หน่วย1_การปกครองไทย_

ตวั ชี้ตวั วิเคราะหค์ วามสาคญั และความจาเป็ นที่ตอ้ งธารงรกั ษา ไว้ซ่ึงการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย อันมี พระมหากษตั รยิ ท์ รงเป็ นประมุข (ส 2.2 ม.4-6/3)

ระบอบประชาธปิ ไตย • อานาจอธปิ ไตยเป็นอานาจสงู สุดในการปกครองประเทศ เปน็ อานาจทม่ี าจากปวงชน ผู้ปกครองต้อง ไดร้ ับความยินยอมจากประชาชนส่วนใหญ่ในประเทศ • รัฐบาลต้องเคารพสิทธิและเสรีภาพข้ันพน้ื ฐานของประชาชน ตอ้ งไมล่ ะเมดิ สทิ ธิ เวน้ แตเ่ พ่อื รักษาความม่นั คงของชาติ • ประชาชนมีสิทธเิ สมอภาคกันทจ่ี ะได้รบั การบริการจากภาครฐั • รฐั บาลยดึ หลกั นติ ิรฐั เป็นบรรทัดฐานในการปกครองประเทศ และในการแก้ไขประเทศ ไมอ่ อกกฎหมายทม่ี ีผล เป็นการลงโทษบุคคลยอ้ นหลัง

รปู แบบของรฐั รปู แบบของรัฐแบ่งไดเ้ ปน็ ๒ รปู แบบ เอกรฐั หรือรฐั เด่ียว สหพันธรฐั หรอื รัฐรวม

เอกรฐั หรือรฐั เดย่ี ว • รฐั ทมี่ ีรฐั บาลกลางเพยี งรฐั เดยี วใช้อานาจอธปิ ไตย ประเทศท่ีมรี ปู แบบของรัฐเดยี่ ว เชน่ ปกครองดินแดนท้ังหมด อาจมกี ารกระจาย อานาจให้ทอ้ งถน่ิ ได้บรหิ ารกิจการของทอ้ งถ่นิ ได้ • ราชอาณาจักรสเปน ตามทีร่ ฐั บาลเหน็ สมควร • ญีป่ ่นุ • สาธารณรฐั สงิ คโปร์ • ผลดีทเ่ี กิดจากการปกครองรูปแบบน้ี คือ • ราชอาณาจักรไทย มคี วามเปน็ เอกภาพสูง มีความเป็นปึกแผ่นม่ันคง และประหยัดงบประมาณในการบรหิ ารประเทศ

สหพนั ธรฐั หรือรัฐรวม • รฐั ที่มีรัฐบาลสองระดบั คือ รัฐบาลกลางและรัฐบาล ประเทศท่ีมีรูปแบบของรัฐรวม เชน่ ท้องถ่นิ ของแต่ละมลรัฐ รัฐบาลแตล่ ะระดบั จะใช้ อานาจอธปิ ไตยปกครองตามทร่ี ัฐธรรมนญู กาหนดไว้ • สหรฐั อเมรกิ า • สหพันธรัฐรสั เซีย • ผลดจี ากการปกครองรูปแบบนี้ คือ ทาใหก้ ารปกครอง • มาเลเซีย ส่วนท้องถ่ินเปน็ ไปอย่างทว่ั ถึงสามารถแกป้ ญั หาตา่ งๆ ไดอ้ ยา่ งรวดเรว็ ประเทศมคี วามเจรญิ ก้าวหน้า

การปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ์ทรงเปน็ ประมุข • ประมขุ ของประเทศในระบอบประชาธปิ ไตย มรี ูปแบบสาคัญ ๒ รปู แบบ คอื พระมหากษัตรยิ ์ทรงเปน็ ประมขุ และประธานาธิบดี เปน็ ประมุข โดยท้งั ๒ รูปแบบน้ี ประมขุ จะใช้อานาจตามท่รี ฐั ธรรมนูญกาหนดไว้ โดยประเทศท่มี พี ระมหากษตั รยิ ์ทรงเป็นประมขุ พระองคจ์ ะทรงใชอ้ านาจอธิปไตยผ่านสถาบนั การปกครอง ได้แก่ รฐั สภา คณะรฐั มนตรี และศาล โดยมนี ายกรฐั มนตรีเปน็ หัวหนา้ รฐั บาลหรือฝา่ ยบรหิ าร • สถาบันพระมหากษัตริยม์ บี ทบาทสาคัญตอ่ การเมืองการปกครองระบอบประชาธิปไตยในฐานะทีเ่ ป็นสถาบนั ใหค้ วามชอบธรรมแก่ สถาบนั การปกครองอนื่ เป็นสถาบนั ท่อี ยใู่ นฐานะสงู สุดที่จะใหค้ าแนะนาตักเตอื นรัฐบาล อยู่ในฐานะสูงสดุ ในการทจี่ ะแก้ไข วิกฤตการณ์ทางการเมอื งให้ลดความรุนแรงลงหรอื ขจดั ให้หมดไปได้

รฐั สภา พระมหากษัตริย์ ศาล นิตบิ ญั ญตั ิ ตลุ าการ ประชาชน (มอบอำนำจ) รฐั บาล บรหิ าร

อานาจนิตบิ ญั ญัติ การใชอ้ านาจอธิปไตย รัฐสภา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกวุฒสิ ภา อานาจหน้าที่ อานาจหน้าท่ี • เสนอและพิจารณากฎหมาย • พิจารณารา่ งพระราชบัญญัติ • ควบคุมการบริหารราชการแผน่ ดนิ • ควบคุมการบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ • มสี ทิ ธเิ ขา้ ชอ่ื เพ่อื ถอดถอนผดู้ ารงตาแหน่งทางการเมอื ง • ควบคมุ การตรากฎหมายท่ขี ดั ต่อรฐั ธรรมนูญ • ควบคุมการตรากฎหมายท่ีขัดหรือแยง้ ต่อรัฐธรรมนญู • มอี านาจในการถอดถอนผดู้ ารงตาแหนง่ ทางการเมอื ง

อานาจบริหาร คณะรัฐมนตรี อานาจหนา้ ท่ี • กาหนดนโยบายการบริหารราชการแผน่ ดินให้มคี วามเปน็ ระเบียบเรยี บรอ้ ย • รกั ษากฎหมายและความสงบเรยี บรอ้ ยเพ่ือใหป้ ระชาชนปลอดภยั ในการดาเนินชีวิต • ควบคุมข้าราชการประจาให้นานโยบายไปปฏิบตั แิ ละประสานงานกบั กระทรวงตา่ งๆ ใหเ้ ป็นไปในทางเดยี วกนั • ออกมตติ ่างๆ เพ่อื ใหก้ ระทรวง กรมตา่ งๆ ถอื ปฏบิ ตั ิและเป็นแนวทางในการบรหิ ารจดั การ • เสนอกฎหมาย พระราชบัญญัติ พระราชบัญญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญ รวมท้ังออกพระราชกาหนดใหใ้ ชบ้ งั คับ ดงั เชน่ พระราชบัญญตั ิ ในกรณฉี ุกเฉินรีบด่วนมีความจา เปน็ อันมิอาจหลกี เลย่ี งได้ในอนั ทจ่ี ะรกั ษาความปลอดภยั ของประเทศ ให้ประเทศมีความม่ันคง

อานาจตุลาการ ศาลรฐั ธรรมนูญ • พิจารณาร่างพระราชบัญญตั ิที่ผ่านการเห็นชอบจากรัฐสภา ศาล ศาลยตุ ธิ รรม • พจิ ารณาวนิ ิจฉัยบทบญั ญัตแิ หง่ กฎหมาย • พจิ ารณาปัญหาหนา้ ทข่ี ององคก์ รต่างๆ • พจิ ารณาพพิ ากษาคดที ้ังปวง • พจิ ารณาคดีแพง่ และคดอี าญาทมี่ ีการอุทธรณ์ • พิจารณาคดตี ามทก่ี ฎหมายบัญญัติ ศาลปกครอง • พิจารณาคดที ี่เกีย่ วกับการใช้อานาจทางการปกครองตาม กฎหมายตามทกี่ ฎหมายบัญญัติ ศาลทหาร • พิจารณาคดีอาญาซึ่งผู้กระทาผดิ เปน็ บคุ คลที่อยใู่ น อานาจศาลทหาร



ฐานะและพระราชอานาจของพระมหากษัตรยิ ์ รฐั ธรรมนูญบัญญัตวิ ่า “ประเทศไทยมีการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย อันมีพระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ประมขุ ” และ “อานาจอธิปไตยเปน็ ของปวงชนชาวไทย พระมหากษตั ริยผ์ ู้ทรงเปน็ ประมขุ ทรงใช้อานาจน้ันทางรฐั สภา คณะรฐั มนตรี และศาลตามบทบญั ญตั ิแห่งรฐั ธรรมนญู นี้” พระมหากษตั รยิ ข์ องประเทศไทยทรงอย่เู หนือการเมอื ง และทรงมีฐานะและพระราชอานาจตามรฐั ธรรมนูญ ดงั น้ี ๑ ทรงอยู่ในฐานะประมขุ ของประเทศ ๒ ทรงเปน็ กลางและทรงอยเู่ หนือการเมือง ๓ ทรงดารงอยใู่ นฐานะอนั เปน็ ทเ่ี คารพสกั การะ ๔ ทรงเปน็ ตัวแทนของปวงชนชาวไทย ๕ ทรงเปน็ เอกลักษณแ์ ละศนู ย์รวมแห่งความสามัคคี