ประถมต้น

คูมอื การจดั การเรียนรสู ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน 5. ครูสุมถามนักเรียน 2-3 คนดวยคําถามกระตุนความคิดวาขณะท่ีนักเรียนตองรวมเลนเกม ยืนใหปลอดภัย เพื่อใหกลุมของตนชนะการแขงขัน ทุกคนในกลุมจะตองยืนใหปลอดภัยบนพื้นท่ีกระดาษ ทเ่ี หลอื นอ ยลงทกุ ที ทาํ ใหน กั เรยี นในกลมุ รสู กึ อดึ อดั ซงึ่ ความอดึ อดั ของนกั เรยี นเกยี่ วขอ งกบั การเคารพสทิ ธิ ของผอู น่ื หรือไมอยา งไร 6. ครูและนักเรียนสรุปความสําคัญของการเคารพสิทธิของตนเองและผูอื่นในสวนของการ ดําเนนิ ชีวติ ประจาํ วนั ท่ีไมละเมิดสทิ ธิตอ กัน ส่ือ/แหลง การเรียนรู 1. กระดาษหนังสือพมิ พหรือกระดาษฟลปิ ชารท 2. ใบกจิ กรรมท่ี 6.3.1 เรอื่ ง กติกาการเลนเกมยนื ใหปลอดภัย การวดั ประเมินผล 1. การมีสวนรวมในกจิ กรรม 2. การใชเ หตุผลในการตอบคาํ ถาม 3. การแสดงความคิดเห็น ขอเสนอแนะ กิจกรรมนี้เปนการเสริมความรูใหนักเรียนเขาใจถึงสิทธิของการมีชีวิตอยูรอดตามอนุสัญญา สิทธิเด็กวา เด็กทุกคนมีสิทธิท่ีจะไดรับการดูแลสุขภาพอนามัยข้ันพื้นฐาน เพ่ือใหมีชีวิตรอด ดําเนินชีวิตอยู ในชุมชนทมี่ คี วามปลอดภยั มีสันตภิ าพและปราศจากความรนุ แรง อภธิ านศพั ท - 100

คูม ือการจัดการเรียนรูสทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน ใบกิจกรรมที่ 6.3.1 เร่อื ง กตกิ าการเลนเกมยืนใหปลอดภัย คําชีแ้ จง ใหสมาชิกทกุ กลุม อา นกตกิ าการเลนเกม “ยนื ใหปลอดภัย” ใหเ ขาใจ 101



คูม ือการจัดการเรียนรูสทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน หนว ยการเรียนรูที่ 3 ชมุ ชนทอ งถิน่ 103

คมู อื การจดั การเรียนรูสทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน หนวยการเรียนรูที่ 3 ชุมชนทองถ่ิน กจิ กรรมท่ี 1 ชมุ ชนนา อยู เวลา 1 ชัว่ โมง มาตรฐานการเรียนรู / ตวั ชี้วดั ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาท่ีของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตย จดุ ประสงค เพอ่ื ใหน กั เรยี น 1. เขา ใจความหมายและเห็นความสาํ คญั ของชุมชน 2. วิเคราะหแ นวทางการมสี ว นรว มในการสรางชุมชนใหนา อยู ข้นั ตอนการดําเนนิ กิจกรรม 1. ครูสรางบรรยากาศการเรียนรูดวยการชวนสนทนาซักถามถึงการเดินทางจากบานมาโรงเรียน วา พบเหน็ สถานที่ใดบาง และสถานท่ีเหลาน้นั มีความสําคัญอยางไร 2. นักเรยี นดคู ลปิ วิดีโอเรื่อง ชมุ ชนของฉนั จากน้ันสมุ นกั เรยี นตอบคาํ ถามกระตุน ความคิด ดังนี้ 2.1 ชุมชนมีความหมายวา อยางไร 2.2 คนสวนใหญในชุมชนทน่ี กั เรียนอาศยั อยูประกอบอาชพี อะไรบาง 2.3 วัฒนธรรมประเพณีของคนในชมุ ชนมีอะไรบา ง 2.4 นกั เรยี นมีสวนรว มในกิจกรรมของชุมชนหรือไมอ ยางไร 3. นกั เรยี นเลน เกม “ไปไหนด”ี โดยใหน กั เรยี นบอกสถานทใ่ี นชมุ ชนทมี่ กี จิ กรรมตามบตั รขอ ความ บัตรท่ี 1 สถานท่ีทคี่ นในชุมชนมาจบั จายใชส อย บตั รท่ี 2 สถานที่ที่คนในชุมชนมารว มกจิ กรรมออกกาํ ลังกายหรอื พกั ผอนหยอ นใจ บตั รที่ 3 สถานท่ที คี่ นในชมุ ชนสงบุตรหลานเขา รบั การศกึ ษาข้ันพื้นฐาน บัตรที่ 4 สถานทท่ี ีค่ นในชมุ ชนใหค วามสาํ คญั กบั การดแู ลสขุ ภาพอนามยั บตั รที่ 5 สถานทท่ี ค่ี นในชมุ ชนมารว มกจิ กรรมตามวฒั นธรรมประเพณตี ามหลกั ศาสนาทนี่ บั ถอื 4. นักเรียนแบงกลุมเปน 4 กลุมตามความสมัครใจ ใหนักเรียนแตละกลุมรวมกันแสดงความคิด เห็นดวยการวาดภาพระบายสีเกี่ยวกับการสรางชุมชนใหนาอยู ในกระดาษฟลิปชารท โดยครูเปนผูอํานวย ความสะดวกและชวยกระตนุ ความคิดดวยคําถามวา 104

คูมอื การจดั การเรยี นรสู ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน 4.1 ชมุ ชนนา อยใู นความหมายของนกั เรียนเปน อยา งไร 4.2 สมาชิกในชุมชนจะชว ยกนั สรา งชมุ ชนใหน า อยูไ ดอ ยางไร 5. นักเรียนแตละกลุมนําเสนอผลงาน สมาชิกกลุมอ่ืนรวมแสดงความคิดเห็นและใหขอเสนอแนะ เพิม่ เติม 6. นกั เรยี นรว มกนั ทาํ ใบกจิ กรรมท่ี 1.1 เรอื่ ง การสรา งชมุ ชนใหน า อยู เพอ่ื เปน การสรปุ ความหมาย ความสําคัญของชุมชนและการสรางชมุ ชนใหนา อยู ส่อื /แหลง การเรยี นรู 1. คลิปวดิ โี อเรอ่ื ง ชุมชนของฉนั โดยสบื คน จากระบบออนไลน 2. กระดาษฟลปิ ชารท 3. ใบกจิ กรรมที่ 1.1 เรือ่ ง การสรางชมุ ชนใหนา อยู การวดั ประเมนิ ผล 1. การมสี วนรว มในกจิ กรรม 2. การใชเหตุผลในการตอบคาํ ถาม 3. การแสดงความคดิ เหน็ 4. การนําเสนอผลงาน 5. การประเมินภาพวาด... ภาพวาดระบายสเี กี่ยวกับการสรางชมุ ชนใหน าอยู ขอ เสนอแนะ ครูอาจจัดกิจกรรมเสริมความรูดวยการจัดทัศนศึกษาใหนักเรียนไดเรียนรูจากสถานการณจริง ในชมุ ชน ทาํ ใหน ักเรียนไดเรียนรวู ิธีการเก็บรวบรวมขอมูลท่นี าํ มาใชใ นการวเิ คราะห สังเคราะหข อมลู ได อภิธานศัพท ชมุ ชน หมายถงึ องคก ารทางสงั คมอยางหนึ่งทีม่ ีอาณาเขตครอบคลุมทองถน่ิ หน่ึงและปวงสมาชิก สามารถบรรลุถึงความตองการพืน้ ฐานสวนใหญไ ดแ ละสามารถแกไ ขปญหาสวนใหญในชุมชนของตนเองได 105

คมู ือการจดั การเรยี นรูสิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน ใบกจิ กรรมท่ี 1.1 เร่อื ง การสรางชมุ ชนใหน าอยู คําชแี้ จง ใหน ักเรียนแตล ะกลมุ ดภู าพตอ ไปนี้ แลว รว มกันวเิ คราะหตามประเดน็ ท่กี ําหนด ภาพที่ 1 ภาพที่ 2 106

คูมือการจัดการเรยี นรูสทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน ประเด็นในการวเิ คราะห 1. ชุมชนที่นาอยูคอื ชุมชนในภาพใด ( ) ภาพท่ี 1 ( ) ภาพที่ 2 2. นักเรียนคิดวา ชุมชนทน่ี าอยูควรมลี ักษณะอยางไร (ตอบสั้นๆ) .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................... 3. ชุมชนท่ไี มนา อยตู ามภาพ มลี ักษณะอยา งไร .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................... 4. นกั เรยี นคดิ วา ชุมชนทีน่ ักเรยี นอยูเปนชุมชนตามภาพที่ 1 หรอื ภาพท่ี 2 .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................... 5. ถาชุมชนที่นักเรียนอาศัยอยูเปนชุมชนตามภาพท่ี 1 นักเรียนคิดวาจะมีอะไรที่ควรพัฒนา ใหนาอยูยิ่งข้ึน หรือถาชุมชนท่ีนักเรียนอาศัยอยูเปนชุมชนตามภาพที่ 2 นักเรียนคิดวา จะปรับปรุงพฒั นาอะไรบา ง เพ่อื ใหช ุมชนนา อยู .................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................... 107

คมู ือการจัดการเรยี นรูส ทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน หนว ยการเรยี นรทู ่ี 3 ชุมชนทองถ่นิ กจิ กรรมที่ 2 บคุ คลสาํ คัญในชุมชน เวลา 1 ชั่วโมง มาตรฐานการเรยี นรู / ตวั ชี้วดั ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาท่ีของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตย จุดประสงค เพื่อใหน ักเรียน 1. เขา ใจและเหน็ ความสําคัญของบคุ คลทีอ่ ยใู นชุมชน 2. วเิ คราะหบทบาทหนาท่ีของบุคคลสาํ คญั ท่ีมีสวนชว ยพฒั นาชุมชน ข้นั ตอนการดาํ เนินกจิ กรรม 1. ครูนําภาพบุคคลสําคัญหรือผูนําในชุมชนใหนักเรียนดู เชน กํานัน ผูอํานวยการโรงเรียน ปราชญช าวบา น ประธานกลมุ แมบ านสหกรณ เปน ตน แลวชวนสนทนาวา 1.1 บุคคลสาํ คัญเหลาน้ีคอื ใคร มคี วามสาํ คญั อยางไร 1.2 ยกตัวอยา งบุคคลสาํ คัญในชมุ ชนของนกั เรยี น 1.4 นักเรียนเคยรวมกิจกรรมบาํ เพญ็ ประโยชนก ับบคุ คลสําคัญในชมุ ชนหรอื ไมอ ยา งไร 1.5 การเปนบคุ คลสาํ คญั ในชมุ ชนมบี ทบาทในการพฒั นาชมุ ชนใหน า อยูหรือไมอ ยางไร 2. ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั สรปุ คาํ ตอบเกยี่ วกบั การเปน บคุ คลสาํ คญั ทมี่ บี ทบาทในการพฒั นาชมุ ชน ใหนาอยูเปน แผนผังความคดิ บนกระดาน 3. นักเรียนรวมกันเขียนบทบาทหนาท่ีในการพัฒนาชุมชนใหนาอยูตามความรูสึกในกระดาษ แผนเลก็ รปู หัวใจ 4. นักเรียนอานขอเขียนของตนทีละคนและนําขอเขียนในกระดาษแผนเล็กรูปหัวใจมาติด บนกระดาษฟลิปชารท ใหส วยงาม 5. นักเรียนและครรู ว มกนั สรปุ ถึงบทบาทหนาทข่ี องสมาชกิ ทด่ี ใี นชมุ ชน 108

คูมอื การจัดการเรียนรูสิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน สือ่ /แหลง การเรยี นรู 1. ภาพบุคคลสาํ คัญ 2. กระดาษแผน เลก็ รูปหวั ใจ 3. กระดาษฟลิปชารท การวดั ประเมินผล 1. การมสี ว นรว มในกิจกรรม 2. การใชเหตผุ ลในการตอบคาํ ถาม 3. การแสดงความคิดเหน็ 4. การประเมนิ ความสามารถในการเขียน ขอ เสนอแนะ 1. การฝกใหนักเรียนไดเรียนรูถึงการมีบทบาทหนาที่ของบุคคลในชุมชนจะชวยใหนักเรียนรูจัก ชุมชนของตนเอง และมฐี านขอ มลู ท่ีสามารถนาํ มาใชใ นการเรียนรูแ ละทํากิจกรรมรว มกบั ชุมชนมากขึ้น 2. เชิญบุคคลสําคัญในชุมชน เชน บุคคลสําคัญทางศาสนาตาง ๆ ปราชญชุมชน มาใหความรู เกย่ี วกบั บทบาท หนา ทห่ี รอื การมสี ว นรว มในการพฒั นาชมุ ชนใหน า อยู หรอื บรู ณาการกบั สาระการเรยี นรอู นื่ เชน ศาสนาและวัฒนธรรม โดยบุคคลสําคัญทางศาสนาตาง ๆ ท่ีมาสอนเก่ียวกับศาสนามาใหความรูกับ นกั เรยี น อภธิ านศัพท - 109

คูมอื การจัดการเรียนรูสิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน หนว ยการเรยี นรทู ่ี 3 ชุมชนทองถ่นิ กิจกรรมท่ี 3 กฎระเบยี บในชมุ ชน กจิ กรรท่ี 3.1 เรยี นรกู ฎระเบียบ เวลา 1 ชัว่ โมง มาตรฐานการเรยี นรู / ตวั ชีว้ ัด ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาท่ีของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตาม กระบวนการประชาธิปไตย จดุ ประสงค เพอื่ ใหนกั เรยี น 1. เขา ใจและตระหนกั ถึงความสาํ คญั ของกฎระเบียบในชมุ ชน 2. วิเคราะหผลของการปฏบิ ัตติ นตามกฎระเบยี บในชุมชน 3. ปฏบิ ัติตนตามกฎระเบยี บในชุมชน ข้นั ตอนการดําเนินกจิ กรรม 1. ครกู ระตนุ ความสนใจนักเรียนดว ยการใหน ักเรยี นดูภาพปาย เครื่องหมายกฎระเบียบทีพ่ บเห็น ในชมุ ชน เชน ปา ยหา ม... เครอ่ื งหมายจราจร เปนตน แลว ตอบคําถามจากภาพ ดงั นี้ 1.1 ปา ยหรอื เครื่องหมายน้ี มคี วามหมายวา อยา งไร 1.2 ปายหรอื เครื่องหมายนี้มคี วามสําคญั อยา งไร 1.3 ถา นักเรียนพบปายน้ี นกั เรยี นจะตองปฏบิ ตั ิตนอยางไร 2. ครูสรุปเชื่อมโยงใหเห็นถึงความสําคัญของกฎระเบียบท่ีคนในชุมชนตองปฏิบัติเพื่อการอยูรวม กนั อยางมีความสุข 3. นกั เรยี นแบง กลมุ ตามความเหมาะสม ใหส มาชกิ แตล ะกลมุ ประชมุ ระดมความคดิ เพอื่ เสนอเปน มตขิ องกลุม วา 3.1 ในชุมชนของนักเรยี นมีกฎระเบียบเกีย่ วกบั เร่ืองอะไรบา ง 3.2 ถา คนในชุมชนปฏิบตั ติ ามกฎระเบียบจะเกดิ ผลอยา งไร 4. นักเรียนแตละกลุมนําเสนอผลงาน สมาชิกกลุมอ่ืนรวมแสดงความคิดเห็นและใหขอเสนอแนะ เพ่ิมเติม 110

คูมอื การจัดการเรียนรูส ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน 5. นกั เรยี นทกุ คนทาํ ใบกิจกรรมที่ 3.1.1 เรื่อง การปฏิบัติตนตามกฎระเบยี บในชุมชน 6. ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั สรปุ ความสาํ คญั และผลของการปฏบิ ตั ติ นตามกฎระเบยี บทที่ าํ ใหส มาชกิ ในชุมชนอยรู ว มกันอยา งมคี วามสุข สอ่ื /แหลงเรียนรู 1. ภาพปา ย เคร่ืองหมายกฎระเบียบในชุมชน 2. ใบกจิ กรรมที่ 3.1.1 เร่ือง การปฏบิ ตั ิตนตามกฎระเบยี บในชมุ ชน การวัดประเมนิ ผล 1. การมีสวนรว มในกิจกรรม 2. การใชเหตุผลในการตอบคําถาม 3. การแสดงความคิดเหน็ 4. การนําเสนอผลงาน 5. การปฏิบตั ิตนตามกฎระเบยี บในชุมชน ขอ เสนอแนะ การฝกใหนักเรียนเรียนรูปายหรือสัญลักษณท่ีเปนกฎระเบียบในชุมชน เปนสิ่งสําคัญเร่ิมตน ของการเรียนรูท่ีจะอยูรวมกับชุมชนไดอยางถูกตอง อันนําไปสูการอยูรวมกันในชุมชนอยางมีความสุข การจัดกิจกรรมการเรยี นรูจงึ สามารถจัดไดห ลากหลายวธิ ี เชน การเรียนรูโดยการใชเ กม การจดั ทศั นศกึ ษา การวาดภาพระบายสปี า ยหรอื สญั ลกั ษณเกี่ยวกับกฎระเบียบในชมุ ชน เปนตน อภิธานศพั ท - 111

คมู อื การจัดการเรียนรสู ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน ภาพประกอบการเรียน แสดงถึงกฎระเบียบของชุมชน 112

คูมือการจัดการเรยี นรูสทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน ใบกจิ กรรมท่ี 3.1.1 เร่อื ง การปฏบิ ตั ิตนตามกฎระเบยี บในชุมชน คาํ ชี้แจง ใหนักเรียนประเมินตนเองถึงการปฏิบัติตนตามกฎระเบียบในชุมชน โดยทําเคร่ืองหมาย √ ในชองท่ีตรงกบั ความคิดเห็นของนักเรยี น ท่ี รายการ การปฏบิ ัติ ปฏบิ ัติ ไมปฏิบตั ิ 1 ยนื ตรงเคารพธงชาติเมือ่ ไดย ินเสียงเพลงชาติ 2 ขา มถนนตรงทางมาลาย สะพานขามถนนหรอื บรเิ วณทก่ี ําหนด 3 ดูแลรักษาความสะอาดในชมุ ชน 4 ดูแลรกั ษาสิง่ ของทเี่ ปน ของสว นรวม 5 ชว ยปลูกตน ไมเ พอ่ื สรา งสภาพแวดลอ มทดี่ ี 6 ทิ้งขยะลงถงั ขยะท่จี ดั เตรียมไว 7 มจี ติ สาธารณะชว ยบําเพญ็ ประโยชนตอชุมชน 8 เคารพและปฏบิ ตั ติ ามขอตกลงของคนสวนรวม 9 ปฏบิ ัตติ นเปนสมาชกิ ท่ดี ีของชมุ ชน 10 มสี วนรวมในกจิ กรรมทางวัฒนธรรมและประเพณีท่ดี งี ามของชมุ ชน 11 อนื่ ๆ โปรดระบุ.................... เกณฑป ระเมนิ ลงชอื่ ...........................................................ผปู ฏบิ ัติ ระดับปฏบิ ตั ิ ลงชอื่ ...........................................................ผูรับรอง มากกวา 6 ขอ แปลผล จํานวน 4-5 ขอ ดี นอ ยกวา 4 ขอ ปานกลาง ปรบั ปรงุ 113

คูม ือการจัดการเรยี นรสู ิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน หนวยการเรยี นรทู ่ี 3 ชมุ ชนทองถิ่น กิจกรรมท่ี 3 กฎระเบียบในชุมชน กิจกรรท่ี 3.2 ปรับใชในชวี ิต เวลา 1 ช่ัวโมง มาตรฐานการเรียนรู / ตวั ช้วี ัด ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาที่ของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตย จุดประสงค เพ่อื ใหนักเรยี น 1. เขาใจและตระหนกั ถึงความสาํ คญั ของกฎระเบยี บในชมุ ชน 2. วเิ คราะหผลของการปฏบิ ตั ิตนตามกฎระเบียบในชุมชน 3. ปฏิบัตติ นตามกฎระเบียบในชุมชน ขัน้ ตอนการดาํ เนนิ กจิ กรรม 1. ครูเลาขาวท่เี กิดขึ้นในชมุ ชนแลวใหนักเรยี นชวยกันตอบคําถาม ดงั นี้ 1.1 ภาพขา วนีเ้ กดิ จากสาเหตุใด 1.2 ทาํ อยางไรจงึ จะไมใ หเหตุการณตามภาพเกดิ ขน้ึ กับตนเอง 2. ครูอธิบายสรุปเชือ่ มโยงถงึ การปฏิบตั ิตามกฎ ระเบียบในชุมชน 3. นักเรียนแบงกลุมตามความเหมาะสม ใหนักเรียนแตละกลุมทําใบกิจกรรมที่ 3.2.1 เร่ือง กฎ ระเบียบในชมุ ชน 4. นกั เรยี นแตละกลุม นาํ เสนอผลงาน โดยครูใหค ําแนะนําเพ่ิมเติม 5. นักเรียนและครูรวมกันสรุปความรูและความสําคัญของการปฏิบัติตนตามกฎ ระเบียบ และ หนา ทที่ ี่ตอ งปฏบิ ตั ใิ นชวี ติ ประจําวนั ส่อื /แหลง การเรยี นรู 1. ขาวเหตุการณท ่ีเกดิ ข้ึนในชุมชน 2. ใบกจิ กรรมที่ 3.2.1 เรือ่ ง กฎ ระเบียบในชมุ ชน 114

คูมอื การจัดการเรยี นรสู ทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน การวัดประเมนิ ผล 1. การมสี ว นรว มในกจิ กรรม 2. การใชเ หตผุ ลในการตอบคําถาม 3. การแสดงความคิดเห็น 4. การนําเสนอผลงาน 5. การปฏบิ ตั ิตนตามกฎระเบยี บในชุมชน ขอ เสนอแนะ การจัดกิจกรรมการเรียนรูเพ่ือนํามาสูการปรับใชในชีวิตประจําวัน เปนส่ิงท่ีครูจะตองจัดกิจกรรม เสรมิ ประสบการณใหน ักเรยี นไดเรียนรูจ ากประสบการณแ ละการปฏบิ ตั จิ รงิ ในพนื้ ที่ กิจกรรมน้ีจึงควรจดั ให นักเรียนไดฝกการสังเกตเสนทางการเดินทางจากบานมาถึงโรงเรียน นักเรียนไดพบสัญลักษณเครื่องหมาย ท่ีเปนกฎระเบียบในชุมชนอะไรบาง และนํามาจัดทําเปนแบบฝกในใบกิจกรรมก็จะทําใหนักเรียนเขาใจ บทเรียนไดอ ยา งรวดเรว็ อภธิ านศพั ท - 115

คมู ือการจดั การเรียนรูสทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน ใบกิจกรรมที่ 3.2.1 เร่อื ง กฎ ระเบียบในชุมชน คําช้ีแจง ใหนักเรียนแตละกลุมวาดภาพ ระบายสีสัญลักษณ/เครื่องหมายกฎระเบียบในชุมชนใหถูกตอง สวยงามตามสถานการณท ่ีกําหนด ท่ี สถานการณ สัญลกั ษณ/ เครอ่ื งหมายกฎ ระเบียบในชุมชน 1 นกั เรยี นขา มถนน นักเรียนจะพบ สญั ลักษณ/เครอ่ื งหมายนี้ 2 นกั เรียนจะท้งิ ขยะทีถ่ นนทางเดิน แตไม กลา ทิ้ง เพราะพบสญั ลักษณ/ เคร่ืองหมาย นี้ 116

คมู ือการจัดการเรียนรูสิทธมิ นุษยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน ที่ สถานการณ สญั ลักษณ/ เคร่อื งหมายกฎ ระเบยี บในชมุ ชน 3 นกั เรียนทํากจิ กรรมบําเพญ็ ประโยชน ทําความสะอาดลานวัด ขณะทเ่ี ดนิ เขา วัด นกั เรยี นลดเสียงการพูดคยุ และสํารวม กริยาทนั ท่ที พี่ บสญั ลกั ษณ/ เคร่อื งหมายน้ี 117

คูม อื การจัดการเรยี นรูสทิ ธมิ นุษยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน หนว ยการเรียนรูท่ี 3 กิจกรรมท่ี 4 ผูแ ทนชุมชน มาตรฐานการเรียนรู / ตัวชี้วดั ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาท่ีของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตาม กระบวนการประชาธิปไตย จุดประสงค เพือ่ ใหนักเรียน 1. เขาใจและตระหนกั ถึงความสาํ คญั ของการเลอื กตงั้ ผูแทนในชมุ ชน 2. วเิ คราะหข อ ดขี อเสยี ของการไดม าซึง่ ตําแหนง ดวยวิธกี ารเลือกตงั้ กบั การแตงตั้งผแู ทนในชมุ ชน ขั้นตอนการดําเนินกจิ กรรม 1. ครูสรางบรรยากาศการเรียนรดู วยการทักทายและชวนเลน เกม “กลองปรศิ นา” 2. นกั เรยี นแบง กลมุ เปน 5 กลมุ ตามความสมคั รใจ ใหแ ตล ะกลมุ เลอื กประธานและเลขานกุ ารกลมุ จากน้ันใหประธานกลุมออกมารับบัตรรหัสลับคําทายกลุมละ 1 ซอง แตละซองจะมีบัตรขอมูลแตกตางกัน เพอื่ เปน ขอมูลในการทายวา ส่งิ ใดอยใู นกลองปรศิ นา ในใบกิจกรรมท่ี 4.1 3. ประธานกลมุ แตล ะกลุม อา นขอ มลู ในบัตรรหัสลับใหส มาชิกฟงแลวชว ยกนั วิเคราะหวา สิ่งของ ทอ่ี ยใู นกลองปริศนาคอื อะไร แลว ออกมาเขียนคําตอบบนกระดานภายในเวลา 10 วนิ าที 4. ครบู อกใหน กั เรยี นทกุ คนกลบั ไปนง่ั ประจาํ ทข่ี องตน เมอื่ เหน็ วา นกั เรยี นแตล ะกลมุ ชลุ มนุ วนุ วาย เสียงดงั และแยงชิงกันทจ่ี ะเขียนคาํ ตอบบนกระดาน 5. ครูใหนกั เรียนชว ยกนั ตอบวา ทาํ ไมจึงเกิดความวนุ วาย ตามประเดน็ ดังน้ี 5.1 เพราะเหตุใด ครูจึงยุติกิจกรรมและบอกใหนักเรียนกลับไปนั่งประจําที่ของตน (เกิดความชลุ มุนวุนวาย เพราะแขงกนั ตอบและแขง กนั เขยี นคําตอบบนกระดาน) 5.2 ทําอยางไรจึงจะไมเกิดเหตุชุลมุนวุนวายขณะทํากิจกรรมแบบน้ีในหองเรียน (ตองแสดงความคดิ เหน็ ทลี ะคนและสง ตัวแทนออกมาเขยี นคําตอบบนกระดาน) 6. ตวั แทนแตล ะกลมุ ออกมาเขยี นคําตอบบนกระดาน 118

คูมือการจัดการเรยี นรสู ิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน 7. ครเู ฉลยคาํ ตอบและใชค าํ ถามกระตนุ ความคดิ กบั กลมุ ทท่ี ายคาํ ตอบไดถ กู ตอ งวา เปน เพราะเหตใุ ด 8. นกั เรียนชว ยกันตอบคําถามวา 8.1 ตาํ แหนงใดบางท่ีถือเปนผูแ ทนในชุมชน 8.2 วิธกี ารไดมาซ่ึงตาํ แหนง ผแู ทนในชมุ ชนไดม าอยา งไร 8.3 การไดมาซ่งึ ตําแหนงดวยวิธกี ารเลอื กตงั้ กบั การแตง ตง้ั มขี อดขี อเสียอยางไร 9. นกั เรียนทําใบกจิ กรรมที่ 4.2 เรอ่ื ง การเลือกต้งั ผแู ทนชมุ ชน 10. ครูและนักเรียนชวยกันสรุปใหเห็นถึงความสําคัญของการมีผูแทนที่เขาไปทําหนาท่ีแทน คนสวนใหญ ทั้งน้ีเพื่อความสงบสุข และการมีขอมูลท่ีเพียงพอจะชวยในการวิเคราะหตัดสินใจไดถูกตอง และรวดเรว็ ส่ือ/แหลงการเรียนรู 1. กลองปรศิ นา 1 กลอ ง 2. ใบกจิ กรรมที่ 4.1 เรอื่ ง บัตรรหัสลบั คาํ ทาย 3. ใบกิจกรรมที่ 4.2 เร่อื ง การเลอื กต้งั ผูแ ทนชมุ ชน การวดั ประเมนิ ผล 1. การมสี ว นรว มในกิจกรรม 2. การใชเหตุผลในการตอบคําถาม 3. การแสดงความคิดเห็น ขอ เสนอแนะ การจัดกจิ กรรมใหน ักเรียนไดเ รยี นรูจากสถานการณจาํ ลองท่คี รูจัดเตรยี มไว จะชวยฝก ใหน กั เรียน เขาใจสถานการณที่ครูตองการใหนักเรียนไดเรียนรูไดรวดเร็วข้ึน และเปนการเรียนรูจากประสบการณตรง ตามแนวทางการจัดกิจกรรมการเรียนรูท่นี ักเรียนมสี วนรวมมากทสี่ ุด (Active Learning) อภิธานศัพท ผูแทน หมายถึง ผทู ่ีทําหนา ที่ในฐานะเปนตวั แทนของบคุ คล หนวยราชการหรอื หนวยงาน 119

คมู ือการจัดการเรียนรูสิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน สือ่ ประกอบการสอน กลองปรศิ นา คาํ ช้แี จง ในกลองปริศนา ครนู ํา “บัตรประจําตัวประชาชน” ใสไว 1 บตั ร เพ่ือใหนักเรยี นทาย โดยใชบ ตั ร รหสั ลบั เปน ขอ มูลในการทาย 120

คมู อื การจัดการเรยี นรสู ิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน ใบกิจกรรมที่ 4.1 เร่ือง บัตรรหัสลบั คาํ ทาย คําช้แี จง ใหนักเรียนแตละกลมุ ทายวา มสี ่งิ ใดอยใู นกลองปริศนา โดยใชบ ัตรรหัสลับคาํ ทาย เปน ขอมูล บัตรรหสั ลบั หมายเลข 1 ใหล องทายไดเ ลยวา มีอะไรอยูใ นกลอง บัตรรหสั ลับ หมายเลข 2 ลักษณะส่ิงของปรศิ นา คือ 1. เปน ของสําคัญตองมีติดตวั 2. กําหนดขนาด รูปแบบเหมือนกนั หมด บตั รรหัสลับ หมายเลข 3 ลกั ษณะสง่ิ ของปริศนา คอื 1. เปนของสําคัญตอ งมตี ิดตวั 2. กาํ หนดขนาด รปู แบบเหมือนกนั หมด 3. คนทุกคนตองใช 4. ผูนาํ ไปใชไดประโยชนท ันที 121

คมู อื การจัดการเรียนรสู ิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน บัตรรหสั ลับ หมายเลข 4 ลักษณะสงิ่ ของปรศิ นา คอื 1. เปน ของสําคัญตอ งมตี ิดตวั 2. กําหนดขนาด รูปแบบเหมือนกันหมด 3. คนทุกคนตอ งใช 4. ผูนาํ ไปใชไ ดประโยชนท ันที 5. ระบคุ วามเปน ตัวตน ปลอมแปลงไมได 6. ใชไดต ามระยะเวลาทกี่ าํ หนด บตั รรหัสลบั หมายเลข 5 ลกั ษณะสง่ิ ของปรศิ นา คือ 1. เปนของสาํ คัญตอ งมตี ดิ ตัว 2. กาํ หนดขนาด รูปแบบเหมอื นกนั หมด 3. คนทุกคนตองใช 4. ผูนําไปใชไดป ระโยชนท นั ที 5. ระบคุ วามเปนตวั ตน ปลอมแปลงไมได 6. ใชไ ดต ามระยะเวลาที่กําหนด 7. หนวยงานเฉพาะเปน ผจู ัดให 8. เลขทุกตัวมีความหมาย 122

คมู ือการจดั การเรยี นรูส ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน ใบกิจกรรมท่ี 4.2 เรอื่ ง การเลอื กตง้ั ผแู ทนชุมชน คาํ ชีแ้ จง ใหน ักเรียนตอบคําถามตามประเด็นตอ ไปนี้ ถาชุมชนของนกั เรียนมกี ารเลอื กตัง้ ผแู ทนชมุ ชน และนักเรียนมสี ิทธิในการเลือกตั้งคร้งั น้ี นกั เรียน จะเลือกผแู ทนท่ีดที ี่มคี ณุ ลักษณะอยางไร (ตอบมา 5 ขอ ) 1. ................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... 3. ................................................................................................................................................... 4. ................................................................................................................................................... 5. ................................................................................................................................................... 123

คูมอื การจดั การเรยี นรสู ทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน เฉลย ใบกิจกรรมท่ี 4.2 เรือ่ ง การเลือกตง้ั ผแู ทนชมุ ชน คําช้แี จง ใหน ักเรียนตอบคําถามตามประเด็นตอไปน้ี ถาชมุ ชนของนกั เรียนมกี ารเลือกต้ังผูแทนชมุ ชน และนกั เรยี นมีสทิ ธิในการเลือกต้งั ครง้ั นี้ นกั เรยี น จะเลือกผูแทนทด่ี ที ่มี ีคณุ ลักษณะอยา งไร (ตอบมา 5 ขอ) คุณลกั ษณะทดี่ ขี องผนู ํา 1. เปนผมู ีเหตุผล 2. เปน ผูมีความมั่นใจในตนเอง 3. เปนผูมคี วามซ่ือสัตยสจุ รติ 4. เปนผมู ีความสาํ นกึ ในภาระหนา ท่คี วามรับผิดชอบ 5. เปน ผมู คี วามเสยี สละประโยชนสว นตนเพอ่ื สว นรวม หมายเหตุ แนวคําตอบขนึ้ อยูกับดลุ พินจิ ของครู 124

คมู ือการจัดการเรียนรูส ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน หนว ยการเรียนรทู ี่ 3 ชมุ ชนทองถิ่น กจิ กรรมท่ี 5 รว มดว ยชวยกัน กิจกรรมท่ี 5.1 แบบอยา งดีมคี ากวาคาํ สอน เวลา 1 ช่วั โมง มาตรฐานการเรยี นรู / ตัวช้ีวัด ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาที่ของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตาม กระบวนการประชาธปิ ไตย จุดประสงค เพอื่ ใหน ักเรียน 1. เขา ใจและตระหนกั ถึงความสําคัญของการมสี ว นรว มในกิจกรรมของชมุ ชน 2. วิเคราะหแนวทางการมสี วนรว มในการทําประโยชนต อชมุ ชน 3. มีสว นรวมในการปฏิบตั ิตนทาํ ประโยชนใ หก ับชมุ ชน ขนั้ ตอนการดาํ เนนิ กจิ กรรม 1. นกั เรยี นดภู าพหรอื คลปิ วดิ โี อเกย่ี วกบั บคุ คลทที่ าํ ประโยชนใ หก บั ชมุ ชน (อาจเปน บคุ คลในชมุ ชน ทจ่ี ะนาํ มาเลา เปน ตวั อยา งกอ นนาํ เขา บทเรยี น) แลว ใหน กั เรยี นชว ยกนั เลา สรปุ ถงึ กจิ กรรมทที่ าํ เปน ประโยชน ตอชมุ ชนอยางไร 2. ครูใหนักเรียนอาสาสมัคร 2-3 คนเลาถึงกิจกรรมท่ีบุคคลในชุมชนของนักเรียนทําประโยชน ใหกบั ชุมชน 3. นักเรียนแบงกลุมตามความเหมาะสม ใหนักเรียนแตละกลุมชวยกันคิดกิจกรรมที่สามารถ ทําประโยชนใหกับชุมชน กลมุ ละ 1 กิจกรรม 4. นักเรียนแตละกลุมดําเนินกิจกรรมทําประโยชนใหกับชุมชนตามท่ีกลุมลงมติภายในกําหนด 1 สปั ดาห 5. นักเรียนแตละกลุม รายงานผลการปฏิบัติกิจกรรมทําประโยชนใหกับชุมชนเปนภาพวาด ระบายสี 4 ชอ งตามประเดน็ ทกี่ ําหนดในใบกจิ กรรมท่ี 5.1.1 และเผยแพรผลงานทีป่ า ยนเิ ทศ 6. นักเรียนและครูรวมกันสรุปถึงการปฏิบัติตนตามแบบอยางที่ดีที่เปนแนวทางหน่ึงของการ มีสวนรว มและการทาํ ประโยชนเ พ่ือชุมชน 125

คมู ือการจัดการเรียนรสู ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน ส่ือ/แหลง การเรียนรู 1. ภาพ/คลปิ วิดโี อ บุคคลที่ทําประโยชนใ หกับชมุ ชน โดยสืบคนจากระบบออนไลน 2. ใบกจิ กรรมท่ี 5.1.1 เร่อื ง รายงานผลการปฏิบตั ิกิจกรรมทําประโยชนใหก บั ชมุ ชน การวัดประเมนิ ผล 1. การมสี ว นรว มในกิจกรรม 2. การใชเหตผุ ลในการตอบคําถาม 3. การแสดงความคิดเห็น 4. การประเมินการรายงานผลการปฏบิ ัติกจิ กรรมทําประโยชนใหกบั ชมุ ชน ขอเสนอแนะ การเรียนรูแบบอยางการปฏิบัติของบุคคลในชุมชน ไมวาจะเปน บุคคลสําคัญทางศาสนา ปราชญชาวบาน ศิลปน หรือบุคคลในองคการบริหารงานสวนทองถิ่นท่ีไดรับการยกยอง เคารพนับถือ ยอมทําใหนักเรียนไดเห็นรูปแบบการทําประโยชนใหกับชุมชน หรือครูจัดกิจกรรมใหนักเรียนแตละกลุม ไดเรียนรูหรือสัมภาษณ พูดคุยอยางไมเปนทางการกับบุคคลเหลานั้น ก็จะชวยใหนักเรียนไดเห็นตัวแบบ ของการทาํ ความดี ทาํ ประโยชนใหกับชุมชนได อภธิ านศพั ท แบบอยา ง หมายถงึ รปู แบบหรอื ตวั แบบทเ่ี รายดึ เปน ตวั อยา ง ไมว า จะเปน คนทมี่ บี คุ ลกิ มวี สิ ยั ทศั น คนที่เปน แบบอยา งทด่ี ีใหเ ราไดยดึ เปนรปู แบบ หรอื แบบอยางในทางไมด ีท่ีเราควรหลีกเลย่ี ง 126

คมู อื การจดั การเรยี นรสู ิทธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน ใบกจิ กรรมที่ 5.1.1 เรอื่ ง รายงานผลการปฏบิ ตั ิกจิ กรรมทาํ ประโยชนใ หกบั ชุมชน คาํ ชแี้ จง ใหน กั เรยี นแตล ะกลมุ รายงานผลการปฏบิ ตั กิ จิ กรรมทาํ ประโยชนใ หก บั ชมุ ชน เปน ภาพวาดระบาย สีตามประเด็นที่กาํ หนด - ชอ งท่ี 1 ภาพการประชมุ เร่มิ กจิ กรรม - ชอ งที่ 2 ภาพชมุ ชนกอ นเรม่ิ ทํากิจกรรม - ชองท่ี 3 ภาพกิจกรรมทาํ ประโยชนใหกบั ชุมชน - ชอ งที่ 4 ภาพชุมชนหลังทาํ กจิ กรรม กลมุ ที่………ชอื่ กลุม………………………….. 127

คมู ือการจดั การเรยี นรูสทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน หนว ยการเรียนรทู ่ี 3 ชุมชนทองถน่ิ กจิ กรรมที่ 5 รวมดวยชว ยกัน กิจกรรมท่ี 5.2 รว มกนั ทํา งานสําเรจ็ เวลา 1 ชั่วโมง มาตรฐานการเรยี นรู / ตัวช้ีวัด ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาท่ีของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตามกระบวนการประชาธิปไตย จดุ ประสงค เพือ่ ใหน กั เรยี น 1. เขา ใจและตระหนักถึงความสําคญั ของการมีสว นรว มในกิจกรรมของชุมชน 2. วิเคราะหแ นวทางการมีสว นรวมในการทําประโยชนต อ ชุมชน 3. มีสวนรว มในการปฏบิ ัตติ นทาํ ประโยชนใ หก บั ชมุ ชน ขัน้ ตอนการดาํ เนินกิจกรรม 1. นักเรียนดูคลิปวิดีโอหรือภาพการแขงขันเรือพายแลวชวนสนทนาดวยคําถามวานักเรียนคิดวา ทีมทชี่ นะการแขง ขันเรอื พาย ชนะเพราะเหตใุ ดและทีมท่แี พ แพเพราะเหตใุ ด 2. นกั เรียนแบงกลุมตามความเหมาะสม โดยแตล ะกลุมตองมสี มาชกิ จาํ นวนเทากัน 3. ครูแจงกติกาการเลนเกม “น่ังกระโดด” ในใบกิจกรรมท่ี 5.2.1 เรื่องรวมพลังความสําเร็จ โดยนักเรียนแตล ะกลุมซกั ซอมกอนการเลนจรงิ ได 1 ครั้ง 4. ครใู หส ญั ญาณการเรมิ่ เลน เกมนง่ั กระโดดพรอ มกนั ทง้ั 5 กลมุ โดยกลมุ ใดถงึ เสน ชยั กอ นและไมม ี ผูเ ลนแตกแถวหรือหลดุ จากแถวเปน กลมุ ทีช่ นะการแขง ขนั 5. ครูกลาวชมเชยความสามัคคีในกลุมทําใหกลุมชนะการแขงขัน และใหเลาถึงวิธีการเลนของ แตละกลุมพรอ มกับบอกถงึ แนวทางการปรบั ปรุงวธิ กี ารเลนในครงั้ ตอ ไป 6. ครแู ละนกั เรยี นรว มกนั สรปุ ขอ คดิ ทไ่ี ดจ ากกจิ กรรมวา การทจ่ี ะทาํ ใหก ลมุ ทาํ งานไดส าํ เรจ็ บรรลุ เปาหมาย จะตองมีการวางแผนและทุกคนจะตองรูบทบาทหนาที่และการมีสวนรวมในกิจกรรมของสมาชิก ทกุ คน 128

คูมอื การจัดการเรียนรสู ทิ ธมิ นุษยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน 7. นักเรียนสรุปความรูเก่ียวกับการมีสวนรวมในการทํางาน เพ่ือใหงานสําเร็จ บรรลุเปาหมาย ในใบกิจกรรมท่ี 5.2.2 เรอื่ งเรามสี วนชว ยใหทีมทํางานสาํ เรจ็ ได 8. นักเรียนรว มทาํ กจิ กรรมพัฒนาความสะอาดและความเปน ระเบียบของโรงเรียน เพือ่ สนับสนนุ สง เสรมิ ใหน กั เรยี นมสี ว นรว มในการทาํ กจิ กรรมและทาํ งานเปน ทมี เพอื่ ชมุ ชนตามกระบวนการประชาธปิ ไตย สือ่ /แหลง การเรยี นรู 1. คลิปวิดโี อหรือภาพ การแขง ขันเรือพาย โดยสืบคน จากระบบออนไลน 2. ใบกิจกรรมท่ี 5.2.1 เรอ่ื งรวมพลังความสําเรจ็ 3. ใบกจิ กรรมที่ 5.2.2 เรอ่ื งเรามีสว นชว ยใหท มี ทาํ งานสาํ เร็จได การวดั ประเมินผล 1. การมสี วนรวมในกจิ กรรม 2. การใชเหตผุ ลในการตอบคําถาม 3. การแสดงความคิดเหน็ 4. การประเมินการทํากจิ กรรมพัฒนาความสะอาดและความเปนระเบียบของหองเรยี น ขอ เสนอแนะ การจดั กจิ กรรมการเรยี นรโู ดยใชเ กมประกอบการเรยี นจะชว ยใหผ เู รยี นไดเ รยี นรจู ากประสบการณ ขณะเลน เกมและสรุปเปนความคิดรวบยอด และชว ยใหเขาใจบทเรียนไดอ ยา งรวดเร็ว อภิธานศพั ท - 129

คูมือการจดั การเรียนรสู ิทธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน ใบกิจกรรมท่ี 5.2.1 เร่อื ง รวมพลงั ความสาํ เรจ็ คาํ ชี้แจง ใหส มาชิกทุกกลุมอา นกตกิ าการเลน เกม “น่งั กระโดด” ใหเ ขา ใจ 130

คูมือการจดั การเรียนรสู ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน ใบกจิ กรรมท่ี 5.2.2 เรอ่ื ง เรามีสวนชว ยใหท ีมทํางานสาํ เร็จได คําช้ีแจง ใหนักเรียนนําความรูและประสบการณจากการเลนเกม นั่งกระโดด ที่ชวยใหทีมของนักเรียน สามารถทํากิจกรรมไดสําเร็จ วามีปจจัยอะไรบางที่ชวยใหทีมทํางานไดสําเร็จ โดยใชแผนผังความคิด (Mind mapping) เรามสี ว นชว ยใหทีมทาํ งานสาํ เร็จได 131

คูม ือการจดั การเรียนรสู ทิ ธมิ นษุ ยชนศึกษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน หนวยการเรยี นรทู ี่ 3 ชมุ ชนทอ งถน่ิ กิจกรรมท่ี 6 จติ อาสา พฒั นาชมุ ชน เวลา 1 ช่วั โมง มาตรฐานการเรยี นรู / ตวั ชีว้ ดั ส 2.2 ป3/1 ระบุบทบาทหนาท่ีของสมาชิกของชุมชนในการมีสวนรวมในกิจกรรมตางๆ ตาม กระบวนการประชาธปิ ไตย จุดประสงค เพ่ือใหน ักเรียน 1. เขาใจและตระหนกั ถงึ ความสาํ คัญของการมสี ว นรว มในกิจกรรมของชุมชน 2. วิเคราะหแนวทางการมีสว นรว มในกิจกรรมของชุมชน 3. เสนอกิจกรรมจิตอาสา พัฒนาชุมชนที่แสดงถงึ การมสี วนรวมในกิจกรรมของชุมชน ขนั้ ตอนการดําเนินกจิ กรรม 1. นักเรียนดูภาพขา วโครงการจติ อาสา เราทําความดดี ว ยหัวใจ จากน้นั สนทนากับนักเรียนดงั นี้ 1.1 ใครเคยเขารวมกจิ กรรมจติ อาสา เราทาํ ความดดี วยหวั ใจบาง 1.2 กิจกรรมนม้ี จี ดุ ประสงคอยา งไร 1.3 นกั เรียนท่ีเคยไปรวมกจิ กรรมนม้ี คี วามรูสกึ อยางไร 1.4 วิธีการที่นกั เรียนจะเขา ไปมีสวนรวมในกจิ กรรมนต้ี อ งทําอยา งไร 2. ครสู รปุ ความรเู กยี่ วกบั การมสี ว นรว มในการทาํ ประโยชนเ พอื่ ชมุ ชน และใหน กั เรยี นเขยี นสญั ญา ใจในกระดาษแผน เลก็ รปู หวั ใจเพอื่ เปน สญั ญาใจถงึ การมบี ทบาทหนา ทตี่ อ การมสี ว นรว มในการทาํ บาํ เพญ็ ตน ใหเปน ประโยชนต อชมุ ชน แลว นาํ ไปติดกระดาษเทา-ขาวหนา ช้นั เรยี น 3. ครูจัดกิจกรรม Walk rally เพ่ือใหนักเรียนเดินเวียนอานขอความในแผนกระดาษรูปหัวใจ แลวใหคะแนนในขอ ความสญั ญาใจทน่ี กั เรียนชนื่ ชอบ 4. ครูสรุปคะแนน แลวเช่อื มโยงความรูเกย่ี วกับการทํากิจกรรมจติ อาสา พฒั นาชมุ ชน 5. นักเรยี นแบงกลมุ ตามความเหมาะสม ใหแ ตละกลุมเลอื กประธานและเลขานกุ าร 6. ประธานกลุมเสนอกิจกรรมอาสา พัฒนาชุมชนที่แสดงถึงการมีสวนรวมในกิจกรรมของชุมชน กลุมละ 1 กจิ กรรมในใบกจิ กรรมท่ี 6.1 โดยครใู หคาํ แนะนาํ และติดตามการดําเนินงานเปน ระยะ 132

คูมอื การจัดการเรยี นรูส ิทธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน 7. ประธานและสมาชิกในกลุมแตละกลุมรวมประชุมอภิปรายถึงแนวทางการเขาไปมีสวนรวม ในกิจกรรมเพื่อพัฒนาชุมชน โดยเลขานุการทําหนาทบ่ี ันทกึ ผลการประชุมอภิปราย 8. ตวั แทนกลมุ นาํ เสนอผลงาน สมาชกิ กลมุ อนื่ รว มแสดงความคดิ เหน็ และใหข อ เสนอแนะเพมิ่ เตมิ 9. นักเรียนแตละกลุมรวมกันสรุปถึง คุณลักษณะของบุคคลที่จะมีสวนรวมในกิจกรรมของชุมชน เปนแผนผังความคิด (Mind mapping) ในใบกิจกรรมที่ 6.2 แลวนําผลงานท่ีผานการตรวจเรียบรอยแลว จดั แสดงทีป่ า ยนเิ ทศ 10.ครูและนักเรียนรวมกันสรุปความรู ความสําคัญและแนวทางการปฏิบัติตน และชวยสราง จติ สํานกึ ใหน กั เรียนรู รัก และปฏบิ ัตติ นเปน ผูมีสว นรว มในกิจกรรมของชุมชน ส่ือ/แหลงเรยี นรู 1. ภาพขาวโครงการจิตอาสา เราทาํ ความดีดว ยหัวใจ 2. กระดาษขาว-เทา 3. กระดาษแผนเลก็ รปู หวั ใจ 4. ใบกิจกรรมที่ 6.1 เรอื่ งกจิ กรรมจติ อาสา พฒั นาชมุ ชน 3. ใบกิจกรรมที่ 6.2 เร่อื ง คุณลักษณะของบคุ คลท่จี ะมีสว นรว มในกจิ กรรมของชมุ ชน การวดั ประเมนิ ผล 1. การมสี ว นรว มในกจิ กรรม 2. การใชเหตผุ ลในการตอบคาํ ถาม 3. การแสดงความคดิ เห็น 4. การนาํ เสนอผลงาน 5. การประเมนิ การเขียนสรุปแผนผงั ความคดิ 6. การประเมนิ การเขยี นกจิ กรรมการมสี วนรว มในกจิ กรรมของชมุ ชน 133

คูมอื การจดั การเรียนรสู ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดบั ประถมศึกษาตอนตน ขอ เสนอแนะ การจัดกิจกรรมการเรียนรูโดยใหนักเรียนไดลงมือปฏิบัติจริง นักเรียนไดนําเสนอกิจกรรมพัฒนา ชมุ ชนตามความคดิ ของนกั เรยี น ชว ยสรา งจติ สาํ นกึ ใหน กั เรยี นรู รกั และปฏบิ ตั ติ นเปน ผมู สี ว นรว มในกจิ กรรม ของชมุ ชน อภธิ านศพั ท จิตอาสา หมายถึง จิตสํานึกเพ่ือสวนรวม จิตของคนที่รูจักความเสียสละ ความรวมมือ รวมใจ ในการทาํ ประโยชนเ พอ่ื สว นรวม จะชว ยลดปญ หาทเ่ี กดิ ขน้ึ ในสงั คม ชว ยกนั พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ เพอื่ เปน หลกั การในการดาํ เนินชวี ติ ชว ยแกป ญหาและสรางสรรคใ หเ กดิ ประโยชนสขุ แกสงั คม เชน การชวยกนั ดูแลรกั ษา สิง่ แวดลอ ม โดยการไมท ง้ิ ขยะลงในแหลงนา้ํ การดแู ลรกั ษาสาธารณสมบัติ 134

คูม อื การจัดการเรยี นรสู ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน ใบกิจกรรมที่ 6.1 เรื่อง กิจกรรมจิตอาสา พฒั นาชุมชน คําช้แี จง ใหนักเรยี นแตล ะกลมุ เสนอโครงงานจติ อาสา พฒั นาชุมชนทีแ่ สดงถึงการมีสว นรว มในกิจกรรม ของชมุ ชน กลุม ละ 1 กิจกรรมและนาํ เสนอโครงงาน (ฉบับยอ ) ตามแบบท่ีกาํ หนด 1. ช่ือกจิ กรรม ................................................................................................................................................. 2. หลักการและเหตุผล ......................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................ 3. วัตถุประสงค 1. ..................................................................................................................................................... 2. ..................................................................................................................................................... 4. เจา ของกจิ กรรม ........................................................................................................................................................................ 5. ท่ปี รึกษากจิ กรรม ........................................................................................................................................................................ 6. สถานทดี่ าํ เนินการ ........................................................................................................................................................................ 7. ระยะเวลาดาํ เนินการ ........................................................................................................................................................................ 135

คูม ือการจัดการเรียนรสู ิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน 8. วิธดี ําเนินการ ........................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................................ 9. เคร่อื งมือ เคร่ืองใช ........................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................... 10. ผลท่คี าดวา จะไดรบั ........................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................................................... 136

คมู อื การจดั การเรียนรสู ทิ ธิมนุษยชนศึกษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน ใบกจิ กรรมท่ี 6.2 เรื่อง คุณลักษณะของบุคคลท่มี จี ติ อาสา คําชี้แจง ใหนักเรียนสืบคนขอมูลจากแหลงเรียนรูตางๆ เก่ียวกับคุณลักษณะของบุคคลที่มีจิตอาสาเปน แผนผงั ความคดิ (Mind mapping) คุณลกั ษณะของคนท่ีมจี ิตอาสา 137



คมู อื การจดั การเรยี นรูสทิ ธิมนษุ ยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน ภาคผนวก 139



คมู ือการจดั การเรียนรสู ทิ ธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน ตวั อยา งแบบวดั และประเมินผล 141



คมู อื การจดั การเรยี นรูสทิ ธมิ นุษยชนศึกษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน แบบสงั เกตพฤติกรรมการทาํ งานของผูเรียนรายบคุ คล ชอ่ื ...............................................นามสกลุ ............................................เลขท่ี..................ช้นั ……........... ท่ี พฤติกรรม สม่าํ เสมอ ระดบั พฤติกรรม 3 บอยครง้ั บางครัง้ ไมปฏิบัติ 2 10 1 มสี ว นรวมในการแสดงความคิดเหน็ 2 รบั ฟงความคิดเหน็ ของเพ่ือนในกลุม ใหความรวมมือและชวยเหลอื ซ่ึงกนั และกนั กบั 3 เพือ่ นในกลมุ 4 ตงั้ ใจทํางาน / กระตือรอื รน ในการทํางาน 5 มคี วามรบั ผดิ ชอบในงานท่ไี ดร บั มอบหมาย เกณฑก ารตัดสิน ชว งคะแนน ระดับคณุ ภาพ 12-15 ดีมาก 8-11 ดี 4-7 พอใช 0-4 ปรบั ปรุง 143

คูมือการจัดการเรียนรูสิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน แบบสังเกตพฤติกรรมรายบคุ คล (ใชสาํ หรบั ประเมินตนเอง / ประเมินโดยเพอ่ื น / ประเมินโดยผูสอน) ความมี ความมี การแสดง การรบั ฟง การรว มมอื รวม วนิ ยั นาํ้ ใจ ความคดิ ความคดิ ทาํ งาน คะแนน ลาํ ดบั ชอื่ -สกุล เอ้ือเฟอ / เหน็ เห็น สวนรวม ท่ี ของผปู ระเมิน เสียสละ 44 4 4 4 20 ( ) ตนเอง ลงชือ่ ...................................................ผูประเมิน ( ) เพ่ือน ................/...................../.................. ( ) ครู เกณฑก ารประเมนิ ระดบั 4 หมายถงึ มพี ฤติกรรมในระดบั สงู มาก ระดบั 3 หมายถงึ มพี ฤตกิ รรมในระดบั สูง ระดับ 2 หมายถึง มีพฤติกรรมในระดับปานกลาง ระดบั 1 หมายถงึ มีพฤติกรรมในระดับตาํ่ เกณฑการตดั สินคณุ ภาพ ชวงคะแนน ระดบั คุณภาพ 15-20 ดี 10-14 พอใช 5-9 ปรับปรงุ 144

คูมอื การจัดการเรยี นรูสิทธมิ นุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน การประเมนิ ผลงานกลุม กลุมท.่ี .........ชั้น............รายชอ่ื 1.............................................................................................................. 2............................................................................................................... 3............................................................................................................... 4............................................................................................................... 5............................................................................................................... ที่ รายการ คณุ ภาพการปฏบิ ตั ิ 1 ผลงานเปน ไปตามจุดประสงค ดี พอใช ปรบั ปรงุ 2 ผลงานเสรจ็ ทนั เวลา 3 21 3 ผลงานมีความคดิ ริเริ่มสรา งสรรค 4 เนอื้ หาสาระของผลงานมคี วามสมบูรณ 5 วิธีการนําเสนอผลงาน (รายละเอยี ดของเกณฑการประเมินอยหู นาถัดไป) เกณฑก ารตัดสนิ คณุ ภาพ ชวงคะแนน ระดบั คุณภาพ 11-15 ดี 6-10 0-5 พอใช ปรับปรุง 145

คมู ือการจัดการเรียนรสู ิทธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน เกณฑการประเมินผลงานกลุม หัวขอท่ีประเมิน ระดบั คณุ ภาพ / คะแนน ดีมาก (4) ดี (3) พอใช (2) ปรบั ปรุง (1) 1. ผลงานเปนไป ผลงานสอดคลองกับ ผลงานสอดคลองกบั ผลงานสอดคลอ งกบั ผลงานไมสอดคลอ ง ตามจดุ ประสงค จุดประสงคทกุ ขอ/ จดุ ประสงคเ ปน จดุ ประสงคบ างขอ / กับจดุ ประสงค ท่กี ําหนด ทกุ ประเด็นสมบูรณ สว นใหญ / เกือบ บางประเด็น ทกุ ประเด็น 2. ผลงานเสรจ็ ทนั ผลงานเสร็จทัน ผลงานเสร็จชากวา ผลงานเสร็จชากวา ผลงานเสรจ็ ชา กวา ตามกําหนดเวลา ตามวนั เวลา วันทกี่ าํ หนด 1 วัน วันทก่ี าํ หนด 2 วนั วันที่กาํ หนดเกิน ท่กี ําหนด 2 วัน 3. ผลงานมคี วามคิด ผลงานถกู ตองตาม ผลงานถูกตอ งตาม ผลงานถกู ตอ ง ผลงานมขี อ บกพรอ ง รเิ ริ่มสรา งสรรค หลกั วิชาการและมี หลักวชิ าการและมี ตามหลักวิชาการ และไมมีความคดิ แนวคิดแปลกใหม แตย ังไมมีแนวคิด แปลกใหม แนวคดิ แปลกใหม แตย งั ไมเปน ระบบ แปลกใหม และเปนระบบ 4. เนือ้ หาสาระ เนอ้ื หาสาระของ เน้อื หาสาระของ เนื้อหาสาระของ เนอื้ หาสาระของ ของผลงานมคี วาม ผลงานถูกตอง ผลงานถกู ตอง ผลงานถูกตอ ง ผลงานไมถกู ตอ ง สมบูรณ ครบถวนทกุ ประเดน็ เปน สว นใหญ เปน บางประเด็น เปนสว นใหญ 5. วิธีการนาํ เสนอ มีวิธกี ารนําเสนอ มวี ิธกี ารนาํ เสนอ มีวธิ ีการนาํ เสนอ มีวิธีการนาํ เสนอ ผลงานกลุม ผลงานทีน่ า สนใจ ผลงานท่ีนาสนใจ ผลงานทน่ี าสนใจ ผลงานไมน า สนใจ พูดเสยี งดงั พดู เสียงดัง พดู เสียงดัง พูดเสยี งเบา ออกเสยี งอกั ขระ ออกเสยี งอักขระ ออกเสียงอกั ขระ ออกเสียงอกั ขระ ชดั เจน คลองแคลว ชัดเจน ไมช ดั เจน ไมช ัดเจน แตไมคลอ งแคลว และไมคลองแคลว และไมคลอ งแคลว 146

คูมือการจัดการเรยี นรสู ทิ ธิมนุษยชนศกึ ษา • ระดับประถมศกึ ษาตอนตน แบบสังเกตพฤติกรรมการทาํ งานของกลุม กลมุ ที่............... 1........................................... 2............................................. สมาชกิ ภายในกลมุ 3.......................................... 4............................................. 5.......................................... 6.............................................. คาํ ชีแ้ จง ทําเครือ่ งหมาย √ ในชอ งทตี่ รงกบั ความเปน จรงิ ลาํ ดบั พฤติกรรมทีส่ งั เกต ทาํ เปน ประจาํ ระดบั พฤติกรรม ทาํ นอยคร้งั ที่ (3) ทําบางคร้ัง (1) 1 มีสวนรวมในการแสดงความคิดเหน็ (2) 2 มีความกระตือรอื รน ในการทาํ งาน 3 รบั ผิดชอบในงานท่ไี ดรับมอบหมาย 4 มีขนั้ ตอนในการทาํ งานอยา งเปน ระบบ 5 ใชเวลาในการทํางานอยางเหมาะสม ลงชอ่ื ............................................ผปู ระเมนิ (...........................................) .........../.............../.......... เกณฑการตัดสนิ คณุ ภาพ ชวงคะแนน ระดับคุณภาพ 12-15 ดี 9-12 5-8 ปานกลาง ปรบั ปรงุ 147

คูมอื การจดั การเรียนรูส ทิ ธิมนษุ ยชนศึกษา • ระดบั ประถมศกึ ษาตอนตน กลมุ ที.่ ............... แบบประเมนิ พฤติกรรมการทํางานของกลมุ สมาชกิ ภายในกลมุ 1.......................................... 2......................................... 3.......................................... 4......................................... คาํ ชแ้ี จง ทาํ เคร่ืองหมาย √ ในชอ งที่ตรงกับความเปน จรงิ คณุ ภาพการปฏบิ ตั ิ ท่ี รายการพฤตกิ รรม ปฏบิ ัติ ไมปฏบิ ตั ิ 1 มีการปรกึ ษาและวางแผนรว มกันกอ นทาํ งาน 2 มกี ารแบงหนาท่อี ยา งเหมาะสมและสมาชิกทําตามหนา ทีท่ ุกคน 3 มกี ารปฏิบัติงานตามขั้นตอน 4 มีการใหค วามชว ยเหลือกนั 5 ทํางานเปน ไปตามวัตถปุ ระสงคท่ีกาํ หนด 6 ทํางานเสรจ็ ทนั ตามกาํ หนดเวลา 7 แสดงออกถึงความคิดริเรมิ่ สรา งสรรค 8 นาํ ความรทู ี่ไดม าประยุกตใช 9 สามารถใหค ําแนะนํากลมุ อน่ื ได 10 จดั วสั ดุ อปุ กรณ เรียบรอยหลงั เลิกปฏิบตั ิงาน เกณฑการใหค ะแนน ลงชอ่ื ............................................ผปู ระเมิน 148 (...........................................) .........../.............../.......... เกณฑการตดั สิน เกณฑก ารปฏิบัติ ระดบั คุณภาพ ดี ปฏิบัติได 8 ขอ ขน้ึ ไป พอใช ปฏบิ ัติได 5-7 ขอขึน้ ไป ปรบั ปรงุ ปฏบิ ัตไิ ด 1-4 ขอ

คูมอื การจดั การเรยี นรสู ทิ ธมิ นษุ ยชนศกึ ษา • ระดับประถมศึกษาตอนตน แบบประเมนิ ผลการจดั ปายนเิ ทศ กลมุ ท.่ี ...................... เลขที่ สมาชกิ ในกลุมชื่อ-สกลุ ความ การ การใช ความคดิ ความ คะแนน 1 ถูกตอง ลาํ ดับ ภาษา สรา งสรรค เรียบรอ ย รวม 2 ชัดเจน เนือ้ เร่อื ง สวยงาม 3 4 4 4 4 4 20 4 5 6 7 8 9 10 เกณฑการประเมนิ ลงชื่อ............................................ผูป ระเมนิ ดมี าก = 4 คะแนน (...........................................) ดี = 3 คะแนน .........../.............../.......... พอใช = 2 คะแนน ปรับปรุง = 1 คะแนน เกณฑก ารตดั สนิ คณุ ภาพ ชวงคะแนน ระดบั คุณภาพ 16-20 ดี 11-15 พอใช 0-10 ปรบั ปรุง 149