“สุขมี ั่น สู่ขวญั วันเกิด แบบไทย วถิ ีใหม่ New Normal” พิมลจริ า จันทรส์ ะอาด1 _________________________________________________________________________ บทคัดยอ่ บทความนี้จัดทำขึ้นเพื่อศึกษาข้อมูลวฒั นธรรมและประเพณี “สุขีมั่น สู่ขวัญวันเกิด” ซึ่งเป็น กิจกรรมที่สำคัญอีกกิจกรรมของมหาวิทยาลัยขอนแก่น และเพื่อสืบสาน อนุรักษ์ วัฒนธรรม และประเพณไี ทย ในชว่ งสถานการณ์โควดิ -19 โดยศึกษาจากขอ้ มลู จากเอกสารทีเ่ กย่ี วข้อง การสืบสาน อนุรักษ์วัฒนธรรมและประเพณีไทย มีความสำคัญเป็นอย่างมาก ซึ่งเป็นวิถีชีวิต ของชายพุทธที่สืบทอดกันมาอย่างช้านาน สุขีมั่น สู่ขวัญวันเกิด ถือเป็นอีกหนึ่งประเพณีที่คนไทย ใหค้ วามสำคญั เน่ืองจาก สุขีม่นั สขู่ วญั วันเกิด เป็นการแสดงให้เห็นถึงการเลื่อมใส การสร้างบุญบารมี เพื่อสิริมงคล และตระหนักถึงความสำคัญของวันสำคัญในชีวิต เนื่องจากเป็นการวนมาบรรจบกัน ของรอบอายุ จงึ ทำให้ในปัจจบุ นั คนเราสืบทอดการทำบญุ สู่ขวัญวันเกิดมาจนถงึ ปจั จบุ ัน คำสำคัญ : สุขมี นั่ สขู่ วัญวนั เกดิ แบบไทย วิถใี หม่ New Normal 1นักศึกษาฝึกประสบการณ์วิชาชีพ หลักสูตรศิลปศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทยเพื่อการสื่อสาร คณะมนุษยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ราชภฏั อดุ รธานี
บทนำ วัฒนธรรมและประเพณีไทย เป็นสิ่งที่แสดงความเป็นชาติให้ปรากฏชัดเจนขึ้น ประเทศไทย มีวัฒนธรรมท่โี ดดเด่นทำให้คนไทย แตกตา่ งจากชาติอื่น ๆ มีเอกลักษณป์ ระจำชาติท่ีเห็นได้จากภาษา ที่ใช้ อุปนิสัยใจคอ ความรู้สึกนึกคิดตลอดจนการ แสดงออกที่นุ่มนวล อันมีผลมาจากสังคมไทยที่เปน็ สังคมแบบประเพณีนำ และเป็นสังคมเกษตรกรรม เนื่องจากประชากรส่วนใหญ่ใช้ชีวิตอยู่ในชนบท สภาพของสิ่งแวดล้อมที่ดี กล่อมเกลาจิตใจมีความโอบอ้อมอารี มีน้ำใจเอื้อเฟื้อ เกื้อกูลซึ่งกันและกัน ตลอดมา ในปจั จบุ ันการจดั กจิ กรรมตา่ ง ๆ ท่เี ก่ยี วกับประเพณีวฒั นธรรมในโอกาสต่าง ๆ จะมีบคุ ลากร ของหน่วยงาน รวมประถึงประชาชนทั่วไปเข้ารว่ มกิจกรรมเป็นจำนวนมากเพื่อเป็นการสร้างความรกั ความสามคั คใี นหมูค่ ณะ รวมไปถึงการสรา้ งขวัญและกำลังใจในการทำงาน ในปัจจุบันด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด -19 และมาตรการการเฝ้าระวัง ต่าง ๆ ของรัฐบาลในการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคดังกล่าว ส่งผลกระทบต่อการจัดกิจกรรม ต่าง ๆ อย่างมาก แต่เพื่อให้กิจกรรมยังคงดำเนินต่อไป และเพื่อไม่ให้วฒั นธรรมประเพณีเลือนหายไป การจัดงานต้องปฏิบัติตามมาตรการอย่างเคร่งครัด การจัดกิจกรรม สุขีมั่น สู่ขวัญวันเกิดนั้น ก็มีความสำคัญเช่น ทั้งยังเป็นการส่งเสริมด้านศาสนาและประเพณี และเป็นการแสดงความรัก ตอ่ เพื่อนมนุษย์ดว้ ยกัน และให้ทกุ คนสามารถเข้ารว่ มกิจกรรมไดอ้ ย่างปลอดภัยหา่ งไกลจากโรคตดิ ต่อ
วันครบรอบวันเกิด เป็นวันสำคัญในชีวิต โดยเฉพาะชาวพุทธนั้น นิยมทำบุญวันเกิด เพื่อเป็นสิริมงคลกับตัวเองมายาวนาน การทำบุญวันเกิดเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่สมัยพระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 เมื่อครั้งยังผนวชอยู่ โดยทรงมีพระราชดำริว่า การที่คนเรามีอายุ วนมาบรรจบครบรอบอีกครั้ง โดยไม่ตายไปเสียก่อน ถือเป็นลาภอันประเสริฐ จึงควรยินดี และ บำเพ็ญกุศล ที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น จึงทำให้เกิดการทำบุญวันเกิดที่เรียกว่า “เฉลิมพระชนมพรรษา” ขน้ึ โดยมีการสวดมนตเ์ ลีย้ งพระจำนวน 10 รูป และถวายสง่ิ ของแก่พระสงฆ์ สืบทอดต่อเนอ่ื งมาจนถงึ ปัจจุบนั การทำบุญวันเกิดสามารถปฏิบัติได้หลายวธิ ี ไดแ้ ก่ 1. ตักบาตรพระสงฆ์ จำนวนก่ีรูปกไ็ ด้ แต่นยิ มเท่าอายขุ องผู้เกดิ หรือเปน็ เลขมงคล เชน่ 9 รปู 2. บำเพ็ญอุทศิ ส่วนกุศลใหบ้ รรพบุรษุ 3. ทำบุญ สวดมนต์ เลี้ยงพระ ฟังพระธรรมเทศนา 4. ถวายสังฆทานแกพ่ ระสงฆ์ 5. ทำทานตอ่ คนและสัตว์ เช่น ปล่อยนก ปลอ่ ยเต่า หรอื บริจาคเงินบำรงุ โรงพยาบาล สถานสงเคราะห์ บรจิ าคเลือด เป็นต้น 6. รักษาศีล น่งั สมาธิ กนิ มังสวริ ตั ิ 7. กราบขอพรผู้ใหญ่ โดยเฉพาะ พอ่ แม่ ทใ่ี ห้กำเนดิ 8. บำเพญ็ ประโยชน์ตอ่ ผู้อน่ื ด้วยความเตม็ ใจ 2สังคมไทยนิยมการทำบุญบริจาคทานมาก คงได้รับอิทธิพลจากพุทธศาสนาที่สอนให้รู้จัก เสียสละ ให้ทาน สอนให้เชื่อเรื่องกฎแห่งกรรมและสังสารวัฏ คือ การเวียนว่ายตายเกิด ถ้าได้ทำบุญ เป็นคุณงามความดีสะสมไว้แล้วจะส่งผลดีต่อการไปเกิดในภพหน้าชาติหน้า ยิ่งเป็นผู้สูงอายุแล้ว ในแต่ละวันจะคิดแต่ในเร่ืองการท าบุญสุนทานเท่านั้น และได้กล่าวถึงประเพณีต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับ การทำบุญ ยกตัวอย่างเชน่ ประเพณกี ารทำบุญตกั บาตรในวนั สำคญั ของชาติและศาสนา เชน่ วนั เฉลมิ พระชนมพรรษา วันพืชมงคล วันปิยมหาราช วันขึ้นปีใหม่ เป็นต้น และในวันสำคัญของศาสนา เช่น วันวิสาขบูชา วันเข้าพรรษา เป็นต้น ทางราชการหยุดราชการ เป็นการเปิดโอกาสให้ประชาชน ได้ทำบุญตักบาตรที่วดั หรือที่บ้าน หรือที่ทางการจัดไว้อย่างพร้อมเพรียงกัน การได้ไปทำบุญตักบาตร ในวันสำคญั ดังกล่าว เป็นความอบอุ่นและสบายใจของคนไทยอย่างหน่ึง เพราะถือว่าเป็นโอกาสดีทีไ่ ด้ บำเพญ็ คณุ งามความบำเพญ็ คณุ งาม ความจรรโลงพทุ ธศาสนาที่ตวั เองศรัทธาเลอื่ มใส 2 Sirinanmongkol. การทำบญุ วันเกดิ . จาก https://www.sirinanmongkol.com/2018/09/05/
มหาวิทยาลัยขอนแก่น ร่วมกับศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น ได้จัดกิจกรรม สร้างเสริมขวัญกำลังบุคลากรผสานแนวคิดความสร้างสรรค์แนวอนุรักษ์และร่วมสมัย ซึ่งตรงกับคำที่ ดร.ณรงค์ชัย อัครเศรณี นายกสภามหาวิทยาลัยขอนแก่น ให้มาว่า \"ร่วมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรม อันงดงาม แม้ในยามโควิดกับกิจกรรม \"สุขีมั่นสู่ขวัญวันเกิด\" ภายในงานมีตามมาตรการป้องกันและ ควบคุมการแพร่ระบาดของโรค Covid – 19 ของกระทรวงสาธารณสุขอำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น อาทิ การสวมหน้ากากอนามยั หน้ากากผ้า ลงทะเบียนเขา้ งาน ภาพท่ี 1 : จากเพจศนู ยศ์ ลิ ปวฒั นธรรมมหาวิทยาลยั ขอนแกน่ ภาพท่ี 2 : จากเพจศนู ยศ์ ลิ ปวัฒนธรรมมหาวิทยาลยั ขอนแกน่ สำหรับกิจกรรมสุขีมั่นสู่ขวัญวันเกิด เป็นโครงการทำบุญวันคล้ายวันเกิดของบุคลากร ของมหาวิทยาลัย โดยกิจกรรมจะจัดขึ้นทุกเดือน เพื่อเป็นการส่งเสริม สืบสานประเพณี รวมท้ัง การปลูกฝังให้ร่วมกันอนุรักษ์ เผยแพร่ขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม และเพื่อเป็นการสร้างขวัญ และกำลังใจแก่บุคลากร ซึ่งเป็นการนำไปสู่ขวัญและกำลังใจในการปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ และเกดิ ความสุขภายในองคก์ ร ภาพที่ 3,4 : จากเพจศนู ยศ์ ลิ ปวัฒนธรรมมหาวทิ ยาลยั ขอนแก่น
ทั้งนี้กิจกรรม “สุขีมั่น สู่ขวัญวันเกิด” จัดขึ้น ณ บริเวณคุ้มศิลปวัฒนธรรม ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น เป็นกิจกรรมที่จัดขึ้นในสัปดาห์สุดทายของทุกเดือน โดย จุดเริ่มต้นของโครงการจะใช้โอกาส \"วันเกิด\" ซึ่งเป็นช่วงเวลาพิเศษ เพื่อให้บุคลากรของมหาวิทยาลัย ได้เข้าร่วมกิจกรรม กิจกรรมในแต่ละครั้งยังผสานความคิดสร้างสรรค์ในรูปแบบร่วมสมัย โดยมี กิจกรรมสร้างสรรค์ที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น การฟังพระธรรมเทศนา การเวียนเทียนมงคลวันเกิด การทำกระทงบก พธิ ีบายศรีสู่ขวญั การแสดงศิลปวฒั นธรรมพืน้ บ้าน การแสดงหมอลำกลอน เป็นต้น กิจกรรมนี้ยังมีการบายศรีสู่ขวัญ เป็นประเพณีอย่างหนึ่งของคนไทย และคนลาว ด้วยความ เชื่อที่ว่า ทุกคนเกิดมาพร้อมกับสิ่งนามธรรมอย่างหนึ่งที่เรียกกันว่า “ขวัญ” ซึ่งมีหน้าที่รักษา ประคับประคองชีวิตและติดตามเจ้าของไปทุกหนแห่ง การทำพิธีสู่ขวัญจึงเป็นการเชิญขวัญที่หนี หายไปให้เข้ามาอยู่กับตัว และเชื่อว่าเป็นการส่งเสริมพลังใจให้เข้มแข็ง มีสติและไม่ประมาท การผูกข้อต่อแขน เป็นการแสดงถึงการอวยพรให้แก่กัน ซึ่งการผูกข้อต่อแขนก็เป็นส่วนหนึ่งใน พธิ กี รรมตา่ ง ๆ ของชาวอีสาน การตกั บาตรดอกไม้ ซง่ึ เป็นประเพณีเดมิ ของชาวพระพุทธบาทท่ีปฏิบัติ กันมาเนิ่นนาน มีการเชื่อมโยงอ้างอิงไปถึงสมัยพุทธกาลตามพุทธ ในที่นี้กิจกรรมดังกล่าว มีการตักบตราดอกไม้ เพื่อเป็นการสร้างขวัญกำลังใจและเป็นสิริมงคลต่อชีวิต, เวียนเทียน การเวียนเทียน คือการเดินเวียนรอบปูชนียสถานสำคัญ เช่น อุโบสถ วิหาร หรือพระพุทธรูป เพอ่ื ระลกึ ถึงคุณของพระรตั นตรยั ในวันสำคัญตา่ งๆ โดยใชเ้ ทียนธปู และดอกไม้เป็นเครื่องสักการะบูชา ถือไว้ในมือแล้วเดินเวียน 3 รอบกิจกรรมในที่นี้จัดในช่วงเวลากลางคืน เพื่อเสริมสิริมงคลให้ตนเอง นอกจากน้ันยงั มีการรับศีลรบั พรจากพระคุณเจ้า การเปา่ เคก้ วันเกิดเป็นการผสมผสานวฒั นธรรมแบบ ร่วมสมัย เพื่อให้บุคลาร่วมกันอธิษฐานขอพร การร่วมทำกระทงบกเพื่อเป็นพุทธบูชา ชมการแสดง ต่าง ๆ การรับของที่ระลึกสุดพิเศษ บริการชุดไทยพร้อมถ่ายรูปฟรี รับประทานอาหารว่าง กิจกรรมอ่นื ๆ เปน็ ต้น ภาพที่ 5 : จากเพจศนู ยศ์ ิลปวฒั นธรรมมหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่
ภาพที่ 6 : จากเพจศูนยศ์ ิลปวฒั นธรรมมหาวิทยาลยั ขอนแกน่ สุดท้ายนี้กิจกรรม สุขีมั่นสู่ขวัญวันเกิดได้ที่ได้จัดขึ้น เป็นสิ่งกระตุ้นและชักชวนให้บุคลากร รว่ มทำกิจกรรมทำบุญ รวมทั้งปลกู ฝงั ให้ร่วมกันอนุรกั ษ์และเผยแพร่ขนบธรรมเนียมประเพณีอันดีงาม อย่างไรก็ตามการทำบุญไม่ควรจำกัดเฉพาะการทำบญุ ในวันเกิดเท่านั้นเพราะหากรอการทำบุญในวัน เกิดเพยี งอย่างเดยี วกค็ งทำไดแ้ คป่ ลี ะคร้ัง
บรรณานกุ รม การเวียนเทียน. สบื คน้ เมื่อ 6 มกราคม 2565, จาก https://www.sanook.com/horoscope/26117/ การทำบุญวันเกดิ . สืบค้นเม่ือ 26 ธันวาคม 2564, จาก https://www.sirinanmongkol.com/2018/09/05/ คณู โทขันธ์. พทุ ธศาสนากบั สังคมและวัฒนธรรมไทย. พิมพค์ ร้ังที่ 1. (กรงุ เทพมหานคร : โอเดยี นสโตร์, 2545) น.ณ ปากน้ำ (นามแฝง). (2525). ประเพณีไทยต่าง ๆ. กรุงเทพฯ: O.S. Printing House Co., LTD มข. ร่วมอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมอันงดงาม แม้ในยามโควิดฯ . สืบค้นเมื่อ 29 ธันวาคม 2564, จาก https://cac.kku.ac.th/ สำนกั วทิ ยบริการและเทคโนโลยีสารสนเทศ. ประเพณีตักบาตรดอกไม้(ออนไลน์). สบื ค้น เมอื่ 6 มกราคม 2565, จาก http://library.tru.ac.th/aritc- tru/index.php/inlocal/inlop-5/lpcul-2/302-lpcul03.html
Search
Read the Text Version
- 1 - 7
Pages: