ครูนักออกแบบการเรียนรู้

Teacher as a Learning Designer

ครู นักออกแบบTeacher as a Learning Designer Tกeาaรcเรhe�ยrนaรsูŒ aLearning Designer

ครูนักออกแบบการเรียนรู (Teacher as a Learning Designer) จัดทำโดย มลู นิธโิ รงเรียนรงุ อรุณ ท่ีปรึกษา รศ.ประภาภทั ร นยิ ม อาจารยสุวรรณา ชีวพฤกษ อาจารยส ุนสิ า ช่ืนเจริญสุข อาจารยส กณุ ี บญุ ญะบญั ชา ขอมลู ครเู รวดี ดุงศรีแกว ครูจนิ ตนา นำศริ โิ ยธิน ครูวรรณพา แกว มณฑา ครูปย ะดา พิชติ กศุ ลาชัย ครณู ฎั ฐนิช ศโิ รดม เขยี น นนั ทิยา ตนั ศรีเจริญ ภาพถาย สหรัฐ ขตั ติ ณิชากร มณีวเิ ศษเจริญ ภาพประกอบ ณิชากร มณีวเิ ศษเจรญิ ออกแบบปก ขวัญชยั จกั รววิ ฒั นากลุ ออกแบบจัดรปู เลม ขวัญชยั จกั รววิ ฒั นากลุ พสิ ูจนอ ักษร ฐติ ินนั ท ศรสี ถติ พมิ พค รั้งท่ี 1 มกราคม 2564 พมิ พท ่ี บริษทั แปลน พริ้นทติง้ จำกดั โทร 0 2277 2222 หนังสอื ชดุ ครูปฐมวัยหวั ใจใหม โครงการสือ่ สรางสรรคเพื่อการเรียนรูอยางเปนองคร วม ระยะที่ 2 (แมครูหัวใจใหม) โครงการความรวมมอื ระหวางกองทนุ พฒั นาสอ่ื ปลอดภัยและสรางสรรค สถาบนั อาศรมศิลป และมลู นิธโิ รงเรยี นรงุ อรณุ เว็บไซต : www.holisticteacher.net สงวนลขิ สทิ ธ์ติ ามพระราชบญั ญัติ โดย กองทนุ พฒั นาส่อื ปลอดภยั และสรา งสรรค และมลู นิธโิ รงเรยี นรุงอรุณ

คำนำ ปฐมวยั ชวงวัยแหงการวางรากฐานสำคญั ของชวี ิต ทั้งกาย ใจ สติปญ ญา และสงั คม ชว งวยั ทส่ี มองพรอ มเรยี นรมู ากทส่ี ดุ ครบทกุ มติ ิ ทง้ั ความรู (Head) ทกั ษะ (Hand) และจติ สำนกึ ทด่ี ี (Heart) ชวงวยั แหงการเรียนรูผา นการเลน การลงมือทำ และการสอ่ื ดวยภาษาพดู ชวงวยั แหงความดี เรยี นรูความกตัญกู ตเวทตี อผมู พี ระคณุ อันเปนคุณธรรมสำคญั ท่ีเกอ้ื หนนุ การเรยี นรูข องวยั เดก็ โครงการส่ือสรางสรรคเพือ่ การเรียนรูอ ยา งเปน องค รวมระยะท่ี 2 (แมครูหวั ใจใหม) จงึ เกิดขน้ึ โดยความรว มมอื ระหวา งกองทนุ พฒั นาสอ่ื ปลอดภยั และสรา งสรรค สถาบนั อาศรมศลิ ป และมลู นธิ โิ รงเรยี นรงุ อรณุ เพอ่ื สกดั องคค วามรทู ส่ี ำคญั ตอ การจดั การเรยี นรสู ำหรบั เดก็ ปฐมวยั แลว จดั ทำเปน สอ่ื วดี ทิ ศั นแ ละหนงั สอื ชดุ ครปู ฐมวยั หวั ใจใหม เพอ่ื เปน คมู อื สำหรบั ครปู ฐมวยั พอ แม ผปู กครอง ในการจดั การเรยี นรเู พอ่ื พฒั นาเดก็ อยางเปนองคร วม หนงั สอื ชดุ ครูปฐมวยั หวั ใจใหม ประกอบดว ยหนงั สือ 3 เลม ไดแ ก เลมท่ี 1 ครูนักสรา งสรรค พน้ื ทก่ี ารเรยี นรู (Learning Space) เลม ท่ี 2 ครนู กั ออกแบบการเรยี นรู (Teacher as a Learning Designer) และเลม ท่ี 3 ครผู ูมองเห็นสภาวะการเรยี นรูของเดก็ (Visible Learning) ขอขอบพระคุณ คณาจารย ผูเชี่ยวชาญ และครูปฐมวัยหัวใจแมทุกทาน ที่ถายทอดองคความรู จากประสบการณจนออกมาเปนหนังสือชุดนี้ ขอบคุณภาคีเครือขายที่รวมแรงรวมใจผลิตงาน อันเปนประโยชนตอการพัฒนาเด็กและเยาวชนที่จะเติบโตเปนกำลังสำคัญของประเทศไทย และโลกใบนี้ตอไป กองทนุ พัฒนาสอื่ ปลอดภัยและสรางสรรค

สารบัญ 5 7 บทนำ 11 ทำไมครูตŒองออกแบบการเร�ยนร?Œู 14 มาออกแบบการเรย� นรŒูทโ่ี ดนใจเดก็ กนั เถอะ 15 ทำอยา‹ งไรครูจะออกแบบการเร�ยนรทŒู โี่ ดนใจเด็กได?Œ 38 - การออกแบบลว‹ งหนาŒ 60 - การออกแบบเฉพาะหนŒา ในสถานการณจ รง� ดวŒ ย “ชดุ คำถาม” Teacher as a Learning Designer

บทนำ ทา มกลางกระแสการเปลย่ี นแปลงของยคุ ปจ จบุ นั ทท่ี า ทาย การศกึ ษาเปน ปจ จยั สำคญั ทม่ี นษุ ยท กุ คน ตองไดรับการสงเสริมอยางตอเนื่อง เริ่มตนจากระดับเด็กปฐมวัยที่เปนชวงวัยสำคัญที่สุดของชีวิต เปน โอกาสทองในการเจรญิ เตบิ โตและสรา งรากฐานทกุ ดา นของความเปน มนษุ ยท ส่ี มบรู ณ ในชว งวยั นี้ถาผูใหญรอบตัวเด็กใหความสนใจและกระตุนพัฒนาการเด็กอยางเหมาะสม จะสงเสริมใหเกิด โอกาสในการพัฒนาดานตางๆ ตามชวงอายุที่ตางกันอยางสรางสรรคเต็มที่ตามศักยภาพของเด็ก (Windows of Opportunities) เด็กปฐมวัยจึงตองไดรับความเอาใจใสเลี้ยงดูจากบุคคลรอบขาง และไดร ับการสง เสริมพัฒนาการผานกระบวนการเรียนรอู ยา งมีทิศทาง ปจ จบุ นั เดก็ สามารถเขา ถงึ การเรยี นรไู ดจ ากสง่ิ แวดลอ มรอบตวั ทห่ี ลากหลาย แตใ นความเปน จริงแลวสะทอนใหเห็นภาพหองเรียนอนุบาลตามบริบทตางๆ ที่ตองจัดใหเด็กนั่งเรียนดังผูใหญถูก ยอ สว น และมงุ เรง ปฏกิ ริ ยิ าใหเ ดก็ อา นออกเขยี นไดด ว ยแบบฝก หรอื ชดุ การเรยี นรรู ายวชิ า ซง่ึ นบั เปน สญั ญาณอนั ตรายทส่ี ดุ ของการเรยี นรู เพราะสง่ิ ทเ่ี ดก็ ฝก ฝนนน้ั อยใู นกรอบทเ่ี กนิ พฒั นาการและฝน การใชง านดา นสตปิ ญ ญาและดา นทกั ษะของเดก็ วยั น้ี ขณะเดยี วกนั ยงั ไดผ ลการตอบสนองทน่ี อ ยตอ ธรรมชาตขิ องการเรยี นรูและบริบททแี่ ตกตางหลากหลายของเดก็ แตละคน วัฒนธรรมการเรยี นรูดงั กลาวอาจเปน ความหวงั ดีของครทู ่อี ยากใหเ ด็กเกิดการเรียนรตู ามท่ี ครูตั้งใจ จึงอาศัยแผนหรือชุดการเรียนรูสำเร็จรูปมาเปนเครื่องมือของการพัฒนาเด็ก จุดนี้อาจจะ เปน การมองขา ม “ตวั เดก็ ” ทีเ่ ปน ผเู รยี นอยา งแทจริง ดว ยประเดน็ สำคญั ดงั กลา วจงึ นำมาเปน ตน ทนุ ของการใครค รวญทจ่ี ะสรา งกระบวนทศั นใ หม เพอ่ื นำไปสกู ารเปลย่ี นแปลงการจดั ประสบการณก ารเรยี นรใู หก บั เดก็ ปฐมวยั ทา ทายครใู นการเปน “ครูนักออกแบบการเรียนรู (Teacher as a Learning Designer)” ที่เชื่อมั่นวาเด็กสามารถ

เรียนรูไดดวยตนเอง และศรัทธาในธรรมชาติการเรียนรูของเด็ก แลวออกแบบการเรียนรูที่เขาถึง ใจเดก็ สอดคลอ งกบั ธรรมชาตกิ ารเรยี นรขู องเดก็ วยั น้ี รวมทง้ั สอดคลอ งกบั บรบิ ทของเดก็ หรอื บรบิ ท ของโรงเรียนทีแ่ ตกตางกนั ไปในแตล ะพ้นื ท่ี หนังสือเลมนี้ไดถอดจากประสบการณความเชี่ยวชาญของทีมครูอนุบาลโรงเรียนรุงอรุณ ที่มี เปาหมายของการจัดการศึกษามุงพัฒนาคนใหเปนมนุษยสมบูรณ ทั้งทางดานจิตใจ (Heart) พฤตกิ รรม (Hand) และสตปิ ญ ญา (Head) เพอ่ื สง เสรมิ การเรยี นรตู ลอดชวี ติ ดว ยจติ วญิ ญาณความ เปน ครู ทม่ี คี วามรคู วามเขา ใจเกย่ี วกบั ศาสตรท างการศกึ ษาปฐมวยั และความรคู วามเขา ใจในเรอ่ื ง ทเ่ี ดก็ จะเรยี น รคู วามหมายของภาษา (Literacy) รวมทง้ั เชอ่ื มน่ั ในศกั ยภาพการเรยี นรทู ม่ี อี ยใู นตวั ทกุ คน และความแตกตา งของแตล ะบคุ คล ซง่ึ เปน หวั ใจสำคญั ทค่ี รจู ะนำมาออกแบบแผนการเรยี นรู ใหเ ด็กไดใชศกั ยภาพและเกดิ พฒั นาการอยางเปนองครวม โดยชวนครูมองในประเด็นสำคญั สูการ เปน ครูนักออกแบบการเรยี นรู ดงั น้ี • ทำไมครูตองออกแบบการเรียนรู? ถา ครไู มอ อกแบบการเรยี นรจู ะเปน อยา งไร? • การเรียนรทู ่ีโดนใจเด็กเปน อยา งไร? แลว การเรยี นรูแบบไหนทเ่ี ดก็ ไมเ อา? • ทำอยา งไรครจู งึ จะออกแบบแผนการเรยี นรทู โ่ี ดนใจเดก็ ได? ซง่ึ มที ง้ั การออกแบบลว งหนา ดวยแบบฟอรมของแผน OLE (Objectives of Learning – Learning Process – Evaluation) และการออกแบบเฉพาะหนา ในสถานการณจริงดวยชุดคำถาม คำถามเหลานี้จะพาครูไปพบคำตอบที่ชวยใหครูสามารถออกแบบการเรียนรูที่เขาถึงใจและมี ความหมายกบั ชวี ติ ของเดก็ พลกิ โฉมหอ งเรยี นใหม เปน หอ งเรยี นทม่ี คี วามสขุ สนกุ ทง้ั เดก็ และครู มาออกแบบการเรียนรทู ่ีโดนใจเด็กกนั เถอะ อาจารยส ืบศักดิ์ นอ ยดัด ผูดูแลโครงการพฒั นาศูนยเดก็ เล็กตามแนวทางการเลี้ยงลูกดว ยความรักของสมเดจ็ ยา สาขาวิชาการศกึ ษาปฐมวยั สถาบันอาศรมศิลป

กนทักำาไรอมเอครกร�ยแูตนอŒบงเรบปนš ูŒ Learning Designer

ถาŒ ครไู ม‹ออกแบบ ?การเรย� นรŒจู ะเปนš อย‹างไร ¤Ãٵ͌ §¾Ù´àÊÕ§´§Ñ à˹Í×è ÂÁÒ¡ à¡çºà´ç¡ÂÒ¡ ¡ÒÃàÃÕ¹Ì٠à¢ÒŒ äÁ¶‹ Ö§ã¨à´¡ç à´ç¡äÁà‹ ÍÒ äÁ¿‹ ˜§ äÁ‹à¢ŒÒ㨠“ครกู ำลงั ประสบป˜ญหานี้อย‹ูใชไ‹ หม?”

ทำไมครู ?ตอŒ งออกแบบการเร�ยนรูŒ àÃ×èͧ¨ÃÔ§ เพื่อใหŒการเรย� นรูŒ ·ÒŒ ·ÒÂà´¡ç àÊÁÍ มคี วามหมายจร�งกบั ชว� �ตของเดก็ เพราะเปนš เรอ�่ งท่ีเกยี่ วกบั ตัวเขา หากจะดงึ ดูดเด็กเขาŒ มามสี ‹วนรว‹ ม (Engage) เปนš เจŒาของการเร�ยนรŒูจนเด็กเกิดฉนั ทะ มีความกระตือร�อรŒนอยากเรย� นรูŒ ควรเรย� นจากเร�อ่ งจร�งทีท่ ŒาทายและเขŒาถงึ งา‹ ย เพราะเปนš เร�่องใกลตŒ ัว ใกลŒชว� ต� จต� ใจของเขา มที ้งั การออกแบบลว‹ งหนาŒ และการออกแบบในสถานการณต รงหนาŒ

การออกแบบแผนการเรยี นรู ทำใหค รมู องเหน็ เด็ก คาดหมายวา ถา เด็กจะเกดิ ความรคู วามเขาใจเหลา น้ี ครตู องทำอะไรบา ง แผนเปนเคร่อื งมอื ชวยครูเตรยี มตวั ทจ่ี ะเผชญิ กับเดก็ รองศาสตราจารยประภาภัทร นยิ ม อธกิ ารบดีสถาบนั อาศรมศิลป และผกู อ ตงั้ โรงเรยี นรุงอรณุ

กมาาอรอเรก�ยแนบบรูŒ ทกี่ันโดเนถใอจะเด็ก

การเรย� นรŒูทโี่ ดนใจเด็กเปšนอย‹างไร? ©¹Ñ ·Ð Grit ¤´Ô ໹š à´ç¡Ê¹¡Ø ¡ºÑ ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ ·ÓäÁ‹àÅ¡Ô ¤Ô´á¡»Œ Þ˜ ËÒ ÍÂÒ¡àÃÂÕ ¹ µÒ໹š »ÃСÒ ¼´Ô ¡Åç ͧãËÁ‹ ¤´Ô ËÒÇ¸Ô Õ ¨ŒÍ§ ¨´¨‹Í ˼٠Öè§ äÁ‹¡ÅÇÑ ¼Ô´ ไปเอานำ้ มารด นุมขึน้ จริงด รดนำ้ แลว ขดุ งา ย วย! ÃÇ‹ ÁàÃÕ¹ÃÙ´Œ ŒÇ¡¹Ñ ·Ó´ŒÇ¡¹Ñ ÁÕ¤Ó¶ÒÁ ÍÂÒ¡ºÍ¡ÍÂÒ¡àÅÒ‹ ทักษะสังคม การรูจักจัดการตวั เอง ถึงสิ่งที่ไปทำมา ชุดภาษาของเด็ก ปรับตัวเขากับคนอื่น รับรูกัน เกดิ ขน้ึ อยา งหลากหลาย เปน ชดุ ภาษา ที่มีความหมายกับเด็ก จำไดแมน ใหโอกาสท่ีจะเรยี นรไู ปดว ยกัน เพราะเขาสรา ง (Construct) ความรู ของเขาเองข้นึ มา

การเร�ยนรแŒู บบไหนทเ่ี ด็กไม‹เอา? ¤ÇÒÁÃŒÙ໹š ªé¹Ô æ à´¡ç äÁ¶‹ ÒÁ ÀÒÉÒËÒ‹ §ä¡ÅáÅÐ äÁà‹ ¡ÕèÂÇ¡ºÑ à´¡ç Ãͤӵͺ ääŒ ÇÒÁËÁÒ ÊÓËÃѺഡç äÁ‹Ê¹Ø¡ ¡ÅÇÑ ¼Ô´ ¤Ó¶ÒÁ·èշǹ¤ÇÒÁ¨Ó äÁ‹¡Ãе¹ŒØ ãˤŒ Ô´ µÒ‹ §¤¹µÒ‹ §ÍÂÙ‹ µ‹Ò§¤¹µ‹Ò§·Ó ÁÕᤋ “©Ñ¹¡ºÑ ¡ÃдÒÉ” ÁÕ¤ÃàÙ »š¹¼ŒÙºÍ¡¶Ù¡¼´Ô

ทำอย‹างไร คกราูจระอเรอ�ยกแนบรบูŒ ที่โดนใจเด็กไดŒ? 1. การออกแบบล‹วงหนŒา 2. การออกแบบเฉพาะหนาŒ

1. การออกแบบล‹วงหนŒา แนวทางการออกแบบการเร�ยนรูŒ 1กำหนด THEME/ขอบเขต จากสถานการณจ ริงรอบตัวเดก็ เน้ือหาท่จี ะเรยี น เหมาะสมกบั วยั ของเด็ก 2ออกแบบ ROAD MAP แตละภาคเรียนใน 1 ปก ารศึกษา เสน ทางการเรยี นรู แตละสปั ดาหใน 1 ภาคเรียน 3 OLEออกแบบ LESSON PLAN Objective แผนการเรยี นรูรายคาบ ใน 1 สปั ดาห = เขม็ ทิศทชี่ ดั ครอู ยากใหเ ดก็ เรียนรูอะไร Learning Process เดก็ จะเกดิ ความรคู วามเขา ใจไดอ ยา งไร Evaluation รไู ดอ ยางไรวา เด็กบรรลผุ ล การเรียนรูตามเปาหมาย

1.1 กำหนด THEME/เร�อ่ งราว หร�อสถานการณท ีจ่ ะเรย� น ครจู ะพาเดก็ เรยี นรเู รอ่ื งอะไร? ทำไมเดก็ ตอ งเรยี นเรอ่ื งน?้ี จากสถานการณ จริงรอบตัวเด็กและอยูในความสนใจใกลตัวของเด็ก เต็มไปดวยความหมายและ ทาทายการเรียนรูตามวัยของเด็ก ทั้งนี้เพื่อเสริมสรางทัศนคติและพฤติกรรม เชงิ บวกตอ ตนเองและผอู ่นื รวมทง้ั ส่งิ แวดลอมรอบตวั ตวั อย‹าง Theme: วถิ ชี ีวิตตามฤดูกาล เรียนอะไร: การเปล่ยี นแปลงของสภาพอากาศท่ีสง ผลตอตวั เรา ธรรมชาตแิ ละสิ่งแวดลอ ม อาหารตามฤดูกาล เทศกาล ประเพณี เรียนไปทำไม: เพื่อใหเด็กสนุกกับการเรียนรูที่จะปรับตัวอยูอยางมีสุขภาวะ ทา มกลางการเปล่ยื นแปลงของอากาศและสภาพแวดลอมในแตล ะฤดูกาล

1.2 ออกแบบโครงสราŒ ง การเร�ยนรŒู (Roadmap) การออกแบบโครงสรา งการเรยี นรูที่มีลำดบั เนอื้ หาเช่ือมโยงอยางตอเน่ือง รอยเรยี ง เปน เรอ่ื งราวที่เด็กจะเอาตัวเองเขา ไปเรียนรู และมองเห็นความสมั พนั ธร ะหวา ง ความรนู นั้ ๆ อยางมีความหมายกบั ชวี ติ ของตนเองอยา งเปน ลำดับ ทำใหครมู องเห็น เสนทางการเรยี นรขู องเดก็ ในแตล ะภาคเรียนตลอดป โดยแบง เปนการออกแบบ โครงสรา งรายปก ารศกึ ษา และโครงสรา งรายภาคเรยี น ตามลำดับ

ตวั อยา‹ งการออกแบบโครงสราŒ งรายป‚ (หThัวeเรmื่อeง) ภาคเรียนที่ 1 ภาคเรยี นที่ 2 ฤดฝู นมาพาชน่ื บาน ปลายฝนตนหนาว แนวคิด แนวคิดหลักที่ตองการใหผูเรียน หลัก เรียนรูและเขาใจความหมายของ (Concept) หัวเรื่องนั้นๆ เปา หมาย เปาหมายเชิงพฤติกรรมและสมรรถนะ (Goal) ที่ตองการใหผูเรียนบรรลุผลการเรียนรู ผลงาน ผลงาน/รูปธรรมที่ประเมิน (Output) ความเขาใจของผูเรียนไดอยางชัดเจน

Roadmap ปการศกึ ษา 2562 หนว ยบูรณาการสูชีวติ ระดบั อนุบาลช้นั คละ ภาคเรยี นท่ี 3 วถิ ชี วี ติ ทส่ี อดคลอ งกับฤดูรอน สัมผัสการเปล่ียนแปลงของสภาพอากาศท่ีอณุ หภูมิสูงขึ้น สงผลใหเรารสู กึ รอ น เหง่ือออก คอแหง สภาพแวดลอ มเปลี่ยนไป ดนิ แหง แขง็ นำ้ ในบงึ นอย ใบไมแ หง การรจู กั อาหารคลายรอ น การดแู ลตนเองและธรรมชาติ การจดั งานประเพณรี ดนำ้ ดำหวั เพอื่ แสดงความกตญั ญ เดก็ รจู ักดแู ลและจัดปรบั ตนเองใหอยูไดดีในอากาศรอน รวู ธิ ดี ูแลสง่ิ แวดลอ มได และรวมประเพณีรดน้ำดำหัว • การคดิ วิธดี แู ลตนเองใหอ ยไู ดก บั อากาศรอน • การดแู ลธรรมชาติอันเปน แหลงอาหารและทอ่ี ยขู องสตั วใ นฤดรู อน • การจดั งานประเพณรี ดนำ้ ดำหวั ปยู าตายาย

ตวั อย‹างการออกแบบโครงสรŒางรายภาคเรย� น ¨Ø´»ÃСÒ สัปดาหท ่ี เปาหมายตอน เน้อื หา ¤ÇÒÁʹ㨠สัปดาหท ี่ 1-3 ตอนท่ี 1 “รูจกั สภาพอากาศของฤดรู อ น” ŧÁ×Í·Ó Åͧ¼´Ô Åͧ¶Ù¡ สัปดาหท่ี 4-7 1. เดก็ รูจ กั อาหารและ 1. อากาศรอ น ที่อยูอาศยั ของสตั ว มีผลตอชีวติ สัตว à¡çº¢ŒÍÁÅÙ ตอนที่ 2 ในชว งหนารอ น ¹ÓàÊ¹Í “ชีวิตสัตว 2. ธรรมชาติเปน ¢ŒÍ¤Œ¹¾º ในฤดรู อน” 2. เดก็ รจู ักการ ทง้ั แหลง อาหาร อยรู ว มกนั อยาง และทอ่ี ยอู าศยั เปนมติ รและ ของสัตว ปลอดภยั กบั สตั ว 3. การอยูรว มกัน อยางเปน มิตร และปลอดภยั ¾Ù´ÊÔ觷ÃèÕ ŒÙ สัปดาหท ่ี 8-9 ตอนท่ี 3 “วถิ ชี วี ิตไทยในหนารอน” ãËŒ¤¹Íè¹× Ì٠สปั ดาหที่ 10-13 ตอนที่ 4 “รดนำ้ ขอพรปูยาตายาย”

Roadmap หนว ยบรู ณาการสูชีวิต “วถิ ชี วี ิตท่ีสอดคลองกับฤดรู อ น” ระดบั อนุบาลชนั้ คละ ภาคเรยี นที่ 3 ปก ารศกึ ษา 2562 กระบวนการเรยี นรู การประเมินผล สปั ดาหที่ 4 สัตวในฤดูรอน 1. ประเมนิ ผลจาก 1. ครูพาทบทวนถึงตวั เราที่หาวธิ คี ลายรอ น แลวสตั วจะรอนไหม การวางแผน คิดวา สัตวม ีวธิ ีคลายรอ นอยา งไร ครชู วนเดก็ ๆ ออกไปดูสัตวต ามทค่ี าดไว ทดลองทำ 2. ครชู วนเดก็ ๆ คดิ ถงึ วธิ กี ารไปดสู ตั ว (ไปดเู งยี บๆ เดนิ เบาๆ ไมท ำใหส ตั วต กใจ ติดตาม และ และหนไี ป) และเตรียมตวั เองใหพ รอมสำหรบั ออกไปสำรวจตามทค่ี าดเดา สรปุ ผล 3. ครกู ลบั มาชอนความรทู ่หี อ งเรยี นเรือ่ งวิธคี ลายความรอ นของสตั ว วธิ ีดูแลสตั ว สปั ดาหท ี่ 5 – 6 ชวยสตั วคลายรอนกนั เถอะ 2. ประเมิน 1. เด็กๆ คดิ วิธดี แู ลสตั ว/ ชว ยสตั วค ลายรอน และวางแผน การวางแผน 2. เดก็ ๆ นำอุปกรณมาจากบา น ลงมือทำตามแผนท่วี างไว ดแู ลธรรมชาติ 3. เด็กๆ ติดตามผล และสรุปผลจากการทดลองทำ สปั ดาหท่ี 7 ฉนั ดแู ลธรรมชาติได 1. ครพู าเด็กๆ วเิ คราะหวาการไปชวยเหลอื สตั วน น้ั ชวยไดจริงไหม และถา จะชว ยไดจ ริงควรทำอยา งไร 2. เดก็ ๆ รวมกันวางแผนดแู ลธรรมชาตอิ ันเปนแหลง อาหารและท่ีอยอู าศยั ของสัตว

1.3 ออกแบบแผนการเร�ยนรŒู รายคาบใน 1 สัปดาห Oประกอบดวย 3 สวนสำคัญ คือ จุดประสงคการเรียนรู bjective Lกระบวนการเรียนรู earning Process และการประเมินผล Evaluation 3 สวนนี้เรยี กวาระบบโอเล O L EทำไมตŒองระบบ ระบบ OLE ชวยใหครูรูวาเด็กจะบรรลุผลลัพธตามที่ครูตั้งไวไดอยางไร โดยเริ่มจากการระบุเปาหมายในการจัดการเรียนรู (O) ที่ชัดเจน แลวออกแบบ กระบวนการเรียนรู (L) ใหสอดคลองกับเปาหมาย ใหเด็กรูสึกทาทาย ไมงาย หรือยากจนเกินไป เปดโอกาสใหเด็กลงมือทำดวยตัวเอง พรอมทั้งระบุหลักฐาน และเครอ่ื งมือวดั วา เด็กไปถึงเปา หมายทต่ี ัง้ ไวหรือไม (E)

Knowledge Skill O Abjective à¢çÁ·ÈÔ ·èªÕ ´Ñ ttitude ¤ÃµÙ ŒÍ§¡ÒÃãËŒ à´ç¡à¡´Ô ¾²Ñ ¹Ò¡Òà ¨´Ø »ÃÐʧ¤ ã¹àÃÍ×è §ã´? E O L E Lvaluation Peroacrneisnsg ¡ÒûÃÐàÁÔ¹¼Å ¡Ãкǹ¡ÒÃàÃÕ¹Ì٠ÃÙŒä´ÍŒ ÂÒ‹ §äÃÇ‹Òà´¡ç ºÃÃÅؼŠà´ç¡¨Ðà¡´Ô ¤ÇÒÁÃÙŒ¤ÇÒÁà¢ÒŒ 㨠¡ÒÃàÃÂÕ ¹ÃÙŒµÒÁ໇ÒËÁÒÂ? ä´ŒÍÂÒ‹ §äÃ?

K SA Objective จด� ประสงค เขม็ ทศิ ในการจดั การเรยี นรู ทำไมเดก็ ตอ งเรยี นเรอ่ื งน?้ี ครอู ยากใหเ ดก็ เกดิ พฒั นาการ ในเรื่องใด โดยมองอยางเปนองครวมใน 3 ดาน ดงั นี้ Knowledge Skill Attitude ª´Ø ¤ÇÒÁÃÙŒ ໹š ¤ÇÒÁࢌÒ㨠·Ñ¡ÉРਵ¤µÔ/¤Ø³¤‹Ò ¢Í§¼ÙàŒ ÃÕ¹ ·àÕè ¡´Ô ¢Ö¹é ໹š ÅÓ´ºÑ ·Ñ¡ÉзèÕ¼ŒàÙ ÃÂÕ ¹ ¤ÇÒÁÃÊÙŒ ¡Ö ¶Ö§¤³Ø ¤Ò‹ ¢Í§¤ÇÒÁÌٹ¹Ñé ä´Œ½¡ƒ ½¹¨¹·ÓãËŒ ¢Í§àÃÍè× §·èÕàÃÂÕ ¹ à¡´Ô ¤ÇÒÁࢌÒ㨠¨Ò¡¤ÇÒÁà¢ÒŒ 㨠¤ÇÒÁËÁÒ ¤ÇÒÁÃÙŒ¹éѹ Í‹ҧ»ÃШ¡Ñ ɏᨌ§ Competency ÊÁÃö¹Ð‹Í·èÕà¡´Ô ¢Ö鹨ҡ¡ÒúÃÃÅ¨Ø ´Ø »ÃÐʧ¤· é§Ñ 3 ´ŒÒ¹

หัวใจสำคญั ของการออกแบบการเรียนรู คือครูตอ งระลกึ อยูเ สมอวา จะทำอยา งไรใหเดก็ มีประสบการณตรง กบั เรื่องน้ันไดม ากที่สุด รองศาสตราจารยป ระภาภัทร นิยม อธกิ ารบดีสถาบนั อาศรมศลิ ป และผกู อ ตงั้ โรงเรียนรุงอรุณ

Learning Process กระบวนการเร�ยนรŒู เดก็ จะเกิดความรูความเขาใจตามเปาหมายไดอยางไร? ดวยวิธีการใด ครูควรตองทำอะไร มีขั้นตอนอยางเปนลำดับอยางไร และเปนกระบวนการ ทเ่ี ปน Active Learning ใหเ ดก็ เกดิ ประสบการณต รงกบั เรอ่ื งทเ่ี รยี นไดม ากทส่ี ดุ ประกอบดว ย 1ขั้นนำเขŒา จดุ ประกายใหส นใจอยากเรียนรู 2 ขนั้ ปฏิบตั กิ าร วางลำดบั ขน้ั ตอนใหผ ูเ รยี น ไดป ฏิบัติจริงเกดิ ประสบการณต รง 3 ข้นั ทบทวนความรูŒ ครเู ก็บประมวลความรูจากประสบการณ ของผูเรยี นใหป ระจกั ษชัด เปนความรูของผูเรยี น 4 ช้นั ใชŒและชอŒ นความรŒู ครูออกแบบใหน ักเรยี นทดลองใชความรูความเขาใจ น้นั ในโจทย/ สถานการณทแ่ี ตกตา งแลวคน พบสงิ่ ใหม

Evaluation การประเมนิ ผล ครจู ะรูไดอ ยา งไรวาเดก็ บรรลุผลการเรยี นร?ู ตองวางแผนลวงหนาโดยการระบุเครื่องมือ หลักฐาน และวิธีการที่จะประเมินการเรียนรู แตละดานของผูเรียนวาบรรลุจุดประสงคทั้ง 3 ดาน ใชเครื่องมืออะไร บนหลักฐานใด เชน ภาพวาด แบบประเมินพฤตกิ รรม การบันทึกคำตอบของเดก็ หรือผลงานอน่ื ๆ

ตวั อย‹างแบบฟอรมแผนการเรย� นรูŒรายคาบ แผนการสอนรายคาบ/สัปดาห วชิ า_ _ _ _ _ _ _ชัน้ _ _ ภาคเรยี นท_่ี _ปการศกึ ษา_ _ _ _ _ สัปดาหท _่ี _ ใชเวลา_ _ คาบ (_ _นาท)ี จุดประสงค (Objective) ขอบเขตเนื้อหา ความรู ทกั ษะ (AttViคtauณุ lduคeeา/)Core (Knowledge) (Skill) ขอบเขตเน้อื หา ลำดับความรูที่ ทักษะการเรยี นรู เจตคต/ิ ทศั นคติ ทผ่ี ูเรียนจะเกิด เกดิ จากความเขา ใจ ที่สัมพนั ธก ับ ท่เี กดิ ขึน้ ในตัวผเู รียน ความเขา ใจ ไปทลี ะขั้นของ กระบวนการซงึ่ จะ จากการเขาใจความรู จากการเรยี นรู ผูเรียน นำผูเรยี นไปสู และเหน็ ความหมาย ความเขา ใจความรู ทเ่ี ชื่อมถงึ ตนเอง ที่ไดร ะบุไว สมรรถนะ: สมรรถนะยอยทเ่ี กดิ ข้ึนจากการบรรลุจดุ ประสงคท ง้ั 3 ดาน

กระบวนการเรยี นรู สอื่ การประเมนิ ผล (Learning Process) (Evaluation) 1. ข้นั นำเขา เครื่องมอื หลกั ฐาน 2. ขั้นปฏิบัตกิ าร (องิ ทกั ษะที่ตองการใหเกดิ ดวยการ และวธิ กี ารประเมิน การเรยี นรูของผเู รยี น ลงมอื ปฏิบตั ิจริง) วา บรรลุจุดประสงค 3. ข้นั ทบทวนความรู ทง้ั 3 ดาน อยางไร 4. ชั้นใชแ ละชอนความรู • แบบบนั ทึกพฤตกิ รรม • ผลงาน / ช้ินงาน • แบบบนั ทึกความรู เชน สมดุ คลังคำ ฯลฯ

หลักการออกแบบ การเรยี นรูท่ดี ี ตอ งใหเ ดก็ มีขาออกมากกวา ขาเขา ครูใหแ คคำถาม ใหความรเู ม่ือเดก็ ตอ งการ นอกนน้ั ตองใหเ ดก็ ทำ คนควา หาคำตอบ สรปุ คือ ครู 20 เดก็ 80 รองศาสตราจารยป ระภาภทั ร นิยม อธิการบดีสถาบันอาศรมศิลป และผูกอต้ังโรงเรียนรงุ อรณุ

ตัวอย‹างการออกแบบล‹วงหนŒา แผนการเร�ยนรูŒหน‹วยบูรณาการสู‹ช�ว�ต “ว�ถีชว� �ตที่สอดคลอŒ งกบั ฤดรู อŒ น” ตอน ช�ว�ตสัตวในฤดูรŒอน

แผนการสอนหนวยบูรณาการสูชีวิต เร่อื ง “ชวี ติ สตั วในฤดูรอ น” อนบุ าลชน้ั คละ จุดประสงค (Objective) ขอบเขตเนอื้ หา ความร(ู K) ทกั ษะ(S) คณุ คา (A) คาบที่ 1 1. รวู า สัตวแ ตล ะชนดิ 1. ทกั ษะการสังเกต การเปน เจาของงาน ดแู ลสัตว กนิ อาหาร 2. คดิ เช่อื มโยง ดวยการออกแบบงาน ในฤดูรอนโดยนำ ไมเ หมือนกนั “ใหอ าหารสตั ว” อาหารไปใหสัตว และมีท่อี ยอู าศัย จากประสบการณ รว มกัน แตกตางกัน เดิมเรื่องอาหารและ • เขาใจวาสตั วต างๆ ทอี่ ยูของสตั ว ตอ งการอาหาร 2. รูว าถา นำอาหารไป 3. ทกั ษะการรวมเสนอ เพอื่ เล้ยี งชวี ิต ใหสตั วจะตองมี ความคิดเหน็ • เอาใจเขามาใสใจเรา การวางแผนวาสตั ว 4. ทกั ษะการฟง ท่ีดี • มีเมตตา กรณุ า อยูที่ไหน และตอง 5. ทักษะการสนทนา เผ่ือแผ ออกแบบวธิ ีการ แบบแลกเปลย่ื น ใหอ าหารท่ี เรยี นรู สอดคลอ งกับ ลกั ษณะการกิน ของสัตว 3. ใชช ุดภาษาท่ีใช ในการวางแผนงาน

ภาคเรียนที่ 3 ปก ารศึกษา 2562 สัปดาหท ่ี 6-7 (4 คาบ) : คาบที่ 1 กระบวนการเรยี นรู การประเมินผล (Learning Process) (Evaluation) คาบที่ 1 สัตวกนิ อะไร? • ประเมินความรขู อ 1 ขัน้ นำเขา และ 3 จากการ 1. ครูเกร่นิ นำถึงกจิ กรรมเดินสำรวจสัตวที่เด็กๆ ไปทำมากอ นหนา นี้ มสี วนรวมแสดง ความคดิ เหน็ และใชคำถามวา “เด็กๆ เห็นสตั วอะไรบาง เขาอยทู ีไ่ หน และสัตวท ่ีเด็กๆ ในขน้ั ปฏบิ ัตกิ าร อยากชวยดแู ลคอื ตัวอะไร” และเปดโอกาสใหเ ด็กไดเ สนอความคดิ เหน็ ขอ 2 ขั้นปฏบิ ตั กิ าร 2. ครูใหเ ด็กแบงกลมุ ยอ ยจากสตั วท เี่ ด็กเลอื กดูแล และครูถามวา • ประเมินความรขู อ 2 “เดก็ ๆ สงั เกตหรือคิดวาเขานา จะกินอะไร” “สัตวตางๆ กินอาหาร และ 3 จากการ เหมือนกนั ไหม” “ทำไม” รว มกันวางแผน 3. จากการรว มแลกเปลยี่ นและคิดรว มกนั ครูพาประมวลคำตอบของเดก็ ๆ ในขัน้ ทบทวนความรู (ขน้ั ตอนท่ี 2) อีกครงั้ แลว จงึ พูดคุยถึงสง่ิ ที่ตองเตรียมมาใหส ัตวกิน ขอ 4 ข้นั ทบทวนความรู 4. เดก็ ๆ รวมกันพูดคยุ วางแผนถงึ ขั้นตอนการใหอ าหารสตั ว และครชู ว ยเขียน • ประเมนิ ทกั ษะ ขน้ั ตอนเปน ลำดบั พรอ มวาดภาพประกอบ (เพอ่ื ชว ยใหเ ดก็ เขา ใจความหมายของคำ) ขอ 3 - 5 คำถามครู จากกจิ กรรม • เราจะไปท่ไี หน ขอ 2 - 4 • เราจะมีวิธีใหอ าหารสตั วอ ยางไร ขั้นชอนความรู • ประเมนิ คุณคาและ 5.ครใู หเ ดก็ รว มกนั วาดรปู อาหารทต่ี นเองจะนำมาลงในกระดาษ และครถู ามความรสู กึ ภาษาเชงิ ความรสู ึก “เดก็ ๆ รูส กึ อยา งไรท่ีไดพ ูดคุยกนั เรอ่ื งการนำอาหารมาใหส ัตวในวนั น”ี้ จากชนิ้ งานวาดภาพ

แผนการสอนหนว ยบรู ณาการสชู ีวติ เรอ่ื ง “ชีวติ สตั วในฤดรู อ น” อนบุ าลชน้ั คละ จดุ ประสงค (Objective) ขอบเขตเน้อื หา ความร(ู K) ทกั ษะ(S) คุณคา(A) 1. รวู ิธีดูแลตนเอง 1. ทักษะการ ดูแลตนเอง ใหปลอดภยั ในพ้ืนที่ จัดการตนเอง สตั ว ท่ีจะนำอาหาร ดูแลตนเอง ไปใหส ัตว ใหปลอดภัย และธรรมชาติ ในพ้นื ท่ตี างๆ ใหป ลอดภยั 2. รวู ธิ ีการดูแลสัตว คาบท่ี 2 และธรรมชาติ 2. ทกั ษะสงั คม โดยไมทำรา ยสตั ว การอยรู ว มกับผอู นื่ ดแู ลตนเอง และไมทำลาย ใหปลอดภยั ขณะนำอาหาร ทีอ่ ยูข องสตั ว (คน สัตว ธรรมชาต)ิ ไปใหสัตว 3. รู/ใชชุดภาษา เก่ียวกบั วธิ กี าร ดูแลจดั การตนเอง ใหปลอดภยั

ภาคเรยี นท่ี 3 ปก ารศึกษา 2562 สัปดาหท่ี 6-7 (4 คาบ) : คาบท่ี 2 กระบวนการเรียนรู การประเมินผล (Learning Process) (Evaluation) คาบที่ 2 นำอาหารไปใหส ตั วก นั เถอะ • ประเมนิ ความรู ข้นั นำเขา ขอ 1 ทกั ษะขอ 1 1. ครูนำรูปภาพท่เี ด็กๆ วาดมาจดั กลมุ หมวดอาหารสัตวแ ตล ะชนิด และ 2 ดวยแบบ สงั เกตพฤติกรรม (ท่เี ดก็ ไดเ สนอรวมกนั ไปแลว ) การกำกบั และ 2. เดก็ ๆ มาดูรูปภาพอาหารสตั วท ี่จัดกลมุ ไว แลว เลือกเขา ตามกลุม ดูแลตนเองใน ระหวางท่อี อกไป ชนดิ สตั วทีจ่ ะนำอาหารไปให ขา งนอกไดป ลอดภยั ขน้ั ปฏิบตั กิ าร 3. ครแู ละเดก็ ในแตล ะกลมุ พากันทบทวนแผนงานท่ีออกแบบไว • ประเมนิ ความรู ขอ 2 ดว ย และวธิ กี ารดแู ลตนเอง จากน้ันเด็กๆ พากันนำอาหารออกไป การบนั ทึก ใหสตั วต ามแผนทว่ี างไว คำตอบของเด็ก ขั้นทบทวนความรู ในข้ันทบทวนความรู 4. เด็กๆ กลับมาทห่ี องเรียน ครูพายอ นทวนถึงสงิ่ ไดออกไปทำ ขอ 4 “การใหอาหารสัตว” อยางเปน ลำดับ และพดู คยุ รวมกนั ทัง้ ดาน ความรสู ึก ขน้ั ตอนเปนไปตามแผนไหม เปนอยางไร • ประเมนิ ความรู อะไรทีไ่ มเ ปน ไปตามแผนเพราะอะไร ขอ ท่ี 3 และคุณคา ขน้ั ชอนความรู จากการระบุ 5. เดก็ ๆ ชว ยกันบอกวธิ กี ารที่แตล ะคนดแู ลตนเองใหปลอดภัย ความรูสึกดีและ โดยครวู าดรปู เดก็ ๆ อยตู รงกลาง แลว เขยี นคำของเดก็ ๆ แตละคน ความภูมใิ จที่ ท่ีบอกเลา วิธกี ารดูแลจดั การตนเอง (ทำเปน Mindmap) พรอมระบุ สามารถดูแล ความรสู กึ ทีส่ ามารถดแู ลตนเองได ตนเองได ดวย Mindmap บนหนา กระดานใน ขน้ั ชอ นความรูขอ 5

แผนการสอนหนว ยบรู ณาการสชู วี ิต เรื่อง “ชวี ติ สัตวในฤดรู อ น” อนุบาลชนั้ คละ ขอบเขตเน้ือหา จดุ ประสงค (Objective) ความร(ู K) ทักษะ(S) คุณคา (A) คาบที่ 3-4 1. รวู า สภาพแวดลอ ม 1. ทกั ษะการคดิ วเิ คราะห นักเรียนรว มกัน การวางแผน ที่สมบรู ณ สะอาด เรอ่ื งความสัมพันธ ทำงานเพอื่ ดแู ล ดแู ลสิ่งแวดลอ ม ปลอดภยั ของสตั วเ กย่ี วกับ เปน แหลง ทอ่ี ยอู าศยั ทีอ่ ยอู าศยั และ สง่ิ แวดลอม ซ่งึ เปน แหลง และแหลง อาหาร แหลงอาหาร ซ่งึ เปนการทำ อาหาร ของสตั วท อี่ าศัย ตามธรรมชาติ อยตู ามธรรมชาติ ประโยชน และที่อยอู าศยั 2. ทกั ษะการวางแผน เพ่อื สว นรวม ของสัตว 2. รลู ำดับขัน้ ตอน ตามลำดบั ขนั้ ตอน การทำงานในการ ในการดแู ลธรรมชาติ ตามธรรมชาติ ออกไปทำตามแผน ทเ่ี ปนแหลง อาหาร และลงมอื ทำ เรอื่ งการดแู ล และท่อี ยอู าศยั ตามแผนที่วางไว สง่ิ แวดลอ ม ของสตั ว รว มกนั 3. รูบทบาทหนาที่ 3. ทกั ษะสงั คม ของตนเอง การรว มเสนอ ในการทำงาน ความคิดเหน็ รวมกับผูอ นื่ รบั ฟง แลกเปลย่ี น การทำงานรว ม กบั ผอู ่นื

ภาคเรียนท่ี 3 ปการศกึ ษา 2562 สปั ดาหท ่ี 6-7 (4 คาบ) : คาบที่ 3 - 4 กระบวนการเรยี นรู การประเมินผล (Learning Process) (Evaluation) คาบท่ี 3 ไปดูแลส่ิงแวดลอมกนั เถอะพวกเรา (1) • ประเมินความรู ขัน้ นำเขา ขอ 1 และทกั ษะขอ 1 1. ครูอา นนิทานเร่อื ง “ใครหนอใครกันทำบานฉนั เลอะ” และถามคำถามเพือ่ สรา งความเขา ใจ จากการคาดการณ ถึงผลที่จะเกิดขน้ึ เรื่องราวในนิทาน “เรื่องราวในนิทานเปนอยางไร เกิดอะไรขึ้น” (บานของสัตวไมนาอยู และการเสนอ บา นของสตั วเ ลอะเทอะ บา นสตั วม นี ำ้ เสยี ) “บา นของสตั วไ มน า อยเู พราะอะไร” “สตั วร สู กึ อยา งไร” วธิ กี ารในขนั้ ทบทวน 2. ครถู ามคำถามชวนคดิ ตอ วา “ถา เปน บา นของเดก็ ๆ เดก็ ๆ อยากใหบ า นเปน อยา งไร” “ถา สตั วม ี ความรูขอ 3 - 4 บา นทน่ี า อยู อดุ มสมบรู ณ ไมม ใี ครไปทำลายบา นสตั ว สตั วจ ะรสู กึ อยา งไร และจะเปน อยา งไร” ข้ันทบทวนความรู • ประเมินความรขู อ 2 3. ครถู ามคำถามชวนเดก็ สนทนา และทกั ษะขอ 2 จากการลงมอื ชวย • ถาอาหารท่ีเรานำไปใหสัตว แลว สตั วกนิ ไดห มดจะเกดิ อะไรขึ้น กนั ทำงานใน • ถา เราไมนำอาหารไปใหส ตั วจ ะเกดิ อะไรขนึ้ กิจกรรมขอ 5 - 6 • สัตวกบั ธรรมชาตแิ วดลอ มรอบตัวสมั พนั ธกนั อยางไร 4. ครูเขียนคำตอบขึ้นบนกระดาน และใหแตละกลุมชวยกันหาวิธีดูแลธรรมชาติอันเปน • ประเมนิ ความรูขอ 3 แหลงอาหาร และท่อี ยูอาศัยของสตั ว และทักษะขอ 3 จากการมสี ว นรว ม คาบที่ 4 ไปดแู ลสิ่งแวดลอมกันเถอะพวกเรา (2) ทำงานรว มกนั ข้ันใชความรู ในขน้ั ใชค วามรู 5. เมอ่ื เตรยี มอปุ กรณท จ่ี ะใชใ นการทำพรอ มแลว เดก็ ๆ แตล ะกลมุ ลงมอื ทำงานตามแผนทว่ี างไว ขอ 5 - 6 และเด็กๆ นำช้ินงานที่ทำรว มกนั ออกไปตดิ ต้ังในพนื้ ที่ที่ไดว างแผนไว • ประเมนิ คุณคา 6. เด็กๆ ถา ยรูปชิน้ งานของตนเองหลังจากทีต่ ดิ ตั้งเสร็จแลว จากการพูดสะทอ น ข้นั ชอนความรู ความรสู ึกดีทีไ่ ด 7. เดก็ ๆ แตล ะกลมุ กลบั มาทห่ี อ งเรยี น ครนู ำรปู ทเ่ี ดก็ ๆ ไดถ า ยไว และรปู ทค่ี รถู า ยเดก็ ๆ มาจดั เปน รวมแรงรว มใจกัน ทำเพื่อผอู ่นื ใน นทิ รรศการใหเ ดก็ ๆ ไดด ู ซง่ึ เปน รปู ถา ยทบ่ี อกเลา เรอ่ื งราวการทำงานของเดก็ ๆ ตง้ั แตเ รม่ิ ตน จนสำเรจ็ ขน้ั ชอ นความรู 8. ครเู ตรยี มกระดานเพือ่ จดบันทึกคำพูดของเดก็ แตล ะคนโดยครูใชคำถามวา ขอ 8 - 9 • เดก็ ๆ รสู ึกอยา งไรที่ไดไ ปชว ยดูแลสง่ิ แวดลอม • เด็กๆ คิดวา แผนทวี่ างไวสำเรจ็ ไดอ ยา งไร เดก็ ๆ มสี ว นชวยอยา งไรบา ง 9. ครูอานทบทวนคำที่เด็กๆ พูดบนกระดานอกี ครัง้ เพอ่ื ยำ้ ใหเ ดก็ รูถงึ การมสี ว นในการทำงาน ทเี่ ปน ประโยชนต อสวนรวมและสิง่ แวดลอ ม

2. การออกแบบเฉพาะหนาŒ ในสถานการณจร�งดŒวย “ชุดคำถาม” ถงึ แมจ ะไดอ อกแบบแผนการเรยี นรไู วล ว งหนา อยา งละเอยี ดแลว กต็ าม เมอ่ื ลงมอื นำแผนนน้ั มา ใชจ รงิ ครจู ะตอ งเปน นกั ออกแบบอกี ขน้ั หนง่ึ คอื ออกแบบสดๆ เฉพาะหนา ในสถานการณจ รงิ ลองมาดกู ันวา เกิดขน้ึ ไดอ ยางไร? หนว‹ ยบรู ณาการสูช‹ �วต� ตอน ชว� �ตสตั วในฤดรู อŒ น คาบท่ี 1 สตั วกินอะไร เดก็ ๆ เลอื กสัตวทอี่ ยากดแู ล เดก็ ๆ วางแผน • ปลากินอะไร? ขนมปง อาหารปลา ขนมปง ทหี่ มดอายุ ใหอ าหารสตั ว • ปลาอยูท่ไี หน? ในบงึ น้ำ • วางแผนจะใหอ าหารปลาอยา งไร? ใหท ลี ะนอ ย ฉกี เปน ชน้ิ เลก็ ๆ à´¡ç ¡ÅÁØ‹ Ë¹Ö§è • วางแผนจะดูแลตวั เองอยา งไรตอนไปออกไปใหอ าหารปลา? àÅÍ× ¡´ÙáÅ»ÅÒ ไมเ บยี ดกนั ไมเสียงดงั เดยี๋ วปลาตกใจ เตรียมกระบอกน้ำ ไปดวยเพราะอากาศรอน

เหตกุ ารณท เ่ี ดก็ ๆ ชว ยกนั เกบ็ กระปอ งพลาสตกิ ขน้ึ มาจากบงึ นำ้ ในตอนตน เปน สว นหนง่ึ ของหนว ยบรู ณาการสชู วี ติ เรอ่ื ง “วถิ ชี วี ติ ทส่ี อดคลอ งกบั ฤดรู อ น” ตอน “ชวี ติ สตั วใ นฤดรู อ น” ทค่ี รอู อกแบบการเรยี นรขู องตอนนไ้ี ว 4 คาบ โดยมเี ปา หมายใหเ ดก็ เรยี นรกู ารดแู ลธรรมชาติ ที่เปนแหลงอาหารและท่ีอยูอาศยั ของสตั ว ในคาบท่ี 4 ทเ่ี ปน คาบสดุ ทา ยนเ้ี องทเ่ี ดก็ ๆ เดนิ ไปเจอกระปอ งพลาสตกิ ในบงึ นำ้ ซง่ึ เปน สถานการณน อกแผน เปน เหตใุ หค รตู อ งออกแบบ “แผนเฉพาะหนา ” จากสถานการณต รงหนา คาบที่ 2 นำอาหารไปใหสŒ ตั วก ันเถอะ เด็กๆ ออกไปใหอาหารสตั วตามแผนทวี่ างไว ไกปคันดาเบูแถทลอ่ีสะ3่ิงพ-แ4ววกดเลรอาม เดก็ ๆ กลับมาสรุปความรทู ่ีหอง • ไดทำตามแผนที่วางไวไหม อยา งไร? ไมเ บียดกนั ฉกี เปน ชน้ิ เลก็ เผลอสง เสยี งดงั แตเ พอ่ื นเตอื นกไ็ มเ สยี งดงั แลว • รสู กึ อยางไรที่ไดอ อกไปใหอาหารปลา? สนกุ ภมู ิใจ ดใี จ

การเร�ยนรูŒไม‹ใชเ‹ ร่อ� งบงั เอญิ

“อะไรนะ ขวดเหรอ” “ไหน” “โนน ไง สขี าวๆ ท่ีลอยอยนู ะ” ขณะที่เด็กๆ อนุบาลหองสายลมกำลังเดินสำรวจ รอบบึงน้ำในโรงเรียนเพื่อหาจุดที่จะติดปายหามทิ้งขยะ อยนู น้ั เดก็ คนหนง่ึ สงั เกตเหน็ วตั ถสุ ขี าวลอยอยใู นบงึ นำ้ จึงชี้ชวนใหเพื่อนๆ และคุณครูดู พรอมทั้งหารือกันวา นาจะตองทำปาย “หามทิ้งขยะลงไปในน้ำ” มาติดไว บรเิ วณนดี้ ว ย คนจะไดไมท้ิงขยะลงไปอกี

¹Õ¤è ×ÍâÍ¡ÒÊ·èÕà´¡ç ¨Ðä´Œ àÃÂÕ ¹Ã¨ÙŒ Ò¡¡ÒÃŧÁÍ× á¡»Œ ˜ÞËÒ´ŒÇµÑÇà¢Òàͧ

ระหวางที่พูดคุยกันอยูนั้นเอง ลมไดพัดพาวัตถุสีขาวลอยเขา ¤ÃÙ㪤Œ Ó¶ÒÁ·ŒÒ·Ò มาใกลฝงมากขึ้น เด็กๆ จึงรีบเดินไปดูโดยมีคุณครูตามไปดวย ãËàŒ ´¡ç ¤´Ô á¡Œ»˜ÞËÒ เมอ่ื สังเกตดูใกลๆ จงึ รูวา เปนกระปอ งพลาสตกิ สขี าว “เหมอื นกระปอ งวา ยน้ำทค่ี รูโม (ครพู ละ) เอาไวใหเลน ” เดก็ คนหนงึ่ พูดขึ้น “ทำไมมนั มาอยทู ่ีนี่ไดนะ?” ครตู ัง้ คำถามชวนเด็กๆ คิด “สงสัยมีใครทำหลนลงไป” เดก็ อีกคนตอบ “แลว เราจะทำอยา งไรกนั ด?ี ” ครูถามชวนเด็กคดิ ตอ ครูถามเพราะสังเกตเห็นวาเด็กๆ กำลังสนใจกระปองในบึงน้ำ ซึ่งเปนโอกาสที่เด็กๆ จะไดเรียนรูการแกไขปญหารวมกันจาก เรอื่ งจริงตรงหนาทเ่ี ขากำลงั สนใจ “เก็บขึ้นมาไหม” เด็กชายที่เห็นกระปองใบนี้แตแรกเสนอขึ้น “มันไกลนะ” “นาจะไดน ะ” “ลองดูกนั ไหมละ?” ครูไมร รี อท่จี ะพดู ชวนใหเด็กๆ ลองทำ ¤ÃÍÙ ‹Ò¹¤ÇÒÁ¤´Ô à´¡ç áÅзҌ ·ÒÂãËŒÅͧ·Ó

à´¡ç ÊѧࡵàË¹ç ·ÔÈ·Ò§¢Í§ÅÁ ¡ºÑ ¡ÒÃà¤Åè×͹·¢Õè ͧ¡Ãл‰Í§ เมอ่ื ไดร บั แรงสนบั สนนุ จากคณุ ครู เดก็ ๆ พากนั เดนิ ลงไป ทร่ี มิ ตลง่ิ แลว ชว ยกนั คดิ หาวธิ เี กบ็ กระปอ งพลาสตกิ ใบนน้ั ขน้ึ มา เดก็ 2-3 คน ไปหากง่ิ ไมใ นบรเิ วณนน้ั มาพยายามเขย่ี ทวาไมสั้นไป จึงไปหาไมอันใหม ระหวางนั้นลมไดพัด “ครูคะ ลมพัดไปทางไหนมันก็ลอยไปทางนั้นละ” เดก็ หญงิ คนหนง่ึ หนั มาบอกคณุ ครู “แลว เราจะทำอยา งไร ดีละ” ครูถามขึ้น “เจาลมจาชวยพัดมาทางนี้หนอย” เด็กหญิงตะโกนเรียกลมใหชว ย ¤´Ô àªÍè× Á⧨ҡ»ÃÒ¡¯¡Òó ·ÕÊè §Ñ à¡µàËç¹ Ê¤Ù‹ ÇÒÁÊÓàÃ¨ç ¢Í§ÀÒáԨ “à¡çº¡Ãл͉ §”



à´ç¡Ê¹Ø¡ à¡Ô´©Ñ¹·Ð ·ÓäÁ‹àÅÔ¡ ·Ó¨¹ÊÓàèç เด็กๆ พยายามคิดหาวิธีจะเก็บกระปองพลาสติกขึ้นมาใหได บอยครั้งที่แรงลมและแรง กระเพอ่ื มจากไมท ก่ี ระทบผวิ นำ้ พดั พากระปอ งลอยหา งออกไป แตเ ดก็ ๆ กไ็ มล ะความพยายาม ยงั คงคดิ หาวิธี ไมม ใี ครคดิ จะลม เลิกหรอื ชวนกันกลบั แมแตคนเดียว Grit ¹èÕãªä‹ ËÁ·èàÕ ÃÕ¡ÇÒ‹ ÊŒäÙ Á¶‹ Í ¡Ñ´äÁ»‹ ÅÍ‹  ËÃÍ× Grit «§èÖ à»¹š ÊÁÃö¹Ð ·ÊÕè Ó¤ÑޢͧâÅ¡ã¹ÈµÇÃÃÉãËÁ‹¹éÕ

หลงั จากพยายามกนั อยพู กั ใหญ ในทส่ี ดุ ลมกเ็ ปน ใจชว ยพดั กระปอ งเขา มาใกลใ นระยะทไ่ี มเ ขย่ี ถงึ เดก็ ๆ จงึ สามารถเกบ็ กระปอ งพลาสตกิ ขน้ึ มาจากนำ้ ไดส ำเรจ็ ทา มกลางเสยี งเฮดใี จของทกุ คน à»´ ¾×é¹·èÕ µÃ§µÒÁÊÁÁµÔ°Ò¹ ãËàŒ »¹š ¢Í§¼àÙŒ ÃÂÕ ¹ ¨Ò¡¡ÒÃÊ§Ñ à¡µ·ÈÔ ·Ò§ÅÁ ¡Ñº¡ÒÃà¤Åè×͹·¢Õè ͧ¡Ãл͉ § ชวงเวลาราว 20 นาที ที่ครูเปดโอกาสใหเด็กๆ ลงมือแกไขปญหารวมกันนี้ กอใหเกิดการ เรยี นรขู น้ึ มากมาย ทง้ั การคดิ วเิ คราะห การคดิ สงั เคราะห การลงมอื ทดลองความคดิ และ ประเมินวาไดหรือไมไดอยางไร แลวหาทางทำใหได พยายามทำจนสุด จนกระทั่งเก็บ กระปอ งข้ึนมาจากบึงนำ้ ได เปน ประสบการณท ท่ี ำใหเด็กๆ รูว าเด็กตวั เล็กๆ อยา งพวกเขาก็ สามารถดูแลธรรมชาติและสิง่ แวดลอมไดดว ยตวั เขาเอง ¡Ãкǹ¡ÒäԴ Í‹ҧ໹š Ãкº การเรียนรูตางๆ ที่เกิดขึ้นนี้ดูเหมือนเปนเรื่องบังเอิญ แตในความเปนจริงแลวการที่เด็ก จะเกิดการเรียนรูและพัฒนาอยางเปนองครวมเชนนี้ได เปนความจงใจของครูที่ออกแบบ กระบวนการพาเด็กเรียนรูจากสถานการณจริงตรงหนา ดวยการตั้งคำถามใหเด็ก คิดวิเคราะห คิดแกปญหา และเปดโอกาสใหเด็กลงมือแกไขปญหาดวยกัน จนเกิดความรู ความเขาใจจากประสบการณต รงของเขาแตละคน

ข้ันนำเขŒา คาบท่ี 3 ไปดแู ลสง่ิ แวดลอŒ มกันเถอะพวกเรา (1) เชา วนั นค้ี รนู ำเดก็ ๆ เขา สกู ารเรยี นรดู ว ยการอา นนทิ านเรอ่ื ง “ใครหนอใครกนั ทำบา นฉนั เลอะ” เพื่อพาเด็กยอนคิดถึงพฤติกรรมการกินและการใชของคนวาสงผลเสียเชนไรตอธรรมชาติ ที่เปนบานของสัตว เชน แมน้ำที่เปนบานของปลาเนาเสีย ปาที่เปนที่อยูของสัตวนานาชนิด มแี ตขยะ ทอ งฟาทน่ี กโบยบนิ เตม็ ไปดวยฝนุ ควันสดี ำ “เรอ่ื งราวในนทิ านนเ้ี ปน อยา งไร เกดิ อะไรขน้ึ ?” ครถู ามขน้ึ หลงั นทิ านจบลง เพอ่ื ชวนเดก็ ๆ ทำความเขา ใจเร่อื งราวในนิทาน äÁ¹‹ Ò‹ ÍÂÙ‹ ºÒŒ ¹¢Í§ ã¹¹éÓÁ¾Õ ÔÉ ÊѵǏ¾Ñ§ áÁ¹‹ éÓäÁÊ‹ ÐÍÒ´ ºÒŒ ¹¢Í§ÊѵǏ àÅÍÐà·ÍÐ

ครูขับเคล่ือนการเรย� นรŒูดวŒ ย “คำถามชวนคิด”? ¤¹äÁዠ¡¢ÂÐ ¤¹·§Ôé ¢Í§Á¹Ñ æ ÁÕ¤¹·éÔ§¢ÂÐ ÃÍŒ §äËŒ ŧä»ã¹¹éÓ àÊÂÕ ã¨ ºŒÒ¹äÁÊ‹ ÐÍÒ´ äÁ‹ÍÂÒ¡ÍÂÙ‹ áŌǺŒÒ¹¢Í§ÊµÑ Ǐ à´¡ç æ ¤´Ô Ç‹Ò浄 Ç㏠¹¹·Ô Ò¹ ¾§Ñ à¾ÃÒÐÍÐäÃ? à¢ÒÃÙÊŒ Ö¡ÍÂÒ‹ §äÃ? ¶ŒÒÊѵÇÁ ºÕ ÒŒ ¹·¹Õè Ò‹ ÍÂÙ‹ ÍØ´ÁÊÁºÃÙ ³ ¶ÒŒ ໹š ºÒŒ ¹¢Í§à´ç¡æ àͧ äÁ‹ÁÕã¤Ãä»·ÓÅÒºҌ ¹ÊѵǏ à´ç¡æ ÍÂÒ¡ã˺Œ ŒÒ¹à»š¹Í‹ҧäÃ? à¢Ò¨ÐÃʌ٠֡Í‹ҧäÃ? ÊÐÍÒ´ ÊǧÒÁ ´ãÕ ¨ ÍÂÒ¡ÍÂÙ‹ äÁÁ‹ ãÕ ¤ÃÁÒ·Óãˌʡ»Ã¡ Á¤Õ ÇÒÁÊ¢Ø