบบตลาดเปด ประเทศ รองรับและสง เสรมิ การลงทนุ จากภายนอก สง เสริมการสง ออก การทองเท่ยี ว และ ขยายความรวมมอื ทางเศรษฐกิจกบั ภมู ภิ าค แตใ นทางปฏิบัติการปรับโครงสรางเศรษฐกิจของพมาไมคืบหนา รฐั บาลพมา ไมไ ดดาํ เนนิ การในทิศทางดังกลาวอยางเต็มที่ รัฐบาลยังคงคุมและแทรกแซงภาคการผลิตตาง ๆ อยา งเขมงวด มีการเปลี่ยนแปลงกฎระเบยี บดา นการคา การลงทุน ดานเกษตรกรรม รฐั บาลพมาใหค วามสําคัญตอการผลิตและสงออกผลผลิตถั่ว ขาว ยางพารา ไดปรับ ระบบการสง ออกถ่ัวขนึ้ ใหม เพือ่ ใหเ กดิ ความคลอ งตวั และจงู ใจใหเกษตรกร ขยายการเพาะปลกู และรฐั บาลพมา พยายามสงเสรมิ โครงการปลูกขา วเพือ่ การสง ออก ปจ จบุ นั แมว า รฐั บาลพมา ยังไมไดดําเนินการใด ๆ ที่สําคัญ เพ่ือปฏิรูประบบเศรษฐกิจมหภาค แตพยายามเรงการพัฒนาภาคการเกษตร การสงเสริมการลงทุนจาก ตา งประเทศ การสงเสรมิ การทองเทีย่ ว การนาํ ทรัพยากรมาใชโดยเฉพาะกาซธรรมชาติและพลงั นํ้า

135 ประเทศจนี มปี ระชากรมาก และอาณาเขตกวา งขวางเปน ที่สองของโลก ผลผลิตตา ง ๆ สวนใหญ เพื่อเลี้ยงชีพคนในประเทศ แตอยางไรก็ตามรัฐบาลไดกําหนดนโยบายเพ่ือการพัฒนาเศรษฐกิจใหสามารถ สงออกไปยงั นานาประเทศได โดยเนนศกั ยภาพของพลเมอื งเปนสําคัญ เชน ทางตะวันตกเฉียงเหนือ มีแรเหล็กมาก ก็จะเนนการเจรญิ เติบโตดานการผลิตเหลก็ กลา และผลติ ภณั ฑท่ีทาํ จากเหลก็ เมอื งที่เปนกลางการคาก็เนนการ บริการสงออก การผลิตสนิ คายานยนต เคร่อื งใชไฟฟาและอเี ล็กทรอนกิ ส เชน เซี่ยงไฮ เมืองที่มี ทรัพยากรธรรมชาติสวยงาม ก็เนนธุรกิจการทองเท่ียว และที่สําคัญผลผลิตทางการเกษตรที่เปนของจีน สามารถสงออกจาํ หนา ยเปนคูแ ขง ท่ีสาํ คญั ของประเทศในภูมภิ าคเอเชีย เชน ผัก ผลไม และอาหารทะเล เปนตน เรือ่ งที่ 6 ประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น 1. ความเปน มา อาเซยี นหรอื สมาคมประชาชาติแหงเอเชียตะวันออกเฉียงใต ( Association of South East Asian. Nation : ASEAN) เปนองคกรระหวางประเทศระดับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใตกอตั้งขึ้น เมื่อวันท่ี 8 สงิ หาคม 2510 จนถงึ ปจจุบนั มสี มาชิกรวมทัง้ สิน้ 10 ประเทศ ไดแก ประเทศไทย, มาเลเชีย , สาธารณรัฐ ฟลิปปนส , อินโดนีเชีย , สาธารณรัฐสิงคโปร , บรูไนดารุสซาลาม , สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม , สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว , สหภาพพมา และราชอาณาจักรกัมพูชา การกอตั้งมีวัตถุประสงค

136 เพ่ือสรางสันติภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต สงเสริมความรวมมือซึ่งกันและกันอันจะนํามาสู ความมัน่ คงทางการเมืองความเจริญทางเศรษฐกิจ สงั คม และวัฒนธรรม ในยคุ ท่สี ถานการณโลกมกี ารเปล่ียนแปลงไปอยางรวดเรว็ การรวมตัวกนั ของประเทศในกลุมอาเซียน ท้ัง 10 ประเทศ ใหเขมแข็ง จะทําใหประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต สามารถเผชิญกับการ เปล่ียนแปลงและปญ หาไดด ียงิ่ ขน้ึ อกี ทง้ั ยงั เปนการเพมิ่ ขีดความสามารถในการแขงขนั เพราะการที่มสี มาชกิ ถงึ 10 ประเทศ มที าทเี ปน หน่งึ เดียวในเวทรี ะหวา งประเทศ ทาํ ใหอ าเซยี นมคี วามนาเช่อื ถอื และมอี าํ นาจตอรอง ในเวทรี ะหวา งประเทศมากขน้ึ ดงั นั้นในการประชุมผูนําอาเซียน ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2546 ที่บาหลี ผูนํามี ความเหน็ ตรงกนั วาอาเซยี นควรรวมมือกันใหเ หนยี วแนน เขมแขง็ และมัน่ คงยงิ่ ข้นึ จงึ มีการลงนามในปฏิญญาวา ดว ยความรว มมืออาเซียนเพื่อกําหนดใหมกี ารสรางประชาคมอาเซียนขึ้นภายในป 2563 ตอมาไดมีการเลื่อน กําหนดการรวมตัวในป พ.ศ. 2558 โดยประชาคมอาเซียนประกอบดวย 3 เสาหลัก ไดแก ประชาคมเศรษฐกิจ อาเซยี นประชาคมสงั คม – วัฒนธรรมอาเซยี น และประชาคมความมั่นคงอาเซียน ซ่งึ ในทนี่ ี้เราจะเรียนรูเฉพาะ เรือ่ งประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น ประชาคมเศรษฐกิจ (ASEAN Economic Comunity : AEC) เปนการรวมกลุมของประเทศสมาชิก ของอาเซยี นทง้ั 10 ประเทศ ทีเ่ นนใหความสาํ คัญในเร่อื งการสรางความแข็งแกรงทางเศรษฐกิจอยางตอเน่ือง โดยที่ประชุมสุดยอดอาเซียน (ASEAN Summit) ครั้งท่ี 8 เมื่อ เดือนพฤศจิกายน 2545 โดยเห็นชอบให อาเซยี นกําหนดทิศทางการดําเนินงานเพอ่ื มุง ไปสกู ารเปนประชาคมเศรษฐกจิ อาเซยี น เพอ่ื ใหอาเซียนปรบั ปรุง กระบวนการดําเนนิ งานภายในของกลุมอาเซยี นใหม ปี ระสิทธภิ าพยง่ิ ขึ้น ซง่ึ ในการประชุมสุดยอดอาเซียนในป 2546 ผูนาํ อาเซียนไดออกแถลงการณเห็นชอบใหม กี ารรวมตวั ไปสกู ารเปน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนภายใน ป 2558 และเรง รัดการรวมกลุม เพ่ือเปด เสรีสินคา และบริการสาํ คัญใน 12 สาขา ไดแ ก การทอ งเท่ียว การบิน ยานยนต ผลิตภัณฑไม ผลิตภัณฑยาง ส่ิงทอ อิเล็กทรอนิกส สินคาเกษตร ประมง เทคโนโลยีสารสนเทศ สขุ ภาพ และ โลจสิ ติกส 2. ความสาํ คญั ทามกลางบริบททางเศรษฐกิจ การคาและการลงทุนระหวางประเทศที่มีการแขงขันสูงอันสงผล ใหประเทศตา ง ๆ ตอ งปรบั ตัวเองเพอื่ ใหไ ดรับประโยชนจากระบบเศรษฐกจิ โลก รวมถึงการรวมกลมุ การคากัน ของประเทศตา ง ๆ อาทิ สหภาพยุโรป และเขตการคา เสรีอเมริกาเหนอื ผนู าํ ประเทศสมาชิกอาเซียนไดเหน็ ชอบ ใหจัดตั้ง “ประชาคมเศรษฐกิจของอาเซียน” ภายในป 2585 เพื่อที่จะใหภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต มคี วามม่ันคง มัง่ คงั่ และสามารถแขงขันกับภมู ิภาคอนื่ ๆ ได โดยยดึ หลัก ดังนี้ 1. มุงท่จี ะจัดตง้ั ใหอ าเซยี นเปนตลาดเดยี วและเปน ฐานการผลติ รวมกัน 2. มุงใหเกิดการเคลอื่ นยา ยเงนิ ทนุ สนิ คา การบรกิ าร การลงทนุ แรงงานฝมือระหวา งประเทศ สมาชิกโดยเสรี 3. ใหความชวยเหลอื แกประเทศสมาชกิ ใหมข องอาเซียน (ราชอาณาจักรกัมพูชา สาธารณรัฐ ประชาธปิ ไตยประชาชนลาว สหภาพพมา และสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม หรือ CLMV) เพื่อลดชองวาง

137 ของระดบั การพฒั นาของประเทศสมาชิกอาเซียน และชวยใหประเทศสมาชิกเหลาน้ีเขารวมในกระบวนการ รวมตัวทางเศรษฐกิจของอาเซียน สงเสริมใหอาเซียนสามารถรวมตัวเขากับประชาคมโลกไดอยางไมอยูใน ภาวะทเ่ี สยี เปรยี บและสง เสรมิ ขดี ความสามารถในการแขง ขนั ของอาเซียน 4. สงเสริมความรวมมือในนโยบายการเงินและเศรษฐกิจมหภาค การพัฒนาโครงสราง พื้นฐานและการคมนาคมความรวมมือดานกฎหมาย การพัฒนาความรวมมือดานการเกษตร พลังงาน การทองเทย่ี ว การพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ย โดยการยกระดับการศกึ ษาและการพัฒนาฝมือ ประชาคมเศรษฐกจิ ของอาเซียน จะเปนเครอ่ื งมือสาํ คญั ท่จี ะชว ยขยายปริมาณการคาและการลงทุนภายในภูมิภาค ลดการพึ่งพา ตลาดของประเทศในโลกท่ีสาม สรางอํานาจการตอรองและศักยภาพในการแขงขันของอาเซียนในเวที เศรษฐกจิ โลก เพมิ่ สวสั ดกิ ารและยกระดบั ความเปน อยขู องประชาชนของประเทศสมาชกิ อาเซยี น หากอาเซียนสามารถสรา งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนไดสาํ เรจ็ ประเทศไทยจะไดประโยชนจากการ ขยายการสง ออก โอกาสทางการคา และเปด โอกาสการคา บรกิ ารในสาขา ที่ประเทศไทยมีความเขมแข็ง เชน การทองเทยี่ ว โรงแรมและภัตตาคาร สุขภาพ ฯลฯ ซ่งึ อาเซยี นยงั มีความตองการดานการบรกิ ารเหลานี้อีกมาก นอกจากนี้ยังชวยเสริมสรางโอกาสในการดึงดูดการลงทุนโดยตรงจากตางประเทศมายังอาเซียน ซ่ึงจะเพิ่ม อาํ นาจการตอรองของอาเซยี นในเวทกี ารคาโลก และยกระดับความเปนอยขู องประชาชนในอาเซียนโดยรวมให ดีย่งิ ขนึ้ 3. กฎบัตรอาเซียน กฎบัตรอาเซียนเปรียบเสมือนรัฐธรรมนูญของอาเซียนที่จะทําใหอาเซียนมีสถานะเปนนติ ิบุคคล เปนการวางกรอบทางกฎหมายและโครงสรา งองคก รใหก ับอาเซยี น ผนู ําอาเซียนไดล งนามรับรองกฎบัตรอาเซียนในการประชุมสุดยอดอาเซียน คร้ังที่ 13 เมื่อวันที่ 20 พฤศจิกายน 2550 ในโอกาสครบรอบ 40 ป ของการกอตัง้ อาเซียน ณ ประเทศสิงคโปร เพื่อใหประชาคมโลก ไดเห็นถงึ ความกาวหนา ของอาเซียนทจ่ี ะกาวเดินไปดวยกนั อยา งม่ันใจระหวางประเทศสมาชิกท้ัง 10 ประเทศ และถอื เปน ประวตั ิศาสตรจ ะปรบั เปลี่ยนอาเซียนใหเปนองคกรท่ีมีสถานะเปนนิติบุคคลในฐานะที่เปนองคกร ระหวางรฐั บาล ทง้ั นปี้ ระเทศสมาชิกไดใ หสตั ยาบนั เปน กฎบัตรอาเซยี นครบท้งั 10 ประเทศแลว เม่อื วันที่ 15 พฤศจิกายน 2551 ดังนน้ั กฎบัตรอาเซยี นจึงมีผลบงั คับใชตั้งแตว นั ท่ี 15 ธันวาคม 2551 เปนตน ไป วตั ถุประสงคข องกฎบัตรอาเซียน 1. เพ่ือใหองคกรที่มีประสิทธิภาพ มีประชาชนเปนศูนยกลางและเคารพกฎกติกาในการ ทาํ งานมากขึน้ 2. เพื่อเสริมสรางกลไกตรวจสอบเฉพาะและติดตามการดําเนินการตามความตกลงตาง ๆ ของประเทศสมาชิก ใหมผี ลเปน รูปธรรม 3. เพอื่ ปรบั ปรุงโครงสรางการทํางานและกลไกตา ง ๆ ของอาเซยี นใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น และเพ่มิ ความยืดหยนุ ในการแกไ ขปญหา

138 4. ความรวมมอื ดานเศรษฐกจิ ความรว มมอื ดา นเศรษฐกจิ ของอาเซยี นเร่ิมมเี ปาหมายชดั เจนเรม่ิ นาํ ไปสกู ารรวมตวั ทางเศรษฐกิจของ ประเทศในภูมภิ าคอาเซียน นับตั้งแตการจัดต้ังเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) ข้ึนและนับแตน้ันมากิจกรรม อาเซียนไดขยายครอบคลมุ ไปสูทกุ สาขาหลักทางเศรษฐกิจ รวมท้ังในดานการคาสินคาและบริการการลงทุน มาตรฐานอุตสาหกรรมและการเกษตรกรรม ทรัพยสินทางปญญา การขนสง พลังงาน และการเงิน การคลัง เปน ตน ความรว มมอื ทางเศรษฐกิจของอาเซียนทีส่ าํ คัญ มีดงั น้ี 4.1 เขตการคาเสรอี าเซยี น (ASEAN Free Trade Area หรอื AFTA) เขตการคา เสรอี าเซียน หรือ AFTA เปนขอตกลงทางการคาสําหรับสินคาที่ผลิตภายในประเทศ สมาชิกอาเซียนทั้งหมด ทําข้ึนเมื่อป พ.ศ. 2535 มีวัตถุประสงคเพ่ือเพ่ิมขีดความสามารถในการแขงขันของ อาเซียน ในฐานะทเี่ ปน การผลติ ท่ีสําคญั ในการปอ นสนิ คา สูตลาดโลก โดยอาศัยการเปด เสรดี านการคา การลด ภาษี และยกเลกิ อปุ สรรคขอ กดี ขวางทางการคาทีม่ ิใชภ าษี 4.2 เขตการลงทุนอาเซยี น (ASEAN Investment Area หรือ AIA) ที่ประชมุ สุดยอดอาเซยี นครงั้ ท่ี 5 เมอื่ เดือนธนั วาคม 2538 ท่ีกรุงเทพฯ ไดเห็นชอบใหจัดต้ังเขต การลงทุนอาเซียน เปนเขตการลงทุนเสรีที่มีศักยภาพโปรงใสเพื่อดึงดูดนักลงทุนท้ังจากภายในและภายนอก ภูมิภาค ความตกลงครอบคลุมการลงทุนในอุตสาหกรรม 5 สาขา คือ สาขาอุตสาหกรรมการผลิต เกษตร ประมง ปาไม และเหมอื งแร และภาคบริการทเี่ ก่ียวเน่อื งกับ 5 สาขาการผลิตดังกลาว ยกเวน การลงทุนดาน หลกั ทรพั ยและการลงทุนในดา นซงึ่ ครอบคลมุ โดยความตกลงอาเซยี นอ่นื ๆ 4.3 ความรเิ ร่มิ เพ่อื การรวมตวั ของอาเซยี น (Initiative for ASEAN Integration หรอื IAI) การรวมตัวของประเทศสมาชิก เพื่อลดชองวางดานการพัฒนาระหวางประเทศสมาชิกเกา (ไทย มาเลเซยี ฟลปิ ปน ส สิงคโปร บรูไน อินโดนีเซีย) กับสมาชิกใหมของอาเซียน (สหภาพพมา สาธารณรัฐ ประชาธิปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจักรกัมพูชา และสาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม) โดยใหประเทศ สมาชกิ เการวมกันจดั ทําโครงการใหค วามชว ยเหลอื แกป ระเทศใหม ครอบคลมุ 4 ดา น ไดแ ก โครงสรางพ้นื ฐาน การพัฒนาทรพั ยากรมนษุ ย เทคโนโลยีสารสนเทศและการส่อื สาร 4.4 ความรวมมือดา นอุตสาหกรรม (ASEAN Industrial Cooperation Scheme หรอื AICO) ความรวมมือดานอุตสาหกรรมของอาเซียน เปนโครงการความรวมมือที่มุงสงเสริมการลงทุน ในอุตสาหกรรมท่ีใชเทคโนโลยีเปนฐานการผลิต โดยยึดหลักของการใชทรัพยากรรวมกัน การแบงสวน การผลิตตามความสามารถ และความถนดั 4.5 กรอบความตกลงดานการคาบริการ (ASEAN Framework Agreement on Services หรือ AFAS) เปนการกําหนดกรอบการเปดเสรีการคาการบริการในสาขาการบริการตาง ๆ ของอาเซียน โดยจัดทําขอผูกพันในดานการเปดตลาด (market access) การใหการปฏิบัติเยี่ยงคนในชาติ (National Treatment) และดา นอ่ืน ๆ (additional commitments) นอกจากน้ี สมาชกิ อาเซียนยงั ตองเรง รัดเปด ตลาด ในสาขาบรกิ ารที่เปนสาขาสําคัญ 5 สาขา ไดแก สาขาโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศ สาขาสุขภาพ

139 สาขาการทองเทีย่ ว สาขาการบนิ และสาขาบรกิ ารโลจสิ ตกิ ส ท้ังนเ้ี พ่ือใหอาเซียนมีความพรอมในการกาวไปสู การเปน ประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี นในป 2558 ตอไป 4.6 ความรวมมือดานเทคโนโลยีสารสนเทศและอิเล็กทรอนิกส (e-ASEAN Framework Agreement) ผูนําของอาเซียน ทั้ง 10 ประเทศ รวมกันลงนามในกรอบความตกลงดานอิเล็กทรอนิกสของ อาเซียน ซึ่งเปนขอตกลงที่กําหนดแนวทางเสริมสรางความรวมมือระหวางประเทศสมาชิกอาเซียนในดาน เทคโนโลยีสารสนเทศและส่ือสาร (Information Technology and Communication-ICT) เพ่ือพัฒนา เทคโนโลยสี ารสนเทศและส่ือสาร ในภมู ภิ าคใหส อดคลอ งกนั และเปนไปในทศิ ทางเดียวกัน โดยมีมาตรการ ท่คี รอบคลมุ ท้งั 5 ดาน ดังนี้ 1) การพฒั นาเช่อื มโยงโครงสรา งพื้นฐานดานเทคโนโลยสี ารสนเทศของอาเซียน (ASEAN Information Infrastructure) ใหส ามารถตดิ ตอ ถึงกนั ไดอ ยางทวั่ ถึงกนั และดวยความเรว็ สงู 2) การอํานวยความสะดวกดานพาณิชยอิเล็กทรอนิกส (e-Commerce) โดยการออกกฏหมาย และระเบียบดานพาณิชยอิเล็กทรอนิกสที่สอดคลองกับมาตรฐานระหวางประเทศ และมีระบบรักษา ความปลอดภยั ทเ่ี ปนมาตรฐานสากล เพ่อื สรา งความเช่อื มน่ั แกผ บู ริโภค 3) สงเสริม และเปดเสรีดานการคาสินคา บริการ และการลงทุนดานเทคโนโลยีสารสนเทศและ การส่ือสาร (ICT) โดยประเทศสมาชิกอาเซยี นจะยกเลิกภาษีและอุปสรรคทางการคาไมใชภาษสี าํ หรบั สนิ คา ICT 4) สรางสังคมอิเล็กทรอนิกส (e-Society) เสริมสรางความสามารถและพัฒนาอิเล็กทรอนิกส เพอ่ื ประโยชนต อสงั คม 5) สรางรัฐบาลอิเล็กทรอนิกส (e-Government) สงเสริมใหมีการใช ICT ในการบริการของ ภาครัฐใหม ากข้ึน 4.7 ความรว มมือดานการเงนิ การคลัง (Financial Cooperation) เปน กรอบความตกลงความรวมมือท่ีเนนการสรางกลไกการสนับสนุนเก้ือกูลระหวางกันในเรื่อง การเงนิ การคลงั ของประเทศสมาชกิ เพอ่ื ดแู ลสภาวะเศรษฐกิจดานการเงิน 1) อาเซียนไดจัดตั้งระบบระวังภัยอาเซียน (ASEAN Surveillance Process) ข้ึน เม่ือวันที่ 4 ตุลาคม 2541 เพอื่ สอดสองดูแลสภาวะเศรษฐกิจและการเคลื่อนยายเงินทนุ ในภูมิภาค โดยใหมีการหารือและ แลกเปล่ียนขอคดิ เห็นเก่ยี วกบั ภาวะเศรษฐกจิ ในประเทศสมาชิกในภูมภิ าคและในโลก โดยธนาคารพัฒนาเอเชยี (ADB) ไดสนับสนุนและใหความชวยเหลือทางวิชาการและเงินทุนโดยการจัดการฝกอบรมดานเทคนิค แกเจาหนาท่ีประเทศสมาชิก และในการจัดต้ัง ASEAN Surveillance Technical Support Unit ในสาํ นกั งานเลขาธกิ ารอาเซียนเพอื่ สนบั สนุนระบบดังกลา ว 2) การเสริมสรา งกลไกสนบั สนนุ และเกอื้ กลู ระหวางกันในภูมิภาคเอเชียตะวันออก (Enhancing self-help and support mechanism in East Asia) โดยไดกําหนดแนวทางความรว มมอื กบั จีน ญี่ปุน และ เกาหลใี ต ท่สี าํ คัญ ไดแก จดั ทาํ ความตกลงทวิภาคดี า นการแลกเปล่ียนการซื้อ-ขายคืนเงินตราหรือหลักทรัพย

140 ตางประเทศ หารือเกี่ยวกับการจัดต้ังระบบเตือนภัยในภูมิภาคและการแลกเปล่ียนการหารือเกี่ยวกับภาวะ เศรษฐกจิ ในภมู ิภาค 3) ความริเร่ิมเชียงใหม (Chiang Mai Initiative) ซ่ึงไดจัดตั้งขึ้นเม่ือวันที่ 6 พฤษภาคม พ.ศ. 2543 เปนการปรับปรุงความตกลงแลกเปล่ียนเงินตราอาเซียน (ASEAN Swap Arrangement - ASA) ในดานโครงสราง รูปแบบและวงเงิน และใหเสริมดวยเครือขายความตกลงทวิภาคีระหวางประเทศ อาเซียนกับจีน ญี่ปุนและสาธารณรัฐเกาหลี (Bilateral Swap Arrangment-BSA) โดยไดขยายให ASA รวมประเทศอาเซียนทงั้ 10 ประเทศแลว 4.8 ความรวมมอื ดา นการเกษตรและปา ไมของอาเซยี น และอาเซียน + 3 (สาธารณรัฐประชาชน จีน สาธารณรฐั ประชาชนเกาหลี และญป่ี นุ ) เปนโครงการความรว มมอื ระหวา งอาเซยี น และประเทศอาเซียน + 3 (สาธารณรัฐประชาชนจีน สาธารณรฐั ประชาชนเกาหลี และญี่ปุน) ทคี่ รอบคลุมความรวมมือในดานการประมง ปาไม ปศุสัตว พืช และ อาหารการเกษตร เพือ่ สง เสริมความมน่ั คงทางดา นอาหารและความสามารถในการแขงขันของอาเซียนในดาน อาหารและผลผลิตปาไม 4.9 ความรว มมอื ดา นการขนสง เปนกรอบความตกลงที่เนนการอํานวยความสะดวกในการขนสงทั้งสินคาและบริการรวมกัน ระหวางประเทศสมาชกิ ทจ่ี ะสงผลใหส ภาพเศรษฐกจิ โดยรวมในภูมภิ าคเจรญิ เตบิ โตอยางรวดเร็ว 1) โครงการพัฒนาทางหลวงอาเซียน (ASEAN Highway Network Project) ลักษณะของ โครงขา ยทางหลวงอาเซยี น คือ มที างหลวงครอบคลุม 23 สาย ทั่วทง้ั ภมู ภิ าคอาเซยี น และจัดทํามาตรฐานทาง หลวงอาเซยี น (ปายจราจร สญั ญาณ และระบบหมายเลข)ใหเปน แบบเดยี วกนั 2) การอํานวยความสะดวก ในการขนสงสินคาผานแดน มีวัตถุประสงคใหประเทศสมาชิก อาเซียนอนุญาตใหรถยนตขนสงที่จดทะเบียนในประเทศสมาชิกหนึ่งสามารถขนสงสินคาผา นแดน ไปยังอีก ประเทศหน่งึ ได 3) การเปดเสรบี ริการขนสงเฉพาะสนิ คาของอาเซียน มีวัตถปุ ระสงคทจ่ี ะสง เสริมการขนสงสินคา ในอาเซยี นดวยกนั 4) การเปดเสรีบริการขนสงผูโดยสารทางอากาศของอาเซียน เปนการสงเสริมอุตสาหกรรม การทองเทีย่ วและการสง ออกสนิ คา ของไทยและสอดคลองกับนโยบายของรัฐบาลที่ตองการใหมีการเปดเสรี การบนิ และสงเสริมใหป ระเทศไทยเปน ศูนยก ลางการบินในภูมภิ าคน้ดี ว ย 4.10 ความรวมมือดา นพลังงานในอาเซียน (ASEAN Energy Cooperation) เพื่อเสริมสรางความม่ันคงและความย่ังยืนในการจัดหาพลังงาน การใชพลังงานอยางมี ประสิทธิภาพในภมู ภิ าคอาเซยี น และการจัดการดา นความตอ งการพลังงานอยางเหมาะสม โดยคํานึงถึงปจจัย ดา นสภาพสง่ิ แวดลอ ม และการชวยเหลอื กันในการแบงปนปโ ตรเลียมในภาวะฉุกเฉนิ

141 4.11 ความตกลงดา นการทอ งเทีย่ วอาเซยี น (ASEAN Tourism Agreement) เปนความรวมมือเพื่อสงเสริมใหอาเซียนเปนจุดหมายปลายทางการทองเท่ียว โดยเนน ความรว มมอื ใน 7 ดาน คอื การอาํ นวยความสะดวกการเดินทางในอาเซียนและระหวางประเทศ การอํานวย ความสะดวกดานขนสง การขยายตลาดการทองเทีย่ ว การทอ งเท่ยี วท่มี ีคุณภาพความปลอดภัยและความม่ันคง ของการทองเทยี่ ว การตลาดและการสงเสริมรวมกัน และการพัฒนาทรัพยากรมนุษย ซึ่งตอมาการตกลงดาน การทอ งเท่ียวอาเซียนนยี้ งั ไดขยายไปยังประเทศอาเซยี น +3 (สาธารณรัฐประชาชนจีน สาธารณรัฐประชาชน เกาหลี และญปี่ นุ ) เรียกวา “ความรว มมอื ดานการทอ งเทย่ี วในกรอบอาเซยี นและอาเซียน +3 โดยใหประเทศ อาเซยี น +3 เสนอแนวทางความรวมมอื กับประเทศสมาชิกอาเซยี นท่ีชัดเจนเพื่อสง เสริมความรวมมอื ระหวางกนั 5. ประโยชนและผลกระทบตอประเทศไทย 5.1 ประโยชนท ่ีประเทศไทยไดรับจากการเขา รว มประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น หากอาเซียนสามารถสรา งประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนไดสําเรจ็ ตามเปา หมายท่ีตงั้ ไว ประเทศไทย จะไดป ระโยชนห ลายประการ เชน 1) ขยายการสงออกและโอกาสทางการคา จากการยกเลิกอุปสรรคภาษีและท่ีมิใชภาษีจะเปด โอกาสใหส ินคาเคล่ือนยา ยเสรี 2) คาดวาการสง ออกไทยไปอาเซียนจะสามารถขยายตวั ไดไ มตํา่ กวา 18 - 20% ตอป 3) เปด โอกาสการคา บรกิ าร ในสาขาท่ไี ทยมีความเขม แขง็ เชน ทอ งเท่ียว โรงแรมอาหาร และ สขุ ภาพ ทาํ ใหไทยมรี ายไดจากการคาบริการจากตา งประเทศเพมิ่ ข้ึน 4) สรางเสริมโอกาสการลงทุน เมื่อมีการเคลื่อนยายเงินทุนไดเสรีย่ิงขึ้นอุปสรรคการลงทุน ระหวางอาเซยี นจะลดลง อาเซียนจะเปนเขตการลงทนุ ทีน่ า สนใจทัดเทยี มประเทศจีนและอนิ เดีย 5) เพม่ิ พนู ขดี ความสามารถของผูป ระกอบการไทย เม่ือมีการใชทรัพยากรการผลิตรวมกัน/เปน พันธมิตรทางธุรกิจรวมกับอาเซียนอ่ืน ๆ ทําใหเกิดความไดเปรียบเชิงแขงขัน (Comparative Advantage) และลดตนทุนการผลิต 6) เพมิ่ อาํ นาจการตอรองของไทยในเวทีการคาโลก สรางความเช่อื มน่ั ใหประชาคมโลก 7) ยกระดับความเปนอยขู องประชาชนในประเทศ ผลการศึกษา แสดงวา AEC จะทําใหรายได ที่แทจ ริงของอาเซยี นเพม่ิ ขนึ้ รอยละ 5.3 หรือคดิ เปน มลู คา 69 พนั ลา นเหรยี ญสหรฐั ฯ 5.2 ผลกระทบจากประชาคมเศรษฐกิจอาเซยี น ถงึ แมป ระเทศไทยจะไดป ระโยชนจ ากการเขา รว มประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (AEC) แตประเทศไทย กไ็ ดร บั ผลกระทบดว ยเชนกัน เชน 1) การเปดตลาดเสรกี ารคาและบริการยอ มจะสง ผลกระทบตอ อตุ สาหกรรมและผปู ระกอบการ ในประเทศทีม่ ีขดี ความสามารถในการแขงขันต่ํา 2) อุตสาหกรรมและผปู ระกอบการในประเทศตองเรง ปรับตัว