ใบกิจกรรม เรื่อง น้ำ (1)

เร่อื ง ปรากฏการณ การละลาย น้ำ การทดลอง ท่ี 3 ʧÔè ·Õ¾è ºàËç¹ã¹ªÕÇμÔ »ÃШÓÇѹ ¤ÇÒÁÅѺ¢Í§ÊÕ´Ó ใหเ ด็กๆใชส ีเมจกิ หลายสรี ะบายทบั ในบริเวณเดียวกัน รูปที่ 1: วัสดุอปุ กรณ รูปที่ 2: วิธีแรก หยดดวยหลอดหยด รูปที่ 3: ปากกาเมจิกสตี า งๆและการแพรของสี สีจะผสมกนั เปน สีดำ และลองใชสนี ้ำทกุ สีที่มอี ยูมาผสมกัน (วธิ โี ครมาโทกราฟ) จะไดสเี ขมมาก เราสามารถแยกสีทผี่ สมกันนไ้ี ดห รือไม ปากกาเมจกิ สีดำนนั้ มแี ตสดี ำจรงิ หรอื á¹Ç¤´Ô ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ สดี ำเกิดจากการรวมกนั ของสีมากกวา 2 สี และไมจำเปนตองเปนกลุมสเี ดิมทจี่ ะทำใหเกิดสดี ำ สดี ำของสีเมจิกเกิดจากการผสมของสีหลายสี ในการทดลองน้ี àÃèÁÔ μ¹Œ ¨Ò¡ ทำการทดลองคน หาวา มีสีใดซอ นอยใู นสดี ำของ © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by เดก็ ๆจะเหมอื นกบั นกั สืบทีค่ น หาวา ปากกาเมจิกสีดำยห่ี อตา งๆ ปากกาเมจกิ บา ง โดยใหเดก็ ๆชวยกนั เสนอวิธที ดลองดว ย เกิดจากการผสมของสใี ดบา ง จะพบวา มสี ชี มพู สีฟา สเี หลือง O มวี ิธีทดลองหลายวิธี โดยวธิ ีแรกใหน ำสีนำ้ มาวาดภาพ O ฝก การใชห ลอดหยด โดยสามารถนำใบกจิ กรรม และสเี ขียวซอนอยูใ นสีดำ การทดลองน้จี ะใชว ิธที างเคมี อธิบายใหเด็กทราบวา นำ้ ทใี่ ชล างพกู ันจะเปล่ียนสีได การทดลองเรื่อง เนินน้ำ มาทำการทดลองกอนได ในการคนหาสที ่ีซอนอยเู รียกวา โครมาโทกราฟ หลังจากนั้นรวมกนั อภปิ รายวา นำ้ ท่ีลางพกู นั หลงั วาดรูปจะมีสีใด ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ O เชน เดยี วกบั สีน้ำ ในการผลิตปากกาเมจิกสดี ำและ สำหรับการทดลองรวม สีน้ำตาลตองใชสหี ลายๆสผี สมกัน ใหเ ด็กชว ยกนั O ปากกาเมจกิ สีดำไมกันนำ้ หลายๆยห่ี อ O กระดาษกรองรูปวงกลม (สามารถใชก ระดาษกรองชา ·´Åͧμ‹Íä» หยดนำ้ ทลี ะหยดลงตรงกลางกระดาษกรอง (รูปท่ี 2) ในการหยดนำ้ นัน้ ควรทิง้ ระยะเวลาแตล ะหยดใหห างกัน กาแฟได) หรือกระดาษอ่ืนท่ีสามารถซมึ ซบั นำ้ ไดด ี O ใหเด็ก ๆ เตรยี มกระดาษกรองคนละ 1 แผน แลว ใชปากกา พอสมควร อยา หยดนำ้ ลงไปมาก มฉิ ะนน้ั สจี ะถกู ลาง O ภาชนะใสนำ้ เมจิกสีดำวาดภาพหรือระบายสีตรงกลางแผน ออกไปหมด และควรหยดน้ำลงตรงสว นท่อี ยูบนฝาขวด O กรรไกร เทา น้นั สำหรบั เด็กแตละคน O หลงั จากนั้นใหห งายฝาขวดขน้ึ แลวนำกระดาษกรอง O ฝาขวดแกว แบบหมุน 1 ฝา ทีร่ ะบายสแี ลววางไวดานบน ตอจากนนั้ ใหใ ชห ลอดหยด O ปเปตตหรือหลอดหยด สำหรับทำการทดลองเพม่ิ เติม O ปากกาเมจกิ ไมกันน้ำสีตา งๆ O ปากกาเมจกิ กนั นำ้ O แกวนำ้ (กระดาษกรองตอ งวางบนปากแกว นำ้ ได) (รปู ท่ี 1)

เร่ือง ปรากฏการณ การละลาย เปนวงกลมหลากสี การนำพาสดี งั กลาวนเ้ี รยี กวา นำ้ การทดลอง ที่ 3 โครมาโทกราฟ หลังจากน้นั ทดลองใชปากกาเมจกิ สีดำย่หี ออ่ืนตอไป รปู ท่ี 4: กระดาษกรองทีม่ ีภาพวาดพรอ มแทงกระดาษ ¤ÇÒÁÅѺ¢Í§ÊÕ´Ó รูปท่ี 5: วิธีทดลองที่สอง à¡Ô´ÍÐäâֹé กระดาษกรองจะดูดซมึ นำ้ และแพรอ อกไปเปนรปู วงกลม เมื่อนำ้ ซึมไปยงั ภาพวาดจะพานำ้ หมึกไปดว ย ทำใหส ดี ำ ของปากกาเมจกิ บนกระดาษถูกแยกเปนสตี างๆจนเกดิ ¤Óá¹Ð¹Ó แผนน้ไี ปจมุ ลงในแกว ที่มีน้ำอยเู ต็ม ใหก ระดาษที่วาดรูป อยูบนขอบแกว สว นมว นกระดาษจุมลงในน้ำ (รูปท่ี 5) ทดลองซ้ำอกี คร้ังโดยใชปากกาเมจกิ สอี นื่ ๆ และสงั เกต นำ้ จะซึมผา นมว นกระดาษกรองขึ้นมา และแพรไ ปยงั การเปล่ยี นแปลงที่เกดิ ขึ้น จะเกิดอะไรขนึ้ เมอ่ื ใชปากกาเมจิก กระดาษกรองอีกแผนหน่งึ ที่มีรปู ภาพ และทำใหสแี พร ชนิดกันน้ำได มาทดลองดวยวธิ ีเดยี วกัน กระจายดวย เมอ่ื ทิ้งไวส ักครูส ตี า งๆจะแพรไปยงั ขอบ นอกจากหลอดหยดแลว อาจใชกระดาษกรองสองแผน กระดาษและรวมกนั เกดิ เปนสีดำขึ้นอีกครัง้ สำหรบั แทง ในการทดลอง แผน ท่ี 1 ใหต ัดตรงกลางเปนรเู ลก็ ๆแลว ใช กระดาษนน้ั อาจใชกระดาษชนดิ ตางๆมาทดลองแทนได ปากกาเมจิกสีดำวาดลวดลายรอบๆกระดาษกรอง แผน ที่ 2 ซ่งึ มีความสามารถในการดดู ซมึ และการแพรแ ตกตา งกัน มวนเปนแทงคลา ยเทียนแลว สอดเขาไปตรงกลางรูกระดาษ กรองแผน แรก (รปู ท่ี 4) หลงั จากน้ันนำกระดาษทั้งสอง ·ÓäÁ໚¹àª¹‹ ¹Ñ¹é การทดลองนเี้ ปน การแบง แยกสีโดยใชวธิ ีทเี่ รยี กวา โครมาโทกราฟ โดยตอ งมีสารทสี่ ามารถละลายได สดี ำเกิดจากการรวมกันของสหี ลาย ๆ สี ซึ่งสังเกตไดจ าก และนำพาสารผสมทตี่ องการได สารน้ีเรียกวา ตวั ทำละลาย การทดลองทใ่ี ชน ้ำเปน ตวั ละลายแยกสีตางๆบนกระดาษ ซ่งึ ในการทดลองนค้ี ือ นำ้ นอกจากนสี้ ารผสมและตวั กรอง โดยสีทีส่ ามารถละลายนำ้ ไดด จี ะแพรไ ปไดไกล ทำละลายจะเคล่ือนทอ่ี ยใู นวัตถทุ ่ีมีสถานะของแข็งที่เรียกวา จนถงึ ขอบกระดาษกรอง สว นสีท่ลี ะลายน้ำไดไ มด ี ตวั ดูดซับ ซึง่ ก็คอื กระดาษกรอง ในการแบงสที ่เี ปน จะแพรอ ยบู รเิ วณตรงกลางเทานนั้ สารผสมนน้ั ขน้ึ อยูกับความสามารถในการละลายนำ้ และการดูดซบั แตล ะสขี องกระดาษกรองทีแ่ ตกตางกัน

เรอ่ื ง ปรากฏการณ ความดนั น้ำ น้ำ การทดลอง ท่ี 1 ʧèÔ ·Õ¾è ºà˹ç 㹪ÕÇμÔ »ÃШÓÇѹ äËÅáçËÃ×ͤ͋  เดก็ ๆสามารถเรียนรูเก่ยี วกับปรากฏการณเรอ่ื งความดันน้ำได รูปท่ี 3: ทั้งสองรูถกู ปดดว ย หลายวิธี เชน เมอ่ื เปด กอ กใหน ำ้ ไหลออกจากถังเกบ็ ในท่ีสงู ๆ เทปกาวใส นำ้ จะคอ ยๆไหลจากทสี่ ูงลงสูท่ีต่ำดวยความโนม ถวงของโลก หลายคนคงเคยเหน็ ถงั เกบ็ นำ้ ประปาซงึ่ ตั้งไวบ นท่ีสงู เพือ่ ใหมี รูปที่ 1: วสั ดุอปุ กรณ รูปที่ 2: ทำสญั ลักษณบริเวณทเ่ี จาะรู © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by ความดันน้ำมากพอท่ีจะไหลผานทอไปยงั กอกนำ้ ได หรือบาง คนคงเคยดำน้ำแลวรสู กึ วา มีความดนั อยใู นหู จนทำใหห อู อื้ á¹Ç¤Ô´ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ ดังนนั้ ถาภาชนะปดหมดมีรู 1 รู นำ้ ก็จะไมสามารถไหลออกมา จากรูได ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ น้ำมีแรงดนั ทีบ่ ริเวณน้ำลึกจะมคี วามดันมากกวา ที่น้ำตื้น การไหลของน้ำจะเกิดขนึ้ ไดจะตอ งมีอากาศเขาไปแทนท่ี O สำหรับการทดลอง ขน้ั แรก ใหเ ดก็ ๆลอกฉลากบน อธิบายเรอ่ื งแรงดนั ของนำ้ ทีม่ ีความดันเพิม่ ขน้ึ เมอ่ื ดำลงไปลกึ ขวดน้ำออก และเมอ่ื ปลอ ยนำ้ ลงจากบรเิ วณทสี่ งู ใหเ ดก็ ๆเจาะขวดพลาสตกิ àÃèÁÔ μŒ¹¨Ò¡ ทีบ่ รรจุน้ำอยเู ตม็ ถาเจาะรใู กลก น ขวดมากน้ำจะยงิ่ ไหลแรง O หลงั จากนนั้ ใชเ ขม็ หมดุ หรอื ตะปตู วั เลก็ เจาะรทู ข่ี วดนำ้ และน้ำจะไหลออกจากรูท่ีเจาะไวก ็ตอเม่ือมีอากาศเขามา O ยกตัวอยางหรือกลาวถงึ เรอ่ื งที่เกี่ยวกบั แรงดันนำ้ เพื่อโยง อยา งนอ ย 2 รู โดยใหรแู รกอยใู กลก น ขวด และรทู ีส่ อง แทนที่นำ้ ในเวลาเดียวกัน เขาสูการทดลอง เชน อภปิ รายเกี่ยวกับถงั เกบ็ น้ำประปา อยูกลางขวด (รูปท่ี 2) บริเวณทเี่ จาะรคู วรใชป ากกา มวี ธี กี ารทำงานอยางไร ทำไมถังเกบ็ นำ้ ตอ งตัง้ อยใู น เมจกิ กนั น้ำทำสญั ลักษณไวเพอ่ื ใหเห็นงาย ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ ทสี่ งู เสมอ หรอื พาไปดถู งั เกบ็ น้ำประปาที่อยบู รเิ วณ ใกลเคียง จะทำใหเดก็ รสู กึ ตืน่ เตน และอยากรูวา O ไมต อ งปด ฝาขวดนำ้ สำหรับการทดลองรวม น้ำประปาไหลเขามาในบา นไดอ ยา งไร O ถามเด็กๆวา เมือ่ ดงึ เทปกาวใสออก น้ำจะไหลจากรูไหน O เทปกาวใสและกรรไกร O ปากกาเมจกิ กนั น้ำ O เข็มหมดุ ตดิ บอรด หรอื ตะปตู ัวเลก็ (ระวงั อนั ตราย ·´ÅͧμÍ‹ ä» แรงทสี่ ุด O ใชเ ทปกาวใสขนาดยาวพอควรปดทบั รูท้งั หมดทเี่ จาะ O ใหเด็กๆใชม ือหน่ึงจบั ขวดไว สว นอีกมือดึงเทปกาวใส จากปลายแหลมของเขม็ หมดุ และตะปู) สำหรบั เด็กแตละคนหรือหลายคน ไวบนขวด (รูปท่ี 3) ออกอยางระมดั ระวัง ไมใ หขวดลม (รปู ที่ 5) O ขวดนำ้ พลาสตกิ ขนาดใหญ 1 ใบ O นำขวดน้ำไปวางในกะละมงั พลาสตกิ และเทน้ำ O กะละมงั พลาสติก 1 ใบ O กรวย 1 อนั O กานำ้ หรือถวยตวงบรรจุนำ้ เตม็ 1 ใบ ผานกรวยลงไปในขวดใหเต็ม (รูปท่ี 4) สำหรบั ทำการทดลองเพม่ิ เตมิ O อาจวางกรวยพกั ไวท ่ีขวดสำหรบั เตมิ นำ้ ในภายหลงั O ฝาปด ขวดพลาสติก O ไมจ ้มิ ฟน (ระวงั อันตรายจากปลายแหลม) (รปู ท่ี 1)

เรอ่ื ง ปรากฏการณ ความดันน้ำ น้ำ การทดลอง ท่ี 1 äËÅáçËÃ×ͤ͋  บางคร้งั น้ำอาจไมไหลออกมาเปน สาย แตไหลลงมา ตามดานขางขวดน้ำ ใหเดก็ ๆใชน ิว้ กดปด รนู ัน้ สกั ครู à¡Ô´ÍÐäâé¹Ö แลวปลอ ย นำ้ จะไหลออกมาเปน สายเหมือนเดิม หรือทำให ขวดแหงและตดิ เทปกาวปดรใู หม (บางทีอาจตอ งขยายรู น้ำจะไหลออกจากรดู านลางแรงกวา รูดา นบน (รูปท่ี 6) ใหใ หญข น้ึ และเปล่ยี นเทปกาวใส) เพอ่ื ใหมีเวลาสังเกตการทดลองไดน านขึ้น ใหเ ติมน้ำใสขวด ตลอดเวลา รูปที่ 4: เทนำ้ ใสข วด รูปที่ 5: วธิ ีดงึ เทปกาวออก ¤Óá¹Ð¹Ó นอกจากนี้ยังมกี ารทดลองที่นาสนใจอีกแบบหนึง่ คือ ใหเด็ก ๆ นำฝามาปด ขวด น้ำจะไหลออกจากรดู านลา งตามปกติ อาจใชข วดหลายใบท่ขี นาดตางๆกนั ในการทดลอง แตล ะขวด แตไมไ หลออกจากรูดานบน จากน้นั ใชน ิ้วโปงอุดรูดานบน เจาะรเู พยี ง 1 รู โดยใหค วามสงู ของรทู เ่ี จาะแตล ะขวดไมเ ทา กนั น้ำจะไมไ หลออกจากรดู านลา งอกี แลว ใชเทปกาวใสหรือไมจิ้มฟนปดรูไว หลังจากนั้นใหเ ด็ก ชว ยกนั ดงึ เทปกาวของแตล ะขวดออกพรอมกัน เปรยี บเทยี บ ความแรงของน้ำที่ไหลออกมา หลงั จากน้นั ใหทดลองดวู า จะเกดิ อะไรขึน้ เมอ่ื ใชม อื บีบขวด รปู ท่ี 6: น้ำไหลออกจากรูดานลางแรงกวารูดา นบน ·ÓäÁ໹š હ‹ ¹Ñé¹ ถงั เกบ็ น้ำประปาสำหรบั แจกจา ยน้ำผานทอไปยังบา นเรอื น จึงตั้งไวในที่สงู เพอื่ ใหม ีความดนั มากพอ น้ำประกอบดวยโมเลกุลจำนวนมากซึ่งมนี ำ้ หนัก ยงิ่ โมเลกลุ ในการทดลองทีน่ ำฝามาปดขวดนำ้ และใชน ิ้วปด รดู า นบน ซอ นทบั กนั จำนวนมาก นำ้ หนกั ทกี่ ดลงดา นลา งยงิ่ มากข้นึ ทำใหน ้ำไมไหลออกจากรูดานลา งน้นั เพราะวาอากาศ เพื่อใหเ หน็ ภาพชัดเจน ใหเดก็ ที่แข็งแรงทีส่ ดุ นอนราบกบั พ้ืน ไมสามารถแทรกเขาไปในขวดได ทำใหความดนั อากาศ หรอื นง่ั อยูบนเกาอี้ แลว ใหเด็ก 1-2 คนนอนหรอื น่ังทบั ภายในขวดตำ่ ซ่ึงเปน อุปสรรคตอ การไหลของน้ำ การที่ จะพบวาแรงทกี่ ดทบั เด็กคนแรกจะมาก จะทำใหค วามดนั อากาศภายในขวดมากกวา ภายนอกน้ัน ความดันนำ้ เพมิ่ ขึน้ เมื่อมคี วามลกึ มากข้นึ เปนผลใหน ้ำ ตอ งใหอากาศแทรกเขา มาในขวดเพอื่ แทนท่ีนำ้ ซ่ึงจะผา น ท่ไี หลออกจากรูดานลางไหลแรงกวา รูดา นบน เขา มาทางรูดานบนของขวด เนือ่ งจากมีแรงดนั นำ้ ตำ่ กวา ในการดำน้ำนนั้ สามารถรสู กึ ถงึ ความดันจากน้ำหนักของ บริเวณรูดา นลา ง เม่อื อากาศเขา มาในขวดได นำ้ จะไหล นำ้ ได โดยเย่ือแกว หจู ะถกู กดดวยความดนั นำ้ และอาจเปน ออกจากรดู า นลางอีกครั้ง อันตรายจนแกวหูฉกี ขาดได

เรอ่ื ง ปรากฏการณ แรงตึงผิว น้ำ การทดลอง ที่ 2 ËÁØ´Å͹éÓ Ê§Ôè ·Õ辺à˹ç 㹪ÕÇÔμ»ÃШÓÇѹ หลายคนอาจเคยเหน็ แมลงตวั เล็กๆบางชนิดเดินบนผวิ นำ้ ไดโ ดยไมจม แตมนุษยอ ยางเราไมส ามารถทำได ทำไมแมลงเหลาน้ันจงึ ไมจมนำ้ ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ รปู ท่ี 1: วัสดอุ ปุ กรณ รปู ท่ี 2: วธิ ีวางหมดุ บนผิวน้ำ รปู ที่ 3: การวางลวดเสียบบนผวิ นำ้ วธิ ีที่ 1 จัดใหเดก็ ๆแขงขนั กนั ใครสามารถวางหมดุ หรือลวดเสียบ á¹Ç¤´Ô ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ กระดาษใหล อยบนผิวน้ำไดม ากทสี่ ดุ เปนผูชนะ ซ่ึงข้ึนอยูกบั ความสามารถของแตละคน ในการแขงขนั แบบนพี้ บวา น้ำมแี รงยดึ เหนย่ี วท่ีผิวนำ้ เรยี กวา แรงตึงผิว แรงตงึ ผิวทำใหว ตั ถทุ ่มี ีน้ำหนกั เบามากๆสามารถลอยนำ้ ได เดก็ ทีไ่ มกลา แสดงออก ไมค อยพดู และเรยี บรอยจะชนะ อยบู อยครง้ั หมุดสามารถลอยนำ้ ไดเ มื่อวางอยางเบามอื โดยอาศยั แรงตึงผวิ ของน้ำ ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ àÃÁèÔ μ¹Œ ¨Ò¡ O กอ นทำการทดลอง ครคู วรทดลองเองกอ น เน่อื งจาก © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by มวี ธิ ีวางหมุดใหลอยบนน้ำไดห ลายวธิ ี สำหรับเดก็ แตละคน O พดู คุยกบั เด็กเกยี่ วกบั แมลงท่ีสามารถเดนิ บนนำ้ ได O กะละมังพลาสติกขนาดใหญ สูงประมาณ 5 เซนตเิ มตร เด็กบางคนอาจสงสัยวา ทำไมแมลงพวกนจ้ี งึ ไมจมน้ำ O แจกผา เชด็ มอื ใหก ับเด็กทุกคน ไมควรใชก ระดาษชำระ O หมดุ ตดิ กระดาษหวั แบน (ระวงั ! หมดุ แหลมเปน อนั ตราย เพราะจะขาดและเปอ ยงา ย ขณะทดลองตอ งอยใู นความดแู ลของผใู หญอ ยา งใกลช ดิ ) O เตมิ น้ำลงในกะละมงั สงู ประมาณ 5 เซนติเมตร และใหเ ด็กทุกคนเตรียมหมุดไวอยางนอ ยคนละ 10 ตวั O แวน ขยาย O ผา เชด็ มอื ·´Åͧμ‹Íä» สำหรับทำการทดลองเพ่มิ เตมิ O ถา หยอ นหมดุ ลงบนผิวนำ้ เลย หมุดจะจมลงไปทนั ที O อาจจัดใหเ ด็กๆแขง ขันกัน ใครสามารถวางหมุดให O ลวดเสียบกระดาษแบบตา งๆ หลังจากทดลองเสรจ็ แลว ควรทดลองรว มกนั อกี คร้งั ลอยน้ำไดมากกวา 10 ตัวขน้ึ ไป จะไดร บั รางวัล (รูปที่ 1) O ใหเดก็ จับหมดุ ไวแ ละคอ ยๆวางลงบนผวิ น้ำ (รูปท่ี 2) O ใหเ ดก็ ๆอธิบายวิธกี ารวางหมดุ ใหสามารถลอยน้ำได หมุดจะไมจมนำ้ และสงั เกตผวิ น้ำที่เปน วงกลมรอบๆหมดุ แลว ใหเ ดก็ ๆ ใชแ วน ขยายสองดูผวิ น้ำบรเิ วณน้ัน O ขอสำคัญ เมอื่ วางหมุด 1 ตวั ลงบนผิวน้ำเสร็จแลว ตอ งเชด็ มือใหแ หงกอ นหยบิ หมดุ อันตอไปมาทดลอง เพ่ือไมใ หหมดุ เปยกนำ้

เรอ่ื ง ปรากฏการณ แรงตงึ ผวิ หมดุ จะลอยมาชนกนั เมือ่ เอียงกะละมังเล็กนอ ย แลวจบั นำ้ การทดลอง ที่ 2 ตวั กันเปนกลุม ทำใหผิวน้ำในบรเิ วณนนั้ มีแรงกดมากขึ้น หมดุ ท้งั หมดจึงจมลง รูปท่ี 4: การวางลวดเสยี บบนผวิ น้ำวิธที ่ี 2 (แบบผเู ชี่ยวชาญ) ËÁØ´Å͹Óé รปู ที่ 5: ลวดเสยี บลอยเขาหากนั วธิ ที ่สี องใหใชน ิ้วชแี้ ละนว้ิ โปงจบั ลวดเสยี บไว แลวนำมาวาง à¡Ô´ÍÐäâÖé¹ บนผิวนำ้ ชาๆ โดยไมใหเ อียง (รูปท่ี 4) ซ่งึ อาจมีอปุ สรรค เพราะไมร วู า ระดบั น้ำอยูตรงไหน ขณะทำการทดลองถา ไมท ำใหโ ตะสะเทือนจะสามารถวาง ขอควรระวัง กอนนำลวดเสยี บมาวางบนผิวน้ำ หมดุ ใหล อยน้ำไดจ ำนวนมาก เมอ่ื สงั เกตดวยแวนขยาย ลวดเสยี บและน้ิวตองไมเปยก จะพบวาผวิ น้ำเปนรอยเวาลึกลงไปรอบๆหมุด เมอ่ื วางลวดเสยี บหลายๆตวั บนผวิ นำ้ ลวดเสยี บจะจบั ตวั กนั เพราะน้ำหนกั ของหมุดนัน่ เอง เปน กลมุ เชนเดยี วกบั หมุดตดิ กระดาษ (รูปที่ 5) ซ่งึ จะเหน็ ไดอยา งชัดเจนวา น้ำหนักของลวดเสียบกดลงบนผิวนำ้ ¤Óá¹Ð¹Ó โดยระดับนำ้ จะลอยนนู ขน้ึ ระหวางชองวา งของลวดเสียบ นอกจากหมดุ ตดิ กระดาษ เรายงั สามารถนำลวดเสียบ ของก็ไมหลนลงมา เชน เดยี วกับการยดึ เหนีย่ วกันของน้ำ กระดาษมาทดลองวางบนผิวนำ้ ได โดยใชวิธกี าร ทำไมเมื่อมอื เปย กนำ้ จึงวางลวดเสียบลงบนผวิ น้ำไดยาก เชนเดียวกบั หมดุ หรือลองใชวธิ ีอน่ื ดบู าง สามารถอธบิ ายไดวา เนือ่ งจากนำ้ จะดงึ ดูดมือและลวดเสยี บ ขอแนะนำ ใหน ำลวดเสียบกระดาษมาวางขวางบนน้ิวช้ี ทเ่ี ปย กน้ำไว จงึ ทำใหลวดเสียบติดมือ เปน ผลใหจมลงไป และปลอยลงน้ำอยางชา ๆ เพอื่ ใหลวดเสยี บสัมผสั ผิวน้ำ ในน้ำได ทง้ั ตวั พรอมกนั ขณะวางควรงอนว้ิ ดวย (รูปท่ี 3) แรงตงึ ผวิ ของนำ้ ไมไดช วยใหเ รอื ลอยน้ำได เนื่องจากเรอื มี ลวดเสียบตองไมเอียง ไมเชน นัน้ จะจมนำ้ เมอื่ วาง นำ้ หนกั มากกวาทแ่ี รงตงึ ผิวของนำ้ จะรับไหว แตเรอื ลอยนำ้ ลวดเสยี บลงในน้ำแลวคอ ย ๆดงึ นิว้ ออกใตน้ำ ไดเพราะเรอื มคี วามหนาแนน นอ ยกวา นำ้ เชนเดยี วกบั น้ำมัน ทมี่ ีความหนาแนน นอยกวาน้ำจึงลอยนำ้ ได ซึง่ มีคำอธิบายใน ·ÓäÁ໹š હ‹ ¹Ñé¹ การทดลองเร่อื ง หลอดดำนำ้ ปกตหิ มุดและลวดเสียบกระดาษจะจมนำ้ เพราะมีน้ำหนกั มากกวานำ้ โมเลกลุ ของนำ้ ยึดเหนยี่ วกันแนนบนผิวนำ้ ดวยพันธะไฮโดรเจนทำใหเ กดิ แรงตึงผวิ ขน้ึ ดังคำอธิบาย ในการทดลองเรือ่ ง “เนนิ น้ำ” แรงตงึ ผวิ นี้สามารถรบั น้ำหนกั วตั ถุทห่ี นักกวานำ้ ไมใหจมได แตตอ งวางวตั ถุ อยางระมดั ระวงั โดยวางขนานกบั ผวิ นำ้ ไมเชน นัน้ หมุดและลวดเสยี บจะจมนำ้ การยดึ เหนย่ี วกนั ของโมเลกลุ นำ้ เกิดขึ้นในทุกท่ี แตบ รเิ วณ ผวิ น้ำสงั เกตเหน็ ไดง า ยทสี่ ดุ อาจอธิบายใหเ ด็กๆเขาใจได โดยใหเดก็ จับมอื ไขวก นั แลว ยกของขึ้น ตราบใดทขี่ องนัน้ ยังมีนำ้ หนกั ไมม าก มือก็ไมแ ยกออกจากกันและ

เร่ือง ปรากฏการณ แรงตงึ ผวิ นำ้ การทดลอง ที่ 3 ʧÔè ·Õ辺àËç¹ã¹ªÕÇμÔ »ÃШÓÇѹ ʹء¡Ñº¿Í§ÊºÙ‹ เดก็ ๆเคยเลน หรือเปาฟองสบเู วลาอาบนำ้ เวลาชวยคณุ แม ลางจานหรือซักผา บา งหรือไม แลวฟองสบูมีรปู รา งอยา งไร มสี ีอะไร ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ รูปท่ี 1: วัสดอุ ปุ กรณ รูปท่ี 2: สว นผสมสำหรับทำนำ้ สบู ฟองสบูเกิดจากการเปา ลมผา นหลอดดดู ลงในสารละลาย á¹Ç¤´Ô ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ ฟองสบจู ะเปน ทรงกลมเสมอ และเม่อื แสงสองผา นฟองสบู นำ้ สบู ซึง่ ฟองสบูท่เี กดิ ข้นึ จะอยูไดนานพอสมควร ทำให จะมองเหน็ ฟองสบเู ปนสีรุง สามารถพิจารณากระบวนการไหลของนำ้ บริเวณผวิ ฟองสบูไ ด สารลดแรงตงึ ผิว (เชน น้ำยาลางจาน สบู ผงซักฟอก) อยางชัดเจน ทัง้ ยังเพลิดเพลนิ กบั ความสวยงามของสฟี องสบู สามารถทำใหเดก็ ๆเปา น้ำเปนฟองลอยในอากาศได ทเี่ กดิ ข้นึ เปน อกี การทดลองหนึ่งที่เด็กๆชื่นชอบมาก àÃÁÔè μ¹Œ ¨Ò¡ ดว ยตวั เองกอ นท่จี ะนำมาใหเ ดก็ ๆทดลอง © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ O คนสวนผสมท้งั หมดใหเ ขา กนั อยา งระมดั ระวังเพื่อไมให O การผสมนำ้ สบใู ชส วนผสมน้:ี สำหรับการทดลองรวม น้ำยาลางจาน 1 สวน กลีเซอรนี 1 สว น และนำ้ 4 สวน เกดิ ฟองมาก และวางทิ้งไวอยา งนอยคร่งึ ชว่ั โมง O ชามขนาดใหญและเตมิ น้ำใหเ ตม็ (รปู ที่ 2) หรอื อาจผสมน้ำสบูดว ยอัตราสว นอ่นื ได ถาไมมี O อธิบายใหเ ดก็ ๆเขาใจถึงขอ แตกตา งระหวางการดูดกับ O ภาชนะพรอมฝาปด (ไมค วรใชข วดน้ำ) กลีเซอรนี ก็สามารถเพม่ิ ปรมิ าณนำ้ ยาลา งจานเพ่ิมข้ึนได O กอ นสำลี หรือลกู ปง ปอง ขอสำคญั คือ นำ้ สบูทใี่ ชต องสามารถทำใหเกดิ ฟองไดด ี การเปา และใหนักเรียนทดลองเปากอนสำลหี รือลูกปง ปอง O นำ้ ยาลางจาน เพ่อื ใหเหน็ ปรากฏการณท่ีจะเกดิ ขึ้น หรือซื้อสารละลาย ไปมาบนโตะ O กลเี ซอรนี (85%) น้ำสบสู ำเร็จรูปมาใชใ นการทดลอง แตต องทดลอง O ใหเด็กๆลองนำหลอดดดู มาเปาน้ำในชาม O นำ้ สำหรบั เด็กแตล ะคน ·´ÅͧμÍ‹ ä» O อาจแนะนำเทคนคิ การเปาใหแกเด็ก โดยใหเปา ลมสั้นๆ O จานรองกระถางตนไมข นาดเล็ก หรอื ชามใบเล็ก แตแรง แลวคอยๆเปาแบบเบาๆชาๆสลบั กนั ไป O หลอดดดู 2 หลอด O เดก็ ๆสามารถเปาใหเกดิ ฟองในน้ำไดอ ยางสม่ำเสมอ O แวนขยาย หรือไม ขอ สำคญั หลอดดูดตอ งไมส ัมผสั นำ้ สบมู ากอน O สังเกตเดก็ ๆวา สามารถเปา ใหเ กดิ ฟองไดหรอื ไม (รปู ท่ี 1) O ถามเดก็ ๆวา ฟองท่เี กิดขึน้ นน้ั มีรูปรา งเหมือนกบั ส่ิงใด O ถามเด็กๆวา ทำอยา งไรจงึ จะเปาไดฟองสบูขนาดใหญ O เทสารละลายนำ้ สบูท เ่ี ตรียมไวใ สใ นชามเล็กๆของเดก็ ในชีวิตประจำวัน (เชน คลา ยลูกองุนหรือแกะ) O ถามเดก็ ๆวาเหน็ ฟองสบูสอี ะไร การสงั เกตสีจะเหน็ ไดดีและ แตล ะคน แลว ใหเด็กทดลองใชห ลอดเปาสารละลายนี้ ใหเ กดิ ฟองรปู รา งตางๆ ชดั เจนขน้ึ เมอ่ื มองจากมมุ ทแี่ ตกตา งกนั หรอื มองผา นแวน ขยาย

เร่อื ง ปรากฏการณ แรงตึงผิว แตเ ม่ือนำหลอดดูดมาเปา ในนำ้ เปลา พบวาเกิดฟองเพียง นำ้ การทดลอง ที่ 3 เลก็ นอ ย ซ่ึงมีขนาดเลก็ และจะแตกทันที อาจใหเด็กๆ ทดลองมองสตี างๆในฟองสบูจากมุมท่ีกำหนดไว และใน รปู ท่ี 3: การเกดิ ฟองสบู ʹء¡Ñº¿Í§ÊºÙ‹ บริเวณทมี่ ีแสงสวา งมาก (รปู ท่ี 4) จะพบวา สีบนผิวฟองสบู รูปท่ี 4: การเปาใหเ กิดฟองทำไดงา ยและนา ตื่นเตน เคล่ือนไหวไปมาเม่ือฟองสบอู ยูกับที่ à¡Ô´ÍÐäâÖé¹ ถาเดก็ ๆอยากทดลองเองท่บี านแตไ มต อ งการผสมนำ้ สบู จำนวนมาก ก็สามารถหาซ้อื นำ้ สบแู บบสำเรจ็ รปู เดก็ ๆจะพบวา มเี ทคนคิ ในการเปา หลายวธิ ี (เชน เปา ยาวๆ มาทดลองได ชา ๆหรือเปา สั้นๆหลายครงั้ ) เพอ่ื ใหเกดิ ฟองสบูร ูปรา ง “ทำไมจงึ มองเห็นผวิ ของฟองสบูมสี ีแตกตา งกัน” คำถามน้ี แตกตางกนั เชน รูปครึง่ วงกลม หรือฟองเล็กๆซอนกนั อธบิ ายไดวา แสงไมไ ดมสี ขี าวแตเ กิดจากแสงสหี ลายสี รวมกนั (สรี งุ ) สที เ่ี ห็นบนฟองสบเู กิดจากสวนหนึ่งของ ¤Óá¹Ð¹Ó แสงสอ งผา นผวิ ฟองสบู แลว เกิดการหักเหและสะทอนกลบั มารวมกบั แสงอีกสว นท่สี ะทอนบนผิวฟองสบู จึงเห็นเปน อาจนำนำ้ สบไู ปเปา ใหเ กิดฟองดานนอกอาคาร โดยใช แสงสีตา งๆ ตวั อยางเชน การเห็นสีแดงบนฟองสบนู ้นั แทงพลาสตกิ ที่ทำเปน วงสำหรบั เปา ฟองสบู ซ่ึงหาซอื้ ได เกดิ จากแสงสีอ่นื ถูกวัตถดุ ูดกลืนไวและสะทอนแสงสแี ดง ตามรา นขายของเดก็ เลน หรืออาจใชลวดมาดัดเปน วงกลม ออกมา เราจึงเหน็ เปนแสงสแี ดง และทำใหมดี ามสำหรับจับ ·ÓäÁ໹š હ‹ ¹Ñ¹é น้ำประกอบดว ยโมเลกุลเล็กๆจำนวนมากซ่ึงมองไมเห็น ดว ยตาเปลา โมเลกลุ ของนำ้ จะซอ นทับกนั และยดึ เหนยี่ ว กันดวยแรงพนั ธะไฮโดรเจน จบั ตวั กันเปนผิวน้ำ ซง่ึ เมื่อ ถกู อากาศท่เี ปาลงไปดนั ขึน้ โมเลกุลของน้ำจับตวั กนั แนน ทำใหเ กดิ แรงตึงผวิ เปน ผลใหฟ องซึง่ เกดิ จากการเปา ในน้ำเปลา นั้นแตกอยา งรวดเร็ว สารบางชนดิ ในนำ้ สบูทำใหผวิ ของน้ำสามารถยดื หยนุ ได เชน เดยี วกบั ยาง ท้งั ยังสามารถดงึ ใหยืดยาวขน้ึ และ พองโตข้ึนไดโดยไมแตก

เรอื่ ง ปรากฏการณ จมและลอย นำ้ การทดลอง ท่ี 2 ÊèÔ§·Õ辺àËç¹ã¹ªÕÇμÔ »ÃШÓÇѹ ËÅÍ´´Ó¹Óé ขณะวายน้ำในสระหรือทะเล เราจะรสู ึกวา ส่งิ ของท่ีอยูในน้ำ รปู ท่ี 3: หลอดจมลงในนำ้ เพราะแรงดนั มนี ้ำหนกั เบากวา ปกติ เชน เราสามารถใหเพ่อื นข่หี ลังในน้ำ จากการบีบขวด แลวเดนิ ไปมาไดอ ยา งสบาย ทำไมจึงเปน เชน น้นั ทำไม เรอื ดำน้ำจึงลอยและดำลงไปในนำ้ ได ปลาทำอยางไรจึง รักษาระดับความลึกในการวา ยน้ำได การทดลองนี้มคี ำตอบ ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ รปู ท่ี 1: วสั ดุอุปกรณ รูปที่ 2: หลอดดดู แบบงอไดต ิดกบั ลวดเสยี บเปนรูปตวั A การทดลองนป้ี ระกอบดว ย 2 การทดลอง โดยใชห ลอดดดู แบบงอไดแ ละลวดเสยี บกระดาษนำมาประกอบกนั ซง่ึ ทำไดง า ย á¹Ç¤Ô´ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ และใชห ลอดขนาดใหญหมุ ดวยดนิ นำ้ มัน เม่อื นำมาหยอ นลง ในขวดบรรจนุ ำ้ วตั ถทุ ง้ั สองชน้ิ นจ้ี ะจมลงไปดา นลา งเม่อื บบี ขวด การลอยน้ำของวัตถขุ นึ้ อยูกบั น้ำหนักและขนาดของวตั ถุ ถาวตั ถุนนั้ มนี ำ้ หนกั นอ ยกวาหรือเทา กบั นำ้ เปรยี บเทยี บเมอ่ื และลอยขึ้นมาดานบนเมื่อแรงบีบลดลง ซ่ึงอธิบายไดดวย เม่อื ใสว ัตถลุ งในน้ำ น้ำจะมีแรงลอยตวั หรือแรงพยุงทำให วัตถแุ ละนำ้ มขี นาดหรือปริมาตรเทา กนั หลกั การของอารคมิ ีดสี วตั ถุลอยได ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ àÃÔÁè μŒ¹¨Ò¡ O ใหเด็กๆเริม่ ทำการทดลองโดยใชหลอดดูดกับลวดเสียบ © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by ขัน้ ตอนแรกตรวจสอบวาลวดเสยี บมีขนาดใหญพอท่ีจะเสียบ สำหรับการทดลองรวม O ถามเดก็ ๆวา สง่ิ ของชนดิ ใดบา งทล่ี อยนำ้ ไดแ ละลอยนำ้ ไมไ ด หลอดดดู ลงไปไดหรอื ไม (รูปท่ี 2 และ 3) O ถังนำ้ หรือกะละมงั พลาสติกขนาดใหญส ำหรับใสนำ้ พรอ มกับใหเ หตุผล โดยเขียนคำตอบของเดก็ บนกระดาน O กระบอกตวงนำ้ หรือขวดนำ้ บรรจนุ ้ำเตม็ ขวด และอภปิ รายรว มกนั O กรรไกร O กะละมังกน ลึกหรือถงั น้ำขนาดเลก็ O รวบรวมส่งิ ของในโรงเรียนหรือจากที่บา น เพ่อื นำมาทดสอบ สมบตั ิการลอยนำ้ ของวัตถุในกะละมังใบใหญ เมอ่ื ทดสอบ แลว ใหน ำมาเปรียบเทียบกับคำตอบในตอนแรก สำหรบั เดก็ แตล ะคน ·´Åͧμ‹Íä» ดินน้ำมันกอ นเล็กๆถว งปลายหลอด) เพอื่ ปอ งกันไมใ หจ มนำ้ O ขวดนำ้ พลาสติก 1 ขวด ไมเ ชน นน้ั นำ้ จะดนั เขา ไปในหลอดและทำใหล วดเสยี บหลดุ ออก O หลอดดูดใสแบบงอได 1 หลอด O งอหลอดตรงรอยพับและใชกรรไกรตดั หลอดขางท่ยี าว O หลงั จากทดลองจนหลอดสามารถลอยนำ้ ไดแลว ใหนำ O ลวดเสยี บกระดาษ 3-4 ตวั นำมาสวมบริเวณเหนือ ใหเทากับขางทส่ี ้ัน หลังจากน้ันนำลวดเสยี บ 3-4 ตัว หลอดพรอมลวดเสียบมาใสในขวดพลาสตกิ ทีบ่ รรจุนำ้ สอดเขา ไปเหนือบรเิ วณรอยพบั เลก็ นอ ย อยเู ต็ม โดยไมใหน้ำลน ออกมาเมอื่ ปด ฝาขวดน้ำ รอยพับของหลอดดูดเล็กนอยเพื่อปองกนั หลอดพับงอ O เมอื่ ปดฝาขวดสนิทดแี ลว ใหใ ชม อื บบี ขวดพลาสตกิ O ทดสอบความสามารถในการลอยนำ้ ของหลอดในกะละมัง อยา งแรงและบีบคางไว สำหรับทำการทดลองเพิ่มเตมิ กน ลกึ วางหลอดใหต ง้ั ฉากกับผวิ น้ำเหมอื นตวั A (รูปท่ี 2) O หลอดดูดขนาดใหญ O ดนิ นำ้ มัน ถาหลอดพลิกตะแคงใหน ำลวดเสียบมาใสเ พม่ิ (หรือใช (รูปท่ี 1)

เรอื่ ง ปรากฏการณ จมและลอย ทำใหต อ งเทน้ำจากขวดทิ้งใหหมดเพอ่ื นำหลอดขึ้นมา นำ้ การทดลอง ที่ 2 หลังจากเทน้ำในหลอดท้ิงก็สามารถนำมาทดลองไดอกี ครั้ง ถา หลอดลอยข้ึนมาชา ๆแสดงวา มีนำ้ หนกั มาก ตอ งเทน้ำ รูปท่ี 4: การทดสอบสมบตั ิการลอยนำ้ ของหลอดหุมดนิ นำ้ มนั ËÅÍ´´Ó¹éÓ ในขวดทงิ้ เลก็ นอย รูปที่ 5: หลอดหมุ รปู ท่ี 6: หลอดหมุ ดนิ น้ำมนั จมลงในนำ้ à¡´Ô ÍÐäâֹé กดมากเพ่อื ใหมันจมน้ำ หลงั จากน้ัน นำหลอดพรอ มกบั ดนิ นำ้ มัน ดวยแรงดนั จากการบบี ขวด ดนิ น้ำมนั ไปใสใ นขวดบรรจนุ ้ำ ซงึ่ กอ นดนิ น้ำมันท่ปี ลาย ในขวดน้ำ เมื่อขวดนำ้ ถูกบบี หลอดจะจมลง (รปู ท่ี 3) แมจ ะใชแรงบีบ ท้งั สองขางตอ งมีขนาดตา งกนั โดยใหก อ นท่ีอยูดานลา ง เพยี งเล็กนอยหลอดกจ็ มลงเนือ่ งจากหลอดมนี ้ำหนกั มาก มีขนาดใหญก วาเพือ่ ใหลอยต้งั ฉากกบั ผวิ นำ้ (รปู ที่ 5) (ถกู ถวงดว ยลวดเสยี บหรอื ดนิ นำ้ มนั ) ถา หลอดจมลง แลว บีบขวดน้ำเบาๆเพือ่ ใหมันจมลงไป (รปู ที่ 6) ถาหลอด อยูกนขวด อากาศในหลอดจะลอยขึ้นสูด า นบน ไมลอยขึ้นมาอีกคร้ังเม่อื ลดแรงบีบ แสดงวา มีนำ้ เขา ไป ในหลอด ดงั นัน้ ตองอดุ กอนดนิ นำ้ มนั อยางระมดั ระวงั ¤Óá¹Ð¹Ó การทดลองทีส่ องไมมีการเปล่ยี นแปลงน้ำหนกั ของหลอด การทดลองท่ีสองตองใชห ลอดขนาดใหญ หมุ ปลายหลอด เนอ่ื งจากนำ้ เขาไปในหลอดไมไ ด แตห ลอดยงั จมน้ำได ทัง้ สองขางดวยดนิ น้ำมนั เพ่ือปองกนั ไมใ หน้ำเขา เพราะขวดนำ้ ถกู บบี อยางสม่ำเสมอ ทำใหแ รงลอยตวั หายไป ตดั หลอดขนาดใหญยาวประมาณ 7 เซนตเิ มตร แลวนำ แรงลอยตัวของน้ำและของเหลวชนดิ อื่นๆจะดนั พื้นผวิ ของวัตถุ ดินนำ้ มนั มาอุดไวท ีป่ ลายท้ังสองขางเพ่ือไมใ หน ำ้ เขา ขึ้นไปดานบน วัตถขุ นาดใหญจ ะมพี นื้ ผวิ สมั ผสั มาก ทำใหมีแรง หลงั จากน้นั นำมาทดสอบสมบัติการลอยน้ำในภาชนะ ลอยตัวมากกวา วัตถขุ นาดเล็ก ถาแรงลอยตวั ของน้ำท่ีดนั อยู ท่ีใหญก วา มีขอสังเกตคอื หลอดจะลอยตง้ั ฉากโดยมี ดานลา งมขี นาดเทา กบั น้ำหนกั ของวัตถุซงึ่ กดลงมาจากดานบน กอนดินน้ำมนั ลอยปรม่ิ นำ้ (รปู ท่ี 4) จงึ ไมต อ งออกแรง จะทำใหวตั ถลุ อยนำ้ ได (หลักการของอารค ิมีดีส) ปลามีถงุ ลมคลา ยลกู โปง อยูในทองชว ยรกั ษาระดบั ความลกึ ·ÓäÁ໹š ઋ¹¹Ñé¹ ในการวา ยนำ้ เมอื่ อากาศถูกปลอยออกมา ปลาจะตัวเล็กลง ทำใหป ริมาตรและพืน้ ผวิ ทส่ี มั ผสั น้ำลดลง ปลาจึงดำนำ้ ได สมบัติการลอยนำ้ ของวตั ถุขึน้ อยูกับนำ้ หนักและขนาดของวตั ถุ เม่อื ปลาตองการวายไตระดับใหส ูงข้นึ จะดูดอากาศเขา ไป หลอดแบบงอไดจ มน้ำเพราะมีน้ำหนักมากกวานำ้ สงั เกตได เพอื่ ใหต ัวใหญขน้ึ และมีพ้นื ทีส่ ัมผสั นำ้ มากขึ้น ทำให จากนำ้ ท่ีไหลเขาไปภายในหลอดใสทัง้ สองดา นเนื่องจาก แรงลอยตัวของน้ำมมี ากขน้ึ ความดนั (จากการบีบขวด) อากาศซง่ึ อยูภายในหลอดจะ ถกู บีบอดั และถูกแทนที่ดว ยนำ้ ทำใหห ลอดมนี ้ำหนกั มากข้นึ หลอดจึงจมนำ้ หลังจากคลายแรงบบี ขวดทำใหค วามดนั ในขวดลดลง ความดนั อากาศภายในหลอดลดลงและดนั นำ้ ออกมาจาก หลอด ดังนัน้ หลอดจะมนี ้ำหนกั ลดลงและลอยตัวข้ึนมาบน ผิวนำ้ ซึ่งเรอื ดำนำ้ ใชห ลักการเดียวกนั คือ ลดหรอื เพ่มิ ปรมิ าณ ของน้ำและอากาศทอี่ ยใู นถงั อบั เฉาใหเ หมาะสม โดยเรอื จะ สบู นำ้ เขา ถงั เพ่ือใหเรือมนี ้ำหนักมากกวาน้ำแลวจมลงใตน ำ้ และถา ปลอ ยน้ำออกมาน้ำหนักจะลดลงเรอื จึงลอยขึน้

เรือ่ ง ปรากฏการณ แรงตึงผวิ น้ำ การทดลอง ที่ 1 à¹Ô¹¹Óé ÊÔ§è ·Õ辺àËç¹ã¹ªÕÇμÔ »ÃШÓÇѹ เด็กๆเคยเหน็ แมลงตัวเล็กๆ เชน จงิ โจน้ำเดนิ อยูบ นผวิ น้ำ แตม นุษยเราไมส ามารถทำได ทำไมแมลงพวกน้จี งึ ไมจมน้ำ หรือเคยเหน็ หยดนำ้ เลก็ ๆเกาะตามทต่ี างๆหรือไม เชน แกวนำ้ ใบไม ดอกไม ทำไมน้ำเกาะจนเปน หยดนำ้ หยดเล็กๆได ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ รปู ท่ี 1: วัสดุอุปกรณ รูปท่ี 2: หยดนำ้ ดว ยหลอดหยด รูปท่ี 3: เนินน้ำเกิดขนึ้ การทดลองนจ้ี ะแสดงใหเห็นแรงตึงผิวของนำ้ และอธิบาย á¹Ç¤´Ô ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ ขอ สงสยั เก่ียวกับแมลงทเี่ ดนิ บนน้ำได ใชหลอดหยดคอยๆ หยดนำ้ จนเกอื บลนแกว เพ่อื ใหเ กดิ เนนิ น้ำขน้ึ เด็กๆจะได น้ำมีแรงยดึ เหนี่ยวกนั ทำใหน ำ้ จบั ตวั กนั แนน โดยเฉพาะ เปน หยด หรอื รับนำ้ หนักวัตถุเบาๆได นำ้ ยาลา งจานมี “สารลด นำปรากฏการณท ่เี กิดข้ึนจากแรงตงึ ผิวนี้ไปเปรยี บเทียบกับ ทีผ่ ิวน้ำ เรียกวา “แรงตึงผิว” ที่สามารถทำใหน ้ำเกาะกนั แรงตึงผิว” ทำใหแรงยึดเหน่ยี วลดลง เนนิ น้ำจงึ แยกออกจากกัน สงิ่ ตางๆท่ีเกดิ ข้นึ ในชีวติ ประจำวนั และฝกทกั ษะการพูด จากการแสดงความคิด รวมท้งั ฝกการใชหลอดหยด ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ àÃÔÁè μ¹Œ ¨Ò¡ ถกู ดดู เขา ไปแทนท่ี โดยจะสงั เกตเหน็ ฟองอากาศ © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by เกิดขึ้นในน้ำ แสดงวามีอากาศออกมา สำหรบั การทดลองรวม O เด็กแตล ะคนจะไดรบั หลอดหยด หลงั จากนั้นใหเ ด็ก O นำแกว ขนาดเลก็ มาวางไวบนถาดแลว เทนำ้ ลงไป O บีกเกอรหรอื ขวดบรรจนุ ้ำ จบั กลุม กัน กลมุ ละ 2-3 คน แลว แจกแกว ใบใหญห รอื จนเกอื บเต็ม เหลอื ท่ีวางจากปากแกวประมาณ กะละมงั ใบเล็กสำหรบั ทดลองการใชห ลอดหยดดดู นำ้ 1 เซนตเิ มตร แลว เทนำ้ ทเี่ หลือใสถาดรองน้ำไว สำหรบั เด็ก 2-3 คน O ใหเด็กผลัดกนั ใชหลอดหยดดดู น้ำจากถาด O แกว ใบเล็ก 1 ใบ O หลังจากสังเกตการใชห ลอดหยดของเด็ก ใหถ ามเด็กๆ แลวหยดทลี ะหยด (รปู ท่ี 2) ยิ่งระดบั น้ำสงู มากขน้ึ O แกวขนาดใหญห รอื กะละมงั ขนาดเล็ก วา “มีสารใดออกมาจากหลอดหยดบาง” ใหเ ดก็ ได ตอ งระมัดระวงั ในการหยดน้ำมากข้ึน O ถาดรอง O ฝากลองใสฟล ม แสดงความคดิ เหน็ ในหลอดหยดนนั้ ไมไดว างเปลา แตมอี ากาศอยู ทำใหน ้ำไมสามารถเขาไปได ตองบีบ สำหรบั เด็กแตล ะคน ใหอ ากาศออกมาจากหลอดหยดกอน น้ำจงึ จะ O ปเ ปตตห รอื หลอดหยด O กระดาษชำระหรอื ผาสำหรบั ทำความสะอาด ·´ÅͧμÍ‹ ä» O เมื่อเดก็ ๆตอบคำถามแลว ใหท ดลองหยดน้ำทลี ะหยด ลงในแกว นำ้ ใหไดมากที่สุด (รปู ท่ี 3) จนน้ำลนแกว สำหรบั ทำการทดลองเพมิ่ เตมิ O แวนขยาย O รว มกันอภิปรายเร่ือง “นำ้ จะลน ออกมาจากแกว หรอื ไม O เหรียญ O น้ำยาลา งจาน ถา นำ้ จะลนออกมาจากแกว เมอื่ ไรจึงจะลนออกมา O ถามเดก็ ๆวา เคยเหน็ เหตกุ ารณ “เนนิ นำ้ สงู กวา ขอบแกว ” และเกดิ เนนิ น้ำขึน้ หรือไม” เหมอื นการทดลองน้ใี นชีวิตประจำวนั หรือไม (รูปที่ 1) O ใหเดก็ ๆต้ังใจสังเกตใหม ากข้ึนเมื่อระดับน้ำอยใู กล O ใหเด็กๆทดลองหยดนำ้ ลงในภาชนะอ่ืนๆ เชน ฝากลอ ง ขอบแกว การมองทางดานขางจะเห็นไดช ัดเจนข้ึน ใสฟล ม ถว ยใบเล็ก และภาชนะอืน่ ทไ่ี มเ ปนรูปวงกลม เชน ถวยรูปหัวใจ เพื่อทำใหเ กิดเนินนำ้ ข้ึน O ถามเด็ก ๆ วา “จะเกิดอะไรข้ึนเม่ือหยดน้ำลงในแกว เรอ่ื ยๆ เม่อื ระดบั น้ำสูงถงึ ขอบแกว แลว”

เรื่อง ปรากฏการณ แรงตงึ ผวิ ถาอุปกรณทีใ่ ชห ยดนำ้ มเี สน ผา นศูนยก ลางขนาดใหญ น้ำ การทดลอง ท่ี 1 จะมองเหน็ เนินน้ำไดย ากข้ึน เมื่อเดก็ ๆไดเหน็ ผลการทดลองแลว ครูอาจนำไปเปรยี บเทียบ รปู ที่ 4: เนนิ น้ำในฝาขวด ฝากลอ งใสฟ ล ม และถวยรูปหวั ใจ à¹¹Ô ¹Óé กับสง่ิ ทพ่ี บเห็นในชวี ิตประจำวนั เชน ไขดาว เคก กลว ยหอม รูปท่ี 5: หยดน้ำลงบนเหรยี ญ พุดดงิ à¡´Ô ÍÐäâÖé¹ ลองใหเด็กๆหยดนำ้ ลงบนเหรยี ญและสังเกตการแยกตัว เม่อื หยดน้ำจากหลอดหยดมากขน้ึ จนระดับน้ำสงู ขึ้นถึง ของน้ำ (รปู ท่ี 4) ภาพบางสว นของเหรยี ญทีอ่ ยูใตหยดนำ้ ขอบแกว หลงั จากน้นั ตองหยดน้ำอยา งระมดั ระวัง จะขยายใหญข ึน้ เพอื่ ทำใหเ กิดรอยนูนของนำ้ ขน้ึ ตรงกลางแกว ซ่งึ เนนิ น้ำนี้ นำแวน ขยายมาใหเดก็ ๆสองดหู ยดน้ำท่อี ยูบนเหรยี ญ สามารถเคลอ่ื นไหวได ในถวยรปู หัวใจก็ทำใหเกดิ ซง่ึ จะขยายใหญข ึ้น เนนิ นำ้ ไดเ ชน กัน (รปู ที่ 4) การทดลองน้ีแสดงใหเห็นสมบัติท่ีสำคัญของนำ้ นัน่ คือ น้ำ ¤Óá¹Ð¹Ó เปน สารประกอบมขี ั้ว โดย 1 โมเลกลุ ของนำ้ ประกอบดวย ไฮโดรเจน 2 อะตอม (ขว้ั บวก) และออกซเิ จน 1 อะตอม ใหต วั แทนเดก็ แตละกลุมมารบั นำ้ ยาลางจาน และนำไป (ขวั้ ลบ) นำ้ แตล ะโมเลกลุ จะมแี รงยดึ เหนย่ี วระหวา งกนั ที่ หยดลงบนเนินนำ้ หรอื ใชห ลอดหยด น้ำยาลางจานจะ เรียกวา พันธะไฮโดรเจน ซง่ึ เปนแรงยึดเหนย่ี วที่แขง็ แรงมาก ขัดขวางแรงดึงดูดระหวา งโมเลกุลของนำ้ ทำใหเ นนิ น้ำ สังเกตไดจากแรงตงึ ผิวของเนินนำ้ ทีเ่ กดิ ข้นึ นน่ั เอง ถกู ทำลาย และน้ำจะลนออกจากแกว น้ำยาลางจานเปน สารผสม ประกอบดวยสารหลายชนิด ซง่ึ บางชนิดแทรกเขา ไปในแรงดึงดดู ระหวา งโมเลกุลของน้ำ ·ÓäÁ໹š હ‹ ¹Ñé¹ ทำใหการยึดเหนี่ยวระหวา งโมเลกลุ ของนำ้ นอ ยลง แรงตึงผวิ ลดลง น้ำจึงลน ออกมาจากแกวเนอ่ื งจากเนนิ นำ้ น้ำประกอบดวยอนุภาคเลก็ ๆซงึ่ มองไมเหน็ ดวยตาเปลา แยกออกจากกัน เราเรยี กอนภุ าคเล็กๆนี้วา โมเลกลุ โมเลกุลของนำ้ นน้ั ซอ นกันอยแู ละมีการจับตัวกันอยางแนนหนา ทำใหเ กดิ เปนผวิ นำ้ นูนข้นึ ซ่ึงสงั เกตไดจากเนินน้ำในการทดลองน้ี ใหเ ดก็ ยืนลอ มวงแลว จับมอื กันใหแ นน โดยแตล ะคน แทนโมเลกุลของน้ำ รวมทงั้ อธบิ ายวาโมเลกุลของนำ้ ซงึ่ อยบู รเิ วณเนนิ นำ้ นน้ั ยดึ เหนย่ี วกนั เชน เดยี วกบั การจบั มอื หลังจากน้นั ใหค รเู อนตัวไปดา นหลงั เล็กนอ ย (ทำทา วา จะลม) เด็กๆจะคอยดงึ มือกันไวไ มใหลมลง ลองให เดก็ คนอนื่ เอนตัวบาง ใหค รูอธิบายวา ถาเอนตัวไป ดา นหลังและแรงดึงระหวางเด็กๆมไี มเพียงพอ ก็ทำให ลม ลงได เชนเดยี วกับเมอ่ื เนินนำ้ สูงขึ้นจนแรงยึดเหน่ยี ว ระหวา งนำ้ มีไมเ พียงพอ กจ็ ะทำใหน ้ำลน ออกมา

เร่อื ง ปรากฏการณ การละลาย น้ำ การทดลอง ท่ี 1 μÑÇ·ÓÅÐÅÒ ÊèÔ§·Õ辺à˹ç 㹪ÕÇÔμ»ÃШÓÇѹ เกลือและนำ้ ตาลละลายในน้ำไดดีราวกับวามันหายไปในน้ำ แตแ ทท ่ีจริงแลวเกลอื และน้ำตาลไมไดห ายไปไหน ทดลอง ดวยการชิมรสชาตขิ องน้ำซง่ึ จะเปลย่ี นไปตามตวั ถูกละลาย เม่อื เด็กๆเดนิ ทางไปเที่ยวตา งจังหวัดตามชายทะเล จะเห็นนาเกลอื เกลือเหลา นี้เกิดขน้ึ มาไดอยางไร ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ รปู ที่ 1: วัสดอุ ุปกรณ รปู ที่ 2: แกว นำ้ ขนาดเทา กนั สองใบ รปู ที่ 3: แกวใบแรกใสท ราย ขีดบอกระดบั น้ำดวยปากกาเคมี แกว ใบทีส่ องใสเกลือ น้ำเปน ตัวทำละลายทดี่ ี เดก็ ๆสามารถเรียนรไู ดจากการ นำเกลอื มาละลายนำ้ ซง่ึ เกลือจะละลายนำ้ ได แตเมอื่ นำ á¹Ç¤Ô´ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ ทรายปริมาณเทา กันมาใสในน้ำ จะพบวา ทรายไมละลายนำ้ และใหท ดลองนำน้ำเกลือกลบั คืนมาเปน ผลกึ เกลืออีกครั้ง น้ำเปนตวั ทำละลายทด่ี ีมาก เกลอื และนำ้ ตาล การระเหยนำ้ ออกสามารถแยกเกลอื หรอื น้ำตาลออกจากน้ำได (ตัวถกู ละลาย) ละลายไดด ีในน้ำ ทรายไมละลายน้ำ ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ àÃÁèÔ μ¹Œ ¨Ò¡ © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by สำหรับการทดลองรวม O ใหเ ดก็ ๆนำสงิ่ ของหรอื วสั ดตุ า งๆทค่ี ดิ วา สามารถ O ใหเ ดก็ ๆตวงทรายและเกลอื ประมาณ 2-3 ชอ นชา O ถวยตวง ขวดเปลาสำหรับใสนำ้ ละลายน้ำไดมาจากบาน โดยใหเด็กทำการทดลองเอง และเทแยกกันลงบนกระดาษหรอื ถว ยที่เตรยี มไว O ชอนสำหรับตักทรายและเกลือ เพื่อจะไดเห็นวามีเกลือปรมิ าณเทา ใดทล่ี ะลายน้ำได O ปากกาเคมี O น้ำอนุ O สำหรับการทดลองท่ีเตรียมไวใหเด็กน้ัน ใหเด็ก ๆ ชวยกัน O ทราย O เกลือ ลา งทรายใหส ะอาด และไมควรเทนำ้ ลางทรายทงิ้ ลง O เทนำ้ อนุ ลงในแกวสองใบทเ่ี ตรียมไวใหม ปี ริมาตรเทากัน ในทอ นำ้ แตใหเทลงบนดนิ เพอื่ ปอ งกนั ทอ อุดตนั อยา งนอ ยคร่ึงแกว หลงั จากน้ันใชป ากกาเคมขี ดี บอก สำหรับเดก็ 2-3 คน ระดบั นำ้ ไวบนแกว (รปู ท่ี 2) O แกว นำ้ ขนาดเทา กนั 2 ใบ O ชอ นชา 1 คัน O กลองกระดาษหรือชาม สำหรับใสท รายและเกลือ 2 ใบ ·´ÅͧμÍ‹ ä» สำหรบั ทำการทดลองเพิ่มเติม O ถามเดก็ วา ระดบั น้ำในแกวจะเปล่ยี นแปลงไปหรือไม O เม่อื เกลือละลายน้ำหมดแลว ใหเ ดก็ ๆนำแกวทัง้ สองใบ O ภาชนะแบนขนาดใหญ (เชน จานรองกระถางตนไม) เมือ่ เททรายลงไป หลังจากเดก็ ตอบ ใหเดก็ ตักทราย มาวางตัง้ ไวขางๆกนั เพ่อื เปรยี บเทียบระดับน้ำ O ถาดรองทท่ี นไฟได (เชน จานเซรามิก ถาดอบ) ใสล งในแกวใบแรกทลี ะชอ น (รูปท่ี 4) O ชอนชาและไมหนีบผา O เทยี นเลมเล็กและไฟแชก็ O ถามเด็ก ๆ วาระดับน้ำจะสูงขึ้นหรือไมเม่ือเทเกลือลงไป O ถามเด็กๆวา เกลือทใ่ี สล งไปอยูท ีไ่ หน หลังจากน้ันใหเ ดก็ ตักเกลอื ใสลงไปในแกวใบท่ีสอง (รปู ที่ 1) ทลี ะชอ น พรอ มกบั คนใหเ ขากันเพ่ือใหเ กลือละลายน้ำ (รูปที่ 3)

เรื่อง ปรากฏการณ การละลาย เกลอื ละลายไดอ ยา งรวดเรว็ ในนำ้ อนุ เมอื่ เกลอื ละลายในนำ้ นำ้ การทดลอง ท่ี 1 จนหมด ระดับนำ้ กไ็ มเ ปลี่ยนแปลง เมื่อใสเกลอื เพ่ิมจน ไมส ามารถละลายไดอีกเพราะนำ้ อิม่ ตัว ระดบั น้ำจึงสูงขึน้ รปู ที่ 4: ระดบั น้ำแตกตา งกัน μÑÇ·ÓÅÐÅÒ รปู ท่ี 5: ความรอ นจากเปลวไฟ ทำใหน ำ้ ระเหยออกไป เพ่อื ปอ งกันไมใ หน ้ิวไดรับอันตรายจากความรอน ใหใช à¡Ô´ÍÐäâé¹Ö ไมหนบี ผา หนบี ชอนไว (รปู ท่ี 5) นำ้ จะระเหยอยางรวดเรว็ และมีผลกึ เกลือเกดิ ขึ้น สามารถนำนำ้ ตาลมาทดลองแทน ตามธรรมชาติแลวทรายจะไมล ะลายนำ้ แตจะทำใหร ะดับนำ้ เกลอื ได เมอื่ นำน้ำตาลปริมาณเทา กบั เกลอื มาละลายนำ้ ในแกว สงู ขึ้น โดยทรายจะแทรกเขาไปแทนท่นี ำ้ (ตกตะกอน) ระดับนำ้ จะสูงขึน้ เนอื่ งจากผลกึ น้ำตาลมีขนาดใหญก วา และดนั น้ำใหสงู ข้นึ ผลึกเกลอื ทำใหสารละลายอิม่ ตัวไดเร็วกวา ¤Óá¹Ð¹Ó นอกจากน้ี เม็ดทรายยงั มีขนาดใหญก วาชองวา งระหวาง โมเลกลุ ของน้ำ ทำใหไ มสามารถแทรกเขา ไปอยไู ด น้ำเกลือทีล่ ะลายน้ำแลวนั้นไมตองเททิ้ง แตใหรนิ ลงบน ระดบั นำ้ ในแกว จงึ สงู ขึ้น ภาชนะแบนทเ่ี ตรยี มไว แลวนำไปวางไวใ นบริเวณทม่ี ี เม่อื ใหความรอ นกบั น้ำเกลือหรือนำ้ เชื่อมไปเรื่อยๆ อณุ หภูมิสูง (เชน กลางแดด) ตงั้ ทิ้งไวสกั ครู จนน้ำเปลี่ยนสถานะจากของเหลวกลายเปน ไอน้ำ เดก็ ๆจะเห็นผลกึ เกลือปรากฏขึน้ (เรียกวา การระเหย) เรากจ็ ะสงั เกตเห็นผลึกเกลือหรอื น้ำตาล อาจนำน้ำเกลอื ใสในชอ นกระเบ้อื งทนไฟแลววางลน ทีเ่ หลอื อยู แสดงใหเหน็ วา แทจรงิ แลว เกลือและน้ำตาล เปลวไฟจากเทียน เพ่ือใหนำ้ ระเหยออกไป ไมไดห ายไปไหนเลย ในน้ำทะเลมเี กลอื ละลายอยูมาก เราสามารถนำมาใช ·ÓäÁ໚¹àª¹‹ ¹Ñé¹ ประโยชนไ ดโ ดยทำใหนำ้ ระเหยออกไปดวยความรอน จากแสงอาทิตย สดุ ทายก็จะเหลอื ไวแตเม็ดเกลือท่เี ปน เมด็ เกลอื 1 เม็ดประกอบดว ยอนภุ าคเลก็ ๆมากมาย ผลึกสขี าวหรอื เกลือสมทุ ร ซึ่งเรามองไมเห็นดวยตาเปลา เม่ือเกลือสมั ผัสกบั น้ำ เมด็ เกลอื เล็กๆทจี่ ับตวั กนั อยจู ะแยกออกจากกนั น้ำเกิดจากการยดึ เหนีย่ วกนั ของโมเลกลุ น้ำหลายโมเลกลุ ซงึ่ ทำใหเ กดิ ชองวางระหวางกัน เม็ดเกลอื นัน้ มีขนาดเล็ก จงึ สามารถแทรกเขาไปอยใู นชองวางนีไ้ ด นำ้ เปรียบเสมือนบา นขนาดใหญที่มีหอ งจำนวนมาก เม่อื มคี นยายเขา มาเรอ่ื ยๆ ขนาดของบานไมไดใหญข ึน้ ตามจำนวนคน เมอ่ื มองจากภายนอกไมส ามารถมองเห็น ไดว ามีคนอยูในบานหรอื ไม เชนเดียวกบั นำ้ เมื่อเม็ดเกลือ แทรกอยรู ะหวา งโมเลกุลของน้ำ ขนาดของนำ้ ไมได ใหญข ึ้นตาม ทำใหระดบั น้ำแทบไมเปล่ยี นแปลง ในทางตรงกันขา ม เมด็ ทรายจับตวั กันแนนทำใหน ำ้ ไมสามารถแยกอนภุ าคเม็ดทรายออกจากกันได

เรือ่ ง ปรากฏการณ การทำน้ำใหส ะอาด น้ำ การทดลอง ที่ 1 ¡ÒáÃͧ¹éÓ ÊÔ§è ·Õ¾è ºà˹ç 㹪ÕÇμÔ »ÃШÓÇѹ เดก็ ๆรจู กั “นำ้ ใตด นิ หรอื นำ้ บาดาล” หรอื ไม แลว ทำไมนำ้ บาดาล รปู ที่ 1: วัสดุอปุ กรณ รูปท่ี 2: น้ำผสมดิน สะอาดจนสามารถนำมาใชในบานของเราได หรอื แมกระท่ัง เครอื่ งกรองนำ้ สามารถทำใหน ำ้ สะอาดไดอ ยา งไร การทดลองนี้ สงั เกตไดในวันท่ฝี นตก โดยใหเ ด็กๆสังเกตน้ำสกปรกทไ่ี หล ผา นถนนลงสทู อ ระบายนำ้ นำ้ ไหลไปทไี่ หน แลว ทำไมจงึ มนี ้ำ สะอาดใสออกมาจากกอ กน้ำ ถา ทีโ่ รงเรยี นมีเคร่อื งกรองน้ำ ใหช ว ยกันทำความสะอาดพรอ มกับตรวจสอบวัสดุที่ใช หรอื พาเด็กไปทศั นศกึ ษาท่โี รงบำบัดน้ำเสยี และโรงผลติ นำ้ ประปา ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ á¹Ç¤´Ô ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ การทดลองนแ้ี สดงวิธกี ารกรองนำ้ ผสมดินใน 2 ขั้นตอน เรยี นรูห ลกั การกรองน้ำอยางงาย เริม่ จากการกรองหยาบ รจู กั การเปรยี บเทยี บขนาดใหญกับเลก็ ขนุ กับใส คือ การกรองดว ยกรวดขนาดใหญ และการกรองดว ยกรวด ดว ยกรวดขนาดใหญ จนถึงกรองละเอียดดวยสำลี และ ขนาดเลก็ จากน้ำท่มี ีสขี นุ เมอื่ ผา นการกรองแลวจะไดน้ำใส และดสู ะอาด แตด ่ืมไมไ ดเนอ่ื งจากยงั มแี บคทเี รยี อยู àÃèÁÔ μŒ¹¨Ò¡ O ตงั้ แกววางท้งิ ไวสกั ครู ระหวา งน้ันชวยกันทำความสะอาด © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by กอ นกรวด แลว แยกกอ นกรวดขนาดใหญแ ละเลก็ ออกจากกนั ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ O ตกั ดนิ จากสนามหญา มาประมาณ 5 ชอนชา ใสไ วใ นแกว ซ่ึงอาจมเี ศษหินหรอื เศษใบไมต ิดมาดวย O หลงั จากวางแกวนำ้ ท่ีผสมดนิ ตั้งทง้ิ ไวเ ปนเวลาพอสมควร สำหรบั การทดลองรวม ใหสงั เกตวามกี ารเปลยี่ นแปลงหรอื ไม มีสิ่งใดตกตะกอน O เหยอื กนำ้ หรือขวดนำ้ O เติมน้ำลงไปประมาณครงึ่ แกว ใชชอนคนใหน้ำผสมกับดิน หรอื ลอยอยใู นนำ้ บางหรอื ไม O กรวดขนาดใหญ (หรือกอ นหนิ ขนาดเล็ก) (รูปท่ี 2) ชวยกนั สังเกตวา สารผสมทีไ่ ดม ลี กั ษณะอยางไร O กรวดขนาดเล็ก (ขนาด 1-2 มลิ ลิเมตร หาซ้อื ไดตาม มีส่ิงใดลอยอยบู นผวิ นำ้ บาง และมีส่งิ ใดตกตะกอนบา ง รา นขายตปู ลา) ใชท รายแทนไมไ ดเ พราะขนาดเลก็ เกนิ ไป ·´ÅͧμÍ‹ ä» O มสี ิง่ ใดบางทถ่ี กู กรองคา งไวบนกระชอน (รูปท่ี 3) วัตถุน้ัน มขี นาดใหญห รอื เลก็ สำหรบั เด็ก 3-4 คน การกรองนำ้ ผสมดินนน้ั ตอ งใชเ ครอ่ื งกรองทท่ี ำข้นึ O แกวนำ้ ขนาดเทา กนั 3 ใบ (ปริมาตร 450 มลิ ลลิ ิตร) ซงึ่ มีวธิ ีงา ยๆดงั ตอไปน้ี O นำกระดาษกรองมาใสไ วใ นกรวย หลงั จากนัน้ ใชชอนชา O กระชอนขนาดกลาง 1 อัน (สามารถวางบนขอบแกว ได) O วางกระชอนบนแกวใบทีส่ อง แลววางกรวดขนาดใหญ ตกั กรวดขนาดเลก็ ใสลงไป แลวนำไปวางบนแกว ใบที่ 3 O กรวย 1 อนั O กระดาษกรอง 1 แผน ขอ สำคญั กรวดตอ งสะอาด O ชอ นชา 1 คนั บนกระชอน (กรองแบบหยาบ) O เทนำ้ สกปรก (นำ้ ผสมดนิ ) ลงในแกว ใบท่ี 2 ผา นกระชอน O เทนำ้ จากแกว ใบท่ี 2 ซงึ่ ผา นการกรองดว ยกรวดกอ นใหญล ง สำหรบั ทำการทดลองเพ่ิมเติม ในแกว ใบที่ 3 ซ่ึงมกี รวยและกรวดขนาดเลก็ เตรียมไวส ำหรับ O ขวดพลาสติกใสขนาดใหญห ลายใบ กรองชาๆ โดยใหมนี ้ำเหลืออยูในแกว ใบแรกเล็กนอย กรองอยดู ว ย (รปู ที่ 4) ขอ ควรระวงั คอื จะตอ งเทนำ้ อยา งชา ๆ O เกบ็ นำ้ สกปรกทเี่ หลอื อยใู นแกว ใบแรกไวเ ปรยี บเทยี บกบั นำ้ และใหน้ำไหลลงตรงกลางของกระดาษกรอง เพื่อไมให (รูปที่ 1) น้ำลนออกมา ใหเ หลือนำ้ สว นหนง่ึ ไวเ พอ่ื เปรียบเทียบ ทผ่ี า นการกรองแลว เดก็ ๆสามารถทำการทดลองเปน กลมุ โดยใหค นหนง่ึ เปน คนเทนำ้ และอกี คนคอยบอกใหห ยดุ เพ่ือไมใ หน ้ำสกปรกลนออกมาจากกระชอน

เรอ่ื ง ปรากฏการณ การทำนำ้ ใหส ะอาด น้ำ การทดลอง ที่ 1 รูปท่ี 3: การกรองแบบหยาบ ¡ÒáÃͧ¹éÓ ในแตล ะข้ันตอนของการกรอง นำ้ จะมสี ภาพใสสะอาดขึ้น รูปที่ 4: การกรองแบบละเอียด ในการกรองแบบหยาบ อนภุ าคท่มี ขี นาดใหญจะถูกกรองไว รูปที่ 5: ผลการเปรยี บเทยี บการกรองนำ้ แตละข้นั ตอน à¡Ô´ÍÐäâÖé¹ สว นอนุภาคท่มี ขี นาดเลก็ จะถกู กรองไวโดยใชก รวยขนาดเล็ก เปน การกรองแบบละเอยี ด เมอ่ื วางแกว ทมี่ นี ำ้ ผสมดนิ ทงิ้ ไวส กั ครู สง่ิ เจอื ปนทม่ี นี ำ้ หนกั มาก นำ้ ทก่ี รองไดนน้ั ดใู สสะอาดเหมือนจะด่ืมได แตต องเตอื น จะตกตะกอนอยกู น แกว นอกจากนั้นยังมีสิ่งอ่นื ๆลอยอยู เด็กๆไมใหด ืม่ เนือ่ งจากยงั มแี บคทเี รียอยู บนผวิ นำ้ ดว ย ในโรงประปาจะมีบอ พกั น้ำใหส งิ่ สกปรก ตกตะกอน ซึง่ เปนขัน้ แรกของการทำน้ำใหสะอาด หลงั จากการทดลองใหนำแกว ทงั้ 3 ใบมาวางเรียงกนั (รปู ท่ี 5) และเปรยี บเทียบสภาพของน้ำจะพบวา ¤Óá¹Ð¹Ó อาจกรองนำ้ ผา นขวดทบ่ี รรจกุ รวดกไ็ ด โดยตดั กน ขวดออก แลว นำกระดาษกรองมาปด ทปี่ ากขวดและควำ่ ขวดลง ใสก รวด ถามีกระชอนรขู นาดเลก็ สามารถนำมาใชแทนกระดาษกรองได ขนาดเลก็ ลงในขวดใหส งู ประมาณครึง่ ขวด จากนั้นเทกรวด โดยนำกรวดขนาดเลก็ มาชว ยกรองอกี ครัง้ จะทำใหเ กิด หรอื วสั ดอุ นื่ ๆทใ่ี ชก รองลงไปใหม พี นื้ ทเ่ี หลอื ประมาณ ¼ ขวด กระบวนการกรองนำ้ 3 ขน้ั ตอน ขนั้ ตอนแรก กรองแบบหยาบ แลว เทนำ้ ทตี่ อ งการกรองลงไปในขวด ซง่ึ นำ้ จะไหลผา นกรวด ดว ยกรวดขนาดใหญ (ไมมีกระดาษกรอง) ขน้ั ที่ 2 กรองแบบ ขนาดใหญก อ น ตามดว ยกรวดขนาดเลก็ และผานกระดาษ ละเอียดดวยกรวดขนาดเลก็ (ไมม กี ระดาษกรอง) กรองออกมาในทสี่ ุด และขน้ั ตอนท่ี 3 ใชก ระดาษกรอง หลังการทดลองใหเ ด็กๆรว มกนั อภปิ รายเกีย่ วกับ เด็กๆอาจอยากทดลองกรองน้ำผสมดนิ โดยใชกระดาษกรอง ความหมายของนำ้ สะอาดและวธิ ปี ระหยัดน้ำ เพยี งอยา งเดยี ว ซง่ึ หลังการทดลองจะพบวา สง่ิ สกปรกที่ ปนเปอ นอยใู นนำ้ จะทำใหกระดาษกรองอุดตนั อยางรวดเร็ว และไมส ามารถกรองน้ำใหส ะอาดได ·ÓäÁ໚¹àª‹¹¹Ñé¹ โรงบำบดั น้ำเสยี จะฆา เช้ือแบคทเี รียและไวรสั ทเี่ จอื ปนในน้ำ ดว ยระบบโอโซน โอโซนเปน กาซธรรมชาติรูปแบบหนึ่งของ กรวดขนาดใหญท น่ี ำมากรองนำ้ สามารถกรองแยกสง่ิ สกปรก ออกซิเจน สามารถสลายสารพษิ ตางๆทีเ่ จือปนอยูไดอ ยาง ขนาดใหญอ อกได สว นกรวดขนาดเลก็ สามารถกรองสง่ิ สกปรก มีประสิทธภิ าพ ทำใหน ำ้ สะอาดข้ึน ทม่ี ขี นาดเล็กได หลงั จากผานการกรองทัง้ 2 ข้นั ตอนแลว นอกจากน้ยี ังมีการเติมคลอรีนในนำ้ ประปาเพอื่ ปองกนั นำ้ จะใสสะอาดขึ้น เชอ้ื โรคปนเปอน กอ นจะสงผานทอไปยังบา นเรือน แตปญ หากค็ ือ ไมสามารถกรองแยกส่ิงสกปรกทม่ี องไมเ หน็ ดว ยตาเปลาได ในนำ้ สกปรกมที ั้งสารเคมีและสารพษิ จาก การเกษตรเจอื ปน (เชน ยาฆา แมลง) ซงึ่ ตอ งใชก ระบวนการ พิเศษในการทำนำ้ ใหสะอาด

เรอ่ื ง ปรากฏการณ การจมและลอย น้ำ การทดลอง ที่ 1 ʧÔè ·Õ¾è ºà˹ç 㹪ÕÇÔμ»ÃШÓÇѹ ¹Óé ·ÃÒ áÅйÓé Áѹ สงั เกตน้ำมนั และไขมันท่ีลอยอยดู า นบนของน้ำซุปเม่ือตอ งการ รปู ที่ 1: วัสดุอุปกรณ รปู ท่ี 2: ตกั ทรายใสลงในน้ำ รปู ท่ี 3: เทน้ำมันพืชใสตามลงไป ตกั น้ำซุปใสถวย ถาไมอยากตกั ไดเ พยี งแคน้ำตอ งใชทพั พี คนนำ้ ซปุ ใหท ว่ั กอ น เพอื่ ใหส ว นผสมตา งๆทม่ี นี ำ้ หนกั เชน á¹Ç¤Ô´ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ มนั ฝรงั่ แครอต หรอื เนอ้ื สตั ว ไมจ มอยูทบี่ รเิ วณกนหมอ การจมและการลอย วัตถทุ ่ีจะสามารถลอยนำ้ ไดจ ะตองมี หนกั กวา นำ้ จึงจม น้ำมันเบากวา น้ำจงึ ลอย นำ้ มนั กับน้ำ ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ นำ้ หนักนอ ยกวาหรือเทา กับน้ำ เมอ่ื ขนาดเทา กนั ทราย จะแยกชน้ั กันเสมอ น้ำมนั จะอยูดานบนและนำ้ อยูดานลาง เดก็ ๆหลายคนคงเคยสังเกตเห็นแลว วา ทรายและกรวดจะจม àÃèÔÁμ¹Œ ¨Ò¡ O น้ำทล่ี างทรายหรือกรวดควรนำไปเทท้งิ บรเิ วณแปลงผกั © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by น้ำเสมอ แตน ้ำมันลอยน้ำได และเม่อื นำนำ้ มนั มาผสมกับนำ้ หรอื พ้นื ดิน ไมค วรทิ้งลงทอ น้ำเพราะจะทำใหท ออดุ ตนั แลว เขยา น้ำมันจะไมล ะลายนำ้ ในธรรมชาติมีทง้ั สารท่ี O เริ่มตน จากใหเด็กๆนำสง่ิ ของตา งๆมาเพ่อื ทดสอบ น้ำหนักมากกวา นำ้ และเบากวานำ้ ที่สามารถลอยนำ้ ได การลอยน้ำของวัตถุ (เชน ชา กาแฟ แปง เม็ดพริกไทย O เทนำ้ มันพืชใสใ นแกวใบเล็กของเดก็ แตล ะคน ข้เี ลอ่ื ย เมลด็ ทานตะวัน เปนตน) (ประมาณ 1 ชอ นโตะ ) ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ O ใหเ ดก็ ชว ยกันลา งทรายหรอื กรวดใหสะอาด สำหรบั การทดลองรวม (ไมเชนน้นั นำ้ ที่ใชทดลองจะมสี ีขนุ มองเห็นไมชดั เจน) O ภาชนะสำหรับลางทรายหรอื กรวด O น้ำมันพืช ·´Åͧμ‹Íä» O เขยา ขวดหลาย ๆครั้ง แลวนำไปวางบนโตะ O ถว ยตวงใสน ้ำ เพอื่ สงั เกตการเปลี่ยนแปลง (รูปที่ 4) O ทรายหรอื กรวด O เทน้ำลงในขวดแยมประมาณ 3/4 ขวด ตอ จากนั้น สำหรบั เด็กแตล ะคน ใสทรายหรอื กรวด (หรือวัสดทุ ี่เตรยี มมา) ลงไป O ขวดแยมพรอ มฝาปด 4 ชอนชา และคนใหเ ขากนั (รปู ที่ 2) O ชอ นชา O แกวใบเล็กสำหรบั ใสน้ำมันพชื O เทน้ำมนั พืชจากแกวใบเลก็ ลงในขวดแยม (รปู ที่ 3) สำหรับทำการทดลองเพิม่ เติม และปด ฝาขวดใหแนน O น้ำเชื่อมหรอื น้ำเกลือผสมสี (รูปที่ 1)

เรอ่ื ง ปรากฏการณ การจมและลอย แตหลังจากนัน้ ไมก ีว่ ินาที นำ้ มนั พืชและน้ำจะแยกตัว น้ำ การทดลอง ที่ 1 ออกจากกนั โดยนำ้ มันพชื สเี หลืองจะลอยตัวอยบู นผิวนำ้ (รปู ที่ 5) รปู ที่ 4: หลงั จากเขยาขวดสารจะผสมกัน ¹Óé ·ÃÒ áÅйÓé Áѹ รูปท่ี 5: นำ้ มันและทรายแยกชั้นกนั (ทรายตกตะกอน) บางทอี าจพบวัสดุท่มี นี ้ำหนกั ใกลเคียงกัน ซึ่งบางชนดิ à¡´Ô ÍÐäâé¹Ö ลอยน้ำได แตบ างชนดิ จมน้ำ ยงั มีการทดลองทีน่ าสนใจคอื นำน้ำเช่อื มหรือน้ำเกลอื ทรายหรอื กรวดจะตกตะกอนอยา งรวดเรว็ นำ้ มนั พชื น้ำ ทผ่ี สมสแี ลว มาเทรวมกับนำ้ มัน แลวสังเกตการเปลี่ยนแปลง และฟองอากาศซ่งึ เกดิ จากการเขยาจะรวมตวั กนั จมอยูในน้ำ ทำใหแ รงลอยตวั หรือแรงพยงุ ของของเหลว ¤Óá¹Ð¹Ó เทา กบั น้ำหนักของวตั ถ”ุ ซึ่งแรงลอยตวั น้ีขึ้นอยกู บั ขนาด ของวตั ถุ (วตั ถจุ ะลอยนำ้ ไดเ มือ่ ความหนาแนน ของวตั ถุ การทดลองน้ไี มมีขอจำกัดดา นวสั ดุ เด็กๆสามารถนำ เทา กบั หรอื นอยกวา ความหนาแนน ของนำ้ ) ดงั นั้น วัตถุ สงิ่ ของตางๆนอกเหนอื จากท่ีระบุไวม าทดสอบการจม ที่มีนำ้ หนกั มากและมีขนาดใหญมาก เชน ถังนำ้ มัน และลอยน้ำได จากการทดลองนส้ี ามารถเตรยี มไว จึงสามารถลอยนำ้ ได โดยจะลอยปร่ิมน้ำไดเมื่อแรงลอยตัว สำหรับการทดลองในเร่ือง หลอดดำน้ำ ไดห ลังจาก มขี นาดเทา กับนำ้ หนกั ของถัง นำสง่ิ ตา งๆไปลอยน้ำแลวใหเดก็ อภิปรายรวมกนั ในทางกลบั กัน กอนหนิ ทีม่ ขี นาดเล็กกวา มากจะจมนำ้ เพราะวานำ้ หนักของหนิ มากกวาแรงพยงุ ของนำ้ ·ÓäÁ໚¹àª¹‹ ¹Ñé¹ (ความหนาแนน ของหินมากกวา ความหนาแนนของน้ำ) บางครั้งของท่มี ีนำ้ หนกั นอยสามารถลอยน้ำไดดวยแรงตงึ ผวิ ทรายหนักกวา น้ำจึงจมน้ำ แตนำ้ มนั เบากวานำ้ จึงลอย ของนำ้ (ดคู ำอธิบายในการทดลองเรอื่ ง หมุดลอยน้ำ) อยบู นผิวน้ำได แตข องเหลวท้งั สองชนิดคอื น้ำและน้ำมนั ไมผสมเปน เนอ้ื เดียวกัน เพราะน้ำและน้ำมนั มโี ครงสราง โมเลกลุ แตกตางกันและไมช อบอยรู ว มกัน เมอ่ื เขยาขวด ทม่ี นี ้ำและน้ำมนั อยู นำ้ มันจะแตกตวั อยใู นรปู ทรงกลม และพยายามอยดู านบน เมือ่ ทิ้งไวส กั ครนู ำ้ มันท่แี ตกตวั จะจับตัวกันเหมือนเดิม สสารชนดิ เดียวกันจะรวมตัวกัน เสมอตามสมบตั ิทางเคมี หลงั จากนำวัสดตุ างๆมาทดสอบสมบตั กิ ารลอยตัวในนำ้ พบวา สง่ิ ของตอ งมนี ำ้ หนกั เบาหรอื มขี นาดใหญพ อ จงึ จะลอยน้ำได แลว ทำไมวตั ถุเหลานถี้ งึ ลอยนำ้ ได เมื่อ 2,000 ปก อ น อารค ิมีดสี นักคณติ ศาสตรและ นักวทิ ยาศาสตรชาวกรีกไดก ลา ววา “วัตถจุ ะลอยน้ำได เมอ่ื ปรมิ าตรของนำ้ ทถ่ี กู แทนท่เี ทากับปริมาตรของวตั ถทุ ่ี

เร่ือง ปรากฏการณ การละลาย นำ้ การทดลอง ที่ 2 ¡ÒÃÅÐÅÒ¢ͧ¹Óé μÒÅ ÊèÔ§·Õ¾è ºà˹ç 㹪ÕÇÔμ»ÃШÓÇѹ เมอื่ หยอนกอ นนำ้ ตาลลงไปในชารอน น้ำตาลจะละลายอยาง รวดเรว็ ราวกับหายไปในทนั ที และชาก็มีรสชาตหิ วานข้นึ เกดิ อะไรขึ้นในระหวางการละลายของกอ นน้ำตาล และน้ำตาลหายไปไหน ÀÒ¾ÃÇÁ¡Ò÷´Åͧ รูปที่ 1: วัสดอุ ปุ กรณ รูปท่ี 2: ยอมสกี อนน้ำตาล รูปที่ 3: วางกอนน้ำตาลท่ีหยดสี ลงไปบนจาน การทดลองนี้ เดก็ ๆจะไดเ หน็ การละลายของนำ้ ตาลอยา งชดั เจน á¹Ç¤´Ô ËÅÑ¡¢Í§¡Ò÷´Åͧ โดยเริม่ จากการยอ มน้ำตาลดว ยสผี สมอาหาร หลงั จากน้นั นำไปวางบนจานท่ีมีน้ำ สังเกตลกั ษณะการละลายนำ้ ตาลในน้ำ น้ำตาลละลายไดด ีในน้ำแตไมล ะลายในนำ้ มนั การนำนำ้ ตาลมายอมสีตางๆทำใหม โี อกาสไดสังเกต การผสมสีดวย àÃèÁÔ μ¹Œ ¨Ò¡ ÇÑÊ´ØÍØ»¡Ã³ O นำสีผสมอาหารหรอื หมกึ มาเจือจางกับนำ้ ในอตั ราสวน เพราะอาจเกดิ อาการแพไ ด © Haus der kleinen Forscher, Germany Thai translation supported by 1:2 ในถวยตวง หรือนำแบบเขม ขนมาใสขวดที่มจี กุ หยด O กอนทำการทดลองครูควรใหเ ดก็ ฝกวิธใี ชหลอดหยด สำหรบั การทดลองรวม (หลังจากทำการทดลอง ตอ งปดฝาขวดและถว ยตวงไว O สผี สมอาหาร หรือหมึก (สนี ำ้ เงิน แดง และเหลือง) เพ่ือนำสีกลบั มาใชอ ีกครงั้ ) โดยเริม่ จากการดูดของเหลว และหยดของเหลวออกมา O ขวดแบบมีจุกหยดหรอื ขวดโหลใบเลก็ พรอ มฝาปด ทีละหยด แบบหมนุ สำหรับใสส ีจำนวนหลายใบ O แมวา สีผสมอาหารไมเ ปนอนั ตราย แตไมควรใชช นดิ O ควรใหเด็กฝกหยดน้ำจากขวดแบบมจี ุกหยด เพอ่ื ใหรวู ธิ ี O ปเ ปตตหรอื หลอดหยด O นำ้ ตาลกอน ความเขมขนสงู หรือไมเจอื จางกอน นอกจากนไี้ มควร บบี และปลอ ยจุกยางใหน ำ้ ออกมาทีละหยด นำสมี ารับประทานโดยตรงหรือกินน้ำตาลผสมสี O ถว ยตวงหรือขวดใสน้ำ O แวนขยาย สำหรับเด็ก 2-3 คน ·´Åͧμ‹Íä» O หลังจากน้ันวางนำ้ ตาล 2 กอน บนผา เชด็ มอื หรอื กระดาษ O จานพลาสตกิ 1 ใบ ชำระ และหยดสีผสมอาหารหรือหมึกลงบนกอนน้ำตาล O ผาเช็ดมอื หรอื กระดาษชำระ O สรา งความสนใจแกเ ด็กๆโดยใหดกู ารละลายของนำ้ ตาล เล็กนอย (รูปท่ี 2) โดยใชหลอดหยดหรือขวดท่ีมีจุกหยด ในน้ำ ซึ่งจะมฟี องอากาศผดุ ออกมาจากกอนน้ำตาล สำหรับทำการทดลองเพ่มิ เติม O นำ้ มนั พชื และลอยขึ้นมาท่ีผิวนำ้ หลงั จากนน้ั น้ำตาลจะเปล่ียน O วางกอ นน้ำตาลท่หี ยดสีแลวไวในจานใสน ้ำ ใหแ ตละกอน O แกว น้ำ รูปรางและละลายหายไปในท่ีสดุ ในระหวา งการทดลอง หา งกนั ประมาณ 2-3 เซนตเิ มตร (รปู ที่ 3) ครอู าจนำ ใหเด็ก ๆ วาดรูปหรืออธิบายถึงขั้นตอนการละลาย น้ำตาลทไี่ มไ ดย อ มสี 1 กอนมาวางในจานดว ย (รูปท่ี 1) และตอบคำถามวา เหน็ นำ้ ตาลในน้ำอีกหรือไม O หลังจากนั้นใหเด็กๆใชแวนขยายสองดเู พ่อื สงั เกตผลึก O ควรทำการทดลองกลุม ละ 2-3 คน ของน้ำตาลกอน นำ้ ตาลเปล่ยี นแปลงไปอยางไร O ใหเดก็ ๆแตละกลุม เทน้ำใสจานจนปรม่ิ ขอบจาน แลวมสี ีใดปรากฏขน้ึ

เรอ่ื ง ปรากฏการณ การละลาย การแพรก ระจายของสใี นจานของแตละกลุม จะแตกตางกัน นำ้ การทดลอง ที่ 2 ครูอาจใหแตล ะกลมุ ถายรปู ไวแลวนำมาอภิปรายรวมกนั สที ี่แพรกระจายออกจากน้ำตาลแตล ะกอ นจะแยกออกจาก รูปที่ 4: กอนน้ำตาลจะละลายและสแี พรก ระจายออกไป ¡ÒÃÅÐÅÒ¢ͧ¹éÓμÒÅ กนั ในชว งแรก (รปู ที่ 5) เมอ่ื วางต้ังทิง้ ไวสกั พกั สเี หลา น้นั รูปที่ 5: การแพรก ระจายของสีจากนำ้ ตาลทั้งสองกอ น จะแพรเขา หากนั และผสมกันในทส่ี ดุ เราสามารถทำใหเ กิด à¡´Ô ÍÐäâ¹éÖ การผสมสีกนั ไดรวดเร็วขนึ้ ดว ยการคอยๆขยับจานไปมา แยกออกจากกันอยางชัดเจน นำ้ จะแทรกเขา ไปอยูในชอ งวางระหวางผลึกน้ำตาล หลังจากอภปิ รายผลการทดลองรว มกันแลว ทำการทดลอง ซ่ึงมอี ากาศอยู ทำใหอ ากาศถกู แทนทด่ี วยน้ำ ซ่ึงสามารถ ตอโดยเทน้ำใสแกวใบทหี่ นึ่งพรอ มท้งั หยดสลี งไป 2-3 หยด มองเหน็ เปน ฟองอากาศลอยขน้ึ มาทีผ่ วิ นำ้ เปรียบเทียบกับแกว อีกใบที่ใสน้ำตาลลงไปหลายกอน นำ้ ตาลดดู นำ้ เขา มาจนเตม็ ทำใหผ ลกึ นำ้ ตาลแยกจากกัน แลว หยดสีลงไปทีหลงั วามีความแตกตา งกนั อยางไร และละลายน้ำไปในท่ีสุด โดยน้ำตาลทยี่ อ มสีจะลอยอยู นอกจากน้ีครอู าจใหเด็กทดลองนำกอนนำ้ ตาลมาใสในนำ้ มนั ในน้ำเตม็ จาน สังเกตจากสที แี่ พรก ระจายไปทว่ั จาน แลว สงั เกตการเปล่ียนแปลง (รูปท่ี 4) บนนำ้ ตาลกอน เพ่ือใหเหน็ การแพรก ระจายของน้ำตาล ¤Óá¹Ð¹Ó ไดอยา งชัดเจน เมอื่ สที เ่ี กดิ จากการละลายของนำ้ ตาลทง้ั สองกอ นไหลเขา หากนั ครอู าจใหเด็กๆทดลองหยดสีแตกตา งกนั ลงบนน้ำตาล จะเกดิ การแบง แยกเปน 2 สใี นชว งแรก (รูปที่ 5) ซึ่งหมายถึง แตล ะกอน เพือ่ ดูการผสมสีตางๆ ความเขม ขนของนำ้ ตาลจากทั้งสองกอ นจะแพรเ ขา มาหากัน ครอู าจนำจานทีผ่ สมสจี ากน้ำตาลเสรจ็ แลวต้ังท้งิ ไวนง่ิ ๆ ทำใหก ารแพรก ระจายของนำ้ สชี า ลงและความเขมขน ของ หน่งึ คืน และใหเด็กคาดคะเนวา จะเกิดอะไรขึน้ น้ำตาลเจือจางลง สกั ครหู นง่ึ สจี ากนำ้ ตาลทง้ั สองกอ นจะ ผสมกนั อยา งสมบรู ณ ·ÓäÁ໚¹àª‹¹¹Ñ¹é ในการทดลองนใ้ี หสังเกตการละลายของนำ้ ตาลในนำ้ ซ่งึ ท่ีจริงแลว ไมสามารถมองเห็นไดด วยตาเปลา เม่ือนำ้ ตาลละลายในนำ้ บริเวณท่วี างกอ นนำ้ ตาลไวจ ะมี ความเขมขน สูง จึงทำใหส ารละลายแตละบรเิ วณมีความ เขม ขนตางกัน เม่อื วางทงิ้ ไวสกั พักนำ้ ตาลกอ นเล็กๆจะ แพรก ระจายไปยงั บริเวณทีม่ ีความเขม ขน นอยจนมคี วาม เขมขน เทากนั ท้ังจาน ซงึ่ มองไมเหน็ ดว ยตาเปลาเนอื่ งจาก อนภุ าคนำ้ ตาลมขี นาดเลก็ จงึ ตอ งหยดสผี สมอาหารลง