ปฐมวัย

คูม่ ือการจัดการเรียนร้สู ิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 1 : ผพู้ ทิ ักษ์เด็ก เวลา 45 นาที สาระที่ควรเรียนรู้ : เรอื่ งราวเกี่ยวกับบุคคลและสถานท่ีแวดลอ้ มเด็ก กจิ กรรมกลางแจง้ : วง่ิ ผลดั งานบ้าน กจิ กรรมที่ 4 วิง่ ผลัดงานบา้ น จดุ ประสงค์ เพอ่ื ให้นักเรียน 1. รู้และเหน็ คณุ ค่าของตนเองในการท�ำประโยชน์ต่อสมาชิกในครอบครัว 2. ใช้กล้ามเน้ือใหญ่ได้อย่างคล่องแคล่ว และการประสานสัมพันธ์ของอวัยวะส่วนต่าง ๆ รวมถึง การควบคุมการทรงตวั ขณะปฏิบตั ิกจิ กรรม 3. ปฏบิ ัติตนไดต้ ามกฎ กตกิ าและข้อตกลง 4. มสี ว่ นร่วมในการปฏบิ ัตกิ ิจกรรมร่วมกบั เพือ่ นในชน้ั เรยี นดว้ ยความเพลดิ เพลนิ สนกุ สนาน 5. รจู้ ักบทบาทหนา้ ทข่ี องตนตอ่ การท�ำกิจกรรมร่วมกับผู้อืน่ ข้นั ตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. นักเรียนและครูร่วมกันสนทนาทบทวนประสบการณ์เดิมเกี่ยวกับหน้าที่ของสมาชิกในบ้าน ได้ท�ำหนา้ ท่ใี ดร่วมกับพ่อ แม่ หรือทกุ คนในครอบครวั 2. ครนู �ำส่ิงของต่าง ๆ ทอ่ี ยภู่ ายในบา้ น ได้แก่ ทต่ี ักขยะ ไมก้ วาด ถังขยะ ตะกรา้ ผา้ เบาะพร้อม ผ้าห่มและหมอน กลอ่ งใสข่ องเล่น (ไมบ้ ลอ็ ก ตกุ๊ ตา ชุดเคร่อื งครวั ) ให้นักเรยี นดู บอกชอ่ื และตอบค�ำถาม ท่ีครถู ามดังนี้ 2.1 นักเรยี นพบส่งิ ของชนิดใดในบ้าน 2.2 สง่ิ ของแต่ละชนิดใชท้ �ำประโยชน์อยา่ งไร 3. ครูอธิบายข้ันตอนการเล่นกิจกรรม “ว่ิงผลัดงานบ้าน” โดยให้นักเรียนออกมาร่วมสาธิตให้ เพอ่ื นดู ดงั น้ี ฐานที่ 1 กวาดแลว้ ตัก (กวาดขยะแลว้ ตักใสถ่ งั ) ฐานท่ี 2 แยกผ้าตะกรา้ เส้ือ กางเกง (แยกเสื้อ 1 ตะกร้า แยกกางเกง 1 ตะกรา้ ) ฐานที่ 3 ต่ืนแล้วตอ้ งพับเก็บ (วางหมอนด้านหน่ึง และพบั ผ้าห่มไว้ด้านตรงข้าม) 50

คมู่ อื การจดั การเรยี นรสู้ ทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั ฐานที่ 4 เล่นแลว้ เกบ็ พ่อแมช่ ่ืนใจ (แยกเก็บของเล่นใส่กลอ่ งให้ถูกต้อง ไดแ้ ก่ ไมบ้ ลอ็ ก ตกุ๊ ตา ชดุ เครอื่ งครวั ) 4. ครแู บง่ นักเรียนออกเปน็ กลุ่ม ๆ ละ 4 คน (ตามฐานการเล่น) ให้นักเรียนตกลงกนั ภายในกล่มุ ว่าใครจะประจ�ำฐานใด จากนั้นให้นักเรียนไปประจ�ำฐาน เม่ือได้ยินสัญญาณนกหวีด ให้นักเรียนที่ประจ�ำ ฐานท่ี 1 เรมิ่ ท�ำกจิ กรรมใหเ้ สรจ็ สมบรู ณ์ โดยครคู อยดแู ลและใหค้ �ำแนะน�ำ เมอื่ ท�ำไดส้ �ำเรจ็ ใหไ้ ปแตะมอื เพอื่ น ฐานถดั ไปเปน็ ล�ำดบั ปฏิบัติจนครบทุกฐาน กลุ่มใดท�ำได้ส�ำเร็จเปน็ กลุ่มแรกถอื เป็นผู้ท�ำงานบ้านชนะเลิศ สือ่ /แหล่งการเรยี นรู้ ท่ีตักขยะ ไม้กวาด ถังขยะ ตะกร้าผ้า (บรรจุเส้ือ กางเกง) เบาะพร้อมผ้าห่มและหมอนกล่องใส่ ของเล่น (ไมบ้ ล็อก ตุ๊กตา ชดุ เคร่อื งครวั ) การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตการสนทนา การแสดงความคดิ เห็น 2. การสังเกตพฤตกิ รรมและจดบนั ทกึ ขอ้ เสนอแนะ นกั เรียนและครูร่วมกันพูดคยุ เกย่ี วกบั ส่งิ ที่ไดเ้ รยี นรู้ ไดแ้ ก่ 1. การมีสว่ นร่วมในการชว่ ยงานภายในบ้านรว่ มกับสมาชิกในครอบครัว 2. การเคล่ือนไหวร่างกายและใชอ้ วยั วะสว่ นต่าง ๆ ได้ประสานสมั พันธก์ นั ประกอบอุปกรณ์ 3. การปฏิบัติตนตามกฎ กตกิ า และขอ้ ตกลง 4. การมีส่วนรว่ มในการปฏิบตั ิกิจกรรมร่วมกบั เพอ่ื นในช้ันเรยี น 5. ประโยชนข์ องการเคลอ่ื นไหวรา่ งกายอย่างถูกวิธี 6. การปฏบิ ัตหิ นา้ ท่ขี องสมาชิกกลุ่มให้เป็นไปตามกฎ กตกิ า 51

ค่มู อื การจดั การเรยี นรูส้ ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี 1 : ผพู้ ิทักษ์เด็ก สาระการเรียนรู้ : เร่ืองราวเก่ียวกับบุคคลและสถานท่ีแวดล้อมเดก็ กิจกรรมเสร/ี เลน่ ตามมมุ เวลา 45 นาที กิจกรรมท่ี 5.1 ช่วยกนั ส�ำรวจ จุดประสงค์ เพ่ือให้นักเรยี น 1. มีทกั ษะการสังเกต 2. วเิ คราะห์สทิ ธิและหน้าทข่ี องตนเอง 3. มที ักษะทางสังคมในการท�ำกจิ กรรมรว่ มกับผอู้ นื่ 4. มคี วามอดทน ร้จู กั แบง่ ปนั และรจู้ กั การรอคอย ข้ันตอนการด�ำเนินกจิ กรรม 1. ครใู หน้ กั เรยี นสงั เกตมมุ ตา่ ง ๆ ภายในหอ้ งเรยี น แลว้ สนทนารว่ มกบั นกั เรยี น โดยใชค้ �ำถาม หรอื ขอ้ ความในการสนทนา ดังนี้ 1.1 นักเรียนเห็นส่ิงของอะไรในห้องเรียนของเราบ้าง (นักเรียนตอบตามความคิดของตนเอง เช่น ของเล่น ต๊กุ ตา หนังสือ ฯลฯ) 1.2 นกั เรยี นสงั เกตปา้ ยชอื่ มมุ ประสบการณ์ สญั ลกั ษณป์ ระจ�ำมมุ แลว้ พดู ชอื่ มมุ ประสบการณ์ ตามครู จากนนั้ ชว่ ยกันบอกว่าในมมุ ตา่ ง ๆ มีส่งิ ของหรืออุปกรณอ์ ะไรบา้ ง 2. ครูแบ่งกลุ่มนักเรียนออกเป็น 6 กลุ่ม แล้วให้ตัวแทนกลุ่มออกมาจับสลากหมายเลขมุม ประสบการณใ์ นหอ้ งเรยี น เพ่อื ท�ำกจิ กรรมส�ำรวจมุมประสบการณ์ ดังนี้ หมายเลข 1 มุมบ้าน หมายเลข 2 มุมหนังสือ หมายเลข 3 มุมวทิ ยาศาสตร์ หมายเลข 4 มมุ บลอ็ ก หมายเลข 5 มมุ เกมการศกึ ษา หมายเลข 6 มุมหนูนอ้ ยผู้พิทกั ษ์ (มมุ พิเศษ) 3. นักเรียน และครรู ว่ มกนั สรา้ งข้อตกลงในการเขา้ ส�ำรวจมุมตา่ ง ๆ ในหอ้ งเรยี น โดยให้นกั เรยี น เลือกหัวหนา้ กลมุ่ และรองหวั หน้ากลุ่ม เพื่อใหห้ ัวหนา้ กลมุ่ และรองหวั หน้ากลุม่ น�ำสมาชิกในกลุ่ม ไปส�ำรวจ มุมต่าง ๆ ของหอ้ งเรียน แล้วน�ำสิง่ ทีส่ �ำรวจได้มาสนทนาร่วมกัน ในรายละเอียดดังนี้ 52

คมู่ อื การจัดการเรยี นรู้สิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 3.1 ในมุมประสบการณ์ต่าง ๆ ท่ีนักเรียนส�ำรวจ มีส่ิงของอะไรบ้างในมุมน้ัน มีลักษณะ เป็นอย่างไร 3.2 นกั เรียนชอบมุมใดบา้ ง เพราะอะไร 4. นักเรียนแต่ละกลุ่มไปส�ำรวจมุมประสบการณ์ โดยใช้เวลาในการส�ำรวจมุมละ 5-10 นาที (ครูสามารถก�ำหนดเวลาตามความเหมาะสมกบั บรบิ ทของโรงเรยี น) 5. นักเรียนร่วมกันอภิปรายในกลุ่มของตนเอง ตามรายละเอียดที่ได้ก�ำหนดไว้ ดังข้อ 3 โดยมี หัวหนา้ กล่มุ เปน็ ผู้รวบรวมข้อมลู จากการอภิปรายรว่ มกนั 6. ตวั แทนกล่มุ หรือสมาชิกทกุ คนในกลุ่ม ออกมาน�ำเสนอถึงส่ิงทีก่ ลุ่มไดส้ �ำรวจ 7. ครูอธิบายเพ่ิมเติมหลังจากนักเรียนน�ำเสนอจบทีละกลุ่ม เพื่อให้นักเรียนมีความรู้ และ ความเขา้ ใจในการเขา้ เลน่ ตามมมุ ประสบการณต์ ่าง ๆ เชน่ 7.1 มุมหนงั สอื มหี นังสืออะไรบา้ ง เราควรใช้มุมหนังสอื อย่างไร 7.2 มมุ บลอ็ ก มีบลอ็ กรูปร่างอะไรบา้ ง เล่นบลอ็ กอยา่ งไรให้ปลอดภัย 7.3 มมุ วทิ ยาศาสตร์ มสี งิ่ ตา่ ง ๆ ใหน้ กั เรยี นศกึ ษามากมาย นกั เรยี นชอบสง่ิ ใดในมมุ วทิ ยาศาสตร์ มากทีส่ ุด เพราะอะไร 8. เมอ่ื จบการน�ำเสนอของแตล่ ะกลมุ่ ครสู รปุ และอธบิ ายเพมิ่ เตมิ เกย่ี วกบั มมุ ประสบการณอ์ กี ครงั้ และร่วมกนั สนทนาถึงประเด็นต่าง ๆ เกยี่ วกบั มุมเพ่ิมเติม เชน่ 8.1 ถ้านกั เรยี นไปเล่นในมมุ ประสบการณ์ นักเรยี นควรปฏิบัติตนอยา่ งไร 8.2 นกั เรยี นมสี ิทธิ และหนา้ ท่อี ยา่ งไรในการเขา้ ไปเลน่ หรอื ท�ำกจิ กรรมในมุมประสบการณ์ 8.3 เม่ือนักเรยี นท�ำกิจกรรมในมุมประสบการณ์แล้ว ควรปฏบิ ตั อิ ย่างไร สอื่ /แหลง่ การเรียนรู้ 1. มมุ บา้ น 2. มุมหนังสือ 3. มุมวิทยาศาสตร์ 4. มุมบล็อก 5. มุมเกมการศึกษา 6. มุมหนนู ้อยผพู้ ิทกั ษ์ (มุมพเิ ศษ) การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตการร่วมกิจกรรมกลุม่ 2. ประเมนิ การน�ำเสนอผลงาน 53

คมู่ ือการจัดการเรยี นรูส้ ทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 1 : ผพู้ ิทักษ์เด็ก สาระการเรยี นรู้ : เรือ่ งราวเก่ียวกับบุคคลและสถานท่ีแวดลอ้ มเดก็ กจิ กรรมท่ี 5.2 เข้าเล่นตามมุม เวลา 60 นาที จุดประสงค์ เพื่อใหน้ ักเรยี น 1. มที ักษะทางสังคมในการเล่นรว่ มกับผู้อน่ื 2. มสี ่วนร่วมในการก�ำหนดข้อตกลงในการเล่น 3. มีความอดทน รจู้ ักแบง่ ปนั และรจู้ ักการรอคอย 4. เรยี นร้สู ทิ ธิและหน้าที่ของตนเองต่อสว่ นรวม ผา่ นการเลน่ ตามมมุ ประสบการณ์ ขัน้ ตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. ครูแนะน�ำมุมประสบการณ์ต่าง ๆ ท่ีอยู่ภายในห้องเรียน และมุมพิเศษที่เพิ่มเติมจาก มมุ ประสบการณ์เดิม โดยเข้าเลน่ เปน็ กลุ่ม กล่มุ ละ 5 – 6 คน ได้แก่ 1.1 มมุ บา้ น 1.2 มมุ หนังสอื 1.3 มุมวทิ ยาศาสตร์ 1.4 มมุ บลอ็ ก 1.5 มมุ เกมการศกึ ษา 1.6 มุมหนูน้อยผ้พู ิทักษ์ (มุมพิเศษ) 2. นกั เรียนและครรู ว่ มกันสรา้ งข้อตกลงในการเล่นตามมุมประสบการณ์ ดังนี้ 2.1 เขา้ เลน่ ตามมมุ ไดม้ มุ ละ 5 คน โดยหยิบไม้ไอศกรีมตามสขี องมมุ เกบ็ ไว้ กอ่ นเขา้ เล่น 2.2 เลน่ กันด้วยเสียงเบา ๆ 2.3 เมือ่ เลน่ เสร็จเก็บของเล่นเขา้ ท่ใี หเ้ รียบร้อย 2.4 แบง่ ปันของเล่นใหเ้ พ่อื น 2.5 เลน่ ของเลน่ อยา่ งทะนุถนอม ระวงั ของเล่นเสียหาย 2.6 พดู “ขอบคณุ ” เมอื่ ครูชว่ ยเหลือ 54

คมู่ ือการจดั การเรยี นรสู้ ิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย 2.7 พดู “ขอบใจ” เมื่อเพอ่ื นช่วยเหลอื 2.8 ระมดั ระวงั การท�ำใหเ้ พอื่ นเจบ็ ขณะเลน่ และพดู “ขอโทษ” เมอ่ื ท�ำใหเ้ พอ่ื นเจบ็ โดยไมท่ นั ระวงั 2.9 เมื่อไดย้ ินสัญญาณหยดุ (เคาะจังหวะ 2 คร้ัง) ใหเ้ กบ็ ของเล่นเข้าที่ใหเ้ รยี บร้อย และมานง่ั รวมกนั ทีห่ น้าหอ้ ง 3. นักเรียน เลือกเล่นตามมุมประสบการณ์อย่างอิสระ ปฏิบัติตามข้อตกลง และเมื่อได้ยิน สัญญาณหยุด ให้เก็บของเข้าท่ใี ห้เรียบร้อย และมาน่ังรวมกนั ท่ีหน้าหอ้ ง 4. ครูให้นักเรียนอาสาสมัครออกมาเล่าถึงสิ่งที่ตนเองเล่น ความรู้สึก ปัญหาท่ีพบและมีวิธีการ แกป้ ัญหานัน้ 5. ครแู ละนักเรียนช่วยกนั สรุปส่งิ ที่ได้จากการท�ำกิจกรรม เช่น 5.1 ทุกคนมีสิทธิท่ีจะเลือกเล่นส่ิงใดตามความสนใจ แต่จะต้องปฏิบัติตามกฎ กติกา ในการเล่น 5.2 การเลน่ กับผอู้ ืน่ จะตอ้ งรจู้ ักแบ่งปัน และอดทน รอคอย ส่ือ/แหล่งการเรยี นรู้ 1. มุมบา้ น 1.1 บ้านจ�ำลอง, บ้านกระดาษ 1.2 เครอื่ งครัวของเลน่ 1.3 ตกุ๊ ตาคน 2. มมุ หนงั สอื หนงั สือนิทานเก่ยี วกบั ครอบครัว การท�ำความดี และอนื่ ๆ 3. มมุ วิทยาศาสตร์ 3.1 แวน่ ขยาย 3.2 ใบไม,้ ตน้ ไม้จ�ำลอง 3.3 ก้อนหิน, ดนิ , ทราย 3.4 แมลงจ�ำลอง 55

คู่มอื การจดั การเรียนรู้สิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย 3.5 แผ่นภาพวงจรชวี ิตสัตว์ 4. มมุ บลอ็ ก บลอ็ กไม้สี และสธี รรมชาติ 5. มมุ เกมการศกึ ษา เกมเรยี งล�ำเหตุการณ์ “อย่าไว้ใจคนแปลกหนา้ ” 6. มมุ หนนู อ้ ยผพู้ ิทักษ์ (มุมพเิ ศษ) ตกุ๊ ตาครอบครวั ฉากภาพสถานท่ีตา่ งๆ เช่น บ้าน โรงเรียน ห้างสรรพสนิ ค้า การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตการปฏิบตั ติ นในการเล่นร่วมกับผู้อน่ื 2. สงั เกตการปฏิบัตติ ามขอ้ ตกลงทกี่ �ำหนดรว่ มกันภายในห้องเรยี น 3. สังเกตการแสดงความอดทน การแบ่งปนั และรูจ้ ักการรอคอย 4. สังเกตการรู้สิทธิและหน้าท่ีของตนเองตอ่ สว่ นรวม ผ่านการเลน่ ข้อเสนอแนะ ในขณะท่ีเด็กเลือกเล่นตามมุมประสบการณ์ ครูคอยช่วยอ�ำนวยความสะดวกและแนะน�ำการเล่น ให้มีความหมายต่อนักเรียนมากข้ึนโดยการสมมุติตัวครูเป็นเพ่ือนเล่นคนหน่ึงร่วมกับนักเรียนได้ เช่น เมื่อนักเรียนเข้ามุมหนูน้อยผู้พิทักษ์ (มุมพิเศษ) ครูอาจจะร่วมสนทนากับนักเรียน ชวนนักเรียนให้ สมมุติ เหตุการณ์ต่าง ๆ ผ่านตัวละครท่ีเป็นตุ๊กตาได้ว่า “วันน้ีพวกเราไปเท่ียวในห้างสรรพสินค้ากับคุณพ่อคุณแม่ แล้วลูกหลงทางกับคุณพ่อคุณแม่ จะต้องท�ำอย่างไร จึงจะท�ำให้เราปลอดภัยและหาคุณพ่อคุณแม่ของ เราเจอ เราควรไปบอกใครดี...” เปิดโอกาสให้นักเรียนได้ช่วยกันคิดและแสดงวิธีการแก้ปัญหาด้วยการเล่น ผา่ นตวั ละคร 56

คู่มอื การจดั การเรียนรสู้ ทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 : ผพู้ ิทักษเ์ ด็ก เวลา 30 นาท ี สาระทีค่ วรเรยี นรู้ : เรือ่ งราวเก่ียวกับบุคคลและสถานท่ีแวดลอ้ มเด็ก กจิ กรรมเกมการศกึ ษา : เกมเรยี งจบั คภู่ าพเหมอื น “หนูช่วยงานบ้าน” กิจกรรมท่ี 6 เกมเรียงจับค่ภู าพเหมอื น “หนูชว่ ยงานบ้าน” จุดประสงค์ เพอ่ื ให้นักเรียน 1. มที กั ษะในการเลน่ รว่ มกบั ผอู้ นื่ 2. มีส่วนร่วมในการก�ำหนดข้อตกลงในการเล่น 3. มีความอดทน รูจ้ ักแบ่งปนั และการรอคอย 4. รหู้ น้าที่ของตนเองและรับผดิ ชอบงานในครอบครวั ขนั้ ตอนการด�ำเนินกิจกรรม 1. ครูแนะน�ำเกมเรียงจับคู่ภาพเหมือน “หนูช่วยงานบ้าน”สนทนา อธิบายและสาธิตวิธีการ เลน่ เกมให้นักเรยี นดู พร้อมใหน้ ักเรียนมสี ่วนรว่ มดว้ ย ดงั นี้ 1.1 เกมนมี้ ีภาพเหตกุ ารณท์ ัง้ หมดกภี่ าพ นกั เรียนชว่ ยกนั บอกวา่ มีภาพอะไรบ้าง 1.2 นักเรียนสังเกตภาพแต่ละภาพแล้ว คิดว่าภาพใดที่คล้ายกัน ให้น�ำภาพท่ีนักเรียนเห็นว่า คล้ายกนั มาวางจับคูก่ นั ใหค้ รบทุกคู่ 2. นกั เรยี นและครรู ่วมกันสรา้ งข้อตกลงในการเล่นเกมการศกึ ษา ดงั น้ี 2.1 เลน่ กันด้วยเสยี งเบา ๆ 2.2 เม่ือเลน่ เสร็จเก็บเกมเข้าท่ใี หเ้ รยี บรอ้ ย 2.3 แบ่งปนั เกมให้เพือ่ นได้เลน่ - 2.4 เล่นเกมอยา่ งทะนุถนอม 2.5 พูด “ขอบคณุ ”เม่ือครชู ่วยเหลือ 2.6 พูด “ขอบใจ” เม่ือเพอ่ื นช่วยเหลือ 2.7 เมื่อได้ยินสัญญาณหยุด (เคาะจังหวะ 2 คร้ัง) ให้เก็บเกมเข้าท่ีให้เรียบร้อยและมานั่ง รวมกนั ท่หี นา้ ห้อง 57

คู่มือการจดั การเรยี นรู้สทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย 3. ครูแบ่งนกั เรียน กลุ่มละ 4 คน ใหก้ ลมุ่ แรกเล่นเกมเรียงจบั คู่ภาพเหมอื น “หนชู ่วยงานบ้าน” กลมุ่ ทเี่ หลอื เลน่ เกมทเ่ี คยเลน่ มาแลว้ เมอื่ เลน่ เสรจ็ ใหห้ มนุ เวยี นกนั เลน่ จนครบทกุ เกม เมอื่ ไดย้ นิ สญั ญาณหยดุ ให้เก็บอุปกรณ์เขา้ ท่ใี ห้เรยี บรอ้ ย และมานง่ั รวมกันที่หน้าห้อง 4. ครใู หน้ กั เรยี นอาสาสมคั รออกมาบอกเลา่ ถงึ เกมทต่ี นเองเลน่ ความรสู้ กึ ปญั หาทพี่ บ และวธิ กี าร แกป้ ญั หา 5. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปถึงเกมเรียงจับคู่ภาพเหมือน “หนูช่วยงานบ้าน” ร่วมกันอีกครั้ง โดยครู อธิบายเพ่ิมเติมวา่ ทกุ คนในบา้ นต่างมหี น้าทขี่ องตนเองทตี่ า่ งกนั เรามหี น้าที่รบั ผดิ ชอบในหน้าทที่ ไ่ี ด้ รบั มอบหมาย เคารพ และเห็นความส�ำคญั ในหน้าท่ขี องบคุ คลอ่นื ในครอบครวั สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ 1. เกมเรยี งจบั คภู่ าพเหมือน “หนูชว่ ยงานบ้าน” 2. เกมการศึกษาอ่นื ๆ การวัดและประเมินผล 1. สงั เกตการปฏิบัติตนในการเลน่ ร่วมกับผู้อนื่ 2. สังเกตการปฏบิ ัตติ ามขอ้ ตกลงท่ีก�ำหนดรว่ มกันภายในห้องเรียน 3. สงั เกตความอดทน การแบง่ ปนั และรจู้ กั การรอคอย 4. สังเกตการบอกหนา้ ทขี่ องตนเองต่อการรับผดิ ชอบงานในครอบครวั ท่ีตนเองท�ำ ข้อเสนอแนะ ในขณะทน่ี ักเรียนเลน่ เกมเรียงจบั ค่ภู าพเหมือน “หนชู ่วยงานบ้าน” ครคู อยแนะน�ำ ชว่ ยเหลอื และ รว่ มสนทนาพดู คยุ กบั นกั เรยี นในระหวา่ งการเลน่ เกมไดโ้ ดยอาจจะซกั ถามนกั เรยี นไดว้ า่ หากเราไมร่ บั ผดิ ชอบ ตอ่ หน้าทขี่ องตนเอง จะเกิดอะไรข้นึ กบั ครอบครวั และสงั คมไดบ้ ้าง 58

28 ค่มู ือการจัดการเรยี นรสู้ ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั สสื่อก่ือำกราเรรยี เรนียรู้นรู้ ภาพ ภาพเด็กเก็บของเลน่ ภาพเด็กเก็บของเล่น 59

คู่มอื การจัดการเรียนรสู้ ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 2 เดก็ ดีชว่ ยคดิ ช่วยท�ำ เวลา 45 นาที สาระทค่ี วรเรียนรู้ : สิ่งตา่ ง ๆ รอบตวั เด็ก กิจกรรมเคลื่อนไหวและจงั หวะ : จงหาวธิ ไี ลย่ ุง กจิ กรรมที่ 1 จงหาวิธไี ลย่ งุ จดุ ประสงค ์ เพอื่ ใหน้ กั เรยี น 1. ฝกึ การคิดรเิ รมิ่ 2. รู้จักการแสดงความคิดเหน็ ของตนเองและรับฟังความคิดเหน็ ของผูอ้ นื่ 3. ปฏิบตั กิ จิ กรรมร่วมกบั เพ่ือนได้อย่างสนุกสนาน 4. รจู้ ักปฏบิ ัตติ นตามบทบาทหนา้ ท่ี ข้อตกลง กติกา และมคี วามรับผดิ ชอบ 5. ฝกึ ความเปน็ ผ้นู �ำ ผตู้ าม ขน้ั ตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. ครรู ้องเพลง “ยุง” ให้นกั เรียนฟังและใหน้ ักเรยี นรอ้ งเพลงตามครู 1-2 รอบ 2. ครชู แ้ี จงใหน้ กั เรยี นทราบวา่ ครจู ะใหน้ กั เรยี นคดิ วธิ กี ารไลย่ งุ พรอ้ มแสดงทา่ ทางและเสยี งประกอบ การเคาะจังหวะของครู อธิบายและสาธิตวธิ ีการเล่น ดังน้ี 2.1 ขออาสาสมัคร 1 คนออกมาหน้าชัน้ เรียน โดยครนู �ำร้องเพลง “ยุง” และเม่ือท่อนเพลง ทีร่ ้องวา่ “จงใชว้ ธิ ี.....” ให้นกั เรียนบอกวิธีไลย่ ุงและแสดงทา่ ทางและเสยี งประกอบ 2.2 รอ้ งเพลง “ยงุ ” อกี ครงั้ ใหน้ กั เรยี นทงั้ หอ้ งรว่ มกนั รอ้ งและแสดงทา่ ทางและเสยี งประกอบ ตามผู้น�ำ 3. ครูน�ำนักเรียนทุกคนร้องเพลง “ยุง” และให้นักเรียนผลัดกันออกมาเป็นผู้น�ำในการคิดวิธีการ ไลย่ ุงพรอ้ มแสดงท่าทางและเสยี งประกอบ พรอ้ มใหเ้ พื่อนปฏิบตั ติ าม 4. นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการแสดงของตนเองและของเพ่ือน ในประเด็น ตอ่ ไปนี้ 4.1 นักเรียนชอบวธิ กี ารไลย่ งุ ด้วยวธิ ีใด บอกเหตผุ ล 4.2 นกั เรียนกลา่ วค�ำชืน่ ชมเพอื่ นท่ีแสดงวิธกี ารไลย่ ุง 60

ค่มู ือการจัดการเรยี นรู้สทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 5. นกั เรียนและครูรว่ มกันสรุปผลของการท�ำกจิ กรรมแสดงถึงการร้จู กั คดิ ริเรมิ่ การปฏบิ ัตติ นตาม กตกิ าขอ้ ตกลง การมคี วามสมั พนั ธท์ ด่ี รี ะหวา่ งเพอ่ื น มคี วามสขุ สนกุ สนาน รจู้ กั บทบาท หนา้ ทขี่ องตนเอง ผนู้ �ำ ผ้ตู ามและมีความรบั ผิดชอบ ส่ือ/แหล่งการเรยี นรู้ 1. เพลงยงุ โดยสืบค้นจากระบบออนไลน์ 2. เคร่ืองเคาะ เช่น กลอง แทมบูรีน เปน็ ต้น การวดั และประเมนิ ผล 1. สงั เกตการสนทนา การแสดงความคดิ เห็น 2. สงั เกตพฤตกิ รรมและจดบนั ทกึ ข้อเสนอแนะ - ส่ือการเรียนรู้ เพลงยงุ คำ�ร้อง : ไมท่ ราบนามผู้แต่ง ท�ำ นองเพลง : When The Saints Go Marching In เมอื่ ยงุ กัดแขน เม่อื ยุงกัดขา เมื่อยุงกดั หน้า เราอย่าไปตี เมอ่ื ยุงมนั กดั และมาราวี จงใช้วิธ.ี ......ไล่ยุง ทม่ี า ครูนกเล็ก (2562,เม.ย.10).เพลงยุงกดั | เบนซ์ พรกิ ไทย น้องถกู ใจ ครูนกเลก็ (วิดที ศั น์). 61

คู่มอื การจัดการเรียนร้สู ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 เดก็ ดีช่วยคิดช่วยท�ำ เวลา 45 นาที สาระทคี่ วรเรยี นรู้ : สง่ิ ตา่ ง ๆ รอบตัวเด็ก กจิ กรรมเสริมประสบการณ์ : ฉนั รู้จักหนา้ ทีข่ องตนเอง กิจกรรมท่ี 2 ฉันรจู้ กั หน้าท่ขี องตนเอง จดุ ประสงค์ เพอื่ ให้นกั เรียน 1. เขา้ ใจและเห็นความส�ำคญั ของข้อตกลงและหน้าท่ขี องตนเองในการอยูร่ ่วมกัน 2. กล้าคิด กล้าแสดงออกทางด้านความคิดและการกระท�ำ 3. พัฒนาทกั ษะดา้ นความมีวินยั และการอย่รู ว่ มกันกบั ผ้อู ืน่ ขัน้ ตอนการด�ำเนินกิจกรรม 1. ครูน�ำรูปภาพ “นักเรียนเล่นแล้วไม่เก็บของเล่น” มาให้สังเกตภาพและพูดคุยถึงเหตุการณ์ ในภาพโดยใช้ค�ำถาม เชน่ 1.1 ในภาพเป็นเหตุการณอ์ ะไร 1.2 นกั เรยี นมคี วามร้สู ึกอย่างไรกบั ภาพน้ี 1.3 ท�ำไมถงึ เกิดเหตุการณน์ ้ี 1.4 แล้วถา้ นกั เรยี นอยู่ในสถานการณ์น้จี ะท�ำอยา่ งไร 1.5 มีวิธีแก้ปัญหาหรอื ไม่ อยา่ งไร 2. ครใู หค้ วามรเู้ พมิ่ เตมิ เกยี่ วกบั เรอื่ ง สทิ ธใิ นการเลน่ ของเลน่ ทโ่ี รงเรยี นจดั ไวใ้ หแ้ ละเมอื่ ทกุ คนเลน่ เสร็จแล้ว นักเรียนทุกคนต้องมีหน้าท่ีเก็บของเล่นน้ันให้เรียบร้อยและเป็นไปตามข้อตกลงและระเบียบของ หอ้ งเรยี น 3. ครูเตรียมภาพเหตุการณ์ที่เก่ียวข้องกับการอยู่ร่วมกันจ�ำนวน 3 เหตุการณ์ แล้วให้นักเรียน แบง่ กลุม่ ๆ ละ 5 คน เพือ่ แสดงบทบาทสมมตติ ามเหตุการณ์และชว่ ยกันคิดวธิ ีการแกป้ ญั หา ภาพเหตกุ ารณ์ที่ 1 : นักเรียนแซงควิ เพอื่ นคนอ่นื ในขณะทคี่ รูแจกขนม ภาพเหตุการณท์ ่ี 2 : นักเรียนเลน่ แล้วไมเ่ กบ็ ของเลน่ 62

คมู่ อื การจดั การเรยี นรสู้ ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย ภาพเหตกุ ารณท์ ี่ 3 : นักเรยี นท้ิงขยะลงบนพืน้ ไม่ลงในถังขยะ (ในกรณที ีม่ ีนักเรยี นจ�ำนวนมากอาจแบง่ เหตุการณ์ออกเปน็ 2 กล่มุ ) 4. นักเรยี นแตล่ ะกลมุ่ เลือกต้ังหัวหน้า และให้หัวหน้ากลุ่มด�ำเนนิ การประชมุ กลุ่มยอ่ ย เพอื่ คัดเลือกตวั แสดงบทบาทสมมตุ ิและท�ำการฝกึ ซ้อมโดยมคี รเู ปน็ ผูแ้ นะน�ำเมื่อเดก็ ตอ้ งการ 5. นักเรียนแตล่ ะกลุม่ ผลัดกันออกมาแสดงบทบาทสมมติ ตามภาพเหตกุ ารณ์ ท่ีได้รบั มอบหมาย 6. เมื่อจบการแสดงแต่ละเหตุการณ์แล้ว ให้นักเรยี นผูช้ มการแสดงตอบค�ำถามต่อไปนี้ 6.1 ปัญหาทเ่ี กดิ ขน้ึ คอื อะไร 6.2 มสี าเหตจุ ากอะไร 6.3 นักเรยี นคิดวา่ จะมีวิธีการแกไ้ ขปญั หาอย่างไรจงึ จะเหมาะสม 6.4 ผลที่จะเกดิ ขน้ึ ภายหลงั จากแกป้ ญั หาน้นั คืออะไร 7. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปความส�ำคัญและความจ�ำเป็นในการปฏิบัติตนด้านสิทธิและหน้าที่ ในการอยู่ร่วมกนั กับผ้อู ่ืน และแนวทางในการปฏบิ ัตติ นตามกฎ ระเบียบ ข้อตกลงในห้องเรียน 8. ให้นักเรียนวาดรูปความประทับใจในหน้าที่ของตนเองที่เคยปฏิบัติ แล้วน�ำมาจัดแสดงผลงาน ในห้องเรยี น ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ 1. ภาพเหตุการณ์ 2. กระดาษ A4 3. สีไม้ ดินสอ สีเทียน การวดั และการประเมินผล 1. สงั เกตการสนทนาและการตอบค�ำถาม 2. สังเกตการน�ำเสนอผลงาน 3. สังเกตพฤตกิ รรมในการท�ำกจิ กรรม 63

คู่มือการจดั การเรยี นรู้สิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย ข้อเสนอแนะ 1. ในกรณที ่ีนักเรยี นยังให้ความสนใจกิจกรรมน้อี ยู่ ครสู ามารถขยายเวลาในการเรยี นรไู้ ดใ้ นชว่ ง เสริมประสบการณ์ครง้ั ตอ่ ไป 2. ครูอาจใช้ค�ำถามเพือ่ กระตนุ้ ให้นักเรียนได้คดิ หาเหตผุ ล เพ่อื แก้ปญั หาเรือ่ งราวต่าง ๆ ทีเ่ กิดขึน้ ในชีวิตประจ�ำวัน ส�ำหรบั แนวทางในการตงั้ ค�ำถามมดี ังต่อไปนี้ - ค�ำถามเพอ่ื กระตุ้นให้นกั เรียนคิดหาวธิ ีป้องกันปญั หา - ค�ำถามเพ่ือกระตนุ้ ให้นักเรียนคิดเมือ่ มองไม่เหน็ ปัญหา - ค�ำถามเพื่อกระตนุ้ ใหน้ ักเรยี น คดิ เพ่ือแกป้ ญั หาและตดิ ตามผลเวลาเกดิ ปญั หา 3. ครูไม่ควรต�ำหนินักเรียนในทันที แต่ควรตั้งค�ำถามให้เด็กคิดตามว่า ปัญหาคืออะไร เราจะ แก้ปัญหาอย่างไร - ค�ำถามเพ่ือกระตุ้นให้นักเรียนคิดเม่ือไม่ท�ำตามข้อตกลง ถ้านักเรียนสัญญาแล้วนักเรียน ไม่ท�ำตามท่สี ัญญาไว้ ครคู วรเรยี กมาถามเป็นการส่วนตัว - ค�ำถามเพ่ือกระตุ้นให้นักเรียนคิดเพื่อคลายความขัดแย้ง เวลาท่ีนักเรียนทะเลาะกัน แล้วไป ฟ้องครคู วรใหน้ กั เรยี นท้ังสองฝา่ ยเล่าเหตกุ ารณท์ ี่เกดิ ขนึ้ - ครูสามารถน�ำไปประยุกต์ใช้เพ่ือเป็นแนวทางในการต้ังค�ำถามในห้องเรียนเพ่ือให้นักเรียน ไดร้ ู้จักคิดหาเหตุผลและรูห้ นา้ ทีข่ องตนเองในการอยูร่ ว่ มกนั ในสังคมอย่างมคี วามสขุ 64

คู่มือการจดั การเรยี นรู้สิทธมิ นุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย ตวั อยา่ งภาพเหตกุ ารณ์ 65

คมู่ อื การจดั การเรียนรูส้ ิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 66

คมู่ อื การจดั การเรยี นรสู้ ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั หน่วยการเรยี นร้ทู ่ี 2 เดก็ ดชี ว่ ยคดิ ชว่ ยท�ำ เวลา 50 นาที สาระท่คี วรเรียนรู้ : ส่งิ ตา่ ง ๆ รอบตวั เด็ก กิจกรรมสร้างสรรค์ : ฮีโรน่ อ้ ย กจิ กรรมที่ 3 ฮีโร่นอ้ ย จดุ ประสงค์ เพ่อื ให้นักเรยี น 1. มที ักษะกระบวนการคิดจนิ ตนาการและสร้างสรรค์ 2. มีทกั ษะการกล้าแสดงออกผ่านการถ่ายทอดผลงานตามความคิดของตนเอง 3. พฒั นากล้ามเนอ้ื เล็กและฝกึ การประสานสัมพันธร์ ะหวา่ งมอื กบั ตา 4. เรียนรกู้ ารมีวนิ ัยและการปฏิบตั ิตามข้อตกลงในการรว่ มกจิ กรรม 5. เรยี นรสู้ ทิ ธแิ ละหนา้ ทขี่ องตนเองและเคารพสทิ ธแิ ละหนา้ ทข่ี องผอู้ นื่ เพอื่ ปฏบิ ตั ติ นเปน็ พลเมอื ง ที่ดขี องสงั คม ขัน้ ตอนการด�ำเนนิ กิจกรรม 1. นกั เรยี นและครรู ว่ มสนทนาเชอื่ มโยงความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสทิ ธแิ ละการปฏบิ ตั หิ นา้ ทข่ี องตนเอง โดยเชื่อมโยงความสัมพันธ์ระหว่างหน้าที่ของตนเองและการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองที่ดีของสังคม โดยครูใช้ ค�ำถามปลายเปดิ เพือ่ กระต้นุ การเรยี นรขู้ องนกั เรียน เชน่ 1.1 เมอ่ื นกั เรยี นมาโรงเรียนต้องปฏิบตั ติ ามกฎของโรงเรียนอยา่ งไรบา้ ง 1.2 เมอื่ นกั เรียนก�ำลงั เรียนอยตู่ อ้ งปฏิบตั ติ ามกฎของหอ้ งเรยี นอยา่ งไรบา้ ง 1.3 เม่อื นักเรียนจะขา้ มถนน นักเรียนจะตอ้ งปฏบิ ตั ิตามกฎจราจรอย่างไร 1.4 เมอ่ื พบผู้อื่นถกู รงั แก นกั เรียนควรท�ำอยา่ งไร 1.5 เมื่อนักเรยี นพบเจอคนแปลกหน้า เข้ามาตีสนทิ กบั นักเรียน นกั เรียนจะท�ำอยา่ งไร 67

คู่มือการจดั การเรียนร้สู ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั 1.6 ถา้ นักเรียนปฏิบัตผิ ิดกฎหมายจะเกิดอะไรข้ึน 2. นักเรียนและครูร่วมสนทนา อภิปราย เก่ียวกับแนวทางการปฏิบัติเป็นพลเมืองที่ดีของสังคม ดงั น้ี 2.1 การปฏิบัติตามข้อตกลงหรือกฎหมายอย่างง่าย ๆ เช่น กฎสัญญาณจราจร การทิ้งขยะ เปน็ ที่ การเคารพสทิ ธิผอู้ ื่น เชน่ การเขา้ แถวตามล�ำดับก่อน – หลัง หรอื การตรงต่อเวลา 2.2 การมีจติ สาธารณะ ช่วยเหลอื ผ้อู ืน่ 2.3 การพัฒนาถิ่นท่ีอยู่อาศัยของตนเอง และการเรียนรู้สิทธิตนเองหน้าท่ีของตนเอง โดยครู อธิบายเช่ือมโยงเกี่ยวกับสิทธิหน้าท่ีของตนเองและผู้อื่น รวมถึงการมีส่วนร่วมในการปฏิบัติหน้าที่การเป็น พลเมอื งทดี่ ี 3. นักเรียนและครรู ว่ มสนทนาและสรา้ งข้อตกลงการในการรว่ มกิจกรรมสรา้ งสรรค์ โดยเชื่อมโยง ความสัมพันธ์ระหว่างการปฏิบัติกิจกรรมกับการเรียนรู้สิทธิตนเองหน้าท่ีของตนเอง และสนทนาการปฏิบัติ กิจกรรมสร้างผลงานศิลปะสร้างสรรค์ตามหัวข้อ “ฮีโร่น้อย” โดยมีสาระส�ำคัญ ให้นักเรียนสร้างผลงาน โดยเลือกปฏิบัตกิ ิจกรรมจากวัสดุตา่ ง ๆ ตอ่ ไปน้ี กิจกรรมที่ 1 การประดษิ ฐ์หน้ากากฮีโร่ กจิ กรรมที่ 2 การประดษิ ฐ์เหรียญเด็กดี กิจกรรมที่ 3 การประดิษฐ์หมวกฮโี ร่ กจิ กรรมท่ี 4 การประดษิ ฐถ์ งุ มอื วิเศษ กจิ กรรมที่ 5 การประดษิ ฐ์เสอื้ ฮีโร่ โดยครูน�ำตัวอยา่ งผลงานศลิ ปะจากวัสดุอุปกรณ์แตล่ ะชนิดใหน้ ักเรยี น ได้สงั เกต และครสู าธิต วธิ กี ารสร้างผลงานจากวัสดุชนดิ ต่างๆ 68

คมู่ ือการจดั การเรียนรู้สทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย 4. นกั เรียนเลือกปฏบิ ัตกิ จิ กรรมตามความสนใจของตนเองคนละ 2 - 3 กิจกรรม 5. ระหว่างปฏิบัติกิจกรรมนักเรียนและครูร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับการปฏิบัติตนเป็นพลเมืองที่ดี ของสงั คม โดยครูใหค้ �ำแนะน�ำและช่วยเหลือนกั เรียน 6. เม่ือนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเสร็จสิ้นให้เก็บอุปกรณ์เข้าที่ และท�ำความสะอาดให้เรียบร้อย เพือ่ เตรยี มน�ำเสนอผลงานของตนเอง 7. นกั เรยี นน�ำเสนอผลงานหนา้ ชน้ั เรยี นโดยบอกชอื่ ผลงาน เลา่ เรอ่ื งราวอธบิ ายรายละเอยี ดเกยี่ วกบั ผลงานใหเ้ พอื่ นๆและครฟู งั ขณะน�ำเสนอผลงาน ครคู อยกระตนุ้ ใหแ้ รงเสรมิ ทางบวกและใชค้ �ำถามปลายเปดิ เพือ่ ให้นกั เรียนมสี ่วนรว่ มในการน�ำเสนอผลงาน 8. นักเรียนและครูร่วมสรุปกิจกรรมการเรียนรู้ หลักส�ำคัญในการใช้สิทธิและหน้าท่ีของตนเอง ไดอ้ ย่างถกู ต้อง และการสร้างสรรคผ์ ลงานและการถา่ ยทอดความคดิ ของตนเอง 9. นกั เรยี นน�ำผลงานจัดแสดงเพอื่ น�ำเสนอประสบการณ์การเรยี นรู้ของตนเอง สื่อ/แหล่งการเรียนรู้ กจิ กรรมที่ 1 การประดิษฐห์ นา้ กากฮโี ร่ 1.1 กระดาษแขง็ 1.2 สีไม/้ สีเทียน 1.3 กรรไกร 1.4 กาว 1.5 โครงร่างแบบรูปหนา้ กาก กจิ กรรมท่ี 2 การประดษิ ฐเ์ หรยี ญเด็กดี 2.1 โครงรา่ งแบบรูปเหรียญเดก็ ดี 69

คูม่ อื การจดั การเรียนรู้สิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั 2.2 สีไม้/สีเทียน 2.3 กาว 2.4 กรรไกร กจิ กรรมท่ี 3 การประดิษฐห์ มวกฮโี ร่ 3.1 กระดาษแข็ง 3.2 โครงร่างแบบรูปหมวกฮีโร่ 3.3 กาว 3.4 กรรไกร 3.5 อุปกรณต์ กแต่ง เชน่ เศษผา้ ไหมพรม เศษกระดาษ เป็นตน้ กจิ กรรมท่ี 4 การประดษิ ฐถ์ งุ มือวเิ ศษ 4.1 ถุงมอื ส�ำเรจ็ รูป 4.2 กาว 4.3 กรรไกร 4.4 อปุ กรณ์ตกแต่ง เชน่ เศษผ้า ไหมพรม เศษกระดาษ เป็นต้น กิจกรรมท่ี 5 การประดิษฐเ์ สอ้ื ฮีโร่ 5.1 ถุงพลาสติกหหู ว้ิ ใช้แล้วขนาดใหญ่ 5.2 กาว 5.3 กรรไกร 5.4 อปุ กรณ์ตกแตง่ เช่น เศษผ้า ไหมพรม เศษกระดาษ เปน็ ต้น 70

คู่มือการจัดการเรียนร้สู ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตการมีส่วนรว่ มและการปฏิบัตติ ามข้อตกลงในการรว่ มกิจกรรม 2. สังเกตการถ่ายทอดและสรา้ งผลงานตามความคิดสร้างสรรคแ์ ละจินตนาการ 3. สงั เกตการกลา้ แสดงออกการอธบิ ายเล่าเรื่องราวจากชน้ิ งานตามประสบการณ์ การเรียนรู้และ ความเข้าใจของตนเอง ข้อเสนอแนะ 1. ขณะท่ีนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมครูอาจตั้งค�ำถามปลายเปิด ร่วมสนทนา แสดงความคิดเห็น เพ่ือให้นักเรียนเช่ือมโยงประสบการณ์การปฏิบัติตนตามกฎระเบียบวินัยของโรงเรียนหรือสังคม โดยเป็น สิ่งที่ก�ำหนดให้เป็นแนวทางการปฏิบัติเพ่ือให้ทุกคนเรียนรู้การอยู่ร่วมกันกับเพ่ือนอย่างมีความสุขโดย ครูอ�ำนวยความสะดวกให้แก่เด็ก ให้ค�ำแนะน�ำระหว่างปฏิบัติกิจกรรม และเม่ือเสร็จสิ้นกิจกรรมควรให้ นักเรียนถ่ายทอดผลงานของตนเองตามประสบการณ์การเรียนรู้และความเข้าใจของเด็กแต่ละคนเกี่ยวกับ หน้าทข่ี องตนเองในสังคม 2. ครสู ามารถยดื หยนุ่ ระยะเวลาในการจดั กจิ กรรมสรา้ งสรรคไ์ ดต้ ามความเหมาะสมกบั ระยะเวลา และช่วงวัยพัฒนาการของนักเรียน หรือ อาจผลัดเปล่ียนหมุนเวียนกิจกรรมตามความเหมาะสมตามบริบท ของโรงเรียน 71

คมู่ อื การจดั การเรยี นรสู้ ิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย สื่อการเรียนรู้ กิจกรรมที่ 1 ภาพหน้ากากฮโี ร่ 72

คมู่ ือการจดั การเรียนรสู้ ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั กจิ กรรมที่ 2 ภาพเหรียญเดก็ ดี 73

คมู่ ือการจัดการเรียนรูส้ ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวยั กจิ กรรมท่ี 3 ภาพหมวกฮโี ร่ ภาพตวั อย่างเพอ่ื การศกึ ษาจาก http://www.saisawankhayanying.com/s-re port/books-for-child/ 74

คมู่ อื การจดั การเรยี นรสู้ ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั กจิ กรรมท่ี 4 ภาพถุงมอื วเิ ศษ 75

คมู่ ือการจัดการเรยี นรูส้ ทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย หนว่ ยการเรียนรทู้ ี่ 2 เดก็ ดีช่วยคิดชว่ ยท�ำ เวลา 45 นาที สาระท่ีควรเรยี นรู้ : สิง่ ตา่ ง ๆ รอบตวั เดก็ กิจกรรมกลางแจง้ : ดูให้ดีมีทา่ ทาง กจิ กรรมที่ 4 ดูให้ดมี ที ่าทาง จุดประสงค ์ เพ่อื ให้นักเรียน 1. แสดงทา่ ทางการออกก�ำลังกายได้ 2. เคลอ่ื นไหวรา่ งกายโดยการใชก้ ล้ามเน้ือเล็กและกล้ามเน้ือใหญ่ได้สมั พันธ์กนั อย่างคลอ่ งแคล่ว 3. แสดงความเปน็ ผ้นู �ำ - ผ้ตู าม ยอมรบั และช่ืนชมในความคิดและความสามารถท่แี ตกต่าง 4. ปฏบิ ตั ิกิจกรรมรว่ มกบั ผอู้ ืน่ ได้อย่างสนุกสนาน เพลิดเพลิน 5. ปฏิบัตติ นตามกฎ กตกิ า ข้ันตอนการด�ำเนนิ กิจกรรม 1. ครูเปิดเพลง “The bird dance” และใหน้ ักเรยี นท�ำท่าทางประกอบเพลงตามครูจากนัน้ ครู และนักเรียนสนทนาเกย่ี วกบั ทา่ ทางการเคลื่อนไหวโดยให้นกั เรียนตอบค�ำถามดงั นี้ 1.1 นักเรยี นไดใ้ ชส้ ่วนใดของรา่ งกายในการเคล่อื นไหว 1.2 ขณะเคล่อื นไหวรา่ งกายประกอบเพลงรู้สกึ อย่างไร 2. ให้นักเรยี นจับคู่ 2 คน พร้อมรับบัตรภาพการออกก�ำลงั กาย ค่ลู ะ 1 ภาพ โดยมขี อ้ ตกลงคือ ใหแ้ ต่ละค่ผู ลัดกันแสดงท่าทางการเคล่อื นไหวเลยี นแบบบัตรภาพให้เพือ่ นดู 3. ครูอธบิ ายและสาธติ วิธกี ารปฏบิ ตั กิ ิจกรรม “ดใู ห้ดมี ีทา่ ทาง” และใหต้ ัวแทนนักเรียนทีฝ่ ึกซอ้ ม มาแลว้ ออกมาร่วมสาธิต 4. ครูจดั นักเรยี นเป็นกลุ่ม ๆ ละ 3 คน โดยแบ่งตามสไี ม้หนบี สมาชิกแต่ละกล่มุ ฝึกซ้อมการเต้น แสดงท่าทางประกอบการเต้น 5. ใหน้ กั เรยี นแตล่ ะกลมุ่ ผลดั กนั ออกมาแสดงทา่ ทางตามบตั รภาพประกอบเพลง ภายในระยะเวลา 2 เพลงจบ โดยมขี อ้ ตกลง คอื แตล่ ะกลมุ่ ตอ้ งแสดงทา่ ทางตามบตั รภาพประกอบเพลงไดถ้ กู ตอ้ งตามภาพและ พร้อมเพรียงกัน จึงจะสามารถเปล่ียนกลุ่มต่อไปได้ 76

คูม่ อื การจดั การเรยี นรสู้ ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 6. นกั เรียนรว่ มกันนบั จ�ำนวนบตั รภาพที่รว่ มกันท�ำได้ 7. นกั เรยี นและครสู นทนาเกี่ยวกบั ส่ิงท่ีไดเ้ รียนรูใ้ นประเด็นดงั นี้ 7.1 ใหน้ ักเรียนบอกความรสู้ กึ ในขณะทีป่ ฏิบัตกิ ิจกรรม 7.2 นกั เรยี นชอบหรอื ท�ำทา่ ทางการออกก�ำลงั กายตามบตั รภาพใดมากทส่ี ดุ เพราะอะไร เปน็ ตน้ 8. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปข้อคิด และผลท่ีได้รับจากกิจกรรม เช่น การได้ออกก�ำลังกาย การรูจ้ ักเป็นผนู้ �ำ ผตู้ าม การปฏบิ ัตติ ามกฎ ระเบียบ และการรู้จกั ท�ำงานร่วมกบั ผู้อืน่ สือ่ /แหล่งการเรียนรู้ 1. เพลง The bird dance โดยสืบคน้ จากระบบออนไลน์ 2. บัตรภาพ การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตการสนทนา การแสดงความคิดเหน็ 2. สงั เกตพฤติกรรมและจดบันทึก ข้อเสนอแนะ - ส่ือการเรียนรู้ เพลงประกอบกิจกรรมกลางแจง้ : ดนตรเี พลง The bird dance ที่มา The Emeralds look at us : The Bird Dance angelginger00 (2556, เม.ย. 22). The Emeralds look at us : The Bird Dance (วดี ทิ ศั น)์ . 77

คมู่ อื การจัดการเรียนรสู้ ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย บัตรภาพท่ี 1 ภาพท่าทางการออกก�ำ ลงั กาย บตั รภาพที่ 2 ภาพทา่ ทางการออกก�ำ ลงั กาย บตั รภาพท่ี 3 ภาพทา่ ทางการออกกำ�ลังกาย 78

คู่มอื การจดั การเรยี นรู้สิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย หน่วยการเรียนร้ทู ี่ 2 : เดก็ ดีช่วยคิดชว่ ยท�ำ เวลา 45 นาที สาระการเรยี นรู้ : ส่งิ ต่าง ๆ รอบตวั เดก็ กิจกรรมเสร/ี เล่นตามมมุ กจิ กรรมท่ี 5 เล่นเสร/ี เลน่ ตามมุม จดุ ประสงค์ เพื่อให้นกั เรยี น 1. มีทกั ษะในการเลน่ ร่วมกับผอู้ ่นื 2. มีสว่ นรว่ มในการก�ำหนดขอ้ ตกลงในการเล่น 3. มคี วามอดทน รจู้ ักการแบง่ ปัน และการรอคอย 4. รจู้ กั การใชส้ อ่ื และเทคโนโลยใี นชวี ติ ประจ�ำวนั ผา่ นการเลน่ ตามมมุ ประสบการณท์ มี่ คี วามหมาย ขน้ั ตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. ครูแนะน�ำมุมประสบการณ์ต่าง ๆ ท่ีอยู่ภายในห้องเรียน และมุมพิเศษที่เพ่ิมเติมจาก มุมประสบการณ์เดมิ ได้แก่ 1.1 มุมบา้ น 1.2 มมุ หนังสอื 1.3 มมุ วิทยาศาสตร์ 1.4 มุมบลอ็ ก 1.5 มุมเกมการศกึ ษา 1.6 มมุ ใชใ้ ห้ดี มปี ระโยชน์ (มมุ พเิ ศษ) 2. นกั เรียนและครูร่วมกนั สรา้ งข้อตกลงในการเล่นตามมมุ ประสบการณ์ ดังน้ี 2.1 เข้าเล่นตามมุมไดม้ มุ ละ 5 คน โดยหยบิ ไมไ้ อศกรีมตามสีของมมุ เก็บไวก้ ่อนเข้าเล่น 2.2 เลน่ กนั ด้วยเสียงเบา ๆ 2.3 เมื่อเล่นเสรจ็ เก็บของเล่นเข้าที่ใหเ้ รียบร้อย 2.4 แบง่ ปันของเลน่ ให้เพื่อน 2.5 เลน่ ของเลน่ อย่างทะนุถนอม ระวงั ของเล่นเสยี หาย 79

คมู่ ือการจัดการเรยี นรสู้ ทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย 2.6 พูด “ขอบคุณ” เมอ่ื ครชู ว่ ยเหลอื 2.7 พูด “ขอบใจ” เมื่อเพอ่ื นชว่ ยเหลอื 2.8 ระมัดระวัง การท�ำให้เพื่อนเจ็บขณะเล่น และพูด “ขอโทษ” เม่ือท�ำให้เพื่อนเจ็บโดย ไมท่ ันระวัง 2.9 เม่อื ได้ยนิ สญั ญาณหยดุ (เคาะจงั หวะ 2 คร้งั ) ให้เกบ็ ของเลน่ เข้าทใ่ี ห้เรยี บร้อย และมานัง่ รวมกันทีห่ น้าห้อง 3. นักเรียนเลือกเล่นตามมุมประสบการณ์อย่างอิสระ ปฏิบัติตามข้อตกลง และเม่ือได้ยิน สัญญาณหยดุ ให้เกบ็ ของเข้าทใ่ี ห้เรียบร้อย และมาน่งั รวมกันท่ีหนา้ หอ้ ง 4. ครใู หน้ กั เรยี นอาสาสมคั รออกมาบอกเลา่ ถงึ สง่ิ ทต่ี นเองเลน่ ความรสู้ กึ ปญั หาทนี่ กั เรยี นพบ และ นกั เรยี นแกป้ ัญหานัน้ อย่างไร ส่ือ/แหลง่ การเรียนรู้ 1. มมุ บา้ น 1.1 บ้านจ�ำลอง บา้ นกระดาษ 1.2 เครอ่ื งครวั ของเลน่ 1.3 ต๊กุ ตาคน 2. มุมหนังสือ หนงั สอื นทิ านเกย่ี วกับการใช้สอื่ เทคโนโลยี และอ่ืนๆ 3. มุมวทิ ยาศาสตร์ 3.1 แว่นขยาย 3.2 ใบไม้ ตน้ ไมจ้ �ำลอง 3.3 กอ้ นหนิ ดนิ ทราย 3.4 แมลงจ�ำลอง 3.5 แผน่ ภาพวงจรชีวิตสัตว์ 80

คมู่ อื การจดั การเรยี นรู้สทิ ธมิ นุษยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย 4. มุมบลอ็ ก บลอ็ กไม้สี และสีธรรมชาติ 5. มมุ เกมการศกึ ษา เกมภาพตัดตอ่ “ใชโ้ ทรศัพท์ดี มปี ระโยชน์” 6. มมุ ใช้ให้ดี มีประโยชน์ (มุมพิเศษ) 6.1 ส่ือเทคโนโลยจี �ำลอง เชน่ โทรศพั ทบ์ า้ น สมาร์ทโฟน โทรทัศน์ แทบ็ เล็ต เป็นตน้ 6.2 แผน่ ภาพการต์ นู ประโยชน์ โทษของการใช้สือ่ เทคโนโลยี การวดั และการประเมินผล 1. สงั เกตการปฏบิ ัตติ นในการเลน่ รว่ มกับผูอ้ ่ืน 2. สังเกตการปฏบิ ตั ิตามขอ้ ตกลงท่ีก�ำหนดรว่ มกนั ภายในหอ้ งเรยี น 3. สังเกต ความอดทน รู้จักการแบง่ ปนั และการรอคอย 4. สังเกตการใชส้ ่อื เทคโนโลยี ผา่ นการเล่นท่มี คี วามหมาย ขอ้ เสนอแนะ ในขณะที่นักเรียนเลือกเล่นตามมุมประสบการณ์ ครูคอยช่วยอ�ำนวยความสะดวกและแนะน�ำ การเล่นให้มีความหมายต่อเด็กมากขึ้นโดยการสมมติตัวครูเป็นเพ่ือนเล่นคนหน่ึงร่วมกับนักเรียนได้ เช่น เมอื่ นกั เรยี นเขา้ มมุ ใชใ้ หด้ ี มปี ระโยชน์ (มมุ พเิ ศษ) ครอู าจจะรว่ มสนทนากบั นกั เรยี นชวนนกั เรยี น เลน่ อปุ กรณ์ สื่อเทคโนโลยตี ่าง ๆ วา่ “วันน้เี ราจะใชโ้ ทรศัพทข์ องเราท�ำอะไรกันดี เรามาเลน่ เกมกนั เยอะ ๆ เลยดีกวา่ ไหม แตถ่ ้าเราเลน่ เยอะ ๆ มากเกนิ ไป เราจะเปน็ อะไรหรอื เปลา่ นะ...” เปดิ โอกาสให้นกั เรียนคดิ ตาม และแสดง ความคิดเห็นผ่านค�ำพูดในขณะที่เล่น โดยมีแผ่นภาพการ์ตูนประโยชน์ และโทษของการใช้สื่อเทคโนโลยี ใหน้ ักเรยี นได้สงั เกตอกี ด้วย 81

คู่มอื การจดั การเรียนรสู้ ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวยั หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 2 : เดก็ ดีชว่ ยคิดชว่ ยท�ำ เวลา 30 นาที สาระการเรียนรู้ : สงิ่ ตา่ ง ๆ รอบตวั เดก็ กจิ กรรมเกมการศึกษา : เกมภาพตัดต่อ “หนูเลือกหัวหนา้ หอ้ ง” กจิ กรรมท่ี 6 เกมภาพตัดต่อ “หนูเลอื กหัวหน้าห้อง” จดุ ประสงค ์ เพื่อใหน้ กั เรยี น 1. มีทักษะทางสงั คมในการเลน่ รว่ มกับผู้อน่ื 2. มสี ว่ นร่วมในการก�ำหนดข้อตกลงในการเล่น 3. มคี วามอดทน รู้จักแบ่งปนั และการรอคอย 4. รวู้ ิธกี ารเลอื กหัวหน้าห้องผ่านการสังเกตภาพ ข้ันตอนการด�ำเนินกิจกรรม 1. ครูแนะน�ำเกมภาพตัดต่อ “หนูเลือกหัวหน้าห้อง” สนทนา อธิบายและสาธิตวิธีการเล่นเกม ให้นักเรยี นดู พร้อมใหน้ กั เรียนมสี ว่ นรว่ มด้วย ดงั นี้ 1.1 ในภาพนีน้ กั เรียน เหน็ อะไรในภาพบา้ ง 1.2 ถ้าในห้องเรียนของเรา มีส่ิงท่ีนักเรียนต้องการแตกต่างกัน แต่เราสามารถเลือกได้ อย่างเดยี ว เราควรตกลงกนั อยา่ งไร เพราะอะไร 1.3 นักเรียนสังเกตภาพที่สมบูรณ์ แล้วแยกช้ินส่วนของภาพ วางให้คละกันจากน้ันน�ำมา ต่อรวมกันให้เป็นภาพทส่ี มบรู ณเ์ หมอื นเดิม 2. นกั เรยี นและครูร่วมกันสร้างข้อตกลงในการเลน่ เกมการศึกษา ดังนี้ 2.1 เล่นกนั ด้วยเสยี งเบา ๆ 2.2 เมื่อเลน่ เสร็จเก็บเกมเขา้ ทีใ่ ห้เรยี บรอ้ ย 2.3 แบง่ ปนั เกมใหเ้ พอ่ื นไดเ้ ลน่ 2.4 เล่นเกมอย่างทะนุถนอม 2.5 พูด “ขอบคุณ” เมื่อครูช่วยเหลอื 2.6 พูด “ขอบใจ” เม่ือเพื่อนชว่ ยเหลอื 82

คมู่ อื การจัดการเรยี นร้สู ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 2.7 เมื่อได้ยินสัญญาณหยุด (เคาะจังหวะ 2 คร้ัง) ให้เก็บเกมเข้าท่ีให้เรียบร้อยและมาน่ัง รวมกนั ทีห่ น้าห้อง 3. ครแู บ่งนกั เรียน กลุ่มละ 4 คน ให้กลมุ่ แรกเลน่ เกมภาพตดั ตอ่ “หนูเลอื กหัวหน้าหอ้ ง” กลุม่ ท่เี หลือ เลน่ เกมทเี่ คยเลน่ มาแลว้ เมอ่ื เลน่ เสรจ็ ใหห้ มนุ เวยี นกนั เลน่ จนครบทกุ เกม เมอื่ ไดย้ นิ สญั ญาณหยดุ ใหเ้ กบ็ เกม เขา้ ที่ให้เรยี บร้อย และมานงั่ รวมกนั ท่หี น้าห้อง 4. ครใู หน้ กั เรยี นอาสาสมคั รออกมาบอกเลา่ ถงึ เกมทต่ี นเองเลน่ ความรสู้ กึ ปญั หาทนี่ กั เรยี นพบ และ นกั เรยี นแก้ปัญหานนั้ อย่างไร 5. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปถึงเกมภาพตัดต่อ “หนูเลือกหัวหน้าห้อง” ร่วมกันอีกคร้ัง โดยครู อธิบายเพิ่มเติมว่า เม่ือเราอยู่ร่วมกันหลาย ๆ คนแล้ว มีกฎ ระเบียบท่ีต้องร่วมกันปฏิบัติในห้องเรียนของ เราจึงจ�ำเป็นต้องมีผู้น�ำในห้องเรียน ที่เราเรียกว่าหัวหน้าห้อง เป็นผู้คอยดูแลความเรียบร้อยของนักเรียน ในห้องเรียน ซึ่งเราเลือกหัวหน้าห้องจากความคิดเห็นของนักเรียนท่ีเป็นสมาชิกของห้องเรียนว่าเลือกใคร เปน็ จ�ำนวนมากทีส่ ดุ สื่อ/แหล่งการเรยี นรู้ 1. เกมภาพตดั ต่อ “หนเู ลือกหัวหน้าหอ้ ง” 2. เกมการศึกษาอื่น ๆ การวดั และการประเมินผล 1. สังเกตการปฏบิ ัติตนในการเล่นร่วมกบั ผู้อืน่ 2. สงั เกตการปฏิบตั ิตามขอ้ ตกลงท่กี �ำหนดรว่ มกันภายในห้องเรยี น 3. สงั เกตการแสดงความอดทน รู้จกั การแบ่งปนั และการรอคอย 4. สังเกตการบอกวิธีการใช้ประชาธิปไตยในสงั คมผา่ นการสงั เกตภาพ ขอ้ เสนอแนะ ในขณะท่ีนักเรียนเล่นเกมภาพตัดต่อ “หนูเลือกหัวหน้าห้อง” ครูคอยแนะน�ำ ช่วยเหลือ และ รว่ มสนทนาพดู คยุ กบั นกั เรยี นในระหวา่ งการเลน่ เกมโดยอาจจะชวนนกั เรยี นพดู คยุ เกย่ี วกบั การอยกู่ บั เพอ่ื นๆ ในห้องเราควรมีเพือ่ นท่ีคอยดแู ลเราหรอื ไม่ คอยชว่ ยเหลือกันหรือไม่ เพราะอะไร 83

คมู่ ือการจดั การเรยี นร้สู ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 3 : ชมุ ชนน่าอยู่ สาระการเรยี นรู้ : บคุ คลและสถานทรี่ อบตวั เด็ก กิจกรรมเคล่อื นไหวและจังหวะ : พาไปใหถ้ กู ที่ เวลา 45 นาที กจิ กรรมท่ี 1 พาไปใหถ้ กู ท่ี จดุ ประสงค์ เพอื่ ใหน้ ักเรยี น 1. ฟงั เพลงจงั หวะชา้ ถ่ายทอดผ่านการเคล่อื นไหวร่างกายอย่างสร้างสรรค์ 2. เคลื่อนไหวร่างกายและใช้อวัยวะต่าง ๆ ได้ประสานสัมพันธ์กันรวมถึงการควบคุมการทรงตัว ขณะปฏิบตั ิกจิ กรรม 3. ปฏบิ ัตติ นไดต้ ามกฎ กติกาและข้อตกลง 4. มสี ว่ นร่วมในการปฏิบตั ิกิจกรรมร่วมกับเพ่ือนในช้นั เรยี นด้วยความเพลิดเพลิน สนกุ สนาน 5. รจู้ กั สิทธขิ องตนในการเขา้ รับบริการสาธารณะ ข้นั ตอนการด�ำเนินกจิ กรรม 1. ครูน�ำภาพสถานที่ต่าง ๆ ในชุมชน ได้แก่ วัด สถานีต�ำรวจ โรงพยาบาล โรงเรียน ตลาดสด ร้านขายของ มาใหน้ กั เรยี นดแู ละตอบค�ำถาม ดงั น้ี 1.1 สถานที่แต่ละแห่งมชี อ่ื เรยี กว่าอะไร 1.2 เราสามารถไปท�ำกจิ กรรมหรอื ใช้สิทธใิ นการรับบริการอยา่ งไรบา้ ง 1.3 ประโยชนห์ รอื ผลดีจากการใชส้ ิทธเิ ข้ารับบริการ คอื อะไร 2. ครอู ธบิ ายขน้ั ตอนการเลน่ กิจกรรม “พาไปให้ถกู ท่ี” โดยใหน้ กั เรยี นออกมาร่วมสาธติ ให้เพื่อนดู ดังน้ี 2.1 น�ำภาพสถานที่ตา่ ง ๆ ไปติดรอบห้อง (เว้นเป็นระยะ) 2.2 นกั เรยี นเคลื่อนไหวรา่ งกายอสิ ระไปตามจังหวะเพลงบรรเลง (จงั หวะชา้ ) 2.3 เพลงหยุด นักเรียนฟังข้อความค�ำใบ้ของสถานที่น้ัน ๆ เมื่อได้ยินเสียงสัญญาณนกหวีด ให้นักเรียนไปแตะภาพสถานท่ีท่ีตรงกับข้อความค�ำใบ้นั้นให้ถูกต้อง เช่น เม่ือหนูไอ ป่วยมีไข้ไม่สบาย เราตอ้ งไป.....(โรงพยาบาล) เปน็ ตน้ 84

คู่มือการจดั การเรยี นรู้สิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย 3. นักเรียนปฏิบัติกิจกรรม ตามข้อตกลงเบ้ืองต้น คือ เคล่ือนไหวร่างกายด้วยความระมัดระวัง หลบหลกี ระวงั ชนเพือ่ น 4. นักเรียนและครูร่วมกนั สรุปเกย่ี วกบั สิ่งท่ีได้เรียนรู้ ไดแ้ ก่ 4.1 การฟังเพลงจงั หวะช้า 4.2 การเคลอื่ นไหวร่างกายและใช้อวยั วะสว่ นตา่ ง ๆ ไดป้ ระสานสมั พนั ธ์กัน 4.3 การปฏบิ ัติตนตามกฎ กตกิ า และขอ้ ตกลง 4.4 การมีส่วนร่วมในการปฏบิ ตั ิกิจกรรมร่วมกบั เพ่ือนในช้ันเรียน 4.5 การร้จู ักสิทธขิ องตนในการเข้ารับบริการสาธารณะ สอ่ื /แหล่งการเรียนรู้ 1. เพลงบรรเลง (จงั หวะชา้ ) 2. ภาพสถานท่ี การวดั และประเมินผล 1. สังเกตการสนทนา การแสดงความคดิ เหน็ 2. สงั เกตพฤติกรรมและจดบันทึก ข้อเสนอแนะ - 85

คมู่ ือการจัดการเรยี นรสู้ ทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย หนว่ ยการเรยี นรู้ที่ 3 : ชมุ ชนนา่ รู้ เวลา 45 นาที สาระทีค่ วรเรียนรู้ : บุคคลและสถานทรี่ อบตัวเดก็ กจิ กรรมเสรมิ ประสบการณ์ : สถานทแ่ี ละสิทธหิ นา้ ทีใ่ นชุมชน กิจกรรมท่ี 2 สถานทแี่ ละสทิ ธหิ น้าที่ในชมุ ชน จุดประสงค์ เพ่ือให้นักเรยี น 1. รู้จักสถานทใ่ี นชุมชนท่อี ยใู่ กลเ้ คยี งบริเวณโรงเรียน 2. กลา้ คดิ กลา้ แสดงออกและปฏบิ ัติตนในการอยรู่ ่วมกันกับผ้อู ืน่ ได้อย่างถกู ตอ้ ง 3. มีทศั นคติทีด่ ีในการการอยู่รว่ มกนั กับผอู้ นื่ และเหน็ ถึงความส�ำคัญของชุมชนท่อี ยู่อาศยั ขน้ั ตอนการด�ำเนินกจิ กรรม 1. ครูน�ำนักเรียนออกไปเดินส�ำรวจชุมชนบริเวณใกล้โรงเรียนก่อนออกไปส�ำรวจ ครูและนักเรียน สร้างข้อตกลงร่วมกันในการเดินส�ำรวจ เช่น เดินเป็นแถว สังเกตส่ิงที่พบในชุมชนแล้วน�ำข้อมูลมาน�ำเสนอ ไมห่ ยอกลอ้ เล่นกนั เพราะบางสถานทตี่ ิดริมถนนอาจเกิดอนั ตราย เปน็ ตน้ 2. ครูและนักเรียนออกเดินส�ำรวจชุมชนตามท่ีตกลงกันไว้ คือสถานที่ท่ีอยู่ใกล้โรงเรียน เช่น วัด โรงพยาบาล รา้ นคา้ หรือ บา้ นเพ่อื นท่อี ยู่ใกล้ ฯลฯ 3. เมือ่ กลับมาที่หอ้ งเรียนแล้ว ครแู ละนักเรยี นรว่ มกันสนทนาโดยใช้ค�ำถาม ดังนี้ 3.1 สถานทที่ ีเ่ ราไปส�ำรวจมีทใี่ ดบ้าง 3.2 สถานทน่ี ัน้ ท�ำหน้าที่ใดในชมุ ชน 3.3 นักเรียนเคยไปท�ำกจิ กรรมใดในสถานท่ใี นชมุ ชนบ้าง 3.4 เราควรปฏบิ ัตติ นอย่างไรจึงจะเป็นการเคารพสทิ ธิของผู้อ่นื เมอ่ื ใชส้ ถานที่ร่วมกนั 4. ครูแบ่งนกั เรยี นกลุ่มละ 4 – 6 คนให้สมาชกิ ในกลมุ่ ปรกึ ษากนั เพอื่ แสดงบทบาทสมมตใิ นการ ไปใชส้ ิทธริ ับการบรกิ ารในสถานที่ต่าง ๆ ของชุมชน โดยเน้นการปฏบิ ตั ติ นอยา่ งเหมาะสม เชน่ 4.1 การปฏบิ ัติตนตามกฎระเบยี บ 4.2 การมีจิตสาธารณะ 4.3 ความเอ้ือเฟือ้ เผ่อื แผ่ ฯลฯ 86

คู่มือการจดั การเรียนรูส้ ทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย 5. สมาชิกแต่ละกลุ่มน�ำเสนอผลงานการแสดงบทบาทสมมติหน้าช้ันเรียน ครูให้ข้อเสนอแนะ สมาชิกกลมุ่ อน่ื ผลัดกนั แสดงความคิดเหน็ และชน่ื ชมผลงานการแสดงของเพื่อน 6. ครแู ละนกั เรยี นรว่ มกันสรปุ ความจ�ำเปน็ ทีต่ ้องรู้จักสถานทตี่ า่ ง ๆ ในชุมชน บริเวณใกลโ้ รงเรียน และรจู้ กั ใชส้ ทิ ธใิ นการรบั บรกิ ารและการอยรู่ ว่ มกนั ในชมุ ชน ตอ่ จากนน้ั ใหน้ กั เรยี นชว่ ยกนั จดั มมุ สถานทจี่ �ำลอง ในชุมชน สื่อ /แหล่งการเรยี นรู้ 1. สถานท่ใี นชมุ ชนใกล้เคยี งโรงเรียน 2. อุปกรณ์ในการจดั มุมจ�ำลองสถานที่ต่าง ๆ มมุ วดั มมุ สวนสาธารณะ มมุ รา้ นอาหาร การวดั และประเมินผล 1. สังเกตการสนทนาและการตอบค�ำถาม 2. สังเกตการน�ำเสนอผลงาน 3. สังเกตพฤตกิ รรมในการท�ำกิจกรรม ข้อเสนอแนะ 1. ในกรณีท่ีนักเรียนยังให้ความสนใจกิจกรรมนี้อยู่ ครูสามารถขยายเวลาในการเรียนรู้ได้ในช่วง เสรมิ ประสบการณ์คร้ังต่อไป 2. ครูอาจใช้ค�ำถามเพ่ือกระตุ้นให้นักเรียนคิดลักษณะเดียวกันกับกิจกรรมเสริมประสบการณ์ ในหนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 2 87

คู่มือการจดั การเรยี นรู้สทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั หน่วยการเรยี นรูท้ ่ี 3 : ชุมชนนา่ รู้ สาระท่คี วรเรียนรู้ : บุคคลและสถานที่รอบตัวเด็ก กิจกรรมสร้างสรรค์ : ชุมชนนา่ อย ู่ เวลา 50 นาที กจิ กรรมที่ 3 ชุมชนนา่ อยู่ จุดประสงค์ เพอื่ ใหน้ กั เรยี น 1. พัฒนาทกั ษะกระบวนการคิดสร้างสรรค์ และจินตนาการ 2. พัฒนาทกั ษะการกล้าแสดงออกการถ่ายทอดผลงานตามความคดิ ของตนเอง 3. พฒั นากล้ามเน้อื เลก็ และฝกึ การประสานสมั พันธ์ระหว่างมอื กบั ตา 4. เช่ือมโยงความสมั พันธ์ระหวา่ งงานศลิ ปะกบั การเรยี นรูส้ ถานท่ีและสทิ ธิหนา้ ทใ่ี นชมุ ชน ขน้ั ตอนการด�ำเนินกจิ กรรม 1. นักเรียนและครูร่วมสนทนาเช่ือมโยงเก่ียวกับสถานที่ที่นักเรียนไปส�ำรวจจากสถานท่ีต่าง ๆ ท่ีอยใู่ กลบ้ ริเวณโรงเรียน เชน่ วดั สถานีต�ำรวจ โรงพยาบาล โรงเรยี น รา้ นคา้ ตลาดสด ฯลฯ โดยเช่อื มโยง ความสมั พนั ธร์ ะหวา่ งสถานทตี่ า่ ง ๆ ในชมุ ชน ครใู ชค้ �ำถามปลายเปดิ เพอื่ กระตนุ้ การเรยี นรขู้ องนกั เรยี น ดงั น้ี 1.1 บรเิ วณรอบ ๆ โรงเรยี นนกั เรียนส�ำรวจ และสังเกตเห็นสถานที่ใดบ้าง 1.2 สถานที่ใดต้ังอยใู่ กล้บริเวณโรงเรยี นมากทีส่ ุด 1.3 สถานทใี่ ดต้งั อยู่ห่างไกลจากบรเิ วณโรงเรยี นมากสุด 1.4 นักเรียนเคยไปสถานที่ใดบ้าง ไปกับใคร แล้วพบเจอใครบ้าง และไปท�ำอะไรท่ีสถานท่ี แหง่ นัน้ 1.5 นักเรยี นเคยไปสถานท่ีใดบ่อยที่สุด ไปเพอ่ื อะไร 1.6 นักเรียนคดิ ว่าสถานทีแ่ ต่ละแห่งมคี วามส�ำคญั อย่างไร 2. นกั เรยี นและครูร่วมสนทนา อภิปราย เกีย่ วกับหนา้ ทีข่ องสมาชิกในองคก์ รของแตล่ ะแห่ง เชน่ คณุ หมอ อยใู่ นโรงพยาบาล มหี นา้ ทร่ี กั ษาคนปว่ ย แมค่ า้ อยใู่ นตลาด มหี นา้ ทขี่ ายของ เปน็ ตน้ และการเรยี นรู้ สิทธิตนเองในการเข้ารับบริการในสถานที่แต่ละแห่ง โดยครูอธิบายเช่ือมโยงสิทธิในการเข้าใช้บริการจาก สถานที่ตา่ ง ๆ ตามระเบยี บขอ้ ตกลงของสถานท่แี ต่ละแหง่ รวมถึงการมสี ่วนร่วมปฏิบตั ิหน้าที่เป็นสมาชิกท่ดี ี ของชุมชนในการพัฒนาและดแู ลชุมชนใหม้ ีความนา่ อยู่ 88

คูม่ อื การจัดการเรยี นรสู้ ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย 3. นักเรียนและครูร่วมสนทนาและสร้างข้อตกลงในการร่วมกิจกรรมสร้างสรรค์ โดยเช่ือมโยง ความสัมพันธ์ระหว่างการปฏิบัติกิจกรรมกับสิทธิและหน้าท่ีการเข้าใช้บริการในสถานที่ต่าง ๆ ในชุมชน และสนทนาการปฏิบัติกิจกรรมสร้างผลงานศิลปะสร้างสรรค์ตามหัวข้อ “ชุมชนน่าอยู่” โดยมีสาระส�ำคัญ ให้นกั เรียนสร้างผลงานโดยเลอื กปฏิบัติกิจกรรมจากวสั ดตุ ่าง ๆ ต่อไปนี้ กจิ กรรมที่ 1 การสรา้ งชมุ ชนจากการป้นั ดนิ น้�ำมัน กิจกรรมที่ 2 การสรา้ งชมุ ชนจากการพบั กระดาษ กิจกรรมท่ี 3 การสรา้ งชุมชนจากการจุดสีน้�ำด้วยส�ำลกี ้าน กิจกรรมที่ 4 การสร้างชุมชนด้วยวธิ ีการวาดภาพตอ่ เติมสถานท่ี กิจกรรมท่ี 5 การสร้างชมุ ชนจากการวาดภาพสีโปสเตอร์ดว้ ยพู่กัน 4. ครูน�ำตัวอย่างผลงานศิลปะจากวัสดุอุปกรณ์แต่ละชนิดให้นักเรียน ได้สังเกต และครูสาธิต วิธกี าร สร้างชมุ ชนจากวัสดชุ นดิ ตา่ ง ๆ 5. นกั เรียนเลอื กปฏิบัติกิจกรรมตามความสนใจของตนเองคนละ 2 - 3 กิจกรรม 6. ระหว่างปฏิบัติกิจกรรมนักเรียนและครูร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับหน้าท่ีของตนเองในชุมชน โดยครใู หค้ �ำแนะน�ำและช่วยเหลอื นักเรียน 7. เมื่อนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมเสร็จส้ินให้เก็บอุปกรณ์เข้าที่ และท�ำความสะอาดให้เรียบร้อย เพ่อื เตรียมน�ำเสนอผลงานของตนเอง 8. นักเรียนน�ำเสนอผลงานหน้าชั้นเรียนโดยบอกช่ือผลงาน เล่าเรื่องราวอธิบายรายละเอียด เก่ียวกบั ผลงานให้เพอ่ื นๆและครฟู งั ขณะน�ำเสนอผลงาน ครูคอยกระตุ้นให้แรงเสรมิ ทางบวกและใช้ค�ำถาม ปลายเปดิ เพอื่ ให้นักเรยี นมีสว่ นรว่ มในการน�ำเสนอผลงาน 9. นักเรียนและครูร่วมสรุปกิจกรรมการเรียนรู้ หลักส�ำคัญในการใช้สิทธิและหน้าที่ของตนเองได้ อยา่ งถูกตอ้ ง และการสร้างสรรค์ผลงานและการถา่ ยทอดความคิดของตนเอง 10. นกั เรยี นน�ำผลงานจัดแสดงเพอื่ น�ำเสนอประสบการณ์การเรียนร้ขู องตนเอง 89

คู่มือการจดั การเรียนรู้สิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวยั สื่อ/แหล่งการเรยี นรู้ กจิ กรรมท่ี 1 การสรา้ งชุมชนจากการป้ันดนิ นำ้� มนั 1. ดนิ นำ้� มัน 2. กระดานปัน้ ดนิ น้�ำมนั กิจกรรมที่ 2 การสรา้ งชุมชนจากการพบั กระดาษ 1. กระดาษสี 2. กาว 3. กรรไกร 4. กระดาษ A4 กจิ กรรมท่ี 3 การสร้างชุมชนจากการจุดสนี ำ้� ด้วยส�ำลีกา้ น 1. กระดาษ A4 2. ส�ำลกี ้าน 3. สีโปสเตอร์ กิจกรรมท่ี 4 การสรา้ งชุมชนดว้ ยวิธีการวาดภาพตอ่ เติมสถานที่ 1. ภาพแผนท่บี ริเวณรอบ ๆ โรงเรียน 2. ดินสอ 3. สไี ม้ / สเี ทียน กิจกรรมท่ี 5 การสรา้ งชมุ ชนวาดภาพสีโปสเตอรด์ ว้ ยพกู่ ัน 1. สโี ปสเตอร์ 2. พกู่ นั 3. กระดาษ A4 การวัดและประเมนิ ผล 1. สังเกตการมสี ว่ นรว่ มในการปฏิบตั กิ จิ กรรม 2. สังเกตการถา่ ยทอดและสรา้ งผลงานตามความคิดสรา้ งสรรคแ์ ละจนิ ตนาการ 3. สังเกตการกล้าแสดงออก การอธบิ ายเล่าเร่ืองราวจากชนิ้ งานตามประสบการณก์ ารเรยี นร้แู ละ ความเขา้ ใจของตนเอง 90

คมู่ อื การจัดการเรียนรสู้ ิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย ข้อเสนอแนะ 1. ขณะท่ีนักเรียนปฏิบัติกิจกรรมครูอาจตั้งค�ำถามปลายเปิดเพ่ือให้เด็กเช่ือมโยงประสบการณ์ เก่ียวกับสิทธิของตนเองในการใช้บริการหรือท�ำกิจกรรมต่าง ๆ ในสถานท่ีแต่ละแห่ง ซ่ึงมีบุคลากรต่าง ๆ ปฏิบัติหน้าที่ตามบทบาทของตนเอง ครูอ�ำนวยความสะดวกให้แก่เด็กโดยการให้ค�ำแนะน�ำระหว่าง ปฏิบัติกจิ กรรม และเม่ือเสร็จสนิ้ กิจกรรมควรใหเ้ ด็กถา่ ยทอดผลงานของตนเองตามประสบการณก์ ารเรยี นรู้ และความเข้าใจของนกั เรียน 2. ครสู ามารถยดื หยนุ่ ระยะเวลาในการจดั กจิ กรรมสรา้ งสรรคไ์ ดต้ ามความเหมาะสมกบั ระยะเวลา และช่วงวัยพัฒนาการของนักเรียน หรือ อาจผลัดเปล่ียนหมุนเวียนกิจกรรมตามความเหมาะสมตามบริบท ของโรงเรยี น 91

คู่มอื การจดั การเรียนรู้สิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 : ชุมชนนา่ รู้ เวลา 45 นาที สาระทคี่ วรเรยี นรู้ : บุคคลและสถานทร่ี อบตัวเดก็ : กจิ กรรมกลางแจ้ง : วิ่งไล่จับไม้หนบี กจิ กรรมท่ี 4 ว่งิ ไล่จบั ไม้หนีบ จดุ ประสงค์ : เพื่อใหน้ ักเรยี น 1. ใชก้ ลา้ มเนอ้ื ใหญไ่ ดอ้ ยา่ งคลอ่ งแคลว่ และประสานสมั พนั ธอ์ วยั วะสว่ นตา่ ง ๆ รวมถงึ การควบคมุ การทรงตัวขณะปฏบิ ตั กิ จิ กรรม 2. ปฏบิ ัตติ นไดต้ ามกฎ กตกิ าและขอ้ ตกลง 3. มสี ่วนร่วมในการปฏิบัตกิ จิ กรรมรว่ มกบั เพ่ือนในชน้ั เรยี นด้วยความเพลดิ เพลนิ สนกุ สนาน 4. รจู้ ักบทบาทหนา้ ที่ของตนตอ่ การท�ำกจิ กรรมร่วมกบั ผอู้ ืน่ ข้ันตอนการด�ำเนินกจิ กรรม 1. ครูน�ำไม้หนีบผ้ามาให้นักเรียนดูพร้อมค�ำถามที่ครูถาม “นักเรียนคิดว่าวันนี้ครูน�ำไม้หนีบ มาท�ำอะไร” 2. ครูอธิบายขั้นตอนการเล่นกิจกรรม “วิ่งไล่จับไม้หนีบ” โดยให้นักเรียนออกมาร่วมสาธิต ใหเ้ พ่อื นดู ดังน้ี 2.1 น�ำไม้หนบี หนีบเส้ือ (ด้านหลงั ) คนละ 10 ตัว 2.2 เสียงสัญญาณนกหวีดดัง ให้นักเรียนวิ่งไล่เพ่ือนเพ่ือน�ำไม้หนีบของเพ่ือนมาหนีบไว้ที่เสื้อ ของตนเอง 2.3 เสยี งสัญญาณนกหวดี ดงั อกี ครง้ั สิ้นสุดการเล่น ใครมีไม้หนีบบนตวั มากท่สี ุด คอื ผชู้ นะ 3. นกั เรียนเริ่มด�ำเนินกจิ กรรมโดยผลัดกันชว่ ยหนีบไมห้ นีบทีเ่ ส้อื (ดา้ นหลงั ) จ�ำนวนคนละ 10 ตวั 92

ค่มู อื การจดั การเรียนรสู้ ิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ปฐมวัย 4. ครูแบง่ กลุ่มนกั เรียน จ�ำนวนกลุม่ ละ 5-6 คน จากนัน้ ให้เลน่ แขง่ กนั เปน็ รอบ ๆ โดยผู้ชนะของ แต่ละรอบการเล่น จะได้เข้าไปเล่นในรอบสุดท้าย โดยข้อตกลงเบื้องต้น คือ วิ่งไล่จับด้วยความระมัดระวัง หลบหลกี ระวังชนเพือ่ น 5. นกั เรียนและครรู ่วมกนั พดู คุยเก่ยี วกบั สงิ่ ที่ได้เรยี นรู้ ได้แก่ 5.1 การเคลือ่ นไหวรา่ งกายและใช้อวยั วะสว่ นตา่ ง ๆ ได้ประสานสัมพนั ธ์กนั 5.2 การกะระยะ พื้นท่ี การหลบหลีก 5.3 การปฏิบัติตนตามกฎ กตกิ า และขอ้ ตกลง 5.4 การมีส่วนรว่ มในการปฏิบตั ิกจิ กรรมรว่ มกบั เพอ่ื นในช้ันเรียน 5.5 ประโยชน์ของการเคลื่อนไหวรา่ งกายอยา่ งถกู วิธี 5.6 การปฏิบัตหิ นา้ ที่ของสมาชิกกลุ่มให้เป็นไปตามกฎ กติกา 6. เมอื่ เลน่ เสรจ็ ครใู หน้ กั เรยี นรว่ มกนั สรปุ สง่ิ ทไี่ ดจ้ ากการเลน่ ครเู ชอ่ื มโยงใหน้ กั เรยี นเหน็ ความส�ำคญั ของการปฏบิ ตั ิตามกฎ กตกิ า และข้อตกลง สือ่ /แหลง่ การเรียนรู้ 1. สนาม/พ้นื ที่โลง่ 2. ไมห้ นบี การวดั และประเมินผล 1. สงั เกตการสนทนา การแสดงความคดิ เหน็ 2. สงั เกตพฤตกิ รรมและจดบนั ทกึ ข้อเสนอแนะ - 93

คมู่ ือการจดั การเรียนรสู้ ิทธมิ นุษยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 3 : ชมุ ชนนา่ ร ู้ สาระท่ีควรเรยี นรู้ : บุคคลและสถานที่รอบตัวนกั เรยี น กิจกรรมเสรี/เล่นตามมุม เวลา 45 นาที กจิ กรรมที่ 5 : เลน่ เสร/ี เล่นตามมมุ จดุ ประสงค์ : เพอื่ ใหน้ กั เรียน 1. มีทักษะทางสังคมในการเล่นร่วมกบั ผอู้ น่ื 2. มสี ่วนร่วมในการก�ำหนดข้อตกลงในการเลน่ 3. มีความอดทน รู้จักแบ่งปัน และการรอคอย 4. เรียนรูส้ ิทธิและหน้าทขี่ องตนเองต่อส่วนรวม ผา่ นการเลน่ ตามมุมประสบการณท์ ่ีมีความหมาย ขัน้ ตอนการด�ำเนนิ กิจกรรม 1. ครูแนะน�ำมุมประสบการณ์ต่าง ๆ ท่ีอยู่ภายในห้องเรียน และมุมพิเศษท่ีเพิ่มเติมจากมุม ประสบการณเ์ ดมิ ไดแ้ ก่ 1.1 มมุ บ้าน 1.2 มมุ หนังสอื 1.3 มุมวิทยาศาสตร์ 1.4 มุมบลอ็ ก 1.5 มมุ เกมการศกึ ษา 1.6 มุมท่องเทีย่ วสถานท่ใี นชุมชน (มุมพเิ ศษ) 2. ครใู หน้ กั เรยี นอาสาสมคั รออกมาเลา่ เกยี่ วกบั มมุ ทอ่ งเทยี่ วสถานทใี่ นชมุ ชนทค่ี รกู บั นกั เรยี นชว่ ย กนั จดั มุมนี้ 94

คู่มือการจัดการเรียนรูส้ ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย 3. ครแู นะน�ำวธิ กี ารเลน่ ในมมุ นี้ โดยการแสดงบทบาทสมมตทิ เ่ี ชอื่ มโยงเกย่ี วกบั สทิ ธแิ ละหนา้ ที่ เชน่ 3.1 ชว่ ยกันดแู ลรักษาสถานท่ที อ่ งเทย่ี วในชุมชนให้เพ่อื น ๆ ดู 3.2 การปฏิบตั ติ นในสถานท่ที ่องเท่ียวใน เชน่ เข้าแถวตอ่ ควิ เดนิ เข้าสถานที่ท่องเที่ยว 4. นักเรยี นและครูร่วมกนั สร้างข้อตกลงในการเล่นตามมุมประสบการณ์ ดังนี้ 4.1 เขา้ เล่นตามมุมได้มุมละ 5 คน โดยหยบิ ไม้ไอศกรมี ตามสขี องมุมเก็บไว้ ก่อนเขา้ เล่น 4.2 เล่นกันดว้ ยเสยี งเบา ๆ 4.3 เมอ่ื เลน่ เสรจ็ เก็บของเล่นเขา้ ท่ีให้เรยี บรอ้ ย 4.4 แบง่ ปันของเลน่ ใหเ้ พือ่ น 4.5 เล่นของเล่นอย่างทะนถุ นอม ระวังของเลน่ เสียหาย 4.6 พดู “ขอบคุณ” เมอ่ื ครชู ว่ ยเหลือ 4.7 พดู “ขอบใจ” เมอื่ เพ่อื นชว่ ยเหลือ 4.8 ระมดั ระวงั การท�ำใหเ้ พอื่ นเจบ็ ขณะเลน่ และพดู “ขอโทษ” เมอื่ ท�ำใหเ้ พอื่ นเจบ็ โดยไมท่ นั ระวงั 4.9 เม่ือไดย้ นิ สัญญาณหยดุ (เคาะจงั หวะ 2 คร้ัง) ให้เก็บของเลน่ เขา้ ทีใ่ ห้เรียบร้อย และมานั่ง รวมกันท่หี นา้ ห้อง 5. นักเรยี นเลือกเลน่ ตามมุมประสบการณ์อยา่ งอิสระ ปฏบิ ัติตามข้อตกลง และเมือ่ ได้ยินสญั ญาณ หยดุ ให้เก็บของเขา้ ที่ให้เรยี บร้อย และมาน่ังรวมกนั ท่หี น้าห้อง 6. ครูอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับมุมพิเศษ “ท่องเท่ียวสถานท่ีในชุมชน” ว่าแต่ละชุมชนมีสถานท่ี ท่องเที่ยวใด ตามบริบทของชุมชนน้ัน 7. ครใู หน้ กั เรยี นอาสาออกมาบอกเลา่ ถงึ สงิ่ ทต่ี นเองเลน่ ความรสู้ กึ ปญั หาทน่ี กั เรยี นพบ และวธิ กี าร แกป้ ญั หานนั้ 95

คู่มอื การจดั การเรยี นรูส้ ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับปฐมวัย 8. ครูและนักเรียนช่วยกันสรุปข้อคิดที่ได้จากการเข้าเล่นในมุมประสบการณ์ต่างๆ ครูช่วย เชอ่ื มโยงใหเ้ ขา้ กบั ประเดน็ การรจู้ กั ใช้สิทธิ และหนา้ ท่ขี องตนเองในขอบเขตการมคี ุณธรรม จรยิ ธรรมในเรือ่ ง การมนี �ำ้ ใจ ความอดทน การปฏิบตั ิตนตามกฎ กตกิ า ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ 1. มมุ บา้ น 1.1 บา้ นจ�ำลอง, บ้านกระดาษ 1.2 เคร่อื งครวั ของเล่น 1.3 ตุ๊กตาคน 2. มมุ หนงั สอื หนังสือนทิ านเก่ยี วกับครอบครัว การท�ำความดี และอน่ื ๆ 3. มมุ วทิ ยาศาสตร์ 3.1 แว่นขยาย 3.2 ใบไม้, ตน้ ไม้จ�ำลอง 3.3 ก้อนหนิ , ดิน, ทราย 3.4 แมลงจ�ำลอง 3.5 แผ่นภาพวงจรชวี ติ สัตว์ 4. มุมบลอ็ ก บลอ็ กไม้สี และสธี รรมชาติ 5. มุมเกมการศกึ ษา เกมเรียงล�ำดับเหตุการณ์ “อย่าไว้ใจคนแปลกหนา้ ” 6. มมุ ทอ่ งเทีย่ วสถานท่ีในชมุ ชน (มมุ พิเศษ) 96

คูม่ อื การจดั การเรยี นร้สู ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวยั 6.1 ตุ๊กตานกั เรยี นชาย นกั เรียนหญิง 6.2 ภาพฉากสถานท่ใี นชุมชน และภาพกิจกรรมต่าง ๆ ในชมุ ชน การวัดและประเมนิ ผล 1. สงั เกตการปฏบิ ตั ิตนในการเลน่ ร่วมกบั ผู้อื่น 2. สังเกตการปฏิบตั ิตามขอ้ ตกลงทกี่ �ำหนดร่วมกันภายในห้องเรยี น 3. สังเกตความอดทน รจู้ ักการแบ่งปนั และการรอคอย 4. สงั เกตการรู้สิทธิและหน้าท่ีของตนเองตอ่ สว่ นรวม ผา่ นการเล่นที่มีความหมาย ข้อเสนอแนะ ในขณะที่เด็กเลือกเล่นตามมุมประสบการณ์ ครูคอยช่วยอ�ำนวยความสะดวกและแนะน�ำการเล่น ใหม้ ีความหมายต่อนักเรยี นมากขนึ้ โดยการสมมตติ วั ครเู ป็นเพอ่ื นเล่นคนหนึ่งรว่ มกบั นักเรยี น 97

คู่มอื การจดั การเรยี นรูส้ ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับปฐมวัย หนว่ ยการเรียนรทู้ ่ี 3 : ชมุ ชนนา่ ร ู้ เวลา 30 นาที สาระทค่ี วรเรยี นรู้ : บคุ คลและสถานทร่ี อบตัวนักเรยี น กจิ กรรมเกมการศึกษา : เกมจบั คูส่ ถานท่ี กับกิจกรรมในชุมชน กิจกรรมที่ 6 เกมจับคสู่ ถานทก่ี บั กิจกรรมในชมุ ชน จุดประสงค ์ เพ่ือให้นักเรียน 1. มีทักษะทางสงั คมในการเลน่ รว่ มกับผอู้ ่นื 2. มีส่วนรว่ มในการก�ำหนดข้อตกลงในการเลน่ 3. มคี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม ดา้ นความมนี �้ำใจ การช่วยเหลอื ผ้อู นื่ 4. เรยี นรหู้ น้าที่ของตนเองในการร่วมท�ำกิจกรรมทม่ี ใี นชมุ ชนของตนเอง 5. รูจ้ ักรบั ฟังความคิดเห็นของผู้อื่นอยา่ งมีเหตผุ ล ขน้ั ตอนการด�ำเนนิ กจิ กรรม 1. ครนู �ำภาพกจิ กรรมในสถานทตี่ า่ ง ๆ ของชมุ ชนทอี่ ยรู่ อบ ๆ โรงเรยี นมาใหน้ กั เรยี นดแู ลว้ สนทนา ร่วมกนั โดยใช้ค�ำถาม ดงั น้ี 1.1 นักเรียนรู้จักกิจกรรมนี้หรือไม่ ได้แก่ ภาพท�ำบุญตักบาตร หรือกิจกรรมที่เป็นจุดเด่น อนื่ ๆ ทีม่ ีในชุมชนนัน้ ๆ 1.2 กิจกรรมน้มี ปี ระโยชน์อยา่ งไรบ้าง 1.3 นกั เรียนเคยรว่ มกิจกรรมน้นั หรือไม่ เพราะอะไร 2. ครแู นะน�ำเกมจบั คู่สถานท่ี กับกิจกรรมในชมุ ชน และสาธิตวธิ กี ารเล่นเกมใหน้ กั เรยี นดู พรอ้ มให้ นักเรียนมีส่วนร่วมด้วย ได้แก่ 2.1 ภาพประชาชนเวียนเทียน คกู่ ับ ภาพวัด 2.2 ภาพแม่คา้ ขายของ คูก่ ับ ภาพตลาด ฯลฯ 3. นกั เรยี นและครรู ว่ มกนั สร้างขอ้ ตกลงในการเลน่ เกมการศกึ ษา ดงั น้ี 3.1 เล่นกนั ดว้ ยเสยี งเบา ๆ 3.2 เม่อื เล่นเสร็จเก็บอปุ กรณเ์ ล่นเกมเขา้ ท่ใี ห้เรยี บรอ้ ย 98

คูม่ ือการจดั การเรียนรู้สทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดบั ปฐมวัย 3.3 แบ่งปนั เกมใหเ้ พือ่ นไดเ้ ล่น 3.4 เล่นเกมอย่างทะนุถนอม 3.5 พูด “ขอบคณุ ” เมอื่ ครูช่วยเหลือ 3.6 พูด “ขอบใจ” เมื่อเพ่อื นชว่ ยเหลอื 3.7 เมื่อได้ยินสัญญาณหยุด (เคาะจังหวะ 2 คร้ัง) ให้เก็บอุปกรณ์เล่นเกมเข้าท่ีให้เรียบร้อย และมานงั่ รวมกันทห่ี น้าหอ้ ง 4. ครูแบ่งนักเรียน กลุ่มละ 4 คน แจกภาพชุดกิจกรรมกับสถานท่ีในชุมชนให้นักเรียน กลุ่มละ 1 ชุด ประกอบด้วยภาพ 10 ภาพ ให้นกั เรียนชว่ ยกนั จับคูภ่ าพใหค้ รบ กลุ่มใดเสร็จกอ่ นให้ยกมอื ขึ้นพรอ้ มกัน ทั้งกลุ่ม แลว้ ใหเ้ พ่ือนปรบมอื ใหเ้ ป็นการชมเชย 5. ครูให้นักเรียนกลุ่มที่จับคู่ภาพเสร็จกลุ่มแรก ออกมาบอกเล่าถึงเกมที่ตนเองเล่น ความรู้สึก วิธีการท่ี ท�ำให้จับคู่เกมได้เสร็จรวดเร็ว เช่น แบ่งหน้าท่ีกัน ช่วยเหลือกัน รับฟังความคิดเห็นของเพื่อน ในกลุม่ เป็นต้น 6. นักเรียนและครูร่วมกันสรุปถึงเกมจับคู่สถานที่ กับกิจกรรมในชุมชนร่วมกันอีกคร้ัง โดยครู อธิบายเพิ่มเติมว่าสถานที่ต่าง ๆ ในชุมชนมีกิจกรรมให้คนในชุมชนปฏิบัติแตกต่างกันไป คนในชุมชน มีหนา้ ที่ปฏิบัติกิจกรรมตา่ ง ๆ ในสถานทนี่ น้ั รว่ มกันดว้ ยความสามัคคี และเคารพสิทธใิ นการปฏิบตั กิ ิจกรรม ต่าง ๆ ซง่ึ กันและกัน สอ่ื / แหล่งการเรียนรู้ 1. ภาพสถานท่ี กบั กิจกรรมในชมุ ชน โดยสบื ค้นจากออนไลน์ 2. เกมการศกึ ษาอ่นื ๆ การวดั และประเมนิ ผล 1. สังเกตการปฏิบัตติ นในการเล่นรว่ มกับผ้อู น่ื 2. สงั เกตการปฏบิ ตั ิตามข้อตกลงทก่ี �ำหนดรว่ มกันภายในหอ้ งเรียน 3. สงั เกตการอดทน รจู้ กั การแบ่งปัน และการรอคอย 99