มัธยมต้น

คูม ือการจัดการเรียนรูส ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน จุดประสงค ผเู รียนสามารถ 1. วเิ คราะหส าเหตุ ผลกระทบ และแนวทางการแกไ ขประเด็นทางสิทธมิ นษุ ยชนได 2. เสนอแนวทางในการผลักดันเพือ่ สง เสริมและปกปองสทิ ธมิ นุษยชนได 3. ตระหนักถึงคณุ คาของสิทธิมนษุ ยชนได ขัน้ ตอนการดาํ เนนิ กิจกรรม ข้ันนําเขา สกู จิ กรรม 1. ผสู อนชวนผเู รยี นอภปิ รายกระตนุ ความคดิ โดยสมุ ผเู รยี น 1 คน ใหต อบคาํ ถามและทวนประโยค ดังตอไปน้ี “หากเราเคารพในคุณคาความเปนมนุษยของผูอื่น โลกจะ…” จากน้ันใหผูเลนคนแรกสุมเพื่อน ใหตอบคําถาม โดยผูเลนคนตอไปจะตองทวนประโยคที่ผูเลนกอนหนานั้นตอบใหครบ แลวจึงกลาว คําตอบของตนเอง เชน “หากเราเคารพในคุณคาความเปนมนุษยของผูอื่น โลกจะเต็มไปดวยความเมตตา และเกดิ ความสงบสขุ 2. สุมผเู ลน วนไปเรือ่ ย ๆ จนกวา จะหมดเวลาภายใน 5 นาที ขั้นดําเนินกจิ กรรม 1. ผูส อนใหผ ูเ รียนแบงกลุมเปน 4 กลุม ดังตอไปนี้ กลุมท่ี 1 สิทธิมนษุ ยชนทีเ่ กี่ยวของกบั พลเมือง กลุม ท่ี 2 สทิ ธิมนษุ ยชนท่ีเกยี่ วของกบั การเมอื งการปกครอง กลมุ ที่ 3 สทิ ธิมนษุ ยชนทเ่ี ก่ยี วของกบั เศรษฐกิจ กลุมท่ี 4 สทิ ธมิ นุษยชนทเ่ี กี่ยวของกบั สังคมและวฒั นธรรม 2. ผูสอนแจกกระดาษฟลิปชารทใหกับผูเรียน กลุมละ 1 แผน จากนั้นใหผูเรียน ระดมความคิดเห็นและหาขอมูลที่เกี่ยวของกับหัวขอสิทธิมนุษยชนตามท่ีไดรับมอบหมาย โดยมี รายละเอยี ดหวั ขอดงั ตอไปนี้ 2.1 สรปุ เนื้อหาและรายละเอยี ดที่เกยี่ วของกบั สทิ ธมิ นษุ ยชนตามหวั ขอ ท่ไี ดรบั 2.2 ประเดน็ หรือเหตุการณท ่ีเกย่ี วกับสิทธิมนษุ ยชนตามหัวขอ ทไ่ี ดร ับ 2.3 วิเคราะหสาเหตุและผลกระทบในประเด็นหรือเหตุการณท่ีเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน ตามหัวขอทไี่ ดร บั 100

คูมอื การจัดการเรยี นรูสิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับมัธยมศึกษาตอนตน 3. ผสู อนใหแตละกลุมนาํ เสนอขอมลู กลุมของตนเอง จากนัน้ ใหกลุม อื่น ๆ ชว ยกนั เตมิ ประเดน็ ใหครบถว น 4. ผูสอนใหแตละกลุมไปทําภารกิจสําคัญคือ ถายภาพท่ีสะทอนถึงสิทธิมนุษยชนตามหัวขอ ท่ีไดรบั จํานวน 5 ภาพ โดยไมซ้าํ ประเดน็ ยกตวั อยางเชน กลมุ ท่ี 3 สทิ ธมิ นษุ ยชนทเี่ กี่ยวของกับเศรษฐกจิ อาจถายภาพบรรยากาศของตลาดสดที่เต็มไปดวยแรงงานไทย และแรงงานตางดาวท่ีกําลังทํางาน อยางหนัก แตไดรับคาจางอยางไมเปนธรรม จากนั้นต้ังช่ือภาพและเขียนคําอธิบายประกอบ โดยแตละ ภาพจะตองนําเสนอถึงประเด็นดานสิทธิมนุษยชนในแงมุมท่ีถูกละเลยจากสังคม และชวนใหผูรับชม เกิดการต้ังคําถามรวมไปถึงการวิพากษถึงประเด็นที่แฝงอยูในภาพ ทั้งนี้ก็เพ่ือนําภาพดังกลาว ไปจดั นิทรรศการภาพถายในชื่อธมี “เสยี งท่ีไมไดย นิ ” ในคาบตอไป ช่ือผลงาน ………………………………………………………………………………………….……………. คาํ อธิบายประกอบ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………………………………………………………..… 101

คูมอื การจดั การเรยี นรสู ิทธมิ นุษยชนศึกษา • ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน ข้นั สรปุ กิจกรรม 1. ผสู อนและผเู รียนอภปิ รายสรุปกิจกรรมรว มกนั 2. ผูสอนใหผูเรยี นเขยี นสะทอ น “ส่ิงทไ่ี ดเ รยี นรูในคาบเรียนน”ี้ ลงในกระดาษฟลปิ ชารท ชว่ั โมงท่ี 2 ข้นั นําเขาสกู ิจกรรม 1. ผูสอนทบทวนบทเรียนเมื่อคาบเรียนทผ่ี านมา พรอมเชอ่ื มโยงเขา สูกจิ กรรมในคาบเรียนนี้ 2. ผูส อนใหผ เู รียนแตล ะกลมุ เตรียมจัดแสดงผลงานของตนเอง ตามมุมตา ง ๆ ในหอ งเรียน 3. ผูส อนใหผูเรียนแตล ะกลุม เลอื กตัวแทนมา กลมุ ละ 2 คน เพอ่ื เตรียมนาํ เสนอผลงาน ข้ันดาํ เนินกิจกรรม 1. ผูสอนใหผูเรียนทุกคนเดินเยี่ยมชมนิทรรศการภาพถายในธีม “เสียงที่ไมไดยิน” พรอมเขยี นสรุป ลงในใบกิจกรรมที่ 10.1 “เสียงท่ไี มไ ดยิน” ตามหวั ขอ ดงั ตอ ไปน้ี 1.1 ประเด็นดานสิทธิมนษุ ยชนที่สะทอ นจากภาพถา ย 1.2 ฉนั รูสึกอยา งไร 1.3 ฉนั ไดเ รียนรูอะไร 1.4 ฉันสามารถชวยเธอไดอยางไร (เสนอแนวทางในการผลักดันเพื่อสงเสริมและปกปอง สิทธิมนษุ ยชน) ขั้นสรุปกิจกรรม ผสู อนและผเู รยี นอภิปรายรว มกันในประเด็น ดังตอ ไปนี้ 1. ภาพถายที่ฉนั ประทับใจและประเด็นดานสิทธมิ นุษยชนทส่ี ะทอนจากภาพถาย 2. เสนอแนวทางในการผลกั ดนั เพอื่ สงเสรมิ และปกปองสิทธมิ นษุ ยชน 102

คมู อื การจัดการเรียนรูส ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั มัธยมศึกษาตอนตน สื่อ/แหลง การเรียนรู 1. ใบกิจกรรมที่ 10.1 “เสียงท่ไี มไดยนิ ” 2. กระดาษฟลิปชารท 3. ภาพถา ย 4. อปุ กรณตกแตง นิทรรศการ การวัดและประเมินผล วธิ กี าร เคร่ืองมอื เกณฑก ารประเมิน การทาํ กจิ กรรมกลมุ ใบประเมนิ การทาํ ดี : วิเคราะหสาเหตุ ผลกระทบ จดุ ประสงค และแนวทางการแกไขประเด็น 1. ผูเรยี นสามารถวิเคราะห กจิ กรรมกลุม ท า ง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไ ด  ชั ด เ จ น สาเหตุ ผลกระทบ และ สัมพนั ธก ัน แนวทางการแกไขประเด็น พอใช : วิเคราะหสาเหตุ ทางสทิ ธมิ นุษยชน ผลกระทบ และแนวทางการแกไ ข ป ร ะ เ ด็ น ท า ง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไดชัดเจนบางสวนและสัมพันธกัน บางสว น ปรับปรุง : วิเคราะหสาเหตุ ผลกระทบ และแนวทางการแกไ ข ป ร ะ เ ด็ น ท า ง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไดไมชัดเจนและไมสัมพันธกัน 103

คูมอื การจดั การเรียนรสู ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับมัธยมศึกษาตอนตน จุดประสงค วิธกี าร เครือ่ งมอื เกณฑการประเมนิ 2. ผเู รยี นสามารถเสนอ การเขียนตอบ แนวทางในการผลกั ดัน ในใบงาน แบบประเมนิ ใบงาน ดี : เสนอแนวทางในการผลักดัน เพือ่ สง เสรมิ และปกปอ ง สทิ ธมิ นุษยชน เ พื่ อ ส  ง เ ส ริ ม แ ล ะ ป ก ป  อ ง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไ ด  ชั ด เ จ น และสัมพันธก นั พอใช : เสนอแนวทางในการ ผลักดันเพ่ือสงเสริมและปกปอง สิทธิมนุษยชนไดชัดเจนบางสวน และสมั พันธกนั บางสวน ปรับปรุง : เสนอแนวทางในการ ผลักดันเพ่ือสงเสริมและปกปอง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไ ด  ไ ม  ชั ด เ จ น และไมสมั พันธก ัน 3. ผเู รยี นสามารถตระหนกั ถงึ การเขียนตอบ แบบประเมนิ ใบงาน ดี : ต ร ะ ห นั ก ถึ ง คุ ณ ค  า คุณคา ของสทิ ธิมนุษยชนได ในใบงาน ข อ ง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไ ด  ชั ด เ จ น และสัมพันธกัน พอใช : ตระหนักถึงคุณคา ข อ ง สิ ท ธิ ม นุ ษ ย ช น ไ ด  ชั ด เ จ น บางสว น และสมั พนั ธก ันบางสว น ปรับปรุง : ตระหนักถึงคุณคา ของสิทธิมนุษยชนไดไมชัดเจน และไมสมั พนั ธกัน 104

คูมือการจัดการเรียนรูสทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับมัธยมศึกษาตอนตน ขอ เสนอแนะ 1. หากมีผูเรียนในช้ันเรียนมากกวา 30 คนข้ึนไป สามารถแบงกลุมไดมากกวา 4 กลุม โดยในแตละหัวขอ สามารถแบงไดเปนสองกลุมยอย เชน สิทธิมนุษยชนท่ีเกี่ยวของกับพลเมือง อาจมที ั้งกลมุ A และกลุม B เพื่อใหเกิดประสทิ ธภิ าพในการดําเนนิ กิจกรรมกลมุ 2. หากมีการถายภาพบุคคล ควรมีการขออนุญาตและช้ีแจงวัตถุประสงคกอนถายภาพ เพือ่ แสดงถึงการเคารพสิทธขิ องผอู น่ื 3. หากตองการใหกิจกรรมนิทรรศการภาพถายในธีม “เสียงท่ีไมไดยิน” ขยายผลในวงกวาง ควรมีการประชาสัมพนั ธใหผ ทู ่ีสนใจสามารถเขา เย่ียมชมนทิ รรศการได 105

คูมือการจัดการเรียนรูสิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน ใบกิจกรรมท่ี 10.1 เสยี งที่ไมไดย นิ ประเดน็ กลุมท่ี 1 กลมุ ที่ 2 กลมุ ท่ี 3 กลุมที่ 4 กลุม ………… แลกเปลี่ยน ภาพ………… ภาพ………… ภาพ………… ภาพ………… ภาพ………… ประเดน็ ดานสิทธิมนษุ ยชน ที่สะทอ นจากภาพถาย ฉนั รูส กึ อยางไร? ฉนั ไดเ รียนรูอ ะไร? ฉันสามารถชว ยเธอ ไดอยางไร ? (เสนอแนวทาง ในการผลักดัน เพื่อสง เสรมิ และปกปอง สทิ ธิมนษุ ยชน) 106

คูมือการจัดการเรียนรูสิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน ตัวอยา งพฤตกิ รรมของผูเ รียนทม่ี ีความตระหนกั ในสทิ ธมิ นุษยชน 1. ผเู รยี นเคารพและใหเ กียรติผูอื่น เชน การไมดูถกู หรอื ไมทาํ รายผอู ื่น 2. ผเู รียนไมเ ลอื กปฏิบัตติ อผูอ่ืนในการลดทอนคุณคา ความเปน มนษุ ย 3. ผูเรียนสามารถคิด วิเคราะห รวบรวมขอมูลกอนตัดสินใจอยางรอบดานภายใตหลักสิทธิ มนุษยชน 4. ผูเรียนมีวิธีการในการรักษาสิทธิของตนเองและชุมชน เชน พูดคุยปญหา เขียนขอเสนอแนะ ปญหาท่ีพบ โทรแจง หนวยงานทีเ่ ก่ยี วของ 5. ผูเรียนมีสวนรวมแสดงความคิดเห็นในการแกปญหาตาง ๆ ในโรงเรียนภายใตหลักสิทธิ มนุษยชน 6. ผเู รยี นสามารถเผยแพรหรอื แลกเปลี่ยนวธิ ีการปกปองสทิ ธมิ นุษยชนของตนเองและชุมชน 107



ภาคผนวก

คูม อื การจัดการเรียนรสู ิทธิมนุษยชนศึกษา • ระดับมัธยมศกึ ษาตอนตน รายชือ่ คณะทํางานจดั ทาํ คมู ือการจดั การเรียนรสู ทิ ธิมนุษยชนศึกษา 1. ระดับปฐมวยั ทีป่ รกึ ษา อ.สคุ นธ สนิ ธพานนท ท่ปี รึกษา อ.จนิ ตนา วีรเกียรติสุนทร โรงเรียนวัดใหมผดงุ เขต (หัวหนา คณะทํางาน) 1.1 นางสาวอริสา โสคาํ ภา โรงเรียนประชาอปุ ถมั ภ 1.2 นางสาวกุสมุ า นนทะนาํ โรงเรยี นวดั ใหมผดงุ เขต 1.3 นางสาวธมลวรรณ เศรษฐหิรัญกลุ โรงเรยี นโฆสิตสโมสร 1.4 นางสาวอโนทัย แจมในจติ ต คณะพลศึกษา มหาวิทยาลยั ศรนี ครินทรวโิ รฒ 1.5 นางสาวอารี ตรี ณปญ ญา 2. ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน ท่ีปรึกษา อ.วัธนยี ว รรณ อุราสุข โรงเรยี นสาธติ มหาวิทยาลยั ราชภัฏสวนสนุ นั ทา 2.1 นางสาวไปรพร วงศง ามใส (ฝายประถม) (หวั หนาคณะทํางาน) โรงเรียนวัดกลางเกรด็ 2.2 นางกญั รดา ศริ บิ รรจง โรงเรียนบานบางกะป (ฝายประถม) 2.3 นายธาวติ ณ นคร โรงเรยี นสาธติ มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏสวนสุนนั ทา 2.4 นางสาวพมิ ปไพ จว๋ิ แพ (ฝายประถม) โรงเรียนวดั ประยรุ วงศาวาส 2.5 นายภมี วชิ ญ สแี กว โรงเรยี นโฆสติ สโมสร 2.6 นายสุพจน รกั รวม 110

คมู อื การจัดการเรียนรสู ิทธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับมัธยมศึกษาตอนตน 3. ระดับประถมศึกษาตอนปลาย ทีป่ รึกษา อ.สุคนธ สินธพานนท ที่ปรึกษา อ.จนิ ตนา วีรเกียรตสิ นุ ทร โรงเรยี นวัดชาํ ผักแพว (หวั หนา คณะทาํ งาน) 3.1 นางสาวมทุ ิตา คงสมปราชญ โรงเรยี นฤทธิยะวรรณาลยั (ฝายประถม) 3.2 นายบุญชว ย ลือโสภา โรงเรียนวัดไพรฟ า 3.3 นางสาวพัชรา จาํ รัสบรรณ โรงเรยี นวดั ไพรฟา 3.4 นางสุภัชชา จันทรส วาง โรงเรยี นอนบุ าลสระบุรี 3.5 นายอภวิ ัฒน ทวีเปลง ทป่ี รึกษา 4. ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน ศกึ ษานิเทศก สาํ นักงานเขตพนื้ ทีก่ ารศึกษา อ.เฉลิมชัย พนั ธเลศิ มธั ยมศกึ ษา เขต 1 (หัวหนาคณะทํางาน) 4.1 นายณฏั ฐเมธร ดุลคนิต โรงเรยี นพระโขนงพิทยาลยั สพม.2 โรงเรียนฤทธยิ ะวรรณาลยั สพม.1 4.2 นายชัยวฒั น สมเกียรติประยูร โรงเรียนมัธยมวัดดุสติ าราม สพม.1 4.3 นางสาวธนญั ญา ตอ ชีพ โรงเรยี นธัญญบุรี สพม.4 4.4 นายรมเกลา ชา งนอ ย โรงเรียนมธั ยมวดั ดสุ ิตาราม สพม.1 4.5 นายวฒุ ิชยั พันธท รัพย โรงเรยี นเตรยี มอดุ มศกึ ษาพัฒนาการ 4.6 นายสถาพร ขอเพยี รกลาง ปทมุ ธานี สพม.4 4.7 นายอรรถพล ประภาสโนบล 111

คมู ือการจดั การเรียนรสู ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับมธั ยมศกึ ษาตอนตน 5. ระดบั มธั ยมศึกษาตอนปลาย ที่ปรึกษา อ.เฉลิมชยั พนั ธเลิศ ศกึ ษานิเทศก สาํ นกั งานเขตพ้นื ทีก่ ารศึกษา 5.1 นายณัฏฐเมธร ดุลคนติ มัธยมศกึ ษา เขต 1 (หวั หนาคณะทํางาน) โรงเรยี นสามเสนวทิ ยาลัย สพม.1 5.2 นายณัฏฐชฎลิ มาอน่ิ แกว โรงเรียนบางปะกอกวทิ ยาคม สพม.1 5.3 นายปราศรยั เจตสนั ติ์ โรงเรยี นวัดนวลนรดศิ สพม.1 5.4 นายพรพรรษ อมั พรพฤติ โรงเรียนสามเสนวทิ ยาลยั สพม.1 5.5 นายภาคนิ นท แกวประภาค โรงเรยี นสวนกหุ ลาบวิทยาลัย นนทบุรี สพม. 5.6 นายเอกภพ พรหมสทุ ธิรกั ษ 112

คมู ือการจัดการเรียนรสู ิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน 1. รายชื่อคณะทปี่ รึกษาการจัดทําคมู ือการจดั การเรยี นรูสิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา 1.1 นางประกายรตั น ตนธีรวงศ กรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติและ ประธานคณะทาํ งานดา นสง เสริม การเคารพสิทธิมนุษยชน 1.2 นางสาวสุธาดา เมฆรงุ เรอื งกลุ ผชู าํ นาญการประจําคณะกรรมการสทิ ธิ มนษุ ยชนแหงชาติ 1.3 นางสุคนธ สินธพานนท ผูทรงคณุ วฒุ ิดา นสทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา 1.4 นายเฉลิมชัย พันธเ ลิศ ผูทรงคุณวฒุ ิดา นสิทธมิ นษุ ยชนศึกษา 1.5 นางสาวนภารัตน กรรณรตั นสตู ร ผทู รงคุณวฒุ ิดานสทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา 1.6 นางสาวพมิ พรภชั ดษุ ฎีอิสรยิ กลุ ผทู รงคณุ วฒุ ิดานการสอื่ สารสาธารณะ 1.7 นางจนิ ตนา วีรเกียรตสิ ุนทร ขาราชการบาํ นาญ ระดับ 8 1.8 นางวธั นียว รรณ อุราสขุ ขา ราชการบํานาญ ระดบั 8 1.9 นางสาวพรสวรรค ผลติ าภรณ ผชู วยโครงการมลู นธิ ิฟรดี ริช เนามนั ประเทศไทย 113

คมู อื การจดั การเรียนรูสทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน บนั ทกึ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ 114

คมู ือการจัดการเรียนรูสทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับมัธยมศึกษาตอนตน บันทกึ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ 115

พมิ พท ่ี : โรงพมิ พด อกเบี้ย 1032/203-208 ซ.รวมศริ มิ ิตร แขวงลาดยาว เขตจตจุ กั ร กทม. 10900 โทร. 0-2272 1169-72 โทรสาร 0-2272 1170 E-mail : [email protected] , [email protected]