ครูนักออกแบบการเรียนรู้

ขัน้ ปฏบิ ัติการ ในคาบที่ 2 เด็กๆ แตละกลุมพากันนำอาหารออกไปใหสัตวตามแผนที่วางไว ในกลุมที่ เลือกดูแลปลานำอาหารไปใหปลาที่บึง โดยวางแผนกันไววาตองฉีกขนมปงเปนชิ้นเล็กๆ และใหทีละนิด เพราะถาปลาไมกินหรือกินเหลือจะทำใหน้ำเสียได แตถึงแมจะใหทีละนอย ก็ยังมีขนมปง 2-3 ชิ้นเหลือลอยอยูในบึงน้ำ ขณะที่กลุมเลือกดูแลนก นำถั่วและ เมล็ดธัญพืชตางๆ ไปวางใหนกตามจุดตางๆ แตเมื่อยอนกลับไปดูพบวา บางจุดนกไมมา กินอาหารทพ่ี วกเขาวางไว ข้นั ทบทวนความรูŒ หลงั จากพดู คยุ เรอ่ื งบา นของเดก็ ๆ และบา นของสตั วใ นนทิ านแลว ครถู ามคำถามพาเดก็ ๆ คดิ เชอ่ื มโยงกบั กจิ กรรมนำอาหารไปใหส ตั วท เ่ี ดก็ ๆ รว มกนั ทำไปกอ นหนา น้ี “ถา เรานำอาหาร ไปใหส ตั วแ ลว สตั วก นิ ไมหมดจะเกดิ อะไรข้นึ ?” “น้ำเนา” “น้ำเสีย” คำตอบจากกลุมที่นำอาหารไปใหปลา “เปนขยะใตตนไม” เด็กกลุมที่นำอาหารไปใหนกตอบ เนื่องจากกลุมของเขาวางแผนนำถั่วและขนมปงไปใหนก โดยโรยไวใ ตต น ไม แตพ อกลบั ไปดพู บวา ถว่ั และขนมปง ยงั อยเู หมอื นเดมิ เพราะนกไมม ากนิ ครเู ขยี นคำตอบของเดก็ ๆ ลงบนกระดานพรอ มวาดรปู ประกอบ แลว พาสรปุ ความรรู ว มกนั จากคำตอบบนกระดานวา การใหอ าหารสตั วท อ่ี าศยั อยใู นธรรมชาติ อาจทำใหบ า นสตั วส กปรก ไมนาอยู และทำใหสัตวเสียใจเหมือนกับในนิทาน ดังนั้น “ถาเราไมนำอาหารไปใหสัตว เด็กๆ มีวธิ อี ะไรบางทจี่ ะชวยเหลือดูแลบานและแหลง อาหารของสัตวไ ด?”

จากนน้ั ครใู หเ ดก็ ๆ เขา กลมุ ยอ ย (ทเ่ี ลอื กดแู ลสตั วช นดิ เดยี วกนั ) แลว ระดมความคดิ หา วิธีดูแลสิ่งแวดลอมอยางเหมาะสม ในกลุมที่ไปใหอาหารปลา เด็กๆ ชวยกันเสนอวิธีดูแล บงึ น้ำวา “หา มเอานำ้ สกปรกลงไปใส” “ไมท ง้ิ เศษอาหารมนั ๆ ลงไป” “ไมท ง้ิ ขยะลงนำ้ ” “เรารแู บบน้ี แลว คดิ วา คนอน่ื ในโรงเรยี นรไู หม?” ครตู ง้ั คำถามชวนคดิ ตอ “ร”ู เดก็ หลายคนตอบ “ถา คนอน่ื ในโรงเรยี นรู แลว ทำไมวนั นน้ั เราถงึ เจอขวดพลาสตกิ ในบงึ นำ้ ละ ?” ครูนำประสบการณเดิมที่เด็กออกไปเดินชมธรรมชาติในโรงเรียน แลวพบฝาขวดพลาสติก ลอยอยูในบึงมาตั้งคำถามชวนเด็กยอนคิดถึงพฤติกรรมของคนที่กระทำตอสิ่งแวดลอม เพื่อนำไปสูการคิดแกไขปญหาอยางเปนรูปธรรมตอไปเด็กๆ ไดยินคำถามของครูเชนนั้น ตา งพากนั หยดุ คดิ บางคนสา ยหนา แทนคำตอบวา นา จะมคี นไมร วู า หา มทง้ิ ขยะลงไปในบงึ นำ้ นะ “ถา อยา งนน้ั เราจะชว ยกนั อยา งไรดี ใหค นอน่ื รวู า ทง้ิ ขยะลงไปไมไ ด? ” ครชู วนคดิ ตอ เพอ่ื เขา สขู น้ั ใชค วามรู

·Ó»‡ÒÂà¢ÂÕ ¹Ç‹Ò ËŒÒÁ·Ô§é ¢ÂÐŧ¹éÓ ¾Ã§‹Ø ¹ËéÕ ¹Ù àÍÒ¡ÃдÒÉÁÒ ·Ó»‡Ò à¢ÂÕ ¹Ç‹ÒËŒÒÁãËŒÍÒËÒûÅÒ à´ëÕÂÇ»ÅÒµÒ หลังจากนั้นเด็กๆ จึงหารือกันเรื่องการทำปายเตือนหามใหอาหารปลาและหามทิ้งขยะ ลงในบงึ นำ้ โดยคณุ ครชู ว ยตง้ั คำถามชวนเดก็ ๆ คดิ ไปทลี ะขน้ั ตอน เชน ตอ งใชอ ปุ กรณอ ะไรบา ง จะไปหาอุปกรณเหลานั้นจากไหน จะเขียนขอความบนปายวาอยางไร แลวจะนำปายไปติด ทไ่ี หนบา ง พรอ มทง้ั ชว ยกนั จดั เตรยี มอปุ กรณท จ่ี ะตอ งใชใ หพ รอ มสำหรบั ทำงานในคาบตอ ไป

ข้นั ใชŒความรŒู คือการนำความรูŒไปใชŒใหเŒ กดิ ประโยชนไดจŒ รง� คาบท่ี 4 ไปดแู ลสง่ิ แวดลอŒ มกนั เถอะพวกเรา (2) ในวันนี้ครูใหเด็กแบงเขากลุมยอย แลวลงมือทำงานตามแผนที่วางไว ในกลุมที่เลือก ดูแลปลา เด็กๆ ลงมือทำปายของตนเองตามแผน เริ่มจากเลือกกระดาษที่จะใชทำปาย เขียนขอความที่คิดไวลงไป (เขียนเอง/ใหครูชวยเขียน) วาดรูป ระบายสี หรือใชกรรไกร ตัดตกแตงขอบกระดาษ ตามแตวาใครจะออกแบบไวอยางไร เสร็จแลวพากันไปยัง ศนู ยท รพั ยากรรไี ซเคลิ ของโรงเรยี น เพอ่ื หาวสั ดทุ เ่ี หมาะสมตามวางแผนไว เชน ซองพลาสตกิ ใสป า ยปอ งกนั ฝน เชอื กสำหรบั ผกู ปา ย แลว นำปา ยไปตดิ บรเิ วณรอบบงึ นำ้ พรอ มทง้ั ถา ยรปู บรเิ วณทน่ี ำปา ยไปตดิ เพอ่ื นำกลบั มาสรปุ การเรยี นรรู ว มกนั ระหวางนำปายไปติดนี่เองที่เด็กๆ เดินมาพบกระปองพลาสติกลอยอยูในบึงน้ำและ ชว ยกันเกบ็ ข้นึ มา

ยดื หยุ‹น เม่อื โจทยใหม‹ทาŒ ทาย ทงิ้ แผนเดมิ กว‹าแผนเดิม ออกแบบ เสนทางทค่ี ณุ ครแู ละเด็กๆ ออกมาตดิ ปาย เปนทางเดินรอบบึงน้ำที่ทุกคนเคยมาเดินชม การเร�ยนรŒู ธรรมชาติและสำรวจสตั วอ ยเู ปนประจำ คณุ ครู คาดหมายไวลว งหนาแลว วาระหวางทางอาจจะ จากเหตุกตารรงณหจ นรŒาง� เจอขยะตามทางเดนิ เหมอื นครง้ั กอ นๆ และเดก็ ๆ จะชวยกันเก็บเหมือนทุกครั้ง เปนการลงมือ ดแู ลสง่ิ แวดลอ มตามกำลงั ความสามารถของเดก็ ๆ ในคร้ังนีต้ า งออกไปเพราะเปน ขยะในบึงนำ้ เปน โจทยใ หมท ท่ี า ทาย เดก็ ๆ จงึ ใหค วามสนใจ กนั มาก คณุ ครเู องอา นอาการของเดก็ ๆ ออกวา พวกเขาอยากจะเก็บกระปองพลาสติกขึ้นมา จากบึงน้ำ แมวาตามแผนที่วางไวใกลถึงเวลา ตองกลับไปสรุปการเรียนรูที่หองแลว แตใน สถานการณเชนนีค้ รตู องยดื หยุน ทงิ้ แผนเดิม แลวออกแบบการเรียนรูจากเหตุการณจริง ตรงหนา หรือทเ่ี รยี กวา “แผนเฉพาะหนา ”

á·Å¤¡ØÁÐÍס͡¡§ÒÒÇÃÒÃÒ‹ ÃáÅ·¡à§¡ØûŒÁàÂÕ ÃÞ˜Í×¹èÍ× ·§ËÃÓŒÙÒ ·ŒÒ·ÒÂãˌഡç Åͧ·Ó áäÅÁÇŒ ‹ÃàÕº»ª´ Ç‹âÍ¡á¡ÒŒ»Ê˜ÞãËËàŒ ´Òç¡ “àÃҨзÓÍÂÒ‹ §äá¹Ñ ´Õ” ¤Ô´ËÒÇÔ¸áÕ ÅÐŧÁÍ× “Åͧ´Ù¡Ñ¹äËÁÅЋ ” á¡äŒ ¢»˜ÞËÒÃÇ‹ Á¡¹Ñ ครูใชŒสถานการณต รงหนŒา เปนš โจทยใหŒเดก็ เรย� นรŒูอยา‹ งไร? ÍáÅÂÐÙ‹ã¡´ÅÙáŒæŤ¤ÇÍÂÒãÁË»¡Œ ÅÓÍÅ´§Ñ Àã¨ÂÑ Ê§Ñ à¡µÊè§Ô ·àèÕ ´ç¡·Ó ¿§˜ ÊÔ觷Õèà´¡ç ¾Ù´ áÅÇŒ ¾ÒªŒÍ¹¤ÇÒÁÃÙŒËÃ×͵͋ ÂÍ´¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ • ¤ÇÒÁÃŒÇÙ Ô·ÂÒÈÒʵÏ-¡ÒÃÅÍ áçÅÁ • ¤ÇÒÁäŒÙ ³ÔµÈÒʵÃ- ¤ÇÒÁʹÑé ¤ÇÒÁÂÒÇ ¡ÒáÐÃÐÂÐ

การทำแผนไวลวงหนา ทำใหครูจะพอคาดเดาได วาจะเกิดอะไรขึ้นบาง แตครูตองยืดหยุน มีพื้นที่ ใหกับสิ่งที่ไมไดคาดการณไวดวย เราประเมินแลววา น้ำไมลึก และเชื่อวาเด็กๆ ดูแลตัวเองได เขาเองก็ สงทาทีบอกเราวา ฉันดูแลตัวเองไดนะ แลวพอเขา ชวยกันเกบ็ กระปองขน้ึ มาได จดุ นั้นมนั ทำใหเ ขารเู ลยวา ตัวเขาเองสามารถชวยดูแลสิ่งแวดลอมได ครูวรรณพา แกวมณฑา (ครกู ง่ิ ) ครอู นุบาลหอ งสายลม



ขน้ั ชŒอนความรูŒ เมื่อกลับมาที่หองเรียน ครูใหเด็กๆ ลอมวงบอกเลาถึงสิ่งที่แตละคนไปทำมาใหเพื่อน กลมุ อน่ื ฟง เพอ่ื ทบทวนใหท กุ คนเหน็ ภาพตรงกนั จากนน้ั ครพู าเดก็ ๆ สรปุ การเรยี นรรู ว มกนั โดยครคู อยบนั ทกึ คำตอบของเดก็ ลงบนกระดานทเ่ี ตรยี มไวใ นรปู แบบผงั ความคดิ (Mind Map) จากการพดู ระบคุ วามรสู ึก ´Õ㨠ÀÁÙ ãÔ ¨ à˹è×Í Ź، ᵋ¡ç´Õ㨠·Õèä´àŒª´‹Çç¡Âæ´ÙáÃÅÙŒÊÊÖ¡Ôè§ÍáÂÇ‹Ò´§ÅäÃŒÍÁ? ÅØŒ¹ÁÒ¡ ʹءÁÒ¡ ´ãÕ ¨ÁÒ¡ หลังจากเด็กๆ ระบุความรูสึกของตนเองไปแลว ครูตั้งคำถามชวนเด็กๆ คิดวิเคราะห ตอวา “แผนท่วี างไวส ำเรจ็ ไดเพราะอะไร? เด็กๆ แตละคนมสี วนชวยอยางไรบาง?”

ἹྷÃÇÕè ÒÒЧÍäÐÇäÊŒ ÃÓ?àÃç¨ à´Í¡ç Âæ‹Ò§ÁäÊÕú‹ÇÒŒ¹§ª?‹Ç ˹·Ù Ó»‡Ò Í‹ҧ¹éãÕ ª‹äËÁ¤Ã٠ʧ‹ äÁ㌠ËàŒ ¾×è͹ ·àÕè ÃÕ¡NjÒÊÒÁ¤Ñ ¤¡Õ ѹ ˹ªÙ Ç‹ ÂËÒäÁŒ ¶ŒÒ¨àÃÐÒäÁäÁÊ‹ ª‹ÓÇ‹àÃÂ稡¹Ñ à¾ÃÒÐàÃÒª‹Ç¡¹Ñ ครูทวนคำตอบของเด็กๆ แลวเขียนลงบนกระดาน กอนจะพาสรุปความรูรวมกันวา เดก็ ๆ ชว ยดแู ลธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ มไดส ำเรจ็ เพราะทกุ คนชว ยกนั พรอ มทง้ั บอกความรสู กึ ของครดู ว ยวา ครรู สู กึ ภมู ใิ จมากทเ่ี ดก็ ๆ อยากดแู ลธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ ม ทง้ั ยงั ลงมอื ทำ ดวยตัวเอง และชวยเหลือกันจนภารกิจสำเร็จ เพื่อระบุใหเด็กรูวาครูรับรูความสามารถของ เขาและใหค ุณคา กบั สิง่ ทีพ่ วกเขาทำ

TaDLeeseaasaricgnhinneegrr เช่�อมน่ั ในเดก็ • เปดพนื้ ท่ี เปด โอกาส เด็กไดป ฏบิ ตั ิ ลงมอื ทำ เกิดประสบการณตรง • พ้ืนทีเ่ รยี นรูข องเดก็ 80% Input ของครู 20% มีจน� ตนาการ อ‹านเด็กออก • ตงั้ เปา หมายชดั • คาดเดาการเรยี นรขู องเด็กและ ตงั้ คำถามลว งหนา • มีประเดน็ การประเมนิ ที่สอดคลอ ง กับจุดประสงคท ีต่ ัง้ ไว รอบรŒแู ละสราŒ งสรรค • อานโลกออก เขา ใจความเปนจรงิ ที่เกิดขึ้นในธรรมชาติ • เขาใจการเรยี นรูตามวัยของเด็ก • ออกแบบการเรยี นรแู บบ Active Learning (ความรู + ความสุขในการเรยี นรู) • แลกเปล่ียนเรยี นรรู ะหวางกัน ทำงานเปน ทมี ชว ยกนั คดิ ชว ยกนั มองและ ออกแบบแผนรวมกัน

ครตู อ งเช่อื มน่ั ในศกั ยภาพการเรยี นรูของเด็ก ครตู อ งไมก ลวั กลาจินตนาการ วางแผนอยางเปน ระบบ และทำงานเปน ทมี ทำคนเดยี วไมได ตองชวยกันทำ รองศาสตราจารยป ระภาภัทร นิยม อธิการบดีสถาบันอาศรมศลิ ป และผกู อ ตง้ั โรงเรยี นรงุ อรุณ

โครงการสอ่ื สรา งสรรค เพ่อื การเรยี นรูอ ยางเปนองครวม ระยะท่ี 2 (แมค รหู ัวใจใหม) wwดwแาล.วhะนoรlโับisหชtลicมดtวeหดี aนิทcงัhศั สeนอืr. net LeTaerancinhgerSapsaชcaมeวLดีeVaิทirsศั nibนinleg LDeeasringinnegr