รายวิชาช่องทางการพัฒนาอาชีพ อช2100

101 2. ขนาดของทุนที่ใชในแตละกิจกรรมหรือท้งั ฟารม จะสังเกตวามีขนาดของทุนมากก็สามารถมี โอกาสขยายกิจกรรมไดมาก มที นุ นอ ยก็ขยายกจิ กรรมไดนอ ย 2.1 ขนาดของทุนจะสัมพันธกับชนิดของกิจกรรม โดยเฉพาะทนุ ขนาดใหญหรือทนุ มาก มักจะเปนดา นการปศสุ ตั ว การประมง และไมผ ล ไมย ืนตน เปนสว นใหญ นอกจากน้อี าจจะเปน ฟารมลักษณะ ประณีต เชน ไมดอกไมประดับ พชื ผกั เมอื งหนาว หรอื กจิ กรรมตา ง ๆ ที่ตองการใชเทคโนโลยีคอนขางสูง 2.2 ขนาดของทุนจะสัมพันธกับระยะเวลาการลงทุนหรือระบบสินเชื่อจากแหลงตางๆ มกั จะพบวา ขนาดของทุนมากการลงทุนสวนใหญจะเปนกิจกรรมระยะยาว เชน ไมผล ไมย ืนตน และปศุ สตั ว ที่เลี้ยงแบบมีโรงเรือนและอาคาร หากจะเปรยี บเทียบกับระบบสินเช่ือแลว มักจะเปนการลงทุนที่ตอง คนื เงินทุนสนิ เชอ่ื เกิน 3 ป หากทุนนอยหรอื ขนาดทุนเล็กจะเปน การลงทนุ กิจกรรมระยะส้นั ภายใน 1 ป เชน การทํานา ทําไร และพืชผัก สัตวบางชนดิ เปนตน 3. การใชทุนกับระยะเวลาการลงทุนและผลตอบแทนกับคืนจากการลงทุน เมื่อกลาวถึงระยะเวลา ของการลงทุนที่จะใหผลตอบแทนนั้น เวลาเปน ตวั สาํ คญั มากในการตดั สนิ ใจในการเลือกดาํ เนินกจิ กรรม หากมที นุ นอ ยแลว เลือกกิจกรรมที่ใหญหรือมรี ะยะเวลาการลงทุนนานกจ็ ะทาํ ใหสญู เสียโอกาสของการ ลงทุนในบางครั้งหากมีการกูยืมจากเพื่อนบานหรือสถาบันการเงินก็จะทําใหดอกเบี้ยสูง การชําระหนี้ลําบาก ซึ่งมีตัวอยางมากมายในดานการเกษตร อตุ สาหกรรม และธุรกจิ ดงั นั้น หากเปนฟารมขนาดเล็กควรเลือก กิจกรรมทมี่ ีการลงทุนนอ ยและชวงระยะเวลาสนั้ ในการใหผลตอบแทน นอกจากนแ้ี ลวจาํ นวนผลตอบแทนท่ี ไดรับก็มีความหมายในการเลือกกิจกรรมเชนกัน หากผลตอบแทนคุมกับการลงทุนไมวาระยะสั้นหรือยาว หลังจากไตรตรองคิดคํานวณแลวก็สามารถจะทําการผลิตได จากทก่ี ลา วมาแลว นร้ี ะยะเวลาและจาํ นวน ผลตอบแทนที่ไดรับจากการลงทุนก็มีบทบาทสําคัญในการพจิ ารณาเรอื่ งทุน เมือ่ พดู ถงึ การวัดประสทิ ธภิ าพหรอื ผลตอบแทนการใชท ุน หากทุนอยูใ นรูปเงนิ สด ผลตอบแทนคือ ดอกเบย้ี หากทุนอยใู นรูปของเครื่องจักร เคร่ืองมืออปุ กรณก ารเกษตร ปจจัยการผลิตผลตอบแทนคือ คาเชา เคร่ืองจกั ร คาปยุ คา เมล็ดพันธุ เปน ตน 7. การใชแ รงงาน แรงงานเปน ปจจัยสําคญั อยางหนึ่งในการผลติ ในทนี่ ี้หมายถงึ ลักษณะทง้ั กายภาพและจติ ใจในดา น กายภาพนั้นเก่ียวกับเรื่องสุขภาพและอนามัย ความแข็งแรงสมบูรณในการทํางาน สวนดา นจิตใจนั้นรวมถึง ทัศนคติ อุดมการณ ความขยนั หมน่ั เพยี ร ความรูสกึ รบั ผิดชอบในการผลิต ลักษณะของแรงงานพอที่แยก แรงงานออกเปน 3 ประเภท คือ 1. แรงงานคน 2. แรงงานสตั ว 3. แรงงานเครื่องจักรกลการเกษตร

102 การใชแรงงานแตละประเภทขึ้นอยูกับจุดมุงหมาย ขั้นตอนการทํางาน คาใชจาย และรวมถึงเวลา อยางไรก็ตามแรงงานแตละประเภทก็อาจจะสามารถใชรวมกันได ขนึ้ อยกู ับกจิ กรรมและข้นั ตอนการผลิต สําหรับแรงงานในลักษณะฟารมขนาดเล็กมีความสําคัญมากตองรูจักใชแรงงานใหมีประสิทธิภาพ ลกั ษณะ ของแรงงานคนอาจพอจําแนกตามภาวะปจจุบันนี้ไดคือ แรงงานในครอบครัว แรงงานจาง และการ แลกเปลี่ยนแรงงาน (การลงแขก การเอาแรง) ในแงข องเกษตรกรพยายามสงเสริมใหเกษตรกรใชแรงงาน ครอบครัวใหมากที่สุดไมควรปลอยใหแรงงานวางโดยเปลาประโยชน การใชแรงงานใหมีประสิทธิภาพควร พจิ ารณา ดงั น้ี 1. การใชแรงงานที่เหมาะสมกับชนิดของงาน เชน กจิ กรรมดา นพชื และสตั ว 2. การใชแรงงานหรือจัดระบบการกระจายของแรงงานใหเหมาะสม เชน กิจกรรมที่มีหลายอยางใน เวลาเดยี วกนั หรือเวลาท่ใี กลเคยี งกัน หรอื เวลาทต่ี อเน่ืองกัน ไดแ ก การปลกู พืชและเลยี้ งสตั ว การปลูกพืช หมนุ เวยี น การปลูกพืชแซม เปน ตน 3. การใชแรงงานใหเหมาะสมกับวิทยาการแผนใหมและพื้นบาน เชน วิทยาการการเตรียมดิน การ ปลกู การใสป ยุ และกําจัดศตั รพู ชื และการเก็บเกี่ยว ซึ่งบางครั้งวิทยาการสมัยใหมอาจจะมีความยุงยากหรือมี ขั้นตอนมากอาจจะทําใหเกษตรกรแบงเวลาหรือแบงงานไมถูกตอง 4. การใชแรงงานแบงตามเพศและอายุกับขั้นตอนแรงงานหรือชนิดของงาน กลาวคอื การเตรยี มดนิ ควรจะเปนเพศชายที่แข็งแรง การปลูกอาจจะเปนทั้งเพศชายและหญิงเชนเดียวกับการเก็บเกี่ยวงานหัตถกรรม พื้นบานอาจจะเหมาะกับเพศหญิงทั้งคนแก และหนมุ สาว แรงงานเด็กอาจจะชวยใหอาหารปลา อาหารสตั ว เปน ตน 5. การใชแรงงานผสมผสานหรือทดแทนแรงงานคน สตั ว และเครื่องจักรกลการเกษตรอยางไรจึง กอใหเ กิดประสิทธภิ าพลดตน ทุนการผลติ และประหยดั เวลา การจัดการเรื่องแรงงานเปน เรื่องที่จาํ เปน อยา งย่งิ โดยเฉพาะแรงงานในครอบครัวเกษตรกร ควร จัดการใหมีการกระจายการใชแรงงานไดตลอดป มีกิจกรรมการเกษตรอยางตอเนื่องเพื่อใหมีการใชแรงงาน อยางสม่ําเสมอทุก ๆ เดอื น กอ ใหเกิดรายไดเ พม่ิ ขน้ึ และลดการจางแรงงานที่ไมจําเปน เพื่อลดตนทนุ การผลิต สําหรับผลตอบแทนของแรงงานก็คือ คาจางแรงงานนั่นเอง 8. การจัดการ การจดั การในทนี่ ี้ หมายถึง การจดั สรรหรือการดาํ เนนิ การทรพั ยากรในการผลติ (ที่ดนิ ทนุ และ แรงงาน) เพอื่ ทําใหการผลิตใหไดตามวัตถุประสงคและเปาหมายของผูจัดการฟารม ดงั นั้น การจัดการของ ผูจ ัดการฟารม ในแตละสภาพพน้ื ทีแ่ ตละฟารม ไมเ หมือนกัน โดยการตดั สนิ ใจวาจะเลือกผลติ กจิ กรรมอะไร และอยางไร ในสภาพขดี จาํ กัดดานทรพั ยากรและภายใตค วามเสี่ยง ความไมแนนอนของการผลิตและ การตลาด อยางไรก็ตามเกณฑในการพจิ ารณาโดยทั่วไป พอสรุปได ดงั น้ี

103 1. จะผลติ อะไร 2. จะผลติ ทไ่ี หน 3. จะผลิตเมื่อไร 4. จะผลิตเทา ไรและอยางไร 5. จะผลิตและขายกับใคร ดงั นน้ั บทบาทสําคญั ในการจัดการของผูจดั การฟารมที่พิจารณาจากเกณฑท ไ่ี ดก ลา วมาแลว เปน หลัก ยังจะตองพจิ ารณารายละเอียด ดงั น้ี 1. จะทําการผลิตพืชหรือสัตวชนดิ อะไร เชน ปลูกขาว ไมผล พืชไร พชื ผัก ทําปศุสัตว และประมง เปน ตน และจะตอ งพิจารณาตอ ไปวา จะผลิตไมผ ล ควรเปนผลไมชนิดอะไร เชน มะมวง สม โอ มะขามหวาน ทุเรียน เงาะ ลาํ ไย ลิ้นจี่ เปนตน 2. จาํ นวนและชนิดของปจจัยการผลิตที่ใชวาเหมาะสมกับแรงงานในครองครัวหรือไม หากไม เพียงพอจะจางจํานวนเทาไร แรงงานจางไดมาจากไหน และระยะเวลาในการจาง 3. วิธกี ารผลติ และเทคนคิ วิชาการ ตลอดจนการจดั การและบรหิ ารฟารม จะดาํ เนนิ การอยางไร จะ เรมิ่ ตน ณ จุดใดกอ นมีการตรวจสอบและปรับปรุงแกไขอยางไร และประการสุดทาย มีความสมั พนั ธก บั กจิ กรรมตา ง ๆ ภายในฟารม หรือไม 4. ชนิดของโรงเรือนและอาคารมีความจําเปนหรือเหมาะสมเพียงไร เพอ่ื ความสะดวกในการจดั การ ตลอดจนเครื่องไมเครื่องมือและการจัดการ 5. การวางแผนและงบประมาณฟารม การจดบันทึกและบัญชีฟารมจะดําเนินการอยางไร เพอ่ื จะให ทราบทิศทางการทํางานและผลการดําเนินงาน โดยเฉพาะรายได รายจาย และกําไร ตลอดจนปญ หาและ อุปสรรคในการทํางาน ซึ่งสามารถนํามาเปนขอมูลในการปรับปรุงแกไขและวางแผนในปตอไป 6. จะซ้อื ปจจัยการผลติ และขายผลผลติ ทไี่ หน กับใคร และอยางไร เชน พอ คา ทองถ่ิน พอ คา คนกลาง กลุมเกษตรกรหรือสหกรณการเกษตร เปนตน นอกจากนี้แลวประสิทธิภาพและความเหมาะสมในดานการจัดการยังขึ้นอยูกับหลายองคประกอบ เชน ความรู ความสามารถ ความชํานิชํานาญ ความรอบรู และประสบการณการบริหารงานดานแรงงาน ความเขาใจสภาพการผลติ การตลาด ความคลองตัวและการแสวงหาความรูใหม ความขยนั หมน่ั เพยี ร และ การดแู ลเอาใจใส ตลอดจนความสํานึกและรับผิดชอบในการทํางาน เปน ตน เมอื่ เขา ใจพืน้ ฐานของปจจัยสําคญั ๆ ตอการผลติ ในการจดั การแลววามีความสาํ คัญอยา งไร จึงควรที่ เร่มิ รวบรวมขอมูล วิเคราะห และวางแผนงบประมาณฟารมใหไดผลตอบแทนสูงสุด

104 ทีด่ ิน ทุน แรงงาน การจัดการ การวางแผนและงบประมาณ  กาํ ไรสูงสุดและการมรี ายไดต อเนื่อง

105 กิจกรรม เม่ือผเู รียนศึกษา เร่ืองท่ี 1 “ขอมูลการตดั สนิ ใจเลอื กพฒั นาอาชพี ” ใหผเู รียนตรวจสอบขอมูลที่ เกี่ยวขอ งกับการประกอบอาชพี ท่ีผเู รียนตดั สนิ ใจเลือกไววามีความพรอมหรือไม พรอมใหเหตุผลลงใน แบบบันทึก แบบบันทึก ท่ี ขอมูล พรอ ม ไมพรอม เหตผุ ล 1 ความพรอม - ระยะเวลาในการประกอบอาชีพ - ไมม ผี ลกระทบสภาพแวดลอม - ความมัน่ ใจทีจ่ ะดําเนนิ การ 2 ความตองการของตลาด 3 ความรู ทักษะและเทคนิคตาง ๆ 4 ทรัพยากรธรรมชาติ 5 สถานที่ 6 แรงงาน 7 เงนิ ทนุ ผเู รียนสรุป จุดเดนของขอมูล จดุ ดอยของขอมูล และพอมีแนวทางแกไขหรือไม อยางไร

106 สรปุ (จะดาํ เนนิ การประกอบอาชพี ทต่ี ดั สินใจเลอื กไวหรอื ไมอ ยา งไร)

107 เรอ่ื งท่ี 2 ตัดสนิ ใจพัฒนาอาชพี ดวยการวิเคราะหศักยภาพ การพัฒนาสงิ่ ใดก็ตาม มีวธิ กี ารหลากหลาย เชน ทําการวิจยั ทดลองทาํ กอนลงมือทาํ จรงิ การใชก ระบวนการคิดเปน นอกจากนี้ยังมวี ธิ กี ารวเิ คราะหศ กั ยภาพตาง ๆ ที่เกยี่ วของวา จะ สามารถพฒั นาอาชพี ไดหรือไม ซึ่งเร่อื งนี้จะไดศ ึกษาตอ ไป เพ่ือใชเปนแนวทางในการตดั สนิ ใจ พัฒนาอาชพี โดยการวเิ คราะหศักยภาพ 5 ดาน ไดแ ก 1. ศักยภาพของทรพั ยากรธรรมชาตใิ นแตล ะพื้นที่ ทรพั ยากรธรรมชาติ หมายถึง ส่งิ ที่เกิดขึน้ เองตามธรรมชาติ ซงึ่ มนษุ ยสามารถนําไปใชใ ห เกดิ ประโยชนตอชวี ติ ประจําวัน และการประกอบอาชีพ ทรัพยากรธรรมชาติ ไดแ ก ปา ไม แมน ้าํ ลําคลอง อากาศ แรธาตุตาง ๆ ทรัพยากรธรรมชาติบางชนิดใชแลวหมดไป เชน แรธาตุตาง ๆ บางชนดิ มนุษยส ามารถสรางทดแทนขึ้นใหมไ ด เชน ปา ไม เมื่อมนุษยตดั ไปใชป ระโยชนแลว ก็ สามารถปลกู ทดแทนขึ้นใหมได ดังนนั้ ผูป ระกอบอาชพี อยแู ลว ตอ งการพฒั นาอาชพี ของตนให ดีข้ึน ตอ งพจิ ารณาทรัพยากรในพ้นื ทีท่ ี่จะนํามาใชพ ฒั นาอาชีพดวย เชน จากการปลูกผักที่ใช สารเคมีตอ งการพฒั นาโดยใชปุย หมักแทนปุยเคมีในการปลูกผกั ตอ งพจิ ารณาวา ทรัพยากรท่ี จะตองนํามาใชในการทาํ ปยุ หมกั ในพนื้ ท่มี หี รอื ไม มเี พยี งพอหรือไม ถา ไมม ีผปู ระกอบการตอ ง พิจารณาใหมวา จะพัฒนาอาชพี ที่ตดั สนิ ใจเลือกไวหรอื ไม หรอื พอจะจัดหาไดในพื้นท่ีใกลเคียง ซึ่งผูประกอบการตองเสียคา ขนสงจะคุม คา กบั การลงทุนหรือไม จึงจําเปนตอ งนํา ทรพั ยากรธรรมชาติในพนื้ ท่มี าพจิ ารณาดว ย เพือ่ ลดตนทนุ การผลติ 2. ศกั ยภาพของพ้ืนที่ตามลกั ษณะภมู อิ ากาศ ในแตละพ้นื ท่จี ะมลี ักษณะภูมอิ ากาศแตกตางกัน เชน ประเทศไทยภาคกลางมอี ากาศรอน ภาคใตม ีฝนตกเปนเวลานาน ภาคเหนอื มอี ากาศเย็น โดยเฉพาะอาชพี เกษตรกรรมขนึ้ อยกู บั สภาพ ภูมิอากาศเปนสว นใหญ เชน การปลกู ลน้ิ จี่ ลาํ ไย ตองการอากาศเยน็ จึงจะออกผลได แกวมังกร ตองการอากาศรอ น ทวปี อเมริกามอี ากาศหนาวเยน็ มากกส็ ามารถปลูกพืชเมอื งหนาวได เชน เชอร่ี แอปเปล ดงั นนั้ การพัฒนาอาชีพจาํ เปนตอ งพิจารณาสภาพภูมอิ ากาศดวยวา เหมาะสมกบั ส่งิ ท่ตี องพัฒนาหรือไม การพฒั นาพันธุของพชื ใหม ๆ ทเี่ กย่ี วของกับภมู ิอากาศ เชน ขา วหอม มะลติ องปลูกในสภาพภมู อิ ากาศแหงแลง ซ่งึ ไมเ หมาะทีจ่ ะนาํ มาปลกู ในภาคกลาง หรือการ พฒั นาอาชพี การทองเท่ยี วในชวงอากาศเย็นสบายก็สามารถพฒั นาไดเตม็ ท่ี เน่ืองจากมี

108 นกั ทองเทีย่ วหล่ังไหลเขา มา เชน พัฒนาทพ่ี ัก อาหาร แหลง ทอ งเท่ยี ว ใหต รงกบั ความตองการ ของลกู คา 3. ศกั ยภาพของภมู ิประเทศและทาํ เลท่ีต้งั ของแตล ะพนื้ ท่ี สภาพภูมิประเทศและทําเลทต่ี ัง้ ของแตละพน้ื ท่จี ะแตกตา งกนั เชน เปน ภูเขา เปน ท่ีราบสูง ท่รี าบลมุ แตละพื้นท่มี ผี ลตอ การพัฒนาอาชีพตาง ๆ เชน ตองการพัฒนาอาชีพอุตสาหกรรมจาก การใชแรงคนเปน เครอื่ งจักร เพ่อื ใหสนิ คามีคุณภาพเดยี วกัน ผูป ระกอบการตองพิจารณาวา เครื่องจกั รน้นั ตองไมมผี ลกระทบตอชุมชน สภาพแวดลอ มในภูมิประเทศน้นั ๆ 4. ศกั ยภาพของศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณีและวิถีชวี ิตของแตละพ้นื ท่ี แตล ะพน้ื ท่ที ั้งในประเทศไทยและตางประเทศมศี ิลปะ วฒั นธรรม ประเพณแี ละวถิ ีชิวตที่ แตกตา งกนั ดงั น้นั แตล ะพ้นื ทีส่ ามารถนาํ เอาสิง่ เหลา น้มี าใชพ ัฒนาอาชพี ได เชน การทําธรุ กจิ รา นอาหารก็ตองทราบวา ภาคใดมวี ถิ ีชีวติ การรับประทานอาหารรสชาติแบบใด ภาคเหนือนิยม อาหารรสจดื ภาคใตนยิ มอาหารรสจดั สวนภาคกลางนิยมรบั ประทานอาหารทม่ี กี ะทิเปน สวนประกอบ ดังน้นั การจะพัฒนาอาชีพตองศกึ ษาศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณแี ละวถิ ีชีวิตของ ชุมชนดว ย 5. ศักยภาพของทรัพยากรมนุษยในแตล ะพื้นท่ี ทรพั ยากรมนุษยใ นแตล ะพ้นื ท่ี หมายถึง ความรู ความสามารถของมนุษยที่เปนภมู ปิ ญ ญา ทงั้ ในอดีตจนถึงปจจบุ นั ดา นการประกอบอาชีพตา ง ๆ ในพ้นื ท่นี ้ัน ๆ ปจจบุ นั มหี ลายอาชีพท่ี เกิดจากภมู ิปญญา แตส ามารถพัฒนาใหเ หมาะสมกับสถานการณปจ จุบนั ได เชน การใช จลุ ินทรียในการทําปยุ หมัก แตจากการทาํ ปุยหมักคนเรากม็ คี วามคิดท่จี ะนาํ ไปประยุกตใชอ ยา ง อ่ืน ๆ เชน ทํานาํ้ หมักนาํ ไปราดในหองนํ้าเพ่ือดบั กลิ่น หรอื นาํ ไปผสมกับสวนประกอบอน่ื ๆ ให สามารถปน เปน กอนได นําไปโยนในนํา้ เพ่ือแกปญ หานํ้าเสียที่เนา เหม็น เปนการชว ยปรับสภาพ น้ํา ดังนนั้ จะเห็นวาทรัพยากรมนษุ ยม ีความคดิ ไมหยดุ น่งิ ชวยใหเ กดิ สนิ คา ใหม ๆ ไดอยู ตลอดเวลา กจิ กรรม จากการทผ่ี เู รยี นศกึ ษาศักยภาพ 5 ดา นเพอ่ื การพฒั นาอาชพี มาแลว ใหว ิเคราะห ศกั ยภาพในอาชีพที่ตดั สินใจจะพฒั นาอาชพี ท่ีสนใจ จะพัฒนาอาชพี ไดอ ยา งไรใหสอดคลองกับ ศกั ยภาพท้ัง 5 ดา น เพือ่ ใหก ารพัฒนาอาชพี นั้นมคี วามเปนไปไดลงในแบบบันทึก

109 แบบบนั ทกึ ตอ งการพฒั นาอาชีพ……………………………………………………. มี ท่ี ศักยภาพ 5 ดา น ทต่ี องการ / สอดคลอ งกบั อาชพี พอ ไมพ อ ไมม ี หมายเหตุ ในการพัฒนาอาชีพ 1 ทรพั ยากรธรรมชาติ 1.1 1.2 1.3 ฯลฯ 2 ภมู ิอากาศ 3 ภมู ิประเทศและทําเล ที่ตั้ง 4 ศิลปะ วฒั นธรรม ประเพณี และวิถชี วี ิต 5 ทรพั ยากรมนษุ ย

110 สรปุ ผลการตดั สนิ ใจ ใหเ ลือกอยา งใดอยา งหน่งึ ดังน้ี ρ ตดั สนิ ใจเลือกพฒั นาอาชพี และใหอธบิ ายเหตุผลความเปน ไปไดท ่จี ะพฒั นาอาชีพ ρ ตดั สนิ ใจไมเลอื กพฒั นาอาชีพ เน่อื งจาก

111 บรรณานุกรม สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดปราจีนบุรี. ชุดวิชาพัฒนา อาชพี ระดบั มธั ยมศกึ าตอนตน . กระเทพฯ : บริษทั เอกพิมพไทย จาํ กัด, 2544. กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น. ชุดวชิ าชอ งทางการประกอบอาชีพ ระดบั มัธยมศกึ ษาตอนตน . กระเทพฯ : โรงพิมพประชาชนจํากัด, 2538. กองพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กรมการศึกษานอกโรงเรียน. ชดุ วิชาการฝกทกั ษะและฝก ประกอบการเฉพาะอาชพี . กระเทพฯ : โรงพมิ พช มุ นุมสหกรณก ารเกษตรแหง ประเทศไทย, 2541. กนก จนั ทรทอง. สงิ่ แวดลอมศกึ ษา ความรูเ ร่อื งสง่ิ แวดลอม. ปต ตานี : พิมพทฝ่ี ายเทคโนโลยที าง การศึกษา สาํ นกั วทิ ยบรกิ าร มหาวทิ ยาลยั สงขลานครินทร วิทยาเขตปต ตานี, พิมพค รงั้ ท่ี 2. 2539. สุรชาติ ใฝรชั ตพานิช. หลัการจัดการ. กระเทพฯ : บรษิ ทั สํานกั พมิ พป ระสานมิตร (ปสม.) จํากดั , 2542. สมภพ เลศิ ปญ ญาโรจน. หลักการตลาด. กระเทพฯ : บริษัทสาํ นกั พมิ พป ระสานมิตร (ปสม.) จาํ กัด, 2542. ไพโรจน ทพิ มาตร. การขายเบ้อื งตน . กระเทพฯ : โรงพมิ พประสานมิตรจาํ กดั , 2545. นนั ท ศรีสวุ รรณ. บัญชเี บอื้ งตน . กระเทพฯ : สาํ นกั พิมพว ังอกั ษร, 2546. อรณุ ี ปนประยงค และคณะ. การจัดการฟารม . กระเทพฯ : โรงพิมพเ พ่ิมทรพั ยก ารพมิ พ. 2547. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. (2536). เอกสารการสอนชดุ วชิ าการจดั การการผลติ ภณั ฑแ ละราคา. นนทบรุ ี : สํานกั พมิ พม หาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. วชิ ติ อูอน . (2544). การจดั การเชงิ กลยุทธ. กระเทพฯ : วี.เจ.พร้นิ ตง้ิ . สดุ าดวง เรอื งรุจิระ. (2545). นโยบายผลติ ภณั ฑและราคา. กระเทพฯ : ประกายพรึก. Nagle, Thomas T. (1987). The strategy & tactics of pricing. New York: Prentice Hall.

112 ที่ปรกึ ษา บญุ เรอื ง คณะผูจ ดั ทาํ 1. นายประเสรฐิ อิ่มสวุ รรณ 2. ดร.ชัยยศ จําป เลขาธิการ กศน. 3. นายวชั รนิ ทร แกว ไทรฮะ รองเลขาธิการ กศน. 4. ดร.ทองอยู ตัณฑวฑุ โฒ รองเลขาธิการ กศน. 5. นางรกั ขณา ที่ปรึกษาดานการพัฒนาหลกั สตู ร กศน. ผเู ขียนและเรียบเรียง โสภี ผอู ํานวยการกลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรยี น 1. นางสาวกฤษณา ศูนยฝกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดน ผบู รรณาธกิ าร และพฒั นาปรับปรุง จงั หวดั สระแกว 1. นางอุบล ทศั นโกวทิ ศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย 2. นายสุธี วรประดษิ ฐ อาํ เภอสนั ทราย จังหวัดเชียงใหม สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษา 3. นางสาวสุวิชา อินหนองฉาง ตามอัธยาศัยจังหวัดตราด ศูนยการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย 4. นายเสกขภทั ร ศรเี มือง อาํ เภอสนั ทราย จังหวัดเชียงใหม ศูนยฝกและพัฒนาอาชีพราษฎรไทยบริเวณชายแดน 6. นางดุษฎี ศรวี ัฒนาโรทัย จงั หวดั อตุ รดิตถ กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 5. นางพรทพิ ย เข็มทอง กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 7. นางสาวเยาวรัตน คําตรง คณะทํางาน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 1. นายสุรพงษ ม่ันมะโน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลมุ พัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 2. นายศุภโชค ศรีรัตนศิลป กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 4. นางสาวศริญญา กุลประดิษฐ กลุมพัฒนาการศึกษานอกโรงเรียน 5. นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา ผูพ มิ พต น ฉบบั นางสาวเพชรินทร เหลอื งจิตวฒั นา ผอู อกแบบปก นายศุภโชค ศรีรัตนศลิ ป

113 ผพู ฒั นาและปรับปรงุ ครั้งที่ 2 (วนั ท่ี 4 - 10 พฤศจกิ ายน 2554) 1. นางอัญชลี ธรรมวิธีกลุ 2. นางดุษฎี ศรีวัฒนาโรทยั 3. นายสุธี วรประดษิ ฐ 4. นางสาวกฤษณา โสภี 5. นายสภุ าพ เมอื งนอย 6. นางสาวทิพวรรณ วงคเรือน