kitab

Goca halısı ğ, Azerbaycan k: 38x32 dm2 : pamuk, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 1000 _________ oja carpet h, Azerbaijan 38x32 sq.dm t: cotton, Z2S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 1000 n repeats on three nes crop ails. The ctions of mall floral ymmetry which the hape and branch- mposition elements cobweb. is dark red, light own, and ith a red madakhils r, which ashi ele-

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts CollectionNahçıvanHalıları Yakın Doğu’nun çok eski bir kültür merkezi olan Nahçıvan Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan HalılarıÖzerk Cumhuriyeti, Azerbaycan’ın ayrılmaz bir parçasıdır. Nahçı- van bölgesinde gerçekleştirilen arkeolojik kazılar ve Eski Taş Dev- ri’ne ait Gamigaya kaya resimleri, bu bölgenin çok eski bir kültür ve sanat merkezi olduğunu kanıtlamaktadır. Yazarı bilinmeyen Hudud al-Alam adlı el yazması, 9. ve 10. Yüzyıllarda Nahçıvan’da üstün kaliteli halıların, el yapımı zililerin ve cicimlerin üretildi- ğini belirtmektedir. (Рукопись Туманского, с. 32b, 33b). 11. ve 12. Yüzyıllarda Nahçıvan’da görkemli anıt-mezarlar, camiler ve medreseler inşa edilmiştir. 16. Yüzyıl sonu - 17. Yüzyıl başında Nahçıvan’a gelmiş olan Türk gezgini Evliya Çelebi buranın dünyanın en güzel şehri olduğunu ifade etmiş, yaklaşık olarak yetmiş cami, kırk mescit, yirmi kervansaray, yedi hamam ve bin adet dükkan bulunduğunu yazmıştır. Nahçır, Nahçıvan’ın Julfa şehrinin 38 kilometre uzağındaki bir kentin adıdır. Nahçıvan’lı mimar 102 Acemi Nahçıvani tarafından yapılan Mümine Ha- tun ve Yusif Kuseyr anıtlarıyla meşhurdur. Orta Çağdan bu yana halı dokumacılığı sadece Nahçıvan’da değil, Şerur, Şahbuz, Ordubad ve Cul- fa’da da yayılmıştır. Bu bölgede halı dokumacılığı hem Tebriz hem de Karabağ halıcılık merkezlerinin etkisi altında geliş- miştir. Önde gelen bilim insanı Latif Karimov bu bölgeyi incelemiş, kitabında dokumacıların Nahçı- van halılarını bir dizi kompozisyonla ürettiklerini belirtmiştir. Karabağ Hatayi, Çelebi ve Goca halılarına ait ögeler farklı biçim ve kompozisyonlarda tekrar edilerek Nahçıvan halılarında yeni ta- sarımlar oluşturmuştur. Nahçıvan halıları hem Karabağ, hem de Tebriz halılarından teknik ve renk bakımından farklıdır. Her ne kadar bu halıların sıklığı Karabağ halılarınınkine yakınsa da, bu halılar nispeten daha kısa hav yüksekliğine sahiptir. Çoğunlukla tek bir atkıyla dokunmuşlardır.

NakhchivanCarpets The Nakhchivan Autonomous Republic, an ancient cultural center in the Near East, is an integral part of Azerbaijan. Archae- ological excavations and Gamigaya rock carvings in the Nakh- chivan area from the Lower Palaeolithic era prove that it is an ancient culture and art center. The manuscript Hudud al-Alam, written by an unknown author, chronicles high-quality carpets, handmade zilis, and jejims produced in Nakhchivan during the 9th-10th centuries (Рукопись Туманского, с. 32b, 33b). Impos- ing mausoleums, mosques, and madrasas arose in Nakhchivan in the 11th-12th centuries. The Turkish traveler Evliya Chalabi, who came to Nakhchivan at the end of the 16th-beginning of the 17th century, called it the most beautiful city in the world, citing about seventy jamis (mosques), forty mas- jids (mosques), twenty caravanserais, seven hammams (bathhouses), and a thousand shops. Nakhchir remains the name of the village in Na- khchivan, 38 kilometers from the city of Julfa. Na- khchivan is famous for its monuments Momine Khatun and Yusif Kuseyr by the architect Ajami Na- khchivani. Since the Middle Ages, carpet weaving spread widely not only in Nakhchivan but also in Sharur, Shahbuz, Ordubad, and Julfa. Carpet weaving in this area flourished under the influence of both the Tabriz and Karabakh carpet centers. The outstanding scientist Latif Karimov researched this area and mentioned in his book that weavers produced Nakhchivan carpets with several compositions. The Karabakh Khatai, Chelebi, and Goja carpet elements re- appear in different forms and compositions, creating new de- signs in Nakhchivan carpets. Nakhchivan carpets differ from both Karabakh and Tabriz carpets in technique and color. Al- though the density of these carpets is close to those from Kara- bakh, they have relatively less knot height. They are often wo- ven with a single weft.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 17. Yüzyıl sonu - 18. Yüzyıl başı. 219x562 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün, açık Üst atkı: yün, açık kırmızı, 2Z. Hav: yün, 2 _________________________________________ Nakhchivan Late 17th - early 18th century. 219x562 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool, Top weft: wool, light red, 2Z. Pile: wool, 2 Kompozisyon üç düşey eksen üze- The composition is co rinde oluşturulmuştur ve arka fonu on three vertical axes, and i kızılcık kırmızısıdır. Bitkisel hatayi ground is red. Floral khatai b dallar orta eksendeki madalyonların develop around the middle-a çevresinde ve çapraz hatları boyunca dallions and along their diago gelişmektedir. Bir yaşam ağacı ve çi- A tree of life and flowering b çekli dallar, kompozisyonu tamamla- complete the composition. D maktadır. Farklı kırmızı, açık mavi ve shades of red, white, light b 104 kahverengi tonları orta alanı bilhassa brown make the central fie renkli kılmaktadır. cially colorful. Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları Bitkisel desenler geniş bordürün Floral patterns adorn the w açık sarı arka fonunu süslemektedir. der’s light yellow backgroun Dallar ve balık olarak tanımlanan yap- branches and leaf elements, k rak ögeleri dönüşümlü olarak lacivert, fish, are alternatively navy, wh beyaz ve kırmızı renklerdedir. Kırmızı red. The narrow brown an mollabaşı ögelerin meydana getirdiği borders, formed by red molla kahverengi ve beyaz dar bordürleri ge- ements, surround the wide bo niş bordürler çevrelemektedir. both sides.

Halı n, Azerbaycan k: 32x32 dm2 k kırmızı, 2Z 2Z, y. 2-3 mm env. no. 171 _________ Carpet n, Azerbaijan 32x32 sq.dm , light red, 2Z 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 171 omposed its back- branches axis me- onal line. branches Different blue, and eld espe- wide bor- nd. The known as hite, and nd white abashi el- order on

Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları 106 Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection



Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 17. Yüzyıl sonu - 18. Yüzyıl başı. Türk düğümü, sıklık: 34x32 dm2. Çöz Alt atkı: yün, açık kırmızı, Z2S. Üst atkı: yün, açık kırmızı, Z2S. Hav: yün, 2 _________________________________________________ Nakhchivan Late 17th - early 18th century. Symmetric knot, density: 34x32 sq.dm. Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool, li Top weft: wool, light red, Z2S. Pile: wool, 2Z Kırmızı, sarı, kahverengi ve mavi Red, yellow, brown and bl renkler, lacivert orta alanın tasarımını acterize the Afshan design of karakterize etmektedir. İki büyük pal- blue central field. Two large p met ve zambaklar simetrik olup kom- and lilies are symmetrical and pozisyona farklılık kazandırmaktadır. composition a distinctive flair Orta alanın altında ve üstünde özgün branches surround the orig bitkisel desenleri hatayi dallar çevrele- ral patterns at the top and mektedir. Bitkisel ve hafif geometrik of the central field. The lily e uzatılmış yaprak desenleriyle çevre- branched by floral and slig 108 lenmiş zambak ögeleri merkez alanın ometrically elongated leaf patt Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları tasarımını sistematize etmektedir. tematize the central field’s des Her iki yandan merkeze uzanan dal ious elements on the branch üstünde çeşitli ögeler halının alanını from both sides to the center doldurmaktadır. carpet space. S biçimli dolambaç ögelerden oluşan Red, dark brown, and blue dallar üzerinde kırmızı, koyu kahv- and leaves on branches of S erengi ve mavi çiçekler ve yapraklar, dolangaj elements adorn the geniş sarı bordürü süslemektedir. Zin- wide border. Chain borders s cir bordürler her iki tarafta geniş bor- the wide border on both sides dürü çevrelemektedir.

Halı n, Azerbaycan 235x588 cm zgü: yün, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 905 ________ Carpet n, Azerbaijan 235x588 cm ight red, Z2S Z, h. 2-3 mm inv. no. 905 lue char- the navy palmettes d give the r. Khatai ginal flo- bottom elements ghtly ge- terns sys- sign. Var- h, drawn r, fill the e flowers S-shaped e yellow surround s.

Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları 110 Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection



Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 17. Yüzyıl sonu - 18. Yüzyıl başı. Türk düğümü, sıklık: 34x32 dm2. Çöz Alt atkı: yün, açık kırmızı, Z2S. Üst atkı: yün, açık Hav: yün, 2 _______________________________ Nakhchivan Late 17th - early 18th century. Symmetric knot, density: 34x32 sq.dm, War Botton weft: wool, l Top weft: wool, light red, Z2S. Pile: wool, 2 Sarı, mavi, kırmızı ve kahverengi Yellow, blue, red, and brow renkler, lacivert orta alanın tasarımı- acterize the design of the na nı belirlemektedir. Bu halı, Çelebi central field. Although it sp halılarının karakteristik özelliği olan a sixteen-pointed central m on altı köşeli merkezi bir madalyonu characteristic of Chelebi carp vurgulamakla birlikte bunu farklı bir carpet depicts it differently. Fo biçimde betimlemektedir. Dört bü- palmettes and small lilies ar 112 yük palmet ve çevrelerindeki küçük are symmetrical and give th Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları zambaklar simetrik olup, kompo- position a distinctive flair. zisyona farklılık kazandırmaktadır. branches surround the origin Orta alanın altındaki ve üstündeki patterns at the top and bottom özgün bitkisel desenleri, hatayi dallar central field. The use of th çevrelemektedir. Stilize çiçekler ile baj between the stylized flow yapraklar arasında dolanbaç kullanıl- leaves harmonizes the carpet’s mış olması, halının tasarımını uyumlu The carpet’s yellow and blu hale getirmiştir. features the gab-gabi border c Halının sarı ve mavi bordürü tion. gab-gabı bordür kompoziyonuna sa- hiptir.

Halı n, Azerbaycan 243x430 cm zgü: yün, Z2S kırmızı, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 123 _________ Carpet n, Azerbaijan 243x430 cm rp: wool, Z2S light red, Z2S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 123 wn char- avy blue potlights medallion pets, this our large round it he com- Khatai nal floral m of the he dolan- wers and ’s design. ue border composi-

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 18. Yüzyıl. 264x430 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün, açık ka Üst atkı: yün, açık kahverengi, 2Z. Hav: yün, 2 ______________________________ Nakhchivan 18th century. 264x430 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool, lig Top weft: wool, light brown, 2Z. Pile: wool, 2 Halının zemini, üç düşey eksen bo- The carpet’s field promotes a yunca birbirini izleyecek şekilde res- of consecutively depicted styliz medilmiş stilize bitki desenlerinden patterns along the three verti oluşan bir fonu desteklemektedir. La- Four hooked and notched me civert bir arka fon önünde açık kah- inlightbrown,white,andyellow verengi, beyaz ve sarı renklerde dört a navy background form the c adet kancalı ve çentikli madalyon, tion. There are bisected design kompozisyonu meydana getirmekte- centric medallions’ right and le 114 dir. Merkezi madalyonların sağ ve sol The ivory border in the mid taraflarında ikiye bölünmüş desenler sists of a rhythmic variety and Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları bulunmaktadır. nated combination of intrica Ortadaki fildişi rengi bordür, dal- elements connected with b larla birbirine bağlanmış, birbirine The narrow borders are comp dolanmış bitkisel ögelerin ritmik bir kilimgulu and crossing S-shap çeşitliliğinden ve düzenli bir kombi- ponents. The colors of the nasyonundan oluşmaktadır. Dar bor- field and the borders harmo dürleri, kilimgülü ve kesişen S biçimli complement each other. Brow bileşenler meydana getirmektedir. red, light green, blue, and dar Orta alanın ve bordürlerin renkleri elements adorn the yellow m birbirlerini uyumlu bir biçimde ta- der. The white narrow bord mamlamaktadır. Kahverengi, açık terns are brown, light red, and kırmızı, açık yeşil, mavi ve koyu sarı renkteki ögeler sarı ana bordürü süs- lemektedir. Beyaz dar bordürün de- senleri kahverengi, açık kırmızı ve sarıdır.

Halı n, Azerbaycan k: 30x28 dm2 ahverengi, 2Z 2Z, y. 2-3 mm env. no. 28 _________ Carpet n, Azerbaijan 30x28 sq.dm ght brown, 2Z 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 28 a scheme zed floral ical axes. edallions w against composi- ns on the eft sides. ddle con- d coordi- ate floral branches. posed of ped com- e central oniously wn, light rk yellow main bor- der’s pat- d yellow.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 18. Yüzyıl. 170x350 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün, ko Üst atkı: yün, koyu sarı, Z2S. Hav: yün, 2 ___________________________ Nakhchivan 18th century. 170x350 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool, dark Top weft: wool, dark yellow, Z2S. Pile: wool, 2 Üç geniş madalyon, düşey bir ek- Three large medallions sen boyunca lacivert bir arka fon across a navy background al boyunca sıralanmıştır. Yapraklı dal- vertical axis. Two khatai wi larla süslenmiş iki hatayi geniş kol, decorated with leafy branch madalyonu oluşturan baklava biçimli ate the diamond-shaped p palmeti meydana getirmektedir. Her that forms the medallion. R iki yanda beyaz bir arka fona sahip brown-patterned khatai b kırmızı ve kahverengi hatayi dallar, with a white background o 116 diğer sekiz köşeli madalyonlarla si- sides produce a symmetric metrik bir bağlantı oluşturmaktadır. with other eight-pointed med Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları Madalyonların içinde baklava biçimli There are diamond-shaped e ögeler, kenarlarında da kancalar bu- inside the medallions and lunmaktadır. Merkezdeki küçük bir on their edges. The palm paralelkenara yönelmiş palmet ben- branches and flowers, orien zeri dallar ve çiçekler tamamen stili- ward a small rhombus in the zedir. Orta alanın alt bölümünde bir are fully stylized. There are h köşede yarım palmetler, diğer köşede mettes on one corner and fra ise kilim deseni benzeri parçalar bu- of kilim pattern on the othe lunmaktadır. lower part of the central field Halının açık ve koyu sarı renkli arka The carpet’s light and dark fonlu bordürleri, iki dar ve bir ara border backgrounds contai bordürden oluşmaktadır. parts: two narrow borders a madakhil.

Halı n, Azerbaycan k: 28x28 dm2 oyu sarı, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 55 _________ Carpet n, Azerbaijan 28x28 sq.dm k yellow, Z2S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 55 stretch long the ide arms hes cre- palmette Red and branches on both cal link dallions. elements d hooks mette-like nted to- e center, half-pal- agments er at the d. k yellow in three and one

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 18. Yüzyıl. 243x630 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün Üst atkı: yün, kırmızı, 2Z. Hav: yün, 2 _______________________________ Nakhchivan 18th century. 243x630 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: Top weft: wool, red, 2Z. Pile: wool, 2 Bu halı, Karabağ’ın hatayi kompo- This carpet demonstrates th zisyonlarının etkisini sergilemektedir. ence of Karabakh’s Khatai c Halının orta alanı kırmızı, hatayi dal- tions. The carpet’s central fiel lar ise beyaz, bej ve laciverttir. Merkezi while the khatai branches ar madalyonun çevresinde hatayi dalla- beige, and navy. An eight-point rın oluşturduğu sekiz köşeli uzatılmış gated medallion created by th bir madalyon dikkat çekmektedir. branches around the central m Kancalara sahip kıvrımlı madalyon captures one’s attention. The 118 soyuttur. Lacivert arka fonu, zemi- medallion with hooks is abs nin kırmızısıyla zıtlık sağlamaktadır. navy background contrasts ag Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları Madalyonların her iki tarafı küçük, red of the field. Both sides of simetrik olarak düzenlenmiş palmet- dallions abut minor, symmetr lere ve kırmızı, koyu lacivert ve beyaz ranged palmettes and hooked e dokunmuş kancalı ögelere dayan- woven in red, dark navy, and w maktadır. As with Karabakh carpets, t Karabağ halılarında olduğu gibi, border, which is adorned wi kozmogonik (kainatın yaradılışı) ve cosmogonic and zoomorph hayvan biçimli küçük ögelerle süslen- ments, surrounds the centr miş geniş bordür orta alanı çevrele- Two narrow edges symm mektedir. İki dar kenar, geniş bordü- guard the wide border. T rü simetrik olarak korumaktadır. Dar row borders’ backgrounds a bordürlerin arka fonları koyu kahve- brown and feature S-shaped e rengi olup beyaz, kırmızı, sarı ve mavi in white, red, yellow, and blue S biçimli ögelere sahiptir.

Halı n, Azerbaycan k: 30x30 dm2 n, kırmızı, 2Z 2Z, y. 2-3 mm env. no. 879 _________ Carpet n, Azerbaijan 30x30 sq.dm wool, red, 2Z 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 879 he influ- composi- ld is red, re white, ted elon- he khatai medallion e sinuous stract. Its gainst the f the me- rically-ar- elements white. the wide ith small hic ele- ral field. metrically The nar- are dark- elements e.

Nahçıvan 18. Yüzyıl. 250x590 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün Üst atkı: yün, beyaz, Z2S. Hav: yün, 2 _________________________________ Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nakhchivan 18th century. 250x590 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: woo Top weft: wool, white, Z2S. Pile: wool, 2 Büyük ve küçük madalyonlar ve bit- Large and small medallions an ki bileşenleri, halının kırmızı arka fonu al plant-shaped patterns are per üstünde üç adet düşey eksene mükem- against three vertical axes on th mel bir biçimde yerleştirilmiştir. Merkez red background. Large palmett eksene yerleştirilmiş büyük palmetler, on the centric axis set off the ortadaki madalyonu daha da etkili bir medallion even more effectivel biçimde belirgin kılmaktadır. Zeminin ent khatai elements develop in t tasarımında farklı hatayi ögeler geliş- design. They are mainly woven i mektedir. Bunlar temel olarak beyaz, of white, dark green, and navy koyu yeşil ve lacivert tonlarında dokun- placed around medallions and 120 muştur. Madalyonların çevresine yerleş- ed with flourishing branches (a Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları tirilmiş ve çiçek açan dallarla (ve başka designs) have a protective mean desenlerle) süslenmiş hatayiler koruyu- color schemes of these khatai cu bir anlama sahiptir. Lacivert kancalı around the navy hooked m madalyonun çevresine yerleştirilmiş ve contrasting against the red back kırmızı arka fonla zıtlık oluşturan bu ha- use diagonal symmetry. They m tayilerin renk şemalarında çapraz simet- composition dynamic and ar riden yararlanılmıştır. Kompozisyonu vibrant. dinamikleştirmekte ve sanatsal açıdan canlı kılmaktadırlar. Various hues of yellow and vi enhance the design’s unique bea Sarı ve mor rengin farklı tonları da tasa- rımın benzersiz güzelliğini artırmaktadır. The carpet’s wide border is l low and highlights a well-know Halının geniş bordürü açık sarı olup dan element. The red and navy iyi bilinen bir şamdan ögelerini vur- the leaf-shaped items around th gulamaktadır. Şamdanın çevresindeki dan harmonize with the color yaprak biçimli ögelerin kırmızı ve laci- narrow borders. A white akhar vert tonları, dar bordürlerin renkleriyle ing water) depicted on both sid uyum göstermektedir. Dar bordürlerin narrow borders completes the her iki tarafına resmedilmiş beyaz renkli field’s semantic meaning of prot bir akar su ögesi, orta alanın simgesel an- lamını tamamlamaktadır.

Halı n, Azerbaycan k: 30x28 dm2 n, beyaz, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 729 _________ Carpet n, Azerbaijan 30x28 sq.dm ol, white, Z2S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 729 and sever- rfectly set he carpet’s tes placed primary ly. Differ- the field’s in shades y. Khatais decorat- and other ning. The ais placed medallion, kground, make the rtistically iolet also auty. light yel- wn sham- y tones of the sham- rs of the su (flow- des of the e central tection.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 18. Yüzyıl sonu. 219x590 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün, kah Üst atkı: yün, kahverengi, Z2S. Hav: yün, 2 e __________________________________ Nakhchivan Late 18th century. 219x590 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool Top weft: wool, brown, Z2S. Pile: wool, 2 Bu halı, ana eksen boyunca bir ma- This carpet presents a da dalyondan, hatayi dallardan, yaşam center field consisting of a m ağacı betimlemelerinden ve bitkisel along the main axis, khatai dallardan oluşan koyu lacivert bir es, tree of life depictions, an orta alana sahiptir. branches. Beyaz, merkezi bir madalyondan The khatai arms crossing dia çapraz olarak geçen hatayi kollar through a white central meda mavi ve açık fıstık yeşili olup dallarla blue and light pistachio and 122 süslenmiştir. Yaşam ağaçlarını taşıyan with branches. Cypress trees Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları serviler açık sarı, mavi, yeşil ve kırmı- the trees of life are light yello zıdır. Servilerin, çapraz hatayi dalların green, and red. The downwar oluşturduğu madalyon benzeri imge- tion of the cypress trees nex nin yanındaki aşağı doğru yönelimi, medallion-like image created kutsal alemi yansıtmaktadır. Orta crossed khatai branches refl alanda dolgu içinde çeşitli bitki öge- sacral world. Various filling e leri kullanılmıştır. also emerge in the central fiel Fildişi rengi bordür, gab-gabı kom- The ivory border contain pozisyonunun tabanında mitolojik ical bird images on the bas kuş imgeleri içermektedir. Basit dar gab-gabi composition. Simple zikzaklı zincirler bordürü çevrele- zig-zagging chains surround t mektedir. der on both sides.

Halı n, Azerbaycan k: 30x32 dm2 hverengi, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 1593 _________ Carpet n, Azerbaijan 30x32 sq.dm l, brown, Z2S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 1593 ark navy medallion branch- nd floral agonally allion are adorned s bearing ow, blue, rd direc- xt to the d by the lects the elements ld. ns myth- se of the e narrow this bor-

Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları 124 Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection



Nahçıvan 18. Yüzyıl sonu. 171x304 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z3S. Alt atkı: yün Üst atkı: yün, beyaz, Z2S. Hav: yün, 2 __________________________________ Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nakhchivan Late 18th century. 171x304 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z3S. Botton weft: woo Top weft: wool, white, Z2S. Pile: wool, 2 Bu kompozisyon, bahçeli veya This composition resembles bağ-bahçe halı kompozisyonlarına Baghchali or Baghcha-Bagh ca benzemektedir. Tasarımı, merkezi ma- design presents wide, straight, dalyona ve yanlarına yönelmiş geniş, vilinear khatai images oriented düz ve eğrili hatayi imgeler ortaya koy- the central medallion and its si maktadır. Halının arka fonu sarıdır. carpet’s background is yellow. Kırmızı geometrik sekiz köşeli merke- geometrical eight-pointed cen zi madalyon, hatayi desenin, üstüne ve dallion represents the starting altına doğru uzanan kompozisyonunu the khatai design’s composit 126 temsil etmektedir. Yapraklı ve çiçekli stretches towards its top and Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları stilize yeşil ve sarı dallar, kırmızı hatayi Stylized green and yellow b ögeleri süslemektedir. with leaves and flowers decorat Merkezi madalyon bir mecmeyi’yi khatai elements. (tepsi) veya çiçekli küçük bir bahçeyi The central medallion rese andırmaktadır. Yaşam ağacını içeren mejmeyi or a small garden with sarı bir arka fon ve lacivert arka fon üs- The yellow background with tündeki hatayi ögeleri gözü orta madal- of life and the khatai element yona yönelterek insan yaşamının felse- the navy background direct th fesini yansıtmaktadır. Temel ögelere ek wards the centric medallion an olarak, çeşitli soyut desenler de halıyı the philosophy of human life. süslemektedir. tion to the basic elements, abst Stilize dallar, yapraklar ve çiçekler, ge- terns of various shapes adorn th niş bordürün kırmızı arka fonunu süs- Stylized branches, leaves, and lemektedir. Beyaz ve kahverengi molla- decorate the wide border’s re başı ögeler bordürlerde yer almaktadır. ground. White and brown m elements surround the border sides.

Halı n, Azerbaycan k: 28x30 dm2 n, beyaz, Z2S 2S, y. 2-3 mm env. no. 732 _________ Carpet n, Azerbaijan 28x30 sq.dm ol, white, Z2S 2S, h. 2-3 mm inv. no. 732 s that of arpets. Its and cur- d towards ides. The The red ntral me- point of tion that bottom. branches te the red embles a h flowers. h the tree ts against he eye to- nd reflect In addi- tract pat- he carpet. d flowers ed back- mollabashi on both

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 19. Yüzyıl. 165x325 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: pamuk, Z3S. Alt atkı: pamuk Üst atkı: pamuk, beyaz, Z3S. Hav: yün, 2 ______________________________ Nakhchivan 19th century. 165x325 cm. Symmetric knot, density: Warp: cotton, Z3S. Bottom weft: cotton Top weft: cotton, white, Z3S. Pile: wool, 2 Bu halı oldukça özgün bir tasarıma sa- This carpet’s shows off a hig hiptir. Koyu lacivert orta alanın üç düşey inal design. The stylized floral ekseni boyunca yerleştirilmiş stilize bit- gracefully arranged along the d kisel desenler, yapısını oluşturmaktadır. central field’s three vertical axes Orta alan yukarıdan aşağıya dolgu de- structure. The central area hig senlerinin dengeli bir yerleşimini vurgu- balanced arrangement of filling lamaktadır. Kuş başlarına benzeyen ve from top to bottom. Hooke simgesel bir anlam taşıyan kancalı öge- resembling bird heads, whic 128 ler palmetler arasında bir sırada beyaz symbolic meaning, appear aga arka fon üzerinde görünmekte, diğer bir white background in one row Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları sırada ise bunların içinden çıkmaktadır. palmettes, while in another ro Bu tasarım kompozisyonu canlandır- emerge from inside them. Th maktadır. Palmetlerin kenarları ve orta animates the composition. In alan boyunca yayılan bitkisel dallara ek to the floral branches spread ac olarak iki taçlı, yıldızlı ve damgalı kuşlar palmettes’ edges and the cent bulunmaktadır. there are birds with two crow Palmet biçimli bitkisel süsler, geniş and tamgas (a stamp or seal). bordürü ve bunun kırmızı arka fonunu Palmette-shaped floral or süslemektedir. Beyaz, altın rengi, koyu decorate the wide border and lacivert, kahverengi ve farklı tonlardaki background. The palmettes i palmetler, zeminin rengiyle uyum için- gold,darknavy,brown,andoth dedir. harmonize with the field’s color Beyaz bir arka fona sahip zincir bor- Chain borders with a whi dürler geniş bordürün her iki tarafında ground occupy both sides of t bulunmakta, akar suyu ifade eden daire- border and bear circular elemen sel ögeler taşımaktadır. ferent colors, indicating akhar s

Halı n, Azerbaycan k: 30x32 dm2 k, beyaz, Z3S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 835 _________ Carpet n, Azerbaijan 30x32 sq.dm n, white, Z3S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 835 ghly orig- l patterns dark navy s form its ghlights a g designs ed items ch carry ainst the between ow, they his design addition across the tral field, wns, stars, rnaments d its red in white, her shades r. ite back- the wide nts in dif- su.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Nahçıvan 19. Yüzyıl. 245x506 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün, kırmızı, Z2S. Üst atkı: yün, kırmızı, Z2S. Hav: yün, 2 ______________________________________________________ Nakhchivan 19th century. 245x506 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool, red, Z2S. Top weft: wool, red, Z2S. Pile: wool, 2 Bu halı, özgün bir kompozisyona sa- Originality distinguishes this hiptir. Lacivert bir arka fon üstünde üç composition. The eight-poin sütundaki sekiz köşeli ve baklava bi- diamond-shaped medallions a çimli madalyonlar ve stilize palmetler, ized palmettes in three column orta alandaki tasarımın genel prensibini a navy background form the oluşturmaktadır. Bu ögelerin içinde sti- general principle in the cent lize zambaklar ve diğer çiçek desenleri Stylized lilies and other floral bulunmaktadır. reside in these elements. Düzenleme basit görünmekle birlikte The arrangement seems sim ustalıkla kullanılmış ritim ve simetri ku- it follows skillfully-used laws of ralları başarıyla uygulanmıştır. and symmetry. 130 Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları Merkezi beyaz, bej, altın rengi ve kah- Central white, beige, gold, an verengi elemanlar bordürün renklerine elements accord with the uygun olup halı tasarımını tamamla- colors and complete the carpe maktadır. Bazı merkezi madalyonların The white and golden hooke beyaz ve altın rengi kancalı kenarları da of some of the central medalli lacivert arka fonla zıtlık oluşturmakta bring dynamism by contrastin ve halıya dinamizm kazandırmaktadır. the navy background. Hatayi ögelerin geniş bordürün açık The asymmetrically-compose sarı arka fonu üzerinde asimetrik ola- mic structure of the khatai rak oluşturulmuş ritmik yapısı, merke- against the wide border’s ligh zi tasarımı tamamlamaktadır. Hatayi background complements the ce ögelerin renkleri mavi, açık ve koyu sign. The colors of the khatai elem kahverengi ve siyah olup beyaz, baklava blue, light and dark browns, and b şekilli bir madalyondan doğan, serpilen take the form of a flourishing bra bir dal biçimini almaktadır. inating from the white diamon medallion. Dar bordürler, dolanbaç desenli zin- cirlerin yanında yer almaktadır. Bu ma- Madakhil borders appear a dahkillerin akar su ögesi, halının koru- dolanbaj-patterned chains. Th macı anlamıyla ilişkilidir. su (flowing water) element o madakhils relates to the carpet’ tive meaning.

Halı n, Azerbaycan k: 26x28 dm2 2Z, y. 2-3 mm env. no. 735 _________ Carpet n, Azerbaijan 26x28 sq.dm 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 735 s carpet’s nted and and styl- ns against e design’s tral field. patterns mple, but f rhythm nd brown border’s et design. ed edges ions also ng against ed rhyth- elements ht yellow entric de- ments are black and anch orig- nd-shaped alongside he akhar on these ’s protec-

Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları 132 Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection



Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts CollectionKuba-ŞirvanHTailpıilar Benzer özelliklere sahip orta boyutta Kuba-Şirvan tipi halılar Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan HalılarıKuba, Şirvan ve Abşeron bölgelerine aittir. Kuba halıları grubu Azerbaycan’ın kuzeybatısında tasarlanmış ve geliştirilmiştir. Bu bölgeye ait halılar yüksek yoğunluklu narin dokumaları ve zengin kompozisyonlarıyla farklılık göstermekte- dir. Çoğunlukla çiçek motifleriyle, daha nadiren ise stilize hayvan biçimli öğeler ve karmaşık madalyonlarla süslenmektedirler. Şirvan halı grubu Azerbaycan’ın orta ve kısmen de kuzeybatı bölgelerine aittir. Kuba halılarından farklı olarak, Şirvan halıları- nın yoğunluğu nispeten düşüktür. Buta, kancalı eşkenar dörtgen, dört köşeli madalyon, dans eden insan figürü ve mitolojik kuşlar Şirvan halısının olağanüstü dünyasını temsil etmektedir. Kuba-Şirvan tipi halıların Bakü grubu, Abşeron yarımadası ve Hızı bölgesini kapsamaktadır. Her ne kadar bu gruba ait bazı kompozisyonlar Kuba ve Şirvan desenlerine, diğerleri de Tebriz 134 halılarına çok benzese de, Bakü halıları benzersiz tasarımları ba- kımından eşsizdir. Yumuşaklıkları ve geometrik süslerin ve çiçek motiflerinin orijinal bir renk kombinasyonuyla farklılık göster- mektedirler. Türk ve İslam Eserleri Müzesi koleksiyonundaki çok sa- yıda Khila-Afşan halısı, Abşeron’un eski Khila (şimdiki Amirjan) bölgesine aittir. Afşan sözcüğü “dağınık” an- lamına gelmektedir. Bu halıların en karmaşık kompo- zisyonları Bakü grubuna ait olup yardımcı öğeler ve dolgu öğeleri bakımından zengindir.

Guba-ShirvanC-Tayrppeets Guba-Shirvan-type carpets of medium size with similar char- acteristics cover the Guba, Shirvan, and Absheron regions. Guba carpet group was designed and developed in the north- west of Azerbaijan. Carpets of this region differ in high density, delicate weaving, and rich composition. They are mainly deco- rated with floral motifs, less often stylized zoomorphic images and complex medallions. Shirvan carpet group embraces the central and partially north-western regions of Azerbaijan. In contrast to Guba car- pets, the density of Shirvan carpets is relatively low. Buta, rhom- bus with hooks, quadrangular medallion, the image of dancing people, as well as mythological birds represent Shirvan carpet’s amazing world. Baku group of Guba-Shirvan-type carpets includes the Ab- sheron peninsula and the Khizi region. Although some com- positions of this group are very similar to the patterns of Guba and Shirvan, others to Tabriz carpets, Baku carpets are unparal- leled in their unique design. They differ in their softness and an original color combination of geometric ornaments and floral motifs. Numerous Khila-Afshan carpets from the Museum of Turk- ish and Islamic Art collection refer to the former Khila (now Amirjan) region of Absheron. The word afshan means scattered. The most intricate compositions of these carpets belong to the Baku group and are rich in auxiliary and filling elements.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Afş Kuba 18. Yüzyıl. 150x308 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S , Alt atkı: yün, Üst atkı: yün, kırmızı, Z2S. Hav: yün, 2 ________________________________ Afsh Guba 18th century. 150x308 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: w Top weft: wool, red, Z2S. Pile: wool, 2Z Bu halının artistik tasarımı açık This carpet’s artistic design kompozisyonlara sahiptir. Dokuyu- open compositions. The wea cu beyaz, lacivert, mavi, bej ve koyu gered the color and shape of th turkuaz stilize bitkisel desenlerin renk dark blue, blue, beige, and d ve şekillerini kızılcık rengi bir arka quoise stylized floral patterns fon üstünde dört düşey eksen üzerin- four vertical axes against a re de kademelendirmiştir. Kahverengi ground. Flowers emerge from konturlu sarı dallardan çiçekler çık- branches with brown contou 136 maktadır. Palmetleri veya nilüferleri signs resembling palmettes o andıran desenler mavi, beyaz, açık lilies are blue, white, light yell Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları sarı, mor ve yeşil olup rengarenk bir let, and green, creating a par zemin oluşturmaktadır. colorful field. Geniş bordür özgün bir tasarımı The wide border has a whi olan beyaz bir arka fona sahiptir ve ground with an original design nilüferlerin geometrik diziliminden sists of slightly geometric ne meydana gelmiştir. Bordürün ögeleri The border’s elements are red, n kırmızı, lacivert ve açık kahverengidir. light brown. The madakhils a Dar bordürler yıldız ve kartuş biçimli posed of star and ketebe-shape kemer desenlerinden oluşmaktadır. (belt) patterns.

şan halısı a, Azerbaycan k: 24x40 dm2 kırmızı, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 860 ________ han carpet a, Azerbaijan 24x40 sq.dm wool, red, Z2S Z, h. 2-3 mm inv. no. 860 n boasts aver stag- he white, dark tur- s on the ed back- m yellow ours. De- or water low, vio- rticularly ite back- and con- enuphars. navy, and are com- ed kemer

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Alp Kuba 19. Yüzyıl. 157x226 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z3S. Alt atkı: pamuk, yün, kah Üst atkı: pamuk, yün, kahverengi, Z2S. Hav: yün, 2 ________________________________ Alp Guba 19th century. 157x226 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z3S. Bottom weft: cotton, wool Top weft: cotton, wool, brown, Z2S. Pile: wool, 2Z Beyaz bir arka fon üstünde dört A diamond-shaped medallionTürk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları ögenin kombinasyonuyla oluşturul- by the combination of four muş baklava biçimli bir madalyon, against a white background halının kırmızı alanını süslemektedir. rates the carpet’s red field. Th Madalyonun merkezinde sekiz köşeli eight-pointed geometric detai geometrik bir detay bulunmaktadır. center of the medallion. Blue Mavi ve kırmızı simetrik ağaç biçimli symmetric tree-shaped desig desenler ve alev biçimli çentikli de- flame-shaped notched patterns 138 senler dikkatleri çekmektedir. Alpan one’s attention. A famous s halılarına özgü ünlü simgesel bir Yen- Cancerian element characterist geç burcu ögesi, çapraz hat boyunca pan carpets occurs between th madalyonlar arasında yer almaktadır. lions along the diagonal line. Kartuş biçimli ögenin iç kısmında- The S-shaped compone ki geniş bordürün S biçimli bileşenle- the wide border inside of ri suyu korumakla görevli ejderlerle ebe-shaped element relate to d ilişkilidir. Bu kartuşlar orta alandaki guardians of water. These kete Yengeç burcu tasarımıyla benzerlikler a similarity to the Cancerian taşımakta ve uyum sağlamaktadırlar. in the central field, creating h Dar bordürlerin arka fonu sarıdır. S The background of the narr biçimli özellikler, bordürlerin deseni- ders is yellow. S-shaped featur ni oluşturmak üzere birleşmektedir. bine to form the borders’ patt

pan halısı a, Azerbaycan k: 30x30 dm2 hverengi, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 141 ________ pan carpet a, Azerbaijan 30x30 sq.dm l, brown, Z2S Z, h. 2-3 mm inv. no. 141 n formed elements d deco- here is an il in the and red gns and s capture symbolic tic of Al- he medal- ents on the ket- dragons, ebes bear n design harmony. row bor- res com- terns.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Ku Kuba 19. Yüzyıl. 98x232 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z3S. Alt atkı: Üst atkı: pamuk, Z3S. Hav: yün, 2 e _______________________________ Gu Guba 19th century. 98x232 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z3S. Bottom weft Top weft: cotton, Z3S. Pile: wool, 2Z Halının merkez ekseni boyunca The red medallions depicte resmedilen hünnap rengi madalyon- the centric axis adorn the lar, koyu lacivert bir arka fon üstünde field against a dark navy back halının zeminini süslemektedir. İsimsiz Unknown artisans called th sanatkarlar tek madalyonlu bu halıya dallions of a tek gyol com “sekiz köşeli” adını vermişlerdir. Çiçekli “eight-pointed.” The chiche buta ve baklava biçimli ögeler, ayrıca at and diamond-shaped elem ve binici ögeleri, hayvan figürleri orta well as horsemen and zoomor 140 alanı doldurmaktadır. naments, fill the central field. Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları Bitkisel desenlerin yanı sıra beyaz, A black meander with flo kırmızı, yeşil ve sarı ögelere sahip siyah terns, as well as white, red, gr bir dolambaç, halının ana bordürünü yellow elements decorate t süslemektedir. Bu desenlere halk arasın- pet’s main border. These patt da yaylagülü adı verilmektedir. called yayliggulu. Dar bordürler mollabaşı veya gab-gabı The narrow border consists labashi or gab-gabi elements. ögelerinden oluşmaktadır.

uba halısı a, Azerbaycan k: 26x36 dm2 : pamuk, Z3S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 1464 ________ uba carpet a, Azerbaijan 26x36 sq.dm t: cotton, Z3S Z, h. 2-3 mm inv. no. 1464 ed along carpet’s kground. hese me- mposition ekli buta ments, as rphic or- . oral pat- reen, and the car- terns are s of mol-

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection A Kuba 19. Yüzyıl sonu - 20. Yüzyıl başı. Türk düğümü, sıklık: 32x26 sq.dm, Çöz Alt atkı: pamuk, Z2S. Üst atkı: pamuk, Z2S. Hav: yün, 2 _______________________________________ Alp Guba Late 19th - early 20th century. Symmetric knot, density: 32x26 sq.dm. Warp: wool, Z3S. Bottom weft Top weft: cotton, Z2S. Pile: wool, 2Z Yapraklı gül imgeli ritmik tasarım, The rhythmic design of th merkez alanı süslemektedir. Karabağ’da rose with leaf decorate the cent bu kompozisyonlar Bahçede Çiçekler In Karabakh, these composit adıyla bilinmektedir. Kuba’nın Al- known as Flowers in the Gard pan köyünde yaprak ögeli geometrik carpet, woven in the Alpan v yapılmış gül desenli dokunmuş bu halı Guba with geometrically pe daha da dekoratiftir. Siyah arka fon rose with leaf elements is eve önünde gül ögeleri kırmızı ve pembe, decorative. Rose elements aga yaprakları da açık yeşil ve bejdir. black background are red an 142 Dairesel sap ögeleri ve çapraz düzen- while leaves are light green and Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları lenmiş yaprak desenleri geniş bordürün Circular pedicel elements a görsel tasarımını düzenlemektedir. onally arranged leaf patterns Gümüş renkli ögeler ve koyu kırmızı bir the wide border’s visual desig arka fona sahip bu bordür tipi Kuba do- type of borders is characte kumasının, özellikle Alpan halılarının Guba weaving, mainly Alpan bir karakteristiğidir. with silver elements and a d background.

Alpan halı a, Azerbaycan 122x305 cm zgü: yün, Z3S 2Z, y. 2-3 mm inv. no. 1642 ________ pan carpet a, Azerbaijan 122x305 cm t: cotton, Z2S Z, h. 2-3 mm inv. no. 1642 he image tral field. tions are den. This village of erformed en more ainst the nd pink, d beige. and diag- organize gn. This eristic of n carpets, dark red

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Şam Şirvan 18. Yüzyıl. 255x717 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z2S. Alt atkı: yün, koyu Üst atkı: yün, koyu pembe, Z2S. Hav: yün, 2 _______________________________ Shamak Shirvan 18th century. 255x717 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z2S. Bottom weft: wool, da Top weft: wool, dark pink, Z2S. Pile: wool, 2 Farklı şekillere sahip kartuş ögele- A vertical, rhythmic repet rinin düşey, ritmik bir tekrarı; uzatıl- various-shaped ketebe elemen mış palmetler; öne çıkan dekoratif, gated palmettes; prominen devedikeni şekilli, çentikli ögeler ve rative, thistle-shaped, notch Şamahı halılarında tipik olan kalkan- ments, and galkhans (shields) lar, lacivert zemini süslemektedir. Bu of Shamakhi carpets embel ögeler beyaz, sarı, koyu mor, kırmızı, navy field. These elements ar açık yeşil ve mavi tonlarının uyumlu monious combination of wh 144 bir kombinasyonudur. Nilüferler, kar- low, dark purple, red, light gr tuşların dallarını tamamlamaktadır. blue tones. Water lilies com Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları Küçük lacivert ve kırmızı madal- the ketebes’ branches. yonlar ve dallar, stilize yapraklar ve Stylized leaves and clover yoncalar, geniş bordürün sarı arka tered along branches com fonunu zarif bir biçimde zenginleştir- small navy and red medallion mektedir. fully enrich the wide border’ Mollabaşı veya gab-gabı adı verilen background. siyah, açık mavi ve sarı ögeler dar bor- Black, light blue, and yell ments called mollabashi ad dürleri süslemektedir. narrow border.

mahı halısı n, Azerbaycan k: 30x30 dm2 u pembe, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 724 _________ khi carpet n, Azerbaijan 30x30 sq.dm ark pink, Z2S 2Z, h. 2-3 mm inv. no. 724 tition of nts; elon- nt deco- hed ele- ) typical llish the re a har- hite, yel- reen, and mplement rs, scat- mprising ns, grace- ’s yellow low ele- dorn the

Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları 146 Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection



Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Gabist Şirvan 18. Yüzyıl. 92x124 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z3S. Alt atkı: yün Üst atkı: yün, beyaz, Z2S. Hav: yün, 2 e _______________________________ Gabist Shirvan 18th century. 92x124 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z3S. Bottom weft: woo Top weft: wool, white, Z2S. Pile: wool, 2Z Halının orta alanı, kırmızı grafik The carpet’s central area c hatlara sahip kırmızı, baklava biçimli red diamond-shaped elemen ögeler içerirken, üst kısmı lacivert bir red graphic lines, while it mihraba sahiptir. Örümcek ağı bi- part boasts a navy mihrab. T çimli eşkenar dörtgenler beyaz olup web-shaped rhombs are wh kozmogonik (kainatın yaradılışı) bir filled with fir-fira ornaments t anlam taşıyan fır-fıra (topaç) süslerle ry a cosmogonic meaning. T doldurulmuştur. Mihrap kemerinin mohur element in the middl 148 ortasında bir mühür ögesi bulunmak- mihrab arch, and the tree ins tadır ve bunun içindeki ağaç da cen- symbolizes paradise. The grap Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan Halıları neti simgelemektedir. Zeminin üst zag designs at the top of the f kısmındaki grafik zikzak çizgiler halı- mate the carpet. ya canlılık kazandırmaktadır. The main and narrow bord Ana ve dar bordürler zemini çevre- round the field. The main red lemektedir. Ana kırmızı bordür geo- sports the geometric chakhma metrik şimşek desenini içerirken, deko- tern, while decorative red, n ratif kırmızı, lacivert ve beyaz aşık veya white ashig or tamga elemen damga ögeleri daha ince olan bordürü the thinner border and mihra ve mihrap hattını süslemektedir.

tan halısı n, Azerbaycan k: 30x32 dm2 n, beyaz, Z2S 2Z, y. 2-3 mm env. no. 1629 ________ tan carpet n, Azerbaijan 30x32 sq.dm ol, white, Z2S Z, h. 2-3 mm inv. no. 1629 contains nts with ts upper The cob- hite and that car- There is a le of the side that phic zig- field ani- ders sur- d border aghi pat- navy, and nts adorn ab line.

Azerbaijani Carpets from the Museum of Turkish and Islamic Arts Collection Ce Şirvan 18. Yüzyıl sonu. 158x164 cm. Türk düğümü, sıklık Çözgü: yün, Z3S. Alt atkı: pamuk Üst atkı: pamuk, beyaz, Z3S. Hav: yün, 2 e ____________________________________ Jai Shirvan Late 18th century. 158x164 cm. Symmetric knot, density: Warp: wool, Z3S. Bottom weft: cotton Top weft: cotton, white, Z3S. Pile: wool, 2Z Halının zemini ağaçlı kompozis- The carpet’s field builds from yondan meydana gelmektedir. Laci- jli composition. Light blue b vert bir arka fon üstünde açık mavi leaves, and seeds, along with re dallar, yapraklar ve tohumların yanı and yellow pomegranates again sıra kırmızı, beyaz ve sarı narlar, bol- background, symbolize abunda luk ve doğurganlığı simgelemektedir. fertility. Türk ve İslam Eserleri Müzesi Koleksiyonu’ndan Azerbaycan HalılarıOrta alanı birbirine dolanmış bor- Intricate borders surrou dürler çevrelemektedir. Geniş bor- center field. The color of the 150 dür ile zemin arasında bulunan, bir border with a gab-gabi struct gab-gabı yapısı olan çift bordürün lies between the wide border a rengi, her ikisinde de ortak kullanıl- complements them both. Th maktadır. Geniş bordür üzerindeki pattern on the wide border a bitkisel desen ve diğer simgesel bile- er symbolic components sig şenler halının işlevine işaret etmek- carpet’s function. The flora tedir. Bitkisel desenler sağlık ve mut- represents profound radiant luluğu temsil etmekte olup zaman ness, is sometimes called m zaman meşale adıyla anılmaktadır ve torch), and features in religi dini törenlerde görülmektedir. Diğer emonies. The other borders bordürlerde yine simgesel anlamlar torches, wheels, stars, meand taşıyan meşaleler, çarklar, yıldızlar, mollabashi elements, which al dolambaçlar ve mollabaşı ögeleri gö- symbolic meanings. Yellow, r rülmektedir. Sarı, kırmızı, mavi, laci- navy, green, and other hues c vert, yeşil ve diğer tonlar, bordürlerin the borders’ color scheme. renk skalasını oluşturmaktadır.