การสรา งตัวละคร NPC ของกจิ กรรมภายในมหาวทิ ยาลัยในโลกเสมอื น Creating Realistic Non Player Characters of Campus Activities in Virtual World
การสรางตัวละคร NPC ของกิจกรรมภายในมหาวิทยาลัยในโลกเสมอื น Creating Realistic Non Player Characters of Campus Activities in Virtual World ศภุ วชิ ญ แพฟน การคน ควา อสิ ระเปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลกั สตู ร วิทยาศาสตรมหาบัณฑติ สาขาวิชาเทคโนโลยสี ารสนเทศและการจัดการ มหาวทิ ยาลยั กรุงเทพ ปการศกึ ษา 2558
©2559 ศุภวิชญ แพฟน สงวนลิขสทิ ธ์ิ
ศภุ วชิ ญ แพฟน . ปรญิ ญาวิทยาศาสตรมหาบณั ฑิต สาขาวชิ าเทคโนโลยสี ารสนเทศและ การจัดการ, พฤศจกิ ายน 2559, บณั ฑติ วิทยาลยั มหาวทิ ยาลยั กรุงเทพ งานวิจยั การสรา งตวั ละคร NPC ของกจิ กรรมภายในมหาวทิ ยาลยั ในโลกเสมือน (63 หนา) อาจารยท ี่ปรึกษา: ผชู วยศาสตราจารย ดร.วรวฒั น เชิญสวสั ด์ิ บทคดั ยอ ในปจจุบันนี้เทคโนโลยีโลกเสมอื นท่สี ามารถใหผ คู นเขาไปใชง านไดม ีหลากหลาย ทาง มหาวิทยาลยั กรงุ เทพไดม กี ารจดั ทาํ โลกเสมอื นขนึ้ ในแพตฟอรม Second Life แตย ังขาดบรรยากาศ และผคู นตา ง ๆ ทย่ี ังไมไดถูกใสไ วทําใหขาดความสมจรงิ ทางผูจดั ทําจงึ ไดน ําเสนอที่จะใช Non- Player Character (NPC) ในการสรางผคู นและบรรยากาศตา ง ๆ มาใสไ วใ นโลกเสมือน โดยใช โปรแกรมตาง ๆ ดังน้ี Opensim Imprudence Firestorm โดยไดจัดทําผูคนภายในโลกเสมือนใน ลกั ษณะตาง ๆ เชน นกั ศึกษา อาจารย พนักงานทําความสะอาด บุคคลภายนอกที่เขามาเย่ยี มชม และ นกั กฬี า โดยตอบโจทยข องทางมหาวทิ ยาลยั เกีย่ วกบั การนําเทคโนโลยที มี่ อี ยมู าใชเพ่ือใหเกิดประโยชน สูงสดุ ซึ่งเปน การประชาสัมพนั ธิ์มหาวิทยาลยั ใหเ ปน ทรี่ จู ักเพิ่มมากขึน้ ผจู ัดทาํ โครงงานไดจัดทําและตอ ยอดตวั ละครในรปู แบบตา ง ๆ ของมหาวทิ ยาลัยกรงุ เทพ (วิทยาเขตกลว ยนาํ้ ไท) เพ่ือบุคคลทส่ี นใจจะ สรางตัวละครจาํ ลองหรือคดิ คนปญ ญาประดิษฐแ ละโครงงานน้ถี ือไดวาเปน โครงงานท่ีมีความทาทาย และสรางสรรคมากอีกหนึง่ โครงงาน คําสาํ คัญ: โลกเสมือน, ตวั ละครจําลอง, ปญญาประดิษฐ
Paefuen, S. M.S. (Information Technology and Management), November 2016, Graduate School, Bangkok University. Creating Realistic Non Player Characters of Campus Activities in Virtual World (63 pp.) Advisor: Asst.Prof.Worawat Choensawat, Ph.D. ABSTRACT Nowadays, there are various kinds of virtual reality technologies. Bangkok University was applying those technologies in creating a virtual world of the university bases on Second Life platform. However, the university’s virtual world that depends on 3D models alone was a lack of real atmosphere. This research aims at creating a realistic university atmosphere by using Non-Player Character (NPC). The NPC consists of student, instructor, staff and sportsmen and guest. The benefit of this work is promoting the university (city campus) to the public. Keywords: Virtual World, NPC, AI
ฉ กิตตกิ รรมประกาศ การคน ควาอิสระฉบับนส้ี าํ เรจ็ ไดเปนที่เรียบรอยเนือ่ งจากไดรบั ความชว ยเหลือจาก ผชู ว ยศาสตราจารย ดร.วรวัฒน เชญิ สวสั ด์ิ อาจารยท ่ปี รึกษาการคนควา อิสระ และ ผูช วยศาสตราจารย ดร.ก่งิ กาญจน สขุ คณาภิบาล เปน อยา งมากที่ใหค วามรตู ลอดการทาํ งาน ขอบคุณ คณุ เบยี ร ฟงุ เกียรติ ท่คี อยใหค าํ ปรึกษาในการทาํ งานเกีย่ วกบั ตวั โปรแกรมทงั้ หมดจึง ทาํ ใหก ารคน ควาอิสระเกดิ ขน้ึ ได และคอยแนะนําเทคนิคในการแกไขปญ หาอีกดว ย ศภุ วชิ ญ แพฟน
สารบญั ช บทคดั ยอภาษาไทย หนา บทคดั ยอภาษาอังกฤษ ง กติ ตกิ รรมประกาศ จ สารบญั ตาราง ฉ สารบัญภาพ ฌ บทท่ี 1 บทนํา ญ 1.1 ความเปน มาของโครงงาน 1 1.2 วัตถุประสงคของโครงงาน 1 1.3 ประโยชนท ่ีคาดวาจะไดรับจากโครงงาน 2 1.4 เปาหมายและขอบเขตของโครงงาน 2 1.5 เคร่ืองมือท่ีใชในการพฒั นาโครงงาน 2 1.6 ผลลัพธท ่ีคาดวาจะไดร ับจากโครงงาน 3 1.7 ระยะเวลาในการดําเนนิ การตลอดโครงงาน 4 บทท่ี 2 วรรณกรรมและงานวิจัยทเ่ี กี่ยวขอ ง 2.1 ตัวละคร Non Player Character 5 2.2 กรอบแนวคิดการพัฒนา 7 2.3 ไฟลขอมูลบนั ทึกการเคลื่อนไหว 8 2.4 ไฟล BVH (Bio Vision Hierarchical) 10 2.5 โปรแกรม BVHacker 12 2.6 เครอ่ื งมือและโปรแกรมท่ีใชในการพัฒนา 16 บทที่ 3 วธิ ีดําเนินการวจิ ยั 3.1 การออกแบบตวั ละครภายในโลกเสมือนของมหาวทิ ยาลัยกรงุ เทพ 19 3.2 ขัน้ ตอนการสราง NPC 21 3.3 แบบสอบถาม 34 บทที่ 4 ผลการดาํ เนินงาน บทวิเคราะหข อมูล 4.1 ผลการสรา ง NPC 35 4.2 ผลการวิเคราะหข อมลู NPC 35 4.3 ผลการประเมนิ 38
สารบญั (ตอ) ซ บทที่ 5 สรปุ ผล หนา 5.1 สรปุ ผลการดาํ เนินงาน 5.2 อภิปลายผล 39 5.3 ปญ หาและอุปสรรค 39 5.4 แนวทางการแกไ ข 39 5.5 การพฒั นาระบบงานในอนาคต 40 40 บรรณานุกรม 41 ภาคผนวก ก หนงั สอื ยินยอมเขารว มการวิจยั 43 ภาคผนวก ข วิธตี ดิ ตั้งโปรแกรม Easy PHP และการต้ังคาฐานขอมลู 45 ภาคผนวก ค วธิ ตี ดิ ตัง้ โปรแกรม Firestorm 55 ภาคผนวก ง แบบสอบถามและแบบทดสอบความพงึ พอใจ 59 ประวตั ิผเู ขยี น 64 เอกสารขอตกลงวา ดว ยการอนญุ าตใหใชสิทธิใ์ นรายงานการคน ควา อสิ ระ
สารบญั ตาราง ฌ ตารางท่ี 1.1: ตารางระยะเวลาการดําเนนิ การ หนา ตารางท่ี 2.1: ตารางเปรียบเทียบโปรแกรม Firestorm และ Imprudence 4 18
ญ สารบัญภาพ หนา ภาพที่ 2.1: ตัวอยา งการนําขอมูลไฟลบนั ทึกการเคลือ่ นไหวไปใชง านโดยการสรางตัวละคร 5 ภาพที่ 2.2: ภาพกรอบแนวคิดการพัฒนา 8 ภาพที่ 2.3: ตวั อยา งโครงกระดูกจากไฟล BVH เปดโดยโปรแกรม BVHacker 9 ภาพที่ 2.4: ภาพตัวอยา งไฟลบันทกึ การเคล่ือนไหวในรูปแบบของ Marker 9 ภาพที่ 2.5: โครงสรางช้ินสว นตา ง ๆ ของโครงกระดกู ไฟล BVH 10 ภาพท่ี 2.6: ตัวอยางโคด สว นของการกําหนดคา ตา ง ๆ ของโครงกระดูก 11 ภาพที่ 2.7: ตัวอยางโคดสว นท่บี ันทึกการเคล่ือนไหวของโครงกระดูก 12 ภาพท่ี 2.8: หนา ตาโปรแกรม BVHacker 12 ภาพท่ี 2.9: สวนของการแกไขขอตอและแกไขเฟรมเรตของโปรแกรม BVHacker 13 ภาพที่ 2.10: ภาพโปรแกรม BVHacker ในสวนของการแสดงการเคล่ือนไหวของโครงสรางกระดูก 14 ภาพที่ 2.11: สว นท่ี 3 ของโปรแกรม BVHacker ใชสาํ หรับแกไ ขคาตา ง ๆ ของโครงสรา งกระดูก 15 ภาพที่ 2.12: สวนของการบังคบั การแสดงการเคล่ือนไหวของไฟล BVH 16 ภาพที่ 2.13: หนาตาโปรแกรม EasyPHP 16 ภาพท่ี 2.14: หนาตาโปรแกรม Opensim 17 ภาพที่ 2.15: หนาตาโปรแกรม Firestorm 17 ภาพท่ี 2.16: หนาตาโปรแกรม Imprudence 18 ภาพที่ 3.1: ภาพการวางตาํ แหนงของ NPC แตละประเภท 20 ภาพท่ี 3.2: สครปิ กําหนดตาํ แหนงและทาทางการทําความสะอาดกระจกของ NPC 21 ภาพท่ี 3.3: โปรแกรม Firestorm 22 ภาพท่ี 3.4: เมนู Appearance สาํ หรบั การปรับแตงรปู ลกั ษณตวั ละคร 22 ภาพท่ี 3.5: กลอ งเครื่องมอื การตกแตงรปู ลกั ษณต วั ละครภายในโปรแกรม Firestorm 23 ภาพที่ 3.6: ข้นั ตอนการตกแตงรปู ลักษณตัวละคร 23 ภาพที่ 3.7: หนาตา งการเปลี่ยนชอื่ วตั ถุ 25 ภาพท่ี 3.8: หนา ตา งการเปลี่ยนขนาดของวตั ถุ 26 ภาพที่ 3.9: หนา ตา งการนาํ ไฟล Controller มาใส 27 ภาพท่ี 3.10: ตาํ แหนง ปุม Build บนแถบเคร่ืองมือ 28 ภาพที่ 3.11: เมนูภายใตป มุ Upload 28 ภาพท่ี 3.12: หนา ตา งเลอื กอัพโหลดไฟล BVH เขาสโู ปรแกรม Firestorm 29
ฎ สารบญั ภาพ (ตอ) ภาพท่ี 3.13: หนา ตางการตั้งคา ไฟล หนา ภาพที่ 3.14: หนาตางตวั อยางการตัง่ คา 29 ภาพที่ 3.15: หนาตา งการนาํ ไฟลอ นิเมช่ันมาใชในตวั เรียกใชงาน NPC 30 ภาพที่ 3.16: หนา ตา งการควบคุม NPC 30 ภาพที่ 3.17: หนา ตางการบันทึกการเคล่อื นไหวของ NPC 31 ภาพที่ 3.18: ภาพหนา จอโปรแกรม Firestorm 31 ภาพที่ 3.19: หนาตา งแสดงตําแหนงเมนู Build > Upload 32 ภาพที่ 3.20: หนาตา งเลอื กไฟลเสยี งเพือ่ ทําการอพั โหลดเขา โปรแกรม Firestorm 33 ภาพที่ 3.21: หนาตางการต้ังชือ่ ไฟลเ สียงทไ่ี ดทาํ การอัพโหลดเขามาในโปรแกรม Firestorm 33 ภาพที่ 4.1: นกั ศึกษาชมรมเชียรล ดี เดอร 34 ภาพที่ 4.2: อาจารยภ ายในมหาวทิ ยาลยั กรุงเทพ 35 ภาพท่ี 4.3: นกั ศึกษาชาย 36 ภาพท่ี 4.4: นักศกึ ษาหญิง 36 ภาพท่ี 4.5: นกั กีฬาวงิ่ 37 ภาพท่ี 4.6: บคุ คลากรภายในมหาวิทยาลยั ของมหาวิทยาลัยกรงุ เทพ 37 38
บทที่ 1 บทนํา 1.1 ความเปนมาของโครงงาน ปจจบุ นั เทคโนโลยีไดเขา มามีบทบาทในชีวิตประจําวันของทกุ คนเพิม่ มากข้ึนไมวา จะเปน ดาน เคร่ืองมอื สื่อสารหรือส่งิ อํานวยความสะดวกตาง ๆ ทจี่ ะชวยทาํ ใหชีวิตของทุกคนเกิดความ สะดวกสบายเพิ่มมากขนึ้ เพราะเทคโนโลยีมกี ารพฒั นาอยางตอเน่อื ง ซึ่งส่ิงเหลา น้ีจะเปน ตัวที่จะชว ย ทําใหเ ราใชช ีวิตไดง า ยขนึ้ จากอดีตมาก โดยในปจจุบันทางมหาวิทยาลัยกรงุ เทพไดมีโครงการจดั ทาํ โลก เสมอื นเพ่ือ ความสะดวกสบายในการเยยี่ มชมมหาวทิ ยาลัยจากบุคคลทีส่ นใจและไดมีการตอ ยอดใน การเพ่ิมความสมจรงิ ใหกับโลกเสมอื นโดยการเพ่ิมตวั ละครท่ีไมมคี นบงั คับที่จะชวยทาํ ใหโลกเสมอื นมี สีสันและบทบาทในชวี ิตจรงิ โดยใชก ารแสดงผลผานตวั Second Life เพราะวา Second Life น้นั สามารถใหผ ูใชเขา ชมโลกเสมือนของมหาวิทยาลยั กรงุ เทพไดจากทกุ ท่ี การพฒั นาโลกเสมือนใหเ หมือนจริงนัน้ มคี วามทาทายเปน อยางมากสําหรบั ผจู ดั ทําเนอื่ งจาก ตอ งสรางตัวละครทีเ่ ลยี นแบบชวี ติ คนจรงิ เพือ่ ความสมจรงิ ของโลกเสมอื น ท่ีสําคัญถาขาด สวนประกอบที่เกี่ยวกับตัวละครก็จะทําใหโลกเสมือนไมมคี วามสมจรงิ เทา ที่ควร แตก ารจะทาํ ตวั ละคร สกั ตัวไมใชงานท่งี า ย ๆ เพราะวากิรยิ าทาทางของมนษุ ยน้ันมีความซับซอนเปน อยางมาก จงึ ทําใหการ ท่จี ะทาํ ใหต วั ละครแสดงกิรยิ าทา ทางใหเ หมือนมนุษยมีความลําบาก และปญหาทางดานการถือ อปุ กรณประกอบทา ทางตา ง ๆ น้ันมีความยากในการปรบั ใหต รงกับทา ทางของตวั ละคร ผจู ัดทาํ จงึ ตองศึกษารายละเอยี ดเกีย่ วกับการสรา งตัวละครทีไ่ มมคี นบังคับและการบันทึกโมชันแคปเจอรและนาํ ความรูทไ่ี ดรับมาสรางตวั ละครในโลกเสมอื นใหม ีการเคลื่อนไหวเหมอื นทาทางของมนษุ ย โดยการ สรางตัวละครในแตละตัวจะมีความยากงา ยตามทาทางทีม่ ีความซับซอ นแตกตา งกนั ออกไป ในดา นของตวั ละครในโลกเสมือนนน้ั ทางผจู ัดทําไดมกี ารนําไฟลโมชนั แคปเจอรม าใชแสดง ทาทางตา ง ๆ ของมนุษยจริง ๆ และในดานของตัวอุปกรณทต่ี อ งใชร ว มกบั ทา ทางบางอยางนั้นทาง ผูจ ัดทําไดม ีการจัดแตงใหแ สดงผลออกมาใหใกลเ คยี งกบั ความเปน จรงิ มากทสี่ ุด 1.2 วัตถุประสงคของโครงงาน 1.2.1 เพื่อเพม่ิ ความสมจรงิ ภายในโลกเสมอื นของมหาวิทยาลยั กรงุ เทพ 1.2.2 เพ่ือใหเกิดความหลากหลายภายในโลกเสมือนของมหาวทิ ยาลยั กรงุ เทพ 1.2.3 เพ่อื ใหผ ใู ชไดมปี ฏสิ ัมพันธกบั ตวั ละคร (NPC) ภายในโลกเสมือนได
2 1.3 ประโยชนท่ีคาดวาจะไดรับจากโครงงาน 1.3.1 โลกเสมอื นทส่ี มจริง 1.3.2 ตอยอดการพฒั นาโครงการอยางตอ เน่ือง 1.3.3 ตวั ละคร (NPC) ประเภทตาง ๆ 1.4 เปาหมายและขอบเขตของโครงงาน เปนการสรา งตวั ละคร NPC ภายในโลกเสมอื นซ่ึงจะทํากจิ กรรมอยูในจดุ ตาง ๆ ของมหาวิทยาลยั กรงุ เทพ และจะมีการแบงตวั NPC เปน ประเภทตาง ๆ ดังน้ี 1.4.1 ตวั ละคร (NPC) นกั ศกึ ษา 1.4.2 ตัวละคร (NPC) อาจารยผ ูส อน 1.4.3 ตวั ละคร (NPC) บคุ คลากรภายในมหาวิทยาลยั 1.4.4 ตวั ละคร (NPC) นักกฬี า 1.4.5 ตวั ละคร (NPC) เชียรล ดี เดอร 1.5 เครอื่ งมอื ทีใ่ ชใ นการพัฒนาโครงงาน 1.5.1 รายละเอียดฮารด แวรท ี่ใชในการพัฒนา 1.5.1.1 เครอ่ื งคอมพวิ เตอร PC จํานวน 1 เครอื่ ง CPU: AMD Phenom II X6 1090T 3.3 GHz Cache L3 6 MB Mainboard: Gigabyte 890GPA-UD3H RAM: Corsair DDR3 Bus 1866 MHz 8 Gb (2x4 Gb) Graphic Card: Nvidia GTX 770 2Gb Storage: SSD OCZ Vertex 2 128Gb Hard disk SATA3 Western Digital (Black) 1Tb Hard disk SATA3 Western Digital (Blue) 1Tb POWER: Power Supply Corsair AX1200 1200WATT 1.5.1.2 เคร่ือง Laptop จาํ นวน 1 เครื่อง CPU: AMD A6 3420M 1.5 GHz RAM: Kingston DDR3 Bus 1600 MHz 8 Gb (2x4 Gb) Graphic Card: AMD Radeon 6670M 1Gb Storage: Hard disk SATA3 Seagate 500Gb
3 1.5.2 รายละเอียดซอฟตแ วรที่ใชใ นการพัฒนา 1.5.2.1 โปรแกรม EasyPHP 1.5.2.2 โปรแกรม OpenSim 1.5.2.3 โปรแกรม Firestorm 1.5.3 สถานท่ีทําการทดลอง/ เกบ็ ขอ มูล มหาวิทยาลยั กรุงเทพ (วทิ ยาเขตกลว ยนํ้าไท) - ดาํ เนินการเกบ็ ขอ มูลของบคุ คลภายในมหาวิทยาลยั - ดาํ เนินการเก็บขอ มลู กิจกรรมท่ีนกั ศึกษาทําภายในมหาวทิ ยาลยั 1.6 ผลลัพธท ีค่ าดวา จะไดรับจากโครงงาน คุณสมบตั ิ - รองรบั การทาํ งานบนแพลตฟอรม Second Life - ผใู ชงานไดรสู ึกเหมือนไดเขามาชมบรรยากาศภายในมหาวทิ ยาลัยกรุงเทพไดจริง ๆ
1.7 ระยะเวลาในการดําเนินการตลอดโครงงาน ตารางท่ี 1.1: ตารางระยะเวลาการดาํ เนินการ รายละเอียด ม.ค. ก.พ. ม.ี ค. เม.ย 1234123412345123 1.เลอื กหวั ขอในการทาํ วิจยั 2.วางแผนและประเมนิ 3.ออกแบบตัวโปรแกรม 4.พัฒนาตวั โปรแกรม 5.ทดสอบตัวโปรแกรม 6.สงตัวโปรแกรม 7.จัดทําเอกสาร 8.กําหนดสงเลม 9.กําหนดการสอบ
ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 41 2 3 4 123 4 4
บทที่ 2 วรรณกรรมและงานวิจัยทเ่ี กี่ยวของ 2.1 ตัวละคร Non Player Character Non Player Character: NPC เปนตัวละครทสี่ ามารถเคลื่อนไหวไดดว ยตนเอง โดยไมถ ูกผู เลนบงั คับ ซงึ่ NPC นั้นคอื ส่ิงที่สรางความสมจรงิ ใหกบั บรรยากาศภายในโลกเสมือน โดยผูจดั ทาํ สามารถสรางตัวละคร NPC ไวใ นทท่ี ต่ี องการไดยกตัวอยา ง เชน การสรางตวั ละคร NPC นักกฬี าวง่ิ รอบสนาม การสรางตัวละคร NPC นกั ศกึ ษาเดนิ ตามอาคารตา ง ๆ ทําใหผ ูเลนรสู ึกไดถงึ บรรยากาศใน โลกเสมือนมากขึ้น ผูจ ดั ทําสามารถท่ีกาํ หนดตวั ละคร NPC ใหมที า ทางตาง ๆ ไดเพื่อเพม่ิ ความเสมือนจริงใหกับ โลกเสมือน ตวั อยางเชน การเดนิ การนั่ง การวง่ิ การเตน เปนตน และยังสามารถนําไฟลโมชนั แคป เจอรมาประยกุ ตเพื่อใหไดทาทางท่สี มจรงิ มากข้นึ การออกแบบ NPC มีปจจัยทีต่ อ งคาํ นึงมี 2 ปจจยั ดวยกนั ไดแก ความเหมาะสมของตัวละคร ซง่ึ จะเปนการอธบิ ายทางกายภาพของตวั ละคร และความสามารถของตวั ละคร ท่จี ะเปน การอธบิ ายถึง ลกั ษณะตาง ๆ ของพฤติกรรม ซึ่งความเหมาะสมของตวั ละคร คอื การออกแบบใหต วั ละครมกี าร เคลื่อนไหวใหต รงตามลกั ษณะ และมีความเหมาะสมในดานการแตง กาย ซ่งึ ความเหมาะสมของตัว ละครนีเ้ ปน สว นสาํ คญั ที่ทาํ ใหโลกเสมือนมคี วามสมจริงเพิ่มมากข้นึ และความสามารถของตวั ละคร คอื การที่ตวั ละครสามารถตอบสนองกบั ผูเลนได และผูเลนสามารถทจ่ี ะพดู คุย ออกคาํ ส่งั ใหแ กตัว ละครได นอกจากนย้ี งั มีการนําลักษณะทา ทางมาจากพฤติกรรมของมนษุ ยที่ถกู เก็บมาโดยการใชการ บนั ทกึ ขอมูลการเคลื่อนไหวมาใชในการสรา งทา ทางและพฤติกรรมของตวั ละครท่มี ีความซับซอ น เชน การเตน ทา ทางการตอสู ทา ทางการเลน กีฬา ภาพท่ี 2.1: ตวั อยางการนําขอมลู ไฟลบ ันทึกการเคลอื่ นไหวไปใชงานโดยการสรา งตัวละคร ที่มา: Sam'e, E. (2016). Do you know about motion capture?. Retrieved from http://www.ehsan3darts.com/2016/06/do-you-know-about-motion-capture.html.
6 2.1.1 ความเหมาะสมของตัวละคร ความเหมาะสมของตัวละครมีความสาํ คัญเปนอยางมากสําหรบั การสรา งบรรยากาศใหกับโลก เสมือน เน่ืองจากโลกเสมือนในแตละทจี่ ะมีความแตกตา งกันไป ดงั น้ันตวั ละครจึงตอ งมีบุคลกิ ภาพ เชน การแตงกาย การทาํ กิจกรรม หรือการแสดงทาทาง ทีเ่ หมาะสมกับสถานทีน่ น่ั เอง ซ่ึงเหมือนกบั งานวจิ ัยของ Bakkes, Spronck และ Van den Herik (2009) ไดศึกษาเกี่ยวกับการนําลักษณะของ มนษุ ยใ นภมู ปิ ระเทศตาง ๆ ไปใชในตวั ละครที่มกี ารทํางานไดอ ยา งเหมาะสมและมีการแสดงทา ทาง และการแตง กายทเี่ หมาะสมกับประเภทของตัวละคร โดยทีแ่ ตกตางกับงานวิจยั นนี้ าํ ลกั ษณะเดนของ ตวั ละครทอี่ ยูในภูมิประเทศเขตรอนมาประยกุ ตใชก ับตัวงานวิจยั เชน การแตงกายของตัวละครในเขต รอ น การทีจ่ ะทําใหต ัวละครมีเหมาะสมแกการนาํ ไปใชในภูมิประเทศแบบตาง ๆ และการออกแบบ เครือ่ งแตงกายใหเ หมาะสมกับประเภทของตัวละคร น้นั จะตองมีการเกบ็ ขอมลู เกีย่ วกบั มนุษยมากมาย เพ่อื นําไปประยกุ ตใชกบั ตวั ละครดังทีน่ าํ เสนอในงานวจิ ัยของ (Bakkes et al., 2009) 2.1.2 ความสามารถของตัวละคร การสรางตัวละคร NPC เปนสิ่งสาํ คญั ในการเพ่ิมความสมจริงใหกบั โลกเสมือนแตถ าตัวละคร NPC ขาดความสามารถจะทาํ ใหต ัวละครไมมคี วามสมจรงิ งานวจิ ยั ชนิ้ น้จี ึงไดนําความสามารถของ มนษุ ยม าใสใหก ับตัวละคร NPC เพ่ือเพิม่ ประสิทธภิ าพความสมจริงในการทาํ งานของตัวละครใหม าก ทสี่ ุด เหมอื นงานวจิ ยั ของ งานวจิ ัยของ Lee, Park, Kim, Youk และ Ryu (2008) ไดศึกษาถงึ การ พฒั นาขดี ความสามารถของ NPC ใหส งู ขน้ึ กวาเดิมโดยการเพ่มิ การทํางานแบบใหม ๆ เขาไป เชน การนําไฟลโ มชนั แคปเจอรใ หตวั ละครแสดงทาทางตา ง ๆ ไดเปนธรรมชาตมิ ากขึน้ และทําการทดสอบ ผา นระบบเกมออนไลนโดยตรง โดยทงี่ านวจิ ยั นี้ไดนําแรงบันดาลใจที่ไดจ ากงานวิจยั ของ Lee (2008) และคณะในการทําโมชันแคปเจอรมาใชในการสรางทาทางของตวั ละคร (Bong-Keun, 2008) งานวจิ ยั ของ Zhou, Yu, Sun และ Yan (2006) ไดศึกษาพฤติกรรมตา ง ๆ ของมนุษยใน เหตกุ ารณตา ง ๆ เพื่อนาํ มาจําลองใชกับตวั ละคร โดยท่ีแตกตา งจากงานวิจยั นีโ้ ดยทีง่ านวิจยั ของ Zhou และคณะ (2006) ไมไ ดนาํ ไฟลโมชนั แคปเจอรม าใชในการวจิ ยั การที่จะทําใหต ัวละครมคี วามสามารถมากข้ึนจะตองมกี ารนําอปุ กรณตาง ๆ เชน โมชั่นแคป เจอร มาใชป ระกอบไปดวยหรือนําตวั ปลกั อินตา ง ๆ เชน การทําใหต ัวละคร NPC นั่งตรงเกาอ้ี การทํา ใหต วั ละคร NPC เดนิ ตามกัน เปน ตน ผูพฒั นาหรือบุคคลอื่น ๆ ไดสรา งขน้ึ มา เขามาใชในตวั โปรแกรมดงั ท่นี ําเสนอในงานวิจยั ของ Lee (2008) และคณะไดศึกษาไว
7 2.1.3 พฤติกรรมตาง ๆ ของตัวละคร ตัวละครภายในโลกเสมอื นสามารถมีพฤติกรรมท่ีมีความหลากหลายแตกตางกนั ออกไปตาม บทบาทที่เหมาะสมของตัวละครของแตล ะโครงการ โดยทา ทางตา ง ๆ ของตวั ละครภายในโลกเสมอื น นน้ั มกั สรางมาจากทาทางของมนษุ ยท ้ังหมด ไมว าจะเปนการเดนิ การนง่ั การเตน และการเคลือ่ นไหว ทีพ่ รอ มเพรยี งกนั เปน ตน เหมอื นกับงานวจิ ยั ของ Akbar, Hariadi, Praponco และ Supeno (2015) และคณะที่ไดศึกษาถึงพฤติกรรมของตวั ละครทจี่ ะดาํ เนนิ การทาํ งานแบบเดยี วกันอยางพรอม เพรียงกัน แตกตางกบั งานวจิ ัยนเี้ ล็กนอ ยตรงทงี่ านวิจยั น้มี ีตวั ละครทม่ี ีการเคล่ือนไหวหลากหลายกวา และงานวจิ ยั น้ไี ดนําการทาํ งานวจิ ยั ของ Akbar (2015) และคณะมาประยุกตใ ชก ับเชียรลดี เดอร งานวิจัยของ Sales, Clua, de Oliveira, Paes, Chaimowicz และ Nunes (2014) แสดง ใหเห็นถงึ การศกึ ษาการจําลองการแสดงอารมเสมือนมนุษยใหก ับการตัดสนิ ใจของตวั ละครเพ่อื ให ลกั ษณะการแสดงออกของตวั ละครภายในโลกเสมือนนัน้ มคี วามใกลเ คียงกบั มนุษยมากที่สดุ แตกตา ง กบั งานวจิ ยั นโี้ ดยที่งานวจิ ัยนี้ไมไดเ นน ใหตัวละครมีการแสดงอารมณข องตวั ละครตา ง ๆ แตเ นน ไปใน ดา นของกจิ กรรมท่หี ลากหลายแทน (Sales et al., 2014) การทจ่ี ะทําใหตัวละครทมี่ ีการเคลือ่ นไหวพรอมเพรยี งกันหลาย ๆ ตัวใหม ปี ระสทิ ธภิ าพน้นั ได มีการนาํ งานวจิ ยั ท่ีไดกลา วมาขางตนน้นั มาประยกุ ตใชก บั เชยี รล ีดเดอรภ ายในโลกเสมือนของทาง มหาวิทยาลยั กรุงเทพ 2.2 กรอบแนวคดิ การพฒั นา จากภาพท่ี 2.2 แสดงใหเ ห็นถึงการวางแผนในการจัดทาํ ตวั ละคร NPC ตั้งแตขนั้ ตอนการเกบ็ ขอ มลู การทาํ กิจกรรมของนักศกึ ษา เชน การเตนเชียรล ดี เดอร เมือ่ มกี ารเกบ็ ขอมูลตา ง ๆ เสรจ็ เปนที่ เรียบรอยแลว ขั้นตอนตอมาคือการสรางตัวละคร NPC ใหอ อกมาตามท่ีไดเกบ็ ขอมลู จากนั้นนาํ ทา ทางตาง ๆ เชน การเดิน การวิ่ง การนงั่ มาใสใหกับตวั ละครเพอื่ ใหตวั ละครไดมีการเคลอ่ื นท่ี และ จัดทาํ ตวั ละคร NPC ที่กําลงั ทํากิจกรรม เชน การเตนเชียรล ีดเดอร หรือการซอ มเพลงเชยี ยร เพือ่ เพ่มิ ประสิทธิภาพใหกับตัวละคร NPC สมจริงเพ่มิ มากขนึ้
8 ภาพที่ 2.2: ภาพกรอบแนวคิดการพัฒนา ไฟลโ มชนั แคป -NPC Recorder ตัวละครในโลก เจอร -Motion Capture เสมอื น(NPC) ประเภทของ ที่มี กจิ กรรมที่เกบ็ Animation ขอมลู มา ตัวละครในโลก เสมือน(NPC) ประเภทตา งๆ 2.3 ไฟลข อมลู บนั ทึกการเคลือ่ นไหว ไฟลข อมูลบนั ทึกการเคลอ่ื นไหว (Motion Data File) คอื ไฟลท ีเ่ กบ็ ขอมลู การเคลื่อนไหวของ ตาง ๆ ของมนษุ ยโดยใชนกั แสดงสวมใสช ดุ Body suit ที่ติดต้ังตัว Marker ซึง่ มลี กั ษณะเปนวตั ถทุ รง กลมสีขาวคลา ยลูกปงปองเอาไวตามตาํ แหนงตาง ๆ ของรา งกายและใชก ลองในการจบั ภาพการ เคลอ่ื นไหวของนักแสดงโดยท่ีกลอ งน้นั จะมองเหน็ เพยี ง Marker เทานัน้ จากนั้นกลอ งจะทาํ การสง ขอมูลการเคล่ือนไหวของตาํ แหนง Marker บนรา งกายของนกั แสดงไปยังเครื่องคอมพวิ เตอรเ พื่อทํา การเทยี บเคียงตําแหนง ของ Marker ลงบนภาพจําลองรปู แบบโครงกระดกู (Bone) หรือจุดมารก (Marker) ทเี่ ช่อื มตอกันหลาย ๆ จุด ดังภาพท่ี 2.3 – 2.4 ซงึ่ ในการใชไ ฟลแบบน้นี ัน้ จะชวยใหผ ูสรา ง งานอนเิ มช่ันไมจาํ เปน ตองสรางการเคล่ือนไหวแบบตาง ๆ ขึ้นมาเอง ซึง่ การเกบ็ ขอ มลู การเคล่อื นไหว โดยวิธนี ้จี ะทําใหก ารเคล่ือนไหวตา ง ๆ นัน้ สมจรงิ และดเู ปนธรรมชาติมากกวาการท่ีจะตองสรางไฟล การเคล่ือนไหวขนึ้ มาเอง ไฟลข อมลู การเคล่ือนไหวนัน้ จะมีอยูห ลายรปู แบบดว ยกนั ซ่ึงมีความแตกตา งกันออกไปและ ไฟลข อมลู การเคล่ือนไหวท่นี ิยมนํามาใชนน้ั คือไฟล BVH (Bio Vision Hierarchical) เพราะวา ไฟล BVH น้ันมีโปแกรมท่ีรองรบั การทาํ งานไดอยูเ ปน จํานวนมากและยงั มีโครงสรางของไฟลท่ไี มซับซอนจงึ ทําใหเ ปนทนี่ ิยมของนกั พฒั นา นอกจากนี้ไฟล BVH น้นั เปนไฟลบ นั ทึกขอมลู การเคลอ่ื นไหวทีเ่ กบ็ ขอ มลู อยูในรูปแบบโครงกระดูก
9 ภาพท่ี 2.3: ตัวอยา งโครงกระดูกจากไฟล BVH เปดโดยโปรแกรม BVHacker ภาพท่ี 2.4: ภาพตัวอยางไฟลบันทึกการเคลื่อนไหวในรูปแบบของ Marker ทม่ี า: Kariya, W. (2016). What is motion capture technology and what is it used for?. Retrievel from http://mocapsoftware.blogspot.com/2016_09_01_archive.html.
10 2.4 ไฟล BVH (Bio Vision Hierarchical) ไฟล BVH เปน ไฟลก ารเคลอื่ นไหวที่ถกู พัฒนาโดยบรษิ ัท Biovision โดยการทํางานของไฟล BVH น้ันจะเปนการแบง โครงสรางกระดูกเปน ระดบั ชน้ั (Hierarchical Structure) จากภาพที่ 2.5 และไฟล BVH ยังมกี ารเก็บขอมูลการเคลอ่ื นไหวของโครงสรางกระดูกอีก 2 แบบ คือ การเคลอ่ื นที่ ของโครงสรางกระดกู (Translation) การหมุนของขอตอในโครงสรางกระดูกสว นตาง ๆ (Rotation) และสุดทายคือสวนของขนาดของโครงสรางกระดูก (Scale) (Biovision, n.d.) ภาพท่ี 2.5: โครงสรา งชน้ิ สวนตา ง ๆ ของโครงกระดกู ไฟล BVH
11 ไฟล BVH ประกอบดวยโคด 2 สวนดว ยกันในสวนแรกหรือสว น Header จากภาพท่ี 2.6 จะเปน สวนของการกําหนดคา ตา ง ๆ ของโครงกระดูก คือ OFFSET คือ ตาํ แหนง ของโครงกระดูกซงึ่ ใชใ นการกําหนดขนาด CHANNELS คือ ตัวเก็บขอมูลการหมุนของขอตอตาง ๆ ในโครงกระดูกสวนนั้น ซึง่ จะ กาํ หนดใหโครงกระดูกหมนุ ไปในทิศทางไหนไดบ า ง JOINT คอื ชื่อของขอตอตา ง ๆ ของโครงกระดูก ภาพท่ี 2.6: ตัวอยา งโคดสวนของการกาํ หนดคา ตาง ๆ ของโครงกระดูก ในสว นท่ีสองหรอื สวน Motion จากภาพที่ 2.7 จะเปนสวนของการกาํ หนดขอ มลู การ เคลือ่ นไหวของโครงกระดูกรายละเอยี ดของโคดในสว นนคี้ อื Frame คือ ตัวบอกจาํ นวนเฟรมทีโ่ ครงกระดูกไดม ีการเคลื่อนไหวท้ังหมดในไฟล BVH Frame Time คือ เปนสว นท่ีกาํ หนดความลน่ื ไหลในการขยบั ของโครงกระดกู
12 ภาพท่ี 2.7: ตวั อยางโคดสว นท่ีบันทึกการเคลื่อนไหวของโครงกระดูก 2.5 โปรแกรม BVHacker BVHacker เปนโปรแกรมทีใ่ ชสําหรับเปดดไู ฟล BVH และยังมคี วามสามารถในการทํางาน อยางอ่นื อีกมากมาย เชน การแปลงขอ ตอของโครงกระดกู ตาง ๆ การปรบั เปลยี่ นตําแหนงของโครง กระดูก การเพม่ิ ลบ แกไข ขอตอของโครงกระดูก การปรับเฟรมเรท การปรบั สดั สว นของโครงกระดูก การตัดตอการเคลอื่ นไหวเพอ่ื นําเฉพาะสวนทตี่ องการมาใช โดยหนาตาโปรแกรมจะเปนตัวอยาง จาก ภาพท่ี 2.8 โดยท่สี ามารถแบง หนาจอของโปรแกรม BVHacker ไดเปนสวน ๆ ภายในโครงงานนี้ผวู ิจัยไดน ําโปรแกรม BVHacker มาใชใ นการปรับแกไขไฟล BVH ในสวน ตาง ๆ เชน ปรับขนาดของโครงกระดูก แกไขจํานวนขอตอของโครงกระดูก แกไข Frame rate ของ ไฟล BVH เปนตน เพราะไฟล BVH บางไฟลมรี ายละเอยี ดทีแ่ ตกตา งกันเล็กนอ ยจึงตองมกี ารแกไขไฟล ตามที่ไดก ลาวไวข า งตน เพ่ือใหสามมารถนาํ ไปใชง านตอไปได ภาพท่ี 2.8: หนา ตาโปรแกรม BVHacker
13 ในสวนของหนา ตาโปรแกรม BVHacker น้นั จะสามารถแบงออกเปนสว น ๆ ไดด ังน้ี สวนที่ 1 จากภาพท่ี 2.9 จะเปนสว นทใี่ ชในการแกไขช่ือขอตอตา ง ๆ ของโครงสรางกระดกู และในสวน ของ File Properties ดา นลางน้ันจะเปนสว นทแี่ สดงขอ มลู ตา ง ๆ ของไฟล BVH และเปนสว นที่ สามารถแกไขเฟรมเรตของไฟล BVH ได ภาพท่ี 2.9: สวนของการแกไขขอ ตอ และแกไขเฟรมเรตของโปรแกรม BVHacker สว นท่ี 2 จากภาพท่ี 2.10 จะเปนสว นทีแ่ สดงใหเห็นถงึ โครงสรา งกระดูกของไฟล BVH และ เปนสวนท่ใี ชแ สดงทา ทางการเคล่อื นไหวของโครงสรา งกระดูกจากไฟล BVH ดว ย โดยทีผ่ ใู ชงาน สามารถหมนุ มุมมองภาพไดอยา งอิสระ
14 ภาพท่ี 2.10: ภาพโปรแกรม BVHacker ในสว นของการแสดงการเคล่ือนไหวของโครงสรางกระดูก สว นที่ 3 จากภาพท่ี 2.11 จะในพน้ื ที่ของ Adjustments เปนสว นของการปรบั คาการ เคลื่อนไหวตา ง ๆ ของโครงสรา งกระดูก เชน คา การเคล่อื นที่และคาการหมนุ ของขอตอโครงสรา ง กระดูกโดยจะสามารถแกไขไดดว ยกนั เล่อื นแถบสไลด 3 อันท่ีอยทู างดา นขวา ในพ้นื ที่ของ View นนั้ จะเปนสว นทใ่ี ชส าํ หรบั ปรบั มุมมองในการมองสว นการแสดงการ เคลอ่ื นไหวของโครงสรา งกระดูกไดอยา งรวดเร็ว ในพ้นื ที่ของ Shortcut นัน้ จะเปนปุมลัดในการทํางานท่ีตอ งใชงานบอ ย ๆ
15 ภาพท่ี 2.11: สว นท่ี 3 ของโปรแกรม BVHacker ใชสําหรับแกไขคา ตา ง ๆ ของโครงสรางกระดูก
16 สว นที่ 4 จากภาพที่ 2.12 เปน สวนทใ่ี ชในการเลนการเคล่ือนไหวของไฟล BVH ประกอบไป ดว ยแถบคนหาและปมุ ควบคุมทั้งหมด 4 ปุมดวยกนั ไดแก ปมุ เลน ปมุ หยุด ปมุ กรอกลับหลงั ปุม กรอ ไปขา งหนา นอกจากนี้ในพน้ื ทขี่ อง Loop จะเปน สวนท่ใี ชใ นการตัดตอหรือทาํ การวนซ้าํ อนเิ มชัน่ ภายในไฟล BVH ภาพท่ี 2.12: สว นของการบงั คับการแสดงการเคลื่อนไหวของไฟล BVH 2.6 เครอ่ื งมือและโปรแกรมที่ใชในการพัฒนา การสรา งตวั ละคร NPC เพือ่ เพิ่มความสมจรงิ ใหก บั โลกเสมือนนน้ั เปนสงิ่ ทีต่ องนําความรู ความเขาใจ มาออกแบบตัวละคร เครื่องแตงกาย และกจิ กรรมตาง ๆ นน้ั เอง โดยการสรางตัวละคร NPC มีเครอ่ื งมือและโปรแกรมทนี่ าํ มาใชในการพัฒนาทั้งหมด 4 โปรแกรม คือ Easy PHP Opensim Imprudence Firestorm จากภาพที่ 2.13 คอื โปรแกรมจําลองเซริ ฟ เวอรท ่ีนาํ มาใช คือ โปรแกรม EasyPHP ภาพท่ี 2.13: หนาตาโปรแกรม EasyPHP จากภาพที่ 2.14 โปรแกรมที่ใชในการเก็บฐานขอมลู ของโลกเสมือน คือ โปรแกรม Opensim ซ่ึงตวั โปรแกรมนจี้ ะใชเปนตัวเกบ็ ขอมลู ตา ง ๆ ทั้งหมดของโลกเสมอื นที่ไดถ ูกสรางข้นึ มา เชน โครงสรา งของสิ่งกอสรางตา ง ๆ รวมไปถึงตําแหนง ที่มกี ารจัดวางเอาไว
17 ภาพที่ 2.14: หนาตาโปรแกรม Opensim โปรแกรมเขาชมโลกเสมือนท่ีทางผจู ัดทาํ ไดเลอื กใชนั้นมีอยู 2 โปรแกรมดว ยกัน คือ 2.7.1 โปรแกรม Firestorm จากภาพท่ี 2.15 ภาพที่ 2.15: หนา ตาโปรแกรม Firestorm
18 2.7.2 โปรแกรม Imprudence จากภาพท่ี 2.16 ภาพท่ี 2.16: หนา ตาโปรแกรม Imprudence ซึ่งท้ังสองโปรแกรมนี้ทาํ หนาทไี่ ดเ หมือนกันแตม ีความแตกตางกนั ตามตารางเปรียบเทียบ ทางดานลา งน้ี ตารางที่ 2.1: ตารางเปรยี บเทียบโปรแกรม Firestorm และ Imprudence โปรแกรม/ฟงกชนั ที่รองรบั Firestorm Imprudence โคด การทํางานพิเศษของ NPC รองรบั ไมร องรับ ระยะเวลาไฟลอนิเมชัน่ 60 วินาที 30 วินาที ระยะเวลาไฟลเสียง 60 วนิ าที 30 วินาที จากตารางขางตนผูจดั ทําจึงไดเ ลอื กใชโปรแกรม Firestorm ในการดาํ เนินการพฒั นาตัว ละคร NPC เพราะมีการรองรับโคดพเิ ศษตา ง ๆ ของตัวละคร NPC มากกวา Imprudence เชน โคด ในการกาํ หนดตําแหนง การนั่งเกาอี้ เปนตน รวมถึงระยะเวลาทร่ี องรับของไฟลอนเิ มชนั่ และไฟลเสียงท่ี รองรบั ไฟลทมี่ ีระยะเวลายาวนานกวา นอกจากนค้ี วามสมบรู ณของส่งิ กอสรา งตา ง ๆ ท่ีทาํ การอิมพอรต เขามาภายในตวั โปรแกรมยังมีความสมบรู ณมากกวา โปรแกรม Imprudence
บทที่ 3 วิธดี าํ เนนิ การวิจัย งานวจิ ยั น้จี ดั ทาํ ข้ึนเพ่ือพัฒนาโลกเสมอื นของทางมหาวทิ ยาลยั กรุงเทพใหมีบรรยากาศท่ี สมจรงิ ซ่งึ การออกแบบ NPC ภายในโลกเสมือนของทางมหาวทิ ยาลัยกรงุ เทพทางผจู ดั ทําไดมีการเกบ็ ขอมลู กจิ กรรมและประเภทของ NPC มาจากมหาวิทยาลัยกรุงเทพ (กลว ยนาํ้ ไท) จากที่เกบ็ ขอมูลมา สามารถแบง NPC ออกเปน 5 ประเภท คอื อาจารย นักศกึ ษา เชยี รลีดเดอร นกั กีฬา บุคคลากร ภายในมหาวทิ ยาลยั โดย NPC แตละแบบจะมีการแตงกายที่แตกตา งกันออกไป เชน นกั ศกึ ษาจะใส ชดุ นกั ศกึ ษา บคุ คลากรภายในมหาวทิ ยาลัยจะใสเครื่องแบบบุคคลากรภายในมหาวิทยาลยั สีเทา เชยี ร ลีดเดอรจ ะใสช ุดเชยี ร นกั วิ่งจะใสเส้อื กลามกางเกงขาสนั้ เปนตน ซึ่งตอ ไปนจ้ี ะเปนการพูดถงึ การสรา ง NPC โดยวธิ ีตาง ๆ รวมถึงการใสเสยี งเพ่อื เพิม่ ความสมจรงิ ใหแ กเ ชยี รลดี เดอรและการเขียนสคริปเพื่อ เปนการเพิ่มความสมจรงิ ของ NPC ในการทาํ ปฏิสัมพนั ธก ับส่ิงของตาง ๆ ไดอยางแมนยาํ โดยที่ตัว NPC ไมจ มลงใตพ ้นื หรือหนั หนาผิดทิศทาง 3.1 การออกแบบตัวละครภายในโลกเสมือนของมหาวิทยาลัยกรงุ เทพ การออกแบบตัวละครภายในโลกเสมอื นทางผูจัดทาํ ไดทาํ การเก็บขอมลู การแตง กายของ บุคคลภายในมหาวิทยาลยั มาจากมหาวิทยาลัยกรุงเทพ (กลว ยนา้ํ ไท) โดยการบนั ทึกภาพและทาํ การ สรา งเครอ่ื งแตงกายตามลกั ษณะของบุคคลที่ไดเ ก็บขอมูลมา ซ่งึ การออกแบบตวั ละครภายในโลก เสมือนน้ันเปน การเพิ่มความสมจริงใหก บั ตวั ละครทสี่ ามารถแสดงใหผ เู ลนไดเห็นถึงความหลากหลาย ภายในโลกเสมือน ฟงกชันหนึง่ ของ Second Life คอื อนุญาตใหผูเลน สามารถสรา งตวั ละครหรือ Avatar ของตนเอง โดยผูเลนสามารถกาํ หนดและปรับแตงโครงสรา งของตัวละคร ลักษณะตาง ๆ เชน เพศ สผี ิว ทรงผม รวมถงึ เครื่องแตงกายของตวั ละครดวย ทางผูจดั ทาํ จงึ ไดนําคณุ สมบัติดังกลาวมา พัฒนาตัวละครของ NPC ในโครงการนี้ เพื่อใหตวั ละครมีลักษณะการแตง กายทีห่ ลากหลาย ผูเ ลน สามารถเปลย่ี นเครื่องแตงกายใหก ับตวั ละครเพ่ือใหมีความแตกตา งกนั ใน NPC แตละประเภท เชน อาจารย นักศึกษา เปน ตน และวธิ ีการดาํ เนนิ การออกแบบตัว NPC ผูจ ดั ทาํ ไดม ีการกําหนดตาํ แหนง ตาง ๆ ที่ NPC แตล ะตัวประจําอยูโ ดยใชขอ มูลทเี่ ก็บมาจากสถานทจ่ี ริง 3.1.1 การวางตําแหนง ของ NPC ตําแหนง ตา ง ๆ ของ NPC ภายในมหาวิทยาลยั กรงุ เทพ (วิทยาเขตกลวยน้าํ ไท) ท่ผี ูจดั ทําได กาํ หนดตาํ แหนง ไว ดังแสดงไวในภาพที่ 3.1 NPC เชียรล ดี เดอรจะอยูบริเวณหนาตึก 9 NPC นักศกึ ษา
20 จะมกี ารเดินอยูทว่ั บรเิ วณของมหาวทิ ยาลยั คอื หนา ตึก 3 4 5 6 และ ตกึ 9 NPC อาจารยจะอยู บรเิ วณหนา ตกึ 3 ซงึ่ อยรู วมกับ NPC นกั ศกึ ษา ภาพท่ี 3.1: ภาพการวางตาํ แหนงของ NPC แตละประเภท 3.1.2 การเขยี นสคริปใหตวั ละคร การเขยี นสครปิ ภายในโปรแกรม Firestorm น้นั เปน ตัวชว ยอยางหน่ึงในการสรา ง NPC และ ยงั สามารถเปนตวั ชวยในการทาํ ให NPC สามารถทาํ ปฏิสมั พันธกบั ส่ิงของอ่นื ได เชน การกําหนด ตําแหนง ให NPC ทําการน่ังบนเกา อ้ีพรอมทัง้ แสดงทา ทางอื่นท่แี ตกตางจากการน่ังธรรมดา และการ ทําให NPCบุคคลากรภายในมหาวทิ ยาลัยสามารถเชด็ กระจกได ภาพท่ี 3.2 คอื ตัวอยา งของสครปิ กาํ หนดตําแหนงการนัง่ และแสดงทาทางการน่งั ท่ีแตกตางจากปกติ ซ่งึ ในฟงกชัน state_entry ใน บรรทัดท่ี 8 เปน สว นของการกาํ หนดช่อื ไฟล BVH ทตี่ องการให NPC นํามาใช ฟง กช นั changed ใน บรรทดั ที่ 14 ฟงกชันสาํ หรบั การตรวจสอบวา มี NPC ทําการเร่มิ ใชสคริปหรอื ยัง โดยที่หากมี NPC เริ่มใชสครปิ แลว ตวั สคริปจะสั่งให NPC แสดงทา ทางจากช่ือไฟล BVH ทีไ่ ดกาํ หนดเอาไวในสวนของ ฟง กชนั state_entry
21 ภาพท่ี 3.2: สคริปกําหนดตําแหนง และทาทางการทาํ ความสะอาดกระจกของ NPC 3.2 ขน้ั ตอนการสรา ง NPC ตวั ละครภายในโลกเสมอื นสามารถทจ่ี ะเปลย่ี นแปลงรปู ลกั ษณไ ดห ลากหลายไมว าจะเปนสีผม สีผิว หนาตา หรือความสงู การเปลยี่ นแปลงเครอื่ งแบบของตวั ละครเปน อีกสง่ิ หน่ึงที่มคี วามสําคญั เปน อยางมาก เน่อื งจากมนุษยใหความสําคัญกับรูปรา งหนา ตาเปน อยา งมาก ดงั น้นั ตวั ละครแตล ะตัวจะมี ขนั้ ตอนการสรา งผา น Viewer ของ Firestorm ดงั ตอไปนี้ 3.2.1 ขัน้ ตอนการสรา งเครื่องแตง กายของตัวละคร เมื่อเปดโปรแกรมข้ึนมาจะเห็นหนาจอที่มีลักษณะตามภาพท่ี 3.3 โดยในหนา จอนัน้ จะมแี ถบ เครอ่ื งมอื ท่ีต้ังคาตัวละคร เคร่ืองมือท่ีตั้งคา อุปกรณในการจัดทาํ โมเดล เมื่อทําการเปด โปรแกรม Firestorm ข้นึ มาเปน ทเี่ รยี บรอยแลว ตอ งการท่ีจะเปลี่ยนรปู ลกั ษณของตัวละคร ใหเ ลือกแถบ เครอ่ื งมือดา นบนซายมือทชี่ ่อื วา Avatar > Appearance ดงั ภาพท่ี 3.4
22 ภาพท่ี 3.3: โปรแกรม Firestorm ภาพท่ี 3.4: เมนู Appearance สําหรบั การปรับแตง รปู ลักษณตวั ละคร
23 เม่ือเลือกเมนูในการเปลยี่ นรปู ลักษณต วั ละครเปนทเี่ รยี บรอยแลว จะปรากฏหนาตา งเครื่องมอื ขน้ึ จากน้ันใหเลือกที่ปุม Edit this Outfit ดงั ภาพท่ี 3.5 จากนน้ั จะปรากฏหนาตางสาํ หรบั การตกแตงขอตวั ละครโดยมเี ครอื่ งมือใหปรบั แตงรปู ลักษณของตัวละคร ไมวา จะเปน เส้ือผา สัดสวน เปนตน ดงั แสดงในภาพ 3.6 ภาพที่ 3.5: กลอ งเครื่องมอื การตกแตงรูปลกั ษณตัวละครภายในโปรแกรม Firestorm ภาพที่ 3.6: ขนั้ ตอนการตกแตงรูปลักษณต วั ละคร
24 3.2.2 ขน้ั ตอนการสรา งตวั ละคร NPC โดยใช NPC Recorder การนาํ ไฟล BVH และเสียงมา ใชกับ NPC ตวั ละครภายในโลกเสมือนเพิ่มความสมจริงใหกบั โลกเสมือนเพม่ิ มากขน้ึ จากเดมิ ท่มี ีแตอ าคาร เกาอี้ ตน ไม หรอื ส่ิงไมมีชวี ติ ตาง ๆ การสรา งตัวละครใหม ีความเปน ธรรมชาติสามารถทําไดโ ดยการ สรา งกจิ กรรมของตัวละครในลักษณะของ NPC ท่ีมกี ารเคลอ่ื นไหวและมีกจิ กรรมท่ีเหมอื นมนุษย จรงิ ๆ การสรา ง NPC สามารถสรางได 2 วธิ ี ดังน้ี - สรางจากการใชเครอื่ งมอื NPC Recorder NPC Recorder คอื เคร่ืองมือท่ีใชกําหนดการเคลือ่ นไหวของผูเลน โดยคัดลอกการ เคล่อื นไหวของผเู ลน จรงิ ซ่งึ เครือ่ งมือนเ้ี ปนปลักอนิ ของ Viewer ซึง่ มี Viewer ทีซ่ พั อรท ฟงกช น่ั น้ี ไดแ ก Second Life และ Firestorm ลกั ษณะการทาํ งานของมันกค็ ือผูใ ชสามารถบันทึกการ เคลอื่ นไหวและกาํ หนดการเคล่อื นไหวน้นั เปน การเคล่ือนไหวของ NPC การใชเครือ่ งมือ NPC Recorder มาสรางการเคล่ือนไหวเพอ่ื ใหมคี วามเหมาะสมกบั การสราง ตัวละครท่มี ีการเคลื่อนไหวแบบพื้นฐาน เชน ตวั ละครท่เี ดนิ ตามจดุ ตา ง ๆ ของมหาวิทยาลยั เพราะ การสรา งทาทางโดย NPC Recorder น้ันงายตอ การกาํ หนดเสน ทางการเดินของ NPC และตวั NPC Recorder จะมที า ทางการเคลื่อนไหวพน้ื ฐาน เชน เดนิ วง่ิ นงั่ มาใหเรียบรอ ยแลว - สรา งจากการใช Motion Capture Motion Capture คือ การบันทกึ การเคล่ือนไหวของคนจริง ๆ ใหอ ยใู นรปู แบบของไฟล BVH จากน้นั นําไฟล BVH ที่ไดมาแปลงขอมลู โดยโปรแกรม BVHacker ซง่ึ BVHacker เปน โปรแกรม ท่ีใชสาํ หรับแกไ ขโครงสรางของไฟล BVH เพอื่ ใหตัวไฟล BVH อยูในรปู แบบของตวั ละครใน Second Life จากน้นั จงึ นาํ ไฟล BVH มาใชก ับ NPC ได การสรางการเคลือ่ นไหวแบบนีเ้ หมาะกับการสรา งตวั ละครทีม่ ีการเคลื่อนไหวท่ีซบั ซอนหรอื ตองการทา ทางทีเ่ ปนธรรมชาติ เชน ทา เตน ของเชียรล ีดเดอร ทา ทางการทาํ ความสะอาดของบคุ คลากรภายในมหาวิทยาลัย สาเหตุทต่ี อ งแบงการสรางทา ทางตา ง ๆ เปน 2 วิธเี พราะวากจิ กรรมบางกจิ กรรมมีความ ซบั ซอ นในการเคล่ือนไหวมากเกินกวา ท่ี NPC Recorder จะสามารถทําไดจ ึงจําเปนที่ตองนาํ เทคนิค การสรา งแบบ Motion Capture มาชว ยในการสรา งการเคล่อื นไหวของ NPC ใหมคี วามเหมือนกบั มนษุ ยจ ริง ๆ
25 การสรา ง NPC นน้ั จําเปนตองมีการสรา งวัตถใุ นการเรยี กใชง าน NPC ขึน้ มากอ นโดยทาํ ตาม ขั้นตอนดงั ตอ ไปน้ี ใหส รางวัตถขุ ึน้ มาหนง่ึ ชนิ้ มาเพื่อที่จะใส Controller ของ NPC ลงไป ในท่ีนจี้ ะขอ ยกตัวอยา งสรางวัตถุขนึ้ มาชนิ้ หน่งึ ใหมลี ักษณะสี่เหล่ยี มเพ่ือใชในการสาทติ และทําการชอ่ื ที่ใชก าํ หนด NPC ตัวนัน้ ๆ ขน้ึ อยกู บั ผใู ช ในท่ีนจ้ี ะขอตงั้ ช่ือวา NPC Recorder ดงั ภาพท่ี 3.7 หลังจากทาํ การ เปลีย่ นชอ่ื วัตถุเสรจ็ สิ้นแลวใหเปลย่ี นแทบ็ ไปทีห่ นา Object จากนั้นทาํ การปรับขนาดของตัววตั ถใุ น สว นของ Size (Meter) ตามที่ผูใชตองการ ในทีน่ ีจ้ ะขอกาํ หนดขนาดใหเปน 0.1 ในทุก ๆ ดา นเพ่ือให งายตอ การนําวตั ถุไปซอ นหลงั จากสรา ง NPC เสรจ็ แลว ดงั ภาพท่ี 3.8 หลงั จากสรา งวัตถุเสรจ็ แลว ให นาํ ไฟลสคริปทช่ี อื่ Controller มาใสใ นแทบ็ Content ดงั ภาพที่ 3.9 ภาพที่ 3.7: หนาตางการเปล่ยี นชื่อวัตถุ 1 2
26 ภาพท่ี 3.8: หนา ตางการเปลีย่ นขนาดของวัตถุ 3
27 ภาพที่ 3.9: หนา ตา งการนาํ ไฟล Controller มาใส
28 หลังจากที่ไดส ราง NPC Controller ข้ันตอนตอไปนี้เปนการอพั โหลดไฟลอนเิ มชั่นลงบน โปรแกรมเขาชมโลกเสมือนเพ่ือนําไฟลอ นิเมชัน่ ท่ีไดทาํ การอัพโหลดแลวมาใสภายในวตั ถทุ ่ีไดสรา งไว แลวในขนั้ ตอนกอนหนา น้ี โดยวิธกี ารอพั โหลดไฟลเ ขา สูโปรแกรม Firestorm สามารถทําไดว ิธีเดียว คือ ใหผ ูใ ชก ดปุม Build ทีแ่ ถบเครอื่ งมอื ดานบน ดงั ภาพที่ 3.10 จากนัน้ ใหเ ลือกที่คําสั่ง Upload จะ ปรากฏเมนูเพ่ิมข้ึนมา ใหท าํ การเลอื กคําส่งั Animation (free) ดงั ภาพท่ี 3.11 เพ่อื ทําการอัพโหลด ไฟล BVH จากน้ันตวั โปรแกรมจะมหี นาตางใหมปรากฏข้นึ มา จากนนั้ ใหผใู ชเ ลือกไฟล BVH ท่ี ตอ งการแลวกดปุม Open เพื่อทาํ การอัพโหลดไฟลเขาสูโ ปรแกรม ดังภาพท่ี 3.12 ภาพท่ี 3.10: ตําแหนง ปมุ Build บนแถบเคร่ืองมือ 1 ภาพที่ 3.11: เมนูภายใตป มุ Upload 2 3
29 ภาพที่ 3.12: หนา ตา งเลอื กอัพโหลดไฟล BVH เขาสูโปรแกรม Firestorm 4 หลงั จากอัพโหลดไฟล BVH เสรจ็ สิน้ แลวตวั โปรแกรมจะปรากฏหนาตางขนึ้ มาดงั ภาพที่ 3.13 จากนัน้ ใหผ ใู ชท าํ การต๊กิ ถูกหนาชอ ง Loop เพ่ือทาํ ใหตัวโปรแกรมเลนไฟล BVH ซํ้าไปเร่ือย ๆ ได ดัง ภาพท่ี 3.14 จากนั้นใหก ดปุม Upload(OS$0) เปน อันเสร็จส้นิ การอพั โหลดไฟล BVH หลังจากไดทาํ การอัพโหลดไฟลอนิเมช่นั เสร็จสน้ิ แลว ใหน ําไฟลท ่ีไดมาใสไวในแทบ็ Content ของวัตถุทไี่ ดส ราง เอาไวแลว ดังภาพที่ 3.15 ภาพท่ี 3.13: หนาตา งการตง้ั คาไฟล
30 ภาพที่ 3.14: หนาตางตวั อยา งการต่ังคา 1 2 ภาพที่ 3.15: หนาตางการนําไฟลอ นิเมชน่ั มาใชใ นตวั เรยี กใชงาน NPC 3
31 ขั้นตอนตอไปหลงั จากท่ีไดท ําการนําไฟลอ นเิ มช่ันใสไวใน NPC Recorder เรียบรอ ยแลว เรา จะทําการเรียกใช NPC Recorder โดยขอยกตัวอยา งการเรียกใชจากโปรแกรม Firestorm ใหค ลิก ซายไปทีว่ ตั ถุทไี่ ดสรางเอาไวแ ลวเพื่อเปนการเรยี กใชง าน NPC Recorder จะปรากฏหนาตางขึ้นมา ดังภาพที่ 3.16 จากนนั้ ใหผูใ ชกดท่ีปุม Appearance เพอ่ื กําหนดลกั ษณะของ NPC จากรูปรา ง หนา ตา เสื้อผาและอปุ กรณท ี่ตวั ละครผใู ชสวมใสอ ยู จากนั้นใหผูใ ชก ดปุม Erase RAM เพ่ือทาํ การ เคลยี ขอมูลท่ีอาจจะติดอยใู นหนวยความจาํ ของ NPC หลังจากนัน้ ใหผใู ชทําการกดปุม Recording เพอื่ ทําการบันทึกทาทางและตาํ แหนง ของ NPC ที่ผูใ ชตอ งการใหเคล่ือนทไ่ี ปหรือปฏิบตั ิตาม โดยเมอื่ ผใู ชก ดปุม Recording แลวหนา ตางการควบคมุ NPC จะเปลีย่ นไป ดังภาพที่ 3.17 เม่ือผใู ชทาํ การ บันทกึ การเคลอื่ นไหวของ NPC เสรจ็ สิ้นแลวใหก ดปุม Menu เพ่อื กลับไปยังหนาตางหลงั ของการ ควบคุม NPC ดังภาพท่ี 3.16 จากน้ันกดปุม Save เพ่ือทาํ การบนั ทึกตัวละคร NPC และทาทางท่ีได ทาํ การสรา งไวแ ละเปนอันเสร็จส้นิ ขัน้ ตอนการสรา งตวั ละคร NPC ภาพท่ี 3.16: หนา ตา งการควบคมุ NPC ภาพท่ี 3.17: หนาตางการบนั ทึกการเคล่ือนไหวของ NPC
32 3.2.3 ข้นั ตอนการใสเ สียง การใสเ สียงนัน้ ไมว า จะเปน เสียงสภาพแวดลอ มหรือเสยี งของ NPC จะทําใหผ ูท่เี ขามาเย่ยี มชม โลกเสมือนนั้นไดร ูสึกถงึ บรรยากาศท่สี มจรงิ มากยงิ่ ขึน้ หรือเปน สวนท่ีเสรมิ ใหผ ูท่ีเขามาเยี่ยมชม สามารถทราบไดวา ตัว NPC น้นั กําลังทํากจิ กรรมใดอยูไดงายมากย่งิ ขึ้น โดยทีผ่ ูเขาชมไมตอ งคาดเดา เอง โดยการใสเ สยี งภายในโปรแกรม Firestorm นน้ั สามารถทาํ ไดหลายแบบ เชน การใสเสยี ง บรรยากาศของสถานท่ี การใสเสยี งใหกบั NPC เปนตน ซึ่งผจู ดั ทําจะยกตวั อยา งเฉพาะท่ีไดน าํ มาใช ภายในงานวจิ ัยนี้เทานัน้ คือ การใสเ สยี งใหก ับ NPC ซง่ึ การทีต่ ัว NPC มีเสียงประกอบกิจกรรมทาํ ใหผ ู เขาชมโลกเสมือนทราบถงึ กจิ กรรมที่ NPC กาํ ลงั ทําอยไู ดงา ยขึ้น โดยการใสเ สียงใหต วั NPC นั้นทําได โดยวิธกี ารตอไปน้ี เมือ่ เปดโปรแกรม Firestorm ข้นึ มาจะปรากฏหนา จอของโปรแกรม ดังภาพท่ี 3.18 โดยใน หนาจอจะมีแถบเครือ่ งมอื อยูทางดานซายบนของหนา จอ จากนั้นใหผูใชเลอื กเมนู Build > Upload ดงั ภาพท่ี 3.19 จากนนั้ ใหเลอื กเมนู Sound (free) แลวจะปรากฏหนาตางดงั ภาพท่ี 3.20 ใหท าํ การ เลอื กไฟลเสียงทีต่ องการจากน้นั กดปมุ Open เพ่อื เริ่มทําการอพั โหลดไฟลท ่ีไดเ ลือกไวจากน้ันจะ ปรากฏหนาตา งการตัง้ ช่ือไฟลเสยี ง ดงั ภาพที่ 3.21 ใหทําการต้งั ชือ่ ไฟลเ สียงทตี่ องการและทาํ การกด ปุม Upload (OS$0) เปนการเสรจ็ สนิ้ ขัน้ ตอนการอพั โหลดไฟลเสียง ภาพที่ 3.18: ภาพหนาจอโปรแกรม Firestorm
33 ภาพท่ี 3.19: หนาตา งแสดงตําแหนงเมนู Build > Upload ภาพท่ี 3.20: หนาตางเลือกไฟลเ สียงเพ่ือทําการอัพโหลดเขา โปรแกรม Firestorm
34 ภาพท่ี 3.21: หนา ตางการต้งั ชอ่ื ไฟลเ สียงทไ่ี ดทาํ การอัพโหลดเขา มาในโปรแกรม Firestorm 3.3 แบบสอบถาม ทางผจู ัดทําไดท ําการประเมนิ โดยใชแ บบสอบถามเพ่ือสอบถามความคดิ เหน็ ของผคู นวามี ความรสู ึกอยา งไรเมอ่ื เขาไปเลนในโลกเสมือนดังกลา วโดยทีเ่ ราใชแบบสอบถามที่เปนลักษณะของ คะแนนการประเมนิ 0 ถึง 5 คะแนน โดยไลตามคะแนนดงั น้ี 5 สมจรงิ 4 คอ นขางสมจริง 3 ปาน กลาง 2 สมจรงิ พอใช 1 ไมเ หมอื นเลย และยังมแี บบทดสอบในการแยกแยะวาตัวละครท่ีเหน็ นั้นเปน NPC หรอื ตวั ละครทีม่ ีผูเลนจรงิ ๆ ดงั สวนท่ี 2 โดยทเ่ี ราสอบถามนกั ศกึ ษาภายในมหาวิทยาลยั กรุงเทพ ท้งั หมด 30 คน ชาย 13 คน หญงิ 17 คน ซึง่ ทุกคนไดเคยสัมผสั และรจู ักมหาวิทยาลยั กรงุ เทพดีอยู แลวเพราะฉะน้นั จะมคี วามคุนเคยกับบรรยากาศภายในมหาวทิ ยาลยั โดยสามารถดแู บบสอบถามไดท่ี ภาคผนวก ง.
บทท่ี 4 ผลการดาํ เนนิ งาน บทวิเคราะหขอมูล 4.1 ผลการสรา ง NPC ผลจากการสรา ง NPC คอื ไดตวั ละคร NPC ออกมาทัง้ หมด 21 ตัวดวยกนั โดยแบง ออกเปน 5 ประเภท คือ อาจารย นกั ศึกษา เชยี รล ดี เดอร นกั กฬี า บคุ คลากรภายในมหาวิทยาลยั โดยที่แตล ะ ตวั ละครจะมีกิจกรรมท่ที ําตางกันออกไปซึ่งมีอยา งนอยตวั ละ 2-3 กิจกรรมและเสน ทางการเดินของ NPC จะมี 1-2 เสน ทางในแตละตัว 4.2 ผลการวเิ คราะหขอมูล NPC นักศกึ ษามหาวทิ ยาลยั กรงุ เทพมีช่ือเสียงทางดานเชียรลดี เดอรเ ปนอยางมากเน่ืองจากมีการ แขงขนั อยูตลอดเวลาและท่สี ําคญั นักศึกษาของมหาวทิ ยาลัยกรุงเทพไดไปควา รางวลั ระดับประเทศมา จงึ ทาํ ใหน กั ศึกษาสนใจท่ีอยใู นชมรมเชยี รล ีดเดอรข องมหาวิทยาลยั กรงุ เทพวิทยาเขตกลวยน้าํ ไทจะมี การมาซอมเตนเชียรล ดี เดอรก ันทบ่ี รเิ วณหนาโรงอาหารในชวงหลังเลกิ เรยี น เนอื่ งจากมหาวิทยาลยั ได ทาํ การสนบั สนนุ ใหนกั ศกึ ษาที่กําลังศกึ ษาตองมีคุณสมบตั ิทเี่ รยี นดี กจิ กรรมเดน ดังภาพที่ 4.1 ภาพที่ 4.1: นักศกึ ษาชมรมเชียรลดี เดอร
36 อาจารยภายในมหาวิทยาลัยกรงุ เทพจะอยูในตําแหนงตาง ๆ ของมหาวิทยาลยั เชน โรง อาหารและบริเวณตกึ ตา ง ๆ สวนนกั ศกึ ษาจะมีจาํ นวนมากทีส่ ดุ ภายในโลกเสมอื นของมหาวทิ ยาลัย และจะอยูในตาํ แหนง ตาง ๆ เชน เดียวกันตวั NPC อาจารย แตวา จะมีทาทางการกระทาํ ท่ีตา งกนั ออกไปในแตละตวั และแตละสถานที่ ดังภาพท่ี 4.2 ถงึ 4.4 ภาพที่ 4.2: อาจารยภ ายในมหาวทิ ยาลยั กรงุ เทพ ภาพท่ี 4.3: นักศกึ ษาชาย
37 ภาพที่ 4.4: นักศกึ ษาหญิง นกั กีฬาของมหาวทิ ยาลยั จะมีการซอมวิง่ ในบริเวณหนา ตึก 9 รอบเสาธงเพื่อฟตรางกาย เพ่อื การแขงขนั ในกจิ กรรมตาง ๆ ทั้งภายในมหาวิทยาลัยและภายนอกมหาวิทยาลยั โดยนักกฬี าวิง่ นี้ จะใสชุดของทมี มหาวทิ ยาลัยในการซอ มเสมอ ดังภาพท่ี 4.5 ภาพที่ 4.5: นักกีฬาวิ่ง
Search
