โครงการจัดทำสื่อการเรียนการสอน เรื่องระบบบัญชีต้นทุน ในรายวิชาการบัญชีต้นทุน (รหัสวิชา3201-2003) ด้วยสื่อออนไลน์

โครงการจดั ทำส่อื การเรียนการสอน เร่ืองระบบบญั ชตี น้ ทุน ในรายวชิ าการบญั ชตี น้ ทนุ (รหัสวิชา3201-2003) ด้วยส่ือออนไลน์ (Project for creating learning and teaching Cost system, Cost accounting1 with online media ) ผ้จู ดั ทำโครงการ นางสาววมิ ลณัฐ มูลตรีภกั ดี รหัสนกั ศกึ ษา 6232010089 นางสาวเสาวลกั ษณ์ ผอมดำ รหัสนักศึกษา 6232010093 กลมุ่ 62ปกบ.3 โครงการน้เี ป็นส่วนหนงึ่ ของการศกึ ษาตามหลกั สูตรประกาศนยี บัตรวิชาชีพชน้ั สงุ (ปวส.) แผนกวชิ าการบัญชี สาขาพาณิชยกรรม ภาคเรยี นท่ี 2 ปีการศึกษา 2563 วทิ ยาลยั เทคนิคพัทลุง

ความหมายของระบบบญั ชตี ้นทุน ระบบบัญชี หมายถงึ ระบบการจัดเก็บข้อมูลทางการเงินอันประกอบด้วยแบบฟอรม์ หรือเอกสารต่างๆ บันทึก ทางการบัญชี รายงาน ตลอดจนวิธีการและอุปกรณ์ต่างๆ ที่นำมาใช้ในการรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับการ ดำเนินงานและการเงินให้แก่ฝ่ายจดั การเพ่ือช่วยให้ฝา่ ยจดั การสามารถปฏิบัติหน้าท่ีอันอยู่ในความรับผิดชอบ ของคนใหล้ ลุ ่วงไปด้วยดีและเพ่ือเสนอข้อมลู แก่บคุ คลภายนอกผู้มสี ่วนเก่ียวข้องในกจิ การเชน่ ผ้ถู อื หุ้นเจ้าหน้ี ระบบบัญชีต้นทุน หมายถึงระบบการจัดเก็บข้อมูลทางด้านต้นทุนโดยอาศัยแบบฟอร์มหรือเอกสารต่าง ๆ ระบบบญั ชีตน้ ทุนมีความสำคัญมากเพราะนอกจากจะเปน็ แหล่งจดั หาข้อมูลต่าง ๆ ใหฝ้ ่ายจัดการแล้วข้อมูลที่ ได้จากระบบบัญชีต้นทุนยังผนวกเข้ากับระบบบัญชีรมของกิจการเพื่อนำไปใช้ในการวดั ผลการดำเนินงานใน รอบระยะเวลาหนึ่งซึ่งฝ่ายบรหิ ารจะได้นำไปใช้ในการตัดสินใจด้านต่าง ๆ เกี่ยวกับการบริหารงานของตนว่า เป็นไปอย่างมีประสทิ ธภิ าพเพยี งใดและยงั ใชเ้ ปน็ หลักในการวางแผนงานในอนาคตอกี ด้วย ดังน้ันการวางระบบ บัญชีตน้ ทุนจึงตอ้ งทำอยา่ งถูกต้องเชื่อถอื ไดแ้ ละการวางระบบบญั ชีที่ดตี ้องเปน็ ระบบท่มี กี ารควบคุมภายในที่ดี ดว้ ย รวมทง้ั ควรเป็นระบบท่ี จัดทำข้นึ สำหรับธรุ กจิ หนงึ่ ธรุ กิจใดโดยเฉพาะ สามารถให้ข้อมูลในลักษณะที่ฝ่าย บริหารต้องการ เข้าใจงา่ ย และไมส่ ้ินเปลืองค่าใช้จา่ ยในการรวบรวมขอ้ มลู มากนัก ประเภทของระบบบัญชตี น้ ทนุ วัตถุประสงค์หลักของการบัญชีต้นทุน คือ การคำนวณต้นทุนสินค้าสำเรจ็ รูปเพื่อใช้ประโยชน์ในการ ควบคุมและตัดสินใจ การคำนวณต้นทุนดังกล่าว นิยมกระทำในรูปของต้นทุนต่อหน่วย การเลือกหน่วยเพ่ือ คำนวณตน้ ทนุ ก็ควรให้สอดคล้องกับลักษณะของผลิตภัณฑ์นนั้ ๆ ระบบการผลิตสนิ ค้าสำเรจ็ รูปโดยอิงลักษณะ ดงั กล่าวมอี ยู่ 2 ระบบ คือ ระบบตน้ ทนุ งานสง่ั ทำและระบบต้นทุนช่วงการผลิต ต้นทุนงานสั่งทํา (job order costing) ใช้สําหรับผลิตสินค้าที่มีลักษณะแตกต่างกันตามรูปแบบ ประเภทที่ลูกค้าต้องการ การคิดคํานวณต้นทุนผลิตภัณฑ์จะแยกแต่ละงาน (job) หรือแต่ละรุ่น (batch) การ คํานวณตน้ ทนุ จะทําเมือ่ งานน้ันทําเสร็จ โดยการนําต้นทุนทงั้ หมดท่ีใช้ในการผลิตหารด้วยจํานวนหน่วยท่ีผลิต ได้ สําหรับงานนั้น ลักษณะการผลิตที่ใช้ต้นทุนงานสั่งทําได้แก่ การผลิตเสื้อผ้าสําเร็จรูป การผลิตภาพยนตร์ งานพิมพ์ การผลิตของชาํ ร่วยรา้ นผลิตเฟอร์นิเจอรส์ ั่งทํา

งานหมายเลข 1 วัตถดุ บิ ทางตรง งานหมายเลข 2 สินค้า ต้นทุนขาย ค่าแรงทางตรง งานหมายเลข 3 สำเรจ็ รูป คา่ ใชจ้ า่ ยในการผลิต คมุ งานระหวา่ งทำ งานหมายเลข 4 ตน้ ทุนขาย ( บัตรต้นทนุ งานส่งั ทำ ) XX XX XX 1 2 3 คุมสินค้าสำเร็จรูป XX XX ภาพที่ 1 ระบบบัญชตี ้นทนุ งานส่ังทำ

ระบบต้นทุนงานช่วงการผลิต (process costing system) เปน็ วธิ ีการคาํ นวณต้นทนุ สินค้าท่ีผลติ โดย การรวบรวมต้นทุนการผลิตแยกตามแผนกผลิตต่าง ๆ ตั้งแต่แผนกแรกถึงแผนกสุดท้าย จนกระทั่งเปน็ สินค้า สําเร็จรูปซึ่งแตกตา่ งจากต้นทุนงานสั่งทําทีค่ ํานวณต้นทุนของสนิ คา้ ทผี่ ลิตแยกตามงานที่ทาํ แต่ละงาน วตั ถุดิบทางตรง แผนก ก สินค้า ต้นทุนขาย คา่ แรงทางตรง แผนก ข สําเรจ็ รูป ค่าใช้จ่ายในการผลิต แผนก ค ( รายงานตน้ ทุนการผลิต ) ก ข งานระหวา่ งทาํ -ก งานระหวา่ งทาํ -ข งานระหวา่ งทํา-ค สนิ ค้าสาํ เรจ็ รูป ต้นทุนขาย XX XX XX XX XX XX XX XX XX ภาพท่ี 2 ระบบบัญชตี ้นทนุ ชว่ งการผลิต

ระบบตน้ ทนุ ทัง้ สองมีขอ้ แตกต่างโดยสรปุ ดงั นี้ รายการ ระบบตน้ ทนุ งานสง่ั ทำ ระบบตน้ ทนุ ช่วงการผลิต 1 ลักษณะสินค้า •มีความหลากหลายแตกตา่ งกนั •มลี กั ษณะเหมอื นๆกนั 2 กระบวนการผลิต •ผลิตตามคำสั่งแต่ละครั้งไปตามจำนวน •ผลิตต่อเนื่องกันไปคราวละเป็น 3 การสะสมข้อมลู ต้นทุน ท่ีลูกค้าตอ้ งการ จำนวนมากเพอ่ื จำหนา่ ยท่วั ไป 4 ต้นทุนต่อหน่อย •แยกแต่ละงานสำหรับจำนวนที่กำหนด •แยกแต่ละแผนกผลิตแล้วนำทุก 5 การรายงานตน้ ทนุ ไว้ แผนกมารวมกัน •ต้นทุนรวมแต่ละงานหารด้วยจำนวน •ต้นทุนของแต่ละแผนกหารด้วย หนว่ ยของงานนนั้ คำนวณเมื่อทำเสร็จ หนว่ ยสำเรจ็ รปู ในแผนกน้ัน •แยกตามงานแต่ละชน้ิ •แยกตามแผนกผลิต

วงจรตน้ ทุน ต้นทุนของสินค้าสำเร็จรูปประกอบด้วยวัตถุดิบทางตรงค่าแรงทางตรงและค่าใช้จ่ายในการผลิตโดย วัตถุดิบจะเคลื่อนย้ายผ่านกระบวนการผลิตพร้อมกับมีการใช้แรงงานและทรัพยากรอื่น ๆ ร่วมทำการแปร สภาพวัตถุดิบให้เปน็ สินค้าสำเร็จรูปต้นทุนทัง้ หมดเหลา่ นี้จะบนั ทึกไว้ในบัญชีต่างๆเพ่ือคำนวณหาต้นทุนสินค้า สำเรจ็ รปู ในภายหลังดงั นั้นระบบบัญชตี ้นทนุ สามารถแบ่งแยกได้เปน็ 2 ข้นั ตอนข้นั ตอนแรกเป็นการเก็บสะสม ข้อมูลต้นทุนโดยจำแนกตามองค์ประกอบพื้นฐานของต้นทุนการผลิตขั้นตอนที่สองเป็นการปันส่วนหรือการ กระจายตน้ ทุนทีเ่ ก็บสะสมในขั้นตอนแรกไปยังหน่วยต้นทุนซึ่งมักเป็นแผนกผลิต ขั้นตอนแรก ขัน้ ตอนทร่ี อง การสะสมข้อมลู ตน้ ทุน การกระจา่ ยตน้ ทนุ ไปยงั หนว่ ยต้นทุน จดั ซื้อวตั ถุดิบ ลงั เก็บ วตั ถดุ ิบ บตั รลงเวลา เบิกใช้ โรงงาน ของ นงาน คา่ แรงงาน จ่ายจริง แผนกผลิตต่างๆ า่ นา้ ่าไฟฟ้า า่ วบ มุ นงาน ลงั เก็บ ่าเสอ่ื มรา า-เ ร่ืองจกั ร สนิ า้ า่ เบยี้ ประกนั ภยั โรงงาน สาเร็จรูป า่ ซ่อมแซมบารุงรกั ษา จำหน่ายให้ เป็นตน้ ลูกค้า ภาพที่ 3 ระบบบญั ชีตน้ ทนุ สำหรบั กจิ การอุตสาหกรรม

ระบบการสะสมตน้ ทุน การสะสมข้อมลู ตน้ ทุนของกจิ การอุตสาหกรรมนั้นสามารถจัดลำดบั ไดเ้ ป็น 4 ขั้นตอนคอื การจัดหาการ ผลิตการเก็บรักษาและการขายซึ่งการรวมข้อมูลในแต่ละขั้นตอนได้นั้นต้องอาศัยเอกสารหลักฐานต่างๆเช่น ใบส่ังซอื้ ใบกำกบั สินค้าใบกำกับภาษใี บสำคญั จ่ายเป็นต้นมาประกอบเปน็ เอกสารเพ่อื บันทึกข้อมูลทางต้นทุนซ่ึง ข้อมูลตน้ ทนุ เหล่าน้กี ็จะนำมาใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ เพอื่ คำนวณต้นทุนของสนิ ค้าคงเหลือเพ่ือใช้เป็นข้อมูล ในการควบคุมวางแผนและตัดสนิ ใจในด้านต่างๆของผู้บริหาร ข้อมูลต้นทุนทีก่ ิจการจะรวบรวมมาได้น้ัน ต้อง อาศัยระบบการสะสมข้อมูลได้ 2 ระบบคือระบบการสะสมต้นทุนแบบสิ้นงวดและระบบการสะสมต้นทุน แบบต่อเน่ือง ระบบการสะสมตน้ ทนุ แบบส้ินงวด เป็นระบบการคิดต้นทุนเมื่อวันส้ินงวดบัญชีเพราะตน้ ทุนของสินค้าคงเหลอื ปลายงวดจะทราบได้โดย การตรวจนบั ในวันสิน้ งวด ดงั น้ัน กจิ การอุตสาหกรรมท่ีใชร้ ะบบน้ีจะทราบตน้ ทุนวัตถุดิบคงเหลือปลายงวดได้ โดยทำการตรวจนับในวันสิ้นงวดและดีราคา จากนั้นจึงคำนวณยอดวัตถุดิบที่เบิกไปใช้ในการผลิตต้นทุนงาน ระหวา่ งทำ และต้นทนุ ของสนิ ค้าสำเร็จรปู ได้ ระบบการสะสมต้นทนุ แบบต่อเนอื่ ง เป็นการสะสมตน้ ทุนท่ีมกั จะใชใ้ นกิจการอุตสาหกรรมโดยสว่ นใหญเ่ นือ่ งจากระบบสามารถเสนอข้อมูล ต้นทุนให้ฝ่ายบริหารใช้ในการตัดสินใจในเรื่องต่างๆเก่ยี วกับการผลิตการควบคุมและการวางแผนลักษณะการ สะสมแบบนี้จะแสดงการเคลอ่ื นไหวของวตั ถุดิบงานระหวา่ งทำและสนิ คา้ สำเรจ็ รูปใหเ้ หน็ อยา่ งชัดเจนว่ารับเข้า เทา่ ใดจ่ายออกเท่าใด และคงเหลืออยู่เทา่ ใด

การบนั ทกึ บัญชตี ามวงจรต้นทุน 1. การบันทึกบัญชีชั้นการจัดหาจะบันทึกบัญชีแยกตามปัจจัยการผลิต 3 ชนิด คือ วัตถุดิบ ค่าแรง และคา่ ใช้จา่ ยในการผลติ และบันทกึ ตามแหลง่ ทม่ี าของตน้ ทุนปจั จยั การผลิตนน้ั ๆ คอื การจดั หาวตั ถุดิบ Dr.วตั ถดุ บิ XX Cr. เจา้ หนี้ XX Dr. า่ แรง XX การจดั หาคา่ แรง Cr. า่ แรง า้ งจา่ ย XX 2. การบันทึกบัญชีชั้นการผลิตเพื่อบันทึกการโอนปัจจัยการผลิตเข้าไปคำนวณต้นทุนการผลิตการ บันทึกบญั ชเี ป็นดังน้ี โอนวัตถุดบิ Dr.งานระหว่างทา XX Cr.วตั ถดุ ิบ XX โอนคา่ แรง Dr.งานระหว่างทา XX Cr. ่าแรง XX โอนค่าใชจ้ ่ายในการผลติ Dr.งานระหวา่ งทา XX Cr. ่าใชจ้ า่ ยในการผลิต XX

3. การบนั ทึกบญั ชีขั้นการเก็บรกั ษา สนิ ค้าสำเร็จท่ีผลติ เสร็จจะโอนเข้าบัญชสี ินค้าสำเรจ็ รูป เพ่ือรอไว้ ขายใหแ้ ก่ลูกคา้ การบนั ทกึ บญั ชีในขนั้ ตอนนี้ คือ Dr.สิน า้ สาเร็จรูป XX XX Cr.งานระหว่างทา 4. การบันทึกต้นทุนของสินค้าที่ขายได้ คือ การโอนต้นทุนของสินค้าที่ขายไดเ้ ข้าบัญชีต้นทุนขายซ่งึ คำนวณได้จากปรมิ าณขายคณู ดว้ ยตน้ ทุนตอ่ หน่อยของสินคา้ สำเรจ็ รปู การบันทึกบญั ชเี ป็นดงั น้ี Dr.ตน้ ทนุ ขาย(รา าทนุ ) XX Cr.สิน า้ สาเรจ็ รูป (รา าทนุ ) XX Dr.เงนิ สด/ลกู หนี้ (รา าขาย) XX Cr.ขายสนิ า้ (รา าขาย) XX

ตัวอย่างที่ 1 ต่อไปนี้เป็นตัวอย่างการบันทึกบัญชีตามวงจรต้นทุนโดยการใช้บัญชีย่อย (Control and Subsidiary Accounts) ประกอบกันทำนองเดยี วกันกบั การใช้บัญชีคุมยอดลูกหน้ีและบัญชีคุมยอดเจ้าหนี้กบั บัญชีลูกหนี้ย่อยและ เจ้าหนี้ย่อย ตามที่ได้กล่าวไว้แล้วขา้ งต้น ตัวอย่างดังกล่าวจะแสดงการบันทึกบัญชที ั้ง 2 วธิ คี ือวธิ ี Periodic และ Perpetual 1. ระหว่างปีกิจการซ้อื วตั ถุดบิ ก. ซงึ่ เป็นวัตถดุ ิบทางตรงเป็นเงนิ เชอื่ 61,000 บาท และวัตถดุ ิบ ข. ซึ่งเปน็ วัตถดุ บิ ทางอ้อม 20,000 บาทภาษมี ูลค่าเพ่ิม 7% 2. จา่ ยคา่ แรงงานไปทั้งหมด 82,500 บาท หกั ภาษี ณ ท่ีจ่าย 10% 3. สง่ คืนวตั ถดุ ิบทางตรงให้ผ้ขู าย 1,000 บาทเพราะชำรุด ภาษมี ูลค่าเพิ่ม 7% 4. เบกิ วตั ถุดิบทางตรง 57,000 บาทและวตั ถดุ ิบทางออ้ ม 11,000 บาทไปใช้ในการผลิต 5. ค่าแรงงานที่จา่ ยไปเปน็ ค่าแรงทางตรง 61,500 บาทท่เี หลือเปน็ ค่าแรงทางออ้ ม 6. จ่ายค่าไฟฟา้ 10,000 บาทค่าใช้จ่ายเบ็ดเตล็ดโรงงาน 52,300 บาทค่าใช้จ่ายในการผลิตบางส่วน ตอ้ งเสยี ภาษมี ูลค่าเพ่ิม 1,800 บาท 7. คา่ เสอื่ มราคาเคร่ืองจกั ร 13,000 บาท 8. โอนคา่ ใช้จ่ายในการผลิตเข้าเปน็ ตน้ ทุนการผลิตตามจำนวนท่เี กดิ ขึ้นจรงิ 9. สนิ คา้ สำเรจ็ รปู ผลิตเสร็จ 168,000 บาทโอนเขา้ คลังเกบ็ สนิ ค้า 10. ต้นทุนสินคา้ ทข่ี ายไป 145,000 บาทบวกกำไรไว้ 30% ของราคาทนุ ภาษีมลู คา่ เพิ่ม 7%

วธิ ี Periodic วิธี Perpetual 1. Dr. ซอ้ื วตั ถดุ ิบ 61,000 1. Dr. ซอ้ื วตั ถดุ บิ 81,000 ภาษซี อ้ื 4,270 ภาษซี อ้ื 5,670 Cr.เจา้ หน้ี 65,270 Cr.เจา้ หน้ี 86,670 Dr. วัตถุดบิ ทางอ้อม 20,000 ภาษซี อื้ 1,400 Cr.เจา้ หน้ี 21,400 2. Dr. คา่ แรงงาน 82,500 2. Dr. คา่ แรงงาน 82,500 Cr.ธนาคาร 74,250 Cr.ธนาคาร 74,250 ภาษีหกั ณ ทจี่ ่าย 8,250 ภาษหี ัก ณ ที่จ่าย 8,250 -- 3. Dr. เจา้ หนี้ 1,070 3. Dr. เจ้าหนี้ 1,070 Cr. ส่งคืนวัตถดุ บิ 1,000 Cr. ส่งคนื วตั ถุดิบ 1,000 ภาษซี ื้อ 70 ภาษีซ้อื 70 4. Dr. งานระหวา่ งทำ 57,000 คา่ ใชจ้ ่ายในการผลิต 11,000 Cr. วัตถุดบิ 68,00 5. Dr. แรงทางตรง 61,500 5. Dr. งานระหว่างทำ 61,500 ค่าแรงทางออ้ ม 21,000 ค่าใชจ้ า่ ยในการผลิต 21,000 Cr. ค่าแรงงาน 82,500 Cr. คา่ แรงงาน 82,500 6. Dr. คา่ ไฟ 10,000 6. Dr.ค่าใช้จา่ ยในการผลิต 62,300 ค่าใช้จา่ ยเบ็ดเตล็ดโรงงาน 52,300 ภาษซี อ้ื 1,800 ภาษีซือ้ 1,800 Cr.ธนาคาร 64,000 Cr. ธนาคาร 64.100 7. Dr. ค่าเสื่อมราคา-เครื่องจกั ร 13,000 7. Dr. ค่าใช้จา่ ยในการผลิต 13,000 Cr. คา่ เสอ่ื มราคาสะสม-เครอื่ งจักร 13,000 Cr. คา่ เส่ือมราคาสะสม-เครอื่ งจกั ร 13,000 8. Dr. งานระหวา่ งทำ 107,300 Cr. ค่าใช้จ่ายในการผลติ 107,300

วิธี Periodic วธิ ี Perpetual 11. Dr. ลกู หนี้ 201,695 9. Dr. สินคา้ สำเร็จรูป 168,000 Cr. ขายสินคา้ 188,500 Cr. งานระหวา่ งทำ 168,000 ภาษขี าย 13,195 10 บนั ทึกต้นทนุ สนิ ค้าท่ีขาย . Dr. ต้นทุนขาย 145,000 Cr. สนิ คา้ สำเรจ็ รูป 145,000 บนั ทกึ ยอดการขายในราคา = 145,000 *130/100 = 188,500 ภาษมี ูลค่าเพมิ่ 7 % = 188,500 * 7/100 = 13,195 รวม = 201,695 11. Dr. ลกู หน้ี 201,695 Cr. ขายสนิ คา้ 188,500 ภาษขี าย 13,195 หมายเหตุ การบนั ทกึ การขายในกรณี Periodic ใหบ้ นั ทึกบัญชเี มอ่ื เกดิ รายการ แตก่ ารปิดบัญชี เพอื่ การคำนวณตน้ ทุนสนิ ค้าสำเร็จรูปและคำนวณต้นทุนขายรวมทัง้ รายการปรับปรุง ให้บนั ทึกในวันส้ินงวด

วธิ ี Periodic วธิ ี Perpetual ปรบั ปรงุ และปดิ บญั ชใี นวนั สนิ้ งวด Dr.วตั ถดุ ิบทางออ้ มใช้ไป 11,000 Cr.วตั ถดุ บิ ทางออ้ ม 11,000 ปดิ บัญชีเกย่ี วกับการผลิตเข้าบัญชตี น้ ทนุ การผลติ Dr. ตน้ ทุนการผลติ 229,800 Cr. ซื้อวตั ถดุ ิบ 61,000 คา่ แรงทางตรง 61,500 คา่ แรงทางออ้ ม 21,000 ค่าไฟฟ้า 10,000 ค่าใช้จา่ ยเบ็ดเตล็ด 52,300 ค่าเสอ่ื มราคา-เครอื่ งจักร 13,000 วตั ถุดบิ ทางออ้ มใช้ไป 11,000 บันทึกวัตถุดิบทางตรงคงเหลือปลายงวดงาน ระหว่างทำปลายงวดและปิดบัญชีส่งคืนวัตถุดิบ เข้าบัญชีตน้ ทุนการผลิต Dr. วตั ถุดิบทางตรง (ปลายงวด) 3,000 งานระหว่างทำ (ปลายงวด) 57,800 ส่งคนื วัตถดุ ิบ 1,000 Cr. ตน้ ทนุ การผลิต 61,800 โอนปดิ บัญชตี น้ ทุนการผลิตและบนั ทึกสนิ คา้ สำเรจ็ รปู คงเหลือปลายงวด เพ่ือคำนวณ ต้นทนุ ขาย Dr. สินคา้ สำเร็จรปู (ปลายงวด) 23,000 ตน้ ทนุ ขาย 145,000 Cr.ตน้ ทุนการผลิต 168,000