ระบบไหลเวียนโลหิต

ระบบการไหลเวยี นนา้ เหลอื ง (Lymphatic vascular system) ระบบน้าเหลืองประกอบด้วย ต่อมน้าเหลือง หลอดน้าเหลือง และน้าเหลือง และอวัยวะน้าเหลอื ง ไดแ้ ก่ มา้ ม ต่อมทอนซิล ตอ่ มไทมัส น้าเหลืองจะไหลไปตาม หลอดน้าเหลืองได้อาศัย การหดตัวของกล้ามเน้ือเรียบที่ผนังของท่อน้าเหลือง การหดตัวของกล้ามเน้ือใกล้เคียง การหดตวั ของลาไส้และแรงดึงดูดภายในทรวง อก

หนา้ ทขี่ องระบบนา้ เหลอื ง1 ทาลายหรือกรองเชอื้ โรคออกจากน้าเหลือง2 สรา้ งเม็ดเลือดขาวพวก (Lymphocyte และ Monocyte)3. สรา้ งภูมิตา้ นทานโรค4. ทาลายเม็ดเลือดท่ีหมดอายุแลว้5. นาสารบางอยา่ งทีไ่ มส่ ามารถผา่ นผนงั หลอดเลอื ดฝอยได้ ผ่านทางหลอด น้าเหลืองเขา้ สู่กระแสเลอื ด6. ชว่ ยดดู ซึมไขมนั ที่ย่อยแล้ว (หลอดนา้ เหลืองที่ลาไส้)

รูป 1.17 ระบบการไหลเวียนน้าเหลืองทีม่ า : Marshall ,Graaff and Fox . 1999 : 694

ระบบไหลเวยี นนา้ เหลอื ง• ระบบไหลเวียนนา้ เหลืองประกอบด้วย นา้ เหลือง หลอดน้าเหลอื ง และตอ่ ม น้าเหลอื ง และอวยั วะนา้ เหลอื ง• นา้ เหลือง เปน็ ของเหลวมคี ุณสมบัติคลา้ ยเลือด มเี มด็ เลอื ดขาวบางชนิด เกิดจากของเหลวทีเ่ หลือตกคา้ งอยู่ในเนื้อเยื่อตา่ งๆ แล้วถกู ดูดกลบั เขา้ ส่หู ลอดน้าเหลือง• หลอดน้าเหลืองเป็นท่อขนาดเล็ก ปลายตันเริ่มต้นจาก Lymphatic capillary Lymphatic vessel , Lymph trunk และ Lymphatic duct ตามลาดับ ภายในมีล้ินเพื่อบังคับให้น้าเหลืองเดินทางไปทางเดียว ท่อน้าเหลืองใหญ่ที่สาคัญ คือ Right lymphatic duct และThoracic duct รับน้าเหลืองจาก Lymph trunk ต่างๆ เข้าสู่หลอดเลือดดาที่รอยตอ่ ระหว่าง Internal Jugular vein และ Subclavian vein ซีกขวาเข้าขา้ งขวา และซีกซ้ายเขา้ ข้างซ้าย



ระบบไหลเวยี นนา้ เหลอื ง (ตอ่ )• ต่อมน้าเหลือง (Lymph node) มีรูปร่างคล้ายเมล็ดถ่ัว อยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ด้าน นูนมีท่อน้าเหลืองเข้า ( Afferent vessel) ด้านเว้ามีท่อน้าเหลืองออก (Efferent vessel ) ต่อมน้าเหลืองทาหน้าท่ีสร้างเม็ดเลือดขาวบางชนิด กาจัด สิ่งแปลกปลอม และสร้างภูมิคุ้มกันโรค นอกจากน้ียังมีอวัยวะน้าเหลืองอื่นที่ทา หน้าที่คล้ายๆ กัน ได้แก่ ม้าม ต่อมไทมัส และต่อมทอนซิลซึ่งมี 3 แห่งคือ ต่อม ทอนซิลทเี่ พดานปาก ทโี่ คนล้ิน และหลอดคอ

แหลง่ ผลติ นา้ เหลอื ง• ในระบบนา้ เหลอื งจะมีแหล่งผลิตนา้ เหลือง ได้แก่ ตอ่ มนา้ เหลอื ง ม้าม ตอ่ มทอนซิล ตอ่ มไทมัส ดงั รายละเอยี ดตอ่ ไปนี้• ต่อมนา้ เหลอื ง (Lymph Nodes) มีรูปร่างคล้ายเมล็ดถ่ัว มีขนาดตั้งแต่เท่าหัวเข็มหมุดไปจนถึงขนาดเท่า เมล็ดถั่วดา พบได้ทั่วไปตามใต้ผิวหนัง และอวัยวะภายใน ต่อมน้าเหลืองใหญ่จะ อยู่เป็นกลุ่ม เช่น ต่อมน้าเหลืองบริเวณรักแร้ และบริเวณขาหนีบ เป็นต้น ถ้ามี การติดเช้ือจะมีอาการบวมโต ต่อมน้าเหลืองมีหน้าท่ีสร้างเม็ดเลือดขาวกรองและ ทาลายสิง่ แปลกปลอมทีเ่ ขา้ ไปในร่างกาย และสร้างภูมิคุ้มกนั โรค



มา้ ม (Spleen)• เป็นต่อมน้าเหลืองท่ใี หญท่ ี่สดุ ของรา่ งกาย ตัง้ อย่บู ริเวณช่องท้องด้านซ้ายใตก้ ะบงั ลม มีสมี ว่ ง มหี นา้ ที่สาคญั คอื• สร้างเมด็ เลอื ดทุกชนดิ ใหแ้ กท่ ารกในครรภม์ ารดา• สร้างเม็ดเลือดขาว ลมิ โฟโซทแ์ ละโมโนโซท์• ทาลายเมด็ เลอื ดแดงท่หี มดอายุแล้วมา้ มจะเกบ็ ธาตเุ หลก็ จาก เม็ดเลือดแดงไวเ้ พ่อื สร้างฮีโมโกลบินอีก• เปน็ คลังเกบ็ เลือดไว้ใชใ้ นภาวะจาเป็น เชน่ เสยี เลอื ด ออกกาลงั กาย• สรา้ งภมู ิคมุ้ กันโรค และทาลายสิง่ แปลกปลอมทเี่ ข้าส่รู า่ งกาย

ตอ่ มทอนซลิ (Tonsil)• ต้งั อยู่สว่ นหลงั ของช่องปาก และคอ ทาหนา้ ทีก่ าจัดสารทีเ่ ปน็ พษิ ตอ่ ร่างกายและ สร้างเม็ดเลอื ดขาว ช่วยทาลายเชือ้ โรคทเ่ี ขา้ สูร่ า่ งกาย ทางระบบทางเดนิ หายใจตอนบน ต่อมทอนซลิ มี 3 แหง่ ตามตาแหนง่ ต่าง ๆ ดังน้ี• ฟาริงเจยี ล ทอนซิล ( Pharyngeal tonsils ) อยู่บรเิ วณด้านหลังของชอ่ งปาก ติดต่อชอ่ งจมูกใกล้ ๆ รเู ปดิ ของท่อยูสเตเซยี น ( Eustachian tube )• พาลาทนี ทอนซิล (Palatine tonsils) พบทเ่ี พดานปากใกลก้ ับลิน้ ไก่ อยู่ 2 ขา้ ง ของลาคอเป็นต่อมทมี่ กี ารอกั เสบไดบ้ ่อย• ลนิ กวล ทอนซิล ( Lingual tonsils ) อยรู่ วมเป็นกลุม่ ๆ ละ 2 แหง่ ชิดกนั อยู่ท่ีโคนลิ้น



ตอ่ มไทมสั (Thymus Gland)• ตั้งอยู่หน้าข้ัวหัวใจ มี 2 กลีบติดกัน แต่ละกลีบมี รูปร่างคล้ายปิระมิด ต่อมไทมัส เจริญเติบโตดีในเดก็ อ่อนจนอายุครบ 2 ปี ต่อจากนั้น จะเจริญช้าจนอายุครบ 14 ปี แล้วค่อย ๆ เล็กลงและมีเนื้อเย่ือตอ่ มน้าเหลืองเข้ามาแทนที่ เน้ือของต่อมจะ หายไปเม่ืออายุ 50 ปี ต่อมไทมัส ทาหน้าท่ีสร้างเม็ดเลือดขาว และให้ภูมิคุ้มกัน โรค ในระยะท่ี เป็นทารกและหลังคลอดใหม่ ๆ นอกจากนี้ ยังทาให้ต่อมเพศ เจรญิ ชา้ ลง หรือไมใ่ หเ้ ป็นหนุ่มสาวเร็วเกินไป

การไหลเวยี นของนา้ เหลอื ง• แรงดันของเนื้อเย่ือท่ีอยู่ข้างนอกท่อน้าเหลืองซึ่งสูงกว่าปกติ จะทาให้น้าเหลือง ไหลเข้าสู่ท่อน้าเหลืองฝอยได้โดยง่าย ดังนั้นถ้าหากแรงดันจากเนื้อเย่ือมีมาก ปริมาณของน้าเหลืองจะถูกสร้างข้ึนมาก และอัตราการไหลเวียนก็จะสูงตามไป ด้วย• การเคล่ือนไหวของร่างกายมีอิทธิพลต่อการไหลเวียนของน้าเหลือง ภายในท่อ ของน้าเหลืองจะมีล้ินอยู่ท่ัวไป ทาให้น้าเหลืองไหลได้ทางเดียวไม่ย้อนกลับมาทาง หลอดน้าเหลืองฝอย ทุกครั้งท่ีกล้ามเน้ือหดตัว ผนังของหลอดน้าเหลืองจะถูกกด ทาให้น้าเหลืองได้รับแรงดัน และไหลเข้าสู่หลอดเลือดดา ดังนั้น จะเห็นว่า ขณะ ออกกาลังกายปรมิ าณของนา้ เหลืองทไ่ี หลเข้าสู่หลอดนา้ เหลืองฝอยของเน้ือเย่ือจะ เพ่ิมมากขน้ึ