หนังสือ รางเลือน

รางเลือน หนงั สือสาํ หรบั ผดู้ แู ลผปู้ ่วยโรคความจาํ เส�อื ม



1

ณฐั จรีย จตุ ิกลุ เรื่อง กุสุมาลย ชยั จาํ รญู พันธุ ลายเสน พมิ พครัง้ ที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๖๔ 2

ขอบพระคณุ แมเ่ ลก็ ช�ือจรงิ ช�ือประเสรฐิ และขออวดอา้ งวา่ แมเ่ ป็นคนท�ี ประเสรฐิ สมช�ือ แมใ่ จดี เจา้ ระเบียบแตไ่ มเ่ รอ�ื งมาก ดือ� ตามแบบของแม่ ดือ� เพราะไมอ่ ยากใหค้ นอ�ืนเดือดรอ้ น เพราะแม่ วนั นีเ� ป็นวนั สดุ ทา้ ยท�ีรา่ งในภพนีข� องแมจ่ ะยงั อยู่ ไมว่ า่ จะภพไหน เราคงจะตามหากนั เจอนะแม่ ขอกราบขอบพระคณุ ทกุ ทา่ นท�ีมาสง่ แมด่ ว้ ยกนั คะ่ ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๖๓ 3

จดหมายผอู้ า่ น คณุ ค่าของหนงั สือเล่มนีอ� ย่ทู �ีเม�ือไดอ้ ่านแลว้ จะรูส้ กึ สขุ ใจท�ีไดเ้ ห็น ความม่งุ ม�นั ท�ีจะแสดงความกตญั �ูกตเวทิตาในการดแู ลคณุ แม่ท�ี ป่วยดว้ ยโรคนี� แมจ้ ะประสบปัญหามีทกุ ขเวทนามากมาย ก็ไมท่ อ้ แท้ ยงั มีความพยายามศกึ ษาเรยี นรู้ จนพบวิธีการปรบั ตวั ปรบั ใจ อาศยั หลกั ธรรมของความเมตตาและขนั ติ จนสามารถเปล�ียนทศั นคติและ มมุ มอง เป็นผลใหผ้ ปู้ ่วยและผดู้ แู ลเขา้ ใจกนั และกนั เกิดความสขุ ใน การมีกิจกรรมรว่ มกนั และดว้ ยความเป็นนกั อกั ษรศาสตรข์ องผเู้ ขียน ภาษาและถอ้ ยคาํ ท�ีใชจ้ งึ สละสลวย อา่ นแลว้ เพลดิ เพลนิ ไดอ้ รรถรส หลงั จากพิมพอ์ อกมาครงั� แรก มีผสู้ นใจอยากไดห้ นงั สือรางเลือนอีก เป็นจาํ นวนมาก จงึ มีความตงั� ใจอยากจดั พิมพเ์ ผยแพรเ่ ป็นสาธารณ กศุ ล ไดข้ ออนญุ าตผเู้ ขยี น และไดร้ บั อนญุ าตใหพ้ มิ พด์ ว้ ยความเตม็ ใจ กบั ขอมีส่วนรว่ มในการพิมพด์ ว้ ย จึงใครข่ อขอบคณุ และอนโุ มทนา ในกศุ ลจากการพิมพใ์ นครงั� นี� 4

จดหมายคณุ หญิงกษมา วรวรรณ ณ อยธุ ยา เรอ�ื ง ขอจดั ทาํ หนงั สือรางเลือนเป็นอี-บ๊คุ เรยี น คณุ ณฐั จรยี ์ จตุ กิ ลุ ดว้ ยดิฉนั ไดอ้ า่ นหนงั สือรางเลือนของคณุ ณฐั จรยี แ์ ลว้ มีความ ประทบั ใจย�ิง เพราะสะทอ้ นสถานการณใ์ นครอบครวั ไทยเป็นจาํ นวน มาก เพอ�ื เผยแพรห่ นงั สอื ท�มี คี ณุ คา่ ยง�ิ นใี� นวงกวา้ ง จงึ ขออนญุ าตจดั ทาํ เป็นอีบ๊คุ เพ�ือมอบใหแ้ ก่หอ้ งสมดุ ในความรบั ผิดชอบของสาํ นกั งาน สง่ เสรมิ การศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั (กศน.) ซง�ึ มีอยใู่ นทกุ อาํ เภอของประเทศไทย จงึ ขอเรยี นมาเพ�ือโปรดพิจารณาอนญุ าต และขอขอบคณุ มา ณ โอกาสนี� ขอแสดงความนบั ถือ คณุ หญิงกษมา วรวรรณ ณ อยธุ ยา 5

6

ปิดทา้ ย หนงั สอื เลม่ นีไ� มม่ ีคาํ นาํ มีแตค่ าํ ปิดทา้ ย คา่ ท�ีเป็นหนงั สอื ซง�ึ เม�ือพิมพ์ ครงั� แรกนนั� ทาํ ขนึ� เพ�ือเป็นท�ีระลกึ ในงานเผาศพแม่ เป็นงานสดุ ทา้ ยท�ี เราทกุ คนจะมี...ครงั� หนง�ึ ในชีวติ ผเู้ หน็ ประโยชนห์ ลายทา่ นขอจดั พิมพ์ รางเลอื น เป็นครงั� ท�ีสอง เพ�ือ แบ่งปันขอ้ มลู และความเขา้ ใจผูป้ ่ วยโรคความจาํ เส�ือมเพ�ือใหแ้ พร่ หลายในวงกวา้ งออกไปอีก ขอขอบพระคณุ ทกุ ทา่ นท�ีทาํ ใหห้ นงั สือเลม่ นีเ� ป็นรูปรา่ งขนึ� มาอีกครงั� และหวงั อย่างท�ีสุดว่าเร�ืองราวของครอบครวั ของเราจะเป็นเคร�ือง ปลอบใจทกุ คนท�ีมีความเศรา้ หมองเพราะโรคความจาํ เส�ือมท�ีแสน รา้ ยกาจนี� 7

ปัจฉิมลขิ ิต แม่เป็นผใู้ หช้ ีวิต เป็นครูคนแรก เป็นอะไรตอ่ อะไรหลายอย่างในชีวิต ของเราสองพ�ีนอ้ ง ซง�ึ ไมม่ ีทางท�ีจะอธิบายเป็นคาํ พดู หรอื ตอบแทน ดว้ ยการกระทาํ ใดใด ไดอ้ ยา่ งเหมาะสมถกู ตอ้ งอยา่ งใจ ในช่วงสบิ ปีทา้ ยๆ ของชีวิต ความจาํ ของแมค่ อ่ ยๆ รางเลือนลงทีละ นดิ ๆ เหมอื นตะเกียงท�หี รล�ี งๆ ความจาํ เกา่ ๆ อาจวบู ตดิ ขนึ� มาบา้ งเป็น ชว่ งๆ แอบคดิ ตามประสาชาวบา้ นวา่ น�นั คือความจาํ ท�ี “ฝังใจ” ไมใ่ ช่ สว่ นท�ีอยใู่ นสมอง สว่ นเหตกุ ารณใ์ หมๆ่ ทผ�ี า่ นเขา้ มากจ็ ะเหมอื นตะกรา้ ทเ�ี อาไปจมุ่ นา�ํ ยก ตะกรา้ ขนึ� เม�อื ไหร่ นา�ํ กไ็ หลออกหมด สมองไมเ่ กบ็ ไมร่ บั อะไรอกี ตอ่ ไป โรคความจาํ เส�ือมนีช� ่างโหดรา้ ย เป็นความโหดท�ีตา่ งจากโรคอ�ืนๆ ท�ี เราบอกความเจ็บป่วยไดช้ ดั เจน และมีวธิ ีรกั ษาท�ีไดผ้ ล เชน่ ฉายแสง รกั ษามะเรง็ รบั ประทานยาแกโ้ รคเบาหวาน หรอื บาํ บดั โดยการลดขา้ ว ลดนา�ํ ตาล แตเ่ มอ�ื ตอ้ งเผชญิ กบั โรคทท�ี าํ ใหเ้ ราไมม่ คี วามจาํ ...ทาํ ไงดลี ะ่ นอกจากทาํ ใจใหม้ �นั คง โรคนมี� ผี ลกบั ผดู้ แู ลมากกวา่ กบั ตวั ผปู้ ่วยเอง เพราะผปู้ ่วยจะไมป่ รากฏ ความเจบ็ ปวดทรมาน ในท�สี ดุ แลว้ จะเหลอื แตค่ วามวา่ งเปลา่ เม�อื เดนิ ทางกนั มาถงึ จดุ หนง�ึ ผปู้ ่วยก็หมดความสนใจกบั สรรพสง�ิ รอบกาย ใน ทางกลบั กนั ผดู้ แู ลจะเหน�ือยและเครยี ดมากขนึ� ตามอาการของโรคท�ี เพ�มิ ขนึ� เช�ือวา่ มีหลายๆ คนท�ีกาํ ลงั เดนิ อยบู่ นถนนสายเดยี วกนั นีท� �ีเรา 8

สองคนพ�ีนอ้ งเดินมาถงึ ปลายทางแลว้ เป็นถนนท�ีคดเคีย� ว ทา้ ทาย มี ขวากหนาม มีบ่วงไฟวางดกั อย่เู ต็มไปหมด ถา้ เดินไม่ดี ก็อาจสะดดุ ลม้ เพราะเหตแุ หง่ ความไมร่ ู้ อนั ก่อใหเ้ กิดความกลดั กลมุ้ และขดั แยง้ ระหวา่ งทด�ี แู ลแม่ ฉนั ทกุ ขส์ าหสั กบั สง�ิ ทเ�ี ราแกไ้ ข ปกปอ้ ง เปลย�ี นแปลง อะไรไมไ่ ด้ กวา่ จะเขา้ ใจวา่ ฉนั น�นั แหละคอื เหตแุ หง่ ทกุ ขน์ นั� ตวั ตนของ แมก่ ็จางหายลงทกุ วนั พรอ้ มกบั กาลเวลาท�ีเคล�อื นออกไป ทา้ ยท�ีสดุ ฉนั ตอ้ งยอมรบั ความเป็นไปตามกฎของไตรลกั ษณ์ ทาํ ใจให้ ตระหนกั วา่ ปัญหาหนกั หนาท�ีเผชิญอยคู่ ือโรคภยั ไมใ่ ชต่ วั ตนของแม่ บางวนั ลา้ จนเร�ยี วแรงเหลือศนู ย์ จิตตกต�าํ ติดดิน ไมม่ ีทางออก ทาํ ไม แมต่ อ้ งเป็นอยา่ งนี� ทา่ มกลางความสบั สนวนุ่ วายใจ ฉนั ไปคน้ ควา้ หา ความรูเ้ รอ�ื งโรคความจาํ เส�ือม ไปแอบอา่ นเรอ�ื งของคนอ�ืน อา่ นแลว้ ก็ รูส้ กึ ดีขนึ� ไดข้ อ้ คดิ นาํ มาปฏิบตั ิ ท�ีสาํ คญั คือทาํ ใหฉ้ นั ไมร่ ูส้ กึ เดียวดาย เบาใจวา่ คนอ�นื มากมายกเ็ ป็นเหมอื นเรา ถา้ คนอ�นื ผา่ นพน้ ความวา้ วนุ่ นีไ� ด้ ฉนั ก็ควรจะผา่ นไปไดเ้ หมือนกนั ตอ้ งขอบคณุ นอ้ งนยุ้ ท�ีใหโ้ อกาสใหแ้ ม่มาอย่กู บั ฉนั ท�ีซีแอตเทิลเกือบ สามปี เป็นชว่ งเวลาท�ไี ดห้ ยบิ ธรรมะออกจากตู้ เปิดธนาคารสติ ทาํ บท ทดสอบ เมตตา กรุณา และอเุ บกขา ทกุ ลมหายใจเขา้ ออก มาวนั นี� เรอ�ื งของ “แม”่ เปิดมาถงึ บทสดุ ทา้ ยแลว้ ขออนญุ าตแมน่ าํ เรอ�ื งราวของเรามาแบง่ ปันผา่ นบนั ทกึ เลก็ ๆ เลม่ นี� ใหเ้ ป็นปัจฉิมลขิ ติ ท�ี เป็นประโยชนก์ บั ผอู้ �ืนสืบไป 9

แม่ นอ้ งและฉนั ขอส่งต่อกาํ ลังใจให้ผู้ป่วยท�ีกาํ ลังต่อส้กู ับโรคนี� และ ผดู้ แู ลทกุ คน ทอ้ ได.้ ..ไมเ่ ป็นไร แตอ่ ยา่ ถอยแลว้ กนั 10

11

รางเลือน ความจาํ ของแมค่ งเรม�ิ รางเลือนลงตงั� แตเ่ ม�ืออายุ �� ปลายๆ หรอื 80 ตน้ ๆ อาการทงั� หลายมาเป็นขนั� เป็นตอน เหมือนพระอาทิตยค์ อ่ ยๆ ตกนา�ํ จาํ ไดแ้ มน่ วา่ ครงั� หนง�ึ เจอโนต้ ของแมป่ ะไวบ้ นเอกสาร “ทิง� ก็ได้ ไมท่ ิง� ก็ได”้ ยงั เก็บมาขาํ ตดั สนิ ใจดีไหมแม่ จะทิง� ก็ทิง� จะเก็บก็เก็บ วนั นนั� ฉนั ไมเ่ ขา้ ใจวา่ น�นั คือจดุ เรม�ิ ของจดุ จบ ฉนั ขาํ ท�ีแมจ่ ่ายเงินคนงานแลว้ ก็เดินไปจ่ายอีกหลายครงั� จนคนงาน แอบมาบอก ฉนั ราํ คาญท�ีแมร่ อ้ งหากระเป๋ าสตางคท์ กุ สามนาที ฉนั โมโหท�ีแมถ่ ามเรอ�ื งเดียวกนั สามสบิ รอบในหา้ นาที วนั หน�งึ เราจะไปทาํ บญุ ท�ีบา้ นสีกกุ ซง�ึ เป็นบา้ นเกิดของแม่ คืนนนั� เรา คา้ งท�โี รงแรมศาลาในอยธุ ยาเพ�อื จะไดไ้ มต่ อ้ งต�นื เชา้ ฉนั จดั ใหแ้ มอ่ าบ นา�ํ วางผา้ เช็ดตวั ใหเ้ รยี บรอ้ ย ก่อนจะเดินไปทาํ ธรุ ะอยา่ งอ�ืนในหอ้ ง หนั กลบั มาอีกที แม่อาบนา�ํ เสร็จแต่กลบั เอาเสือ� ท�ีใส่แลว้ มาเช็ดตวั และสวมกลบั ไป ราวกบั น�นั คือส�งิ ปกตทิ �ีสดุ ในโลก 12

ฉนั รอ้ งโวยวาย ตอ่ วา่ แมก่ ็งงวา่ ฉนั โมโหอะไร ช่วงนนั� แม่เรม�ิ งนุ งงกบั กบั ตเู้ สือ� ผา้ ของแม่ “อนั นีย� งั ไม่ไดใ้ ส”่ แม่บอก ทงั� ๆ ท�ีแมเ่ พ�ิงจะถอดออกจากรา่ งมาน�ีแหละ เม�ือมองกลบั ไป ฉนั โวยวายทาํ ไม ทาํ ไมไมข่ าํ อยา่ งท�ีฉนั ชอบขาํ กบั ทกุ เรอ�ื ง แตบ่ างเรอ�ื งบางสถานการณน์ นั� มนั ขาํ ไมอ่ อกจรงิ ๆ ถา้ ฉนั ใจเยน็ ลงสกั นดิ เขา้ ใจแมม่ ากกวา่ นีอ� กี หนอ่ ย...ฉนั คงไมร่ าํ คาญ คงไมโ่ มโห คงไมเ่ สยี โอกาสสรา้ งความทรงจาํ ดีๆ กบั แม่ หลายครงั� ฉนั รูส้ กึ วา่ ตวั เองใจรา้ ย โมโหทาํ ไม ทาํ ไมและทาํ ไม ขอ สารภาพวา่ การอยกู่ บั คนเป็นโรคความจาํ เส�ือมนนั� ไมม่ ีโมเมน้ ตไ์ หน ท�ีงา่ ย ทกุ นาทีคือความทา้ ทาย เลยสรุปเอาเองงา่ ยๆ วา่ เราคงตอ้ งอนญุ าตใหต้ วั เองโมโหอยา่ งมีสติ แต่อย่าเก็บมาเป็นอารมณ์ จบเร�ืองแลว้ ขอใหผ้ ่านไป อย่าลงโทษ ตวั เองซา�ํ ซาก อยา่ หลอนตวั เองดว้ ยความรูส้ กึ ผดิ จะไมไ่ ดอ้ ะไรท�ดี ขี นึ� มาเลย นอกจากอาจกลายเป็นโรคประสาทได้ อภยั ตวั เองใหเ้ ป็น 13

Seattle แมย่ า้ ยไปอยทู่ �ีซีแอตเทิลกบั ฉนั และนอยเม�ือแมอ่ ายุ �� ปี ตอนท�ีไปนนั� ความจาํ ของแม่เส�ือมไปแลว้ สามส่วนส�ี มิเช่นนนั� ไม่มี ทางท�ีฉนั จะหลอกลอ่ ใหแ้ ม่ออกจากบา้ น ขนึ� เคร�อื งบินขา้ มโลกไปได้ ขนาดนนั� ผปู้ ่วยดว้ ยโรคความจาํ เส�อื มบางคนชอบเดนิ ออกจากบา้ นแบบไรจ้ ดุ - หมาย แตแ่ มฉ่ นั ไมย่ อมออกนอกบา้ นเลย นบั เป็นปัญหาคนละขวั� การดแู ลผสู้ งู อายเุ ป็นเร�ืองยาก การดแู ลผสู้ งู อายทุ �ีเป็นโรคความจาํ เส�ือมย�ิงยากขนึ� ไปอีกหลายเทา่ เพราะการอาํ นวยความสขุ สบายใน เร�ืองการกินอย่จู ะกลายเป็นเร�ืองอนั ดบั รอง ต่อจากความปลอดภยั เม�ือคนเรามีภาวะความเส�ือมถอยของสงั ขารทงั� ทางกายและทางจิต จะมีส�งิ ท�ีไมค่ าดคดิ เกิดขนึ� ไดต้ ลอดเวลา แมม่ าถงึ ซแี อตเทลิ วนั ท�ี ๒๑ พฤษภาคม ๒๕๖๐ ตอนนนั� แมย่ งั สามารถ ทาํ น�นั น�ีไดเ้ กือบปกติ ออกไปรดนา�ํ ตน้ ไมต้ อนเย็นอย่างมีความสขุ ชว่ ยเก็บสายยางอยา่ งเป็นระเบียบสวยงามได้ เลน่ กบั หมาได้ ยงั ส�อื - สารกนั ไดใ้ นระดบั หนง�ึ แมน่ า่ รกั พยายามจะชว่ ยงานบา้ นทกุ อยา่ งท�ที าํ ได้ แตก่ ารชว่ ยของแม่ กลบั เพม�ิ งานใหเ้ ราอยา่ งหลกี เลย�ี งไมไ่ ด้ การทาํ งานของแมค่ อื การยา้ ย ของจากท�หี นง�ึ ไปยงั อกี ท�หี นง�ึ โดยไมร่ ูว้ า่ น�นั คอื ท�เี กบ็ ของหรอื เปลา่ จะ 14

หากนั เจอไหม พอทานขา้ วเสรจ็ แมก่ ็ชว่ ยเก็บกวาด โดยเอาจานท�ียงั ไมไ่ ดล้ า้ งเก็บเขา้ ตู้ ก็ตอ้ งเลง็ กนั ใหด้ วี า่ อนั ไหนสะอาด อนั ไหนตอ้ งนาํ มาขดั ถใู หม่ เพียงแตต่ อนนนั� ฉนั มองขา้ มความนา่ รกั ท�ีมาจากนา�ํ ใสใจจรงิ ของแม่ ไป เหน็ แตค่ วามยงุ่ เหยิงสบั สน ถา้ เพยี งฉนั มองเรอ�ื งราวจากมมุ ของแม.่ ..ทาํ ความเขา้ ใจความยงุ่ เหยงิ เหลา่ นนั� มากกวา่ นี� แมจ่ ะเดนิ ปิดไฟ เปิดไฟตามระบบของแม่ ทาํ ใหเ้ ราตอ้ งหาเทปมาปิด ทกุ อยา่ งท�เี รอื งแสง เปลง่ แสง ฉายแสง ทงั� หมอ้ หงุ ขา้ ว ฮีตเตอรอ์ นั เลก็ ในหอ้ ง และเครอ�ื งใชไ้ ฟฟา้ อ�ืนๆ หลายครงั� หลายหนทเ�ี มอ�ื ถงึ เวลาอาหาร เราไมม่ ขี า้ วรบั ประทาน เพราะ แม่แอบเดินมาดงึ ปล�กั หมอ้ หงุ ขา้ วออกก่อนขา้ วสกุ เพราะเหตทุ �ีไฟสี แดงท�ีตดิ อยู่ แมจ่ ะ sensitive กบั แสงไฟมาก เดาเอาวา่ เพราะนิสยั รกั ความประหยดั แตด่ งั� เดมิ เลยไมอ่ ยากเปิดไฟทงิ� ไวโ้ ดยไมจ่ าํ เป็นน�นั เอง ครงั� ท�ีอนั ตรายสดุ ๆ คือเม�ือแมพ่ ยายามปีนชนั� เหนือเตาผิงท�ีคอ่ นขา้ ง สงู เพ�ือดงึ ปล�กั ทีวีออก เพราะหาป่มุ ปิดทีวีไมไ่ ด้ โดยแมม่ ิสนใจวา่ ทีวี เคร�อื งยกั ษอ์ าจหลน่ ทบั หรอื แม่อาจตกลงมา เพียงเพราะแม่อยาก ช่วยฉนั ประหยดั ค่าไฟเท่านนั� เอง...เป็นไงเป็นกนั ผลคือ...จากนนั� ก็ ไมก่ ลา้ เปิดทีวีทิง� ใหแ้ มด่ อู ีกเลย ตอ้ งเปล�ยี นเป็นไอแพดอนั เลก็ ๆ แม่ ถงึ พอรบั ได้ 15

เวลาผ่านไป แม่เร�มิ ไม่ถามถึงกระเป๋ าสตางค์ หรอื มีถามคาํ ถามถ�ีๆ อีกแลว้ ฟังกช์ นั เหลา่ นนั� เรม�ิ หมดไป ต่อมาแม่เร�มิ ไม่รูว้ ่ากบั ขา้ วจานนีเ� รยี กอะไร แม่พบั กระดาษเช็ดปาก ท�ีใชแ้ ลว้ วางคืนลงบนกลอ่ งอยา่ งสวยงาม แมเ่ รม�ิ ไมใ่ ชช้ อ้ นกลาง แม่ เรม�ิ ทาํ ส�งิ ตา่ งๆ ท�ีไมเ่ คยทาํ จากนนั� แม่เร�มิ ไม่ยอมออกนอกบา้ นอย่างจรงิ จงั ไม่ยอมแมก้ า้ วขา้ ม ประตู หรือยืนใหพ้ น้ หลงั คา การจะใหแ้ ม่ไปไหนทีนนั� ยากกว่านาซ่า สง่ จรวดไปอวกาศ และแมเ่ รม�ิ มีอาการมโนมากขนึ� แม่จะสรา้ งเร�ืองต่างๆ นานา วนั ดีคืนดี แม่จะลกุ ขนึ� มาซือ� ขายท�ี แต่ วนุ่ วายใจตดั สินใจไม่ไดว้ า่ จะใหใ้ ครเป็นนายหนา้ จะใหฉ้ นั ไปทาํ เอง กก็ ลวั จะเหน�ือย จะใหค้ นอ�นื ทาํ กจ็ ะถกู เขาโกงเอา คดิ กลบั ไปกลบั มา จนเหน�ือย พ�ีจนั ทรเ์ พ�ือนผูเ้ ป็นพยาบาลผูเ้ ช�ียวชาญทางโรคความจาํ นีบ� อกว่า เหลา่ นีเ� ป็นอาการท�ีเรยี กวา่ Confabulation คือการสรา้ งเร�อื ง ผนวก กบั ความเนยี น ผปู้ ่วยระยะนจี� ะไมร่ ูว้ า่ เกดิ อะไรขนึ� รอบตวั แตจ่ ะอาศยั ความเนียนคยุ ไปไดเ้ ร�อื ยๆ เหมือนตอ่ ติด เป็นอาการหน�งึ ตามตาํ รา ของคนเป็นโรคนีเ� ลย ความเนยี นเบอรห์ นง�ึ ของแมค่ อื ไมว่ า่ ใครจะมาเย�ยี ม แมจ่ ะรูจ้ กั หรอื ไม่ 16

แมจ่ ะชมทกุ คนวา่ “สวยขนึ� นะคะ” ดว้ ยความท�ีเป็นคนมีปิยวาจา จงึ สรา้ งความยินดีใหแ้ ก่ทกุ คนท�ีแวะมาเย�ียมเยียน ชว่ งหนง�ึ แมจ่ ะเกดิ อาการมโนเวลาสามทมุ่ เกอื บทกุ คนื พจ�ี นั ทรอ์ ธิบาย วา่ น�นั คอื อาการ sundowner มกั เกิดขนึ� เม�ือพระอาทติ ยล์ บั ฟา้ ไป เดา เอาเองวา่ ความมดื คงมอี ทิ ธิพลอยา่ งใดอยา่ งหนง�ึ กบั ผปู้ ่วยโรคนอี� ยา่ ง รุนแรง หรอื ไมอ่ กี ทคี อื พอตกเยน็ กเ็ หนอ�ื ย ออกอาการหลอนหรอื มโนไป ชว่ งหน�งึ ...ทกุ วนั เวลาสามทมุ่ แมจ่ ะเรม�ิ พดู คนเดียว บางวนั เหมือน ส�งั งานคนงาน ใหข้ ดั ถบู า้ น จดั ดอกไม้ เตรยี มรบั แขก บางวนั สนทนา กบั แขกยามวกิ าลของแม่ ซอื� ท�ีขายท�ี ของหาย ชวนตดิ ตามเหมือนฟัง ละครวทิ ยุ ส่วนใหญ่เม�ือบทสนทนาจบลงก็จะกลายเป็นบทสวดมนตอ์ ิติปิโสฯ แรกๆ แมส่ วดไดค้ รบบทสมบรู ณด์ ี อยไู่ ปอยมู่ าก็สวดวนไปวนมาแถว บทไฮไลต์ เคยอ่านพบว่า หลายคนเกิดมโนขนึ� ตามเวลาเดียวกนั ทกุ วนั ๆ คณุ ยายบางคนร�าํ รอ้ งจะกลบั บา้ นทงั� ๆ ท�ีอยบู่ า้ นหลงั นนั� มาเป็นสบิ ๆ ปี บางวนั แมค่ ดิ ไปวา่ น�งั คยุ อยกู่ บั ปา้ แลว้ จๆู่ ก็ลกุ ขนึ� โมโห หาวา่ ปา้ เอา เสอื� ผา้ แมไ่ ป แมจ่ ะไปเย�ียมคณุ ตาไดอ้ ยา่ งไรกนั น�นั ตอ้ งโทรหาปา้ ให้ เคลียรก์ นั เองก็มี โชคดีท�ีพอแมไ่ ดย้ ินเสยี งคนุ้ เคยของปา้ ความหวาด ผวาวา้ วนุ่ ก็ลดลง ปิดจ๊อบกนั ไป 17

บางวนั แม่ไม่ยอมนอน เดินวนอย่ใู นหอ้ ง หาของโน่นน�ี ตามรายการ ของหายรายวนั ฉนั “วนั นี.� ..ยงั ไมน่ อนเหรอคะ” แม่ “มีคนขโมยท�ีนอนของแมไ่ ป” ฉนั “ไมม่ งั� แม่ น�ีไงท�ีนอนของแม”่ แม่ “ไมน่ ะ ท�ีนอนของแมล่ กู ใหญ่กวา่ นี”� ฉนั “อยุ้ ...จรงิ ดว้ ย” “พรุง่ นีห� น�ึงหาใหแ้ ม่ใหม่แลว้ กนั วนั นีน� อนก่อน ดีกวา่ ” แมส่ บายใจท�ีฉนั เออออเห็นดว้ ย ยอมลม้ ตวั ลงนอน ปิดไปอีก จ๊อบ ถดั จาก episode สามทมุ่ แมก่ ็จะเพ�ิมรอบ เรม�ิ มโนภาคกลางวนั บา้ ง เชน่ เหน็ แมป่ ๊ ุ - พ�ีสาวคนกลางของแมผ่ จู้ ากไปสบิ กวา่ ปีแลว้ - เดนิ อยู่ หนา้ บา้ น แม่เรียกใหห้ ลาเพ�ือนผดู้ แู ลแม่ตอนกลางวนั ไปเชิญแม่ป๊ ุ เขา้ บา้ น คดีเงินหาย ของหายลามจากภาคค�าํ มาภาคเท�ียงดว้ ยแลว้ ฉนั กลายเป็นตาํ รวจรบั แจง้ ความรายวนั สบื สวนกนั ประหนง�ึ เป็น MI6 เลยทีเดียว โชคดีมหาศาลท�ีแมเ่ ป็นโรคความจาํ เส�อื มแบบเงียบๆ แมช่ อบน�งั น�ิงๆ ไม่สรา้ งความว่นุ วายแบบผปู้ ่ วยท�ีออกแนว aggressive ท�ีจะลกุ ขึน� มากรีดรอ้ งโวยวาย ตบตีผดู้ แู ล คนใกลช้ ิด ทาํ ใหก้ ารดแู ลยากขึน� ไป หลายเทา่ พ�ีจนั ทรบ์ อกวา่ อาการของแมเ่ รยี กวา่ เป็น Vascular Dementia ไมใ่ ช่ Alzheimer 18

Dementia คือช�ือเรยี กโรคความจาํ เส�ือมโดยท�วั ไป เหมือนโรคมะเรง็ จะไปเจาะวา่ เป็นมะเรง็ ลาํ ไส้ หรอื กระดกู ก็สดุ แลว้ แต่ Vascular Dementia คือการท�ีหลอดเลือดเลีย� งสมองตีบลงเร�อื ยๆ ทาํ ใหส้ มองสว่ นท�ีไม่ไดร้ บั เลือดรบั ออกซิเจนหยดุ ทาํ งาน เกิดความ หลงลมื และอาการอ�ืนๆ ตามมา ความจาํ หรอื ระบบความคดิ ของแมก่ ็จะไปๆ มาๆ บางวนั แจม่ ใส บาง วนั หมองหม่น บางวนั ขาํ บางวนั เศรา้ เดาเอาเองวา่ เป็นท�ีเคมีและ คล�นื ในสมองท�ีขนึ� ๆ ลงๆ แบบขาํ ๆ ก็มีมาก แมจ้ ะความจาํ เสอ�ื ม แต่ logic ของแมย่ งั แจม่ เวลาท�แี มย่ งั จาํ คาํ ศพั ท์ คาํ พดู ตา่ งๆ ได้ เราไมม่ ีวนั เถียงชนะแม่ วนั หนง�ึ หมาเหา่ กนั สน�นั บา้ น หลาถามแมว่ า่ “หมามนั เหา่ อะไรอะ่ แม”่ แมส่ วนทนั ทีวา่ “ไมร่ ู้ ไมไ่ ดพ้ ดู ภาษาหมาน�ี” วาจาอนั คมเขม้ เฉือดเชือนของแม่ท�ีฉนั จาํ ไม่ลืม คือเม�ือครงั� ท�ีแม่ยงั เป๊ ะ... วนั หน�งึ ก่อนขนึ� ทางดว่ นท�ีดินแดง ปา้ ยเยอะแยะยวั� เยีย� เห็น แลว้ งง ฉนั “ปา้ ยเยอะจงั เมืองไทยน�ีถา้ ไมฉ่ ลาดอยไู่ มไ่ ดน้ ะแม”่ แม่ “ก็หนง�ึ ถงึ อยไู่ มไ่ ดไ้ งคะ” อยุ้ ...แสบคะ่ แม่ ขอแถมเร�ืองท�ีเกือบขาํ ไม่ออกอีกเร�ือง วนั หน�ึงแม่บงั คบั ใหฉ้ นั โทรหา 19

เพ�ือนแม่ซ�ึงอย่อู ยธุ ยา เพ�ือคยุ ธุระแทนแม่ นา้ บญุ ชเู พ�ือนแม่ก็อายุ อานามใกลเ้ คียงกบั แมน่ �นั แหละ ถงึ จะออกตวั บอกแมว่ า่ ไมน่ ่าจะคยุ กบั นา้ บญุ ชรู ูเ้ รอ�ื งนะ เพราะไมไ่ ดค้ ยุ กนั ตงั� นานแลว้ นา้ บญุ ชกู ็ไมน่ า่ จะจาํ ฉนั ได้ แต.่ ..แมม่ �นั ใจ...โทรไปเลยลกู ฉนั “สวสั ดีคะ่ นา้ บญุ ชู หนง�ึ นะคะ...ลกู สาวแมเ่ ลก็ คะ่ ” นา้ บญุ ชู “สวสั ดีคะ่ ” บทสนทนาดาํ เนินตอ่ ไปแบบงงๆ ดว้ ยกนั ทงั� สองฝ่าย ในท�ีสดุ ตอ้ งลา กนั ไปแบบไม่ไดธ้ ุระ ก่อนวางสาย นา้ แกใหศ้ ีลใหพ้ รตามแบบฉบบั ผใู้ หญ่ท�ีดี นา้ บญุ ชู “ไปเถิดลกู ...นา้ ขอใหห้ นไู ปท�ีชอบๆ นะคะ” เออ่ ...หนยู งั ไมร่ บี คะ่ นา้ แม่ลืมไดท้ กุ อย่าง จาํ ไม่ไดว้ า่ เพ�ิงรบั ประทานขา้ วเสรจ็ อนั เป็นขอ้ ดีท�ี แม่ทานขา้ วได้ ทาํ ใหร้ า่ งกายไดร้ บั สารอาหารอย่างพอเพียง แต่เม�ือ ครงั� ท�ีแมไ่ ปอยดู่ ว้ ยกนั ท�ีซแี อตเทลิ ตอ้ งมีการจดั สรรและจาํ กดั จาํ นวน ขนมและผลไมท้ �วี างอยบู่ นโตะ๊ เพราะแมอ่ าจรบั ประทานกลว้ ยไดท้ ลี ะ �-� ลกู จนจกุ และปวดทอ้ ง แม่เคยเลา่ ว่า เม�ือคณุ ทวดของฉนั คือคณุ ยายของแม่อายุ ๙๐ ปีก็มี อาการหลง ชอบลืมว่าทานขา้ วแลว้ คณุ ทวด (มีแรง) เดินไปฟ้อง คณุ ตาวา่ ถกู เดก็ ในบา้ นกล�นั แกลง้ ไมจ่ ดั สาํ รบั ใหท้ าน วฏั จกั รเป็นอยา่ งนนี� �เี อง อกี ไมน่ านฉนั กค็ งเป็นเหมอื นคณุ ทวด เหมอื น แม่ แนน่ อน 20

จากการมโน จากความวา้ วนุ่ จากอาการ sundowner มาช่วงหลงั ๆ แม่เร�มิ หยิบของดิบจากตเู้ ย็นมาทาน หยิบกาแฟมากินทงั� เม็ด ใบชา แหง้ ทงั� ถงุ เสน้ พาสตา้ ดิบๆ ผงซุปญ�ีป่ นุ หรอื ผงหมกั หมแู ม่ก็รบั ประ- ทานไดไ้ มว่ า่ อะไร ท�ีนา่ สะพรงึ กลวั ท�ีสดุ ครงั� หนง�ึ คอื แมแ่ กะเมด็ ซลิ โิ คนกนั ชืน� จากถงุ ขนม มารบั ประทาน ฉนั มารูก้ ็เม�ือเหน็ เมด็ เลก็ ๆ ใสๆ หลน่ เกล�อื นอยบู่ นพืน� อกี อาการทพ�ี บบอ่ ยคอื แมช่ อบเอาของไปซอ่ น หลายครงั� ทเ�ี จอแมเ่ อาสม้ บา้ ง กลว้ ยบา้ งไปซกุ ตามท�ีตา่ งๆ ในหอ้ งนอน บางทีมีทอดมนั กระดกู หมู (ทอดกระเทียม) กระดกู ขาไก่ สดุ แลว้ แต่ ถา้ พบเรว็ ก็ดีไป บางที แมซ่ อ่ นไดม้ ิดชิด พอพบอีกทีเปล�ียนรูปไปแลว้ ก็มาก ตอ้ งเช็ดถกู นั ยก ใหญ่ ท�ีอนั ตรายคือแมเ่ คยเอามีดบา้ งสอ้ มบา้ งไปซอ่ นใตห้ มอน เร�อื งนีเ� คย อา่ นพบวา่ ผปู้ ่วยโรคความจาํ เส�อื มบางรายจะเก็บมีด ชอ้ น สอ้ ม จาก หอ้ งอาหารกลบั มาเก็บในหอ้ งนอนของตวั เองจนลน้ ทะลกั ก็มี แปลวา่ ...แมไ่ มไ่ ดเ้ ป็นอยา่ งนเี� พยี งคนเดยี ว เราสองคนตอ้ งปรบั ทกุ อยา่ งใหเ้ ขา้ กบั พฤตกิ รรมใหมๆ่ ท�ีแกไ้ มไ่ ดข้ อง แม่ ของทกุ ชิน� ตอ้ งเก็บเขา้ ท�ี ลอ็ คลนิ� ชกั ตเู้ ก็บอาหารและตเู้ ก็บของ หา้ มบกพรอ่ ง เพราะอาจหมายถงึ อนั ตรายตอ่ ชีวิตแมไ่ ด้ 21

ท�ีบา้ นซีแอตเทิลนนั� เราอย่กู นั สามคน - แม่ นอย และฉัน - เหมือน ครอบครวั เลก็ ๆ ท�วั ไปในปัจจบุ นั จงึ เป็นไปไมไ่ ดท้ เ�ี ราสองคนจะสามารถ ประกบแมไ่ ดต้ ลอดเวลารอ้ ยเปอรเ์ ซน็ ต์ แมจ้ ะระวงั อยา่ งไร อบุ ตั เิ หตุ เกิดขนึ� ไดเ้ สมอ วนั หน�งึ ฉนั ลงไปรดนา�ํ ตน้ ไม้ นอยยืนลา้ งจานอย่ใู นครวั ไม่ห่างจาก หอ้ งน�งั เลน่ พอฉนั ขนึ� มาจากทาํ สวนปรากฏวา่ แมก่ าํ ลงั น�งั ซบั เลอื ดท�ี ซมึ ขอบปากอยู่ (แตเ่ ม�อื มอื วา่ งกไ็ มล่ มื ประสานมอื วางบนเขา่ น�งั ขาชดิ เรยี บรอ้ ยตามมารยาทอนั งามตามแบบของแม)่ แขนหอ้ เลอื ด ปดู เป็น กอ้ นสีม่วงขนาดใหญ่กว่าลกู กอลฟ์ ขึน� มากลางแขน ฉันตกใจแบบ ลนลาน แตส่ อบถามอะไรก็ไมไ่ ดค้ วาม วนั หนง�ึ หลาโทรเรยี กฉนั กลบั จากทท�ี าํ งานดว่ น แมเ่ ป็นลมในหอ้ ง หมด สตินอนขวางประตู หลาเขา้ ไปช่วยไม่ได้ โชคดีหลาไม่ตกใจเกินเหตุ ใชไ้ หวพริบค่อยๆ ผลกั บานประตเู ขา้ ไปทีละนิดๆ ระวงั ไม่ใหแ้ ม่เจ็บ จนเอือ� มมือเขยา่ ตวั แมไ่ ด้ พอฟื�นแลว้ แมก่ ็ตาใส แข็งแรงทนั ที พดู คยุ ไดป้ กติ แต่พอตกค�าํ แม่เป็นลมแบบไม่มีสาเหตอุ ีกสองครงั� ครงั� หน�ึง แมย่ นื วนหาของอยทู่ �หี วั เตยี ง แลว้ เกดิ วบู น�งั ลงไมท่ นั รูดขอบเตยี งพบั ลงไปกบั พนื� ทงั� ๆ ทฉ�ี นั น�งั เฝา้ อยไู่ มห่ า่ งน�นั แหละ กย็ งั ควา้ ไมท่ นั วนั นนั� เราจงึ ตดั สนิ ใจถอดบานประตหู อ้ ง และยา้ ยเตียงออก วางฟกู กบั พืน� เพ�ือปอ้ งกนั อบุ ตั เิ หตทุ �ีอาจเกิดขนึ� ได้ เราไมส่ ามารถคาดเดาไดเ้ ลยวา่ จะเกิดอะไรขนึ� บา้ ง ตอ้ งแกไ้ ขสถาน- การณต์ ามอาการไปในแตล่ ะวนั 22

ส�ิงท�ีแม่หวาดกลวั ท�ีสดุ คือการอาบนา�ํ จะอาบนา�ํ กนั แต่ละทีเหมือน จะออกศกึ สงคราม ตอ้ งใชจ้ ิตวิทยากนั สดุ ฤทธิ� บางวนั ก็ลอ่ หลอกให้ อาบไดแ้ ตโ่ ดยดี บางวนั ตอ้ งบงั คบั จากอาบรายวนั ก็ยืดเป็นสามวนั ครงั� และโอนอ่อนเป็นอาทิตยล์ ะครงั� ในท�ีสดุ เพราะแม่จะทาํ ตวั น่า สงสารมาก ออ่ นระทวยยว้ ยลงกบั พืน� ทนั ทีท�ีไดย้ ินคาํ วา่ “อาบนา�ํ กนั แม่” แตพ่ ออาบเสรจ็ ทกุ ครงั� ก็สบายเนือ� สบายตวั ใหศ้ ีลใหพ้ รกนั ไม่รู้ จบ จนเม�ือกลบั มาเมืองไทยแม่ตอ้ งใชร้ ถเข็นแลว้ บวกกบั ความรอ้ น ทาํ ใหแ้ มย่ อมใหข้ ดั ขืนนา�ํ ใจกลบั มาอาบนา�ํ ทกุ วนั อีกครงั� ฉนั เคยไปคยุ กบั คนอ�ืนท�ีดแู ลผปู้ ่วยโรคความจาํ เส�อื ม คณุ ลงุ อายุ ๗๐ กวา่ ปีคนหนง�ึ ดแู ลภรรยาเองท�ีบา้ น คณุ ลงุ บอกภรรยาแกไมย่ อมอาบ นา�ํ มา ๔ เดือนแลว้ (ขณะท�ีคยุ กนั ) ไม่ยอมใหใ้ ครมาถกู เนือ� ตอ้ งตวั ทงั� สิน� คณุ ปา้ คนนีค� งอาการหนกั กว่าแม่ คณุ ลงุ บอกว่า เม�ือไรท�ีเปิด ทีวีใหด้ ู คณุ ปา้ จะคิดวา่ คนในทีวีมองหนา้ หาเร�อื ง จอ้ งจบั ผิดแก เลย หา้ มเปิดทวี ี แตค่ ณุ ปา้ มที างออก...หาเพ�อื นคยุ ใหม.่ ..ไมช่ อบคนในทวี ี หนั มาปรบั ทกุ ขก์ บั คนในหนงั สือพิมพแ์ ทน เขา้ ใจกนั ไดด้ ีกว่า...เห็น วา่ งนั� โรคความจาํ เส�ือมนีป� ระหลาด ทาํ ใหพ้ ฤติกรรมคนเราเปล�ียนไปได้ หลายทาง แบบสดุ จะหย�งั รูว้ า่ จะไปทางไหน มีทงั� สขุ เศรา้ เคลา้ นา�ํ ตา แมจ้ ะรกั แมส่ ดุ หวั ใจ แตม่ หี ลายโมเมนตท์ �ฉี นั ตอี กชกหวั ตวั เอง รอ้ งไห้ บา้ ง รอ้ งกรดี� บา้ ง เพ�อื ปลดปลอ่ ยความรนั ทดในใจ เฝา้ ถามตวั เองดว้ ย ความกลดั กลมุ้ วา่ จะทาํ อยา่ งไรตอ่ ไป 23

24

อยกู่ บั ความป่วยไข้ เวลาสามปีทอ�ี ยกู่ บั แม่ ไดเ้ รยี นรูม้ ากมายหลายอยา่ งทงั� จากแม่ หนงั สอื และบทความมากมาย ขอแนะนาํ วา่ การดแู ลผปู้ ่วยโรคความจาํ เสอ�ื มนนั� ใหต้ งั� อยบู่ นหลกั แหง่ พทุ ธงา่ ยๆ คือเมตตา ท�ีใดมีเมตตา ท�ีน�นั มีสขุ จากประสบการณท์ �ีผา่ นมา คดิ วา่ วธิ ีการดแู ลผปู้ ่วยโรคความจาํ เส�อื ม ท�ีนา่ จะไดผ้ ลดีท�ีสดุ สาํ หรบั ทงั� ผดู้ แู ลและผปู้ ่วยคือ • จงใจเย็น อย่าอารมณเ์ สียกบั เร�อื งเลก็ นอ้ ย จงมองขา้ มความ ไม่สวยงาม ไมเ่ ป็นระเบียบ • ใหค้ วามม�นั ใจกบั ผปู้ ่วย ไมว่ า่ ผปู้ ่วยจะพดู อะไร เหน็ อะไร จรงิ หรอื ไมจ่ รงิ จงเออออ คลอ้ ยตาม ผปู้ ่วยจะไมอ่ ารมณเ์ สยี อนั จะเกดิ ผล ตอ่ เน�ืองสบื ไป ไม่มีประโยชนท์ �ีจะท่มุ เถียงกบั ผปู้ ่ วย เพราะเขาไม่ได้ อย่ใู นโลกระนาบเดียวกบั เรา ย่อมใชต้ รรกะเดียวกนั ไม่ไดอ้ ีกต่อไป ในเม�ือเขาไม่สามารถออกมาอย่ใู นโลกของเราได้ ก็จงยา้ ยความคิด เขา้ ไปอยใู่ นโลกของเขาเสียเถิด • นอกจากคาํ พดู จะคลอ้ ยตามแลว้ จงทาํ หนา้ ใหค้ ลอ้ ยตามอยา่ ง จรงิ จงั ดว้ ย เพ�ือความสมจรงิ ในการใหก้ าํ ลงั ใจ เม�ือแรกฉนั เถียงแบบ เอาเป็นเอาตายวา่ มนั ไมใ่ ชอ่ ยา่ งท�ีแมพ่ ดู ไมย่ อมเออออ เพราะคดิ แต่ วา่ ถา้ เราพดู ไมจ่ รงิ มนั กผ็ ดิ ศลี นะ่ สิ อยไู่ ปอยมู่ าคอ่ ยจดั ลาํ ดบั ความคดิ 25

ใหม่ ฉนั ไมไ่ ดพ้ ดู ปด ฉนั ใหก้ าํ ลงั ใจแม่ ดแู ลแมอ่ ยตู่ า่ งหาก • อยา่ สาวความในอดตี ท�ผี ปู้ ่วยจาํ ไมไ่ ด้ เพราะน�นั คอื การตอกยา�ํ ความเส�อื ม ใหช้ วนคยุ แตเ่ รอ�ื งรอบตวั ท�ีมองเหน็ ในปัจจบุ นั • ชวนคยุ ชวนออกกาํ ลงั อย่าใหเ้ หงา แมผ้ ปู้ ่ วยจะดือ� ก็คงตอ้ ง หาทางตือ� ดว้ ยวธิ ีใดวธิ ีหนง�ึ • ดแู ลใหผ้ ปู้ ่วยกนิ ได้ นอนหลบั ถา้ กนิ ไมไ่ ดน้ อนไมห่ ลบั กจ็ ะเกดิ ผลสืบเน�ืองมากมายตอ่ ไป ฉนั สงั เกตวา่ เม�ือต�ืนขนึ� มาตอนเชา้ แม่จะ สดใส บางวนั จะพดู จารูเ้ รอ�ื งมาก แตส่ ว่ นใหญ่แมจ่ ะเหน�ือยและงอแง ในตอนเยน็ ประมาณคลา้ ยแบตเตอรจ�ี ะหมดน�นั ละมงั • เขา้ ใจและยอมรบั บทบาทท�ีเปล�ียนไป จากความเป็นลกู ไปสู่ ความเป็นผดู้ แู ล หาความรูเ้ รอ�ื งโรคสมองเส�อื ม พดู คยุ กบั คนท�ีมีประ- สบการณค์ ลา้ ยกนั เพ�ือเป็นกาํ ลงั ใจใหก้ นั และกนั • ทาํ ใจยอมรบั ว่าพ่อหรือแม่ของเราเปล�ียนไป โคง้ ขา้ งหนา้ จะ หนาหนกั กวา่ โคง้ นีอ� ีกมากนกั ทาํ ใจเตรยี มไวเ้ ลย • พดู คยุ กบั คนท�ตี กอยใู่ นสถานภาพเดยี วกนั กบั เรา เพ�อื ใหเ้ ขา้ ใจ แม่มากขึน� ฉันโชคดีมากท�ีมีเพ�ือน ครอบครวั พ�ีนอ้ งเป็นผปู้ ระคบั ประคองสติใหฉ้ นั อยา่ งดีเลศิ ฉนั กบั นอ้ งขอขอบพระคณุ ทกุ คนท�ีเป็น กาํ ลงั ใจใหเ้ รามา ณ ท�ีนี� 26

• ท�ีสาํ คญั ท�ีสดุ ผดู้ แู ลตอ้ งดแู ลตวั เอง อยา่ ปลอ่ ยใหเ้ ครยี ดจน เกินกกู่ ลบั ถา้ สตแิ ตกแลว้ จะลาํ บากกนั ไปทงั� หมด ใหบ้ อกตวั เองเสมอ “แลว้ ส�ิงนีก� ็จะผ่านไป” 27

28

29

ส�งิ สาํ คญั กาํ ลงั ใจ...คอื สง�ิ สาํ คญั ท�สี ดุ ท�คี นดแู ลผปู้ ่วยโรคความจาํ เสอ�ื มตอ้ งการ กาํ ลงั ใจ...มาในรูปของการรบั ฟัง กาํ ลงั ใจ...มาในรูปของการพยกั หนา้ แสดงความเขา้ ใจ เหน็ ใจ กาํ ลงั ใจ...มาในออ้ มกอดท�ีอบอนุ่ กาํ ลงั ใจ...มาในรูปของความชว่ ยเหลือ การชว่ ยเหลอื มาไดใ้ นหลายรูปแบบ เชน่ สง่ ขา้ ว สง่ นา�ํ ชว่ ยทาํ ความ สะอาดบา้ นใหผ้ ดู้ แู ลคนป่วย หรอื ชว่ ยดแู ลผปู้ ่วยเป็นครงั� คราว เพ�อื ให้ ผดู้ แู ลไดพ้ กั ผอ่ นเปล�ยี นบรรยากาศบา้ ง ในกรณีของฉนั ...ตอ้ งขอขอบคณุ นอย...ฉตั รแกว้ ประจาํ ตวั ท�ียืนหยดั อยเู่ คียงขา้ งฉนั ทกุ เรอ�ื ง ยา�ํ ...ทกุ เรอ�ื ง ขอยกยอ่ งใหเ้ ป็นสามีตวั อยา่ ง นอยทาํ ใหค้ วามทกุ ขม์ ากกลายเป็นทกุ ขน์ อ้ ยไดใ้ นทกุ กรณี ขอบคณุ พ�นี อ้ งและเพ�อื นๆ ทกุ คนทงั� ท�เี มอื งไทยและท�ซี แี อตเทลิ ท�ใี สใ่ จ รบั ฟังความรนั ทดทกุ ข์ ทกุ คนชว่ ยประคบั ประคองฉนั ใหผ้ า่ นกระบวน การดแู ลแมไ่ ปไดอ้ ยา่ งตลอดรอดฝ�ัง ขอบคณุ ท�ีรบั โทรศพั ท์ ขอบคณุ ท�ี หยิบทิชชสู่ ง่ ใหฉ้ นั ในวนั ท�ีทาํ อะไรไมไ่ ดน้ อกจากรอ้ งไห้ 30

ขอบคณุ หลาท�ีชว่ ยดแู ลแมร่ าวกบั เป็นแมข่ องตวั เอง ขอบคณุ พ�ีตา้ ...เจา้ นาย...ท�ีหา้ มไมใ่ หล้ าออกจากงานมาดแู ลแมเ่ ต็ม ตวั พ�ีตา้ บอกวา่ “จะไดม้ ีพืน� ท�ีสว่ นตวั ” พ�ีๆ และเพ�ือนรว่ มงานทกุ คน ยงั เมตตายดื หยนุ่ กบั ความวนุ่ วายทอ�ี าจเกดิ ขนึ� ไดท้ กุ เวลาของฉนั บคุ คลรอบกายคือ support system ท�ีคนดแู ลผปู้ ่วยทกุ คนพงึ มี ขอเพียงใหร้ ูว้ า่ เม�ือถงึ ท�ีสดุ เม�ือเราตอ้ งยอมรบั วา่ ไมส่ ามารถดแู ลเอง ตอ่ ไปได้ การตอ้ งพง�ึ พา nursing home อาจไมใ่ ชเ่ รอ�ื งเลวรา้ ยท�สี งั คม ตอ้ งตราหนา้ ขออนญุ าตยกตวั อยา่ งกรณีหนง�ึ พน�ี อ้ งสองคนในวยั ๘๐ กวา่ ปี สมมตุ ิ วา่ พส�ี าวช�อื ตอ้ ย นอ้ งสาวชอ�ื ตง�ิ คณุ ยายตอ้ ยเป็นโรคหวั ใจอยา่ งรุนแรง เขา่ ทรุด เดนิ ไมส่ ะดวก ตาฟางมองแทบไมเ่ หน็ คณุ ยายตอ้ ยตอ้ งดแู ล คณุ ยายต�ิงผเู้ ป็นโรคสมองเส�ือมดว้ ยตนเอง ตอ้ งทาํ กบั ขา้ ว ซกั ผา้ ลา้ งบา้ น สารพดั ฝ่ายคณุ ยายต�งิ แมจ้ ะรกั และเคารพคณุ ยายตอ้ ยผพู้ �ี อยา่ งไรก็มอิ าจชว่ ยแบง่ เบาอะไรไดเ้ ลย ดว้ ยหลงลมื ทกุ อยา่ งไปเกือบ สนิ� เธอแทบจะไมร่ ูจ้ กั แมต้ วั เอง คณุ ยายต�ิงเดินหายออกจากบา้ นไป สองครงั� สรา้ งความโกลาหลไปท�วั รอ้ นถงึ ตาํ รวจ เพ�อื นบา้ น ลกู หลาน ตอ้ งตงั� กองกาํ ลงั ตามหากนั จา้ ละหว�นั ในท�ีสดุ คณุ ยายตอ้ ยจาํ ตอ้ ง ตดั สนิ ใจพาคณุ ยายตง�ิ ไปอยทู่ �ี nursing home ทด�ี แู ลคนความจาํ เสอ�ื ม โดยเฉพาะเพ�ือความปลอดภยั 31

มิใย...ผหู้ วงั ดีหลายคน ตาํ หนิคณุ ยายตอ้ ยอยา่ งรุนแรง วา่ “ใจดาํ ” แต่จากมมุ มองของฉันผเู้ คยอย่ใู นสถานการณเ์ ช่นนีม� าก่อน ขอตงั� คาํ ถามวา่ หากวนั นีค� ณุ ยายตอ้ ยไมใ่ จดาํ นาํ คณุ ยายต�ิงกลบั มาอยู่ บา้ น... แลว้ หาก...คณุ ยายตอ้ ยไม่สบายตอ้ งไปอย่โู รงพยาบาล ๑๕ วนั ใครจะ อยดู่ แู ลคณุ ยายต�งิ หาก...คณุ ยายต�ิงเดินหายไป แต่คณุ ยายตอ้ ยไม่อาจออกเดินตาม หาได้ เพราะไรเ้ ร�ียวแรง คณุ ยายต�ิงหายสาบสญู อะไรจะรา้ วราน กวา่ กนั หาก...คณุ ยายต�ิงไดอ้ ย่ใู นท�ีท�ีไดร้ บั การดแู ลอย่างดี คณุ ยายตอ้ ยได้ ดแู ลตวั เองในวยั ๘๐ กวา่ ปี ไดใ้ ชเ้ วลาท�ีมีไปเย�ียมคณุ ยายต�ิงทกุ วนั ดว้ ยสภาพรา่ งกายและจิตใจท�ีแจม่ ใส จะดีกวา่ ไหม ขอรอ้ งวา่ ...อยา่ ตดั สนิ คนอ�ืน 32

กลบั บา้ น ไมว่ า่ แมจ่ ะลมื อะไร สองคนในชีวติ ท�แี มไ่ มล่ มื คอื คณุ ตา กบั ปา้ แมร่ กั และเทิดทนู คณุ ตาท�ีสดุ ในชีวิต แมร่ กั ปา้ จนนาทีสดุ ทา้ ย แมว้ นั ท�ีแมจ่ าํ เราสองคนพ�ีนอ้ งไมไ่ ดแ้ ลว้ แต่ ทนั ทีท�ีเหน็ รูปปา้ แมเ่ รยี กไดท้ นั ทีวา่ “หมอ” น�นั คือการใชใ้ จจาํ หากหยิบรูป แลว้ ถามใหห้ ยดุ คดิ แมจ่ ะนกึ ไมอ่ อกวา่ ใครหนออยใู่ น รูปนี� กบั ปา้ ...แมเ่ ป็นหนเู ลก็ เป็นความชดั เจนท�ีไมม่ ีวนั รางเลอื น แปลกท�ีว่าแม่เร�มิ จาํ พ่อไม่ไดต้ งั� แต่ส�ีหา้ ปีก่อนท�ีแม่จะจากไป ฉนั จดั วางรูปพอ่ ในวยั ปลายของชีวติ ไวใ้ กลเ้ ตียง แมก่ ็จบั คว�าํ ลง “ผชู้ ายท�ีไหนเน�ีย” แมถ่ าม ชว่ งนนั� ยงั อนญุ าตใหว้ างรูปพอ่ ตงั� แตส่ มยั หน่มุ ๆ ไวไ้ ด้ แต่ไม่นานหลงั จากนนั� ...นโยบายสงวนตวั ของแม่ทาํ ให้ รูปชายผนู้ นั� ตอ้ งยา้ ยออกไปจากหวั เตียงของแม่ ฉนั คดิ วา่ เม�ือคราวสนิ� พอ่ เป็นเหตกุ ารณท์ �ีกระทบใจแมอ่ ยา่ งท�ีสดุ เป็น ผลทาํ ใหค้ วามจาํ ของแมเ่ ลือนรางลงอยา่ งรวดเรว็ ชีวิตในช่วงสามส�ีปีทา้ ยๆ ของแม่คงเหมือนแม่เดินอย่ใู นสายหมอก โลกของแมค่ งมวั ๆ 33

ฉนั อดคดิ ไมไ่ ดว้ า่ การท�ีคนเราสญู เสยี ความทรงจาํ แบบนี� เหมือนกบั การเตรยี มตวั กา้ วไปสภู่ พใหม่ เป็นการสลดั เรอ�ื งราวท�เี กดิ ขนึ� ในภพภมู ิ นีท� ิง� ไป แมก่ ลบั ถงึ กรุงเทพฯ เม�ือสงกรานตป์ ี ๒๕๖๒ แมจ่ าํ บา้ นนอ้ งนยุ้ ไมไ่ ด้ แลว้ แมค่ งรูส้ กึ แปลกแยก แมห่ นั มาแจง้ ความประสงคก์ บั ฉนั วา่ จะไป อยบู่ า้ นทป�ี ากคลองบางลาํ ภู แมข่ อไมน่ อนพกั เพราะจะรบี ไปหาคณุ ตา บา้ นปากคลองบางลาํ ภกู บั บา้ นสีกกุ คงเป็น utopia ในใจของแม่ท�ีท�ี แมม่ ีแตค่ วามสขุ เชา้ มืดของวนั ท�ี ๒๔ ตลุ าคม ๒๕๖๓ แม่หลบั ไปอย่างสงบ ทิง� ความ วา่ งเปลา่ ไวข้ า้ งหลงั ฉนั ไมท่ นั ไดเ้ หน็ แมก่ อ่ นแมจ่ ะถกู บรรจุ หากทกุ คน ท�ีไปรดนา�ํ แมบ่ อกเป็นเสยี งเดยี วกนั วา่ แมด่ สู งบมาก ฉนั ม�นั ใจวา่ เป็น เพราะบญุ และทานท�ีแมท่ าํ มาตลอดชีวติ แมบ่ อกเสมอวา่ “ไมร่ ูจ้ ะทาํ อะไร ทาํ บญุ ดกี วา่ ” สมกบั ท�แี มเ่ ป็นลกู คณุ ตา คณุ ตาผทู้ �ตี กั บาตรพระ วนั ละรอ้ ยรูป วนั นีแ� ม่จะคืนรา่ งใหแ้ ก่ธรรมชาติแลว้ พรุง่ นีพ� วกเราจะพาอฐั ิของแม่ ไปลอยในแม่นา�ํ นอ้ ยหนา้ บา้ นสีกกุ แม่นา�ํ ท�ีครงั� หน�ึงนานมาแลว้ ... แมเ่ คยใสผ่ า้ ถงุ ตีโป่ ง วา่ ยนา�ํ อยา่ งสนกุ สนานลืมโลก แมเ้ คยถกู ปลา ปักเปา้ กดั นอ่ งแหวง่ ไปชิน� เช�ือง แมก่ ็ไมเ่ คยขยาดแมน่ า�ํ นอ้ ย ฉนั เช�ือว่าแม่จะมีความสขุ ท�ีสดุ ท�ีจะกลบั ไปอย่บู า้ นเกิดท�ีแสนรกั แม่ จะไดม้ องตน้ มะขามตน้ ใหญ่ท�ีเคยปีนป่ายเม�ือยามเดก็ อยา่ งไมร่ ูเ้ บ�ือ 34

แม่จะไดเ้ ห็นวดั สีกกุ ท�ีฝ�ังตรงขา้ มบา้ น ท�ีท�ีครงั� หน�ึงแม่เป็นนกั เรียน โต๊ะทองท�ีแมส่ ดุ แสนจะภมู ิใจ แมจ่ ะไดอ้ ยใู่ กลว้ ดั ท�ีแมผ่ กู พนั อยา่ งแนบแนน่ แม่จะไดอ้ ย่ใู กลๆ้ อฐั ิของคณุ ตาตณุ ยาย อย่างไม่มีมิติของเวลามา เป็นขอ้ จาํ กดั ...ตลอดไป 35

รางเลอื น จดั ทาํ โดย บรษิ ัท กรนี ไลฟ์ พรนิ� ตงิ� เฮา้ ส์ จาํ กดั ผแู้ ตง่ ณฐั จรยี ์ จตุ กิ ลุ ข้อมูลทางบรรณานุกรมของหอสมุดแหง่ ชาติ ณฐั จรยี ์ จตุ กิ ลุ . รางเลอื น (หนงั สือดแู ลผปู้ ่วยสาํ หรบั โรคความจาํ เส�อื ม). -- พิมพค์ รงั� ท�ี �. -- กรุงเทพฯ : กรนี ไลฟ์ พรนิ� ตงิ� เฮา้ ส,์ ����. �� หนา้ . �. ภาวะสมองเส�อื ม. �. ความจาํ ในผสู้ งู อาย.ุ I. ช�ือเรอ�ื ง. 616.83 ISBN 978-616-586-511-1 จดั พมิ พแ์ ละเผยแพร่โดย บรษิ ัท กรนี ไลฟ์ พรนิ� ตงิ� เฮา้ ส์ จาํ กดั �� ซ.เทยี นทะเล �� แขวงแสมดาํ เขตบางขนุ เทยี น กรุงเทพฯ ����� โทร : ��-���-����-� @ สงวนลขิ สทิ ธิ�ตามพระราชบญั ญตั ิ หา้ มลอกเลยี นแบบสว่ นใดสว่ นหนง�ึ ของหนงั สอื เลม่ นีโ� ดยไมไ่ ดร้ บั อนญุ าตจากเจา้ ของลขิ สทิ ธิ�



ดขู อมูลเพม่ิ เตมิ ที่ www.greenlifeprinting.com พิมพแจกเพอ่ื สาธารณประโยชน กรณุ าอยา ซื้อขาย หนงั สือเลม นี้ พมิ พด ว ยกระดาษกรนี โอเชี่ยน ใชหมึกพิมพถ ัว่ เหลือง ปราศจากสารคลอรนี และกระบวนการผลติ ที่รกั ษาสิ่งแวดลอม ISBN 978-616-586-511-1 ลดการปลอ ย CO 2เทยี บเทา กบั การปด ไฟ 899 ดวง ใน 1 วนั 9 786165 865111