Resistor

โรงเรียนมหิดลวิทยานสุ รณ 1 ใบงานที่ 1 เรอ่ื ง การอานคา ความตา นทานจากรหสั ชือ่ -นามสกลุ ………………………………………………………… หอ ง……………………………เลขท.ี่ .............................................. จุดประสงคการเรียนรู 1. สามารถบอกหนวยของตวั ตานทานได 2. แสดงวธิ แี ปลงหนว ยบอกคา ความตา นทานได 3. ทองจํารหัสและแถบสีทีใ่ ชบอกความตา นทานได 4. อา นคาความตา นทานจากรหสั และแถบสีได อปุ กรณการทดลอง 1. ตัวตานทานชนดิ 4 แถบสี คา ตางๆ 2. ตวั ตานทานชนดิ 5 แถบสี คา ตางๆ 3. ตวั ตานทานชนดิ บอกคาเปน ตัวเลขตวั อกั ษร คาตางๆ สาระการเรียนรู ความตานทานไฟฟา (Resistance) คือ การทีส่ สารบางชนดิ สามารถจาํ กดั การไหลของ อิเล็กตรอน เราใชตวั ตานทานในการตดั ทอนการไหลของกระแสไฟฟา ในวงจร ความตานทานใช หนว ยวดั เปนโอหม (Ohm) เขยี นดว ยสญั ญลกั ษณ Ω ความหมายของความตา นทาน 1 โอหม คอื ความ ตา นทานที่ยอมใหก ระแสไฟฟา ไหลผา นได 1 แอมแปร และมแี รงดนั ตกครอมตวั ตา นทาน 1 โวลต ตัวตานทานทผ่ี ลติ ขน้ึ มาใชงาน จะมีขนาดความตา นทานตา งกัน ตง้ั แตค าต่ําๆไปหาคาสงู ๆ การใชหนว ยเพยี งโอหม เพยี งอยางเดยี วไมพ อ เพราะการเขยี นคาความตา นทานมคี วามลาํ บาก เกดิ ความผิดพลาดไดงา ย จงึ มกี ารแบง หนว ยบอกคาความตานทานออกเปน หนว ย มลิ ลิโอหหม (milliOhm ; mΩ) หนว ยกโิ ลโอหม (KiloOhm ; kΩ ) หนว ยเมกะโอหม (MegaOhm ; MΩ ) และหนว ยจกิ ะ โอหม (GigaOhm ; GΩ) โดยเขยี นความสัมพนั ธไดดงั นี้ 0.001Ω = 1x 10-3 Ω = 1 mΩ 0.01Ω = 1x 10-2 Ω = 10 mΩ 0.1Ω = 1x 10-1 Ω = 100 mΩ 1,000 Ω = 1x 103 Ω = 1 kΩ 10,000 Ω = 1x 104 Ω = 10 kΩ 100,000 Ω = 1x 105 Ω = 100 kΩ

โรงเรียนมหดิ ลวทิ ยานสุ รณ 2 1,000,000 Ω = 1x 106 Ω = 1,000 kΩ = 1 MΩ 10,000,000 Ω = 1x 107 Ω = 10 MΩ 100,000,000 Ω = 1x 188 Ω = 100 MΩ 100,000,000 Ω = 1x 109 Ω = 10 GΩ การอานคาความตา นทาน ตวั ตานทานทกุ ตัวตอ งมคี า ความตานทานกาํ กับไว ใชบ อกถึงคา ความตา นทานของตวั ตา นทาน ตัวน้นั การอานคา ความตา นทานมวี ิธีการอา นแบงได 2 วิธี คอื 1. อา นคา ความตา นทานพรอ มคาเปอรเซนตผ ดิ พลาด ไดจ ากตวั เลขตวั อกั ษรที่กาํ กับคา ไวบ น ตัวตา นทานเลย ซ่ึงอาจพมิ พเ ปน คา ความตา นทานอานไดโ ดยตรง หรือพิมพเปนรหสั ท่ี ตองมีการแปลงรหัสออกมาอกี คร้งั 2. อา นคา ความตา นทานพรอมคาเปอรเซนตผ ดิ พลาด เปนแถบสีที่กํากับไวบ นตวั ตานทาน แถบสที ี่กํากบั ไวอาจเปน ชนดิ 4 แถบสี หรอื ชนิด 5 แถบสี การอานคา ความตานทานบอกเปน ตวั เลขตวั อักษร คาความตา นทานบอกเปนตวั เลขตัวอกั ษรสามารถอานได 2 วธิ ี คอื 1. อานคาไดโ ดยตรง จะพมิ พค า ความตานทานลงบนตัวตา นทานโดยตรง ไดแ กต วั ตานทาน แบบเปล่ยี นคาได (Variable resistor) เชน 220Ω 5% อา นคาได 220 โอหม คา ผิดพลาด ± 5 % 100 kΩ K อานคา ได 100 กิโลโอหม คา ผิดพลาด ± 10 % หมายเหตุ ตวั อักษรที่กาํ กับหลงั คา ความตา นทาน เปน คา ความผดิ พลาดคดิ เปนเปอรเซนตใ ช ตัวอกั ษรดงั น้ี อักษร J คา ผดิ พลาด ± 5 % อกั ษร K คา ผดิ พลาด ± 10 % อักษร L คาผิดพลาด ± 15 % อกั ษร M คา ผดิ พลาด ± 20 % 2. อานเปน รหสั จะพมิ พคา ความตา นทานลงบนตัวตานทานเปน รหสั ประกอบดว ยตวั เลขและ ตวั อักษรรวมกนั ตวั เลขมี 3 ตวั บอกถงึ คาความตานทาน ตวั อกั ษรมี 1 ตวั บอกถงึ คาผดิ พลาดของ ความตา นทาน เชน

โรงเรยี นมหิดลวิทยานสุ รณ 3 473 J อานคา ได 47,000 Ω = 47 kΩ ผิดพลาด ± 5 % คาผดิ พลาด บอกจาํ นวนเลขศูนย ทีเ่ ตมิ ตัวตั้งหลักที่ 2 ตวั ตง้ั หลักท่ี 1 หมายเหตุ ตวั อกั ษรบอกคาความผิดพลาดใชตัวอักษรดงั น้ี อักษร F คา ผดิ พลาด ± 1 % อกั ษร G คา ผดิ พลาด ± 2 % อกั ษร J คา ผดิ พลาด ± 5 % อักษร K คาผิดพลาด ± 10 % 3. การอานคาความตา นทานบอกเปนแถบสี การอา นคาแถบสีสามารถอา นไดต ามแถบสีทีก่ ํากบั ไว พรอมแถบสีตัวคณู และแถบสี เปอรเ ซนตผ ิดพลาด แถบสที ่กี าํ กบั ไวม ี 2 แบบคอื 1. แบบ 4 แถบสี ดังตาราง แถบที่ 1 แถบท่ี 2 แถบท่ี 3 แถบที่ 4 ตัวตัง้ หลกั ท่ี 1 ตัวต้ังหลกั ท่ี 2 ตวั คูณ(จาํ นวนศนู ย) คาผดิ พลาด(Tolerance)

โรงเรียนมหดิ ลวิทยานุสรณ 4 ตัวอยา ง แถบสีที่ 1 2 3 4 สี นํา้ ตาล แดง แดง ไมมีสี แถบท่ี 4 ไมมสี ี ตวั เลข 1 2 x100 ± 20 % แถบท่ี 3 แดง แถบที่ 2 แดง แถบท่ี 1 น้ําตาล อานคา ได 1,200Ω = 1.2 kΩ ผดิ พลาด ± 20 % 2. แบบ 5 แถบสี การอานแถบสใี หอา นแถบสีท่ีอยใู กลขาตวั ตา นทานมากท่ีสดุ เปนแถบสี ที่ 1 เรียงลาํ ดบั เปน แถบสที ่ี 2 และแถบสที ี่ 3 ทั้ง 3 แถบสีนเี้ ปน ตัวเลขที่อา นไดโ ดยตรง สวนแถบท่ี 4 เปนตวั คณู หรอื จาํ นวนศนู ย (0) ทต่ี องเติมเขา ไป และแถบสที ี่ 5 เปน คาผดิ พลาด แสดงดังตาราง สี แถบสีที่ 1 แถบสที ี่ 2 แถบสที ่ี 3 แถบสที ่ี 4 แถบสที ี่ 5 ตวั ตงั้ หลักท่ี 1 ตัวตงั้ หลกั ท่ี 2 ตวั ตง้ั หลกั ที่ 3 ตวั คูณ(จํานวน คาผดิ พลาด อักษร ศนู ย) ดํา 0 0 0 1 - - ±1% F นาํ้ ตาล 1 1 1 10 ±2% G - แดง 2 2 2 100 - - - D สม 3 3 3 1,000 ±0.5% C ±0.25% B เหลอื ง 4 4 4 10,000 ±0.1% - ±0.05% - เขียว 5 5 5 100,000 - J ±5% K นเงิน 6 6 6 1,000,000 ±10% มวง 7 7 7 - เทา 8 8 8 - ขาว 9 9 9 - ทอง - - - 0.1 เงนิ - - - 0.01

โรงเรยี นมหดิ ลวทิ ยานุสรณ 5 ขั้นตอนการทดลอง 1. อา นคาแถบสที กี่ ําหนดใหใ นตารางที่ 1 อานคา และบันทกึ คาไวใ นตารางใหถกู ตองสมบูรณ จงเติมคา ความตา นทานในตาราง ตารางที่ 1 ลาํ ดับ สีที่ 1 สที ี่ 2 สที ี่ 3 สีท่ี 4 คาท่อี า นได คาทีถ่ กู ตอ ง ผิดพลาด 27 x 10,000 270 kΩ ± 5% 0 แดง มว ง เหลอื ง ทอง 56 x 0.1 5.6 Ω ± 20% 00 เขียว น้ําเงนิ ทอง - 1 นาํ้ ตาล แดง แดง เงิน 2 แดง มวง สม ทอง 3 นํา้ เงนิ เทา เหลือง ทอง 4 สม สม นํา้ ตาล ทอง 5 เหลอื ง มวง ทอง เงนิ 6 เขียว นํา้ เงนิ แดง - 7 เทา แดง นํา้ ตาล - 8 สม ขาว ดาํ เงนิ 9 นํา้ ตาล เขียว เหลือง ทอง 10 แดง แดง ทอง เงิน 11 นาํ้ ตาล เทา สม ทอง 12 เขยี ว ดํา แดง - 13 เหลือง มวง เขียว ทอง 14 สม ดํา น้ําตาล เงิน 15 แดง แดง น้ําเงนิ -

โรงเรียนมหิดลวทิ ยานุสรณ 6 2. อานคาแถบสีทก่ี าํ หนดใหใ นตารางท่ี 2 อานคาและบนั ทึกคา ไวใ นตารางใหถกู ตอ งสมบูรณ ตารางท่ี 2 สีที่ 5 คาทอี่ าน คา ที่ถูกตอง ผดิ พลาด ลําดับ สที ่ี 1 สที ่ี 2 สีท่ี 3 สีท่ี 4 ได 0 สม ขาว เขยี ว แดง น้ําตาล 395 x 100 39.5kΩ ± 1% 148 x 0.01 1.48 Ω ± 2% 00 น้ําตาล เหลือง เทา ทอง แดง 1 แดง แดง สม ดํา แดง 2 สม สม เขยี ว แดง นา้ํ ตาล 3 เหลอื ง เขียว ขาว สม นํา้ ตาล 4 นํา้ ตาล แดง แดง เงนิ แดง 5 เขียว น้ําเงิน แดง น้าํ ตาล นา้ํ ตาล 6 เทา แดง น้าํ เงนิ น้ําตาล แดง 7 เขียว เหลือง ขาว แดง แดง 8 สม ดํา นํ้าตาล สม น้าํ ตาล 9 มว ง เขยี ว ดาํ ทอง เขียว 10 นา้ํ ตาล ดํา แดง เหลือง แดง 11 แดง สม มว ง นา้ํ ตาล เขยี ว 12 ขาว สม นาํ้ ตาล แดง นา้ํ ตาล 13 สม เหลอื ง เทา ดาํ น้ําตาล 14 เขียว ขาว ดํา เงนิ แดง 15 แดง แดง เหลอื ง เขียว เขียว สรุปผลการทดลอง .................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................