นำเสนอนิทาน ม.4

นิทานพนื้ บ้าน

นิทาน หมายถงึ เร่ืองท่เี ล่ากนั มา

นิทานถือเป็ นมรดกทางวัฒนธรรม ส่วนใหญ่จะถ่ายทอดด้วยวธิ ีมุขปาฐะ กล่าวคือ มีการถ่ายทอดจากคนรุ่นหน่ึงไปสู่คนอีกรุ่นหน่ึงด้วยวธิ ีการจดจาและ เล่าสืบต่อกันมา แต่กม็ ีจานวนมากท่ไี ด้รับการบนั ทกึ ไว้แล้ว ดังนัน้ นิทานจงึ เป็ นเร่ืองเล่าสืบต่อกันมา เพ่ือให้เกดิ ความสนุกสนาน และความพอใจทัง้ ผู้เล่าและผู้ฟัง ซ่งึ นิทานเหล่านีจ้ ะปรากฏในสังคมพนื้ บ้าน ท้องถ่นิ ต่างๆ ของไทย จงึ เรียกว่า “นิทานพนื้ บ้าน”

ลักษณะของนิทานพนื้ บ้าน 1. เป็ นเร่ืองเล่าด้วยถ้อยคาธรรมดา เป็ นภาษาร้อยแก้ว ไม่ใช่ร้อยกรอง 2. เล่ากนั ด้วยปากต่อปากสืบมาเป็ นเวลาช้านาน แต่ต่อมาอาจใช้การเขยี นขนึ้ ตามเค้าเดมิ ท่ีเคยเล่าด้วยปากเปล่า 3. ไม่ปรากฏว่าผู้เล่าดงั้ เดมิ เป็ นใคร อ้างแต่ว่าเป็ นของเก่า

ประเภทนิทานพนื้ บ้าน นิยมแบ่งตามรูปแบบของนิทาน ดงั นี้

1. เทพนิยาย เป็ นนิทานท่ีแพร่หลายมากท่สี ุด ลักษณะท่สี าคัญของเทพนิยาย คอื ตวั ละครจะต้องผจญภัย มีของวเิ ศษ หรือมีปาฏหิ าริย์มากมาย ตัวละครมักเป็ นเจ้าหญงิ เจ้าชาย 2. นิทานชวี ิต เป็ นนิทานท่ีเช่ือว่าเป็ นความจริง 3. นิทานวีรบุรุษ เป็ นนิทานท่ีกล่าวถงึ พฤตกิ รรมท่ีเป็ นวรี บุรุษของท้องถ่นิ โดยเชดิ ชูในเร่ืองความกล้าหาญ ความสามารถในการปกครองบ้านเมือง 4. นิทานประจาถ่นิ เป็ นนิทานท่ีเก่ียวข้องกับช่ือสถานท่ี มักกล่าวถงึ ประวัตคิ วาม เป็ นมาของสถานท่ี ความเช่ือ เร่ืองลกึ ลับ ขนบธรรมเนียมประเพณี ฯลฯ

5. นิทานอธิบายเหตุ เป็ นนิทานท่ีพยายามอธบิ ายส่งิ ท่มี นุษย์สงสัยและหาคาตอบ ไม่ได้ 6. ตานานและเทวปกรณ์ เป็ นเร่ืองท่เี ก่ียวกับความเช่ือทางศาสนาและพธิ ีกรรมใน สมัยโบราณ 7. นิทานสัตว์ เป็ นนิทานท่ีมีสัตว์เป็ นตวั เอก และเป็ นตวั จาลองพฤตกิ รรมของมนุษย์ 8. นิทานมุขตลก เป็ นเร่ืองตลกเพ่อื ความสนุกสนานและได้แง่คดิ 9. นิทานคติ เป็ นนิทานท่ีมีจุดมุ่งหมายเพ่ือถ่ายทอดคาสอน เช่น การทาดี 10. นิทานเข้าแบบ เป็ นนิทานท่ีมีแบบสร้างพเิ ศษ เช่น สามารถเล่าต่อกันเป็ นลูกโซ่

ตวั ละครในนิทานพนื้ บ้าน

ตัวละคร อาจเป็ นเทวดา ผี มนุษย์ หรือสัตว์กไ็ ด้ จุดมุ่งหมายของตวั ละคร คือ ต้องการให้แง่คดิ แก่ผู้ฟังในส่ิงดแี ละไม่ดี

นิทานพนื้ บ้านไทยในท้องถ่นิ ต่างๆ

1. นิทานภาคเหนือ เป็ นนิทานท่ีเล่าเก่ียวกับ ความเป็ นมาของสถานท่ที ่ีเก่ียวข้องกบั พระพุทธศาสนา พระพุทธเจ้า หรือสถานท่ีท่ีเก่ียวกับพุทธประวัติ

2. นิทานภาคตะวนั ออกเฉียงเหนือ เป็ นเร่ืองเก่ียวกับความแห้งแล้ง การขอฝน และบทบาทของแถนท่ีชาวอีสาน เช่ือถือว่าเป็ นเทวดาท่ีมีอานาจเหนือชีวติ มนุษย์ อาทิ นิทานเร่ืองพญาคันคาก (คางคก) ซ่งึ มีความสัมพนั ธ์กับประเพณีจุดบงั้ ไฟขอฝน ของชาวอีสานด้วยว่าเป็ นการจุด บูชาแถน แถนจะได้ช่วยให้ฝนตก

3. นิทานภาคกลาง เป็ นเร่ืองอธบิ ายท่ีมาหรือตานาน สถานท่ตี ่างๆ อาทิ ตานานพระปฐมเจดีย์ เป็ นต้น นิทานภาคตะวันออก เป็ นเร่ืองอธบิ ายลักษณะ ท่ีมาของเกาะ แก่งต่างๆ อาทิ เร่ืองตาม่องล่าย ท่ีอธบิ ายท่ีมาของช่ือเกาะต่างๆในจงั หวัดชลบุรี จันทบุรี เพชรบุรี และประจวบคีรีขันธ์ ว่ามีท่ีมาอย่างไร

4. นิทานภาคใต้ เป็ นเร่ืองท่กี ล่าวถงึ ท่มี าของภเู ขา เกาะ และชายหาดต่างๆ อาทิ เกาะหนู เกาะแมว เจ้าแม่ลมิ้ กอเหน่ียว

นิทานทานพนื้ บ้านได้มีการบันทกึ ชีวติ ความคดิ ความเช่ือ และขนบธรรมเนียมประเพณี ของคนในท้องถ่นิ ต่างๆ ซ่งึ มลี ักษณะเฉพาะ ของถ่นิ นัน้ ๆ แต่กม็ ีนิทานบางเร่ืองท่ีทุกท้องถ่นิ นิยมชมชอบเหมือนๆกัน รู้จักเหมือนกัน อาทิ สังข์ทอง ปลาบู่ทอง นางสบิ สอง พระรถ-เมรี เป็ นต้น

นิทานไทยเร่ือง สังข์ทอง

บทละครนอกเร่ืองสังข์ทอง เป็ นบทพระราชนิพนธ์ใน พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธเลศิ หล้านภาลัย

นิทานสังข์ทองมีสานวนท้องถ่นิ ต่างๆมากมาย เพราะมีความแพร่ หมายมานานแล้ วในรูปแบบนิทานมุขปาฐะ ท่ีถ่ายทอดกันแบบปากต่อปาก ซ่งึ บางท้องถ่นิ กเ็ ช่ือว่า เร่ืองสังข์ทองเป็ นเร่ืองท่ีเกดิ ขนึ้ จริงในท้องถ่นิ ของตนด้วย

ส่วนสังข์ทองท่ถี ่ายทอดเป็ นวรรณกรรมลายลักษณ์อกั ษร ก็มีเป็ นจานวนมากเช่นกัน เพราะมีท่วั ทกุ ภาคของประเทศไทย

สังข์ทองภาคกลาง มี สังข์ทองกลอนสวด สังข์ทองคาฉันท์ และ บทละครนอกเร่ืองสังข์ทอง

สังข์ทองในภาคเหนือ มี ชาดกเร่ืองสุวณั ณะหอยสังข์ และ ค่าวซอเร่ืองสุวณั ณะหอยสังข์

สังข์ทองในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มี ชาดกเร่ืองสุวัณณะสังข์กุมาร

สังข์ทองในภาคใต้ มี สังข์ทองคากาพย์

สาระสาคัญของเร่ืองสังข์ทอง การท่ีพระเอกซ่อนตวั อย่ใู นรูปท่ีอัปลักษณ์ หรือท้าวก่ากาดาท่ีซ่อนรูป ทองไว้ใต้ผวิ ดานัน้ กวีท่ีผูกเร่ืองมีจุดมุ่งหมายท่ีจะส่ือความหมายให้ผู้อ่านรู้ว่า การดูผู้คนจากรูปลักษณ์ภายนอกนัน้ เราจะกาหนดว่าใครเป็ นคนดหี รือไม่ดี ไม่ได้ จะต้องมองให้ลกึ ซงึ้ ถงึ ภายใน เพราะน่ันคือความรู้ความสามารถและ จติ ใจท่ดี ีงาม รูปทองท่ีซ่อนอย่ภู ายในกค็ ือคุณงามความดีของแต่ละคน จะดูกันผิวเผินไม่ได้ต้องใช้เวลาในการพจิ ารณา

นิทานเร่ืองสังข์ทอง กับ คนไทย - ทาให้เกดิ สานวนว่า “เงาะถอดรูป” ซ่งึ หมายถงึ การเปล่ียนแปลง รูปลักษณ์ท่ีไม่น่าดใู ห้งดงามขนึ้ ทันที - ทาให้มีจติ รกรรมฝาผนัง (วหิ ารลายคา วัดพระสิงห์ เชียงใหม่) - ทาให้มีเพลงกล่อมเดก็ ภาคใต้ (ตอนนางยกั ษ์ตามพระสังข์) - ทาให้เกดิ ปริศนาคาทาย (ภาคใต้)

เร่ืองย่อสังข์ทอง



นิทานบางเร่ืองท่มี ีลักษณะคล้ายๆกับเร่ืองสังข์ทอง อาทิ เร่ืองก่ากาดา ซ่งึ เป็ นเร่ืองท่แี พร่หลายอย่ใู นภาคเหนือและ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

นิทานพนื้ บ้านเร่ืองอ่นื ๆ

ผาแดงนางไอ่

เจ้าแม่ลิม้ กอเหน่ียว

ตาม่องล่าย

พญาคันคาก



ความสาคญั ของนิทานพนื้ บ้าน

1. ให้ความเพลิดเพลินไปตามจนิ ตนาการ ซ่งึ มีความมหศั จรรย์ต่างๆ ท่เี ราทาไม่ได้ในชวี ติ จริง

2. ให้กาลังใจในการดาเนินชีวติ เพราะตวั เอกในนิทานหลาย เร่ืองมักประสบความทกุ ข์ยากได้เป็ นอย่างดี

3. ให้คาอธิบายเก่ียวกับปรากฏการณ์ธรรมชาตหิ รือท่มี าของสถานท่ี และส่ิงต่างๆในท้องถ่นิ ทาให้เรารู้เก่ียวกับธรรมชาตริ อบตวั ได้ สนุกสนานมากขนึ้ ท่สี าคญั คือทาให้เกดิ ความเข้ใจและผูกพันกับ ท้องถ่นิ เหน็ คุณค่าและความสาคัญของท้องถ่นิ ตน และก่อให้เกิด ความภาคภมู ใิ จในท้องถ่นิ ตนด้วย

4. ให้ความสาคัญแก่วีรบรุ ุษประจาถ่นิ หรือประจาชาติ ก่อให้เกิดความภาคภมู ิใจในความเป็ นคนไทย

5. ให้ข้อคดิ และคตใิ นการดาเนินชีวิต เพราะนิทานส่วนใหญ่ จะสอนเร่ืองกฎแห่งกรรม คือ ทาดไี ด้ดี ทาช่ัวได้ช่ัว

แบบทดสอบ

1.ข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเก่ียวกับนิทานพนื้ บ้าน 1.เป็ นเร่ืองเล่าสืบต่อกันมา 2.นิทานพนื้ บ้านเป็ นลขิ สทิ ธ์ิของท้องถ่นิ 3.นิทานพนื้ บ้านบางเร่ืองเล่าความเป็ นมาของสถานท่ี 4.นิทานพนื้ บ้านบางเร่ืองแพร่หลายไปทุกภาคของ ประเทศไทย

2.ข้อใดจับคู่ผดิ 1.เขาอกทะลุ - ภาคใต้ 2.เกาะหนูเกาะแมว - ภาคใต้ 3.พญากง พญาพาน - ภาคกลาง 4.เจ้าแม่ลิม้ กอเหน่ียว - ภาคกลาง

3.นิทานพนื้ บ้านเก่ียวกับกาเนิดดาวลูกไก่ให้คตคิ าสอน เร่ืองอะไร 1.ความกตญั ญู 2.ความไม่ประมาท 3.ความขยนั หม่ันเพยี ร 4.ความประหยดั อดออม

4.ข้อใดไม่ใช่ความสาคัญของนิทานพนื้ บ้าน 1.ให้ข้อคดิ คตใิ นการทางาน 2.ให้ความสนุกสนานเพลิดเพลิน 3.ให้ข้อเทจ็ จริงเก่ยี วกับปรากฏการณ์ธรรมชาติ 4.ให้ความสาคญั แก่วีรบรุ ุษประจาถ่นิ หรือประจาชาติ

5.ข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเก่ียวกับคาว่า “คาผีห้ ลี”้ 1.เป็ นช่ือของแมว 2.พระพุทธเจ้าเป็ นผู้ตงั้ ช่ือนี้ 3.ปรากฏในนิทานพนื้ บ้านภาคเหนือ 4.มีความหมายว่าทองคาท่สี วยงามน่ารัก

6.ข้อใดกล่าวถูกต้องเก่ียวกับ “พญาคันคาก” 1.พญาคันคากรบแพ้เทวดา 2.เป็ นนิทานพนื้ บ้านภาคใต้ 3.พญาคันคาก หมายถงึ ควาย 4.สัมพันธ์กบั ประเพณีจุดบงั้ ไฟขอฝน

7.ข้อใดไม่ถกู ต้องเก่ียวกับนิทานเร่ืองตาม่องล่าย 1.ตาม่องล่ายและยายราพงึ กลายเป็ นทะเล 2.เป็ นนิทานอธิบายช่ือภเู ขา เกาะ และแหลม 3.ลูกสาวตาม่องล่ายถกู ฉีกกลายเป็ นเกาะนมสาว 4.ตาม่องล่ายกบั ยายราพงึ ทะเลาะกันเพราะตกลงกัน ไม่ได้ว่าจะยกลูกสาวให้ใคร

8.ข้อใดกล่าวถกู ต้องเก่ียวกับเร่ืองเจ้าแม่ลิม้ กอเหน่ียว 1.ลิม้ กอเหน่ียวผูกคอตาย 2.แปลจากนิทานโบราณของจนี 3.ลิม้ กอเหน่ียวสาปไม่ให้พ่ชี ายสร้างวัดสาเร็จ 4.ลิม้ กอเหน่ียวเดนิ ทางจากจีนมาตามหาพ่ชี ายท่สี งขลา

9.ข้อใดกล่าวไม่ถูกต้องเก่ยี วกับเร่ืองสังข์ทอง 1.มีทงั้ นิทานมุขปาฐะและลายลักษณ์อักษร 2.เร่ืองสังข์ทองของชัยภมู ิเป็ นตานานเมืองชัยภมู ิ 3.สังข์ทองของจังหวดั อุตรดติ ถ์อธิบายความเป็ นมาของ เมืองโบราณทุ่งยงั้ 4.ท่มี าของเร่ืองสังข์ทองในภมู ิภาคต่างๆ คือ บทพระราชนิพนธ์ในรัชกาลท่ี 2