วารสารวิทยาลัยราชสุดาเพื่อการวิจัยและพัฒนาคนพิการ ปีที่ ๑๗ ฉบับที่ ๑ มค-มิย ๖๔

ประเมินผล เกณฑการวัดประเมินผล cited in Chaloeywares, 2013, p.7-8) ซึ่ ง สอดคลองกับทฤษฎีการพัฒนาหลักสูตรของ ประกอบดวย มาตรฐานดานอรรถประโยชน Tyler (1971, p.1) ; Taba (1962, p.10)ท่ีได (Utility standards) มาตรฐานดานความ สรุปองคประกอบสำคัญของหลักสูตร 4 เปนไปได (Feasibility standards) มาตรฐาน ประการ คือ จุดมุงหมายทางการศึกษา ดานความเหมาะสม (Propriety standards) ประสบการณทางการศึกษา วิธีการจัด และมาตรฐานดานความถูกตอง (Accuracy ประสบการณ และวิธีการประเมิน และ standards) แลวนำมาสัมภาษณเชิงลึกกับ สอดคลองกับ Sutthirat (2015, p.7-8) ไดสรปุ ผูเชี่ยวชาญที่มีประสบการณในการทำงานกับ ไววาหลักสูตรตองมีองคประกอบครบทั้ง 4 เดก็ ที่มีความบกพรองทางสติปญญา 5 ปขึน้ ไป สวน คือ จุดมุงหมาย จุดประสงค เนื้อหาหรือ พบวาหลักสูตรมีผลการประเมินซึ่งสามารถนำ ประสบการณ วิธีการจัดประสบการณหรือวิธี หลักสูตรที่สรางขึ้นไปใชไดเนื่องจากผานการ สอน และการประเมินผล ซึ่งหลักสูตรจะขาด ต ร ว จ ส อ บ โ ด ย ว ิ ธ ี อ  า ง อ ิ ง ผ ู  ท ร ง ค ุ ณ ว ุ ฒิ องคประกอบใดองคประกอบหนึ่งไมได หาก (Connoisseurship) เปนแนวคิดในการวิจัย ขาดจุดประสงคก็จะทำใหไมทราบวาจะสอน เพื่ออะไร หากขาดเนื้อหาก็ไมทราบวาจะนำ การสรางหลักสูตรเพื่อเสริมสราง อะไรมาสอน หากขาดวิธีการสอนท่ดี ีก็จะทำให ทักษะการดำรงชีวติ อิสระในบานสำหรับเด็กที่ ผูเรียนไมบรรลุวัตถุประสงคที่กำหนดไว และ มีความบกพรองทางสติปญญา มีผลการ หากขาดการประเมินผลก็จะไมทราบวาการ ประเมินอรรถประโยชน ความเปนไปได ความ สอนนั้นดีหรือไมดีอยางไร ควรจะปรับปรุง เหมาะสม อยูในระดับมากที่สุด และความถูก พัฒนาอะไร ตรงไหน และผูเรียนบรรลุตาม ตองของหลักสูตรอยูในระดบั มาก แสดงใหเหน็ วัตถปุ ระสงคห รอื ไม สว นการประเมินหลักสูตร วาหลักสูตรเพื่อเสริมสรางทักษะการดำรงชีวิต เพื่อเสรมิ สรา งทกั ษะการดำรงชวี ิตอสิ ระในบา น อิสระในบานสำหรบั เด็กที่มีความบกพรองทาง สำหรับเด็กที่มีความบกพรองทางสติปญญา สติปญญา สามารถนำไปทดลองใชเพ่ือ ดานอรรถประโยชน ดานความเปนไปได ดาน เสริมสรางทักษะการดำรงชีวิตอิสระในบาน ความเหมาะสม อยูในระดับมากท่ีสดุ และดาน สำหรับเด็กที่มีความบกพรองทางสติปญญาได ความถูกตอง อยูในระดับมาก ผูวิจัยไดอาศัย ดังนน้ั ผูวจิ ยั จึงมขี อเสนอแนะ ดังนี้ หลักการ แนวคดิ ทฤษฎีและเอกสารงานวิจัยท่ี เกี่ยวของกับการประเมินหลักสูตรเพื่อการ ขอเสนอแนะเชิงนโยบาย รัฐบาลหรือ เรียนรูและการพัฒนา โดยมีแนวคิดที่วาการ กระทรวงศกึ ษาธิการ ควรสงเสริมและสนับใหม ี ประเมินหลักสูตรเปนเครื่องมือที่นำไปสูการ หลักสูตรสถานศึกษาสำหรับการพัฒนาทักษะ เรียนรูและปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลักสูตรใหมี การดำรงชีวิตอิสระสำหรับเด็กที่มีความ คุณภาพมากขึน้ อยางตอเนื่อง และสอดคลอง บกพรองทางสติปญญาและเด็กที่มีความ กับการเปลี่ยนแปลงในอนาคต โดยมีรากฐาน ตองการจำเปนพิเศษทุกประเภท เพื่อเปน มาจากระบบการพัฒนาหลักสูตร (Pattaphol, ทางเลือกของการศกึ ษาสำหรบั เดก็ ที่มีขอจำกัด 2015, p.18) และยึดมาตรฐานการประเมินที่ ในการเรียนหลักสูตรที่ใชสำหรับเด็กทั่วไป พัฒนาโดย Stufflebeam et al. (1971 as เพือ่ ใหเด็กทุกคนเขาถึงการศึกษาและลดความ เหล่ือมล้ำทางการศกึ ษาอยางแทจรงิ วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบับท่ี 1 หนา 47

ขอเสนอแนะในการนำผลการวิจัยไป ใชประโยชน ครูควรศึกษาจุดมุงหมายของ หลักสูตร เนื้อหาสาระ การจัดการเรียนรู และ การวัดประเมินผลตามหลักสูตรใหเขาใจ เพื่อ การนำหลักสูตรเพื่อเสริมสรางทักษะการ ดำรงชีวิตอิสระในบานสำหรับเด็กที่มีความ บกพรองทางสติปญญาไปใชไดอยางถูกตอง และเหมาะสม ขอเสนอแนะในการวิจัยครั้งตอไป ควรนำหลักสูตรเพื่อเสริมสรางทักษะการ ดำรงชีวิตอิสระในบานสำหรับเด็กที่มีความ บ ก พ ร  อ ง ท า ง ส ต ิ ป  ญ ญ า ไ ป ท ด ล อ ง ใ ช  เ พ่ื อ ประเมนิ ประสิทธภิ าพของหลกั สตู รตอ ไป กติ ติกรรมประกาศ งานวิจัยน้ีไดรับงบประมาณสนับสนุน การวิจัยจากสำนักงานการวิจัยแหงชาติ ประเภททุนพัฒนาบัณฑิตศึกษา ประจำป งบ ประม าณ พ.ศ. 2563 ร หัสโครงการ 1232577 หนา 48 วารสารวิทยาลัยราชสุดา ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1

เอกสารอา งอิง AAIDD. (2017). Diagnostic adaptive behavior scale [Online]. Retrieved January 3, 2019, Retrieved from https://aaidd.org/intellectual-disability/definition American Psychiatric Association. (2 0 1 3 ) . Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5TM. Bangkok: Igroup press. Bouck, E.C. (2010). Reports of life skills training for students with intellectual disabilities in and out of school. Journal of Intellectual Disability Research. USA : Purdue University[Online]. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21105934 Bright Hub Education. (2 0 1 0 ). Understanding the meaning of adaptive skills for special education students [Online]. Retrieved May 23, 2019, Retrieved from https: / / www.brighthubeducation.com/special-ed-learning-disorders/7 3 3 2 4 - improving-adaptives-skills-in-students-with-intellectual-disabilities. Chaloeywares, N. (2013). Metaevaluation: concepts and principles. Journal of Graduate Studies in Northern Rajabhat Universities, 3(4), 1 – 13. (in Thai) Dollar, A.C., Fredrick, D.L., Alberto, A.P., & Luke, K.J., (2012) Using simultaneous prompting to teach independent living and leisure skills to adults with severe intellectual disabilities. Journal of Research in Developmental Disabilities, 33(2012), 189 – 195. Pattaphol, M. ( 2015) . Curriculum evaluation, Learning and development ( 3rd Ed.) . Bangkok: Charan sanitwong printing. (in Thai) Special Education Bureau. (2015) . Living skills development program for children with special needs at the special education center B.E. 2 0 1 5 . Bangkok: Special education bureau. Sutthirat, S. ( 2015) . Curriculum development: Theory to practice. ( 4th Ed.) . Bangkok: Weprint (1991) Company limited. (in Thai) Taba, H. (1962). Curriculum Development: Theory and practice. New York: Harcourt Brace & World. Tubtimteth, S. ( 2010) . Independent living for people with disabilities: True stories or sparse dreams. Journal of Ramathibodi Medical Journal. 33(4), 297-298. Tyler, R. W. (1971). Basic principles curriculum and instruction (31st ed). Chicago: The University of Chicago. Wehman, P. & Kregel, J. (Ed.). (2020). Functional curriculum for elementary, middle, and secondary age students with special needs (4th ed.). Austin, Texas: Proed an International publisher. วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 49

ความหลากหลายของตรรกะเชิงสถาบนั ในโครงการฟน ฟสู มรรถภาพคนพกิ าร โดยชุมชนในประเทศไทย ศราวฒุ ิ อินทพนม¹, พิชาย รัตนดลิ ก ณ ภูเกต็ ² ¹‚²คณะพฒั นาสังคมและสิ่งแวดลอม สถาบันบัณฑิตพฒั นบริหารศาสตร E-mail: ¹[email protected] Received: June 3, 2020 Revised: February 25, 2021 Accepted: March 25, 2021 บทคดั ยอ ผลงานวิจัยอธิบายวา มีตรรกะเชิงสถาบนั ใดบางตามมมุ มองทฤษฎีตรรกะเชิงสถาบันมีอทิ ธิพล ตอแนวทางการปฏิบัติของผูมีสวนเกี่ยวของกับโครงการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดยชุมชน (community based rehabilitation; CBR) ตรรกะเหลานั้นมีความสัมพันธกันและสงผลตอการ ดำเนินงานของโครงการ CBR อยางไร ศึกษาโดยระเบียบและวิธีวิจัยของงานวิจัยเชงิ คุณภาพ รวบรวม ขอ มลู จากเอกสารและงานวิจัยทเี่ ก่ียวของและการสัมภาษณแ บบเจาะลึกผูที่มสี วนเก่ียวของกับโครงการ CBR จำนวน 18 คน ขอมูลของการวิจัยไดรับวิเคราะหและอภิปรายตามกรอบแนวคิดทฤษฎีมุมมอง ตรรกะเชงิ สถาบนั ผลการวิจยั พบวา โครงการ CBR ไดร บั อิทธิพลจากหกตรรกะเชิงสถาบนั ไดแ ก ตรรกะ ดานรฐั ตรรกะดานผูเ ชี่ยวชาญ ตรรกะดานชมุ ชน ตรรกะดานครอบครัว ตรรกะดานตลาด และตรรกะ ดา นศาสนา สง ผลใหโครงการ CBR เปนโครงการท่มี ีความหลากหลายของมมุ มอง ความเช่ือและบรรทดั ฐานนำไปสูแนวทางและพฤติกรรมที่แตกตางกันของผูปฏิบัติ หกตรรกะเชิงสถาบันเหลานั้นมี ความสัมพันธสามรูปแบบคือความสัมพันธที่สอดคลอง ขัดแยงและแขงขันกันของตรรกะเชิงสถาบัน ความหลากหลายของตรรกะเชิงสถาบันและความสัมพันธส ามรปู แบบมไิ ดท ำใหโครงการ CBR กลายเปน องคการแบบผสมผสานเพื่อสนองตอสภาวะแวดลอมอยางยืดหยุนแตเปน การหนุนเสริมบรรทัดฐานการ ควบคุมที่เขมงวดโดยรัฐซึ่งขัดแยงกับตรรกะดานชุมชนในบรรทัดฐานของการมีสวนรวมขององคก าร ชมุ ชนตามหลกั การของ CBR คำสำคัญ: ตรรกะเชงิ สถาบนั , การฟนฟสู มรรถภาพคนพกิ ารโดยชุมชน, คนพกิ าร, นโยบายสาธารณะ หนา 50 วารสารวทิ ยาลัยราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบบั ที่ 1

The Variety of Institutional Logics under Community - Based Rehabilitation Project in Thailand Sarawoot Intapanom¹, Pichai Rattanadilok Na Bhuket² ¹‚²School of Social and Environmental Development National Institute of Development Administration E-mail: ¹[email protected] Received: June 3, 2020 Revised: February 25, 2021 Accepted: March 25, 2021 Abstract This research explains institutional logics under Community-Based Rehabilitation (CBR) project based on the theory of institutional logics perspective that influences the practices of those involved with the CBR. Those logics are interrelated and affect the operations of the CBR project. This study is done using the qualitative research methodology. Research data collected from relevant documents, research, and in-depth interviews with 18 people involved with the CBR project. These data were analyzed and discussed according to the institutional logics perspective framework. The results show that the CBR project is influenced by six institutional logics; state logic, professional logic, community logic, family logic, market logic and religion logic. Further results show that, the CBR project is a project with a variety of perspectives, beliefs and norms that lead to different approaches and behaviors through actors. Six of those institutional logics have relationships in three forms: consistent relationships, conflict relationships and competition among institutional logics. The variety of institutional logics and three types of relationships do not make the CBR project as a hybrid organization that may flexibly respond to the environment, but rather it reinforces the norm of strict state control contrary to fully participation of the community organization under community logic, in accordance with the CBR principles. Keywords: institutional logics, community-based rehabilitation, people with disabilities, public policy วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบับที่ 1 หนา 51

ความเปนมาและความสำคญั โดยการใชอำนาจผานแนวความคิดทาง ของปญหา การแพทยและอำนาจในการกำหนดนโยบาย ทำใหคนพิการและคนในชุมชนมสี วนรวมนอย ภาครฐั ใหค วามสำคญั กบั CBR ทั้งใน จนทำใหโ ครงการ CBR ตอ งพบกับอปุ สรรค ถกู ฐานะที่เปนกรอบยุทธศาสตรในการพัฒนา ตั้งขอสังเกตและทาทายในเรื่องความอยูรอด คุณภาพชีวิตคนพิการและฐานะองคการในการ ของโครงการ พฒั นาคนพกิ ารโดยการดำเนินมงุ เนนสลายการ ตีตรา (stigmatization) คนพิการและจัดการ งานวิจยั ดา น CBR ในประเทศไทยยัง กับความลมเหลวในการจัดการสวัสดิการทาง ไมมีการใชเครื่องมือหรือกรอบแนวคิดในการ สังคมแกคนพิการเพ่ือสรา งความเทาเทยี มดวย วิจัยซึ่งสามารถอธิบายพลวัตของการปฏิบัติใน แนวคิดการบูรณาการทุกภาคสวนเพื่อเปนการ เชิงวัตถุและเชิงสัญลักษณจากการเชื่อมโยง เปดโอกาสใหเขามามีสวนรวมในการดูแลคน โครงสรางในระดับมหภาคจนถึงการปฏิบัติใน พิการ มุงเนนการมีสวนรวมทุกระดับ ตั้งแต ระดับองคการหรือนักปฏิบัติที่ทำใหสามารถ ระดบั นโยบายจนไปถงึ ระดับปฏบิ ตั กิ าร ภาครฐั เขาใจและอธิบายปรากฏการณของ CBR ได ทำหนาที่กำหนดแผนการระดับนโยบายเพ่ือ งานวิจัยเกี่ยวกับ CBR ในประเทศไทยปรากฏ ผลักดันใหระดับปฏิบัติการในสวนทองถิ่นเขา ตั้งแตป พ.ศ. 2535 สวนมากเปนงานวิจัยใน มามสี วนรวมกับคนพิการและผูนำชุมชนเปนผู ระดบั ปริญญาโท งานวิจัยจากผปู ฏิบัติการดาน ดำเนินงานดานการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ CBR ของหนว ยงานทางการแพทยในภาครัฐทั้ง ผานคณะกรรมการพัฒนาชุมชน รูปแบบการ ระดับกระทรวงและหนวยงาน และงานวิจัย ดำเนินงานแบบสหวิชาการเพื่ออำนวยความ จากนักวิชาการในสถาบันอุดมศึกษาของ สะดวกในการขอความรวมมือในการใหความ ประเทศไทย ชวยเหลือคนพิการจากหนวยงานเฉพาะ ทางดานคนพิการ เชน จากกระทรวงพัฒนา ปจจุบันงานวิจัยเกี่ยวกับ CBR เริ่ม สงั คมและความม่นั คงของมนุษย การชว ยเหลือ คอย ๆ จางหายไป หรือที่พบอยูบางก็ยัง จากกระทรวงสาธารณสุข หรือกระทรวง วนเวียนอยูท่ีเดมิ ท้ังการศกึ ษาวิจัยในสังคมไทย แรงงาน เปน ตน และในตา งประเทศเหลอื ไวเพียงขาวคราวใหได ยินบางอยางประปรายตามหนาหนังสือพิมพ โครงการ CBR ในประเทศไทยตอง หรอื ขาวสารเก่ยี วกบั ความพิการ อยา งไรก็ตาม เผชิญกับความทาทายและปญหาอุปสรรคจาก คำเรียก CBR กลับยังมีอยูในโครงการเพื่อคน ความไมสมดุลกันขององคประกอบในระดับ พิการหลากหลายโครงการในสังคมไทย โครงสรางซึ่งเกี่ยวของและเชื่อมโยงกันอยูใน สถานการณอีกฟากหนึ่งของงานวิจัยใน CBR ประกอบดวยสามสวนคือ สังคมและ ตางประเทศที่สวนมากยังคงเปนงานวิจัยใน วัฒนธรรม เศรษฐกิจและการเมือง กลาวคือ ประเทศกำลังพัฒนา เชน ปากีสถา น ความเชื่อเรื่องความพิการและเจตคติดานลบ บังกลาเทศ อินเดีย อินโดนีเซีย ฯลฯ โดยเปา สงผลใหคนพิการขาดการมีสวนรวมใน ของงานวิจัยเกือบทั้งหมดยังไมหนีไปไกลกวา โครงการ ปญหาดานขาดแหลงทุนสงผลตอ การประเมิน การวัด การตรวจสอบ ซึ่งถือวา ความตอเนื่องและความไมมีเสถียรภาพของ มิไดเปนการเปดแนวทางใหมเพื่อการศึกษา โครงการ ในขณะที่การครอบงำทางการเมือง เก่ยี วกบั ความพกิ ารในทางสงั คม หนา 52 วารสารวทิ ยาลัยราชสุดา ปที่ 17 ฉบับที่ 1

งานวิจัยนี้ผูวิจัยเลือกใชม ุมมองตาม การศึกษาปรากฏการณเพื่อวัตถุประสงค แนวคิดทฤษฎีตรรกะเชิงสถาบันซึ่งลงรอย ตอไปน้ี กับอัตลักษณของ CBR เปนเครื่องมือศึกษา ปรากฏการณท ี่มีความซับซอนท่มี นษุ ยสรางข้ึน วตั ถปุ ระสงค จากบรรทัดฐาน ความเชื่อ คานิยมทางสังคม (Purpose of the Study) ตรรกะเชิงสถาบันถูกนำเสนอโดย Friedland และ Alford (1991) เพื่อใชศึกษาองคการโดย 1. ศึกษาตรรกะเชิงสถาบนั ของสังคม มีประวัติศาสตรมาตั้งแตป ค.ศ 1970 ใน ที่มีอิทธิพลตอตรรกะเชิงสถาบันของ ลกั ษณะของอภิทฤษฎีทส่ี ามารถอธิบายการนึก ยุทธศาสตรการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดย คิดและการปฏิบตั ใิ นเชงิ วตั ถุและเชิงสัญลักษณ ชุมชน ในมิติ รัฐ ผูเชี่ยวชาญ ชุมชน ศาสนา ท่ีหลากหลายอยูภ ายในชดุ ตรรกะของ CBR ได บรษิ ทั และครอบครวั ถูกพัฒนาตอโดย Thornton, Ocasio, และ Lounsbury (2012) เพื่ออธิบายอิทธิ พ ล 2. ศึกษาชุดของตรรกะเชิงสถาบัน ระหวางตรรกะเชิงสถาบันและอิทธิพลเชิง พลวตั ความสมั พนั ธท ส่ี องคลอ งและขัดแยงกัน โครงสรางดวยมุมมองตรรกะเชิงสถาบันโดย ของตรรกะเชงิ สถาบันของยุทธศาสตรการฟน ฟู ระบุวาองคการไดรับอิทธิพลจากตรรกะเชิง สมรรถภาพคนพิการโดยชมุ ชน สถาบันเจด็ ระบบไดแก ระบบครอบครัว ระบบ ชุมชน ระบบศาสนา ระบบรัฐ ระบบตลาด นิยามศพั ท (Definition of Terms) ระบบวิชาชพี และระบบบริษทั 1. ตรรกะเชงิ สถาบนั คือการประกอบ งานวิจัยนี้แตกตางจากงานวิจัย สรางทางสังคม (social construction) เพ่ือ เกี่ยวกับ CBR ที่มีมาในอดีตเพราะเปนงานท่ี กำหนดรูปแบบการปฏิบตั ิซ่งึ มอี งคป ระกอบเชงิ มิไดมุงเนนในการประเมินประสิทธิภาพหรือ วัตถุ (material element) และองคประกอบ ประสิทธิผลของ CBR และมิไดวิพากษเพื่อหา เชิงสัญลักษณ (symbolic element) เปน ความหมายของ CBR แตงานวิจัยนี้เปนการ สมมติฐานของพฤติกรรมในสังคมที่สรางกรอบ ยอมรบั วา CBR เปนส่ิงที่มนุษยสรางขึ้นเพื่อใช จากความเชื่อ คานิยม บรรทัดฐานและ เปนเครื่องมือในการพัฒนาคุณภาพชีวิตคน กฎเกณฑท ่ีปจเจกปฏิบตั แิ ละเกิดการปฏิบัตซิ ำ้ พิการที่มีการเกิดขึน้ มีประวัติศาสตร ดำรงอยู ๆ เชิงวัตถุที่มีอยูในชวงเวลาและสถานที่หน่ึง และเปลี่ยนแปลงไปอยางเปนพลวัตทั้งในการ การปฏิบัติเหลานี้เปนการใหความหมายแก ปฏิบัติเชิงสัญลักษณและเชิงวัตถุของ ความจรงิ ทางสังคม จากความหมายของตรรกะ ปรากฏการณต ามแตล ะชวงเวลาและสถานที่ มี เชิงสถาบันเชนนี้ทำใหเราสามารถทำความ ความหลากหลายทางความเช่อื และบรรทดั ฐาน เขาใจสิ่งท่ีชีน้ ำความนึกคิดของปจเจก การนึก ทางสังคม อันสงผลตออัตลักษณของ CBR ที่มี คิดนี้เชื่อมโยงกับกับการปฏบิ ัติในเชิงสถาบันท่ี การลื่นไหลไปตามเปาประสงค ความสนใจ เกิดจากการประกอบสรางทางสังคมและ และโครงสรางความรูในสังคม มุมมองตรรกะ โครงสรางกฎเกณฑทางสังคม (Thornton เชิงสถาบันจึงสามารถเปนเครื่องมือที่ใชใน et.al., 2013) 2. CBR คือยุทธศาสตรภายในชุมชนเพื่อใช พัฒนาเรื่องราวเกี่ยวกับความพิการเพื่อสราง วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบับที่ 1 หนา 53

โอกาสและความเทาเทียมในการอยูร วมกันใน เกีย่ วกับ การศึกษา สุขภาพ การฝก อาชีพและ สังคมของคนพิการทุกประเภท โดยการ บริการทางสังคมอยางเหมาะสม ประสานงานกันระหวางคนพิการ ผูเชีย่ วชาญ (Cheausuwantavee, 2009) ครอบครัวคนพิการ และชุมชน ในประเด็นที่ กรอบแนวคดิ ในการวจิ ยั (Research Conceptual Framework) ภาพท่ี 1 แสดงกรอบแนวคิดในการศึกษา วิธดี ำเนินการวิจยั เทศบาลนครปากเกร็ดเคยไดรับรางวัลที่หนึ่ง (Research Methodology) จากการประกาศรางวัลองคการปกครองสวน ทองถิ่นดีเดนดานการจัดสวัสดิการใหแกคน งานวิจัยนี้เลือกพื้นที่ในการศึกษา พิการ จากสำนักงานสงเสริมและพัฒนา อยางเฉพาะเจาะจงไปที่พื้นที่สองตำบลของ คุณภาพชวี ติ คนพกิ าร ป พ.ศ. 2552 อำเภอปากเกร็ด จังหวัดนนทบุรี ไดแก ตำบล คลองพระอุดมและตำบลปากเกร็ด เพื่อเปน 2) พ ื ้น ท ี ่ข อง กา ร แ ข งข ั น แ ล ะ พื้นที่ตัวอยางของการศึกษาและเปนไปตาม ปรากฏการณที่เดนชัดเรื่องตรรกะเชิงสถาบัน แนวทางการเลือกสนามเพื่อการศึกษาของ (competing of institutional logics มมุ มองตรรกะเชิงสถาบันจาก 3 ฐานคติ phenomenon) ซึ่งพื้นที่นี้มีการดำเนิน โครงการ CBR บนพื้นฐานของการบูรณาการ 1) ปรากฏขึ้นในประวัติศาสตร ทกุ ภาคสว นอยางกระตือรือรนในการจัด (historical contingency) อ ย  า ง เ ป  น ที่ ประจักษวาเปนพื้นที่ซ่ึงประสบความสำเร็จใน สวัสดิการทางสังคมแกคนพิการ การดำเนินงานเพื่อใหบริการคนพิการ โดย ดังนั้นจึงเปนพื้นที่ซึ่งมีการปะทะประสาน ระหวา งตรรกะเชิงสถาบนั ทีห่ ลากหลาย หนา 54 วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบับท่ี 1

3) ปรากฏการณเกิดอยางตอเนื่อง โครงการ CBR ในพื้นที่ รวมทั้งขับเคล่ือน และ (reproduced phenomenon) โดยโครงการ กระตุนใหเกิดการเปลี่ยนแนวคิดของการ CBR ในอำเภอปากเกร็ด มีการดำเนินงาน สง เสรมิ และพฒั นาคณุ ภาพชีวิตคนพกิ าร ครอบคลุมพน้ื ที่ตำบลคลองพระอดุ มและตำบล ปากเกร็ด อำเภอปากเกรด็ จังหวัดนนทบุรี ซึ่ง งานวิจัยนี้ผูวิจัยใหน้ำหนักกับการใช มีการดำเนินการเกี่ยวกับ CBR มากวา 20 ป ญาณวิทยาและวิธีวิทยาที่แตกตางไปจากเดิม และยังคงดำเนนิ โครงการอยใู นปจจุบนั เพือ่ ใชมองปรากฏการณแ ละพลงั ในการอธิบาย อยางครอบคลุมทุกประเด็นของ CBR ตาม รวบรวมขอมูลตามระเบียบและวิธี กรอบของการวิจัยของมุมมองตรรกะเชิง วิจัยของงานวิจัยเชิงคุณภาพ (qualitative สถาบนั และความเก่ียวขอ งกับ CBR ในประเทศ research) ขอมูลทตุ ิยภูมิรวบรวมจากเอกสาร ไทย ดังนั้นในเนื้อหาประกอบดวยขอมูลของ และงานวิจัย (documentary research) ที่ บริบททีเ่ ปนชุดของตรรกะเชิงสถาบันใน CBR เกี่ยวของ และรวบรวมขอมูลปฐมภูมิดวยดวย ไดแก รัฐ ผูเชี่ยวชาญ ชุมชน ศาสนา บริษัท ก า รส ัม ภาษ ณแ บบ เจ าะลึ ก (in-depth และครอบครัว ดวยการอธิบายความเกี่ยวของ Interview) ผ ู  ท ี ่ ม ี ส  ว น ไ ด  ส  ว น เ สี ย กับ CBR ที่เชอื่ มโยงกบั การปฏบิ ตั ิ (stakeholders) กับโครงการ CBR จำนวน 18 คน จากทั้งหมดเจ็ดกลุม ดังนี้ 1) กลุมนัก ผูวิจัยอธิบายตรรกะเชงิ สถาบันดวย วิชาชีพ ไดแก เจาหนาที่สาธารณสุขและ การอธิบายบริบทของอัตลักษณ บรรทัดฐาน เจาหนาที่พยาบาลสังกัดโรงพยาบาลสงเสริม คานิยม ในชุมชนตอเรื่อง CBR เชื่อมโยงกับ สุขภาพตำบล (รพ.สต.) 2) กลุมเจาหนาที่รัฐ การอธิบายระบบโครงสรางทางสังคมที่แฝงใน ไดแก นายกองคการบริหารสวนตำบล (นายก ชุดระเบียบเชิงสถาบันในเชิงวัตถุและเชิง อบต.) เจา หนาทขี่ ององคก ารบริหารสวนตำบล สญั ลกั ษณ และ เจาหนาที่สำนักงานพัฒนาสังคมและ ความมั่นคงของมนุษย จังหวัดนนทบุรี การวิเคราะหเปนเน้ือหาท่ีเชื่อมโยง (สนง.พม.จ. นนทบุรี) 3) กลุมธุรกิจเอกชน การฝงตรึงทางสังคมในตรรกะเชิงสถาบันท่ี ไดแก บริษัทเอกชนที่อยูในพื้นที่อำเภอปาก เกีย่ วขอ งกับ CBR โดยเพอ่ื อธิบายวา ตรรกะเชิง เกร็ดที่เขารวมโครงการ CBR 4) กลุมชุมชน สถาบัน CBR ในระดับมหภาคมีอิทธิพลตอ ไดแก อาสาสมัครจากคนในชุมชนที่รวม ระดับปฏิบัติการตอการปฏิบัติในเชิงวัตถุซึ่ง ขับเคลื่อนโครงการ CBR 5) กลุมครอบครัวคน หมายถงึ โครงสรางและรูปแบบการปฏิบัติท่ีพบ พิการ ไดแก ครอบครัวของคนพิการที่เปนผู ในโครงการ CBR และเชงิ สัญลักษณซ งึ่ หมายถงึ รวมโครงการ CBR 6) กลุมคนพิการสมาชิก ความหมายและแนวคิดที่แฝงอยูในการปฏิบัติ ของโครงการ CBR ที่อยูในฐานะของผูรับ การวิเคราะหตอมาเปนการอธิบายการปฏิบัติ ผลประโยชนและผูขับเคลื่อนโครงการ และ 7) ทั้งในเชงิ วัตถุและเชิงสญั ลักษณซึ่งเขาใปสรา ง องคการไมแสวงหากำไร ไดแก ศูนยดำรงชีวิต รูปแบบและมีอิทธิพลตอเปาประสงคและ อิสระ (independent living center; IL) ซึ่ง โครงสรางความรูเ ก่ยี วกบั CBR เพื่อนำไปสูการ เปนองคการไมแสวงหากำไรที่มีบทบาทในการ วิเคราะหความลงรอยหรือขัดแยง และแขงขัน ใหความรู แนวคิด แนวทางในการปฏิบัติ ใน กันที่เชื่อมโยงการปฏิบัติและการนึกคิดในเชิง สัญลกั ษณแ ละเชิงวัตถุ วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบับที่ 1 หนา 55

ผลและการอภปิ รายผลการวิจยั ความหมายของ “ผูปวย” ประกอบกับบริบท (Results and Discussion) ทางสังคมที่คนพิการและครอบครัวคนพิการ อาศัยอยูในครอบครัวยากจนจึงประสาน ตรรกะเชิงสถาบันของโครงการ CBR แนวคิดกอใหเกิดเปาประสงคของโครงการ ประกอบดวยหกตรรกะซึ่งผูม สี ว นเกี่ยวของกบั CBR ดำเนินการเพื่อคนพิการเปนกลุมคนที่มี โครงการใชเปนกรอบแนวทาง และกฎเกณฑ ปญ หาสขุ ภาพและมฐี านะยากจนซง่ึ เปนสาเหตุ ในการปฏิบัติ ตรรกะเชงิ สถาบันเหลาน้ันลวนมี ใหไมสามารถเขาสูบริการสาธารณสุขของรัฐ เหตุผลของการมีอิทธิพลตอโครงการ CBR แนวทางการปฏิบัติตอคนพิการจึงเปนการ ตอไปนี้เปนการสรุปผลการวิจัยและอภิปราย ตรวจ การประเมนิ และบำบัดฟน ฟูคนพกิ ารใน ผลการวิจัยตามแนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของ แนวทางของการ “บำบัดรักษา” ความพิการ ดังนี้ โดยเจาหนา ทผ่ี เู ชี่ยวชาญดา นงานสาธารณสขุ ตรรกะดานรฐั เมื่อมองวาคนพิการตองทำการ ตรรกะดานรัฐเปนตรรกะหลักของ บำบัดรักษาดังนั้นโครงการ CBR จึงให โครงการ CBR ประกอบดวยเจ็ดตรรกะยอย ความสำคัญกบั ผปู วยตดิ เตยี งจากการสรางของ ไดแก บรรทัดฐานของโครงการสงเสริมสุขภาพ ความเชื่อและบรรทัดฐานของโครงการสงเสริม เชิงรุกของคนพิการ ตรรกะกระจายอำนาจ สุขภาพของคนพิการเชิงรุกที่อีกดานหนึ่งถูก ตรรกะการแบงอำนาจหนาที่ ตรรกะตำรวจ พิจารณาวาเปนการดำเนินการเพื่อจัดการกับ ตรรกะการใชอำนาจในการกำหนดความจริง ป  ญ ห า ข อ ง ก า ร ก ร ะ จ า ย ง บ ป ร ะ ม า ณ เ พ่ื อ ตรรกะการดำเนินนโยบายแบบเหมารวม และ ชวยเหลือคนพิการจากรัฐที่มักไปไมถึงชุมชน บ ร ร ท ั ด ฐ า น ก า ร ด ำ เ น ิ น โ ค ร ง ก า ร โ ด ย ใ ช Lukia Namaganda Hamid MPH (2017) งบประมาณของรัฐ อธิบายลักษณะของคนพิการที่ถูกกำหนดจาก ผลของการวิจัยที่พบวาตรรกะดาน รัฐมักใชกฎเกณฑขอจำกัดของการเขาสูสังคม รัฐมีอิทธิพลตอกฎระเบียบและแนวทางการ ทำใหคนพิการที่เขาขายคือคนพกิ ารที่มีปญหา ดำเนินนโยบายของรัฐสูชุมชนสอดคลองกับ ทางการเคล่ือนไหวซึง่ หมายรวมถงึ คนพิการท่ีมี ง า น ว ิ จ ั ย ข อ ง McMullin แ ล ะ Skelcher ลักษณะรวมของผูปวยติดเตียง โครงการ CBR (2018) ที่ระบุวาองคการไมแสวงหากำไร จงึ ถกู สรา งกรอบตามความตองการพนื้ ฐานของ (non-governmental organization; NGO) คนพิการเหลานีใ้ นความหมายดานสุขภาพทีร่ ัฐ ไดรับอิทธิพลจากตรรกะรัฐตั้งแตการอนุญาต สรางตรรกะโครงการสงเสริมสุขภาพเพื่อคน ใหจัดตั้งและขับเคลื่อนแนวทางการดำเนิน พิการเชิงรุกในโครงการ CBR อยางไรก็ตาม นโยบายของตนผานสมาคมซึ่งเปนองคการท่ี โครงการ CBR ในประเทศกำลังพัฒนารวมทั้ง อ ย ู  ใ น ส ั ง ค ม จ ึ ง พ บ ว  า ถ ึ ง แ ม  ว  า อ ง ค  ก า ร มี ประเทศไทยก็ยังไมสามารถตอบสนองความ เปาประสงคเพื่อใหเปนองคการไมแสวงหา ตองการการดูแลในรปู แบบพิเศษหรือการฟนฟู กำไรแตก็ตองอยูภายใตการควบคุมและการ แบบผูเชี่ยวชาญไดตามรูปแบบของกลุม กำหนดโครงสรา งขององคก รโดยรฐั ประเทศท่ีมรี ายไดส ูงกวา บรรทัดฐานของการสงเสริมสุขภาพ จากรัฐกำหนดแนวคิดในการใหคำนิยามคน เพื่อใหการสงเสริมสิทธิคนพิการ พิการภายใตแนวคิดทางการแพทยใน เกิดขึ้นจริงภาครัฐจึงจำเปนตองใชตรรกะ หนา 56 วารสารวิทยาลัยราชสุดา ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1

ตำรวจซึ่งหมายถึงการตรวจสอบและการ ร ู ป แ บ บ ข อ ง อ ง ค  ก า ร เ ก ิ ด จ า ก ก า ร ด ำ เ นิ น ลงโทษที่เขมงวด McMullin และ Skelcher นโยบายแบบเหมารวมสงผลตอความเชื่อและ (2018) อธิบายวาความเขมงวดจากตรรกะรัฐ การปฏิบัติของหนวยงานราชการผานการใช เปนไปเพ่ือการควบคุมพฤติกรรมของผูมีสวน อำนาจของรัฐเปนศูนยกลางหรือการกำหนด เกี่ยวของซึ่งเปรียบเสมือนกฎเกณฑของการ มาตรฐานและผลของการปฏิบัติใหเปนไป เลนเกม ดวยความหลากหลายของผูมีสวน ตามท่ีรัฐคาดหวัง เกี่ยวของกับโครงการที่ตองการแนวทางการ ปฏิบัติทั้งในระดับชุมชนและระดับภาครัฐให ตรรกะดา นผเู ชี่ยวชาญ ดำเนินกิจกรรมอยางสอดคลองกัน อยางไรก็ โครงการ CBR ของอำเภอปากเกร็ด ตามงานวิจัยนี้พบวาภาครัฐใชต รรกะตำรวจมงุ กำหนดกรอบการดำเนินโครงการภายใต ตรวจสอบและการลงโทษผูไมดำเนินการตาม ตรรกะดา นผูเ ชี่ยวชาญซึ่งประกอบดวยบรรทัด กฎหมายมากกวาการควบคุมใหมีการดำเนิน ฐานความจริงตองมีหลักฐานเชิงประจักษ กิจกรรมสอดคลอ งกบั เปา ประสงคต ามงานวิจัย ความจริงตองไดรับการรับรองโดยความรู ของ McMullin และ Skelcher อธิบายการใช ผูเชี่ยวชาญเปนผูครอบครองความรู วินิจฉัย อำนาจของรัฐกับนโยบายสาธารณะดาน ความจริงและถายทอดความรูใ หผูไมรู และคน สุขภาพของประชากรวารัฐมักใชสองตรรกะ มีความรูจึงเปนผูเชี่ยวชาญที่สามารถปฏิบัติได อำนาจในการกำหนดไดแก อำนาจสาธารณะ ถูกตอ ง ผลการวิจัยนส้ี อดคลองกับงานวิจยั ของ และอำนาจจากความเชี่ยวชาญดานสุขภาพ Scott (1995) ระบุวาองคการเกี่ยวกบั สุขภาพ (McMullin & Skelcher, 2018) อำนาจนี้เขา ถูกกำหนดจากสามตรรกะหลักไดแกตรรกะ มากำหนดให CBR เปนงานดานสุขภาพเพ่ือ ดานผูเชี่ยวชาญ ตรรกะดานรัฐ และตรรกะ เปาประสงคของตรรกะตลาดและตรรกะ ดานตลาด ซึ่งโครงการ CBR ปรากฎบรรทัด ผูเชี่ยวชาญจึงพบวาแมนภาครัฐของประเทศ ฐานของการปฏิบัติจากตรรกะดานรัฐวาดวย ไทยสงเสริมโครงการ CBR ภายใตหลักการของ โครงการสงเสริมสุขภาพเชิงรุกทำใหปรากฎ การสงเสริมดานสุขภาพแตการดำเนินงานยัง ตรรกะผเู ช่ยี วชาญ อยูภายใตก ารใชอ ำนาจรฐั อยางเขมงวด ดังน้ัน บรรทัดฐานความจริงตองมีหลักฐาน ตรรกะรัฐจึงมีอิทธิพลตอ การมีอยูของโครงการ เชิงประจกั ษเปนกรอบในการตดั สินใจเพื่อระบุ CBR ในประเทศไทย ความพิการจากเจาหนาที่ผูมีความเชี่ยวชาญ ดานงานสาธารณสุขโดยใชระเบียบวิธีทาง นอกจากการใชอำนาจรัฐในการ การแพทยเพื่อวินิจฉัยความพิการ สราง กำหนดโครงการ CBR แลวในทางปฏิบัติ หลักฐานเพื่อยืนยันความพิการเพื่อออก ภาครัฐใชบรรทัดฐานการดำเนินนโยบายแบบ ใบรับรองใหกับหนวยงานอื่นที่มีอำนาจในการ เหมารวมซึ่งเกิดจากการดำเนินนโยบายโดย ระบุความพิการไดแก อปท. และ สนง.พม. ภาครัฐเปนศูนยก ลาง ภาครัฐมองคนพิการและ การปฏิบัติเหลานี้จัดอยูในมาตรฐานของงาน ดำเนนิ นโยบายตามแนวทางของกลุมผูมีปญหา พยาบาล งานวิจัยของ Van Den Broek, ทางสังคม ดังนั้นการดำเนนิ โครงการ CBR จึง Boselie, แ ล ะ Paauwe (2014) พ บ ว า มองคนพิการไมตางจากผูดอยโอกาสในสังคม พยาบาลมักใชคานิยมมาตรฐานความถูกตอง ท่ัวไป Meyer และ Rowan (1977) อธิบายวา วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 57

ของการพยาบาลเพื่อกำหนดแผนการ สรางพลัง ตรรกะชุมชนเกิดจากการพยายาม ปฏิบัติการโดยใหเหตุผลวางานดานการ เชื่อมโยงโครงการของรัฐสูชุมชนเพื่อให พยาบาลไมมีอะไรรายแรงกวาการที่เจาหนาท่ี ผลประโยชนระหวางปจเจกสอดคลองกับ พยาบาลไมสามารถดำเนินงานใหถูกตองได ผลประโยชนของกลุมคนในชุมชนเดียวกัน การดำเนินงานใหถูกตองจึงตองอาศัยการ (Zhou, & Ai, 2010) ประเมิน การวินิจฉัยจากหลักฐานเชิงประจักษ ซึ่งพบวาบรรทัดฐานนี้มีอิทธิพลตอการ ตรรกะของสังคมเกดิ จากแนวคิดของ ปฏิบัติการของผูปฏิบัติจากหนวยงาน CBR ตอ งการตอ สูกับทศั นคตดิ า นลบจากคนใน สาธารณสขุ ในโครงการ CBR ชุมชนซ่ึงทำใหเกดิ พฤติกรรมการไมเ คารพสทิ ธิ ของคนพิการ เชน การใชคำเรียกคนพิการไม บรรทัดฐานจากตรรกะผูเชี่ยวชาญ เหมาะสม การแสดงทาทีรังเกียจคนพิการ การ ต  อ ม า ค ื อ บ ร ร ท ั ด ฐ า น ผ ู  เ ช ี ่ ย ว ช า ญ เ ป  น ผู ละเมิดสิทธิขั้นพื้นฐานของคนพิการ ตรรกะ ครอบครองความรู วินิจฉัยความจริงและ ของสังคมเกี่ยวกับคนพิการเปน การตอสูขดั ขนื ถา ยทอดความรใู หผ ูไ มรู โครงการ CBR มุงเนน การกระทำอันไมเหมาะสมของชุมชนตอคน ในการใหความรูงานฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พิการ ทวี เชื้อสุวรรณทวี อธิบายวาโครงการ มาตั้งแตสมยั เริ่มตนของโครงการ CBR ตรรกะ CBR เปนกระบวนการสรางความยุติธรรมทาง ผูเชี่ยวชาญมองวาความรูส ามารถเปลี่ยนแปลง สังคมเพราะบริบทของสังคมสวนใหญใน ทัศนคติและเปลี่ยนสถานภาพของคนพิการ เมืองไทยยังใหโอกาสและใหความสำคัญกับ จากการเปน “ภาระ” สูการเปน “พลัง” ผูที่ เรื่องนี้นอยมาก ประกอบกับกระแสทุนนิยม สามารถผลักดันใหเกิดขึ้นจริงไดจึงตองมาจาก บรโิ ภคนิยมไดแทรกซมึ เขาไปทกุ สว นของสังคม ผูม ีความรู ผมู ีความรูมากอ นหนา จึงมอี ำนาจใน และชุมชน คนพิการสวนใหญยังเปนคนตก การวนิ ิจฉัยและถายทอดความรูใหก ับผูไมร ู ขอบและถูกกดขี่ โครงการ CBR จึงตองสราง บรรทัดฐานของการชวยเหลือซึ่งกันและกนั ใน บรรทัดฐานสุดทายของตรรกะ ชุมชนเพื่อชวยสงเสริมการดำเนินกิจกรรม ผูเชี่ยวชาญคือคนมีความรูจึงเปนผูเชี่ยวชาญท่ี อยางเหมาะสมและมีประสิทธิภาพ สามารถปฏิบัติไดถูกตอง บรรทัดฐานสราง (Cheausuwantavee, 2005) ความเชื่อมั่นของการปฏิบัติงานที่กระจายสู ความคาดหวังของครอบครัวคนพิการมองวา บรรทัดฐานที่สำคัญอีกประการหน่ึง การทำงานดานการฟนฟูสมรรถภาพตองมา ของตรรกะดานชุมชนคือความไววางใจซึ่งกัน จากเจาหนา ที่ผเู ช่ยี วชาญเทานั้น และกัน ในการตัดสินใจเลือกแกนนำในการ ดำเนินโครงการ CBR และเพื่อเปนการสราง ตรรกะดานชุมชน ความไววางใจในการดำเนินงานจากคนใน ตรรกะดานชุมชนเปนหนึ่งในตรรกะ ชุมชน ความไววางใจในชุมชนเปน บรรทัดฐาน หลกั ท่ีปรากฎในโครงการ CBR ของอำเภอปาก ที่สำคัญในการทำใหโครงการ CBR เขาถึง เกร็ด ประกอบดวยสีต่ รรกะยอยไดแก ตรรกะ ครอบครัวและคนพิการ (Thornton et al., ของสังคมที่มีตอคนพิการ บรรทัดฐานการ 2012) อ ธ ิ บ า ย ว าตรร กะ ดานชุม ชนให ชวยเหลือซึ่งกันและกัน ความไววางใจซึ่งกัน ความสำคัญกับความไววางใจกันซึ่งสงผล และกัน และการเชื่อมโยงกับภายนอกเพ่ือ โดยตรงตอความชอบธรรม (legitimacy) ตอ หนา 58 วารสารวทิ ยาลัยราชสุดา ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1

การดำรงอยขู องตรรกะดา นชุมชนเพอ่ื ประสาน McMullin และ Skelcher (2018) อธิบายวา ความรวมมือใหคนในชุมชนเกิดคานิยม เปนรูปแบบของความพยายามในการลด เดียวกันภายในอาณาบริเวณของภูมิศาสตร อำนาจรฐั ดังผลการวจิ ัยในสงั คมฝร่ังเศสที่มอง เดียวกันเชนเดียวกับการรวมพลังจากภายใน ตรรกะชุมชนโดยเชื่อมโยงกับลัทธิคอมมวิ นิสต ชุมชน ความเช่ือและความหลากหลายในชมุ ชนท่มี ีอยู ทำใหชุมชนแตละชุมชนพยายามแยกตัวออก นอกจากการประสานพลังกันภายใน จากกัน ซึ่งนี่อาจเปนเหตุผลหนึ่งที่โครงการ ชุมชนแลวโครงการ CBR ยังปรากฎบรรทัด CBR พยายามรักษาการดำเนินกิจกรรมภายใต ฐานของการเชื่อมโยงกับภายนอกเพื่อสราง อำนาจของรัฐไวเพือ่ กำหนดเรื่องราวของ CBR พลังเพราะคนพิการอยูในสถานะของผูไร ใหเ ปน ไปตามแนวทางทภ่ี าครฐั ตอ งการ อำนาจ Samakeetham (2010) อธิบายวาคน พกิ ารจัดอยูในกลุมของผูไรอ ำนาจทางสังคมซ่ึง ตรรกะดา นศาสนา ตอ งการการเสริมพลงั จากชุมชนหรือครอบครัว บรรทัดฐานของการแสวงบุญปรากฎ โครงการ CBR ปรากฏรปู แบบของการสถาปนา ท้ังในมิติของความเชือ่ เกีย่ วกบั ความพิการของ อำนาจใหกบั คนพกิ ารจากโครงการท่ีสนับสนุน คนพิการและมิติของการใหความชวยเหลือคน โดยภาครัฐแตอำนาจในการตอรองกับสังคม พิการ มิติของคนพิการใชความเชื่อของพุทธ ภายนอกนอย จึงจำเปนตองสรางเครือขาย ศาสนาเปนเหตุผลของความพิการของตน (network) กับภายนอก งานวิจัยนี้พบวา ความเชื่อทางศาสนาทำใหคนพิการเขาใจและ โครงการ CBR มีการสรางเครอื ขายกับศูนย IL ยอมรับในความพิการ รวมทั้งกำหนดแนวทาง เขามาเสริมอำนาจดา นความรแู ละพลงั จากการ ปฏิบตั เิ กยี่ วกับเร่ืองความพิการของตนใหอยูใน รวมตัวเพื่อเรียกรองกระตุนใหเกิดการ รูปของการบำเพ็ญบุญ เปลี่ยนแปลงในสังคม Granovetter (1985) Bridwell-Mitchell แ ล ะ Sherer อธิบายวาการสรางเครือขายเปนรูปแบบของ (2017) อธิบายวาตรรกะศาสนาเปนเหตุผล การกำหนดเรื่องราวดวยวัฒนธรรมรวมและ ของการกระทำที่เกี่ยวของกับอุดมการณ โครงสรางสังคมซึ่งหมายรวมถึงเครือขายของ จริยธรรม ศีลธรรมของมนุษย การแสวงบุญ ความสัมพันธทางสังคมในรูปแบบเดียวกันกับ และการบำเพ็ญบุญ บรรทัดฐานนี้เปนเหตุผล โครงสรางของอำนาจ สถานะของอำนาจและ ใหคนในชุมชนเขามาเปนอาสาสมัครใน การครอบงำ เพื่อใหองคการมีอำนาจตอรอง โ ค ร ง ก า ร CBR ข อ ง อ ำ เ ภ อ ป า ก เ ก ร็ ด และเพิ่มขดี ความสามารถทางการแขง ขนั Friedland, Roger, แ ล ะ Alford (1991) กลาวถึงสถาบันศาสนาวากำหนดความหมาย พลังอีกดานหนึ่งไดจากการเชื่อมโยง ของพฤติกรรมของปจเจก องคการและสังคม กับหนวยงานรัฐโดยใชโครงการ CBR เปน นอกจากการกำหนดพฤติกรรมแลวยังเปน จุดเชื่อมเครือขายระหวางหนวยงานรัฐและ สื่อกลางและสรางการเปลี่ยนแปลงโดยแตละ องคการอิสระ ไดแก ศูนยดำรงชีวิตอิสระ ชุดของตรรกะเช ิงสถาบันประสานกับ จังหวัดนนทบรุ ี สนง.พม. นนทบรุ ี รพ.สต. และ วัฒนธรรมซึ่งเปนการสรางโอกาสใหเกิดการ อปท. เสริมใหโครงการ CBR มีพลังในการ เปลี่ยนแปลงในตัวบุคคล องคการและสังคม ดำเนินกิจกรรมมากยิ่งขึ้น อยางไรก็ตามการ เชื่อมโยงพลังกับภายนอกจากงานวิจัยของ วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 59

ดวยซึ่งความเชื่อทางศาสนาแมไมไดถูก ประกอบการทั้งภาครัฐหรือภาคเอกชนได พิจารณาใหเปนสวนหนึ่งของระบบทุนนิยมแต โครงการ CBR แตในพื้นท่ีกลับปรากฎรูปแบบ กลับมีสวนเกี่ยวขอ งกันอยางมากในระบบการ การดำเนินกิจกรรมที่มุงเนนการสงเสริมและ ผลิตของระบบทนุ พัฒนาอาชีพใหกับคนพิการเพื่อทำงานอยูกับ บานมากกวาการสงเสริมใหคนพิการเขาสู บรรทัดฐานการแสวงบุญที่พบใน บริษัทเอกชนหรือองคการของรัฐ เหตุผลท่ี โครงการ CBR สรางคานิยมและความเช่ือ โครงการ CBR มิไดมุงเนนใหคนพิการเขาสู ร  ว ม ก ั น ใ น ต ั ว ข อ ง อ า ส า ส ม ั ค ร อ ั น น ำ ไ ป สู ตลาดแรงงานมากกวาการใหคนพิการประกอบ หลักการระเบียบเชิงสถาบันซึ่งอิทธิพลจาก อาชพี อยูกับบานเพราะองคการภาครัฐมักไมมี ความเชื่อและบรรทัดฐานทางสังคมสงผลตอ ประกาศรับสมัครงานในตำแหนงที่เปด โอกาส การดำเนินโครงการ อาสาสมัครในโครงการ ใหคนพิการสามารถสมัครงานได ในขณะท่ี CBR ใชบรรทัดฐานของการแสวงบุญสรางแนว ภาคเอกชนใหเหตผุ ลวาคนพิการเปนกลุมคนที่ ทางการปฏิบัติดังปรากฎจากผลการวิเคราะห ไมเหมาะสมกับลักษณะงานในบริษัทของตน ของงานวจิ ัยน้ี ไดแก การเขารวมโครงการเพอื่ ประกอบกับสถานที่ตั้งของสถานประกอบการ ผลบุญ การขอรับบริจาคเพื่อผลบุญ การทำ อ ย ู  ห า ง ไ กลจ า กร ะบ บก าร คม นาคมที่ หนา ทีใ่ นฐานะสะพานบญุ ใหกับผูส นใจใหค วาม เอื้ออำนวยความสะดวกใหคนพิการสามารถ ชวยเหลือคนพิการ เขาถึงได การใหความชวยเหลือซึ่งภาคธุรกิจ เอกชนในพน้ื ทส่ี ามารถกระทำไดจึงปรากฏตาม อยางไรก็ตามในบางสังคมตรรกะ รูปแบบของการสรางภาพลักษณของบริษัท ศาสนากลับไมสงผลตอองคการทางสังคมดังท่ี ดว ยความรับผดิ ชอบตอสังคม McMullin และ Skelcher (2018) อยางใน สังคมฝรั่งเศสที่แสดงใหเห็นวาตรรกะดาน การสรางภาพลักษณของบริษัทดวย ศาสนาไมสามารถมีอิทธิพลตอผูปฏิบัติได ความรับผิดชอบตอสังคมเกิดจากรูปแบบของ เพราะพลเมืองทุกคนไมคำนึงถึงศาสนาหรือ การแขงขันทางธุรกิจ Fligstien (1990) อธิบาย เชื้อชาติจึงไมมีชองวางใดเพื่อกอใหเกดิ ความ วาองคการขนาดใหญมักใชสามรูปแบบของ การกระทำแตกตางกันซึ่งเกิดจากความ ตรรกะเชิงสถาบันเพื่อสงเสริมความสามารถ แตกตา งภายในตวั บคุ คล ทางการแขงขันซึ่งประกอบดวยสามแนวทาง แนวทางจากตรรกะดานอตุ สาหกรรม แนวทาง ตรรกะดานตลาด จากตรรกะดานตลาด และแนวทางของตรรกะ ผลการวิจัยพบตรรกะดานตลาดมี ทางดานการเงิน จึงทำใหมุมมองของบริษัท อิทธิพลตอกรอบการดำเนินโครงการสอง มองการดำเนินโครงการ CBR เปนโครงการ ตรรกะยอย ไดแก บรรทัดฐานของการ ของรูปแบบการตลาดที่เรียกวาความ พึ่งตนเองทางเศรษฐกิจและการสราง รับผิดชอบตอ สังคมและสิ่งแวดลอ มขององคกร ภาพลักษณของบริษัทดวยความรับผิดชอบตอ ซึ่งเปนหนึ่งของ กลยุทธทางการตลาดของ สังคม บรรทัดฐานการพึ่งตนเองทางเศรษฐกิจ บริษัท เกิดขึ้นบนเปาประสงคเพื่อการพัฒนาใหคน พิการสามารถฟนฟูสมรรถภาพจนสามารถ บรรทดั ฐานของการแขงขันทางธุรกิจ ประกอบอาชีพหรือมีงานทำในสถาน สรางคนพิการใหเปนเพียงสัญลักษณของผู หนา 60 วารสารวทิ ยาลัยราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ที่ 1

ยากไรที่บริษัทใหความชวยเหลือเพื่อสราง คุณภาพชีวิตที่ดีประกอบดวยสองมิติหลักคือ ภาพลักษณของบริษัท บรรทัดฐานนี้สงผล มิติของรายไดและมิติของสุขภาพ คนพิการใน ตอเนื่องใหการจางงานคนพิการไมสามารถ พื้นที่สวนใหญอาศัยอยูอยางโดดเดี่ยวเพราะ เกิดขึ้นจริงและคนพิการยังเปน กลุมของบุคคล การดำเนินชีวิตทำใหครอบครัวจำเปนตอง ที่บริษัทมองวาเปนตนทุนมากกวาปจจัยการ ปลอยใหคนพิการอยูที่บานตามลำพังเพราะ ผลติ ที่สามารถสงเสริมดานผลกำไรของบริษัท ตนเองตองออกไปทำงานนอกบาน โครงการ ได CBR จึงมุงในสรางใหผูชวยคนพิการ (PA) ทำ หนา ท่ีแทนครอบครวั ตรรกะดา นครอบครวั ตรรกะดานครอบครัวที่มีอิทธิพลใน ตามมุมมองทฤษฎีตรรกะเชงิ สถาบนั โครงการ CBR ประกอบดวยหาตรรกะยอย จาก Friedland (1991) ระบุวาครอบครัวมี ไดแก บรรทัดฐานของการชว ยเหลือซ่ึงกันและ บรรทัดฐานการสรางชื่อเสียงใหกับครอบครัว กันของสมาชิกในครอบครัว ความเขาใจ ซึ่งบริบทของคนพิการไมสามารถตอบสนอง ระหวางกันในสมาชิกในครอบครัว บรรทัดฐาน บรรทัดฐานของการสรางชื่อเสียงใหกับคอบ การปกปดความพิการเปนความลับ ความ ครวั ได โครงการ CBR จึงตองสรางบรรทัดฐาน รับผิดชอบทางเศรษฐกิจในฐานะสมาชิกใน ความเขาใจซึ่งกันและกันเพื่อทำใหครอบครัว ครอบครัว และความหวงใยสมาชิกใน ไมปกปดคนพิการเปนความลับ Thornton ครอบครัว และ Ocasio (1999) อธิบายวาตรรกะดาน มุมมองของทฤษฎีตรรกะเชิงสถาบัน ครอบครัวมีอิทธิพลเปลี่ยนแปลงการตัดสินใจ Thornton et al., (2012) เ ป ร ี ย บ ส ถ า บัน เปลี่ยนแปลงการดำเนินกิจกรรมขององคการ ครอบครัวเปนดังบริษัทซึ่งแสดงความ โครงการ CBR ดำเนินกิจกรรมรองรับบรรทัด จงรักภักดีอยางปราศจากเงื่อนไข ปกครองโดย ฐานการปกปดความพิการเปนความลับซึ่งมี ระบอบบดิ รธปิ ไตย การกระทำเพ่อื ชื่อเสียงของ อิทธิพลตอการเขารวมหรือไมเขารวมของคน ครอบครัว การกระทำอยูใตบรรทัดฐานของ พิการในโครงการ CBR ดวยการดำเนิน สมาชิกในครอบครัว การเสริมสรางเกียรติยศ โครงการที่ตองการการมีสวนรวม บรรทัดฐาน ตอครอบครัว กลไกควบคุมที่ไมเปนทางการ ของความเขาใจกันและกันในสมาชิกของ จากความเปนสมาชิกในครอบครัวและสถาบัน ครอบครัวจึงสรางความมน่ั ใจในการทำงานของ ครอบครวั ในระบบทนุ นยิ ม ผูปฏิบัติการในโครงการวาครอบครัวและคน บรรทัดฐานของการชวยเหลือซึ่งกัน พิการไดร ับประโยชนจากการเขารว มโครงการ และกนั ของสมาชกิ ในครอบครัวเปน การกระทำ ในฐานะของสมาชิกในครอบครัวตามแนวคิด บรรทดั ฐานตอ มาคือความรับผิดชอบ ของคุณภาพชวี ติ ที่ดขี องครอบครัว ตัวช้ีวัดของ ทางเศรษฐกิจในฐานะสมาชิกในครอบครัวซ่ึง คุณภาพชีวิตที่ดีเปนเปาประสงคของโครงการ เชื่อมโยงกับความเชื่อของครอบครัวภายใต CBR การชวยเหลอื ซึ่งกันและกันในครอบครัว ระบบทุนนิยมที่สมาชิกของครอบครัวถูก สรางความรับผิดชอบในตัวคนพิการใหแก คาดหวังใหมีสวนรับผิดชอบดานเศรษฐกิจของ สมาชกิ ในครอบครัวคนอ่นื เปาหมายของการมี ครอบครัว แนวคิดของโครงการ CBR สะทอน แนวคิดของฟนฟูโดยผสมผสานระหวางการ ฟนฟูทางการแพทยและทางสังคมเพื่อใหคน วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบับท่ี 1 หนา 61

พิการสามารถรับผิดชอบตอการดำเนินชีวิต ความสอดคลองกันหมายถึงการ ของตนเองและครอบครัวมากกวาการพึ่งพิง คลอยตามกันของตรรกะเชิงสถาบันภายใน บุคคลอน่ื โครงการ CBR กอใหเกิดการประสานแนวคิด คานิยม บรรทัดฐาน ในโครงการ CBR สราง บรรทัดฐานสุดทายภายใตตรรกะ กรอบการปฏิบตั ิใหเกิดรูปแบบการดำเนินงาน ครอบครัวคือบรรทัดฐานของความหวงใย ที่ผสมผสานระหวางกัน ทำงานรวมกันได สมาชกิ ในครอบครวั ความหวงใยสะทอนความ ประสานแนวคิดคานิยมระหวางกันเพื่อใหมี คาดหวงั และความรบั ผิดชอบท่มี มี ากกวาความ อำนาจในการกำหนดโครงการ CBR รับผิดชอบโดยทั่วไป บรรทัดฐานของความ หว งใยในสมาชกิ ของครอบครัวมักมอี ิทธพิ ลตอ งานวิจัยนี้พบตรรกะยอยที่มีความ การดำเนินโครงการที่เกี่ยวของกับคนพิการ สอดคลองในเการะดับของตรรกะยอย เพราะครอบครัวมักหวงใยคนพิการเปนพิเศษ กอ ใหเ กิดการผสานระหวา งความเช่ือ ความคิด ประกอบกับหากเกิดปญหาขึ้นกับคนพิการ ความหมาย และบรรทัดฐาน ไดแก ความ ครอบครัวตองไดรับผลกระทบ เรื่องราวความ สอดคลองระหวางตรรกะโครงการสงเสริม หวงใยคนพิการมากเกินไปของโครงการ CBR สุขภาพเชิงรุกกับความจริงตองมีหลักฐานเชิง สอดคลองกับเรื่องราวการเขาสูตลาดแรงงาน ประจักษของตรรกะดานผูเชี่ยวชาญและ ของคนพิการในทิศทางเดียวกับงานวิจัยของ บรรทัดฐานความจริงตองไดรับการรับรองจาก Bualar แ ล ะ Ahmad (2009) อ ธ ิ บ า ย ว า ผูเชี่ยวชาญ ตรรกะกระจายอำนาจกับบรรทัด ครอบครัวมีความหวงใยคนพิการจึงแสดง ฐานความจริงตองมีหลักฐานเชิงประจักษ พฤติกรรมของการปกปองคนพิการ พฤติกรรม ตรรกะการแบงอำนาจหนาที่และบรรทัดฐาน นีก้ ลายเปนอปุ สรรคที่สำคัญตอการมีสวนรวม การชวยเหลือกันและกัน การดำเนินนโยบาย ของคนพิการกับกิจกรรมทางสังคมอยางเชน แบบเหมารวมกับการพึ่งพาตนเองทาง คนท่ัวไป เศรษฐกิจ ตรรกะของสังคมที่มีตอคนพิการกับ บรรทัดฐานการสรางภาพลักษของบริษัทดวย การวิเคราะหผลการวิจยั แสดงใหเหน็ ความรับผิดชอบตอสังคม บรรทัดฐานการการ วาตรรกะเชิงสถาบันมีรูปแบบของ ชวยเหลือกันและกันในชุมชนกับบรรทัดฐาน ความสัมพันธสามรูปแบบคือ ความสอดคลอง การชวยเหลือกันและกันในสมาชิกของ กันระหวางตรรกะเชิงสถาบัน ความขัดแยงกัน ครอบครวั ความไวว างใจกันและกันของตรรกะ ระหวางตรรกะเชิงสถาบัน และการแขงขนั กัน ชุมชนกบั ความเขา ใจกันและกันระหวา งสมาชิก ระหวางตรรกะเชิงสถาบัน ความสัมพันธ ในครอบครัว การพึ่งพาตนเองทางเศรษฐกิจ ภายในตรรกะเชิงสถาบันของโครงการ CBR มี ของตรรกะตลาดกับความรับผิดชอบทาง อิทธิพลตอการเปลี่ยนแปลงองคการทั้งในเชิง เศรษฐกิจในฐานะสมาชกิ ของครอบครัว Glynn รูปราง และในเชิงของการพัฒนา ผูวิจัยสรุป (2013) อธิบายวาการผสานระหวางตรรกะเชิง และอภปิ รายดงั ตอไปนี้ สถาบันกอใหเกิดการสรางความหมายและ ความสัมพันธระหวางตรรกะเชิงสถาบันใน สัญลักษณใหใหมีความโดดเดนในองคการ โครงการ CBR งานวิจัยนี้พบวาการผสานระหวางตรรกะเชิง ความสอดคลอ งระหวางตรรกะเชงิ สถาบัน หนา 62 วารสารวทิ ยาลัยราชสุดา ปท ่ี 17 ฉบับท่ี 1

สถาบันสงผลตอการใหความหมายและ ควรมาจากบุคลากรทางการแพทยผูเช่ียวชาญ สญั ลักษณข องการปฏิบตั ิดงั นี้ เทานั้นจึงจะสามารถปฏิบัติการตามแนวทาง เหลา นัน้ ไดอยา งถกู ตอง 1) การผสานระหวางตรรกะโครงการ สงเสริมสุขภาพของตรรกะดานรัฐกบั ความจรงิ 3) การผสานระหวางตรรกะกระจาย ตองมีหลักฐานเชิงประจักษของตรรกะดาน อำนาจของตรรกะดานรัฐกับบรรทัดฐานการ ผเู ชยี่ วชาญทำใหแนวคดิ ทางการแพทยโ ดดเดน กำหนดความจริงตองมีหลักฐานเชิงประจักษ ในงาน CBR จากภาครัฐโดยไมจำกัดอยูเฉพาะ ของตรรกะดานผูเชี่ยวชาญสรางแนวทางใน บ ุ ค ล า ก ร ท า ง ก า ร แ พ ท ย  แ ต  ไ ด  ก ร ะ จ า ย สู การกำหนดนิยามของคนพิการอยางเปน บคุ ลากรของรัฐใน สนง.พม. ใชเกณฑหลักฐาน ทางการใหมให อปท. มีอำนาจมากกวา เชงิ ประจักษเพือ่ คดั กรองคนพิการที่ไมสามารถ บุคลากรทางการแพทย อยางไรก็ตามบรรทัด แสดงหลกั ฐานเชงิ ประจกั ษเ กี่ยวกับความพิการ ฐานความจริงตองมีหลักฐานเชิงประจักษ ออกไป พฤติกรรมเชนน้ีสรางมุมมองคนพิการ กระจายอยูในความเชื่อของ อปท. ดังนั้นการ บนความบกพรองทางรางกาย (impairment) ระบุความพิการจึงตองประกอบดวยหลักฐาน อยางเครงครัด กลาวไดวาการที่แนวคิด ทางการแพทยเ พ่อื ประกอบการพจิ ารณาดวย ทางการแพทยยังคงมีอิทธิพลตอเรื่องราวของ คนพิการมิไดเ กิดจากอำนาจจากความเชื่อทาง 4) การผสานระหวา งบรรทัดฐานการ การแพทยเ ทา น้นั แตสะทอ นการใชอ ำนาจรัฐใน แบงอำนาจหนาที่ของตรรกะดานรฐั กับบรรทัด การกำหนดเรื่องราวของคนพิการใหอยูใต ฐานการชวยเหลอื ซึ่งกนั และกันของตรรกะดา น อ ำ น า จ ข อ ง แ น ว ค ิ ด ท า ง ก า ร แ พ ท ย ช ุ ม ช น ส ะ ท  อ น ส ั ญ ล ั ก ษ ณ  ข อ ง ก า ร ด ำ เ นิ น ความสัมพันธนี้สรางความหมายของคนพกิ าร กิจกรรมภายใตการสรางความรวมมือของ ใหเปน “ผูปวย” และเปนสัญลักษณของ ช ุ ม ช น ท ำ ใ ห  เ ก ิ ด ล ั ก ษ ณ ะ ข อ ง ก า ร ด ำ เ นิ น ผูดอยโอกาสทางสงั คมที่ตองพึง่ พงิ รฐั โครงการในแนวดิ่ง กลาวคือรัฐเปน ผใู ชอำนาจ ในการควบคุมสูโครงการในชุมชนโดยใหผู 2) การผสานระหวางตรรกะโครงการ ปฏิบัติในโครงการ CBR ทำหนาที่เปนตัว สงเสริมสุขภาพของตรรกะดานรัฐกับบรรทัด ประสาน (moderator) ระหวางรัฐและชุมชน ฐานความจริงตองไดรับการรับรองโดย จนเจาหนาทีเ่ หลานี้กลายเปนผูที่มีความสำคญั ผูเชี่ยวชาญของตรรกะดานผูเชี่ยวชาญสราง ในงานพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนพิการใน สัญ ลักษณใหบุ คลากรทางการแพทย ชุมชนของรัฐดังที่มีการกลาววาโครงการ CBR ผูเชี่ยวชาญเปนผูมีความรูที่สามารถดำเนิน จากมุมมองของรัฐใหความสำคัญกับเจาหนาที่ กิจกรรมวาดว ยการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ PA มากกวาคนพิการ ไดถูกตองในการตรวจรางกาย การประเมิน และใหการบำบัดฟนฟู การผสานระหวางสอง 5) การผสานระหวางการดำเนิน บ ร ร ท ั ด ฐ า น ใ ห  อ ำ น า จ อ ย  า ง เ บ ็ ด เ ส ร ็ จ กั บ นโยบายแบบเหมารวมของตรรกะดานรัฐ บุคลากรทางการแพทยผูเชี่ยวชาญทั้งอำนาจ สอดคลองกับการพึ่งพาตนเองทางเศรษฐกิจ จากรัฐและอำนาจจากความรูซึ่งมีอิทธิพลตอ ของตรรกะดา นตลาดสรางสัญลักษณการเหมา ความเชื่อและสรางความคาดหวังใหครอบครวั รวมคนพกิ าร (faceless) ทค่ี นพกิ ารถูกจดั กลุม คนพิการคาดหวังวาผูปฏิบัติในโครงการ CBR ใหกลายเปนผูยากไรซึ่งรัฐใชบรรทัดฐานของ การพึ่งพาตนเองทางเศรษฐกิจเพื่อการสงเสริม วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 63

งานพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการทำใหแนวคิด วา เปนการพง่ึ พิงแตเปนความเขาใจกันระหวาง ดานการสงเสริมอาชีพของคนพิการโดดเดน สมาชิกในครอบครวั และยังสงผลประโยชนตอ ควบคูกับการสงเสริมดานสุขภาพในโครงการ การเขา มามีสวนรวมในโครงการของคนพกิ าร CBR 9) การผสานระหวางการพึ่งพา 6) การผสานระหวางตรรกะของ ตนเองทางเศรษฐกิจของตรรกะดานตลาดกับ สังคมที่มตี อคนพิการของตรรกะดานชุมชนกับ ความรับผิดชอบทางเศรษฐกิจในฐานะสมาชิก การสรางภาพลักษณของบริษัทดวยความ ของครอบครัวสรางสัญลักษณใหคนพิการคือ รับผิดชอบในสังคม เกิดจากการผสานคานิยม “ผูมีสวนรวมทางเศรษฐกจิ ” เพื่อพึ่งพาตนเอง “ความสงสาร” ของคนพิการ คนพิการ และไมใหเปนภาระของบุคคลอื่น นอกจากไม กลายเปนสัญลักษณของผูนาสงสารที่ชุมชน เปนภาระแลวบรรทัดฐานนี้ยังสรางความ ภาคธุรกิจพยายามใชป ระโยชนจากความเชื่อน้ี เชื่อมั่นใหกับสังคมไดวาคนพิการคือบุคคลที่มี สรางแนวทางการปฏิบัติใหเปนไปตาม ศักยภาพท่หี ากไดรับการฟนฟูจะสามารถพง่ึ พา จุดมุงหมายของบริษัท โครงการ CBR จึงมี ตนเองเพอ่ื สนับสนนุ กิจกรรมทางเศรษฐกิจของ ความหมายวา เปนโครงการเพื่อสรางภาพลักษ สังคมไดอ กี ทางหนึ่งดว ย ของบริษัทซึ่งตามแนวคิดทางการตลาดจึงเกิด พฤติกรรมการบริจาคจากภาคเอกชนใน ความขัดแยงกันระหวางตรรกะเชิง โครงการ CBR และถูกใชเพื่อการสื่อสารทาง สถาบนั การตลาดของบริษทั ความขัดแยงคือปฏิสัมพันธของ 7) การผสานระหวา งบรรทัดฐานการ ตรรกะเชิงสถาบันที่มีลักษณะตรงกันขาม ชวยเหลือซึ่งกันและกันของตรรกะดานชุมชน หรือไมลงรอยกันหรือไมสอดคลองกันใน กับการชวยเหลือซึ่งกันและกันของสมาชิกใน ประเด็นของบรรทัดฐาน เปาหมาย ความคิด ครอบครัวสรางคานิยมใหมใหเรื่องของคน ทัศนคติ ความรูสึก คานิยมและความสนใจท่ี พกิ ารไมจำกดั อยแู คเ ปนเร่ืองของคนพิการหรอื แตกตางกันจนกอใหเกิดพฤติกรรมการกดดัน ครอบครัวคนพิการเทานั้นแตเปนเรื่องของ ระหวางกัน การแสดงออกในลักษณะของการ ชุมชนที่ตองรับผิดชอบรวมกันในระยะยาว เปนปฏิปกษตอกัน ผลการวิเคราะหอธิบาย มากกวา การทำงานแบบคร้งั คราว ลกั ษณะความขัดแยง ระหวางตรรกะเชิงสถาบนั ของโครงการ CBR 8) การผสานระหวางความไววางใจ ซึ่งกันและกันของตรรกะชุมชนกับความเขาใจ ความขัดแยงกันระหวางตรรกะเชิง กันและกันระหวางสมาชิกในครอบครัวสราง สถาบันเกิดขึ้นเมื่อองคการมีความตองการใน ความหมายของการใหความชวยเหลือของคน การอยูรอดจากการตอบสนองตอสภาวะ พิการในเชิงบวกกลาวคือการที่คนพิการไดรบั แวดลอมทางการแขงขัน งานวิจัยของ ความชว ยเหลือมิไดเปนการพงึ่ พิงของคนพิการ Nicholls และ Huybrechts (2016) อธิบายวา แตเปนความเขาใจระหวา งสมาชิกในครอบครัว ความขัดแยงเกิดขึ้นเมื่อองคการตองการความ ผูปฏิบัติในโครงการ CBR ไดรับความไววางใจ ยั่งยืนของการดำเนินงาน ความขัดแยงสงผล ใหอยูในสถานะของสมาชิกในครอบครัวการให ตอการกำหนดกฎระเบียบ หลักเกณฑการ ความชว ยเหลือจากผูปฏิบัตเิ หลา นจ้ี งึ ไมถ กู มอง ปฏิบัติ และพฤตกิ รรมของผปู ฏบิ ตั ิเพื่อรักษาไว หนา 64 วารสารวิทยาลยั ราชสุดา ปท ่ี 17 ฉบับที่ 1

ซึ่งการดำเนินกิจกรรมใหสามารถบรรลุ ตำรวจสรางคานิยม “ความไมไวใจ” ขณะท่ี วัตถุประสงค ผลการวิจัยพบวาโครงการ CBR ตรรกะชุมชนใชคานิยม “ความไวใจ” ตอการ มีความขดั แยงกันในส่ีระดับตรรกะยอ ยดงั น้ี ดำเนินงานเพื่อการพัฒนาคุณภาพชีวิตของคน พกิ าร 1) ความขัดแยงระหวางตรรกะการ แบงอำนาจหนาที่ของตรรกะดานรัฐกับบรรทดั ตรรกะตำรวจมอี ำนาจจากกฎหมาย ฐานการชว ยเหลอื ซ่งึ กนั และกันของตรรกะดาน วาดวยระเบียบการใชงบประมาณของรัฐทำให ชมุ ชนเกิดจากความขดั แยง ของคานิยม ตรรกะ มีความเขมงวดและไมสามารถเปลี่ยนแปลงได ดานรัฐมองวางานดานการพัฒนาคุณภาพชีวิต ตรรกะชุมชนจึงพยายามดำเนินกิจกรรมโดย ของคนพิการตอ งเปนงานทีต่ อ งแบง กันทำตาม สอดคลองกับขอกำหนดของกฎหมายดวยการ ความถนดั ของแตล ะหนว ยงานในขณะท่ีตรรกะ แสวงหาชองทางที่ยืดหยุนจากชองวางทาง ดานชุมชนมองวางานดา นการพัฒนาคนพิการ กฎหมายเพื่อใหความชวยเหลือคนพิการอยาง ตองรวมมือกันทั้งภาครัฐและชุมชน ความ ตอเนอื่ งและทันทว งที ขัดแยงจากสองตรรกะสรางสัญลักษณของคน พิการในทิศทางที่แตกตางกัน ภาครัฐดำเนิน 3) ความขัดแยงระหวางบรรทัดฐาน กิจกรรมในโครงการ CBR โดยใหคนพิการเปน การชวยเหลือซึ่งกันและกันของตรรกะดาน สัญลักษณของผูปวยที่มีฐานะยากจนและเปน ชุมชนกับการสรางภาพลักษณของบริษัทดวย ภาระของรัฐจึงมุงเนนดำเนินกิจกรรมภายใต ความรับผิดชอบในสังคมของตรรกะดานตลาด ม ุ ม ม อ ง ด  า น ง า น ส า ธ า ร ณ ส ุ ข แ ล ะ ก า ร จั ด เกิดจากความขัดแยงระหวางบรรทัดฐาน สวัสดิการใหกับคนพิการ ในขณะที่มุมมองของ ผลประโยชนสวนบุคคลของบริษัทและบรรทัด ตรรกะการชวยเหลือกันและกนั ของตรรกะดา น ฐานผลประโยชนของกลุมคนในชุมชนเดยี วกัน ชุมชนมองวาคนพิการมีศักยภาพซึ่งนอกจาก ความขัดแยงของสองตรรกะนี้สรางใหเกิด มิไดเปนภาระของสังคมแลวยังสามารถ รูปแบบของการมีสวนรวมของบริษัทใหเปน ชวยเหลอื สงั คมไดอ ยางเต็มที่อกี ดวย ผูส นบั สนุนมากกวา ผขู ับเคลื่อนโครงการแตเมอื่ บรรทัดฐานจากตรรกะดานชุมชนคาดหวังวา ความไมลงรอยกันระหวางสอง บริษัทตองชวยเหลือคนพิการเรื่องการจางงาน บรรทัดฐานจากตรรกะรัฐและตรรกะชุมชน คนพิการดวย บริษัทจึงมกี ารจางงานคนพิการ สรางแนวทางการปฏิบัติของโครงการ CBR โดยคนพิการไมตองมาทำงานทีบ่ ริษัทและเม่ือ ดวยการกำหนดบทบาทของแตละฝายอยาง บริษัทไมสามารถไดรับประโยชนจากเปาหมาย ชัดเจน กลุม IL คือผูสรางความเชื่อมั่นวาคน เพื่อสงเสรมิ การผลิตจึงอาศยั คนพิการเพื่อสราง พิการมีศักยภาพและกลุมจากภาครัฐคือผูให ภาพลกั ษณของบรษิ ัท การสนับสนุนในดานงบประมาณเพื่อการ ดำเนินโครงการใหสำเร็จลุลวงตาม 4) ความขัดแยงระหวางบรรทัดฐาน วตั ถปุ ระสงค ตำรวจของตรรกะดานรัฐกับการสราง ภาพลักษณของบริษัทดวยความรับผิดชอบใน 2) ความขัดแยงระหวางตรรกะ สังคมของตรรกะดานตลาดซึ่งมีความขัดแยง ตำรวจของตรรกะดานรัฐกับความไววางใจกัน กันในมุมมองของการปฏิบัติที่ตรรกะตำรวจ และกันของตรรกะดานชุมชน คานิยมของท้ัง มองวาตองปฏิบัติตามอยางเครงครัดเชิงของ สองตรรกะนี้มีความขัดแยงกันโดยตรรกะ การบังคับขณะที่การสรางภาพลักษณของ วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบับท่ี 1 หนา 65

บริษัทอยูภายใตความยืดหยุนเพื่อเปาหมาย ก า ร แ ข  ง ข ั น ร ะ ห ว  า ง ต ร ร ก ะ เ ชิ ง ทางธุรกิจ ดังนั้นเพื่อใหการปฏิบัติจากภาค สถาบนั กอใหเกดิ การเปลยี่ นแปลงในเชิงรูปราง ธุรกิจสอดคลองกับการบงั คบั จากตรรกะตำรวจ จากการผสมผสานกับตรรกะชุดเดิมทำให การเขารว มโครงการ CBR จึงเปนการปฏิบัติใน รวมกันสรางความหมายและสัญลักษณใหมที่ เชิงสัญลักษณหนึ่งเพื่ออำนวยความสะดวกให แยกออกจากจุดกำเนิดรวมของตรรกะเชิง บริษัทสามารถรักษาความสามารถทางการ สถาบันเดียวกัน สงผลใหเกิดการปฏิบัติในเชิง แขง ขันทางธุรกจิ และเปนผปู ฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย สัญลักษณที่ตางออกไปจากเดิม (Glynn, อยางเครง ครดั 2013) งานวิจัยนี้พบวาตรรกะเชิงสถาบันซึ่งมี การแขงขันกันอยูในระดับสามตรรกะยอยและ การแขงขันกันระหวางตรรกะเชิง สงผลตอการเปลี่ยนแปลงโครงการ CBR สถาบัน ดังตอไปนี้ ก า ร แ ข  ง ข ั น ร ะ ห ว  า ง ต ร ร ก ะ เ ชิ ง 1) การแขงขันระ หวางตรรกะ สถาบันคือการพยายามขับเคลื่อนแนวคิด โครงการสงเสริมสุขภาพเชิงรุกของตรรกะดาน บรรทัดฐาน คานิยม และวิธีปฏิบัติภายใต รัฐและความจริงตองไดรับการรับรองโดย ตรรกะของตนใหมีอำนาจเหนือตรรกะอื่น ความรูของตรรกะดานผูเชี่ยวชาญกับตรรกะ สะทอนรูปแบบของการเบียดขับ และมุง ของสังคมท่มี ตี อ คนพกิ ารของตรรกะดา นชุมชน นำเสนอจุดเดน ภายใตกรอบแนวคิดของตนเพอื่ การแขงขันระหวางสองตรรกะนี้สงผลตอ ชี้นำผูปฏิบัตินำไปใชในการดำเนินกิจกรรมใน มมุ มองตอ คนพกิ ารซงึ่ สงผลใหเ กดิ แนวทางการ โครงการ CBR ปฏิบัติในโครงการ CBR ใหม สี องแนวทางทีโ่ ดด เดนในโครงการ CBR ตรรกะโครงการสงเสริม การแขงขันในตรรกะเชิงสถาบันทำ สุขภาพเชิงรุกนำเสนอการฟน ฟูสมรรถภาพคน ใหองคการเกิดการเปลี่ยนแปลงจากความ พิการใหมสี ุขภาพที่ดีตามรูปแบบของคนทั่วไป พยายามในการรักษาความสมฐานนิยมทาง ตรรกะนี้ผสานบรรทัดฐานความจริงตองไดรับ สถาบัน (isomorphism) และขับเคลื่อน การรบั รองโดยความรูจ ากตรรกะผูเช่ยี วชาญซ่ึง องคการกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในระดับ ไดรับการรับรองตามกติกาที่วาไวตาม องคการท้งั ในเชิงเทคนิคของการปฏบิ ัตซิ ึง่ สราง วัตถุประสงคของโครงการ CBR ปฏิบัติโดย ใหเกิดความหลากหลายของแนวทางการ กลมุ รัฐและผูเชยี่ วชาญ อีกดา นหน่ึงกลุม IL ใช ปฏิบตั ิ เชน การศกึ ษาของ Lounsbury (2007) กติกาทางดานสังคมพยายามสรางความเทา พบวา การแขงขนั ระหวา งตรรกะดานตลาดและ เทียมดานโอกาสซึ่งเปนไปตามกติกาของ CBR ตรรกะดานผูเชี่ยวชาญสงผลตอเทคนิคในการ ใ ช  แ น ว ท า ง ข อ ง ก า ร ก ร ะ ต ุ  น ส ั ง ค ม ใ ห  เ ห็ น ซื้อกองทุนรวมของนักลงทุนกอใหเกิดรปู แบบ ความสำคัญของคนพิการ การแขงขันระหวาง ของสัญญากองทุนรวมที่มีความหลากหลาย สองตรรกะนี้จึงปรากฎการดำเนินงานใน การแขงขนั ของตรรกะเชงิ สถาบนั สะทอนความ โครงการ CBR สองรูปแบบที่โดดเดน ไดแก พยายามในการนำเสนอความคิดหรือบรรทัด แนวทางการลงพื้นที่ชุมชนเพื่อใหบริการคน ฐานของตนเหนือบุคคลอื่นสงผลตอการ พิการดานสุขภาพของคนพิการตามบานและ เปลี่ยนแปลงในองคการดวย (Thornton et แนวทางของการรวมกลุมกันของคนพิการเพ่ือ al., 2012) หนา 66 วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบับท่ี 1

รวมกันดำเนินกจิ กรรมเรียกรองสทิ ธิและความ ชุมชนกับบรรทัดฐานของการแสวงบุญของ เทา เทยี มของคนพิการ ตรรกะดานศาสนาสงผลตอทัศนคติของการ ปฏิบัติงานใหกับผูปฏิบัติมีความแตกตางกัน อยางไรกต็ ามการแขง ขันระหวางสอง อาสาสมัครในชุมชนใชตรรกะทางศาสนาใน ตรรกะนี้ไมกอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงเชิง การดำเนินกิจกรรมจึงเกิดการใหความหมาย รูปรางตามทฤษฎีมุมมองตรรกะเชิงสถาบัน ของการปฏิบัติของตนในรูปแบบของ “การ เพราะตรรกะดานรัฐมีอำนาจในการควบคุม แสวงบุญ” อีกดานหนึ่งกลุม IL นำเสนอ แบบเบ็ดเสรจ็ ดวยกฎหมายและอำนาจจากการ แนวทางบนบรรทัดฐานของการชวยเหลือซ่ึง เปนผูควบคุมทรัพยากรในการดำเนินกิจกรรม กันและกัน จึงเกิดรูปแบบของการดำเนิน ในโครงการ CBR ทำใหโครงการในโครงการ กิจกรรมสองรูปแบบคือ การขอรับบรจิ าคจาก ยังคงอยูในรูปแบบตามที่รัฐกำหนดหรือรัฐ กลุมอาสาสมัครในชุมชนและการเรยี กรองเพ่ือ เห็นชอบดวย ทำความเขาใจกับชุมชนเรือ่ งคนพิการจากกลุม IL 2) การแขงขันระหวางการใชอำนาจ ในการกำหนดความจริงของตรรกะดานรัฐกับ ขอ เสนอแนะ (Recommendation) ความจริงตองมีหลักฐานเชิงประจักษของ ตรรกะดา นผูเชี่ยวชาญ การแขงขันกันระหวาง ขอเสนอแนะในเชิงนโยบาย สองบรรทดั ฐานนปี้ รากฎจากหลักการพิจารณา 1) สรางความชัดเจนของแนวคิดการ ความพิการ บุคลากรจากภาครัฐโดยเฉพาะ เสริมอำนาจและการกำหนดบทบาทของรัฐใน เจาหนาที่จาก สนง.พม. ใชความสมเหตุสมผล โครงการ CBR ซึ่งเปนหนึ่งในอำนาจของการกำหนดความจริง ภาครัฐใช CBR เปนเครื่องมือเพื่อดำเนิน ของตรรกะดานรัฐเพื่อพิจารณาความพิการใน นโยบายและจัดการสวัสดิการเพื่อคนพิการใน ขณะที่การพิจารณาความพิการจากเจาหนาท่ี ชุมชนเพื่อใหทั่วถึงและเปนธรรมโดยการใชคำ สาธารณสุขใชหลกั การของเหตุผล การแขงขัน วาการเสริมอำนาจใหกับคนพิการ กั น ร ะ ห ว  า ง ส อ ง ต ร ร ก ะ น ี ้ ท ำ ใ ห  เ ก ิ ด ก า ร (empowerment) อยางไรก็ตามการเสริม ประสานกันสรา งแนวทางในการวิเคราะหเพ่ือ อำนาจซึ่งเปนแนวคิดนำในเชิงนโยบายของ ระบุความพิการโดยการประสานระหวางการ ภาครัฐกลบั มิใชก ารเสรมิ อำนาจใหก บั คนพิการ พิจารณาจากบุคลากรทางการแพทยและการ อยางแทจ รงิ ดงั ปรากฎจากการปฏิบัติ นอกจาก พจิ ารณาจากเจาหนา ที่ สนง. พม. แตใหอำนาจ ไมเปนการเสริมอำนาจยังเปนการลิดรอน และความสำคัญของการใหความเห็นเกีย่ วกับ ครอบงำอำนาจของคนพิการในการกำหนด คนพิการตามความสมเหตุสมผลดวยดุลยพินจิ เรื่องราวของตนเอง ดังนั้นในการดำเนิน จาก สนง.พม. ใหเหนือกวาหลักการของเหตุผล นโยบายภาครัฐจงึ ควรทำความเขาใจกับสังคม จากหนวยงานทางการแพทย เชน การ โดยเริ่มจากการใหความหมายของการเสริม พิจารณาความพิการจากโรงพยาบาลประจำ อำนาจที่ชัดเจนระหวางการเสริมอำนาจโดย อำเภอหรือจากเจาหนาที่สาธารณสุขจาก รพ. การ “ใหสิง่ ของ” ซึ่งหมายถึงการใหในเชิงวัตถุ สต. เชน การใหเบี้ยคนพิการ หรือการเสริมอำนาจ ในเชงิ ของการ “ใหโ อกาส” เชน กฎหมายดาน 3) การแขงขันระหวางบรรทัดฐาน การชวยเหลือซึ่งกันและกันของตรรกะดาน วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 67

การศึกษา และการทำงานของคนพิการ ทั้งน้ี ภาครัฐจึงทำหนาที่ในการควบคมุ ดูแลดวยการ การเสริมอำนาจจากโครงการ CBR ควร ประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผลรวมท้ัง หมายถึงการใหโอกาสคนพิการเปนหลักการ การติดตามผลการดำเนินงานอยา งใกลช ิด สำคัญรวมกับรูปแบบการจัดสรรสวัสดิการท่ี เหมาะสมเพือ่ คนพิการเพือ่ ใหค นพิการสามารถ 2) นำแนวคิดมุมมองตรรกะเชิง แสดงศักยภาพของตนเองและกระตุนใหคน สถาบันสรางคานิยม ความเชื่อ และบรรทัด พิการคนอื่น ๆ เขามามีมีสวนรวมในโครงการ ฐานใหมท เี่ หมาะสมกบั การพฒั นาคุณภาพชีวิต CBR เพื่อใหตนเองสามารถหลุดตนจากมิติเชิง คนพิการ โครงสรางจากคานิยมทางสังคมอยางเชน คานิยม “ความเมตตาสงสารคนพิการ” สราง จากแนวคดิ ทฤษฎีของมุมมองตรรกะ ใหคนพิการมีกำลังใจ และเปนกาวแรกของคน เชิงสถาบันแสดงใหเห็นวาสามารถสรางแนว พิการกอนการเขาสูสังคม เมื่อภาครัฐมมี ุมมอง ทางการปฏิบัติและความเช่ือใหกับผูปฏิบัติได ท่ีชัดเจนในการดำเนนิ โครงการของคำวาเสริม ท้ังในระดบั กลมุ ไปจนถึงในระดับปจเจก ดังน้ัน อำนาจ ตอมาจึงเปนหนาที่ของภาครัฐในการ ภาครัฐจึงควรใชแนวคิดทฤษฎีนี้ในการสราง กำหนดบทบาทของตนเองที่จากเดิมเคยอยูใน วัฒนธรรมใหมในการพัฒนาคนพิการโดยการ ฐานะของผูปฏิบัติการหลักหรือในฐานะผู เริม่ ตน จากภาครัฐเอง ภาครัฐควรเปนแกนนำ ดำเนินงานคนสำคัญใหอยูในฐานะผูสอดสอง ในการดำเนินใหเกิดการจางงานคนพิการจาก ดูแลหรอื ผูส นับสนนุ โครงการ คนพิการที่ไดรับการพัฒนาผานโครงการ CBR และจากโครงการที่สามารถรับรองไดวาคน ภาครัฐในฐานะผูสนับสนุนหมายถึง พิการคนนน้ั สามารถทำงานได ภาครัฐสามารถ การสนับสนุนใหเกิดการทำงานรวมกันทุกฝาย คัดเลือกคนพิการจากโครงการดังกลาวใหเขา ต าม แ น วค ิ ด ข อง ก าร ส ม า นฉ ั น ท  ทั ้ง น้ี ม า ท ำ ง า น ใ น ห น  ว ย ง า น ข อ ง ร ั ฐ เ พ ื ่ อ เ ป น ประสบการณที่ผานมาพบวาภาครัฐมักประสบ แบบอยางใหกับสังคมหรือชุมชนภายนอกมี อุปสรรคในการสรางการมีสวนรวมจากความคดิ ความเชื่อมั่นในตัวคนพิการมากยิ่งขึ้น การ และมุมมองที่แตกตางกัน ดังนั้นเพื่อใหการ นำเอาแนวคิดทฤษฎีมุมมองตรรกะเชิงสถาบัน จดั การลดปญหาอุปสรรคโครงการ CBR จึงควร มาใชเ ริ่มตนจากอุปลักษณฐ านรากเกี่ยวกับตัว มีการจัดตั้งใหอยูในรูปแบบองคการที่สามารถ คนพิการจากเดิมทีร่ ัฐมองคนพิการเปนเพียงผู ดำเนินกิจกรรมไดดวยตนเอง รัฐสงเสริมใหเกิด ยากไรที่สมควรไดรับสวัสดิการมาเปนคนที่ การจัดการดานโครงสรางองคการ รัฐสนับสนุน สามารถไดรับการฟนฟูอยางเหมาะสมเพื่อให ในการสรรหาบุคลากร เพ่ือใหองคก ารนสี้ ามารถ เขามามีสวนรวมในการพัฒนาประเทศชาติได ดำเนินการโดยการไดรับงบประมาณสนับสนุน อยางสอดคลองกับกฎหมาย กฎระเบียบและ จากภาครัฐรวมทั้งรัฐควรมีการสนับสนุนให นโยบายอน่ื ๆ สำหรับคนพิการ องคการภายใตโครงการ CBR สามารถแสวงหา รายไดเพื่อการดำเนินกิจกรรมของตนเองเพ่ือ การบังคับใชกฎหมายและ ความตอเนื่องและตอยอดเพื่อพัฒนาตอยอดให กฎระเบียบควรมีความยืดหยุนภายใตแนวคิด เปนองคการในรูปแบบองคการแบบกิจการเพื่อ ผลประโยชนตอคนพิการและชุมชนโดย สังคม (social enterprise) ไดในอนาคต ตอมา ภาพรวมเพื่อการอยูร วมกันอยางสงบสุข ท้ังนี้ ตรรกะเชิงสถาบันที่ถูกสรางขึ้นใหมนี้ตอง ขับเคลื่อนผา นคนทุกกลุมในสังคมเพื่อเปนการ หนา 68 วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบบั ที่ 1

สรางความเขาใจ ปลูกจิตสำนึกใหกับทุก ประเทศไทยและในระดับนานาชาติมีการ หนวยงานที่เกี่ยวของกับการพัฒนาคนพิการ วิพากษงานวิจัยเกี่ยวกับคนพิการที่มีอยูใน โ ด ย เ ฉ พ า ะ อ ง ค  ก า ร ป ก ค ร อ ง ส  ว น ท  อ ง ถิ่ น สังคมกวา 30 ปวายังคงวนเวียนอยูภายใต แนวทางนี้สามารถลดโครงสรางอำนาจใน ปรัชญาปฏิฐานนิยม (positivism) ซึ่งสาเหตุ ชุมชนที่เปนอุปสรรคในการดำเนินโครงการ หนึ่งมาจากเรื่องของคนพิการท่ีผานมามักเปน CBR ในชมุ ชนได เรือ่ งขององคการทางการแพทย ดังนั้นภายใต ความเปนนักวิชาการดานวิทยาศาสตรทาง ขอ เสนอแนะในเชิงวชิ าการและ การแพทยจึงปฏิเสธไมไดที่ตองใชแนวคิดและ การวิจยั ทฤษฎีที่มีความเปนวิทยาศาสตรเชิงประจักษ ดังนนั้ การวัด การประเมนิ ในเชิงปริมาณจึงถูก 1) ควรใชวิธีวิจัยแบบการศึกษาวิจัย นำมาใชเปนแนวทางในการศกึ ษาวิจัยเรื่องราว เชิงปริมาณรวมดวย งานวิจัยนี้เปนการวิจัยที่ ของคนพิการทำใหการปลดปลอยคนพิการใน มุงเนนเพื่อทำความเขาใจโครงการ CBR ดวย มุมของวิชาการเองกย็ ังไมส ามารถกระทำได แนวคดิ ทฤษฎีตรรกะเชิงสถาบนั จงึ ไมไดมุงเนน ในการทำการวัดในเชิงปริมาณเพื่อนำไปบงช้ี แนวคิดทฤษฎีตรรกะเชิงสถาบันเปน หรือประเมินอยางเปนรูปธรรม ดังนัน้ งานวิจัย อภิทฤษฎีที่มีความยืดหยุนและมีกรอบแนวคิด ครั้งตอไปจีงควรนำงานวิจัยนี้ไปตอยอดดวย ที่ครอบคลุม สามารถใชวิธีวิจัยทั้งเชิงปริมาณ งานวิจัยเชิงปริมาณเพ่ือทดสอบหรือวัดระดับ แ ล ะ เ ช ิ ง ค ุ ณ ภ า พ เ พ ื ่ อ ท ำ ก า ร ศ ึ ก ษ า ว ิ จั ย ตรรกะเชิงสถาบันแตละชุดในโครงการ CBR นอกจากนี้ทฤษฎีตรรกะเชิงสถาบันสามารถ เพื่อใหทราบระดับของอิทธิพลของแตละชุด เสริมชอ งวา งของงานวจิ ัยในประเด็นคนพกิ ารท่ี ตรรกะเชิงสถาบันในโครงการ CBR ผานมาที่มักตั้งอยูในดานใดดานหนึ่งใหเปน รูปแบบของสหวิทยาการทำใหเราสามารถทำ 2) ควรใชแนวคิดทฤษฎีตรรกะเชิง ความเขาใจประเด็นทางสังคมโดยเฉพาะเรื่อง สถาบันเพื่อทำการศึกษาคนพิการในประเด็น ของคนพิการที่มีความซบั ซอนและหลากหลาย อื่นๆ นอกเหนือจากเรื่อง CBR เพื่อขยาย ในสังคมไดอยา งครอบคลมุ ขอบเขตของการเรียนรูในประเด็นเก่ียวกบั คน พกิ าร ท่ีผา นมานักวชิ าการเกี่ยวกับคนพิการใน วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบับท่ี 1 หนา 69

เอกสารอางองิ Bridwell-Mitchell, E. N., & Sherer, D. G. (2017).Institutional Complexity and Policy Implementation: How Underlying Logics Drive Teacher Interpretations of Reform. Educational Evaluation and Policy Analysis, 39 (2), 223–247. Retrieved from https://doi.org/10.3102/0162373716677567 Bualar, T., & Ahmad, M. M. (2009). Why does Community-Based Rehabilitation fail physically disabled women in northern Thailand? Development in Practice. Retrieved from https://doi.org/10.1080/09614520802576351 Cheausuwantavee, T. (2009). Prospective on disability through concept and theory. Bangkok, Thailand: Tana Press, Ltd. Cheausuwantavee, T. (2005). Original Articles Community Based Rehabilitation in Thailand: Asia Pacific Disability Rehabilitation Journal. Fligstien, N. (1990). The Transformation of Corporate Control. Cambridge, MA: Harvard University Press. Friedland, Roger, & Alford, R. (1991). Bringing Society Back In: Symbols, Practices, and Institutional Contradictions. Chicago: University of Chicago Press. Glynn, M. A. (2013). Patricia Thornton, William Ocasio, and Michael Lounsbury: The Institutional Logics Perspective: A New Approach to Culture, Structure, and Process. Administrative Science Quarterly. Retrieved from https://doi.org/10.1177/0001839213492139 Granovetter, M. (1985). Economic Action and Social Structure: The Problem of Embeddedness. American Journal of Sociology, 91, 481–510. Lounsbury, M. (2007). A tale of two cities: Completing logics and practice variation in the professionalizing of mutual funds,50(2), 289–307. Lukia Namaganda Hamid MPH. (2017). Disability Characteristics of Community-Based Rehabilitation Participants in Kayunga District, Uganda. Annals of Global Health, 83(3–4), 478–388. Retrieved from https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.aogh.2017.10.006 McMullin, C., & Skelcher, C. (2018). The Impact of Societal-Level Institutional Logics on Hybridity: Evidence from Nonprofit Organizations in England and France. Voluntas, 29(5), 911–924. Retrieved from https://doi.org/10.1007/s11266-018- 9996-8 Meyer, J. W., & Rowan, B. (1977). Institutionalized Organizations: Formal Structure as Myth and Ceremony. American Journal of Sociology, 83(2), 340–363. Retrieved from https://doi.org/10.1086/226550 หนา 70 วารสารวทิ ยาลัยราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ท่ี 1

Nicholls, A., & Huybrechts, B. (2016). Sustaining Inter-organizational Relationships Across Institutional Logics and Power Asymmetries: The Case of Fair Trade. Journal of Business Ethics. Retrieved from https://doi.org/10.1007/s10551-014-2495-y Samakeetham, S. (2010). The establishment of power of the powerless (1st ed.). Bangkok, Thailand: MachalongBoon CSB Co., Ltd. Scott, W. R. (1995). Institutions and organizations. Ideas, interests and identities. International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 5(4), 553–555. Retrieved from https://doi.org/10.3917/mana.172.0136 Thornton, P. H., & Ocasio, W. (1999). Institutional Logics and the Historical Contingency of Power in Organizations: Executive Succession in the Higher Education Publishing Industry, 1958– 1990. American Journal of Sociology, 105(3), 801–843. Retrieved from https://doi.org/10.1086/210361 Thornton, P. H., Ocasio, W., & Lounsbury, M. (2012). Introduction to the institutional logics perspective. In The institutional logics perspective: a new approach to culture, structure, and process. Retrieved from https://doi.org/10.1093/acprof Thornton, P. O. W. L. M. (2013). The Institutional Logics Perspective. United Kingdom: Oxford University Press. van den Broek, J., Boselie, P., & Paauwe, J. (2014). Multiple Institutional Logics in Health Care: “Productive Ward: Releasing Time to Care.” Public Management Review, 16(1), 1–20. Retrieved from https://doi.org/10.1080/14719037.2013.770059 Zhou, X., & Ai, Y. (2010). Multiple Logics of Institutional Change: Toward and Analytical Framework. Social Science in China, 4, 135–150. วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 71

การพัฒนาการจัดบริการสารสนเทศหอ งสมุดโรงเรียนสำหรบั เด็กที่มีความ ตอ งการพเิ ศษเรยี นรว มเพือ่ สงเสริมทักษะการเรยี นรูในศตวรรษที่ 21 ฐติ ยิ า เนตรวงษ¹ ¹คณะวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั สวนดุสิต E-mail: ¹[email protected] บทคัดยอ Received: December 22, 2019 Revised: February 12, 2021 Accepted: April 2, 2021 การวิจัยนี้มีวัตถุประสงคเ พื่อ 1. ศึกษาสภาพการใหบริการสารสนเทศและความตองการบริการ สารสนเทศของหองสมุดโรงเรยี นเด็กท่ีมีความตองการพิเศษเรียนรวม 2. พัฒนาการจัดบริการสารสนเทศ 3.ศึกษาความคิดเห็นตอการจัดบริการสารสนเทศที่พัฒนาขึ้น และ 4. ศึกษาผลการจัดบริการสารสนเทศ หองสมุดโรงเรยี นสำหรับเด็กทมี่ ีความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมทักษะการเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21 ผลการวิจัยพบวา 1. สภาพการจัดบริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษ เรียนรวมการปฏิบัติในภาพรวมอยูในระดับปานกลาง สวนความตอ งการการจัดบริการสารสนเทศหองสมดุ โรงเรยี น ความคิดเห็นในภาพรวมอยูในระดับมาก 2. การจดั บรกิ ารสารสนเทศมีองคป ระกอบการจัดบริการ สารสนเทศประกอบดวย 5 องคป ระกอบคือ 1) การบริหารจัดการบริการสารสนเทศหองสมดุ โรงเรียนเด็กท่ี มคี วามตองการพิเศษเรียนรว ม 2) บุคลากรทมี งานทเ่ี กีย่ วของกับการจดั บริการสารสนเทศหอ งสมุดโรงเรียน เด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวม 3) ทรัพยากรสารสนเทศ 4) กลยุทธการสอนและการดำเนินกิจกรรม 5) การประเมินผลและการสะทอนกลับ สวนขั้นตอนการจัดบริการมีการจัดกิจกรรมมี 6 ขั้นตอนสำคัญคือ 1) ขั้นเตรียมความพรอมและละลายพฤติกรรม 2) ขั้นอานดิจิทลั เพื่อการเรยี นรู 3) ขั้นการรูสารสนเทศ 4) ขั้นการรูสือ่ 5) ขั้นการรูเทคโนโลยีและ 6) ขั้นการนำเสนองานสรุปผลการดำเนินงาน และการสะทอ นกลบั 3. ความคิดเห็นการจดั บรกิ ารสารสนเทศของหอ งสมดุ โรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตอ งการพิเศษเรยี นรวม เพื่อสงเสริมการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ภาพรวมความคิดเหน็ อยูในระดับมาก 4. การดำเนินกิจกรรมการ จัดบริการสารสนเทศเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ภาพรวมความคิดเห็นอยูในระดับมาก ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ดานการรูสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี ภาพรวมไดคะแนนเฉลีย่ 6.84 ผา นเกณฑรอ ยละ 60 คำสำคัญ: การจัดบริการสารสนเทศ, หองสมดุ โรงเรยี น, เดก็ ท่ีมีความตอ งการพิเศษเรยี นรว ม, ทักษะการ เรียนรูศ ตวรรษท่ี 21 หนา 72 วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบับท่ี 1

The Development of Information Service of School Library for Children with Special needs in Mainstreaming to Enhance 21st Century Learning Skills Titiya Netwong¹ ¹Faculty of Science and Technology, Suan Dusit University E-mail: ¹[email protected] Received: December 22, 2019 Revised: February 12, 2021 Accepted: April 2, 2021 Abstract The objectives of this research were 1. to study the condition and need of information service of school library for children with special needs, 2. to develop information service, 3. to study the opinions on the development of information service, and 4. to study the effect of information service of school library for children with special needs in mainstreaming to enhance 21st century learning skills. The results of the study were as follows: 1. the condition of information service of school library for children with special needs was at the level of “average”, and the need of information service was at the level of “high”. 2. The information service of school library for children with special needs composed of 5 components; 1) management of information service of school library for children with special needs, 2) personnel and staff of information service of school library for children with special needs, 3) information resources, 4) instructional strategy and activity, 5) evaluation and feedback. The activity composed of 6 steps; 1) breaking the ice to get ready, 2) reading digital for learning, 3) information literacy, 4) media literacy, 5) technology literacy, 6) presentation, summarization, and feedback. 3. The opinion on information service was at the level of “high”. 4. The satisfaction on the information service of school library for children with special needs found that the overall opinions were at a high level, the average score of 6.84, which gained the 60% criteria. Keywords: Information Service, School Library, Children with Special needs in Mainstreaming, 21st Century Learning Skills วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 73

ความเปนมาและความสำคัญ อานหนังสือของประชากร พ.ศ. 2558 ของ ของปญหา สำนักงานสถิติแหงชาติ (National Statistics Office Thailand, 2015) ระบุวา การอานของ การจัดการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 คนไทยอายุตั้งแต 6 ปขึ้นไป พบวามีอัตราการ จำเปนตองใชก ลยุทธการสอนที่เนนผูเรียนเปน อานลดลงจากรอ ยละ 81.8 ในป 2556 เปนรอย สำคัญ ใหผูเรียนมีสวนรวม มีปฏิสัมพันธจน ละ 77.7 ในป 2558 และไดเพิ่มการอาน สามารถสรา งความรูด ว ยตนเอง วิธีสอน รูปแบบ ขอความในสื่อสังคมออนไลน โดยกลุม เยาวชน การสอน และแนวการสอนสวนใหญอยูในรูป ใชเวลาอานเพิ่มขึ้นมากที่สุดถึง 44 นาทีตอวัน กระบวนการทางวิทยาศาสตร การจัดการเรียน และมีผูไมอานถึงรอยละ 22.3 หรือ 13.9 ลาน การสอนที่มุงเนนใหผูเรียนมีโอกาสทำกิจกรรม คน สาเหตทุ ไ่ี มอานมากทีส่ ุดคอื ชอบดูโทรทศั น นำความรไู ปใชป ระยุกตในสถานการณใ หม โดย รอยละ 41.9 และอานหนังสือไมออก ยังมีถึง กลยุทธก ารเรียนการสอนและกระบวนการที่ใช รอยละ 20.6 ขอมูลดังกลาวจากสำนักงานสถิติ เพื่อเสริมสรางการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 แหงชาติไดระบุถึงนโยบายการสนับสนุนการ ( Dechakup & Yindeesuk, 2015) ด ั ง น้ั น อานวา วิธีการรณรงคใหคนรักการอานที่ดีท่ีสุด ผูสอนจึงจำเปนตองมีการใชสารสนเทศ ส่ือ คือ ปลูกฝงใหรักการอานผานพอ แม และ และเทคโนโลยสี ารสนเทศเพอ่ื นำมาใชในการจดั ครอบครัว ใหสถานศึกษามีการรณรงคสงเสริม กิจกรรมการเรียนการสอนในการสงเสริมการ การอาน รูปเลมและเนื้อหานาสนใจ หรือใช เรียนรูแกผูเรียน หองสมุดโรงเรียนนับวาเปน ภาษางาย ๆ สงเสริมใหมีหองสมุดโรงเรียน แหลงสารสนเทศท่ีสำคัญสำหรบั การเรียนรูของ หองสมุดเคลื่อนที่ มุมอานหนังสือในชุมชนหรือ ผูเรียน จัดตั้งขึ้นภายในโรงเรียนระดับตาง ๆ พนื้ ทีส่ าธารณะ และทำใหห นงั สอื สามารถหาซ้ือ โดยมีวัตถุประสงคสำคัญคือ 1) เพื่อสนับสนุน หรอื เขาถึงไดงาย สงเสริมการเรียนการสอนในโรงเรียนใหมี ประสิทธภิ าพ 2) เพื่อสงเสริมและแนะแนวการ การจัดการศึกษาวาดวยการจัดสื่อ อาน ใหนักเรียนไดมีโอกาสเลือกอานหนังสือได และสิ่งอำนวยความสะดวกและการเขาถึง ตามความสนใจและความสามารถของแตละ บริการเพื่อเด็กที่มีความตองการพิเศษ สำหรับ บุคคล 3) เพื่อสงเสริมใหนักเรียนรูจักศึกษา ทรัพยากรและการลงทุนเพื่อการศึกษาใน คนควาดวยตนเอง 4) เพื่อชวยสรางเสริมนิสัย พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ มาตรา รักการอานใหแกนักเรยี น 5) เพื่อฝกใหนักเรียน 60(3) ไดกลาวถึงใหรัฐจัดสรรงบประมาณและ มีประสบการณในการใชหองสมดุ และสามารถ ทรัพยากรทางการศึกษาอื่นเปนพิเศษให ใชห องสมุดเพ่อื ศกึ ษาคน ควา ตอ ไปในอนาคต 6) เหมาะสม และสอดคลอ งกบั ความจำเปน ในการ เพื่อใหความรวมมือในกิจกรรมตาง ๆ ของ จัดการศึกษาสำหรับผูเรียนที่มีความตองการ โรงเรียน และกิจกรรมของชุมชนตาง ๆ ใน เปนพิเศษแตละกลุมตามมาตรา 10 โดย โรงเรียน แตคุณภาพการศึกษาไทยกลับพบวา คำนึงถึงความเสมอภาค ในโอกาสทางการศึกษา ประเทศไทยมกี ารลงทุนดา นการศึกษาสูง แตมี และความเปนธรรม นอกจากนี้ในหมวด 9 วา ผลสัม ฤทธิ ์ทางการศึกษาต่ ำ (National ดวยเรื่องเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาในมาตรา 66 Institute of Education Testing Service, ท่ีผเู รยี นมสี ทิ ธิไดรับการพฒั นาขดี ความสามารถ 2015) ประกอบกบั ผลการสำรวจพฤตกิ รรมการ ในการใชเทคโนโลยเี พื่อการศึกษาในโอกาสแรก หนา 74 วารสารวทิ ยาลยั ราชสุดา ปท ่ี 17 ฉบบั ท่ี 1

ท่ีทำได เพือ่ ใหมีความรูและทักษะเพียงพอที่จะ ประกอบดวย ทักษะการเรียนรูและนวัตกรรม ใชเทคโนโลยีเพื่อการศึกษาในการแสวงหา ทักษะชีวิตและการทำงาน และทักษะดาน ความรูดวยตนเองไดอยางตอเนื่องตลอดชีวิต สารสนเทศ สื่อและเทคโนโลยี และ การบริการสารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนจัด องคประกอบที่ 3) คุณลักษณะประกอบดวย วาเปนงานบริการที่ตองตอบสนองความ คุณลักษณะดานการทำงาน ดานการเรียนรู ตองการของผูใชสารสนเทศ ดังนั้นผูใหบริการ และดา นศลี ธรรม สารสนเทศจึงนับวามีความสำคัญที่ตองมี ความสามารถหาทรัพยากรสารสนเทศใหแ กผ ูใ ช จากขอมูลที่กลาวมาทั้งหมด รวมถึง หรือสามารถชี้แนะแหลงสารสนเทศที่ตรงกับ การใหการศึกษาเพื่อสงเสริมการเรียนรูใน ความตองการของผูใชบริการได (Netwong, ศตวรรษที่ 21 ยกระดับการศึกษาเนนการ 2015) รวมถึงการใชสิ่งอำนวยความสะดวก พัฒนาศักยภาพของคนทุกคน มุงยกระดับ และทรัพยากรตาง ๆ รวมกันเพื่อสงเสริมการ คุณภาพ และมาตรฐานการศึกษาและการ เรียนรูของเด็กที่มีความตองการพิเศษในระบบ เรียนรูไปสูระดับสากล การจัดบริการ และนอกระบบโรงเรียน ใหตรงกับความ สารสนเทศในเชิงรุกไมสามารถขับเคลื่อนงาน ต  อ ง ก า ร ข อ ง ก ล ุ  ม เ ป  า ห ม า ย ใ น ร ู ป แ บ บ ที่ บริการใหตรงตามความตองการของผูใ ชบริการ หลากหลาย ใหสามารถขยายบริการ การศกึ ษา ได หากไมทราบถึงสภาพการจัดบริการ พิเศษไดอยางทั่วถึง แตสภาพปจจุบันที่เกิดขึ้น สารสนเทศ การใช พฤตกิ รรมและความตองการ บริการสารสนเทศผานทาง อินเทอรเน็ต ใชบริการสารสนเทศของผูใชแตละกลุม ของ เว็บไซต โปรแกรมประยุกตใ นโทรศพั ทเคลื่อนที่ หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษ สื่อดิจิทัลตา งๆ รวมถึงเทคโนโลยีดจิ ทิ ัล จัดใหมี เรียนรวม การบริการสารสนเทศเพื่อสงเสริม รูปแบบตางๆ ทีห่ ลากหลาย แตไ มไดค ำนงึ ถงึ ผทู ่ี ทกั ษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ทัง้ เด็กทั่วไป มีความตองการพิเศษ การเขาถึงเทคโนโลยี และเด็กที่มีความตองการพิเศษที่เรียนรวมกัน อยางเทาเทียมจะสงผลตอผูที่มีความตองการ ซึ่งคุณภาพในการบริการสารสนเทศตัวบงชี้ที่ดี พิเศษสามารถมีสวนรวมในสังคมไดอยางเทา ที่สุดคือ ความสามารถในการตอบสนองความ เทียม สามารถใชชีวิตไดพึ่งพาตนเองไดมากข้นึ ตองการของผูใชบริการ ดังนั้นการศึกษาสภาพ ดังนั้นจึงมีความจำเปนอยางยิ่งที่จะตองคนหา การใหบริการสารสนเทศและความตองการ วิธีการ บริการตาง ๆ ที่นักเรียนที่มีความ บริการสารสนเทศ เพื่อพัฒนาการจัดบริการ ตองการพิเศษเรียนรวมกับนักเรียนทั่วไปได สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี อยางเคียงบา เคียงไหล ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ เรียนรูในศตวรรษที่ 21 จึงนับวา มีความสำคัญ บ ร ิ ก า ร ส า ร ส น เ ท ศ ข อ ง ห  อ ง ส มุ ด เพื่อสรางความเขาใจเกี่ยวกับกระบวนการ โรงเรียนสำหรบั เดก็ ที่มคี วามตอ งการพเิ ศษเรยี น ถายทอดสารสนเทศ การกระจายจัดสรร รวมเพื่อสงเสริมการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 จึง ทรัพยากรสารสนเทศใหตรงกับความตองการ ตองมเี ปาประสงคท ี่สอดคลองกับเปาหมายของ ของผูใชบริการสารสนเทศ เพื่อใหสามารถ การเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 มี 3 องคป ระกอบที่ จัดบริการสารสนเทศใหสามารถสนองความ สำคญั คือ 1) เนอ้ื หา มี 2 สว น คือสาระวชิ าหลกั ตองการของผูใช และเพื่อสรางความพึงพอใจ และความรเู ชงิ บูรณาการ 2) ทักษะ แกผูใช จึงถือไดวาการใหบริการสารสนเทศ วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 75

ประสบความสำเร็จ เปนแนวทางในการ สงเสริมการเรยี นรูใ นศตวรรษที่ 21 รวมถึงการ ปรับปรุงสถาบันบริการสารสนเทศและการ จัดกิจกรรมสงเสริมทักษะการเรียนรูใน ดำเนนิ กิจกรรมบริการสารสนเทศตอ ไป ศตวรรษที่ 21 ที่จัดขึ้นทั้งแบบออนไลนผาน ทางแอปพลิเคชนั และแบบออฟไลน (EBSCO, วตั ถุประสงค 2015; EBSCO, 2017; Netwong, 2015) 1. เพื่อศึกษาสภาพการใหบริการ เด็กที่มีความตองการพิเศษ หมายถึง สารสนเทศ และความตองการบริการ นักเรียนที่มีความตองการพิเศษ เชน นักเรียนท่ี สารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มคี วาม มีความบกพรองทางการไดยิน นักเรียนที่มี ตองการพิเศษเรียนรวมเพือ่ สงเสริมทักษะการ ความบกพรองทางการมองเห็น นักเรียนที่มี เรยี นรใู นศตวรรษที่ 21 ความบกพรองทางสตปิ ญ ญา นกั เรยี นท่มี ีความ บกพรองทางรางกาย การเคลื่อนไหว หรือ 2. เ พ ื ่ อ พ ั ฒ น า ก า ร จ ั ด บ ร ิก า ร สุขภาพ นักเรียนที่มีความบกพรองทางการพดู สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี และภาษา นักเรียนที่มีปญหาทางพฤติกรรม ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ หรืออารมณ นักเรียนออทิสติก และนักเรียนที่ เรียนรใู นศตวรรษที่ 21 มีปญหาทางการเรยี นรู เปนตน ซึ่งไดเ รียนรวม ชั้ นกับ นักเรียนปกติ (Netwong, 2019a; 3. เพื่อศึกษาความคิดเห็นตอการ Udompiriyasak, 2010; Wongkorm, 2010) จัดบริการสารสนเทศที่พัฒนาขึ้นของหองสมุด โรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษ การเรียนรวม หมายถึง การจัดการ เรียนรวมเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน เรียนการสอนที่ประกอบดวยนักเรียนปกติ ศตวรรษที่ 21 และนักเรียนที่มีความตองการพิเศษ ไดเรียน รวมกันและดำเนินกิจกรรมรวมกันแบบเต็ม 4. เพื่อศึกษาผลการจัดบริการ เวลา (Netwong, 2018; Nimtalung, 2009) สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี ความตองการพิเศษเรียนรว มเพ่ือสงเสรมิ ทักษะ หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ การเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 ตองการพิเศษเรียนรวม หมายถึง แหลง สารสนเทศที่จัดตั้งขึ้นโดยมีวัตถุประสงค เพื่อ นิยามศพั ท สนับสนนุ สงเสรมิ การเรยี นการสอนในโรงเรียน ใหมีประสิทธิภาพ การดำเนินกิจกรรมตาง ๆ การจัดบริการสารสนเทศ หมายถึง เพื่อพฒั นาผเู รียนทง้ั นักเรียนปกติ และนกั เรียน การจดั งานบรกิ ารสารสนเทศที่ตอบสนองความ ท่มี ีความตอ งการพิเศษ รวมถึงกิจกรรมสง เสริม ตองการของผูใชสารสนเทศ โดยมุงเนนใหผูใช ใหผ ูเรียนทุกกลุม รจู ักศึกษาคนควาดวยตนเอง ไดรับความสะดวก และจูงใจใหมาใชบริการ เพ่ือชวยสรา งเสริมนสิ ยั รักการอา นใหแกผูเรียน คนควาหาความรู ความเพลิดเพลิน ไดรับ และฝกใหนักเรียนมีประสบการณในการใช สารสนเทศตามท่ีตองการอยางสะดวก รวดเร็ว หองสมุดและสามารถใชหองสมุดเพื่อศึกษา ถูกตอง และตรงกับความตองการของผูใชมาก คนควาตอไปในอนาคตโดยไมแบงแยก มี ที่สุด โดยประกอบดวย แอปพลิเคชันเพ่ือ โอกาสในการเขาถึง เขารวมกิจกรรม และใช สงเสริมการใชหองสมุดทั้งนักเรียนปกติและ สารสนเทศไดอยางเทาเทียมกันทุกกลุม นักเรียนที่มีความตองการพิเศษ กิจกรรม สงเสริมการอาน และการใชหองสมุดเพื่อ หนา 76 วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1

(International Federation of Library สารสนเทศ สือ่ และเทคโนโลยี เพ่อื ความสำเร็จ Associations and Institutions, 2015; ทั้งดานการทำงานและการดำเนินชีวิต อันจะ Office of the Basic Education สงผลตอคุณลักษณะที่สำคัญคือ คุณลักษณะ Commission, 2013; Phukabkhao, 2010) ดานการเรียนรู สามารถชีน้ ำตนเอง ตรวจสอบ และการเรียนรูของตนเอง และคุณลักษณะ ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ด  า น ศ ี ล ธ ร รม (Dechakup & Yindeesuk, หมายถึง ทักษะที่สงเสริมใหผูเรียนไดมีทกั ษะ 2015; JISC, 2010; Trilling & Fadel, 2009) การดำรงชีวิตในศตวรรษที่ 21 คือทักษะดาน กรอบแนวคดิ ในการวิจัย ทักษะการเรยี นรูในศตวรรษที่ 21 เปน การวิจัย และพัฒนา มีกรอบแนวคิดในการวิจัย การพัฒนาการจัดบริการ ดงั ภาพที่ 1 สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม การจัดบรกิ ารสารสนเทศใน แนวคดิ และหลกั การหอ งสมดุ แนวคิดการเรยี นรูในศตวรรษที่ ศตวรรษท่ี 21 สำหรบั เด็กพิเศษ โรงเรยี น 21 เรยี นรว ม 1. ดา นบรหิ ารจดั การสถานศึกษา เปาหมายของการเรียนรูใน ดานปจจยั นำเขา 2. ดานหลักสตู รและกจิ กรรม ศตวรรษที่ 21 มี 3 องคประกอบ 1. บุคลากร เจาหนาที่ที่ไดรับ 3. ดา นการพฒั นาผูเรยี น ทส่ี ำคัญคือ มอบหมายดูแลหอ งสมุด 4. ดา นพัฒนาบุคลากร 1. เนื้อหา มี 2 สวนคือสาระวิชา 2. ทรัพยากรสารสนเทศที่สอดคลอง 5. ดานผลลพั ธ/ความสำเรจ็ หลัก และความรเู ชิงบรู ณาการ กับการสง เสริมการเรียนรูในศตวรรษ หองสมดุ โรงเรยี น 2. ทักษะประกอบดวย ทักษะ ท่ี 21 1. ดานบุคลากร การเรียนรูและนวัตกรรม ทักษะ 3. เทคโนโลยีสารสนเทศสำหรับเด็ก 2. ดานทรัพยากรสารสนเทศ ชีวิตและการทำงาน และทักษะ พิเศษเรยี นรว ม 3. อาคารสถานที่/แหลงเรยี นรู ดานสารสนเทศ สื่อและ ดานกระบวนการ และเทคโนโลยสี ารสนเทศ เทคโนโลยี 1. การดำเนินงานเพื่อสงเสริมการ 4. งบประมาณ 3. คุณลักษณะประกอบดวย เรียนรูในศตวรรษที่ 21 ทั้งเด็กทั่วไป คุณลักษณะดานการทำงาน ดาน และเดก็ พิเศษเรยี นรวม การเรยี นรู และดานศลี ธรรม 2. กจิ กรรมสง เสริมการใชบริการ 3. เทคโนโลยีดำเนินการบริการ สารสนเทศ การจัดบรกิ ารสารสนเทศหอ งสมุดโรงเรยี นสำหรับเดก็ พิเศษเรียนรว มเพ่อื สง เสริม ทักษะการเรยี นรูใ นศตวรรษที่ 21 ทักษะการเรยี นรใู นศตวรรษท่ี 21 ภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการวิจัย วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบับท่ี 1 หนา 77

ภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการวิจัย วิธดี ำเนนิ การวจิ ยั จากภาพที่ 1 กรอบแนวคิดในการวิจัย ตัวแปร 1. ประชากรและกลมุ ตวั อยา ง อิสระ คือ การจัดบริการสารสนเทศหองสมุด โรงเรยี นสำหรบั เด็กพเิ ศษเรียนรวมเพอื่ สง เสริม 1.1 ประชากรแบงตามวัตถุประสงค ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ประกอบ การวิจัยประกอบดวย 1) ผูบริหาร ครู และ ดวยแนวคิดดังตอไปนี้ 1) การจัด บริการ บรรณารักษในสังกัดสำนักงานคณะกรรมการ สารสนเทศในศตวรรษที่ 21 สำหรับเด็กพิเศษ การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน (สพฐ.) โรงเรยี นเด็กที่มี เรียน ร วม ( EBSCO, 2015; EBSCO, 2017; ความตองการพิเศษเรียนรวม ผูใหบริการและ International Federation of Library ผูใชบ รกิ ารสารสนเทศหองสมุดโรงเรยี นเด็กที่มี Associations and Institutions, 2015; คว า ม ต อ งก า รพ ิ เศ ษ เร ี ยน ร วม ระดับ Ontario School Library Association, ป ร ะ ถ ม ศ ึ ก ษ า 2) ผ ู  เ ช ี ่ ย ว ช า ญ ด  า น 2010) ประกอบดวยปจจัยนำเขาในดาน บรรณารักษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ดาน บุคลากรที่ขับเคลื่อนกิจกรรมสงเสริมทักษะ เทคโนโลยสี ารสนเทศ และดา นการศึกษาพิเศษ ความรูแกผูเรียน การบูรณาการทรัพยากร 3) ผูใ หบริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็ก สารสนเทศ และเทคโนโลยีสารสนเทศ ในการ ที่มีความตองการพิเศษเรียนรวมระดับ ดำเนินกระบวนใหไดผลลัพธตามวัตถุประสงค ประถม ศึกษา 4) นั กเรี ยนผูใชบ ริการ ที่มุงใหผูเรียนไดเขาถึงบริการ สนองความ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ ตองการ ใหผูใชไดรับบริการที่มีประสิทธิภาพ ตองการพิเศษเรยี นรว ม และประสิทธิผล 2) แนวคิดและหลักการ หองสมุดโรงเรียน ตามกรอบแนวคิดและ 1.2 กลมุ ตวั อยางแบง ตาม หลักการมาตรฐานหองสมุดโรงเรียนสังกัด วตั ถุประสงค การวจิ ัยมีรายละเอยี ดดังนี้ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2556 (Office of the Basic Education 1.2.1 ก า ร ศ ึ ก ษ า ส ภ า พ ก า ร Commission, 2013) 3) แนวคิดการเรียนรูใ น ใหบริการสารสนเทศ และความตอ งการบริการ ศ ตว รรษ ที ่ 21 (Dechakup & Yindeesuk, สารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ 2015; JISC, 2010; Trilling & Fadel; 2009) ตองการพิเศษเรียนรวมเพือ่ สงเสริมทักษะการ ประกอบดวยเนื้อหาความรู ทักษะ และ เรียนรูในศตวรรษที่ 21ประกอบดว ย ผูบริหาร คุณลักษณะที่พึงประสงคของผูเรียน อันจะ ครู และบรรณารักษในสังกัด สพฐ. โรงเรียน สงผลตอตัวแปรตาม คือ ทักษะการเรียนรูใน เด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อการ ศตวรรษที่ 21 ประกอบดวยทักษะดาน สัมภาษณ 10 คน สวนผูใหบริการและ สารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี ที่สงผลตอ ผูใชบ รกิ ารสารสนเทศหอ งสมุดโรงเรียนเด็กท่ีมี คณุ ลักษณะดา นการเรยี นรู สามารถช้นี ำตนเอง คว า ม ต อ งก า รพ ิ เศ ษ เร ี ยน ร วม ระดับ ตรวจสอบ และการเรียนรูของผูเรียน และ ประถมศึกษา ไดจากการสุมแบบเปนกลุม คุณลักษณะดานศีลธรรม (Cluster sampling) โดยคดั เลอื กจากโรงเรียน ทีม่ เี ด็กทีม่ คี วามตองการพิเศษเรียนรวมประจำ หนา 78 วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบบั ท่ี 1 จังหวัดที่จะเปนตัวแทนของแตละภาค และ เปนหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการ พิเศษเรียนรวมระดับประถมศกึ ษาในจังหวัดท่ี มีการใชคอมพิวเตอร โทรศัพทมือถือและ

อินเทอรเน็ตมากที่สุด 10 อันดับแรกของ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ ประเทศไทยประกอบดวย กรุงเทพมหานคร ตองการพิเศษเรียนรวมระดับประถมศึกษา นนทบุรี นครปฐม เชียงใหม นาน ขอนแกน จำนวน 30 คน เพื่อศึกษาความคิดเห็นตอการ นครราชสีมา นครศรีธรรมราช ภูเก็ต และ จัดบริการสารสนเทศที่พัฒนาขึ้น โดยเลือก ชลบรุ ี ไดทำการเลอื กโรงเรียนเรียนรวมจังหวัด กลมุ ตวั อยา งแบบเจาะจง ละ 1 โรงเรียน ที่มีความพรอมดานการใช เทคโนโลยีสารสนเทศดังนี้ โรงเรียนวัดรวก 1.2.4 การศึกษาผลการจัดบรกิ าร โรงเรียนดีมากอุปถัมภ โรงเรียนวัดหนองโพธิ์ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี โรงเรียนเมืองนครราชสีมา โรงเรียนสนามบิน ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม โรงเรียนชุมชนวัดหนองรี โรงเรียนชุมชนบาน ทกั ษะการเรยี นรใู นศตวรรษท่ี 21 กลมุ ตวั อยาง ดอนตัน และโรงเรียนวัดเจ็ดยอด โรงเรียนละ คือ นักเรียนผูใชบริการสารสนเทศหองสมุด 50 คน รวมจำนวน 500 คน โรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวม ในระดับประถมศึกษาที่มีความมีพรอมดาน 1.2.2 การศึกษาการจัดบริการ บริการสารสนเทศของหอ งสมุดโรงเรียนสังกัด สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี สำนกั งานการศึกษาขั้นพนื้ ฐาน จำนวน 30 คน ความตองการพเิ ศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ โดยเลือกกลมุ ตัวอยา งแบบเจาะจง เรียนรูในศตวรรษที่ 21ประกอบดวย ผูเชี่ยวชาญที่ใชในการสัมภาษณเกี่ยวกับการ 2. เคร่อื งมอื ทใ่ี ชใ นการวจิ ยั จัดบริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรบั เครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวม เด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อ ขอมลู คอื สงเสริมทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 1) แ บ บ ส ั ม ภ า ษ ณ  ส ภ า พ ก า ร จำนวน 7 คน ผูเชี่ยวชาญประเมินความ ใหบริการสารสนเทศและความตองการบริการ สอดคลอง (IOC) ของตนแบบการจัดบริการ สารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี ตองการพิเศษเรียนรวม สำหรับผูบริหาร ครู ความตองการพิเศษเรียนรวม จำนวน 5 คน และบรรณารักษโรงเรียนเด็กที่มีความตอ งการ แ ล ะ ผ ู  เ ช ี ่ ย ว ช า ญ ท ี ่ ใ ช  ใ น ก า ร ป ร ะ ช ุ ม ก ลุ ม พเิ ศษเรียนรวม สังกดั สพฐ. เปน แบบสัมภาษณ พิจารณาระดมความคิดเห็นเกี่ยวกับการ แบบมีโครงสรางจำนวน 6 ขอ จดั บริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับ 2) แบบสอบถามสภาพการใหบริการ เด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวมเพ่ือ สารสนเทศและความตองการบริการ สงเสริมการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 จำนวน 7 สารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ คน กลุมตัวอยางไดมาจากการเลือกแบบ ตองการพิเศษเรียนรว มเพือ่ สงเสริมทักษะการ เจาะจง เรียนรูในศตวรรษที่ 21 แบบสอบถามสภาพ การจัดบริการสารสนเทศ ประกอบดว ย 2 ตอน 1.2.3 การศึกษาความคิดเห็นตอ โดยตอนที่ 1 เปนขอมูลเบื้องตนของผูตอบ การจัดบริการสารสนเทศที่พัฒนาขึ้นของ แบบสอบถาม ตอนที่ 2 สภาพการจัดบริการ หอ งสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตอ งการ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียน มีขอคำถาม 5 พิเศษเรยี นรวมเพ่ือสงเสรมิ ทักษะการเรียนรูใน ดานคือ การบริหาร จำนวน 5 ขอ ทรัพยากร ศตวรรษที่ 21 กลุมตัวอยางคือ ผูใหบริการ สารสนเทศ จำนวน 7 ขอ การจัดการทรพั ยากร วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบับท่ี 1 หนา 79

สารสนเทศและคลังความรู จำนวน 5 ขอ กิจกรรมเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน สภาพแวดลอมการเรียนรู จำนวน 5 ขอ สวน ศตวรรษท่ี 21 ขอคำถาม 6 ดาน แบบสอบถามความตอ งการ ขอคำถาม 5 ดาน คือ การบริการ จำนวน 6 ขอ บุคลากร 5 ขอ 8) แบบประเมินทักษะการเรียนรูใน ทรัพยากรสารสนเทศ 7 ขอ การจัดการ ศตวรรษที่ 21 เกี่ยวกับการเรียนรูดาน ท ร ั พ ย า ก ร ส า ร ส น เ ท ศ แ ล ะ ค ล ั ง ค ว า ม รู สารสนเทศ สอื่ และเทคโนโลยี เปนแบบสังเกต 5 ขอ และสภาพแวดลอมการเรียนรู จำนวน 5 พฤติกรรมทักษะปฏิบัติการดำเนินกิจกรรม 3 ขอ ดานคือ การรูสารสนเทศ การรูสื่อ การรู เทคโนโลยี คะแนนแตล ะดา นเต็ม 10 คะแนน 3) แบบประเมินตนแบบการ จดั บริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเดก็ ที่มี 3. การเก็บรวบรวมขอ มลู และการ ความตองการพเิ ศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ วเิ คราะหขอมลู เรียนรูในศตวรรษท่ี 21 สำหรบั ผเู ชี่ยวชาญ 3.1 เก็บรวบรวมขอมูลจากครู 4) แบบประเมินความเหมาะสมดาน บรรณารักษ ผูบริหาร และผูเชี่ยวชาญ ใน องคประกอบและรายละเอียดของการ การศึกษาสภาพการใหบ ริการสารสนเทศและ จดั บริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเดก็ ที่มี ความตองการบริการสารสนเทศของหองสมุด ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม โรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวม ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 สำหรับ เพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใ นศตวรรษที่ 21 ผูเชี่ยวชาญ เปนแบบประเมิน IOC (Item- การวิเคราะหขอมูลโดยการวิเคราะหเนื้อหา Objective Congruence Index) (Content Analysis) และทำการสำรวจโดยใช แบบสอบถามการใหบริการสารสนเทศและ 5) รูปแบบการจัดบริการสารสนเทศ ความตองการบรกิ ารสารสนเทศในปจ จุบันของ หองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการ หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษ พเิ ศษเรยี นรว มเพือ่ สงเสริมทกั ษะการเรียนรูใน เรียนรวมตามความคิดเห็นของผูใชบริการ ศตวรรษที่ 21 เปนคูมือรายละเอียดของ สารสนเทศและผใู หบริการสารสนเทศหองสมุด องคประกอบและรายละเอียดของการ โรงเรียน การวิเคราะหขอมูลโดย คาเฉลี่ย จดั บริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มี ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม เลขณติ ( X) และสวนเบยี่ งเบนมาตรฐาน (SD) ทักษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี 21 3.2 การเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อ 6) แบบสอบถามความคิดเห็นตอการ พัฒนาการจัดบริการสารสนเทศ โดยการเก็บ จดั บริการสารสนเทศที่พัฒนาขึ้นของหองสมดุ รวบรวมขอมูลจากการสัมภาษณเชิงลึกจาก โรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษ ผูเชี่ยวชาญ การประเมินความสอดคลองของ เรียนรวมเพื่อสงเสริมการเรียนรูในศตวรรษท่ี ร ู ป แ บ บ ก ั บ ว ั ต ถ ุ ป ร ะ ส ง ค  ก า ร ว ิ จ ั ย โ ด ย ใ ช 21 ขอคำถาม 6 ดาน แบบประเมินความเหมาะสมดานองคประกอบ และรายละเอียดของการจัดบริการสารสนเทศ 7) แบบประเมินผลการดำเนินการ หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษ จดั บริการสารสนเทศการเขารวมกิจกรรมการ เรียนรวม และขอคิดเห็นจากผูเชี่ยวชาญจาก ดำเนินการจัดบริการสารสนเทศ การจัด การประชุมกลุมการวิเคราะหขอมูลจากการ สัมภาษณและการประชุมกลุม โดยการ หนา 80 วารสารวิทยาลยั ราชสุดา ปท ี่ 17 ฉบับท่ี 1

วิเคราะหเนื้อหา (Content Analysis) สวน 1. สภาพการใหบริการสารสนเทศ การประเมินความสอดคลอง การประเมิน และความตองการบริการสารสนเทศของ ความเหมาะสมดานองคประกอบและ หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษ รายละเอียดการจัดบริการสารสนเทศ เรียนรวมเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน ศตวรรษที่ 21 วิเคราะหโดยคาเฉลี่ยเลขคณิต ( X) และสวน สภาพการจัดบริการสารสนเทศ เบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD) โดยคาประเมิน IOC หองสมดุ โรงเรยี นสำหรับเดก็ ที่มีความตองการ คา เฉล่ยี ตองมากกวา 0.50 พิเศษเรียนรวมการปฏิบัติในภาพรวมอยูใน 3.3 การเก็บรวบรวมขอมูลความ ระดบั ปานกลาง ( X = 3.33, SD = 0.76) เมื่อ คดิ เหน็ ตอการจัดบริการสารสนเทศที่พฒั นาข้นึ ของหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความ พิจารณารายดานทุกดานการใหบริการมีการ ตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการเรียนรู ปฏิบัติอยูในระดับปานกลาง สามารถ ในศตวรรษที่ 21 จากผูใหบริการสารสนเทศ เรยี งลำดบั การปฏิบตั จิ ากมากไปนอ ยดังน้ี ดาน บคุ ลากร การบริการ สภาพแวดลอมการเรียนรู วิเคราะหโดยคาเฉลีย่ เลขคณิต ( X) และสวน การบริหาร การจัดการทรัพยากรสารสนเทศ และคลังความรู สุดทายดานทรัพยากร เบี่ยงเบนมาตรฐาน (SD) 3.4 การเก็บรวบรวมขอมูลจากผล สารสนเทศ ( X = 3.23, SD = 0.85) ความ การดำเนินการจัดบริการสารสนเทศการเขา ตองการการจัดบริการสารสนเทศหองสมุด รวมกิจกรรมการดำเนินการจัดบริการ โรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษ สารสนเทศ และขอมูลทักษะการเรียนรูใน เรียนรว มของกลุมผูใชบ รกิ ารสารสนเทศ ความ ศตวรรษที่ 21 ของผูเรียนที่เขารวมกิจกรรม ตองการการจัดบริการสารสนเทศในภาพรวม วิเคราะหโ ดยคา เฉลยี่ เลขคณิต (µ) อยูใ นระดบั มาก ( X = 3.72, SD = 0.61) เมือ่ 4. ระยะเวลาท่เี กบ็ ขอมลู ระยะเวลาในการเก็บรวบรวม พิจารณารายดานทุกดาน ความตองการการ จัดบริการสารสนเทศอยูในระดับมาก สามารถ ขอมูล 1 มนี าคม 2561 – 30 มีนาคม 2562 เรียงลำดับความตองการจากมากไปนอยดังนี้ 5. การแปลผลวเิ คราะหขอ มูล ดานทรัพยากรสารสนเทศ การบริการ เกณฑก ารประเมิน ดังนี้ สภาพแวดลอมการเรียนรู บุคลากร สุดทาย ดานการจัดการทรัพยากรสารสนเทศและคลัง 5 หมายถึง การปฏิบัติ/ความพึงพอใจ/มี ความรู ความคิดเห็นเกี่ยวกับความตองการการ ความเหน็ วา เหมาะสมมากทีส่ ดุ จัดบริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับ 4 หมายถงึ การปฏิบัติ/ความพึงพอใจ/มี เด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวมของกลุม ความเห็นวาเหมาะสมมาก ผูใชบริการสารสนเทศ ความคิดเห็นความ 3 หมายถงึ การปฏิบัติ/ความพึงพอใจ/มี ตองการการจัดบริการสารสนเทศในภาพรวม ความเหน็ วา เหมาะสมปานกลาง 2 หมายถึง การปฏิบัติ/ความพึงพอใจ/มี อยูในระดบั มาก ( X = 3.72, SD = 0.61) เม่ือ ความเห็นวา เหมาะสมนอย 1 หมายถึง การปฏิบัติ/ความพึงพอใจ/มี พิจารณารายดานทุกดานความตองการอยูใน ความเหน็ วาเหมาะสมนอ ยทส่ี ดุ ระดับมาก สามารถเรียงลำดับการปฏิบัติจาก มากไปนอยดังนี้ ดานทรัพยากรสารสนเทศ ผลการวิจยั วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 81

( X = 3.80, SD = 0.65) การบริการ ( X = กันวาขั้นตอนการจัดการเรียนการสอนมีความ เหมาะสม คาเฉลี่ยเทากับ 0.80 – 1.00 ซ่ึง 3.76, SD = 0.65) สภาพแวดลอมการเรียนรู คาเฉล่ียมากกวา 0.50 ( X = 3.75, SD = 0.64) บ ุค ลา ก ร ( X = 3. ความคิดเห็นตอการจัดบริการ สารสนเทศท่ีพัฒนาขึ้นของหองสมุดโรงเรยี น 3.69, SD = 0.66) สุดทายดานการจัดการ สำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษเรยี นรวม เพอ่ื สงเสริมการเรียนรูใ นศตวรรษท่ี 21 ทรัพยากรสารสนเทศและคลังความรู ( X = ความคิดเห็นการจัดบริการ 3.69, SD = 0.71) สารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่ 2. กา ร พั ฒน าก า รจ ั ด บร ิ การ มคี วามตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ เรียนรูในศตวรรษที่ 21 วิเคราะหไดวา สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี ภาพรวมความคิดเห็นตอการจัดบริการ ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม สารสนเทศ มีความเหมาะสมอยูในระดับมาก ทกั ษะการเรยี นรูในศตวรรษท่ี 21 ( X = 4.22, SD = 0.49) โดยขั้นตอนที่เห็น องคประกอบการจัดบริการ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ ดวยมากที่สุดคือ ขั้นเตรียมความพรอมและ ตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมทักษะการ ละลายพฤติกรรม รองลงมาคือ ข้นั การนำเสนอ เรียนรูในศตวรรษที่ 21 มี 5 องคประกอบคือ งานสรุปผลการดำเนินงาน และการสะทอน 1) การบริหารจัดการบริการสารสนเทศ กลบั สวนขั้นตอนอนื่ ๆ มคี วามคดิ เห็นในระดบั หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษ มาก สามารถเรียงลำดับความคิดเห็นจากมาก เรียนรวม 2) บุคลากรทีมงานที่เกี่ยวของกับ ไปนอยดังนี้ ขั้นการรูสื่อ ขั้นการรูเทคโนโลยี การจัดบริการสารสนเทศหองสมดุ โรงเรียนเด็ก ขั้นอานดิจิทัลเพื่อการเรียนรู และขั้นการรู ท่ีมีความตองการพิเศษเรยี นรวม 3) ทรัพยากร สารสนเทศ สารสนเทศ 4) กลยุทธการสอนและการดำเนิน กิจกรรม 5) การประเมินผลและการสะทอน 4. ผลการจัดบริการสารสนเทศ กลับ องคประกอบมีความเหมาะสม คาเฉลี่ย หองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความ เทา กบั 0.80 เมอ่ื แยกแตล ะองคประกอบพบวา ตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ แตละองคประกอบรายละเอียดมีความ เรยี นรใู นศตวรรษท่ี 21 เหมาะสมคาเฉลี่ยเทากับ 0.60 - 0.80 ซึ่ง คาเฉลี่ยมากกวา 0.50 ความคิดเห็นตอการ การดำเนินกิจกรรมการจัดบริการ จัดบริการสารสนเทศที่พัฒนาขึ้นของหองสมดุ สารสนเทศเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน โรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษ ศตวรรษที่ 21 มีการใชส่ือเพื่อการแลกเปลี่ยน เรียนรวมเพื่อสงเสริมการเรียนรูในศตวรรษท่ี เรียนรู การจัดสภาพแวดลอมเพื่อการเขาถึง 21 พบวา ขั้นตอนการจัดกิจกรรมมี 6 ขั้นตอน ความรู ทุกกลมุ จะมีความสนใจในการใชค วิ อาร สำคัญคือ 1) ขั้นเตรยี มความพรอ มและละลาย โคดเพือ่ การเขาถึงขอมูล การใชไอซีทีเพื่อการ พฤติกรรม 2) ขัน้ อานดิจิทัลเพื่อการเรียนรู 3) เขาถึงขอมูลที่เปนประโยชน เพราะความ ขั้นการรูสารสนเทศ 4) ขั้นการรูสื่อ 5) ข้ันการ สะดวกและรวดเร็วตอการใชงาน ความพึง รูเทคโนโลยีและ 6) ข้นั การนำเสนองานสรุปผล พอใจตอการจัดบริการสารสนเทศเพื่อสงเสริม การดำเนินงาน และการสะทอนกลับ โดย การเรียนรูในศตวรรษที่ 21 พบวา ภาพรวม ผูเชี่ยวชาญทั้ง 5 คน มีความคิดเห็นสอดคลอง หนา 82 วารสารวิทยาลัยราชสุดา ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1

ความพึงพอใจอยูในระดับมาก ( X = 4.23, วิธีการจึงตองมีรปู แบบแตกตางไปจากปกติ ให ผูเรียนที่มคี วามตองการพิเศษมีสวนรว มอยาง SD = 0.34) โดยทุกขนั้ ตอนมีความพึงพอใจอยู เทาเทียม บทบาทของหองสมุดในยุคศตวรรษ ในระดับมากสามารถเรียงลำดับจากมากไป ที่ 21 ตองจัดหาสารสนเทศ สื่อ เทคโนโลยี นอยคือ ขั้นเตรียมความพรอมและละลาย จดั เตรียมแหลง เรียนรูที่เหมาะสมแกผูเรียนให พฤติกรรม ขั้นการนำเสนองานสรุปผลการ สามารถสงเสริมทักษะการเรียนรูในศตวรรษท่ี ดำเนินงาน และการสะทอนกลับ ขั้นการรูส่ือ 21 ได ภายใตเ ทคโนโลยดี จิ ทิ ลั และชอ งทางการ ขั้นการรูเทคโนโลยี ขั้นอานดิจิทัลเพื่อการ สื่อสารที่หลากหลายรูปแบบใหตรงกับความ เรียนรู และขั้นการรูสารสนเทศ ตามลำดับ ตองการของผูเรียนทุกคนใหไดมากที่สุด เพื่อ ทกั ษะการเรยี นรูในศตวรรษที่ 21 เกี่ยวกับการ สงเสริมทกั ษะทจี่ ำเปน ในศตวรรษที่ 21 จงึ ตอง เรียนรูดานสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี จัดกจิ กรรมเชงิ รุกเพ่ือใหผูเ รียนเกิดทักษะการรู พบวา ทักษะปฏิบัติการดำเนินกิจกรรมเพ่ือ สารสนเทศ ทกั ษะการเรยี นรูรว มกนั ของผเู รยี น สง เสริมทกั ษะการเรยี นรูใ นศตวรรษท่ี 21 ดาน รวมกับผูสอน รวมถึงบูรณาการเทคโนโลยี การรูสารสนเทศ สื่อ และเทคโนโลยี ภาพรวม ดิจิทัลที่เหมาะสมกับการจัดการเรียนการสอน ไดคะแนนเฉลี่ย 6.84 ผานเกณฑรอยละ 60 สอดคลองกับแนวคิดของ Dechakup and โดยการรูเทคโนโลยีไดคะแนนเฉลี่ยสูงสุดคือ Yindeesuk (2015) ที่ระบุวา แนวทางสงเสริม 7.07 รองลงมาคือ การรูสื่อไดคะแนนเฉล่ีย ทกั ษะศตวรรษที่ 21 ตองใชก ลยทุ ธเนนผูเรียน 6.77 สุดทายการรูสารสนเทศ ไดคะแนนเฉลี่ย เปนสำคัญ ผูเรียนมีสวนรวม มีโอกาสทำ 6.70 จากคะแนนเต็ม 10 คะแนน กิจกรรมนำความรูไปใช ประยุกต บูรณาการ กระบวนการที่หลากหลาย อภิปรายผลและขอเสนอแนะ สภาพการจัดบริการสารสนเทศ 1.สภาพการใหบริการสารสนเทศ หอ งสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการ และความตองการบริการสารสนเทศของ พิเศษเรียนรว ม ผูใหบ รกิ ารสารสนเทศภาพรวม มีการปฏิบัติอยูในระดับปานกลาง เมื่อ หองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความตองการพิเศษ พิจารณารายดานทุกดานการปฏิบัติอยูใน เรียนรวมเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน ระดับปานกลาง สามารถเรยี งลำดบั การปฏิบตั ิ ศตวรรษท่ี 21 จากมากไปนอยดังนี้ ดานบุคลากร การบริการ สภาพแวดลอมการเรียนรู การบริหาร การ สภาพปจ จุบันการจดั การศึกษาในทุก จัดการทรัพยากรสารสนเทศและคลังความรู ระดบั ช้ันไดเออื้ การเรยี นรใู หแกผ ูเ รียนทีม่ คี วาม สุดทายดา นทรพั ยากรสารสนเทศ จึงอาจกลา ว ตองการพิเศษมากยิ่งขึ้น โดยยึดหลักความ ไดวาหองสมุดใหความสำคัญตอการพัฒนา เสมอภาค สิทธิทางการศึกษา การใหค นพิการ บุคลากรเพอ่ื ใหบ รกิ ารมากทส่ี ดุ และสอดคลอ ง ไดมีโอกาสเรียนรว มกับคนปกติ สอดคลองกับ กับแนวคิดที่วา หองสมุดมีบทบาทสำคัญใน หลักการจัดการศึกษาของ Udompiriyasak การสรางใหเกิดการเรียนรูตลอดชวี ิต หองสมุด (2010) ที่ไดระบุวา การจัดบริการตาง ๆ เปนแหลงความรูที่ทุกคนสามารถเขาถึงได สำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวม อยางเทาเทียมกัน และยังคงทำหนาที่สงเสริม ตองมีความเขาใจถึงผูเรียนทุกคนที่มีความ แตกตางกัน ดังนั้นรูปแบบการบริการ และ วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 83

การแลกเปลี่ยนความรูใหแกกันและกันตอไป ตองการพิเศษเรียนรวม โดยลำดับแรก ( Thailand Knowledge Park, 2013) เ มื่ อ ผูบริหารสถานศึกษา และผูเกี่ยวของกับการ เปรียบเทียบกับประเด็นที่มีการปฏิบัติ ใหบริการ ตองมีวิสัยทัศนและวัตถุประสงค รองลงมา ความคิดเห็นเกี่ยวกับความตองการ อยางชัดเจน รวมถึงเปาประสงคของหองสมุด การจัดบริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียน โรงเรียนในการสงเสริมทักษะการเรียนรูใน สำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษเรียนรวม ศตวรรษที่ 21 ในดานสารสนเทศ สื่อ และ ของกลมุ ผใู ชบ ริการสารสนเทศ ความคิดเห็นใน เทคโนโลยี ซ่งึ ถือเปนองคป ระกอบแรกเพือ่ เปน ภาพรวมอยูในระดับมาก โดยดานทรัพยากร การประกาศเจตนารมณขององคกรและคนใน สารสนเทศ การบริการ สภาพแวดลอมการ องคก ร นอกจากนีต้ อ งมีการบรหิ ารจัดการแบบ เรียนรู อยูใ นลำดับตน ๆ ที่ผูใชบ ริการมีความ มสี ว นรวมของชมุ ชน ผูป กครอง ครบู รรณารกั ษ ตองการมาก จึงกลาวไดวาผูใชบริการให ครูผูสอน นักเรียน ผูใหบริการสารสนเทศ ความสำคัญกับทรัพยากรสารสนเทศและการ ผูใชบริการสารสนเทศ รวมถึงหนวยงานท่ี บริการเพื่อใหตรงกับความตองการ ซึ่งใน เกี่ยวของทุกฝาย สอดคลองกับแนวคิดของ ปจจุบันผูเรียนแทบทุกคนมีสมารตโฟน ซึ่ง Prueksununt, Supapongpichate and สมารตโฟนสามารถเชื่อมอินเทอรเน็ต เนื้อหา Buawatana (2011) ในการนำชุมชนมีสวน ของการเรียนการสอนสามารถหาไดจ ากสมารต รวมใน การเรียนรูจะตองมีการเตรียมการให โฟน สิ่งที่สถาบันการศึกษาหรอื ผูสอนตองทำ ชุมชนมีสว นรว ม วางแผนกับชุมชน ดำเนินงาน คือนำพาผูเรียนเขาสูโลกดิจิทัล (Go digital) ตามแผน และควบคุมประเมินผล ซึ่งจะเปน จัดสภาพแวดลอมใหมีบรรยากาศของการมี กจิ กรรมท่ไี ดระดมทรพั ยากรบุคคลมาใชใหเกิด ชีวติ กับดจิ ิทัลใหไ ด โดยการนำเทคโนโลยดี ิจทิ ลั ประโยชนสูงสุด ซึ่งวิธีการบริหารจัดการมี ทั้งหลายไมวาจะเปนการโตตอบในหองเรียน หลักการชัดเจนใหเปนแหลงเรียนรูของ ผานสมารตโฟน แอปพลิเคชั่นในสมารตโฟน โรงเรียนโดยไมแบงแยกผูเรียนทั่วไปและ ปรับเปลี่ยนใหเกิดการเรียนรูแบบแอกทีฟหรอื ผูเรียนพิเศษ รองรับการจัดการเรียนการสอน การเรียนรูเชิงรุกผานกิจกรรมบนโลกไซเบอร สำหรับการเรียนรวม สรางวัฒนธรรมการอาน มาใชในการจัดการเรียนการสอนในหองเรียน ดิจิทัลสำหรับผูเรียนทุกคนเพื่อนำไปสูการ ดจิ ิทัล (Phosaard, 2016) เรียนรูในศตวรรษที่ 21 สอดคลองกับปรัชญา การศึกษาสำหรับทุกคนใหเด็กที่มีความ 2. กา ร พัฒน า กา รจ ั ด บริ การ ตองการพิเศษไดเรียนรวมกับเด็กทั่วไปอยาง สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มี เ ค ี ย ง บ  า เ ค ี ย ง ไ ห ล  ( Education for all) ความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม หลักการจัดการศึกษาเพ่ือความเทาเทียมและ ทักษะการเรยี นรูในศตวรรษท่ี 21 ทั่วถึง (Inclusive education) และหลักการมี สวนรวมของทุกภาคสวนของสังคม (All for องคประกอบและรายละเอียดของ education) ( Office of the Education การจดั บรกิ ารสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็ก Council, 2017) ที่มีความตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริม ทกั ษะการเรียนรใู นศตวรรษที่ 21 มดี ังตอ ไปนี้ 2) บุคลากรทีมงานที่เกี่ยวของกับ การจัดบริการสารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็ก 1) ก า ร บ ริ ห าร จ ั ด ก า รบ ริ การ สารสนเทศหองสมุดโรงเรียนเด็กที่มีความ หนา 84 วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบบั ท่ี 1

ที่มีความตองการพิเศษเรียนรวม โดยผูบริหาร และคลังความรูดวยเทคโนโลยีดิจิทัล ซ่ึง มีบทบาทในการบริหารจัดการ สงเสริมการ Special Education Bureau (2015) ระบุวา บริการสารสนเทศเพื่อนำไปสูการเรียนรูใน การพัฒนานวัตกรรม วิธีการ การเขาถึง ศตวรรษที่ 21 ครูผูสอน ครูบรรณารักษ ครู เทคโนโลยี การเขา ถึงการบริการอยา งเทา เทียม การศึกษาพิเศษ มีบทบาทในการใชหองสมุด จะชวยใหผูเรียนที่มีความตองการพิเศษ เพื่อการเรียนการสอนไดและดำเนินกิจกรรม สามารถมีสว นรว มในกจิ กรรมการเรียนรู มีสวน ตาง ๆ เพื่อสงเสริมนิสัยรักการอาน สงเสริม รวมในสังคมและชุมชนไดอยา งบริบรู ณ การเรียนรูในศตวรรษที่ 21 บรรณารักษ เจาหนาที่หองสมุด เจาหนาที่การศึกษาพิเศษ 4) กลยุทธการสอนและการดำเนิน มีบทบาทในการสนับสนุนการจัดการเรียนการ กจิ กรรมประกอบดวย กลยทุ ธการจดั การเรียน สอน สงเสริมการเรียนรูของนักเรียน การ การสอนเพื่อการเรียนรวมและสงเสริมการ บริการ การจัดกิจกรรมของหองสมุดโรงเรียน เรียนรูในศตวรรษที่ 21 โดยการบูรณาการ โดยเฉพาะอยางยิ่งบทบาทของบรรณารักษ เทคนิคการสอน การดำเนินกิจกรรมสงเสริม ตอ งจดั หาสารสนเทศ สือ่ เทคโนโลยี จดั เตรียม การอานและการเรยี นรู กจิ กรรมสงเสริมการรู แหลงเรียนรูที่เหมาะสมแกผูเรียน ภายใต สารสนเทศ ส่ือ และเทคโนโลยี รวมถึงการบูร เทคโนโลยีดิจิทัลและชองทางการสื่อสารท่ี ณาการเทคโนโลยีเพื่อดำเนินการจัดการเรียน หลากหลายรูปแบบใหตรงกับความตองการ การสอนและดำเนินกิจกรรม ผูเรียนที่มคี วาม ของผูเรียนทุกคนใหไดมากที่สุด เพื่อสงเสริม ตองการพิเศษ สามารถเขาถึงการใชได เชน ทักษะที่จำเปนในศตวรรษที่ 21 จึงตองมีการ เว็บไซตตาง ๆ ไฟลดิจิทัล โปรแกรมประยุกต จดั กิจกรรมเชงิ รุกเพือ่ ใหผ ูเรยี นเกดิ ทักษะการรู ต า ง ๆ แล ะ อ ื ่ น ๆ ( Special Education สารสนเทศ ทักษะการเรียนรูรว มกันของผเู รียน Bureau, 2015) การจัดการเรียนการสอน รวมกับผูสอน รวมถึงบูรณาการเทคโนโลยี จะตองคนหาหนทาง วิธีการที่ออกแบบเพื่อคน ดิจทิ ัลที่เหมาะสมกับการจัดการเรียนการสอน ทุกคน (Universal design) และสามารถใชได เชน การจัดเตรียมคอลเล็กชั่น สารสนเทศ สื่อ กับทุกคนอยางเปนมิตร (Friendly design) แหลงเรียนรู เพื่อการเขาถึงไดสำหรับทุกคน เพื่อใหผูเรียนที่มีความตองการพิเศษสามารถ (Netwong, 2019a) จงึ กลาวไดวาบุคลากรทกุ พึ่งพาตนเองไดเปนหลักสำคัญ (Netwong, ฝายมีสวนผลักดันใหการเรียนรวมประสบ 2019b) ความสำเร็จภายใตยุคแหงการเปลี่ยนผาน เทคโนโลยีในศตวรรษที่ 21 รวมถึงหนวยงาน 5) การประเมินผลและการสะทอน องคกร และชุมชน ตางมีบทบาทสำคัญที่จะ กลับ โดยการประเมินผลการดำเนินงาน ชวยขับเคล่ือนพัฒนาหองสมุดโรงเรียนเปน หองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความตองการ แหลงเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21 พิเศษเรียนรวม การประเมินผลการดำเนิน กิจกรรมสงเสริมทักษะการเรยี นรูในศตวรรษท่ี 3) ทรัพยากรสารสนเทศ 21 รวมถึงการสะทอนผลการดำเนินงานและ ประกอบดวย ทรัพยากรสารสนเทศประเภท การดำเนินกิจกรรมเพื่อนำไปพัฒนากิจกรรม วัสดุตีพิมพ ทรัพยากรสารสนเทศประเภทวัสดุ หรือการบริการใหม ๆ สอดคลองกับแนวคิด ไมต พี ิมพ และการจัดการทรพั ยากรสารสนเทศ ของ Grant (2002) ที่ไดระบุวาการดำเนิน โครงการเปนฐานจะตอ งมีการสะทอนกลับโดย วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 85

จดั ใหมีผลการแสดงความคิดเห็นจะสะทอนผล assessment & multidimensional การเรยี นรูตาง ๆ ได จะสามารถประเมนิ คณุ คา assessment Tools) เชน วัดผลความรู วัด ผลสะทอนกลับจากการเรียนรูและขอคนพบ ทักษะการนำขอมูลมาใชอยางมีเหตุผล วัด ( International Federation of Library ทกั ษะการนำเสนอผลงาน วดั ทักษะการทำงาน Associations and Institutions, 2015) โดย เปนทีม โดยอาจจะมีการวัดผลหลายครั้ง เพ่ือ ขัน้ ตอนการจัดกิจกรรมการบริการสารสนเทศ ชวยใหผูเรียนพัฒนาทักษะดานตางๆ ทีต่ นเอง ของหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความ ยังขาดไป และผูสอนก็จะสรุปผลการเรียนที่ ตองการพิเศษเรียนรว มเพื่อสงเสริมการเรียนรู ไมไดม ีแคเ กรด แตมีรายงานผลดานอ่ืน ๆ ดว ย ในศตวรรษที่ 21 พบวา ขั้นตอนการจัด (Luechaipanich & Chimpara, 2016) กิจกรรมมี 6 ขั้นตอนสำคัญคือ 1) ขั้นเตรียม ความพรอมและละลายพฤติกรรม 2) ข้ันอาน 4. ผลการจัดบริการสารสนเทศ ดิจิทัลเพื่อการเรียนรู 3) ขั้นการรูสารสนเทศ หองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่มีความ 4) ขั้นการรูสื่อ 5) ขั้นการรูเทคโนโลยี และ 6) ตองการพิเศษเรียนรวมเพื่อสงเสริมการ ขนั้ การนำเสนองานสรุปผลการดำเนนิ งาน เรียนรใู นศตวรรษที่ 21 3. ความคิดเห็นตอการจัดบริการ ผลการดำเนินการจัดบริการ สารสนเทศท่ีพฒั นาข้ึนของหองสมุดโรงเรยี น สารสนเทศการเขา รวมกจิ กรรมการดำเนนิ การ สำหรับเด็กที่มีความตองการพิเศษเรยี นรวม จัดบริการสารสนเทศ การจัดกิจกรรมเพื่อ เพอ่ื สงเสรมิ การเรยี นรใู นศตวรรษที่ 21 สงเสริมทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 พบวาการดำเนินกิจกรรมการจัดบริการ ความคิดเห็นการจัดบริการ สารสนเทศเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน สารสนเทศของหองสมุดโรงเรียนสำหรับเด็กที่ ศตวรรษที่ 21 มีการใชสื่อเพื่อการแลกเปลี่ยน มคี วามตองการพเิ ศษเรียนรว มเพื่อสงเสริมการ เรียนรู การจัดสภาพแวดลอมเพื่อการเขาถึง เรียนรูในศตวรรษที่ 21 วิเคราะหไดวา ความรู ทุกกลุมจะมีความสนใจในการใชควิ อาร ภาพรวมความคดิ เห็นการจดั บริการสารสนเทศ โคด (QR Code) เพื่อการเขาถึงขอมูล การใช มีความเหมาะสมอยูในระดับมาก โดยขั้นตอน เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการเขาถึงขอมูลท่ี ที่เห็นดวยมากที่สุดคือ ขั้นเตรียมความพรอม เปนประโยชน เพราะความสะดวกและรวดเรว็ และละลายพฤติกรรม และขั้นการนำเสนอ ตอการใชงาน ความพึงพอใจตอการจัดบริการ งานสรุปผลการดำเนินงาน และการสะทอน สารสนเทศเพอื่ สงเสริมการเรียนรใู นศตวรรษที่ กลับ กลาวไดวาขั้นเตรียมความพรอมมีความ 21 พบวา ภาพรวมความพึงพอใจอยูใ นระดับ คิดเห็นมากทสี่ ดุ เนอ่ื งจากเปนการเตรยี มความ มาก โดยทุกขั้นตอนมีความพึงพอใจอยูใน พรอมใหผูเรียนมีความรูและขอมูลพื้นฐาน ระดับมากโดยขั้นเตรียมความพรอมและ ระดับปจเจคบุคคล เปนการเสริมสราง ละลายพฤตกิ รรม รวมถึงขั้นการนำเสนองาน ศักยภาพและการเปนหุนสวนระหวางผูเรยี นที่ สรุปผลการดำเนินงานมีความพึงพอใจมากกวา มีความแตกตางกัน และขั้นการนำเสนองาน ขนั้ อนื่ ๆ จึงกลาวไดวา การจดั การศึกษาสำหรบั สรุปผลการดำเนินงาน และการสะทอนกลับ ศตวรรษที่ 21 ซึ่งเปนผูเรียนยุคใหม ผูสอน ซึ่งการวัดผลดานตางๆ ที่มีความหลากหลาย จำเปนตองมุงเมนใหผูเรียนสามารถแสวงหา และมีการออกแบบไวลว งหนา (Information ความรดู ว ยตนเอง มีการเรยี นรูดว ยตนเองอยาง หนา 86 วารสารวิทยาลัยราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบับท่ี 1

ทาทาย สรางสรรคความรูใหม ประยุกตใช จิตใจ หรือผูที่มีความแตกตางเขามาอยูรว มใน ความรูใหเกิดประโยชนสอดคลองตาม สงั คม ลดการแบง แยกทางการศกึ ษา ทำใหเ กิด สถานการณในขณะนั้น และสามารถผลิต การเห็นคณุ คาและสรางวัฒนธรรมใหมในเรื่อง นวัตกรรมในการตอบสนองตอสังคมใหเรียนรู ความหลากหลาย จะเปนปจจัยหลักในการที่ ไดเอง สามารถใชเครื่องมือและเทคโนโลยี จะอยูรว มกันอยางมคี วามสุข ความเขาใจ และ ดิจทิ ัลในการดำเนินกจิ กรรมตา ง ๆ (coggle.it, เหน็ คุณคาซงึ่ กันและกนั (Netwong, 2019b) 2018) เทคโนโลยที ีน่ ำมาใชในการจดั การเรยี น รวมจึงตองสามารถใชงานไดทุกคนอยางเปน 4. ขอเสนอแนะ ธรรมและเปนมิตร นวัตกรรมที่ตั้งอยูบน 4.1 ขอเสนอแนะจากผลการวิจัย พื้นฐานของคานิยมและหลักการฟนฟูและ 4.1.1 จากการศึกษาพบวาการ พัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการดวยอันจะสงผล พัฒนาบุคลากรหองสมุดนับวามีความสำคัญ ตอ ผเู รียนทม่ี คี วามตอ งการพิเศษสามารถพง่ึ พา มากในการขับเคลื่อนการเรียนรวมใหประสบ ตนเองไดเปนหลกั สำคัญ สามารถเรยี นรรู วมกนั ความสำเร็จและสงเสริมทักษะการเรียนรูใน กับผูเรียนปกติไดไปพรอมกัน (Netwong, ศตวรรษที่ 21 การจัดบริการสารสนเทศตอง 2018) เตรียมความพรอมดานบุคลากรเปนอยางมาก ในการสรางความเขา ใจดานการเรียนรวม การ ทักษะการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 ใชเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อสงเสริมการเรียนรูใน เกี่ยวกับการเรียนรูดานสารสนเทศ สื่อ และ ศตวรรษท่ี 21 เทคโนโลยี พบวา ทักษะปฏิบัติการดำเนิน 4.1.2 การจัดบริการสารสนเทศตอง กิจกรรมเพื่อสงเสริมทักษะการเรียนรูใน เตรียมความพรอมของผูเรียนใหมีเจตคติเชิง ศตวรรษที่ 21 ดานการรูสารสนเทศ สื่อ และ บวกตอการเรียนรวม และความสามารถใช เทคโนโลยี ภาพรวมไดคะแนนเฉล่ีย 6.84 ผาน เทคโนโลยีดิจิทัล การสืบคนขอมูลในรูปแบบ เกณฑรอยละ 60 โดยการรูเทคโนโลยีได ดิจทิ ัลเพื่อสรางการแลกเปลี่ยนเรียนรูระหวาง คะแนนเฉลี่ยสูงสุดคือ 7.07 จึงกลาวไดวา ผูเรยี นทัว่ ไปและผูเรยี นท่มี ีความตองการพิเศษ ผูเรียนที่มีความตองการพิเศษสามารถเรียน มีการใชทรัพยากรอยางคุมคา เปดโอกาสให รวมกับผูเรียนปกติ หากมีการจัดการเรียนการ ผูเรียนไดเลือกทำงานมีสวนรวมในการดำเนิน สอนใหสอดคลองกับความตองการและ กิจกรรมรวมกนั คำนึงถึงความแตกตางของผูเรียนใหสามารถ 4.2 ขอเสนอแนะในการวิจัยคร้ัง ดำเนินกจิ กรรมรว มกนั ได สอดคลอ งกับแนวคดิ ตอไป ท่ีวาการเรียนรวมเปนการจัดการศึกษาสำหรบั 4. 2.1 ควรศึกษาคนควาเกี่ยวกับ ทุกคน โดยไมมีการแบงแยกระหวางผูเรียน แนวทางการพัฒนาหรือรูปแบบหองสมดุ อื่น ๆ ปกติกับผเู รยี นที่มีความตองการพิเศษ ยึดหลกั เชน หองสมุดประชาชน หองสมุดเคลื่อนที่ สิทธิมนุษยชน การเคารพทุกคน การยอมรับ เพื่อบริการสารสนเทศเชิงรุกสำหรับเด็กที่มี ความแตกตาง ความหลากหลาย การเรียนรวม ความตองการพิเศษ และสงเสริมการเรียนรู ทำใหทุกคนมีโอกาสเทาเทียมกันในการศึกษา ตลอดชวี ติ การสัมผัสประสบการณตางๆ รวมกัน การ 4.2.2 ควรมกี ารศกึ ษาการออกแบบ ยอมรับผูที่มีความบกพรองทั้งดานรางกาย สภาพแวดลอ มและการประเมินผลทีเ่ อ้อื ตอ วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปที่ 17 ฉบับท่ี 1 หนา 87

การจดั การเรยี นรว มและสงผลตอทักษะการ นวัตกรรม การคิดสรา งสรรค นอกเหนอื จาก เรียนรใู นศตวรรษที่ 21 เชน การวจิ ัยและ ดานการรสู ารสนเทศ ส่ือ และเทคโนโลยี เอกสารอางองิ Coggle.it. (2018). Innovative technology to enhance teaching in the digital age. [Online]. Retrieved from https://coggle.it/. [2018, May 16]. Dechakup, P. & Yindeesuk, P. (2015). Learning management in the 21st century. (2nd ed.). Bangkok: Chulalongkorn University Printing House. EBSCO. (2015). 7 Best practices for creating a user friendly library website. [Online]. Retrieved from https://www.ebsco.com/blog/article/7-best-practices-for-creating-a-us. [2018, May 19]. EBSCO. (2017). Advocacy and the 21st century school librarian: Challenges and best practices. [Online]. Retrieved from https://www.ebsco.com/blog/article/advocacy- and-the-21st-century-s school-librarian-challenges-and-best-practice. [2018, June 16]. Grant, M. M. (2002). Getting a grip on project-based learning: theory, cases and recommendation. Meridian: A Middle School Computer Technology Journal. 5(1), pp. 65-97. International Federation of Library Associations and Institutions. (2015). IFLA school library guideline. IFLA. JISC. (2010). Quick guide-developing students’ digital literacy. [Online]. Retrieved from https://digitalcapability.jiscinvolve.org/wp/files/2014/09/JISC_REPORT_Digital_Literacie s_280714_PRINT.pdf. [2018, May 19]. Luechaipanich, V. & Chimpara, K. (2016). Futuristic classroom turns a teacher into a coach. Bangkok: SE-ED Public Company Limited. National Institute of Education Testing Service. (2015). National basic educational testing result (O-Net) academic year 2015. [Online]. Retrieved from http://www.onetresult.niets.or.th/AnnouncementWeb/PDF/SummaryONETP6_2558.p df. [2016, April 19]. National Statistics Office Thailand. (2015). The results of the 2015 reading behavior survey. Bangkok: National Statistics Office Thailand. Netwong, T. (2015). Information provider. Bangkok: Suan Dusit University. Netwong, T. (2018). Instructional creation media project based for mainstreaming of undergraduate students to enhance 21st century learning. International Journal of e- Education, e-Business, e-Management and e-Learning. 8(4) December, pp. 227-233. Netwong, T. (2019a). The school library roles in information services through mainstreaming for enhance 21st century learning skills. International Journal of Information and Education Technology,9(2), 154-158. หนา 88 วารสารวิทยาลัยราชสุดา ปที่ 17 ฉบับท่ี 1

Netwong, T. (2019b). The using of inquiry and creativity-based learning to effectiveness digital literacy of mainstreaming students, library and information science program. RMUTI JOURNAL, Humanities and Social Sciences,6(1), 83-97. Nimtalung, O. (2009). Inclusive education: Access to education for all. Sakon Nakhon Rajabhat University Journal. 1(2), 39-53. Office of the Basic Education Commission. (2013). School library standards. Office of the Basic Education Commission, Ministry of Education. Office of the Education Council. (2017). National education plan 2017–2036. Office of the Education Council, Ministry of Education. Ontario School Library Association. (2010). Together for learning: School libraries and the emergence of the learning commons. Ontario: Ontario School Library Association. Phosaard, S. (2016). Grand challenges in digital university. Suranaree J. Soc. Sci. 10(2), 171-188. Phukabkhao, P. (2010). The proposed policy for the effectiveness of inclusive schools in Khon Kaen province. Doctor Philosophy Thesis in Educational Administration, Graduate School, Khonkaen University. Prueksununt, P., Supapongpichate, R. & Buawatana, M. (2011). Community participatory learning process for livable city development, Pranburi Subdistrict, Municipality, Prachuap Khiri Khan province. Bangkok: Department of Health, Health Center 4. Special Education Bureau. ( 2 015) . 1st Report of the international conference on special education. Office of Special Education Services, Office of the Basic Education Commission. Ministry of Education. Thailand Knowledge Park. (2013). Read him read us. Bangkok: Office of Knowledge Management and Development. Trilling, B. & Fadel, C. (2009). 21st century skills: learning for life in our times. San Francisco: Jossey-Bass. Udompiriyasak, S. ( 2010). The development of the administrative service center model for disabled students mainstreaming of higher education. Dissertation of Education (Education Management). Suan Dusit Rajabhat University, Bangkok, Thailand. Wongkorm, K. (2010). Knowledge of special education. Bangkok: Service and Supply. วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 89

แบบจำลองการปฏิรปู นโยบายและกฎหมายเกี่ยวกบั การสง เสริม ดา นสุขภาพสำหรบั คนพิการ* ปารณยี  วสิ ุทธิพันธุ1 , ทวี เช้อื สวุ รรณทว2ี , อาดมั นลี ะไพจิตร3 1,2,3ภาควชิ าฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ วิทยาลยั ราชสุดา มหาวิทยาลัยมหิดล Email: [email protected]¹, [email protected], [email protected] Received: April 28, 2020 Revised: September 2, 2020 Accepted: April 2, 2021 บทคัดยอ การวิจัยในครั้งนี้เปนการศึกษาแบบจำลองการปฏิรูปนโยบายและกฎหมายเก่ียวกับการสงเสริมดาน สุขภาพสำหรับคนพิการเพื่อศึกษาหาขอสรุปเกี่ยวกับสภาพการบังคับใชกฎหมายในอดีตและปจจุบัน และ แนวทางหรือวิธีการในการปฏิรูปนโยบายและกฎหมายในอนาคตเกี่ยวกับการสงเสริมดานสุขภาพ กลุมตัวอยา ง เปนคนพิการ และผูดแู ลคนพิการในพื้นที่จังหวัดอีสานตอนลาง โดยใชรปู แบบการวจิ ยั เชิงปฏิบัติการแบบมีสวน รว ม ผลการศกึ ษา แบบจำลองการปฏิรปู นโยบายและกฎหมายทางดา นบริการสขุ ภาพสำหรบั คนพิการทีเ่ ก่ียวกับ สภาพการบังคับใชกฎหมาย พบวา 1) ปญหาเรื่องสิทธิการเขาถึงบรกิ ารดานสุขภาพ (การเดินทางไปรับบริการ สุขภาพ) 2) การไดรับการบริการดานสุขภาพอยางเทาเทียมกัน (ความเลื่อมล้ำระหวางกองทุนหลักประกัน สุขภาพ) 3) การบริการฟนฟูสมรรถภาพโดยกระบวนการทางการแพทย คาใชจายในการรักษาพยาบาล คา อุปกรณเทคโนโลยีสิ่งอำนวยความสะดวก ฯ (การใหบริการคนพิการทางจิต สติปญญาและการเรียนรู มีสถาน บรกิ ารนอ ยมากโดยเฉพาะในตา งจังหวัด) ดงั น้นั แบบจำลองแนวทางการปฏิรูปนโยบายและกฎหมายดา นบริการ สุขภาพพบวา การเขาถึงบริการสุขภาพสำหรับคนพิการในกลุมที่มีความรุนแรงรูปแบบการเยี่ยมบานโดยภาคี เครือขายทำใหคนพิการมีกำลังใจมากขึ้น ขอเสนอแนะ ควรมีปฏิรูปกฎหมายเพื่อพัฒนาและปรับปรุงสิทธิ ประโยชนกองทุนหลกั ประกันสุขภาพท้ัง 3 กองทุน ใหมีความเทาเทียมกัน ควรมีการจดั ทำแผนแมบทแหงชาติ ในการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยสำหรับคนพิการเพื่อใหมีแบบแผนการดำเนินงานที่ชัดเจน ควรมีการ พฒั นารูปแบบระบบการใหบริการดา นสุขภาพสำหรบั คนพิการดูแลคนพิการกลมุ พิเศษ คำสำคัญ: สว นรวมของสงั คม, นโยบายสุขภาพ, กฎหมาย, คนพิการ * โครงการวจิ ัยไดร บั ทนุ อุดหนุนการวจิ ยั จากมหาวทิ ยาลยั มหดิ ล ประจำป 2556 หนา 90 วารสารวิทยาลัยราชสดุ า ปที่ 17 ฉบับท่ี 1

The Model of Policy and Law Reforms for Health Promote of Person with disabilities* Paranee Visuttipun¹, Tavee Cheausuwantavee2, Adam Neelapaijit3 1,2,3Department of Rehabilitation for Person with disabilities Ratchasuda College, Mahidol University Email: [email protected]¹, [email protected], [email protected] Received: April 28, 2020 Revised: September 2, 2020 Accepted: April 2, 2021 Abstract The purpose of this study is to construct a model of policy and law, health promotion for person with disabilities to study laws in the past, present and in terms of future trends for understanding policy reforms for health promotion. The sample is person with disabilities and caregivers in Lower Northeastern Region using participatory action research. The results of this study the model of policy reform and legal reform of health promotion of person with disabilities relates to laws showed that 1) the right to access health services. (transportation to health services) 2) person with disabilities receive health services equally. ( A sequin ships between Health Insurance Fund) 3) rehabilitation services by medical procedures and costs of medical care and assistive technology (persons with mental disabilities, intelligence disabilities, learning disabilities and there are very few hospital, especially in the provinces) . So that the model law reform has focused on access to health services for person with disabilities at severe disabilities using a home visit by a team of disabled network associates the effects of person with disabilities and caregivers have encouraged more. Suggestions should law reform to develop and improve health benefits fund to fund all three are equal. There should be a national master plan for medical rehabilitation for person with disabilities to have a clear action plan and the develop a system to provide health care for person with disabilities at severe disabilities. Keywords: Social participation, Health policy, Laws, Person with disabilities * This research is supported by Mahidol University (Grant 2013) วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ี่ 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 91

ความเปน มาและความสำคัญ อยางไรก็ตามเปนที่นาสังเกตวา ของปญหา มาตรการ แนวทางการขบั เคลือ่ นดา นสิทธิและ ความเทาเทียมของคนพิการทั้งในระดับสากล ประเทศไทยมีการขับเคลื่อนระบบ และในประเทศไทยมีสิ่งทีเ่ หมือนกันคือ “การ บริการสขุ ภาพของคนพกิ ารใหมรี ะบบบริการที่ ใชมาตรการทางกฎหมาย” เปนกรอบหรือ ดแี ละตงั้ อยบู นพ้นื ฐานขององคความรูที่ถูกตอง เคร่ืองมือในการพัฒนาคนพิการบนฐานคิดที่วา และทนั สมัย บคุ ลากรท่ีปฏบิ ตั งิ านในทุกระดับ “กฎหมาย คือ กติกาสูงสุดที่ทุกคนในสังคม ของระบบมีความรูที่เปนปจจุบันทันตอ ตองปฏิบัติตาม” แตยังไมสะทอนสถานการณ เหตุการณและการเปลี่ยนแปลงอยูเสมอ จริงที่เปนปจจุบัน ในการบังคับใชกฎหมาย รวมทั้งสามารถนำความรูนั้นมาพัฒนางาน ใหมที่เกี่ยวของกับบริการสุขภาพ สิ่งอำนวย บริการใหมีคุณภาพ ตอบสนองความตองการ ความสะดวกและส่ือทางสขุ ภาพแกค นพกิ ารได ของประชาชนและสังคมได (Boontong, 1999) มีการบัญญัติในกฎหมายทั่วไปและ ใ น อ ด ี ต ท ี ่ ผ  า น ม า จ า ก ร ู ป แ บ บ ใ ห กฎหมายเฉพาะท่ีปรากฏอยางเปน รูปธรรมโดย บริการที่เปลี่ยนจากมิติการใหบริการแบบ “การบัญญัติใน กฎหมายทั่วไป” ไดแก การ สงเคราะห เปนการบริการเชิงการแพทยไปสู บัญญัติสิทธิขั้นพื้นฐานของคนพิการใน การบริการเชิงสังคมและการเสริมพลังคนพิการ รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช มากขึ้น มีการประกาศใชพระราชบัญญัติ 2550 ชีใ้ หเ หน็ วา การบรกิ ารสขุ ภาพที่จดั ข้นึ น้นั สงเสริมและพฒั นาคณุ ภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. จะตองจดั บริการใหก บั ประชาชนอยางทวั่ ถึง มี 2550 ตลอดจนกฎหมายทีเ่ กย่ี วของกับสุขภาพ ประสทิ ธภิ าพ มคี ณุ ภาพและมีความรับผิดชอบ ของประชนชนท่ัวไป รวมท้ังประกาศกระทรวง ทส่ี ามารถตรวจสอบได โดยในมาตรา 51 วรรค สาธารณสุข เรื่องการบริการฟนฟูสมรรถภาพ แรก ไดระบุไวอยางชัดเจนวา “บุคคลยอมมี โดยกระบวนการทางการแพทยและคา ใชจาย สทิ ธิเสมอกนั ในการรับบริการทางสาธารณสุขท่ี ในการรักษาพยาบาล คาอุปกรณเครื่องชวย เหมาะสมและไดมาตรฐาน” นอกจากน้ัน ความพิการและสื่อสงเสริมพัฒนาการสำหรับ มาตรา 54 ไดกลาวย้ำถึงสิทธิของคนพิการไว คนพิการ ประกาศคณะกรรมการหลักประกัน วา “บุคคลซึ่งพิการหรือทุพพลภาพมีสิทธิ สุขภาพแหงชาติ ประกาศสำนักหลักประกัน เขาถึงและใชประโยชนจากสวัสดิการ สิ่ง สขุ ภาพแหง ชาติ เร่ือง การใชส ทิ ธเิ ขารบั บริการ อำนวยความสะดวกอันเปนสาธารณะและ สาธารณสุขของทหารผา นศกึ และคนพิการ ยัง ความชวยเหลือที่เหมาะสมจากรัฐ” Office of มีขับเคลื่อนเพื่อนำไปสูการบังคับใชการปฏิรปู the council of State (2007) และมาตรา 80 กฎหมายทางสุขภาพแกคนพิการไมมากนัก รวมถึงการสงเคราะหและจัดสวัสดิการใหแกผู (National Office for Empowerment of พิการหรือทุพพลภาพและผูอยูในสภาวะ Persons with Disabilities, 2009) ยากลำบากใหมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและพึ่งพา ตนเองได หนา 92 วารสารวิทยาลัยราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ท่ี 1

จากการศกึ ษาสถานการณและการมี หาขอสรุปและแนะแนวทางการ สวนรวมของสังคมในการบังคับใชกฎหมาย ปฏิรูปนโยบายและกฎหมายเกี่ยวกับการ บริการสุขภาพแกคนพิการใหมีประสิทธิภาพ สงเสริมดานสุขภาพสำหรับคนพิการที่เปน ยิ่งขึ้น ไดทำการศึกษาสภาพความจริงและ รปู ธรรมยงิ่ ขน้ึ ประสบการณเกี่ยวกับการบังคบั ใชกฎหมายใน ดานสุขภาพระหวางขอบัญญัติทางกฎหมาย วตั ถุประสงคการวจิ ยั สภาพความเปนจริงในอดีตและสภาพปจจุบัน และหาความสัมพันธระหวางปจจัยสวนบุคคล เ พ ื ่ อ ส ร  า ง แ บ บ จ ำ ล อ ง เ ก ี ่ ย ว กั บ ของคนพกิ าร ผูด ูแลคนพิการ บคุ ลากรทางดาน นโยบายและกฎหมายทางดานสุขภาพสำหรับ สุขภาพและผูเ กี่ยวของกับความรู การใชสทิ ธิ คนพิการเพื่อหาขอสรุปเกี่ยวกับสภาพการ ท า ง ก ฎ ห ม า ย แ ล ะ ส ภ า พ ค ว า ม จ ริ ง บังคับใชกฎหมายในอดีตและปจจุบัน และ ประสบการณเกี่ยวกับกฎหมายดานสุขภาพ แนวทางหรือวิธีการในการปฏิรปู นโยบาย และ ของคนพกิ าร ผลการศึกษาพบวา ระดบั ความรู กฎหมายในอนาคตเกีย่ วกบั การบริการสุขภาพ และการใชสิทธิทางกฎหมายดานการบริการ สำหรับคนพิการไทย สุขภาพและระดับการใหคะแนนสภาพความ จริงและประสบการณเกีย่ วกับการใชสิทธิทาง นิยามศัพท กฎหมายดานการบริการสุขภาพของคนพิการ ของผูตอบแบบสอบถามอยูในเกณฑระดับ นโยบายสังคม หมายถึง แผนงาน คอ นขา งนอย สวนระดับความรแู ละการใชสิทธิ หรือ นโยบายระดับชาติที่เกี่ยวขอ งดานระบบ ทางกฎหมายดานการบริการสุขภาพโดยรวม บรกิ ารสขุ ภาพพิการสำหรบั คนพิการ จำแนกตามประเภทผูใหขอมูล อายุ ระดับ การศึกษา สถานภาพสมรส ประเภทของความ กฎหมายทางดานสุขภาพ หมายถึง พิการ มีความรูและการใชสิทธิทางกฎหมาย กฎหมาย รัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติ ดานการบริการสขุ ภาพ และระดับสภาพความ ประมวลกฎหมาย พระราชกฤษฎีกา จริงและประสบการณเกี่ยวกับการบริการ กฎกระทรวง ระเบียบ ประกาศ รวมท้ัง สุขภาพของคนพิการโดยรวมอยูในระดับปาน กฎหมายระหวางประเทศหรืออนุสัญญาวา กลาง (Phuakkhong,D.,Cheausuwantavee, ดวยสทิ ธคิ นพิการท่ีเก่ยี วของกับสขุ ภาพของคน T. , Prasomsuk, S. , Mattavangkul, C. , & พิการ Jirasiri, W, 2011). ดงั นั้นผูวิจัยเห็นวา จึงควร มีการนำผลการศึกษาไปทดลองใชใน สถานการณดานสังคมของคนพิการ สถานการณจริง ในรูปแบบของงานวิจัยเชิง หมายถงึ สภาวการณและการเปลี่ยนแปลงทาง ปฏิบัติการแบบมีสวนรวมเพื่อสะทอนสภาพ สังคมที่เกิดขึ้นกับคนพิการ อาทิ การเขาถึง ความเปนจรงิ ของในบรบิ ทของสังคมไทย เพอ่ื บริการสาธารณะและสิ่งอำนวยความสะดวก ตาง ๆ การสนับสนุนทางสังคมในการพัฒนา คณุ ภาพชวี ติ คนพิการ การมสี วนรว มทาง วารสารวทิ ยาลยั ราชสดุ า ปท่ี 17 ฉบบั ท่ี 1 หนา 93

การเมืองและสังคม ทัศนคติของบุคคลท่ี เกิดขึ้นกับคนพิการทางดานระบบบริการ เกี่ยวของกับคนพิการ ปญ หาและความตอ งการ สุขภาพ อาทิ ปญหาและความตองการดาน ทางสงั คมของคนพกิ ารและครอบครัว เปนตน สุขภาพของคนพิการ ครอบครัว และผูท่ี เกีย่ วของ การฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทย สถานการณดานสุขภาพของคน และบรกิ ารสุขภาพตา ง ๆ ที่จัดสำหรับคนพกิ าร พิการหมายถึง สภาวการณหรือเหตุการณที่ เปนตน กรอบแนวคดิ การวิจยั ข้ันท่ี 1 การพัฒนาความคิดและความ เขาใจดา นคนพกิ าร/กฎหมายรว มกัน ผูเ กย่ี วขอ ง ผสู นใจ ขน้ั ที่ 2 การรวบรวมขอมลู เรียนรู อ่นื ๆในสงั คม ชมุ ชน และวางแผนการจัดบรกิ ารสุขภาพ ข้นั ท่ี 4 นำแผนไปปฏิบัติ และ แพทย์ พยาบาล นักวจิ ยั / คนพิการรว มกัน ประเมินผล ผใู้ หบ้ ริการ ทมี วิจยั ผบู้ รหิ ารสถานพยาบาล คนพกิ าร ครอบครวั ข้นั ที่ 3 การวางแผน วางแนวทางการ จดั บริการการสขุ ภาพสำหรับคนพกิ าร ภาพท่ี 1 กรอบแนวคดิ การวิจยั กระบวนการวจิ ัยแบบ PAR หนา 94 วารสารวทิ ยาลัยราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบบั ที่ 1

วิธีดำเนนิ การวจิ ยั การเกบ็ รวบรวมขอ มูล การวิจยั นี้เปนการวิจัยเชิงปฏิบตั ิการ ขั้นที่ 1 พัฒนาความคิดและความ แ บ บ ม ี ส  ว น ร  ว ม ( Participatory Action เขา ใจดา นคนพิการ/ กฎหมายรว มกัน Research: PAR) ผูเขารวมวิจัยครั้งนี้ เปน บุคคลที่มีสวนเกี่ยวของกบั คนพิการและสมัคร จัดการประชุมเพื่อคัดเลือก ใจเขา รวมโครงการ หนวยงานและบคุ คลทีเ่ ขารวมการวิจัย พรอม ทั้งชี้แจง วัตถุประสงค กรอบแนวคิด และ ประชากรและกลมุ ตวั อยาง วิธีการการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีสวนรวม (Participatory Action Research: PAR) ให เกณฑใ นการคดั เลือกกลมุ ตัวอยาง ทีมวิจัยเครือขาย และรวมรับฟงปญหาของคน พิการและหนวยงานภาครัฐเพื่อมากำหนดเปน การคัดเลือกกลุมตัวอยาง ใชการ กิจกรรมที่จะเกิดขึ้นในการทำวิจัยในพื้นที่ คัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive เปา หมาย Sample) เพื่อใหไดกลุมตัวอยางตรงตาม วัตถุประสงคของงานวจิ ัย โดยมีเกณฑในการ ขั้นที่ 2 การรวบรวมขอมูล เรียนรู คัดเลือกดังน้ี1)คนพิการทางรางกายที่ไม และวางแผนการจัดบริการสุขภาพคนพิการ สามารถชวยเหลือตัวเองได อายุ 15 ปขึ้นไป รวมกนั สามารถสื่อสารใหขอมูลได และอาศัยอยูใน เขตพื้นที่จังหวัดอีสานตอนลาง จำนวน 15 ลงพื้นที่เก็บขอมูลภาคสนามในเขต คน จังหวัดอีสานลาง ผูเขารวมการประชุม เครือขายทีมวิจัยและหนวยงานที่เกี่ยวของให 1) ผปู กครองหรือผูดูแลหลกั / ใกลชิด กลุมแสดงความคิดเห็นดานการบริการสุขภาพ กบั คนพกิ ารในขอท่ี 1 จำนวน 15 คน คนพิการในพืน้ ที่ของตนเองวามีปญหาอยางไร และการจัดกิจกรรมในพื้นที่ที่เหมาะสมและ 2) บ ุค ลา ก ร ท าง ก าร แ พ ท ย  ที่ เปนประโยชนตอคนพิการ ปฏิบัติงานอยู สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด โรงพยาบาลประจำจังหวัด โรงพยาบาลประจำ วารสารวิทยาลยั ราชสดุ า ปท ่ี 17 ฉบบั ที่ 1 หนา 95 อำเภอ โรงพยาบาลสงเสริมสุขภาพประจำ ตำบล ในเขตพื้นที่จังหวัดอีสานตอนลาง และ เปนผูมีประสบการณการปฏิบัติงานดาน สาธารณสุขมาไมน อ ยกวา 1 ป จำนวน 6 คน เครอ่ื งมอื ทใี่ ชในการวิจยั แบบสัมภาษณเชิงลกึ ลักษณะคำถาม เปนลักษณะคำถามปลายเปดแบบบันทึกการ เรียนรูของทมี วจิ ยั

ขั้นตอนที่ 3 การวางแผน วางแนวทางการ ควบคูไ ปกบั สัมภาษณ ทำการซักถามผูใหข อมูล บรกิ ารสุขภาพสำหรับคนพิการรวมกัน สำคัญ และยืนยันขอมูล จากผลการวิจัยโดย นำขอวิพากษจากผูเชี่ยวชาญและผูที่มีสวน จัดประชุมเชิญทีมวิจัยและ เกี่ยวขอ งมาปรับเพอื่ ใหงานวจิ ัยมคี วามสมบรู ณ สถานพยาบาลโรงพยาบาลอีสานลางและ สถานพยาบาลที่อยูในเขตรับผิดชอบของ สรปุ ผลการวิจยั โรงพยาบาล โดยทำเปนพื้นที่ในการสรางการ เรียนรูของเครือขายทีมวิจัยมีการวางแผนการ ผลการศึกษาแบบจำลองนโยบาย ดำเนินกิจกรรมรวมกันเพื่อสรางจิตสำนึก เกิด และกฎหมายดานการบริการสุขภาพของคน การรวมตัวกันและมีการเช่ือมโยงกับหนว ยงาน พ ิ ก า ร โ ด ย ใ ช  เ ท ค น ิ ค ก า ร ถ อ ด บ ท เ ร ี ย น ที่ ที่เกี่ยวของใหเขารวมกับเครือขายเพื่อทำให เกี่ยวของกับการเขาถึงบริการสุขภาพของคน การพัฒนาระบบบริการสุขภาพสำหรับคน พิการ พบประเด็นเรื่องสิทธิการเขาถึงบริการ พิการมีความชัดเจนและมีประสิทธิภาพมาก ดานสุขภาพ ไดแก ขอจำกัดในการเดินทางไป ยงิ่ ขนึ้ รับบริการสุขภาพโดยเฉพาะคนพิการทีม่ ีความ รุนแรง (ติดบานติดเตียง) ที่อยูหางไกล การ ขั้นตอนที่ 4 นำแผนไปปฏิบัติและ เขาถึงบริการดานสุขภาพเพื่อเขารับบริการ ประเมนิ ผล ฟน ฟูสมรรถภาพโดยกระบวนการทาการแพทย ผลจากขอสรุปที่ไดจากการประชุม จากผลการศึกษาแบบจำลองแนว รวมกันกับเครือขายทีมวิจัย เปนประเด็นท่ี ทางการปฏิรูปนโยบายและกฎหมายดาน เครือขายใหความสำคัญและชวยกันรวมกัน บริการสุขภาพในอนาคตที่สามารถทำเปน สรางแบบจำลองการบริการดานสุขภาพของ แบบจำลองและมีความเปนไปไดคือ การทำ คนพิการในประเด็นดังกลาวขึ้น และนำ แบบจำลองการเขา ถึงบริการสขุ ภาพสำหรบั คน แบบจำลองไปทดลองดำเนินการ 3 เดือนและ พิการในกลุมคนพิการที่มีความรุนแรงและอยู ทำการประเมินผลแบบจำลอง หางไกล สามารถใชแบบจำลองการเยี่ยมบาน คนพิการที่มีความรุนแรงและอยูหางไกลโดยมี การวิเคราะหขอมูล ทีมสหวิชาชีพและภาคีเครือขาย ไดแก อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.), องคการ งานวิจัยนี้ใชกระบวนการวิจัยแบบมี บริหารสวนตำบล (อบต.), และ โรงพยาบาล สวนรวม (PAR) ตรวจสอบความถูกตองของ (รพ.สต., รพช.,รพท.) วางแผนการทำงานแบบ ขอมูลโดยการเปรียบเทียบและการวิเคราะห บูรณาการรวมกัน มีการติดตามเยี่ยมบานคน เชิงอุปนัยและการตีความ สรางขอมูลสรุปจาก พิการที่มีความรุนแรงทำใหคนพิการสามารถ การตรวจสอบสามเสาดานวิธีเก็บรวบรวม เขาถึงบริการดานสุขภาพไดท ี่บานโดยไมตอง ข  อ ม ู ล ( Methodological Triangulation) เดนิ ทางไปรับบรกิ ารท่สี ถานบริการสขุ ภาพที่ และเก็บรวบรวมขอมูลจากแหลงตาง ๆ รวมกันเพื่อรวบรวมขอมูล ใชวิธีการสังเกต หนา 96 วารสารวิทยาลัยราชสุดา ปที่ 17 ฉบบั ท่ี 1