Nutri-Note

4) หมวดผกั พลังงาน ฟอสฟอรสั (กิโลแคลอรี่) (มิลลิกรมั ) สงู ผักแพงพวย 36 300 ปานกลาง ใบขเ้ี หลก็ 157 190 มะระขี้นก 60 140 ผักชี 40 122 เหด็ 16 115 มะเขือพวง 47 110 ต้่า สะตอ 150 83 ผักขม 46 81 ผกั ชะเอม 57 80 ถว่ั งอก 35 64 ถ่ัวลันเตา 57 45 ถ่วั พู 29 36

พลังงาน ฟอสฟอรสั (กโิ ลแคลอรี่) (มลิ ลิกรัม) ผักกาดขาวสุก 21 33 32 ผกั บุ้งจนี ตม้ 21 29 18 กะหล้่าปลดี ิบ 24 ฟอสฟอรัส แตงกวา 14 (มลิ ลกิ รัม) 5) หมวดนมและผลติ ภัณฑจ์ ากนม 480 229 พลังงาน (กิโลแคลอรี่) 99 74 สงู 486 48 นมผง 336 43 นมข้นหวาน ต้่า 207 ไอศกรมี 65 นมววั 33 นมถ่ัวเหลือง - นมเปรยี้ ว

6) หมวดเมล็ดธัญพืช ฟอสฟอรสั (มลิ ลิกรัม) พลังงาน (กโิ ลแคลอร)ี่ 209 สงู 181 179 ถั่วเขยี วตม้ 150 178 ปานกลาง 376 ถวั่ ลิสงสุก 93 ถ่วั เหลืองสกุ 130 ฟอสฟอรสั เต้าเจ้ียวขาว 114 (มลิ ลกิ รัม) ตา่้ เตา้ ห้เู หลอื ง 105 661 7) หมวดเครอ่ื งปรงุ รส 153 พลังงาน (กิโลแคลอร)ี่ สงู 103 กะปิ 267 ปานกลาง นา้ พรกิ แกงมสั มนั่

กระเทยี ม พลงั งาน ฟอสฟอรัส น้าพรกิ แกงเผด็ (กิโลแคลอร่ี) (มิลลกิ รัม) 126 125 95 121 8) หมวดเคร่อื งดืม่ พลังงาน ฟอสฟอรสั (กโิ ลแคลอรี่) (มิลลิกรัม) สงู เบยี ร์ 120 558 เครอื่ งดื่มธญั ญาหาร - 533 ช็อคโกแลตผง 287 400 ปานกลาง ผงกาแฟ 3 in 1 - 150 ต่า้ ผงโกโก้ 42 30 รังนก 281 18

คอเลสเตอรอล คอเลสเตอรอลในไก่ ตัวอยา่ ง ปรมิ ารตวั อย่าง คอเลสเตอรอล มก. ไก,่ ตบั ปริมาณ นน.ก 336 57 ไก,่ กึ๋น 100 1 ชต. 17 197 ไส้กรอกไก,่ 30 ทอด 100 ไก,่ น่อง 1 ชต. 15 117 8 ไก,่ หนัง 100 1 ชิ้น 7 100 ไก,่ อกไก+่ หนงั 15 100 ไก,่ อก 1 ชต. 15 93 (ไม่ติดมนั ) 14 100 1 ชต. 15 70 10 100 1 ชต. 15 63 9 100 1 ชต. 15

ตวั อยา่ ง ปริมารตวั อยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. นา้ มนั ไก่ ปริมาณ นน.ก 42 5 ไสก้ รอกไก่ 100 42 คอกเทล 1 ชต. 11 2 ไก,่ เลือด 27 100 4 1 ชิ้น 5 1 ชต. 100 13 คอเลสเตอรอลในไข่ ตัวอย่าง ปรมิ ารตวั อยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. ไข่เป็ด, ไข่แดง ปรมิ าณ นน.ก 1448 ไขไ่ ก,่ ไขแ่ ดง 333 ไข่ปลาเน้อื อ่อน 100 1250 1 ฟอง 23 188 723 100 108 1ฟอง 15 1 ชต 100 15

ตวั อยา่ ง ปริมารตวั อย่าง คอเลสเตอรอล มก. ไข่เปด็ , ทั้งฟอง ปริมาณ นน.ก 543 ไขน่ กกระทา 326 ไขป่ ลาช่อน 100 ไขไ่ ก,่ ทงั้ ฟอง 1 ฟอง 60 508 ไขป่ ลาตะเพียน 51 ไข่แมงดา 1 ฟอง 100 ไขก่ ้งุ นาง 10 434 ไขป่ มู า้ 65 1 ชต 100 15 427 214 100 1 ฟอง 50 424 68 1 ชต 100 16 369 55 100 1 ชต 15 286 29 1 ชต 100 10 275 41 1 ชต 100 15

คอเลสเตอรอลในวัว ตัวอยา่ ง ปรมิ ารตัวอยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. ววั , ปอด ปรมิ าณ นน.ก 333 วัว, ม้าม 60 วัว, ไต 100 วัว, ตับ 1 ชต. 18 273 ววั , หัวใจ 49 ววั , ข้วั กระเพาะ 100 วัว, เนื้อ 1 ชต. 18 256 46 100 1 ชต. 18 218 37 100 1 ชต. 17 165 30 100 1 ชต. 18 71 13 100 1 ชต. 18 66 11 100 1 ชต. 17

ตัวอยา่ ง ปริมารตัวอย่าง คอเลสเตอรอล มก. หางววั ปริมาณ นน.ก 63 ววั , ผ้าขร้ี ้วิ 11 วัว, สันใน 100 60 1 ชต. 17 11 นมววั 56 100 9 1 ชต. 18 17 34 100 1 ชต. 17 คอเลสเตอรอล มก. 1 กลอ่ ง 100 235 200มล 40 137 คอเลสเตอรอลในเป็ด 20 129 ตัวอย่าง ปริมารตัวอยา่ ง 18 เป็ด, ตบั ปริมาณ นน.ก เปด็ , กึ๋น เป็ด, หัวใจ 100 1 ชต. 17 100 1 ชต. 15 100 1 ชต. 14

ตวั อย่าง ปริมารตัวอยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. เป็ด, เนื้อ ปริมาณ นน.ก 82 เป็ด, หนัง 12 เป็ด, น้ามนั 100 81 1 ชต. 15 12 43 100 5 1 ชต. 15 100 1 ชต. 11 คอเลสเตอรอลในปลาทะเล ตวั อยา่ ง ปรมิ ารตัวอยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. ปลาหมึก ปรมิ าณ นน.ก 405 กระดอง,หวั 1 ชต. 61 ปลาหมึก 1 ชต. 100 322 กระดอง,ตวั 15 48 100 15

ตวั อย่าง ปรมิ ารตัวอย่าง คอเลสเตอรอล มก. ปลาหมึกกล้วย ปรมิ าณ นน.ก 321 ,หวั 45 1 ชต. 100 ปลาหมกึ กลว้ ย 14 251 ,ตวั 35 ปลาทู 100 1 ชต. 14 76 ปลาไสต้ ัน 11 100 ปลากระพงขาว 1 ชต. 14 73 8 ปลาน้าดอกไม้ 100 1 ชต. 11 69 ปลา 10 กระบอก 100 ปลากระเบน 1 ชต. 15 64 10 หฉู ลาม,แห้ง 100 1 ชต. 15 64 10 100 1 ชต. 15 62 9 100 1 ชต. 15 61 100

ตัวอย่าง ปรมิ ารตัวอย่าง คอเลสเตอรอล มก. ปลาซาบะ ปริมาณ นน.ก 60 ปลาทรายแดง 9 ปลาจาระ-เมด็ 100 1 ชต. 15 57 ขาว 8 ปลาอินทรยี ์ 100 ปลาทูนา่ 1 ชต. 15 56 8 ปลาเก๋า 100 ลกู ช้ินปลา 1 ชต. 14 53 ปลาเส้น 8 1 ชต. 100 15 51 8 100 1 ชต. 15 38 5 100 1 ชต. 14 35 4 1 ลูก 100 10 30 3 1 ชต. 100 10

คอเลสเตอรอลในปลาน้าจดื ตัวอย่าง ปรมิ ารตัวอยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. ปลารา้ ,ปลาซิว ปรมิ าณ นน.ก 111 ปลาดกุ , ตัวใหญ่ 17 ปลาดกุ , ตวั เล็ก 100 1 ชต. 15 101 ปลาหมอ 14 ปลากด 1 ชต. 100 ปลากราย 14 96 ปลาสวาย 13 ปลาสวาย 1 ชต. 100 14 90 14 100 1 ชต. 15 77 12 100 1 ชต. 15 77 11 100 1 ชต. 15 74 11 100 1 ชต. 15 74 11 100 1 ชต. 15

ตัวอย่าง ปรมิ ารตวั อย่าง คอเลสเตอรอล มก. ปลาสลดิ ปริมาณ นน.ก 70 ปลาตะเพยี น 9 100 ปลาบู่ 1 ชต. 15 63 ปลาช่อนนา 9 ปลาทบั ทมิ 1 ชต. 100 14 60 ปลานลิ 9 100 1 ชต. 15 59 9 1 ชต. 100 15 51 8 1 ชต. 100 15 42 6 1 ชต. 100 15

คอเลสเตอรอลในปู ตวั อยา่ ง ปรมิ ารตวั อยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. ปูทะเล, มัน ปริมาณ นน.ก 361 ปูนา, ตัวเล็ก 36 100 104 ปูม้า 1 ชต. 10 10 ปูอัด 90 100 86 1 ชต. 10 15 2 100 1 ชต. 15 100 1 ชิ้น 14

คอเลสเตอรอลในหมู ตวั อยา่ ง ปรมิ ารตวั อย่าง คอเลสเตอรอล มก. หม,ู หัวใจ ปรมิ าณ นน.ก 133 หม,ู นา้ มนั 20 ไสก้ รอกหมู, 100 1 ชต. 15 89 ทอด 9 กนุ เชยี ง, ทอด 100 1 ชต. 10 77 หม,ู ขา 5 เบคอน 100 หม,ู สันใน 1 ชต. 7 71 6 100 1 ชต. 9 66 10 100 1 ชต. 15 51 14 1 ชน้ิ 100 28 49 7 1 ชต. 100 15

ตัวอยา่ ง ปรมิ ารตวั อย่าง คอเลสเตอรอล มก. หนงั หม,ู สด เลอื ดหมู, สุก ปริมาณ นน.ก 34 5 100 27 1 ชต. 15 4 100 1 ชต. 14 คอเลสเตอรอลในหอย ตัวอยา่ ง ปริมารตัวอย่าง คอเลสเตอรอล มก. หอยนางรม, สด ปรมิ าณ นน.ก 231 หอยแครง, ลวก 12 หอยขม, ลวก 100 195 หอยขม, ลวก 1 ตวั 5 29 188 100 21 1 ชต. 15 188 21 100 1 ชต. 11 100 1 ชต. 11

ตวั อยา่ ง ปริมารตวั อยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. หอยแมลงภู่, ปริมาณ นน.ก 148 ลวก 25 หอยลาย, ลวก 100 140 10 ตัว 17 15 หอยโข่งทะเล 89 100 138 1 ชต. 11 100 1 ตัว 160 คอเลสเตอรอลในเนยและน้าสลัด ตัวอยา่ ง ปรมิ ารตวั อยา่ ง คอเลสเตอรอล มก. ปรมิ าณ นน.ก น้าสลดั , รา้ นค้า 100 412 13 54 1 ชต. น้าสลัด, มายอง 1 ชต. 100 190 เนส 13 25 เนย 100 186 1 ชต. 12 22 เนยแข็ง 1 แผ่น 100 94 ที่มา: ส้านกั งานโภชนาการอาหาร กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสุข

อาหารทางสาย อาหารสายยาง 1 มลิ ลิลิตร จา้ นวนมลิ ลลิ ิตร/ม้อื Tube feeding T 1:1 200 x 5 พลังงาน 1 Kcal จ้านวนมอ้ื /วนั Water in enteral formula • 1:1 85% volume • 1.2:1 80% volume • 1.5:1 75% volume • 2:1 70% volume

ชนดิ ผง ลกั ษณะการใช้

 อาหารและโภชนาการส้าหรบั เด็กทารก ท่ีมา: คมู่ ืออาหารตามวัยส้าหรบั ทารกและเดก็ เล็ก 2552

1. สูตรคา้ นวณนมของทารกแรกเกิด 0-30 วัน น้าหนกั ลูกเปน็ กิโลกรัม คณู 150 cc แลว้ หาร 30 เปน็ ปรมิ าณนมใน 1 วนั แบ่ง 6 มื้อ 2. สตู รคา้ นวณนมของลูกอายุ 1-6 เดือน นา้ หนกั ลกู เป็นกโิ ลกรมั คูณ 120 cc แลว้ หาร 30 เป็นปริมาณนมใน 1 วนั แบง่ 6-8 มื้อ 3. สตู รค้านวณนมของลกู อายุ 6-8 เดอื น น้าหนักลูกเปน็ กโิ ลกรมั คูณ 110 cc แล้วหาร 30 เป็นปรมิ าณนมใน 1 วัน ส้าหรบั เด็ก 6 เดือน ควรแบง่ ม้ือนมเปน็ 5-6 ม้ือและข้าว 1 มือ้ สา้ หรับเดก็ 9-11 เดอื น ควรแบ่งมื้อนมเปน็ 4-5 มื้อและข้าว 2 มอ้ื ส้าหรับเด็ก 12 เดือน ควรแบ่งมอ้ื นมเป็น 4-5 มื้อและข้าว 3 ม้อื ทม่ี า: มูลนิธนิ มแมแ่ ห่งประเทศไทย  Infant formula การชงนม 1. ช้อนเลก็ ขนาด 4-5 กรัม นมผง 1 ช้อน ผสมน้าสะอาด 1 ออนซ์ 2. ช้อนใหญ่ขนาด 8 กรมั นมผง 1 ช้อน ผสมน้าสะอาด 2 ออนซ์ ทมี่ า: คมู่ อื การดแู ลผ้ปู ุวยเด็กทางโภชนาการ การเลือกนม 1. เลือกตามอายุ 2. เลือกตามอาการหรอื โรคที่เด็กเปน็ ทพ่ี บบอ่ ย





การเลือกสูตรนมตามปญั หาและความตอ้ งการของผปู้ ่วย ปัญหา สตู รอาหาร ผ้ปู ่วยท่ัวไปที่ไม่มีปัญหากการดดู ซมึ Premature infant formula ทารกเกิดกอ่ นกา้ หนด สตู รธรรมดา ทารก สูตรอาหารทางสายโรงพยาบาล เดก็ อายเุ กิน 1 ขวบ สตู รอาหารไมม่ ี lactose ผูม้ ีปญั หาการยอ่ ยและดดู ซมึ สูตรอาหารที่ไขมันอยู่ในรปู MCT Lactose intolerance Semi-elemental Steatorrhea ภาวะผดิ ปกตกิ ารยอ่ ยและดดู ซมึ สารอาหารอยา่ ง Soy proteinisolate formula รุนแรง Casein hydrolysate formula สตู รพเิ ศษทม่ี ี caloric density สงู มีปญั หาโปรตนี นมววั อย่างเดียว สตู รนมธรรมดา Chemically defined formula มปี ญั หาโปรตีนนมววั และโปรตนี ถ่ัวเหลอื ง Hypermetabolic state Continuous drip feeding Jejunostomy feeding ทม่ี า: หนังสือการใหอ้ าหารทางระบบทางเดินอาหารและหลอดเลอื ดด้า

โรคไตเร้อื รัง  การแบง่ โรคไตเร้ือรังออกเป็นระยะตา่ งๆ ระยะ GFR ความหมาย (ml/min/1.73m²) 1 >90 ไตเร่มิ ถูกท้าลายเลก็ นอ้ ย แต่การท้างานของไตยงั ปกตอิ ยู่ 2 60-89 ไตทา้ งานลดลงเลก็ น้อย 3a 45-59 ไตทา้ งานลดลงเล็กน้อยถงึ ปาน กลาง 3b 30-44 ไตทา้ งานลดลงเล็กนอ้ ยถึงปาน กลาง 4 15-29 ไตท้างานลดลงอยา่ งมาก 5 <15 ไตเรอ้ื รงั ระยะสดุ ทา้ ย ทม่ี า : สมาคมไตเรื้อรังแห่งประเทศไทย

Anthropometry CKD BMI %UBW (usual body weight) %IBW (ideal body weight) %IBW (ideal body weight) Skinfold thickness, circumference ผูป้ ว่ ยท่ไี ด้รบั การบ้าบดั ทดแทนไต ควรใช้ “Dry weight” (น้าหนักหลังบา้ บัดทดแทนไตเสรจ็ แล้ว) ที่มา : NKF-K/DOQI: guideline 12, opinion

Stages of CKD Nutrient CKD Recommendation Pro Kcal Na+ K+ P Ca (g/Kg) (kcal/day) (g/day) (g/day) 1 0.75 ขน้ึ อย่กู ับ 1-4 ไม่จ้ากดั จ้ากัด 1.2-1.5 2 0.75 การใช้ (ยกเวน้ ถา้ จา้ เป็น พลงั งาน มคี า่ สงู ) ขึ้นอยูก่ ับ 1-4 ,, จา้ กัด 1.2-1.5 การใช้ พลงั งาน ถ้าจา้ เปน็ 3 0.75 ขึน้ อยกู่ บั 1-4 ,, 800-1000 1.2-1.5 การใช้ mg/day พลังงาน 4 0.6 30-35 1-4 ,, 800-1000 <2000 Kcal/kg mg/day mg/day 5 0.6- 30-35 1-4 ,, 800-1000 <2000 0.75 Kcal/kg mg/day mg/day Fedie and Karalis. Nutrition mgt in early stage of CKD.Clin Guide Nutr Care Kidney Dis.ADA,2004

CKD ความต้องการพลงั งาและสารอาหารของ ผูป้ ว่ ยบ้าบัดทดแทนไต Pro Kcal Na+ K+ P (g/Kg) (kcal/day) (g/day) (g/day) (mg/day) HD 1.2 30-35 < 2 2.5 600-800 PD 1.2-1.3 Kcal/kg 2-4 ไม่จา้ กดั 800-1000 30-35 (ยกเว้นมีคา่ สงู ) Kcal-Kg *HD : Hemodialysis(ฟอกไต) , PD : Peritoneal Dialysis (ล้างไตทางชอ่ งทอ้ ง) ทม่ี า : J Nephropharmacol. 2013; 2(2): 37–43. พลงั งาน  Adults < 60 year : 35 kcal/Kg (SBW)  Adults > 60 year : 30 kcal/Kg (SBW) *NKF KDOQI practice guidelines. Am J KID Dis 2000; 35 (suppl) :S40-S41, Cuted in Byham-Gray, p.46

CKD การค้านวณปริมาณโซเดยี มในอาหาร เราได้รับโซเดียมจาก 1. อาหารธรรมชาติ เช่น ขา้ ว ปลา ไข่ ผกั ผลไม้ 2. จากเครอ่ื งปรงุ เชน่ น้าปลา เกลอื ป่น ซอี ิว้ ขาว ฯลฯ NaCl58.5 มNี a 27 มี Na���������������������������������.��������������������� NaCl100 = 39.3 % ประมาณ 40% Na40 mg ไดจ้ ากNaCl 100 mg ไดจ้ าก NaCl������������������������������������������������������������ Na1800 mg = 4500 mg = 4.5 g ดงั นนั้ สามารถเติมเกลือในอาหารได้ 4.5 g/day

โซเดยี มในอาหาร CKD ปรมิ าณโซเดยี มในเครอื่ งปรุงและอาหารสา้ เรจ็ รปู ปรมิ าณ 1 ชอ้ น ชา (5กรัม) ชนิดอาหาร ปริมาณโซเดยี ม(mg) เกลอื 2,000 น้าปลา 450 ซีอว้ิ ขาว 400 ซอสมะเขือเทศ 55 ซอสหอยนางรม 150 น้าจิ้มไก่ 70 ผงชรู ส 492 ผงฟู 339 บะหม่กี ึ่งส้าเรจ็ รูป 60 กรัม 1500 ท่มี า : Nutrition & Dietetic Songklanagarind Hospita. Faculty of Medicare, Prince of Songkla University, Thailand.

ค่าแลปท่ีเกีย่ วข้องกับโรคไต CKD BUN Createnine Potassium (K) Phosphorus (P) Albumin สารอาหารทีส่ ้าคัญกับ Pt.CKD โปรตนี โซเดียม โพแทสเซียม ฟอสฟอรสั

การให้ค้าแนะนา้ CKD การคา้ นวณสารอาหาร หมายเหตุ สารอาหาร ค้าแนะน้า แหลง่ ที่ แนะนา้ *60% ควร เปน็ โปรตนี โปรตีน stage 1-3 0.75 g/kg ไข่ขาว คุณภาพดี เน้อื ปลา (HBV) (ขน้ึ อยู่กบั แต่ 0.6 g/kg ละระยะ) stage 4 stage 5 0.6-0.75 g/kg HD 1.2 PD 1.2-1.3 คารโ์ บไฮเดร 55-50%ของTotal energy ข้าว(ขาว) *หลีกเลยี่ ง ต แปูงหลอด ธญั พืชและ โปรตีน ผลิตภัณฑท์ ่ี ไขมนั ไม่ขัดสี 30-35%ของTotal energy ทีม่ า: อาหารบาบา้ บดั ในผปู้ ว่ ยโรคไตเร้อื รังระยะกอ่ นฟอกเลอื ด

แนวทางการจา้ กดั สารอาหารใน Pt. CKD CKD ท่มี า : โภชนาการสา้ หรับผเู้ ปน็ โรคไตเร้อื รงั ,2560

ธงโภชนาการสา้ หรบั โรค CKD (ท่ยี งั ไมบ่ า้ บัดทดแทนไต CKD ท่มี า : โภชนาการส้าหรบั ผเู้ ป็นโรคไตเร้อื รงั ,2560

อาหารที่แนะนา้ และ CKD อาหารทค่ี วรเล่ยี ง ธญั พชื ไม่ขัดสี ขา้ วขาว ขนมจนี เครอื่ งในสัตว์ แปง้ หลอดโปรตีน ไข่แดง ไขข่ าว อาหารท่ีมี K สงู ปลา เนื้อสัตว์ไมต่ ิดมนั อาหารท่มี ี P สูง อาหารทมี่ ีโซเดียมสงู ที่มา : โภชนาการส้าหรับผู้เป็นโรคไตเรอ้ื รัง,2560

แป้งปลอดโปรตีน CKD แปูงท่มี ีแตค่ าร์โบไฮเดรตล้วนๆไมม่ โี ปรตนี และสารอาหารอน่ื ๆร่วมด้วย เพราะผู้ปุวยโรคไตเรือ้ รงั ในระยะก่อนการบ้าบัดทดแทนไตจา้ เปน็ ตอ้ ง ควบคุมระดับของเสียในเลือด ท่ีเกิดจากการสลายสารอาหารพวก โปรตีน ดังนั้นการใช้แปูงปลอดโปรตีนจึงเป็นทางเลือกในการลด ปริมาณ การไดร้ ับโปรตีนจากอาหารกลุม่ ข้าวแปงู แปงู ปลอดโปรตนี ปริมาณต่อ 1 ส่วน วนุ้ เส้นสกุ 1 ทพั พี วุ้นเสน้ ดิบ สาคูสุก ½ ซองเล็ก (20 กรมั ) สาคดู ิบ 1 ทัพพี 2 ชอ้ นโต๊ะ ก๋วยเตย๋ี วเซี่ยงไฮ้สกุ 1 ทัพพี (แผ่นกลม 1 แผ่น) แปูงมันดิบ 1 ชอ้ นโต๊ะ

ไตในเด็ก Nephrotic syndrome (NS) Acute glomerulonephritis (AGN)

Holidayค-า้Seนgวaณr พลงั งานในเด็ก นา้ หนัก 10 กโิ ลกรมั แรก = 100 Kcal/kg/day น้าหนกั 10 กิโลกรัมต่อมา = 50 Kcal/kg/day น้าหนักทเ่ี หลือ = 20-30 Kcal/kg/day อายเุ ดก็ <10 ปี 1000 Kcal ในขวบปีแรก+(100Kcalx อายุเด็ก-10ป)ี เด็กผูห้ ญิง 11-15 ปี 1000 Kcal ในขวบปแี รก + (100Kcalx 10ป)ี + (100 Kcal x อายุหลงั 10 ปี ) เดก็ ผูห้ ญิง > 15 ปี ค้านวณ เหมือนผู้ใหญ่ เด็กผู้ชาย 11-15 ปี 1000 Kcal ในขวบปีแรก+ (100Kcalx 10ปี)+(200 Kcal x อายุหลัง10 ปี) เดก็ ผู้ชาย > 15 ปี - very active 50 kcal/kg - normal activity 40 kcal/kg - sedentary 30-35 kcal/kg ท่มี า : ธญั ญชล พงษอ์ ิ่ม.(2012).คมู่ ือนักโภชนาการ รพ. นพรตั ราชธานี

 โภชนบ้าบัดโรคไตในเด็ก NS AGN - พลังงานเพียงพอ - พลังงานเพียงพอ - เนน้ โปรตนี คุณภาพดี - เน้นโปรตีนคณุ ภาพดถี า้ pro - จา้ กัดโซดียม 1-2 g/d - จา้ กดั น้า (เลย่ี งอาหารทีเ่ ป็น รัว่ มาก ใหบ้ วกปริมาณโปรตีน ทีส่ ูญเสยี ในปสั สาวะดว้ ย น้า) - จ้ากัดโซเดียม < 2 g/d - จ้ากดั K - Low fat diet - จ้ากดั Phos < 800 mg/d - อาหารปรงุ สกุ (low bacterial diet) ในรายทม่ี ี Phos สงู โภชนบา้ บดั ในระยะทม่ี ีปสั สาวะมาก 1. โปรตีน ในระยะทค่ี า่ Urea และ Cr ยังไมล่ ดลงหรอื ลดลงไมม่ าก ควรให้โปรตนี 0.5 g/BW 1 kg/d และเม่ือค่าเปน็ ปกิติแล้วใหเ้ พ่มิ เป็น 1 g/BW 1 kg/d 2. นา้ จ้าเปน็ ต้องใหอ้ ยา่ งเพียงพอ ซ่งึ อาจมปี ัสสาวะไดม้ ากถงึ 2 – 3 L/d ดังนนั้ ควรให้เท่ากับปริมาณน้าท่ีสูญเสยี ท้งั ปสั สาวะและอน่ื ๆ อีก ประมาณ500–600 mL/d 3. โซเดียม ระยะน้ีไม่จ้ากดั โซเดยี ม เนอ่ื งจากมกี ารสญู เสียโซเดียมไป กับปัสสาวะจา้ นวนมาก 4. โปแตสเซยี ม เหตุผลุ เชน่ เดียวกับโซเดียม ในระยะทม่ี ปี สั สาวะ มากกวา่ 1000 mL/d จะมีการสูญเสยี โปแตสเซยี ม

โภชนบ้าบัดในระยะทม่ี ีปสั สาวะนอ้ ย 1. โปรตีน ควรจ้ากัดเหลือเพียง 0.2 – 0.5 g/BW 1 kg/dโดยต้องให้ โปรตนี ทมี่ ีคณุภาพ เช่น ไข่ นม เน้ือสตั ว์ แต่ควรระวงั ในเรื่องของอาหารท่ีมี ฟอสฟอรสั สูง หากรา่ งกายขับฟอสฟอรัสไม่ได้ หรือมีการคั่งของฟอสฟอรัส ใหเ้ ลย่ี งอาหารกลมุ่ ที่มีฟอสฟอรัสสูง 2. พลังงาน ในระยะแรกท่ีมีอาการเบ่ืออาหาร คล่ืนไส้ อาเจียน ควรแบ่ง มื้ออาหาร ให้กินในปรมิ าณนอ้ ยๆแต่บ่อยครงั้ 3. นา้ เนอ่ื งจากมีอาการบวม จึงจ้ากดั ปริมาณน้าเทา่ กบั ปริมาณทส่ี ูญเสยี ไป ทางผิวหนัง ลมหายใจ และอุจจาระ ประมาณวันละ 500 – 600 ซีซี รวม กับปริมาณปัสสาวะท่ีออกใน 24 ชั่วโมงท่ีผ่านมา ถ้ามีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ทอ้ งเสยี ต้องให้น้าทดแทน 4. โซเดียม ร่างกายไม่สามารถขับโซเดียมได้ จึงจ้ากัดอาหารที่มีโซเดียม เหลือวันละ 500 – 1000 mg หรือเกลือแกง ประมาณ 1.25 – 2.5 g (เกลือโซเดียมคลอไรด์ 1 ช้อนชา หนกั ประมาณ 4 g ) 5. โปแตสเซียม ในระยะปัสสาวะน้อย จะมีการค่ังของโปแตสเซียมท้าให้ ระดบั โปแตสเซียมในเลือดสงู จึงตอ้ งจ้ากัดโปแตสเซียมไมเ่ กนิ วันละ 2 g

โรคเบาหวาน (Diabetes, DM)  คา้ แนะนา้ สารอาหาร สารอาหาร ค้าแนะน้า คารโ์ บไฮเดรต -ปริมาณคารโ์ บไฮเดรตที่บรโิ ภคและปรมิ าณอินซลู ินท่ีใช้ เปน็ ปัจจยั หลักทมี่ ผี ล ต่อระดับนา้ ตาลในเลอื ดควรน้ามาพจิ ารณาในการกา้ หนดอาหาร -เนน้ แหลง่ คาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน -เลอื กบรโิ ภคอาหารท่ี GI และ GL ต่้า -ควรรบั ประทานนา้ ตาลไม่เกนิ รอ้ ยละ 5 ของพลังงานรวม(ประมาน 3-6 ชอ้ น ชา) -ควรไดร้ ับใยอาหาร 14 กรัมต่อ 1000 kcal -กรณีท่ีฉดี อนิ ซลู นิ แล้วได้รบั นา้ ตาลและคาร์โบไฮเดรตเพิ่ม ควรปรบั อินซูลิน ตามความเหมาะสม -จ้ากัดไขมนั อม่ิ ตัวไมเ่ กินรอ้ ยละ 7 ของพลังงานทง้ั หมด -PUFA ไม่เกินร้อยละ 10 ของพลงั งานทั้งหมด ไขมัน -ไขมันทรานส์ < 1 ของพลงั งานทงั้ หมด -กนิ อาหารทเ่ี ปน็ แหลง่ ของโอเมกา้ 3 ทม่ี ี EPA DHA มากกวา่ 2 คร้ังตอ่ สปั ดาห์ -บรโิ ภคโปรตีนรอ้ ยละ 15-20 ของพลงั งานทั้งหมด ถา้ การท้างานของไตปกติ - ผปู้ ุวยเบาหวานทเี่ ป็นโรคไตระยะตน้ ไม่ตอ้ งปรับลดปรมิ าณโปรตนี หากไม่ มากเกิน 1.3 กรัม/กโิ ลกรมั /วัน แต่ถา้ เป็นโรคไตระยะ 4-5 หรอื eGFR <30 โปรทีน มล./นาที/1.73 ม.2 ควรจ้ากัดปริมาณโปรตีนน้อยกวา่ 0.8 กรมั /กิโลกรัม/โดย รบั ประทานโปรตนี จากไข่ ปลา ไก่ ไมต่ า้่ กว่ารอ้ ยละ 60 ของปริมาณโปรตนี ที่ ก้าหนดต่อวัน

 รายละเอียดของสารอาหาร สารอาหาร ค้าแนะนา้ โซเดียม - องค์การอนามยั โลกแนะนา้ ให้บรโิ ภคโซเดียมไม่เกิน 2000 มลิ ลกิ รมั ตอ่ วัน โดยนา้ ปลา 1 ช้อนโต๊ะ มีโซเดียม 1160-1420 มก. ซีอิ้ว 1 ช้อนโต๊ะ มีโซเดียม 960-1420 มก. ผงชูรส 1 ช้อนชา มโี ซเดยี ม 492 มก. และเกลอื แกง 1 ช้อนชา มโี ซเดียม 2000 มก - ผู้ปวุ ยเบาหวานทีม่ ีภาวะความดนั โลหติ สูงรว่ มดว้ ย อาจต้องจ้ากดั ปรมิ าณ โซเดียมเข้มงวดกวา่ เดิม แอลกอฮอล์ -ไมแ่ นะน้าให้ดม่ื แอลกอฮอล์ ถา้ ดม่ื ควรจา้ กดั ปรมิ าณไม่เกิน 1 ส่วน/วนั ส้าหรบั ผูห้ ญิง และ 2 สว่ น/วัน สา้ หรับผูช้ าย2 (น้าหนกั ค้าแนะน้า +) โดย 1 ส่วนของแอลกอฮอล์ (ปริมาณแอลกอฮอล์ 12-14 กรมั ) คอื วสิ กี้ 45 มล. หรือเบยี รช์ นดิ ออ่ น 330 มล. หรือไวน์ 150 มล. - ถ้าดื่มเครอื่ งดมื่ ทมี่ สี ว่ นผสมของแอลกอฮอล์ ควรรับประทานอาหารรว่ ม ด้วย เพือ่ ปูองกันภาวะนา้ ตาลลตา่้ ในเลอื ด ที่มา: แนวทางเวชปฏบิ ัติส้าหรับโรคเบาหวานปี 2560

Carbohydrate Counting การนบั คารบ์ หมายถงึ การนบั ปริมาณสารอาหารคาร์โบไฮเดรทในอาหารทกี่ ินเขา้ ไป ท้าให้มผี ล ตอ่ ระดับน้าตาลในกระแสเลือด 1 คาร์บ = 15 กรัมคาร์โบไฮเดรต กล่มุ ข้าวแปง้ 1 คาร์บ ให้พลงั งาน 80 กิโลแคลอร่ี คาร์โบไฮเดรท 18 กรมั โปรตนี 2-3 กรัม = ข้าวสกุ 1 ทพั พี กลมุ่ ผลไม้ 1 คารบ์ ให้พลังงาน 60 กโิ ลแคลอรี่ คาร์โบไฮเดรท 15 กรัม = ผลไม้ 1 ส่วน (6-8 ชน้ิ /คา้ ) หรือ 1 ผลเล็ก กล่มุ ผกั 1 คาร์บ ให้พลังงาน 75 กิโลแคลอรี่ คาร์โบไฮเดรท 15 กรัม โปรตีน 6 กรัม = ผักสุกที่มีแป้งมาก 3 ทพั พี เช่น ฟกั ทอง สะตอ ดอกข้ีเหลก็ และหากในมอ้ื น้นั กินผกั ประเภทน้ไี มค่ รบ 3 ทพั พี จะไมน่ บั รวม สว่ นผกั ใบไม่นับคาร์บ สามารถกนิ ไดต้ ามตอ้ งการ

กลุ่มนม 1 คารบ์ ใหพ้ ลงั งาน 90-150 กโิ ลแคลอร่ี คาร์โบไฮเดรท 12 กรมั โปรตีน 8 กรมั ไขมัน 3-8 กรมั 1 คารบ์ = 1 กล่อง (240 มล.) ที่มา: ส้านักโภชนาการ กรมอนามัย Glycemic index เปน็ ค่าท่ใี ชจ้ ัดลา้ ดับอาหารท่ีมีจา้ นวนคารโ์ บไฮเดรตวา่ ประเภทใดจะมีอัตราการเปลีย่ นแปูงเปน็ ระดบั นา้ ตาลใน ลือดได้เรว็ มากหรือน้อย โดยเปรียบเทียบกบั การยอ่ ยและการดดู ซึมของนา้ ตาลกลโู คสซงึ่ มคี ่า GI เท่ากบั 100 ค่า 1 - 55 = GI ต้่า ค่า 56 - 69 = GI ระดบั กลาง คา่ 70 - 100 = GI สงู ข้อจ้ากัด ปจั จยั หลายประการท่มี ผี ลตอ่ GI ของอาหารเชน่ ชนิดอาหาร วธิ ปี รุงอาหาร อาหารสกุ มากน้อยเพียงใด และอาหารอ่ืนทก่ี ินในมอื้ นั้นๆ แลว้ ยงั คา่ การตอบสนองตอ่ กลูโคสของแตล่ ะคนที่ต่างกนั ในแตล่ ะวัน

คา้ แนะน้าด้านออกก้าลงั กาย 1.ตง้ั เปาู หมายในการออกกา้ ลงั กาย 2.ตรวจสุขภาพก่อนออกก้าลงั กายวา่ สามารถออกก้าลงั กายได้หรือไม่ ระดบั ความแรงของการออกก้าหลงั กาย ชพี จรสงู สดุ = 220 – อายเุ ปน็ ปี ระดับเบาคอื ชีพจรนอ้ ยกว่ารอ้ ยละ 50 ของชีพจรสงู สุด ระดับหนกั ปานกลางคอื ให้ชพี จรเท่ากบั รอ้ ยละ50-70 ของชพี จรสงู สดุ ระดบั หนักมากคอื ชีพจรมากกว่ารอ้ ยละ 70 ของชพี จรสูงสดุ ตารางที่ 1. การออกก้าลงั กายแบบแอโรบกิ ทีม่ า: แนวทางเวชปฏิบัติสา้ หรบั โรคเบาหวานปี 2560

ตารางท่ี 2. ขอ้ ควรระวังในการออก กา้ ลงั กาย ระดบั น้าตาลในเลอื ดสงู มาก (เกนิ 250 มก./ดล.ใน - งดหรอื ไม่ควรออกกา้ ลงั กายในขณะที่มภี าวะ เบาหวานชนดิ ท่ี 1 หรือเกิน 300 มก./ดล. ketosis ในเบาหวานชนิดที่ 2) - ถา้ น้าตาลสงู อย่างเดียวโดยไม่มี ketosis และ ร้สู ึกสบายดี สามารถออก ก้าลงั หนกั ปานกลางได้ในผทู้ ฉ่ี ีดอนิ ซลู ินหรือกนิ ยากระตุ้นอินซลู นิ อยู่ ภาวะนา้ ตาลต่้าในเลือด ถ้าระดบั น้าตาลในเลอื ดกอ่ นออกก้าลังกาย <100 มก./ดล.ควรกนิ อาหาร คารโ์ บไฮเดรตเพิ่มเตมิ ก่อนออกก้าลังกาย โรคแทรกซอ้ นที่ตาจากเบาหวาน ถ้ามี proliferative diabetic retinopathy ระบบประสาทอตั โนมตั ผิ ิดปกติ (PDR) หรือ severe NPDR ไม่ควรออกกา้ ลงั กายหนกั มากหรือ resistance exercise ไตเสื่อมจากเบาหวาน ควรตรวจประเมินระบบหวั ใจ หากจะออกกา้ ลงั กายเพ่มิ ขึ้นกว่าท่ีเคย ปฏิบัตอิ ยู่ ไมม่ ีข้อห้ามจา้ เพาะใดๆ ในการออกก้าลงั กาย ท่มี า: แนวทางเวชปฏบิ ตั สิ า้ หรับโรคเบาหวานปี 2560

ภาวะน้าตาลในเลอื ดต่า้ เกณฑว์ ินจิ ฉยั อาศยั เกณฑ์ 3 ประการ รว่ มกนั 1.ระดับพลาสมากลโู คสที่ 70 มก./ดล. 2.มอี าการและอาการแสดงของภาวะนา้ ตาลต่า้ ในเลอื ด 3.อาการหายไปเมอ่ื ระดบั น้าตาลในเลอื ดสงู ข้นึ *ในเบาหวานขณะตง้ั ครรภ์จะใชท้ ี่ระดับพลาสมากลโู คสนอ้ ยกว่าหรอื 70 มก./ดล. อาการ อาการออโตโนมคิ ได้แก่ ใจส่ัน หวั ใจเตน้ เร็ว รู้สึกหิว รสู้ กึ ร้อน เหง่อื ออก มือสน่ั รสู้ ึกกังวล ความดันโลหิตซสิ โตลคิ สูง กระสับกระส่าย คลน่ื ไส้ และชา อาการสมองขาดกลูโคส ได้แก่ ออ่ นเพลยี รู้สึกรอ้ นท้งั ทผ่ี ิวหนงั เย็นและชน้ื อุณหภมู ิกายต่้า มึนงง ปวด ศรี ษะ การท้างานสมองด้าน cognitive บกพร่อง ปฏ กิ ิริยาตอบสนองชา้ ลง สบั สน ไมม่ ีสมาธิ ตาพร่า มวั พดู ชา้ ง่วงซึม หลงลืม พฤตกิ รรมเปล่ยี นแปลง อมั พฤกษ์ครง่ึ ซีก (hemiparesis) คล้ายโรคหลอด เลือดสมอง (stroke) หมดสติ และชกั การรักษาภาวะน้าตาลตา่้ ในเลือดในผู้ปว่ ยเบาหวาน 1. ภาวะน้าตาลตา้่ ในเลอื ดระดับไม่รนุ แรง ใหก้ ินอาหารท่มี ีคาร์โบฮยั เดรต 15 กรมั เช่น กลูโคสเมด็ 3 เม็ด น้าสม้ คนั้ 180 มล. น้าอัดลม180 มล. น้าผ้งึ 3 ช้อนชา ขนมปัง 1 แผ่นสไลด์ นมสด 240 มล. ไอศกรมี 2 สคปู ขา้ วต้มหรอื โจ๊ก ½ ถว้ ยชาม กลว้ ย 1 ผล ผู้ 2. ภาวะนา้ ตาลต่า้ ในเลอื ดระดับปานกลาง ซง่ึ มอี าการหลายอยา่ งชัดเจน อาจให้กินอาหารทม่ี คี าร์โบไฮเดรต 30 กรัม ท่ีมา : แนวทางเวชปฏบิ ัติส้าหรับโรคเบาหวาน 60

Gestational Diabetes Mellitus (GDM) การคัดกรอง ยกเวน้ : หญิงทีม่ ีความเสี่ยงต้่ามาก ได้แก่ อายุ <25 ปี , หญงิ ทีม่ ีความเสย่ี งสงู : แนะน้าใหต้ รวจคัด นน.ตวั กอ่ นตัง้ ครรภ์ปกติ,ไม่มี กรองเมอื่ ฝากครรภ์ครง้ั แรก ถ้าผลปกติให้ ประวตั ิ DMในครอบครัว,ไมเ่ คยมี ตรวจซ้าใหม่ เม่อื อายุครรภ์ได้ 24-28 สปั ดาห์ ประวตั ิการต้ังครรภผ์ ดิ ปกตมิ าก่อน เกณฑข์ อง CarpentและCoustan การวินิจฉัยโรค เกณฑ์ของ CarpentและCoustan * ถ้ามีตัง้ แต่ 1 คา่ ขน้ึ ไปเป็น GDM แนวทางเวชปฏบิ ตั ิโรคเบาหวานปี 61

Nutrition management การค้านวณพลังงานที่ควรไดร้ บั ขณะตง้ั ครรภ์ - ควรไดร้ ับCHO อย่างน้อย 200 g/day - มอี าหารว่าง มอ้ื ก่อนนอน Goal เปูาหมายของระดบั น้าตาลในเลอื ดของผู้ปุวยเบาหวานขณะต้ังครรภ์ (IDF,2009)