ปฐมวัย

คมู่ อื การจัดการเรยี นรู้สทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย ข้อเสนอแนะ ในขณะที่นักเรียนเล่นเกมจับคู่สถานที่ กับกิจกรรมในชุมชน ครูคอยแนะน�ำ ช่วยเหลือ และร่วม สนทนาพดู คยุ กบั นกั เรยี นในระหวา่ งการเลน่ เกมไดโ้ ดยอาจจะซกั ถามนกั เรยี นไดว้ า่ หากเราไมป่ ฏบิ ตั กิ จิ กรรม ต่าง ๆ ที่มตี ามสถานท่ใี นชุมชนตามกฎ กตกิ า จะท�ำใหช้ ุมชนของเราเป็นอย่างไร 100

คมู่ ือการจัดการเรยี นรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 4 ชมุ ชนน่าอยู่ เวลา 45 นาที สาระการเรยี นรู้ : บคุ คลและสถานทีร่ อบตัวเด็ก กิจกรรมเคลอื่ นไหวและจังหวะ : ลกู โปง่ สามัคคี กจิ กรรมที่ 1 ลูกโป่งสามคั คี จุดประสงค ์ เพื่อให้นกั เรียน 1. ควบคุมและประเมินเกี่ยวกับระยะ น�้ำหนัก แรง ความเร็ว ความเร่ง ให้สอดคล้องกับ การเคล่อื นไหว 2. เคลื่อนไหวร่างกายและใช้อวัยวะต่าง ๆ ประสานสัมพันธ์กัน รวมถึงการควบคุมการทรงตัว ขณะปฏิบัตกิ จิ กรรม 3. ปฏบิ ัตติ นไดต้ ามกฎ กติกาและขอ้ ตกลง 4. มีสว่ นร่วมในการปฏิบตั กิ จิ กรรมร่วมกบั เพ่ือนในชน้ั เรียนดว้ ยความเพลิดเพลิน สนุกสนาน 5. รู้จักบทบาทหน้าทีข่ องตนต่อการท�ำกจิ กรรมรว่ มกับผู้อนื่ ขัน้ ตอนการด�ำเนินกจิ กรรม 1. นักเรียนเคลอ่ื นไหวร่างกายอยา่ งอิสระประกอบเพลงบรรเลง “Music Box Dancer” 2. ครูอธิบายขั้นตอนการเล่นกิจกรรม “ลูกบอลสามัคคี” โดยให้นักเรียนออกมาร่วมสาธิตให้ เพอ่ื นดู ดงั นี้ 2.1 แบ่งนักเรยี นเปน็ กลมุ่ ๆ ละ 4-5 คน พรอ้ มรบั ผ้ากลุ่มละ 1 ผืน ใหส้ มาชิกในกลมุ่ ชว่ ยกนั จับผ้าให้กางออก 2.2 วางลกู โป่ง 1 ใบ ลงบนผา้ ของแต่ละกล่มุ แล้วใหท้ ดลองชว่ ยกนั โยน - รบั ลูกโปง่ ดว้ ยผา้ โดยไมใ่ หต้ กพนื้ 2.3 นักเรยี นแตล่ ะกลมุ่ โยน - รับ ลกู โปง่ ประกอบเพลงบรรเลง “Music Box Dancer” 2.4 ครเู พมิ่ จ�ำนวนลกู โป่ง จาก 1 ลูก เปน็ 2, 3 ลูก ตามล�ำดับ 3. นักเรียนร่วมกันปฏิบัติกิจกรรม โดยมีข้อตกลงเบ้ืองต้น คือ แต่ละกลุ่มเคล่ือนที่ด้วยความ ระมดั ระวงั รักษาลกู โปง่ ไมใ่ ห้ตกพนื้ 101

ค่มู อื การจัดการเรียนรูส้ ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั 4. นกั เรยี นและครูร่วมกนั สรุปเกี่ยวกับส่ิงทีไ่ ด้เรียนรู้ ไดแ้ ก่ 4.1 การควบคุมและประเมินเกี่ยวกบั ระยะ นำ้� หนัก แรง ความเรว็ ความเรง่ ให้สอดคลอ้ งกบั การเคลื่อนไหว 4.2 การเคล่อื นไหวรา่ งกายและใชอ้ วัยวะสว่ นต่าง ๆ ไดป้ ระสานสัมพันธก์ ัน 4.3 การปฏิบัตติ นตามกฎ กติกา และข้อตกลง 4.4 การมสี ว่ นร่วมในการปฏิบัตกิ ิจกรรมร่วมกับเพ่ือนในช้ันเรียน 4.5 ประโยชนข์ องการเคลื่อนไหวรา่ งกายอยา่ งถกู วธิ ี 4.6 การปฏบิ ัติหน้าที่ของสมาชิกกลมุ่ ใหเ้ ปน็ ไปตามกฎ กติกา สอื่ /แหลง่ การเรยี นรู้ 1. เพลงบรรเลง Music Box Dancer โดยสบื ค้นจากระบบออนไลน์ 2. ลูกบอลยาง 3. ผา้ การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตการสนทนา การแสดงความคดิ เหน็ 2. สงั เกตพฤตกิ รรมและจดบนั ทึก 102

คู่มือการจัดการเรียนรสู้ ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั หน่วยการเรยี นรทู้ ่ี 4 ชมุ ชนน่าอย ู่ เวลา 40 - 45 นาที สาระทคี่ วรเรียนรู้ : บุคคลและสถานทีร่ อบตัวเดก็ กจิ กรรมเสริมประสบการณ์ : หนนู อ้ ยนักอาสา กจิ กรรมที่ 2 หนูน้อยนักอาสา จดุ ประสงค ์ เพอ่ื ให้นกั เรยี น 1. รหู้ น้าท่ีของตนเองและผ้อู ่ืนในการปฏิบตั ิตนในชุมชน 2. มจี ติ สาธารณะและการอยู่ร่วมกนั กบั ผ้อู ื่น ขัน้ ตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. ครนู �ำภาพเหตกุ ารณ์ 2 เหตกุ ารณม์ าใหน้ กั เรยี นดแู ละรว่ มสนทนา เกยี่ วกบั ชมุ ชนทนี่ า่ อยมู่ คี วาม เปน็ ระเบยี บเรยี บร้อยและ ชมุ ชนทสี่ กปรกไม่นา่ อยู่ 2. ครูถามค�ำถามปลายเปิดกับนักเรยี น ๆ ดังนี้ 2.1 ภาพเหตกุ ารณ์ ท้งั 2 ภาพน้เี ป็นอยา่ งไร 2.2 นกั เรียน คดิ ว่าชมุ ชนทัง้ สองแบบน้ี เหมอื นหรือแตกตา่ งกันอยา่ งไร 2.3 ถา้ นักเรยี นอยู่ในชุมชนท่ี 1 นกั เรียน จะร้สู ึกอย่างไร 2.4 ถา้ นักเรียนอยใู่ นชุมชนที่ 2 นกั เรยี น จะรสู้ ึกอยา่ งไร 2.5 เราจะมวี ธิ ีการท�ำให้ชุมชนของเรานา่ อยู่ได้อยา่ งไร 2.6 เราจะมวี ิธีการปฏบิ ตั ิตนอย่างไร ท่ีจะท�ำให้ชมุ ชนของเรานา่ อยู่ 3. นักเรียนและครูร่วมกันสนทนาวิธีการที่ท�ำให้ชุมชนน่าอยู่ ตัวอย่างเช่น ทุกคนในชุมชนต้อง รู้หน้าที่ของตนเอง ต้องช่วยกันดูแลรักษาสาธารณประโยชน์และส่ิงแวดล้อมในชุมชน การดูแลช่วยเหลือ เก้ือกลู ซง่ึ กันและกนั เป็นต้น 4. ครใู หน้ กั เรียนน�ำเสนอวธิ ีการที่ท�ำให้ชุมชนน่าอยู่ และวาดรูปลงในกระดาษ 103

ค่มู ือการจดั การเรยี นรสู้ ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 5. ครูสร้างสถานการณ์จ�ำลองว่า ถ้าเราจะไปเป็นจิตอาสาพัฒนาชุมชน นักเรียน ๆ ในชั้นเรียน อยากจะท�ำอะไร 6. นักเรียนแสดงความคดิ เห็น จากนั้นครอู าจพานักเรยี นไปส�ำรวจบริเวณชุมชนเพอ่ื เปน็ จิตอาสา พัฒนาชมุ ชนรว่ มกนั สอื่ /แหล่งการเรยี นรู้ 1. บัตรภาพ (ชมุ ชนที่น่าอยมู่ คี วามเป็นระเบียบเรยี บร้อย, ชุมชนทีส่ กปรกไม่นา่ อยู่) 2. กระดาษ A4 3. สไี ม้ ดนิ สอ สเี ทยี น การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตการสนทนาและการตอบค�ำถาม 2. สงั เกตการน�ำเสนอผลงาน 3. สงั เกตพฤติกรรมในการท�ำกิจกรรม ข้อเสนอแนะ 1. ครสู ามารถท�ำเปน็ โครงการเพอื่ ตอ่ ยอดจากกจิ กรรมในชน้ั เรยี นได้ โดยท�ำรว่ มกบั ชมุ ชน หรอื อาจ เชิญวิทยากรในท้องถ่ินมาเรียนรู้ร่วมกัน เพื่อปูพื้นฐานและปลูกฝังให้นักเรียนรักชุมชน บ้านเกิดของตนเอง โดยปลกู ฝงั ใหน้ กั เรยี นรกั ชมุ ชน ภมู ใิ จชมุ ชนของตนเองดว้ ยการปฏบิ ตั ติ นตามวฒั นธรรมและประเพณที ดี่ งี าม ของชุมชน ตลอดจนช่วยกันรกั ษาสถานทแ่ี ละสิ่งแวดล้อมของชุมชนใหม้ ีสภาพที่ดีสบื ไป 2. ครสู ามารถเล่าหรืออธิบายใหน้ ักเรยี นฟงั เพ่อื ท�ำความเข้าใจหวั ข้อตอ่ ไปนี้ 2.1 ลักษณะของการอยู่ร่วมกันในชุมชนอย่างมีความสุข เช่น ร่วมมือกันท�ำกิจกรรมต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อสังคมท่ีอาศัยอยู่ ประกอบอาชีพท่ีสุจริต มีน�้ำใจ รักใคร่สนิทสนมกันมีคุณธรรม จริยธรรม ฯลฯ 104

ค่มู อื การจัดการเรียนรู้สทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย 2.2 การปฏิบัติตนของสมาชิกในชุมชน จะต้องมีความสัมพันธ์ท่ีดีต่อกันในด้านต่าง ๆ เช่น การรหู้ นา้ ทต่ี นเอง การพงึ่ พาอาศยั กนั การชว่ ยเหลอื กนั มคี วามสามคั คแี ละรว่ มมอื กนั พฒั นา ชมุ ชนใหเ้ จรญิ กา้ วหนา้ ชมุ ชนกจ็ ะนา่ อยสู่ มาชิกในชมุ ชนก็มีความสงบสุข ความรูส้ �ำหรบั ครู ครสู ามารถปลูกฝังให้นกั เรียนรักชมุ ชนผ่านกจิ กรรมการเรยี นรู้ ไดด้ ังน้ี 1. เล่าเรื่องชุมชนท่ีนักเรียนอยู่ ตามสภาพจริงให้ฟัง เร่ืองต�ำแหน่งที่ต้ังของบ้านนักเรียน และ เพื่อนบา้ น มชี อ่ื เรยี กให้ร้จู ักกัน เช่น หมูบ่ า้ นสันยงู หมบู่ า้ นทา่ งิ้ว หมูบ่ ้านคลองแคว เปน็ ตน้ ให้นักเรยี นได้เหน็ สง่ิ แวดลอ้ มรอบชุมชน บอกวธิ ีการรักษาสภาพ แวดล้อม เชน่ ไมท่ ิง้ เศษขยะ ลงในแม่น�้ำ ถนน สวนสาธารณะ ฯลฯ 2. พานกั เรยี นไปทัศนศกึ ษาสถานทีต่ ่าง ๆ ในชุมชน (ตามแตโ่ อกาส และความเหมาะสมของวัย นกั เรยี น) เชน่ วดั โรงพยาบาล รา้ นค้า ตลาดสด ไปรษณีย์ ฯลฯ ใหไ้ ด้รว่ มกจิ กรรมจากสถานท่ีนน้ั ๆ เช่น ถวายอาหารเพลให้พระสงฆ์ ร้องเพลงสวดในโบสถ์ ร่วมปลูกต้นไม้ในท่ีสาธารณะในโอกาสวันส�ำคัญต่าง ๆ เปน็ ต้น 3. เลา่ นทิ านทอ้ งถน่ิ หรอื นทิ านประจ�ำถนิ่ ซงึ่ เปน็ เรอ่ื งทนี่ า่ สนใจเลา่ สบื ทอดกนั มา อาจจะเปน็ เรอ่ื ง ท่เี กดิ ขึน้ จริง หรอื อธิบายความเป็นมาของส่งิ ทอี่ ยใู่ นทอ้ งถนิ่ นัน้ เช่น เรือ่ งภูเขา เกาะ หิน ถำ�้ บุคคลในทอ้ งถิน่ สถานท่ีทคี่ นสร้างขนึ้ น�ำมาเลา่ ให้ลกู ฟัง เชน่ นิทานเรอ่ื ง เกาะหนู เกาะแมวทจ่ี งั หวัดสงขลา เร่ืองพระรว่ ง ท่ีเกิดขึ้นท่ีจังหวัดสุโขทัย เร่ืองพระปฐมเจดีย์ที่จังหวัดนครปฐม เป็นต้น ส�ำหรับการเล่าให้นักเรียนปฐมวัย ฟังนิทานท้องถ่นิ นนั้ ครจู ะเลา่ สนั้ ๆ แต่ใหไ้ ดใ้ จความเพ่ือใหน้ ักเรียนเข้าใจได้ โดยมภี าพประกอบของสถานท่ี น้ัน ๆ 4. น�ำนกั เรยี นรว่ มกิจกรรมต่าง ๆ ของชมุ ชนตามความเหมาะสม พร้อมบอกถงึ เหตุผลท่เี ราปฏิบตั ิ กิจกรรมเหล่าน้ัน เช่น การร่วมประเพณีลอยกระทง การแห่เทียนพรรษา การตักบาตรเทโว วันสงกรานต์ ไปรดน�้ำผเู้ ฒา่ ผู้แก่ เปน็ ตน้ ซึง่ แก่นแทข้ องประเพณดี ังกลา่ วคอื การแสดงความกตญั ญูตอ่ ผมู้ พี ระคุณ 105

คู่มอื การจัดการเรยี นรู้สทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย 5. จัดหาหนังสือภาพเก่ียวกับชุมชนของนักเรียนมาอ่านให้ฟังหรือให้นักเรียนอ่าน และจัดไว้ที่มุม หนังสือ กระตุ้นให้นักเรียนสนใจด้วยบอกคุณค่า ปลูกฝังความรักหวงแหน และวิธีการอนุรักษ์สิ่งเหล่าน้ัน ใหค้ งอยูใ่ นชุมชนสบื ต่อไป 6. รอ้ งเพลงประจ�ำชุมชนหรอื ทอ้ งถิ่นให้นกั เรียนฟงั อาจจะเปน็ เพลงพนื้ บ้าน เพลงกล่อมนกั เรยี น เพลงร้องประกอบการเลน่ ฟงั ขา่ วจากโทรทัศน์ อ่านข่าวจากหนงั สอื พมิ พ์ทอ้ งถน่ิ หรอื ชวนดูภาพทีเ่ กย่ี วกบั ชมุ ชนตามความเหมาะสม เชน่ ขา่ วกจิ กรรมชมุ ชน ขา่ วการแขง่ ขนั กฬี า ขา่ วการท�ำบญุ ตามประเพณี เปน็ ตน้ 7. น�ำนักเรียนไปเย่ียมชมงานประดิษฐ์หรืองานผลิตจากภูมิปัญญาท้องถิ่น แสดงความช่ืนชม และน�ำของชุมชนมาใช้ ให้เห็นคณุ คา่ ของคนในชมุ ชน ซึ่งปัจจบุ นั เรารูจ้ กั ในชือ่ สินคา้ OTOP ได้แก่ อาหาร พ้ืนบ้าน เช่น ขนมหม้อแกง ขนมทุเรียนกวน กล้วยตาก ฯลฯ สมุนไพรไทย เคร่ืองใช้จักสาน ผ้าทอมือ เปน็ ต้น น�ำนกั เรยี นไปพิพิธภณั ฑสถานในชมุ ชน หรอื ชมศลิ ปะของชมุ ชนตามโอกาส เชน่ การแสดงมโหรสพ ภาพจิตรกรรมฝาผนงั ท่ีวดั ต่าง ๆ แหลง่ ทมี่ า ผ้ชู ว่ ยศาสตราจารย์ บบุ ผา; (2555). สอนลกู เร่ืองชมุ ชน (Community) บทความจากเว็บไซต์ taamkru.com. โดยสบื คน้ จากระบบออนไลน์ 106

คมู่ ือการจดั การเรยี นรู้สิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย หนว่ ยการเรยี นรทู้ ี่ 4 : ชมุ ชนน่าอยู่ เวลา 50 นาที สาระท่ีควรเรยี นรู้ : บคุ คลและสถานท่ีรอบตัวเดก็ กจิ กรรมสรา้ งสรรค์ : หนูนอ้ ยนกั พฒั นาชุมชน กจิ กรรมท่ี 3 หนนู อ้ ยนกั พัฒนาชมุ ชน จดุ ประสงค ์ เพือ่ ใหน้ ักเรียน 1. พฒั นาทกั ษะกระบวนการคดิ สร้างสรรค์ และจินตนาการ 2. พฒั นาทักษะการกล้าแสดงออกการถา่ ยทอดผลงานตามความคดิ ของตนเอง 3. พัฒนากล้ามเนอ้ื เล็กและฝึกการประสานสัมพันธร์ ะหว่างมอื กบั ตา 4. เชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างงานศิลปะกับการเรียนรู้หน้าที่ของตนเองและผู้อื่นในการ ปฏบิ ัตติ นเป็นสมาชกิ ที่ดขี องชมุ ชน ขั้นตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. ครแู ละนกั เรยี นรว่ มรอ้ งเพลงชมุ ชนนา่ อยู่ (ท�ำนองเดยี วกบั โรงเรยี นของเรานา่ อย)ู่ โดยครนู �ำรอ้ ง เพลง 1 - 2 รอบแลว้ ใหน้ กั เรยี นร้องเพลงตาม 2. นักเรียนและครูร่วมกันสนทนาสาระส�ำคัญในบทเพลง โดยครูใช้ค�ำถามปลายเปิดกระตุ้น การเรียนรู้ของนกั เรยี น ดงั น้ี 2.1 นกั เรียนฟังเพลงชมุ ชนของเราน่าอยูแ่ ลว้ รู้สกึ อยา่ งไร 2.2 นกั เรยี นมีส่วนรว่ มในการท�ำให้ชุมชนของเราน่าอยไู่ ดอ้ ย่างไรบา้ ง 3. นักเรียนและครูร่วมกันสนทนา โดยอธิบายเช่ือมโยงสถานที่ต่าง ๆ ในชุมชน เช่น โรงเรียน ทอ่ี ยอู่ าศยั รา้ นคา้ หรอื ตลาด โดยสมาชกิ ทกุ คนมคี วามสมั พนั ธก์ นั ในการปฏบิ ตั หิ นา้ ทขี่ องตนเองเพอ่ื ใหช้ มุ ชน มีความน่าอยู่ เช่น การรกั ษาความสะอาดชุมชน การมจี ติ อาสาช่วยเหลือสมาชกิ ในชมุ ชน การปฏบิ ัตติ นเป็น สมาชกิ ทด่ี ขี องชมุ ชน และการเรยี นรสู้ ทิ ธหิ นา้ ทข่ี องตนเองและผอู้ น่ื ในการปฏบิ ตั ติ นเปน็ สมาชกิ ทดี่ ขี องชมุ ชน รวมถึงแนวทางการพฒั นาและดแู ลชุมชนใหม้ ีความน่าอยู่ 107

คมู่ ือการจดั การเรียนร้สู ิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย 4. นักเรียนและครูร่วมสนทนาสร้างข้อตกลงการในการร่วมกิจกรรมสร้างสรรค์ โดยเชื่อมโยง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมกบั สทิ ธหิ นา้ ทข่ี องตนเองกบั ผอู้ นื่ ในการปฏบิ ตั ติ นเปน็ สมาชกิ ทดี่ ขี อง ชุมชน และสนทนาการปฏิบัติกิจกรรมสร้างผลงานศิลปะสร้างสรรค์ตามหัวข้อ “หนูน้อยนักพัฒนาชุมชน” โดยมีสาระส�ำคญั ใหน้ ักเรยี นสร้างผลงานศลิ ปะจากการเลือกปฏิบัติกิจกรรม ตอ่ ไปนี้ กิจกรรมท่ี 1 ฉีก ปะ ติด ภาพถังขยะตาวิเศษ (ให้นักเรียนปะติดภาพสีกระดาษให้ตรงกับ ประเภทของถงั ขยะ) กิจกรรมที่ 2 การประดิษฐร์ ถของเลน่ จากวสั ดุเหลอื ใช้ กจิ กรรมที่ 3 การประดิษฐโ์ มบายจากวัสดุเหลอื ใช้ กจิ กรรมที่ 4 การวาดภาพอิสระหนนู ้อยจติ อาสา (ใหน้ กั เรียนวาดภาพอสิ ระเกย่ี วกบั กิจกรรม จติ อาสาท่ีตนเองจะพัฒนาชุมชนให้นา่ อยู่) กิจกรรมที่ 5 การปน้ั ดนิ นำ้� มนั หนนู อ้ ยนกั พฒั นา (ใหน้ กั เรยี นปน้ั สงิ่ ประดษิ ฐท์ จี่ ะพฒั นาชมุ ชน ตามจินตนาการสร้างสรรค์ของตนเอง เช่น เคร่ืองก�ำจัดขยะ เคร่ืองประดิษฐ์ เส้อื ผ้าจากขยะ เครือ่ งก�ำจัดน้�ำเสยี ให้น�ำกลับมาใช้ใหมไ่ ด้ เป็นตน้ ) 5. ครูน�ำตัวอย่างผลงานศิลปะจากวัสดุอุปกรณ์แต่ละชนิดให้นักเรียนได้สังเกต ครูสาธิตวิธีการ สร้างผลงานจากวสั ดชุ นดิ ตา่ ง ๆ จากนนั้ นักเรยี นเลอื กปฏบิ ัติกจิ กรรมตามท่ตี นเองสนใจ 6. นกั เรียนเลอื กปฏิบตั ิกจิ กรรมตามความสนใจของตนเองคนละ 2 - 3 กจิ กรรม 7. ระหว่างปฏิบัติกิจกรรมนักเรียนและครูร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับสิทธิหน้าท่ีของตนเองและผู้อ่ืน ในการปฏบิ ตั ติ นเปน็ สมาชกิ ทีด่ ีของชมุ ชน โดยครูให้ค�ำแนะน�ำและช่วยเหลอื นักเรยี น 8. เม่ือนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเสร็จส้ินให้เก็บอุปกรณ์เข้าท่ี และท�ำความสะอาดให้เรียบร้อย เพอ่ื เตรยี มน�ำเสนอผลงานของตนเอง 9. นักเรียนน�ำเสนอผลงานหน้าช้ันเรียนโดยบอกช่ือผลงาน เล่าเรื่องราวอธิบายรายละเอียด เกยี่ วกับผลงานให้เพื่อน ๆ และครูฟงั ขณะน�ำเสนอผลงาน ครูคอยกระต้นุ ให้แรงเสรมิ ทางบวกและใช้ค�ำถาม ปลายเปิดเพ่อื ใหน้ กั เรยี นมสี ่วนร่วมในการน�ำเสนอผลงาน 108

คูม่ อื การจดั การเรยี นรู้สทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย 10. นักเรียนและครูร่วมสรุปกิจกรรมการเรียนรู้ หลักส�ำคัญในสิทธิหน้าที่ของตนเองและผู้อื่นใน การปฏิบัติตนเป็นสมาชิกที่ดีของชุมชนได้อย่างถูกต้อง การสร้างสรรค์ผลงานและการถ่ายทอดความคิด ของตนเอง 11. นักเรยี นน�ำผลงานจัดแสดงเพอื่ น�ำเสนอประสบการณ์การเรยี นรู้ของตนเอง สอ่ื /แหล่งเรยี นรู้ 1. เพลง ชุมชนของเราน่าอยู่ 2. วัสด/ุ อุปกรณ์ปฏิบตั ิกจิ กรรมสร้างสรรค์ กิจกรรมท่ี 1 ฉกี ปะ ติด ภาพถังขยะตาวิเศษ 1.1 ภาพวาดถงั ขยะ 3 ประเภท ได้แก่ ถังขยะรไี ซเคลิ สเี หลอื ง ถงั ขยะทว่ั ไป สเี ขียว 1.2 ถงั ขยะอนั ตราย สแี ดง 1.3 กระดาษสีเหลอื ง สเี ขียว สีแดง 1.4 กาว กิจกรรมท่ี 2 การประดษิ ฐ์รถของเลน่ จากวัสดุเหลอื ใช้ 2.1 กลอ่ งนม 2.2 ฝาขวดน้ำ� 4 อัน 2.3 ไมแ้ หลม 2.4 ปนื กาว 2.5 กระดาษสี หรือสง่ิ ของเหลือใช้เพอ่ื ตกแตง่ กจิ กรรมท่ี 3 การประดิษฐโ์ มบายจากวัสดุเหลือใช้ 3.1 หลอด 3.2 เชือก 3.3 กระดาษแข็งสีตา่ ง ๆ (อาจเป็นเศษกระดาษแขง็ เหลือใช้) 109

คมู่ อื การจดั การเรยี นร้สู ทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย กิจกรรมที่ 4 การวาดภาพอสิ ระหนูนอ้ ยจิตอาสา 4.1 กระดาษ A4 4.2 ดนิ สอ 4.3 สไี ม้ / สเี ทยี น กิจกรรมท่ี 5 การปน้ั ดินน้�ำมนั หนูน้อยนักพฒั นา 5.1 ดินน้ำ� มนั 5.2 กระดานปนั้ ดนิ น�ำ้ มนั การวัดและประเมนิ ผล 1. สังเกตการมีส่วนร่วมในการปฏบิ ตั กิ จิ กรรม 2. สังเกตการถ่ายทอดและสร้างผลงานตามความคิดสร้างสรรค์และจินตนาการผ่านการสร้าง ผลงาน ศลิ ปะ หวั ข้อ “หนูนอ้ ยนักพัฒนาชมุ ชน” 3. สังเกตการกล้าแสดงออกการอธิบายเล่าเรื่องราวผ่านผลงานศิลปะกลุ่ม หัวข้อ “หนูน้อย นกั พัฒนา ชมุ ชน” ตามประสบการณ์การเรียนรแู้ ละความเข้าใจของตนเอง ข้อเสนอแนะ 1. ขณะทนี่ กั เรยี นปฏบิ ตั กิ จิ กรรมครอู าจตง้ั ค�ำถามปลายเปดิ เพอ่ื ใหน้ กั เรยี นเชอ่ื มโยงประสบการณ์ เกย่ี วกบั การมสี ว่ นรว่ มในการปฏบิ ตั ติ นเพอ่ื เปน็ สว่ นหนงึ่ ของชมุ ชน และมสี ว่ นชว่ ยใหใ้ นการพฒั นาชมุ ชน โดย ครอู �ำนวยความสะดวกใหแ้ กน่ กั เรยี นโดยการใหค้ �ำแนะน�ำขณะปฏบิ ตั กิ จิ กรรม และเมอ่ื เสรจ็ สนิ้ กจิ กรรมควร ให้นักเรียนถา่ ยทอดผลงานของตนเองจากประสบการณ์การเรยี นร้แู ละความเขา้ ใจของนกั เรียน 2. ครูสามารถยืดหยุ่นระยะเวลาในการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ได้ตามความเหมาะสมกับ ระยะเวลาและช่วงวัยพัฒนาการของนักเรียน หรืออาจผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกิจกรรมตามความเหมาะสม ตามบรบิ ทของโรงเรยี น 110

คมู่ อื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั ส่อื การเรียนรู้ เพลง ชมุ ชนของเรานา่ อยู่ เรยี บเรียงโดย จินตนา วีรเกยี รติสนุ ทร (ทำ�นองร้องเดียวกับเพลงโรงเรียนของเราน่าอยู่) ชมุ ชนของเราน่าอย ู่ มองดมู ีแต่สิ่งดีดี ทกุ คนรวมใจสามัคค ี สรา้ งสรรคค์ วามดกี ันทกุ คน ชาวบ้านเราก็รักกนั สนุกสขุ สนั ตเ์ ฮฮา เฮฮา สิ่งทดี่ อ้ ยเราไม่รอชา้ ชักชวนกนั มาพัฒนาชุมชน 111

คู่มอื การจัดการเรียนรสู้ ทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย หนว่ ยการเรียนรูท้ ี่ 4 : ชมุ ชนนา่ อย ู่ สาระทีค่ วรเรยี นรู้ : บคุ คลและสถานที่รอบตัวเดก็ กิจกรรมกลางแจง้ : แยกแยะกนั เถอะ เวลา 45 นาที กจิ กรรมท่ี 4 แยกแยะกันเถอะ จดุ ประสงค์ เพอ่ื ให้นักเรียน 1. เคลอ่ื นไหวร่างกายแบบมีระดับสูง - ต่ำ� ได้ 2. รจู้ กั การกะระยะ การใช้พ้ืนท่ใี นการเคลอื่ นไหว 3. แยกและจดั กลุม่ ประเภทของขยะไดถ้ กู ตอ้ ง 4. ปฏบิ ัตติ นไดต้ ามกฎ กติกา และข้อตกลงได้ 5. รู้จกั การรอคอยในขณะปฏบิ ัตกิ ิจกรรม 6. ปฏบิ ตั ิตนตามบทบาทหน้าทตี่ ่อสว่ นรวมเกย่ี วกบั การแยกขยะ ขั้นตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. นกั เรียนแสดงทา่ ทางการเคลื่อนไหวประกอบเพลง “อยา่ ท้งิ ขยะ” ไปพรอ้ มกบั ครู 2. นักเรียนร่วมกนั วเิ คราะหเ์ นอ้ื หาของบทเพลงแล้วตอบค�ำถาม 2.1 บทเพลงนส้ี อนใหเ้ ราท�ำสงิ่ ดี ๆ เก่ียวกบั อะไร 2.2 ถ้าเราปฏบิ ตั ิตามบทเพลงนจ้ี ะมผี ลดีอย่างไร 3. ครนู �ำถังขยะแยกประเภท 3 ประเภท (ถงั ขยะเปียก ถงั ขยะรไี ซเคิล และถังขยะอนั ตราย) ให้ นกั เรยี นดแู ละบอกชนดิ ของขยะท่ีสามารถทิ้งลงไปในแต่ละถังได้ 4. ครอู ธิบายและสาธิตวธิ ีปฏิบัตกิ ิจกรรม “แยกแยะกันเถอะ” 4.1 วางขยะ (จ�ำลอง) แต่ละประเภทกระจายทว่ั บริเวณ 4.2 หยบิ ขยะ 1 ช้ิน พจิ ารณาแลว้ น�ำไปทง้ิ ลงถงั ขยะแยกประเภททถ่ี ูกตอ้ ง 112

คู่มอื การจัดการเรียนรสู้ ิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 4.3 ตรวจสอบความถูกตอ้ งประเภทของขยะท่ีทง้ิ ลงในถังขยะแยกประเภท 4.4 ขอนักเรยี นอาสาสมคั ร 3 คน ออกมาทดลองเลน่ 5. ครูแบง่ นักเรียนเป็นกลมุ่ ๆ ละ 5 คน ครมู อบถงุ ขยะใหก้ ล่มุ ละ 1 ใบ ให้นักเรียนปรกึ ษากันว่า ขยะแต่ละช้ินควรเอาไปทิ้งลงในถงั ขยะประเภทใด 6. นกั เรียนแตล่ ะกลมุ่ น�ำขยะของกลมุ่ ไปทง้ิ ในถงั ขยะแต่ละประเภท โดยให้นักเรียนกลุ่ม ผสู้ งั เกตการณต์ รวจสอบความถกู ตอ้ งและชมเชยกลมุ่ ทป่ี ฏบิ ตั ไิ ดถ้ กู ตอ้ ง ครใู หข้ อ้ เสนอแนะเพม่ิ เตมิ (กอ่ นเรม่ิ กจิ กรรมครูใหน้ กั เรียนสวมถงุ มือ และไปล้างมือหลังจากเสร็จกจิ กรรม) 7. นกั เรยี นและครสู รุปเกย่ี วกบั ส่งิ ทไ่ี ดเ้ รยี นรู้ เช่น 7.1 ทา่ ทางการเคล่ือนไหวทเ่ี หมาะสมขณะหยิบขยะ 7.2 การเคลื่อนไหวไปในทศิ ทางต่าง ๆ โดยไมช่ นกนั การหลบหลีก 7.3 การรอคอย คดิ พจิ ารณา ตัดสินใจในการน�ำขยะทิ้งลงในถังขยะแยกประเภท 7.4 รสู้ ึกอยา่ งไรขณะปฏิบตั กิ จิ กรรม 7.5 ผลดีของการปฏบิ ัติตนตามบทบาทหน้าทีข่ องตนในการแยกขยะ ส่อื /แหล่งการเรยี นรู้ 1. เพลงอย่าทง้ิ ขยะ โดยสืบคน้ จากระบบออนไลน์ 2. ถงั ขยะแยกประเภท (ถังขยะเปยี ก ถังขยะรไี ซเคลิ และถงั ขยะอนั ตราย) 3. ขยะ(จ�ำลอง) การวดั และประเมินผล 1. สงั เกตการสนทนา การแสดงความคิดเห็น 2. สงั เกตพฤตกิ รรมและจดบันทกึ 113

คูม่ ือการจัดการเรยี นรู้สทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย ขอ้ เสนอแนะ ขณะทน่ี กั เรยี นปฏบิ ตั กิ จิ กรรมครอู าจตงั้ ค�ำถามปลายเปดิ รว่ มกนั สนทนา แสดงความคดิ เหน็ เพอ่ื ให้ นกั เรยี นเชอื่ มโยงประสบการณก์ ารปฏบิ ตั ติ นตามกฎระเบยี บวนิ ยั ของโรงเรยี นหรอื สงั คม เพอ่ื เปน็ สงิ่ ทกี่ �ำหนด ให้เป็นแนวทางการปฏิบัติเพื่อให้ทุกคนเรียนรู้การอยู่ร่วมกันกับเพื่อนอย่างมีความสุข ครูคอยอ�ำนวยความ สะดวกให้แก่นักเรียน ให้ค�ำแนะน�ำระหว่างปฏิบัติกิจกรรม และเม่ือเสร็จสิ้นกิจกรรมควรให้เด็กถ่ายทอด ผลงานของตนเองตามประสบการณ์การเรียนรู้และความเข้าใจของเด็กแต่ละคนเกี่ยวกับหน้าท่ีของตนเอง ในสังคม ส่อื การเรยี นรู้ เพลงอยา่ ทง้ิ ขยะ อย่าทงิ้ ขยะเกะกะ เกะกะ อยา่ ทิ้งขยะเกะกะกลางถนน มอื พ่ีอย่าท�ำซุกซน (ซ�ำ้ ) ทงิ้ กลางถนนเกะกะ เกะกะ 114

คมู่ อื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั หน่วยการเรยี นรู้ที่ 4 : ชมุ ชนน่าอยู่ เวลา 45 นาที สาระที่ควรเรยี นรู้ : บุคคลและสถานทรี่ อบตวั เดก็ กิจกรรมเสรี/เลน่ ตามมุม กิจกรรมท่ี 5 เลน่ เสรี/เลน่ ตามมุม จุดประสงค์ เพอื่ ใหน้ ักเรยี น 1. มีทกั ษะทางสงั คมในการเล่นร่วมกบั ผอู้ น่ื 2. มีส่วนรว่ มในการก�ำหนดข้อตกลงในการเลน่ 3. มีความอดทน รจู้ กั แบง่ ปนั และการรอคอย 4. รู้สทิ ธิ และหนา้ ท่ขี องตนเอง ต่อการดแู ลรกั ษาชมุ ชนทอี่ ย่รู ว่ มกนั ข้ันตอนการด�ำเนินกิจกรรม 1. ครใู หน้ กั เรยี นบอกชอ่ื มมุ ประสบการณใ์ นหอ้ งเรยี นวา่ มอี ะไรบา้ ง และแตล่ ะมมุ มปี ระโยชนอ์ ยา่ งไร 2. ครูแนะน�ำมุมประสบการณ์พิเศษของห้องเรียนท่ีจัดเพิ่มใหม่ คือ มุมชุมชนน่าอยู่ เป็นชุมชน จ�ำลอง ทีน่ กั เรยี นได้ไปส�ำรวจ 3. ครแู บ่งนักเรยี นออกเปน็ กลุ่มละ 5 คน และเลือกหวั หนา้ กลมุ่ 4. ครใู หน้ ักเรยี นแตล่ ะกลุ่ม เวยี นกลุ่มไปเล่นตามมมุ ประสบการณท์ ีน่ ักเรยี นเคยเล่นมาแล้ว 5. เมอ่ื นกั เรยี นเขา้ มมุ ชมุ ชนนา่ อยู่ ครสู รา้ งขอ้ ตกลงรว่ มกบั นกั เรยี นวา่ ใหร้ ว่ มกนั อภปิ รายหลงั จาก ทีเ่ ขา้ มุม โดยใช้ค�ำถามในการสนทนาอภปิ ราย ดังน้ี 5.1 ส่งิ ส�ำคัญในชมุ ชนมีอะไรบา้ ง 5.2 ชุมชนนค้ี วรตงั้ ชื่อว่าอะไร เพราะอะไร 5.3 นักเรยี นมีส่วนร่วมในการท�ำให้ชมุ ชนน่าอยไู่ ด้อยา่ งไร 6. นกั เรยี นเขา้ ไปท�ำกจิ กรรมในมมุ ชมุ ชนนา่ อยู่ โดยเลน่ บทบาทสมมตติ นเองเปน็ สมาชกิ ในชมุ ชนนนั้ ว่าจะปฏิบตั ติ นอย่างไร ท�ำอะไรได้บ้างในชุมชน 7. นักเรียนแต่ละกลุ่มน�ำเสนอหน้าชั้นเรียน ในการแสดงบทบาทสมมติในมุมชุมชนน่าอยู่ ให้เพอ่ื น ๆ สมาชิกกลุม่ อืน่ ชมการแสดง 115

คูม่ ือการจัดการเรยี นรสู้ ิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 8. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปประโยชน์ท่ีได้จากการเล่นในมุมชุมชนน่าอยู่ และส่ิงท่ีสมาชิก ทุกคนจะต้องรู้ในการใช้สิทธิในชุมชนและในการปฏิบัติหน้าที่ของตนเองในการดูแลรักษาและพัฒนาชุมชน ของตนเอง สือ่ / แหลง่ การเรียนรู้ 1. มุมบา้ น - บา้ นจ�ำลอง, บา้ นกระดาษ - เครอื่ งครวั ของเล่น - ตกุ๊ ตาคน 2. มมุ หนงั สอื - หนังสอื นทิ านเกีย่ วกับครอบครัว การท�ำความดี และอื่น ๆ 3. มุมวิทยาศาสตร์ - แวน่ ขยาย - ใบไม,้ ตน้ ไม้จ�ำลอง - ก้อนหิน, ดนิ , ทราย - แมลงจ�ำลอง - แผน่ ภาพวงจรชีวติ สตั ว์ 4. มมุ บล็อก - บล็อกไม้สี และสธี รรมชาติ 5. มุมเกมการศึกษา - เกมเรียงล�ำเหตุการณ์ “อยา่ ไวใ้ จคนแปลกหน้า” 6. มุมชุมชนน่าอยู่ (มมุ พิเศษ) - สถานทีใ่ นชมุ ชนจ�ำลอง - อุปกรณท์ �ำความสะอาดของเลน่ เชน่ ไมก้ วาด ถงั ขยะ 116

คมู่ อื การจัดการเรียนรู้สทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตการปฏบิ ัตติ นในการเล่นรว่ มกบั ผอู้ ่นื 2. สงั เกตการปฏบิ ัติตามขอ้ ตกลงทีก่ �ำหนดร่วมกันภายในห้องเรยี น 3. สังเกตความอดทน การแบง่ ปัน และการรอคอย 4. สงั เกตการรูห้ นา้ ทข่ี องตนเอง ต่อการดูแลรกั ษาชุมชนท่อี ยรู่ ่วมกนั ข้อเสนอแนะ ในขณะที่นักเรียนเลือกเล่นตามมุมประสบการณ์ ครูคอยช่วยอ�ำนวยความสะดวกและแนะน�ำ การเล่นให้มีความหมายต่อนักเรียนมากข้ึนโดยการสมมติตัวครูเป็นเพ่ือนเล่นคนหน่ึงร่วมกับนักเรียน เช่น ครูอาจช่วยสร้างเหตุการณ์สมมุติว่าหากมีขยะในชุมชนของเรามากมาย นักเรียน ๆ ควรจะท�ำอย่างไร ใหช้ มุ ชนของเราสะอาด น่าอยู่ 117

คู่มอื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 4 : ชมุ ชนน่าอยู่ เวลา 30 นาที สาระทีค่ วรเรียนรู้ : บุคคลและสถานทรี่ อบตัวเดก็ กจิ กรรมเกมการศกึ ษา : เกมภาพตดั ต่อ “ช่วยกนั เก็บขยะ” กจิ กรรมที่ 6 เกมภาพตดั ต่อ “ช่วยกันเกบ็ ขยะ” จุดประสงค ์ เพอ่ื ให้นักเรียน 1. มที กั ษะทางสงั คมในการเลน่ รว่ มกบั ผูอ้ ื่น 2. มีส่วนร่วมในการก�ำหนดขอ้ ตกลงในการเลน่ 3. มคี วามอดทน รู้จักแบ่งปนั และการรอคอย 4. รู้และมีส่วนรว่ มการดูแลรักษาชมุ ชนใหน้ ่าอยู่ ข้นั ตอนการด�ำเนินกิจกรรม 1. ครูแนะน�ำเกมภาพตัดต่อ “ช่วยกันเก็บขยะ” สนทนา อธิบายและสาธิตวิธีการเล่นเกม ให้นกั เรยี นดู พรอ้ มใหน้ ักเรยี นมีสว่ นร่วมในการตอบค�ำถาม และการทดลองเล่น เชน่ 1.1 นกั เรียน เหน็ อะไรในภาพบา้ ง 1.2 ถ้านกั เรยี น อยากใหช้ ุมชนของตนเองน่าอยู่ นักเรียน มีวิธกี ารดแู ลรักษาชุมชนของตนเอง ใหน้ ่าอยอู่ ยา่ งไร 1.3 นกั เรยี นสงั เกตภาพท่สี มบูรณ์ แลว้ แยกชิน้ สว่ นของภาพ วางให้คละกัน จากนน้ั น�ำมาตอ่ รวมกนั ให้เป็นภาพทส่ี มบรู ณเ์ หมอื นเดิม 2. นักเรียนและครรู ว่ มกันสร้างข้อตกลงในการเลน่ เกมการศึกษา ดงั น้ี 2.1 เลน่ กนั ดว้ ยเสียงเบา ๆ 2.2 เมอ่ื เลน่ เสร็จเก็บเกมเขา้ ทีใ่ ห้เรยี บร้อย 2.3 แบ่งปนั เกมใหเ้ พอื่ นไดเ้ ล่น 2.4 เล่นเกมอย่างทะนถุ นอม 2.5 พูด “ขอบคณุ ครับ/ค่ะ” เมื่อครชู ่วยเหลอื 2.6 พดู “ขอบใจนะ” เม่ือเพ่อื นชว่ ยเหลือ 118

คูม่ ือการจดั การเรยี นรูส้ ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 2.7 เมื่อได้ยินสัญญาณหยุด (เคาะจังหวะ 2 คร้ัง) ให้เก็บเกมเข้าที่ให้เรียบร้อย และมานั่ง รวมกนั ทห่ี นา้ หอ้ ง 3. ครแู บง่ นักเรยี นเปน็ กลุม่ ย่อย กลมุ่ ละ 4 คน ให้กลุ่มแรกเล่นเกมภาพตดั ตอ่ “ช่วยกนั เก็บขยะ” กลมุ่ ทเ่ี หลอื เลน่ เกมทเ่ี คยเลน่ มาแลว้ เมอ่ื เลน่ เสรจ็ ใหห้ มนุ เวยี นกนั เลน่ จนครบทกุ เกม เมอ่ื ไดย้ นิ สญั ญาณหยดุ ให้เกบ็ เกมเข้าท่ีให้เรยี บรอ้ ย และมาน่ังรวมกันท่หี น้าหอ้ ง 4. ครูให้นักเรียนอาสาสมัครออกมาบอกเล่าถึงเกมที่ตนเองเล่น ความรู้สึก ปัญหาที่นักเรียนพบ และวิธีการแกป้ ัญหา 5. นกั เรียนและครูรว่ มกนั สรุปถงึ เกมภาพตัดต่อ “ชว่ ยกันเก็บขยะ” ร่วมกนั อกี ครั้ง โดยครูอธบิ าย เพิ่มเติมว่า เมื่อเราอยู่ร่วมกันในชุมชน เราได้รับสิทธิการบริการจากสังคมหลายอย่าง จึงมีหน้าท่ีร่วมกัน ชว่ ยดแู ลรักษาชุมชนของเราใหส้ ะอาด และนา่ อยูเ่ สมอ ส่ือ แหล่งเรียนรู้ 1. เกมภาพตดั ตอ่ “ช่วยกันเกบ็ ขยะ” 2. เกมการศกึ ษาอนื่ ๆ การวัดและประเมินผล 1. สงั เกตการปฏิบตั ิตนในการเล่นรว่ มกับผอู้ ื่น 2. สังเกตการปฏบิ ัติตามขอ้ ตกลงที่ก�ำหนดร่วมกันภายในหอ้ งเรยี น 3. สงั เกตการแสดงความอดทน รู้จกั การแบ่งปนั และการรอคอย 4. สังเกตการบอกวิธกี ารดูแลรกั ษาชมุ ชนให้น่าอยู่ ขอ้ เสนอแนะ ในขณะท่ีเด็กเล่นเกมภาพตัดต่อ “ช่วยกันเก็บขยะ” ครูคอยแนะน�ำ ช่วยเหลือ และร่วมสนทนา พูดคุยกับนักเรียนในระหว่างการเล่นเกมได้โดยอาจจะชวนนักเรียนพูดคุยเก่ียวกับการดูแลรักษาชุมชน ให้น่าอยู่ ด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น ช่วยกันรักษาความสะอาดในชุมชนด้วยการเก็บขยะ ช่วยกันปลูกต้นไม้ ใหช้ ุมชนร่มร่ืน นา่ อยู่ 119



ภาคผนวก

คู่มือการจดั การเรียนรู้สทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย แบบบันทกึ การสังเกต กจิ กรรมเคล่อื นไหวและจงั หวะ : เธอคอื ใคร ผบู้ นั ทึก.................................... ระดับชนั้ ..................................... วนั ท่.ี .......................................... เวลา......................................... สภาพทพี่ งึ ประสงค์ กแาลระแกสาดรเงคอลอือ่ กนทไาหงวดตา้ านมศจิลินปตะนดานกตารรี การแสดงออกทางสทิ ธิมนษุ ยชน ชื่อเดก็ คิดเลียนแบบเ ีสยงและ ่ทาทาง การเคล่ือนไหวของคน ัสตว์ ่สิงของ ใ ้ชร่างกายเค ่ืลอนไหวได้ประสาน สัม ัพน ์ธ รวมถึงการควบ ุคมการ ทรง ัตวขณะป ิฏบัติ ิกจกรรม ปฏิ ับติตนไ ้ดตามกฎ กติกาและ ้ขอตกลง มี ่สวนร่วมในการป ิฏบัติ ิกจกรรม ร่วม ักบเ ่พือนในชั้นเ ีรยนด้วย ความเพ ิลดเพ ิลน ส ุนกสนาน แสดงออกถึงการยอม ัรบ ความ ิคดเห็น ี่ทแตกต่าง ักน ของ ้ผู ื่อน 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. บันทึก / หมายถงึ แสดงพฤติกรรมสม�ำ่ เสมอ + หมายถึง มคี วามกา้ วหนา้ /ก�ำลังพฒั นา x หมายถงึ ยงั ไมแ่ สดงพฤตกิ รรม เกณฑก์ ารประเมนิ เขียนเครื่องหมาย / หมายถงึ แสดงพฤตกิ รรมสมำ�่ เสมอ, + หมายถงึ มคี วามก้าวหนา้ /ก�ำลงั พฒั นา, X หมายถงึ ยังไมแ่ สดงพฤติกรรม 122

คู่มือการจดั การเรยี นร้สู ทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย แบบบนั ทกึ การสงั เกต กิจกรรมเคลือ่ นไหวและจงั หวะ : วง่ิ ผลัดงานบา้ น ผบู้ ันทึก.................................... ระดับชน้ั ..................................... วนั ท่ี........................................... เวลา......................................... สภาพทพ่ี ึงประสงค์ การแสดงออกทางการเคลือ่ นไหว อย่างอสิ ระ การออกก�ำลัง การแสดงออกทางสิทธิมนษุ ยชน ชอื่ เด็ก เค ่ืลอนไหวร่างกายโดยการใช้ ก ้ลามเ ้นือเ ็ลกและก ้ลามเ ื้นอให ่ญ ได้สัม ัพนธ์กันอย่างค ่ลองแค ่ลว ู้ร ัจกการกะระยะ การใ ้ช ื้พน ี่ท ในการเค ่ืลอนไหว ปฏิบั ิตตนไ ้ดตามกฎ กติกาและ ้ขอตกลง มี ่สวนร่วมในการป ิฏบัติ ิกจกรรม ร่วม ักบเ ื่พอนใน ้ัชนเ ีรยนด้วย ความเพ ิลดเพ ิลน ส ุนกสนาน รู้จักบทบาทห ้นา ่ีทของตน ต่อการท�ำกิจกรรม ่รวม ักบ ู้ผอ่ืน 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. บนั ทึก / หมายถงึ แสดงพฤติกรรมสมำ�่ เสมอ + หมายถึง มีความกา้ วหน้า/ก�ำลงั พฒั นา x หมายถึง ยังไมแ่ สดงพฤติกรรม เกณฑ์การประเมนิ เขียนเคร่ืองหมาย / หมายถึง แสดงพฤติกรรมสม�่ำเสมอ, + หมายถึง มคี วามกา้ วหน้า/ก�ำลังพัฒนา, X หมายถึง ยังไม่แสดงพฤติกรรม 123

คมู่ อื การจดั การเรียนรสู้ ทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 124

ค่มู อื การจดั การเรยี นร้สู ทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั 125

คมู่ อื การจดั การเรียนรสู้ ทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 126

ค่มู อื การจดั การเรยี นร้สู ทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั 127

ค่มู ือการจัดการเรียนรสู้ ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย รายช่อื คณะท�ำงานจัดท�ำ คมู่ อื การจัดการเรียนรูส้ ทิ ธิมนุษยชนศึกษา 1. ระดบั ปฐมวัย ทป่ี รกึ ษา อ.สุคนธ์ สินธพานนท ์ ทป่ี รึกษา อ.จนิ ตนา วรี เกยี รติสุนทร โรงเรยี นวัดใหมผ่ ดงุ เขต (หัวหนา้ คณะท�ำงาน) 1.1 นางสาวอริสา โสค�ำภา โรงเรียนประชาอุปถมั ภ์ 1.2 นางสาวกุสุมา นนทะน�ำ โรงเรยี นวัดใหม่ผดงุ เขต 1.3 นางสาวธมลวรรณ เศรษฐหิรญั กุล โรงเรียนโฆสิตสโมสร 1.4 นางสาวอโนทัย แจ่มในจติ ต ์ คณะพลศกึ ษา มหาวิทยาลัยศรีนครนิ ทรวโิ รฒ 1.5 นางสาวอารี ตีรณปัญญา 2. ระดับประถมศกึ ษาตอนต้น ทป่ี รึกษา อ.วธั นีย์วรรณ อรุ าสขุ โรงเรยี นสาธิตมหาวทิ ยาลยั ราชภฏั สวนสนุ นั ทา 2.1 นางสาวไปรพร วงศง์ ามใส (ฝา่ ยประถม) (หัวหน้าคณะท�ำงาน) โรงเรียนวัดกลางเกร็ด 2.2 นางกญั รดา ศิรบิ รรจง โรงเรียนบ้านบางกะปิ (ฝา่ ยประถม) 2.3 นายธาวิต ณ นคร โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยราชภฏั สวนสุนนั ทา 2.4 นางสาวพมิ ปไพ จ๋ิวแพ (ฝา่ ยประถม) โรงเรียนวัดประยรุ วงศาวาส 2.5 นายภมี วชิ ญ์ สีแกว้ โรงเรียนโฆสิตสโมสร 2.6 นายสุพจน์ รักรว่ ม 128

คู่มือการจดั การเรยี นรู้สิทธมิ นุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย 3. ระดับประถมศึกษาตอนปลาย ท่ีปรึกษา อ.สคุ นธ์ สนิ ธพานนท์ ที่ปรกึ ษา อ.จินตนา วีรเกยี รตสิ นุ ทร โรงเรยี นวัดช�ำผักแพว (หวั หนา้ คณะท�ำงาน) 3.1 นางสาวมุทติ า คงสมปราชญ์ โรงเรียนฤทธิยะวรรณาลยั (ฝา่ ยประถม) 3.2 นายบุญช่วย ลือโสภา โรงเรยี นวัดไพร่ฟา้ 3.3 นางสาวพชั รา จ�ำรัสบรรณ โรงเรียนวดั ไพรฟ่ ้า 3.4 นางสุภัชชา จันทร์สวา่ ง โรงเรยี นอนบุ าลสระบุรี 3.5 นายอภวิ ฒั น์ ทวเี ปลง่ ที่ปรึกษา 4. ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน้ ศึกษานเิ ทศก์ ส�ำนกั งานเขตพื้นที่การศึกษา อ.เฉลิมชัย พนั ธเ์ ลศิ มธั ยมศกึ ษา เขต 1 (หวั หน้าคณะท�ำงาน) 4.1 นายณฏั ฐเมธร์ ดุลคนิต โรงเรยี นพระโขนงพทิ ยาลัย สพม.2 โรงเรยี นฤทธยิ ะวรรณาลัย สพม.1 4.2 นายชัยวฒั น์ สมเกยี รตปิ ระยรู โรงเรียนมัธยมวดั ดุสติ าราม สพม.1 4.3 นางสาวธนญั ญา ตอ่ ชพี โรงเรยี นธัญญบุรี สพม.4 4.4 นายร่มเกลา้ ชา้ งนอ้ ย โรงเรียนมธั ยมวัดดุสติ าราม สพม.1 4.5 นายวุฒิชัย พันธท์ รัพย ์ โรงเรยี นเตรียมอดุ มศึกษาพฒั นาการ 4.6 นายสถาพร ขอเพียรกลาง ปทมุ ธานี สพม.4 4.7 นายอรรถพล ประภาสโนบล 129

คมู่ ือการจัดการเรยี นรสู้ ิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 5. ระดับมธั ยมศึกษาตอนปลาย ทป่ี รึกษา อ.เฉลมิ ชยั พนั ธ์เลิศ ศกึ ษานิเทศก์ ส�ำนักงานเขตพ้นื ที่การศกึ ษา 5.1 นายณัฏฐเมธร์ ดุลคนติ มัธยมศกึ ษา เขต 1 (หวั หนา้ คณะท�ำงาน) โรงเรียนสามเสนวทิ ยาลยั สพม.1 5.2 นายณฏั ฐ์ชฎิล มาอนิ่ แก้ว โรงเรยี นบางปะกอกวิทยาคม สพม.1 5.3 นายปราศรัย เจตสนั ต ์ิ โรงเรียนวดั นวลนรดิศ สพม.1 5.4 นายพรพรรษ อัมพรพฤติ โรงเรียนสามเสนวทิ ยาลยั สพม.1 5.5 นายภาคินนท์ แกว้ ประภาค โรงเรยี นสวนกหุ ลาบวิทยาลัย นนทบุรี สพม. 5.6 นายเอกภพ พรหมสทุ ธิรักษ ์ 130

คู่มือการจดั การเรียนรสู้ ทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย 1. รายชื่อคณะที่ปรกึ ษาการจัดท�ำคมู่ ือการจดั การเรียนรูส้ ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา 1.1 นางประกายรัตน์ ต้นธีรวงศ ์ กรรมการสทิ ธมิ นุษยชนแห่งชาตแิ ละ ประธานคณะท�ำงานดา้ นสง่ เสรมิ การเคารพสทิ ธมิ นษุ ยชน 1.2 นางสาวสุธาดา เมฆรุง่ เรอื งกุล ผชู้ �ำนาญการประจ�ำคณะกรรมการสทิ ธมิ นษุ ยชนแหง่ ชาติ 1.3 นางสุคนธ์ สนิ ธพานนท ์ ผ้ทู รงคุณวฒุ ิด้านสิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา 1.4 นายเฉลิมชยั พนั ธ์เลิศ ผทู้ รงคุณวุฒิด้านสิทธิมนุษยชนศึกษา 1.5 นางสาวนภารัตน์ กรรณรัตนสูตร ผู้ทรงคุณวฒุ ิด้านสทิ ธิมนุษยชนศึกษา 1.6 นางสาวพมิ พ์รภชั ดุษฎีอสิ ริยกุล ผู้ทรงคณุ วฒุ ดิ า้ นการสอ่ื สารสาธารณะ 1.7 นางจนิ ตนา วีรเกียรติสุนทร ข้าราชการบ�ำนาญ ระดับ 8 1.8 นางวัธนียว์ รรณ อรุ าสขุ ข้าราชการบ�ำนาญ ระดบั 8 1.9 นางสาวพรสวรรค์ ผลิตาภรณ์ ผู้ช่วยโครงการมูลนิธฟิ รีดรชิ เนามัน ประเทศไทย 131

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 132

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 133

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 134

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 135

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 136

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 137

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 138

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 139

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 140

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 141

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 142

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 143

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 144

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 145

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 146

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 147

คูม่ อื การจดั การเรียนร้สู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 148

คู่มอื การจัดการเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั บนั ทึก ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................. 149