كتاب الدين/ فصل ثاني

‫اﻟﺘﺮﺑﻴﺔ ا ﺳﻼﻣﻴﺔ‬ ‫اﻟﺠﺰء اﻟﺜﺎﻧﻲ‬ ‫اﻟﺼﻒ اﻟﺜﺎﻧﻲ‬ :á«JB’G øjhÉæ©dG ≥jôW øY ÜÉàμdG Gòg ≈∏Y ºμJɶMÓeh ºμFGQBG ∫ÉÑ≤à°SG á«°SQóŸG ÖàμdGh ègÉæŸG IQGOEG öùj ,, +XPDQLWLHV'LYLVRQ#PRHJRYMR : ÊhÎμd’E G ójÈdG áWÉ°SƒH hCG

QGôb ≈∏Y Ak ÉæH ,É¡©«ªL ᫪°TÉ¡dG á«fOQ’C G áμ∏ªªdG ¢SQGóe »a ÜÉàμdG Gòg ¢ùjQóJ º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRh äQôb äɶMÓªdG ≈∏Y á≤aGƒªdG ¢ù∏éªdG Qôbh ,(Ω2014/4/23 ïjQÉJ 2014/12 ºbQ º«∏©àdGh á«HôàdG ¢ù∏ée »°SGQódG ΩÉ©dG øe GAk óH Ω2017/1/17 ïjQÉJ (Ω2017/34) ºbQ √QGôb »a ÜÉàμdG Gòg ≈∏Y á∏NóªdG . (2016/89) ºbQ á«HôàdG ¢ù∏ée QGôb ≈dEG GOk Éæà°SG ,(Ω2018/2017) º«∏©àdGh á«HôàdG IQGRƒd áXƒØëe É¡©«ªL ¥ƒ≤ëdG (1930) Ü.¢U / ¿OQ’C G - ¿ÉªY á«æWƒdG áÑàμªdG IôFGO iód ´GójE’G ºbQ (2014/5/2135) ISBN : 978-9957-84-522-3 …hÉWô°ùdG »∏Y Oƒªëe O .CG : ∞«dÉC àdG ≥jôa QÉ°ûà°ùe :øe πc ÜÉàμdG Gòg ∞«dÉC J ≈∏Y ±ô``°TCG (É°kù«FQ) º«gGôH’E G á∏≤Y óªëe .O.GC …Oƒ````©°ùdGá«£YódÉ````N.O IÉ```°†≤dG ø`````«eGC óªëe .O IódGƒ``îdG∞°Sƒj ódÉ````N.O á`Yô°ûdG ∫õ«æe ìhóªe .O áμHGƒ°ûdG ˆG óÑ`Y π«Yɪ°SGE ≈«ëj ƒ````HGC óªëe ôª°S .O :øe πc ÜÉàμdG Gòg ∞«dÉC àH ΩÉbh ó```````jGR ≈Ø£°üe ≈````HQ .O Iƒ```«∏Y í``dÉ°U Iõ```jõY .O …ô°üªdG…ó¡ªdGóÑYAɪ°SCG ô```ÑL OGƒD ``a óªëe ¿É```ªjGE QƒbódG óªëe ¿Éª«∏°S .O :á©Ñ£dG √òg ™LGQ …hÉWô°ùdG »∏Y Oƒªëe O.GC OhGO ß«ØëdG óÑY πjÉ``g.O ≈«ëj ƒ``HGC óªëe ôª°S .O :»ª`∏©dGôjôëàdG OGó``````M õ`````jÉ`````a Iõ``````jÉ``````a : º```````````°Sô``````dG ¿É«∏Y ƒ```HGC ó``ª``MGC ô`ª`Y : º``«````ª```°ü````à`dG ¿Gƒ`````£``Y ó````ª```MGC Ö`````jOCG : ô`````jƒ`````°ü``à``dG ó`ª`ë`e »```∏```Y ô```°```UÉ```f : …ƒ¨∏dG ô``jôëàdG äGó```jƒ```©```dG ó``ª``ë``e »``∏``Y : êÉ``````à``````````f’E G Öæ°T ƒ````HGC OGDƒ````a AGó````f : »`æ``ØdG ô``jôëàdG ≈«ëj ƒHCG ó`ª`ë`e ô```ª````°S .O :É¡````````©````````LGQ áëaÓ£dG ˆG óÑY óªëe .O : á``YÉÑ```£dG ≥`````qbO Ω2016 - 2014 ≈dhC’G á``©`Ñ£dG Ω2017 / `g1438 á«fÉãdG á``©`Ñ£dG Ω2018 / `g1439 ¬àYÉÑW äó«YCG

áo ën Ør °üs dG äp Éjƒn nàër ªo rdG áo ªn Fp Éb ¢o SQr ós dG ∫o hs n’C r G ¢o SQr ós dG ´o ƒ°Vƒr ªn rdG »fÉsãdG ¢o SQr ós dG åo dp ÉsãdG ¢o SQr ós dG 5 ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G Ip hn ÓJp πo °†r an ™o Hp Gôs dG ¢o SQr ós dG 7 ìp ôr °sûdG Io Qn ƒ°S 10 ¿p ɪjr E’p r G ¿o ÉcQr GCn ¢o ùep ÉîrdG ¢o SQr ós dG 15 ≈∏Yn Ip Ó°üs dr G πo °†r an ) :∞o jô°sûdG åo jóën dG ¢o SOp É°sùdG ¢o SQr ós dG (ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éædp ƒ°SQn 17 ¬p `«r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ`«u Ñp fs áo `ªn μr Mp ™o Hp É°sùdG ¢o SQr ós dG øo ep ÉsãdG ¢o SQr ós dG ºn ∏s °nShn ™o °pSÉsàdG ¢o SQr ós dG 19 (óo ªs ën eo Éæ«t Ñp fn ) Io On ƒ°ûfr CoG ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ``ªs ën eo Éædp ƒ°SQn Io ƒn Yr On 20 ºn ∏s °nShn 23 áo fn Ée’nC r G 26 ¢o ùªr în dr G äo Gƒ∏n °üs dG 29 áo «s ªp «gGôHr pE’r G Io Ó°üs dGhn óo ¡t °ûn às dG

áo ën Ør °üs dG ´o ƒ°Vƒr ªn rdG ¢o SQr ós dG 33 Ip Ó°üs dG ∫o ɪYr GCn ôo °pTÉ©rdG ¢o SQr ós dG 40 Ip Qn Éjõu dG Üo GOGB ôn °nûYn …OÉërdG ¢o SQr ós dG 43 ¢m ûjr ôn bo Io Qn ƒ°S ôn °nûYn »fÉsãdG ¢o SQr ós dG ôn °nûYn ån dp ÉsãdG ¢o SQr ós dG (¢m SÉÑs Yn øo Hr ˆp G óo Ñr Yn ) πo «∏én dr G »t HÉë°ün dr G 46 ɪ¡o ær Yn oˆG »n °Vp Qn ôn °nûYn ™n Hp Gôs dG ¢o SQr ós dG 48 øp «àu dG Io Qn ƒ°S ôn °nûYn ¢n ùep Éîn dG ¢o SQr ós dG øp Yn iP’nC r G áo Wn ÉepEG) :∞o jô°sûdG åo jóën dG ôn °nûYn ¢n SOp É°nùdG ¢o SQr ós dG 52 (≥p jô£s dG 56 óp °ùn ªn dr G Io Qn ƒ°S

ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G Ip hn ÓJp πo °†r an ∫o hs C’n r G ¢o SQr ós dG ;pºjôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G Ihn Óàp Hp ≈dÉ©Jn oˆG Éfôn en nCG ≈∏Yn ≈dÉ©Jn oˆG Éæn ãs Mn ór bn hn ,Il On ÉÑYp ¬o Jn hn ÓJp ¿s ’nC p An ÉL ɪHp πp ªn ©n dr Ghn ,ºp jôμn dr G ¿p BGôr ≤o dr G »fÉ©en ºp ¡r an :É¡ær ep ,Il ôn «ãcn πo Fp É°†an ºp jôμdG ¿p GB ô≤∏dh .¬p Hp .≈dÉ©Jn ˆp G É°VQp πo «r fn -1 É©k «Ø°nT áp en É«≤p dr G Ωn ƒr jn ºo jôμn dr G ¿o BGôr ≤o dr G »JrÉC jn -2 .¬p Hp Éë°Ur ’nC p ør ªn dp äm Éæ°ùn Mn ôn °rûYn ≈dÉ©Jn oˆG πn ©n Ln -3 .ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G ±p hôMo ør ep Éak ôr Mn ƒ∏àr jn .Ωo Ó°sùdG ºo ¡p «r ∏n Yn Ap É«Ñp fr n’C r G ¢pü°ün bp áo an ôp ©r en -4 5

w»ep ÉàNp l•É°ûnf ±p hôMo ør ep øp «r an ôr Mn ƒ∏àr jn ør en äp Éæ°ùn Mn On ón Yn ¿p Gõ«ªdr G áp Øs cp »a Öo ào cr CnG :ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G ák næ°nùMn ( ) »JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr GnC :áp Ñn °Sp Éæªo dr G áp ªn ∏p μn dr É`Hp Æn GôØn dr G oCÓn er GCn - äm ôn É°ærû°ùnYn Mn πo ªn ©n dr G Il On ÉÑYp Éak ôMsn º¡an . ............. ¬o Jn hn ÓJp ¿s C’n p ;pºjôμn dr G ¿p BGôr ≤o dr G Ihn Óàp Hp ≈dÉ©Jn oˆG Éfôn en GCn - GC ør ep ................ ƒ∏àr jn ør ªn dp ................ ................ ≈dÉ©Jn oˆG πn ©n Ln -Ü .ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G ±p hôMo ºp jôμn dr G ¿p BGôr ≤o dr G »fÉ©en ≈∏Yn...................... ≈dÉ©Jn oˆG Éæãs Mn -`L .¬p Hp An ÉL ɪHp hn...................... 6

ìp ôr °sûdG Io Qn ƒ°S »fÉãs dG ¢o SQr ós dG ßo Øn Mr CGn hn ºo ¡n ar nCG Gók u«Ln ßo Øp rdCGn ., , 2 1 3 54 6 87 .Ωp Ó°rSEÓp r dp ∑n Éæjr ón gn : ºo ∏s ©n nJCnG .¢p SÉæs dG øn «r Hn ák «n dp ÉY ∂n àn fn Éμen Éæ∏r ©n Ln : ôo μu an oGC .≈dÉ©Jn ˆp G Ip On ÉÑYp »a ór ¡p àn Lr G : .ˆp G ón ær Yp Éen »a ∂n àn Ñn Zr Qn hn ∂n ªs gn πr ©n Lr G : ?Ip Qn ƒ°tùdG √p òp g ºp °rSG ≈∏Yn ∫t óo jn Ée É¡«a ôn cp Po »àds G áo jn B’r G Ée 7

ºo ¡n ar nCG »a øn «æep ƒDr ªo dr Ghn ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un Gók ªs ën eo Éædn ƒ°SQn ≈dÉ©Jn oˆG ôo °uûÑn jo oˆG Éfn ôo er CÉr jn hn ,Ip ós °uûdGhn ≥p «°†u dG ™n en »JrÉC jn ên ôn Øn dr G ¿s CÉn Hp áp ªn jôμn dr G Ip Qn ƒ°tùdG .¬p Fp ÉYOo hn ¬p Jp On ÉÑYp »a ÉæJn Ébhr nCG πs ¨p àn °rùfn ¿r ÉCn Hp ≈dÉ©Jn l•É°ûnf »àds G äp Gôs ªn dr G On ón Yn ôo co Pr CGnhn ,án ≤n Hp É°sùdG In Qn ƒ°tùdG »àYn ƒªér en ™n en πo es CÉn Jn CGn :(Gôk °rùjo )hn , (ôp °rù©o dr G) :áo ªn ∏p cn É¡«a är On Qn hn äp Gôs ªn rdG Oo ón Yn áo ªn ∏p μn rdG ôp °rù©o dr G Gôk °rùjo w»ep ÉàNp l•É°ûnf .án ªn jôμn dr G In Qn ƒ°tùdG ÉÑk «r Zn ƒ∏Jr nGC ºs Ko , »a äp ɪ∏p μn dr G ±p hôMo ≈∏Yn »ª∏n ≤n Hp §t No GCn 21 543 87 6 8

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr GnC :»JrÉC jn Ée »a áp ën «ë°üs dG áp Hn ÉL’Ep r G õp er Qn ∫n ƒr Mn Ik ôn Fp GO ™o °Vn CGn - 1 ∫n ƒ°Sôs dG iógn ≈dÉ©Jn nˆG ¿s GnC ≈∏Yn ∫t óo Jn »àds G áo ªn jôμn dr G áo jn B’r G (1) :»n gp Ωp Ó°rSEp’r G ≈dEpG ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un .| } - GC .| } -Ü .| } -`L án fn Éμen ≈∏Yr nCG ≈dÉ©Jn nˆG ¿s GnC ≈∏Yn ∫t óo Jn »àds G áo ªn jôμn dr G áo jn ’B r G (2) :»n gp ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ∫p ƒ°Sôs dG .| } - GC .| } -Ü .| } -`L w»àp «r nHl•É°ûnf .ìp ôr °sûdG Ip Qn ƒ°S Ip hn ÓJp ≈dGEp ™o ªp àn °rSCnGhn ,πp éu °ùn ªo dr G hp nGC ,Üp ƒ°SÉëdr G ≈dEGp ™o Lp QGnC 9

¿p ɪjr ’Ep r G ¿o ÉcQr CGn åo dp Éãs dG ¢o SQr ós dG :¬p «a On Qn hn Ée CGo ôn br CGn hn ,πn μr °sûdG πo es CÉn Jn CGn πp °oSôt dÉHp ¿o ɪrjp’E r G -4 ¿o ÉcQr CnG ˆp ÉHp ¿o ɪrjE’p r G -1 ôp Np B’r G Ωp ƒr n«rdÉHp ¿o ɪrjEp’r G -5 ¿p ɪrjp’E r G áp μn Fp Óªn rdÉHp ¿o ɪrjp’E r G -2 ≈dÉ©nJ ˆp G Öp oàμo Hp ¿o ɪrjpE’r G -3 ˆp G Qp ón ≤n Hp ¿o ɪrjEp’r G -6 :ál sà°pS ¿p ɪrjE’p r G ¿o ÉcQr CnG ˆp ÉHp ¿o ɪrjpE’r G :’k hs nGC …òds G √o ón Mr hn ¬o fs CnGhn ,Am »r °nT πu co ≥o dp ÉN ¬o fs GnC hn ,≈dÉ©Jn ˆp G Op ƒLƒo Hp øo ep rhD GCo .In On ÉÑ©p dr G ≥t ëp àn °rùjn áp μn Fp Óªn rdÉHp ¿o ɪrj’pE r G :Ék«fp ÉK ,¬o ©o «£Jo ,Qm ƒfo ør ep ≈dÉ©Jn oˆG É¡≤n ∏n Nn ,äm Ébƒ∏îr en Op ƒLƒo Hp øo ep rhD CGo .Gók Hn GCn ¬p «°ü©r Jn ’hn 10

(1) •É°ûnf Éædp ƒ°SQn ≈∏Yn ºp jôμn dr G ¿p BGôr ≤o dr ÉHp ∫n õn fn …òds G ∂p ∏n ªn dr G ºn °rSG »∏«eRn hn ÉfCGn ôo co Pr CnG .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo ≈dÉ©nJnˆG Öp oàμo Hp ¿o ɪrj’Ep r G :É`kã``dp É`K :πo ãr ep ,¢p SÉæs dG áp jn Gó¡p dp ¬p ∏p °oSQo ≈∏Yn ÉkÑào co ∫n õn fr nGC ≈dÉ©Jn nˆG ¿s CnÉHp øo ep rDhCGo .Ip GQƒr às dGhn ,πp «éfr E’pr Ghn ,ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G πp °oSôt dÉHp ¿o ɪrjE’p r G :É`©k ``Hp GQ ¢p SÉæs dG Ip ƒn Yr ón dp An É«Ñp fr GC nhn Ók °oSQo ôp °ûn Ñn dr G øn ep Qn ÉàNr G ≈dÉ©Jn nˆG ¿s ÉnC Hp øo ep Dhr oCG ºo «gGôHr pEGhn ,Ωo Ó°sùdG ¬p «r ∏n Yn ìl ƒfo :ºr ¡o ær ep ,¬p Jp On ÉÑYp hn √p óp «Mƒr Jn ≈dGEp ,Ωo Ó°sùdG ¬p «r ∏n Yn ≈°ù«Yhn ,Ωo Ó°sùdG ¬p «r ∏n Yn ≈°Sƒehn ,Ωo Ó°sùdG ¬p «r ∏n Yn .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo hn ôp Np ’B r G Ωp ƒr n«rdÉHp ¿o ɪrjE’rp G :É°kùep ÉN ;ºr ¡p Jp ƒr en ón ©r Hn ¢n SÉæs dG ¬p «a ≈dÉ©Jn oˆG »«ër jo …òds G ôp Np B’r G Ωp ƒr «n dr ÉHp øo ep hDr CGo .ºr ¡p dp ɪYr GnC ≈∏Yn ºr ¡o Ñn °Sp Éë«o dp ˆp G Qp ón ≤n Hp ¿o ɪrjpE’r G :É°kSOp É°S .≈dÉ©Jn ˆp G Ip On GQÉEp Hp ƒn go ¿p ƒr μn dr G »a ço óo ër jn Ée πs co ¿s CnÉHp øo ep hrD CGo 11

(2) •É°ûnf :ák Ñn Js ôn eo ¢pü°üs în ªo dr G ¿p Éμªn dr G »a É¡Ño ào cr GnC hn ,Ωp Ó°rSpE’G ¿n ÉcQr GCn »JÉCr j ɪq e Qo ÉàNr CnG - ≈dÉ©Jn nˆG Öp ào μo Hp ¿o ɪjr Ep’r G - áp μn Fp Óªn dr ÉHp ¿o ɪjr pE’r G - Ip Ó``°üs dG Ωo É``bEpG Ωp ƒr «n dr ÉHp ¿o ɪjr ’Ep r G - ¿n É°†en Qn Ωo ƒr °Un - Ip Écõs dG Ao Éàr jpEG - πp °oSôt dr ÉHp ¿o ɪjr Ep’r G .ˆp G Qp ón ≤n Hp ¿o ɪjr Ep’r G - âp «r Ñn dr G èt Mp - ôp Np B’r G Ωp Ó°rS’Ep r G ¿o ÉcQr CnG 21 ¿p ÉJOn É¡n °sûdG 43 5 12

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr nCG :»J’B r G πp μr °sûdG »a ák Ñn Js ôn eo ¿p ɪjr Ep’r G ¿n ÉcQr nGC ÖàcGC 6 ˆp ÉHp ¿o ɪrj’Ep r G 1 5 2 4 3 ¿p ɪ`rj’E pr G ¿o É`cQr nCG 13

‫اﻟ ﱠﺘ ْﻘﻮﻳ ُﻢ اﻟ ﱠﺬا ِﺗﻲ‬ :¿r GCn ¢p ShQót dG √p òp g ør ep Ap É¡àp fr ’p G ón ©r Hn »æu ep ™o bs ƒn àn jo ôo jó≤r às dG Qo É«©r ªp dr G ºo br ôs dG ’ ºr ©n fn .ºp jôμn dr G¿p BGôr ≤o dr GIp hn ÓJp πp Fp É°†an ør ep ÉKk ÓKn ôn co Pr CnG 1 .ìp ôr °sûdG Ip Qn ƒ°ùdp »s dp ɪLr E’p r G ≈æ©r ªn dr G ín °Vu hn GoC 2 3 .ÉÑk «r Zn ìp ôr °sûdG In Qn ƒ°S ƒn ∏o Jr GnC 4 .¿p ɪjr Ep’r G ¿n ÉcQr GCn On óu Yn GCo 5 6 .Ωp Ó°SEp’r G ¿p ÉcQr CnGhn ¿p ɪjr Ep’r G ¿p ÉcQr CnG øn «r Hn õn «u en oCG .ºp jôμn dr G ¿p BGôr ≤o dr G øn ep äm ÉjBG É«v ep ƒr jn ƒn ∏o Jr nCG 14

óm ªs ën eo Éæpdƒ°SQn ≈∏Yn Ip Ó°üs dr G πo °†r an ™o Hp Gôs dG ¢o SQr ós dG ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ßo Øn Mr CGn hn ºo ¡n ar nGC ∞o jô°sûdG …t ƒnÑsædG åo jóën dG :ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ˆp G ∫o ƒ°SQn ∫n Éb z ...Gôk °rûYn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un Ik ón Mp Gh »s ∏n Yn ≈∏s °Un ør en { ≈∏Yn ºr ∏u °nShn πu °Un ºs ¡o ∏s dG ∫o ƒ≤jn ør en ¿s nCG ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ∫o ƒ°Sôn dG øo «u Ñn jo .äm Gôs en ôn °rûYn √o ôn Lr CGn óo jõjn hn ¬o ªo Mn ôr jn ≈dÉ©Jn nˆG ¿s ÉEp an óm ªs ën eo Éædp ƒ°SQn (1) •É°ûnf Ip Ó°üs dG πn °†r an »àYn ƒªér en hn ÉfCGn èo `àp ær àn °rSnGC ºs Ko ,∞n jô°sûdG ån jóën dr G πo es CÉn Jn GnC .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un »u Ñp æs dG ≈∏Yn ºo ∏s ©n nJCnG .óm ªs ën eo Éædp ƒ°SQn ≈∏Yn ºr ∏u °nShn πu °Un ºs ¡o ∏s dG :∫n Éb :»s ∏n Yn ≈∏s °Un .äm Gôs en ôn °rûYn √o ôn Lr nGC On GRhn ,oˆG ¬o ªn Mp Qn :Gôk °rûYn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un 15

(2) •É°ûnf :»Fp Óen Ro ™n en Oo Ou Qn GoC ºs Ko ,án «n Jp B’r G In Qn ÉÑ©p dr G ¿o ƒu dn oCG             w»ep ÉàNp l•É°ûnf .áp «s °Sp Qn ór ªn dr G áp Yn GP’Ep r G »a ∞n jô°sûdG ån jóën dr G CoGôn br nGC »JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr GnC :oGC ôn br CGn ºs Ko ,äp ÉZGôØn dr G oCÓn er CGn - 1 .z ...................... ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un Ik ón Mp Gh »s ∏n Yn ...................... ør en { øn ep É¡Ño °Sp Éæjo Éehn ∫p hs n’C r G Op ƒª©n dr G »a Im Qn ÉÑYp πu co øn «r Hn §x în Hp πo °Up GCn - 2 :»fÉãs dG Op ƒª©n dr G On GRhn ,oˆG ¬o ªn Mp Qn »s ∏n Yn ≈∏s °Un .äm Gôs en ôn °rûYn √o ôn Lr GCn ºr ∏u °nShn πu °Un ºs ¡o ∏s dG :∫n Éb Gôk °rûYn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un .óm ªs ën eo Éædp ƒ°SQn ≈∏Yn 16

ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ`«u Ñp fs áo ªn ``μr Mp ¢o ùep Éîdr G ¢o SQr ós dG ™n °Vr hn GhOGQGCn ɪs dn hn ,áp an ôs °ûn ªo dr G áp Ñn ©r μn dr G Ap ÉæHp óp jóér àn Hp ¢l ûjr ôn bo âr en Éb ∞∏n àn Nr G ¬p fp Éμen »a Op ƒn °rSCn’r G ôp én ën dr G ,±n ôn °sûdGGòg∫o Éæjn ør en »am¢ûjr ôn bo Ao ɪYn Ro πo Ñp ≤r jo ør en ∫p hs nGC …p GCrôn Hp GhòNo rCÉjn ¿r nCG GhQôs ≤n an ¬p «r `∏n Yn oˆG ≈∏s `°Un ól `ªs ën eo ¿n Éμan ,ºr ¡p «r ∏n Yn .ɪk μn Mn ¬p Hp Éæ«°Vp Qn ,øo «e’Cn r G Gòg :GƒdÉ≤an ,Ωn óp bn ør en ∫n hs GCn ºn ∏s `°nShn ,Ak GOQp ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈n ∏s °Un ól ªs ën eo §n °ùn Ñn an ºr ¡p «r ∏n Yn Qn É°TCGn hn ,¬p «r ∏n Yn On ƒn °rSCn’r G ôn én ën dr G ™n °Vn hn hn ºs Ko ,¬p ap GôWr GnC ør ep ±m ôn £n Hp ám ∏n «Ñbn πt co òn No ÉCr Jn ¿r GCn ôn én ën dr G º∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo òn Nn CGn .¬p fp Éμen »a ¬o ©n °Vn hn hn øp «r àn Øn jô°sûdG ¬p jr ón «n Hp l•É°ûnf »àds G ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éædp ƒ°SQn äp ÉØ°Up »∏«eRn hn ÉfCGn èo `àp ær àn °rSnGC .¢m ûjr ôn bo áp ∏n «Ñbn Ap ɪYn Ro øn «r Hn ±o Óîp dr G ™n bn hn Éeón ær Yp är ôn ¡n Xn 17

w»ep ÉàNp l•É°ûnf :án «n Jp ’B r G In Qn ÉÑ©p dr G ¿o ƒu dn GCo           »JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr CGn :Æp GôØn dr G »a án Ñn °Sp Éæªo dr G án ªn ∏p μn dr G ™o °Vn GCn -1 Ak GOQp ôn én ën rdG ™n °Vn hn hn ,................. º∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo Éæ«t Ñp fn §n °ùn Hn - CG .¬p «r ∏n Yn On ƒn °rSCn’r G ôn én ën dr G ,øp «r àn Øn jô°sûdG ¬p jr ón «n Hp ................. ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo òn Nn nCG -Ü .¬p fp Éμen »a ¬o ©n °Vn hn hn ør ep ám Øn °Up ≈∏Yn ∫t óo Jn ák ªn ∏p cn É¡ær ep ¿n ƒu cn C’o án «n J’B r G ±n hôëo dr G Öo Ju Qn GCo -2 :ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn o ˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn äp ÉØ°Up ``d ``μ`` `M á``` ``ª`` G ............................................................... 18

Il On ƒ°ûfr CGo óo ªs ën eo Éæt«Ñp nf óo ``és ``ªn ``eo ôl ``Øs ``¶n ``eo óo ``ªs ``ën ``eo É``æ``«t ``Ñp ``fn óo °Tp ôr ªo dr G ∫o ƒ°Sôs dr G ƒn ¡o an ¬o ``Ñt ``ëp ``fo É```æ```∏t ```co hn ¬p ``∏p ``©r ``ap hn √p ôp ```````er CGn hn ¬p `dp ƒr `bn »`a ¥l ós `°`nü`eo ¬p dp ƒr Mn ør ep ió¡o dr G Qo ƒf Qo òp ```ær ```eo hn ôl ``°``u û``Ñn ``eo ôo ``Np É``Ø``fo ¬p ```Hp É`````fs pEG ôo Hp É°üs dG »t `ap ƒn `dr G ƒn `go ôo `gp É£s dG »t ``≤p às dG ƒn ``¡o an Ó©o dr G ≈``dGEp É`fOo ƒ`≤`jn ≈°ù«Y ó°Tp GQ .O :ôo ©r °Tp 19

ºn s∏°nShn ¬p «r ∏n Yn ˆo G ≈s∏°Un óm ªs ën eo Éædp ƒ°SQn Io ƒn Yr On ¢n SOp É°sùdG ¢o SQr ós dG »n gp hn ,Ωn Éæ°Ur ’nC r G ¿n hóÑo ©r jn ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn Ωo ƒr bn ¿n Éc .Ip Qn Ééëp dr G øn ep ál Yn ƒæ°ür en πo «KɪJn ,Am GôMp Qp ÉZ ≈dGEp Öo gn òr jn ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo Éæ«t Ñp fn ¿n Éc ór bn hn ∫n õn fr CÉn an ,¿p ƒr ``μn dr G ≥p `∏r `Nn »a ôo `μs Øn àn jn hn Ip ƒn Yr ón Hp √o ôn en CnGhn ,»n Mr ƒn dr G ¬p «r ∏n Yn o ˆG ∑p ôr Jn hn ,√o ón Mn hn ¬p Jp On ÉÑYp ≈dpGE ¢p SÉæs dG ’hn ôt °†o Jn ’ É¡fs C’n p ;Ωp Éæ°Ur nC’r G Ip OÉÑYp .™o Øn ær Jn ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn ≈∏Y ∫o õp ær jn ¿n Éc …òdq G ∂p ∏n ªn dr G ºn °rSG ôo cp òr nà°rSnCG .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG 20

l•É°ûnf :ÉgOo Ou Qn CoG ºs Ko ,án «n Jp B’r G In Qn ÉÑ©p dr G ¿o ƒu dn GoC               21

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr GCn :¥p hóær °üt dG øn ep áp Ñn °Sp Éæªo dr G äp ɪ∏p μn dr ÉHp äp ÉZGôØn dr G ÓCo n er GCn Am GôMp ™o Øn ær Jn ¬p Jp On ÉÑYp Ip On ÉÑYp ∑p ôr Jn ≈dpEG ¬o en ƒr bn ºn ∏s °nSh ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo Éæ«t Ñp fn ÉYOn - GC . ........................ ’hn ôt °†o Jn ’ É¡fs C’n p ,Ωp Éæ°Ur nC’r G Qp ÉZ ≈dEpG Öo gn òr jn ºn ∏s °nSh ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ól ªs ën eo Éæ«t Ñp fn ¿n Éc -Ü .¿p ƒr μn dr G ≥p ∏r Nn »a ôn μs Øn àn «n dp ........................ Ip ƒn Yr ón Hp √o ôn en GCn hn ,ºn ∏s °nSh ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un Gók ªs ën eo Éæ«s Ñp fn oˆG ión gn -`L . ........................ ≈dEpG ¢p SÉæs dG w»àp «r nHl•É°ûnf ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn ∞p bp ƒr en ør Yn »Jôn °rSGoC Ωn ÉeCnG ço ós ën Jn nGC .Ωp Éæ°Ur nC’r G Ip On ÉÑYp ør ep 22

áo fn Ée’nC r G ™o Hp É°sùdG ¢o SQr ós dG Éeón ær Yp hn ,»n bp ÉÑdr G òn Nn GCn hn ,GQk ÉæjOp ™n `Fp ÉÑdr G ≈£Yr nÉC an ,Gôk àn ar On ól ªs ën eo iôàn °rTG .É°kTôr bp ¿n hô°rûYp ÉgQo Gó≤r ep ,Ik On ÉjRp »bÉÑdr G »a ón Ln hn âp «r Ñn dr G ≈dEpG On ÉY ?óm ªs ën eo ¿n Éμen ân ær co ƒr dn πo ©n Ør Jn GPÉe ôo μu an GCo ,øn «enC’r G Öt ëp jo nˆG ¿s n’C p ;áp fn ÉenC’r G ≥p ∏o îo Hp »∏u ën às dG ≈∏Yn Ωo Ó°rS’pE r G ås Mn :áp fn Ée’Cn r G ≈∏Yn áp ∏n ãp er Cn’r G øn ep hn .É¡«r ∏n Yn …óàn Yr GnC Óan ,»∏«eRn äp GhOn CnG ≈∏Yn ®o ÉØëp dr G - 1 .Éæp à«r Hn Qp Gô°rSGCn ≈∏Yn ®o ÉØëp dr G - 2 .»æWhn hn »à°nSQn ór en äp Éμ∏n àn ªr eo ≈∏Yn ®o ÉØëp dr G - 3 l•É°ûnf .áp fn ÉenC’r G ≥p ∏o No ≈∏Yn ∫t óo jn ôn Nn GB ’k Éãep »∏«eRn hn ÉfGnC ¢o ûbp ÉfCGo :≈∏Yn ¢o Uôp Mr nGC .É¡«r ∏n Yn áp ¶n an Éëªo dr Ghn áp fn Éen’C r G Ap GOGCn 23

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr nCG »a áp fn Ée’Cn r G ≥p ∏o No ≈∏Yn ∫u Gós dG ∑p ƒ∏°tùdG Öp fp Één Hp (ü) In Qn É°TGE p ™o °Vn GCn - 1 :»JÉrC jn Ée áp °nSQn ór ªn dr G áp Mn É`°S »a Égón `Ln hn »àds G On ƒ≤æt dG »w ∏p Yn ≈£Yr GnC - CG ( ) .¬p ªp ∏u ©n ªo dp ( ) .√p óp ©n ≤r en ≈∏Yn óo ªn Mr GnC ºn °nSQn -Ü ( ) .É¡ær ep ¬o Jr Qn É©àn °rSG …òds G É¡àp ∏n «eRn ºn ∏n bn Oo É©°oS är ôn °ùn cn -`L ( ) .√o An Ébóp °Ur GnC É¡Hp ôo Ñp îr jo ’hn ,¬p àp «r Hn Qp Gô°SnCG ≈∏Yn ∫l ÓHp ßr ap Éëjo - O øn ep É¡Ño °Sp Éæjo Éehn ∫p hs n’C r G Op ƒª©n dr G »a Im Qn ÉÑYp πu co øn «r Hn §x în Hp πo °Up nGC - 2 :»fÉãs dG Op ƒª©n dr G »fÉãs dG Oo ƒª©n dr G ∫o hs C’n r G Oo ƒª©n dr G .¬p àp ©n ∏r °Sp »a ¢t û¨o jn ’ øo «eCn’r G ºo ∏u ©n ªo dr G .¬p àp °nSQn ór en äp Éμ∏n àn ªr eo ≈∏Yn ßo ap Éëjo áo æn «e’Cn r G Ωt ’oC r G .•m É°ûfn hn óx ép Hp ¢o SQu ón jo øo «en’C r G Öo dp É£s dG .É¡àp «r Hn ≈∏Yn ßo ap ÉëJo øo «en’C r G ôo Lp Éàs dG 24

‫اﻟ ﱠﺘ ْﻘﻮﻳ ُﻢ اﻟ ﱠﺬا ِﺗﻲ‬ :¿r CGn ¢p ShQót dG √p òp g ør ep Ap É¡àp fr ’p G ón ©r Hn »æu ep ™o bs ƒn àn jo ôo jó≤r às dG Qo É«©r ªp dr G ºo br ôs dG ’ ºr ©n fn πo °†n ar GnC ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un Gók ªs ën eo Éæ«s Ñp fn ¿s nCG øn ep hrD oGC 1 .≈dÉ©Jn ˆp G ón ær Yp ¢p SÉæs dG 2 .¬o ªo °rSG ôn cp Po ɪ∏s co ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn ≈∏Yn »n ∏u °Un CoG 3 óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn ≈∏Yn Ip Ó°üs dG πp °†r an ør Yn »Jôn °rSoGC çn óu Mn GoC 4 .ºn ∏s °nShn ¬«r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un 5 6 . ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn áp ªn μr ëp Hp õs àn Yr nCG 7 .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn äp ÉØ°Up ¢n†©r Hn ôn co Pr nGC .Éæk «eCnG ¿n ƒcCGn ¿r nCG ≈∏Yn ¢nUôp Mr CnG ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn ˆo G ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñn fn ∞p bp ƒr en ør Yn çn ós ën Jn CnG .Ωp Éæ°Ur C’n r G Ip On ÉÑYp ør ep ˆo G ≈∏s °Un ól ªs ën eo Éæ«t Ñn fn ¬p «a óo Ñs ©n àn jn ¿n Éc …òds G Qn ɨdr G »n ªu °nSCoG 8 .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn .¬p bp ÓNr GnC »a ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn ˆo G ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp æn Hp …n óp àn br GCn 9 .áp fn Éen’C r G ≥p ∏o îo Hp »∏u ën às dG ≈∏Yn »Fp Ébóp °Ur CnG ås Mo CnG 10 25

¢o ùªr în dr G äo Gƒ∏°üs dG øo ep Éãs dG ¢o SQr ós dG áp ∏n «r ∏s dGhn Ωp ƒr «n dr G »a äm Gƒ∏n °Un ¢n ùªr Nn ºp ∏p °rùªo dr G ≈∏Yn ≈dÉ©Jn oˆG ¢nVôn an .Im On ós ën eo äm Ébhr nCG »a É¡jOu Dnƒjo ≈dGpE ôp ér Øn dr G ¿p GPCGn ør ep :É¡ào br hn 1 Io Ó°Un .¢pùªr °sûn dG ´p ƒ∏o Wo ôp ér Øn rdG Oo ón Yn É¡Jp É©cn Qn (2) ≈dEGp ôp ¡r ¶t dG ¿p GPGnC ør ep :É¡ào br hn 2 Io Ó°Un .ôp °ür ©n dr G ¿p GPnCG ôp ¡r ¶t dG Oo ón Yn É¡Jp É©cn Qn (4) ≈dEGp ôp °ür ©n dr G ¿p GPnCG ør ep :É¡ào br hn 3 Io Ó°Un .Üp ôp ¨r ªn dr G ¿p GPnGC ôp °ür ©n rdG Oo ón Yn É¡Jp É©cn Qn (4) 26

Üp ôp ¨r ªn dr G ¿p GPnCG ør ep :É¡ào br hn 4 Io Ó°Un .Ap É°û©p dr G ¿p GPCGn ≈dGEp Üp ôp ¨ªn rdG Oo ón Yn ≈dEGp Ap É°û©p dr G ¿p GPCnG ør ep :É¡ào br hn É¡Jp É©cn Qn .ôp ér Øn dr G ¿p GPCnG (3) 5 Io Ó°Un Ap É°û©p rdG Oo ón Yn É¡Jp É©cn Qn (4) »a ºo ∏p °rùªo dr G É¡jOu ƒDn jo »àds G äp É©cn ôs dG Op ón Yn ´o ƒªér en Öo °ùp Mr CGn . ............................ áp ∏n «r ∏s dGhn Ωp ƒr «n dr G :≈∏Yn ¢o Uôp Mr CnG .É¡Jp Ébhr nGC »a áp °Vn hôØr ªn dr G äp Gƒ∏n °üs dG Ap GOGCn 27

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr GCn :É¡àp br hn hn É¡Jp É©cn Qn Op ón Yn hn áp °Vn hôØr ªn dr G Ip Ó°üs dÉHp ∫p hn ór én dr G »a Æn GôØn dr G oCÓn er nCG É¡oàbr hn É¡Jp É©cn Qn Oo ón Yn Io Ó°üs dG . ............................................................ ........... ôo ér Øn dr G .ôp °ür ©n dr G ¿p GPGCn ≈dpGE ôp ¡r ¶t dG ¿p GPnCG ør ep ........... ................... . ............................................................ .Ap É°û©p dr G ¿p GPGCn ≈dGpE Üp ôp ¨r ªn dr G ¿p GPnCG ør ep ........... ôo °ür ©n dr G .ôp ér Øn dr G ¿p GPnCG ≈dGEp Ap É°û©p dr G ¿p GPnCG ør ep ........... ................... 4 ................... 28

áo «s ªp «gGôHr Ep’r G Io Ó°üs dGhn óo ¡t °nûàs dG ™o °pSÉàs dG ¢o SQr ós dG (1) •É°ûnf .Ip Ó°üs dG äp Gƒ£o No »Fp Óen Ro hn ÉfGCn ôo cp òr àn °rSnGC óo ¡t °nûsàdG :’k hs GnC ,Ip Ó°üs dG øn ep áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a »fÉãs dG Op ƒé°tùdG ón ©r Hn ón ¡t °ûn às dG »∏u °ün ªo dr G CGo ôn ≤r jn :ƒn go hn ,É¡ær ep ôp «NnC’r G ¢p Sƒ∏éo dr G »ahn ,äo ÉÑu«£s dGhn äo Gƒ∏n °üs dGhn ˆp p äo És«ëp sàdG{ ˆp G áo ªn Mr Qn hn »t Ñp sædG É¡tjnCG ∂n «r ∏n Yn Ωo Ó°sùdG Op ÉÑYp ≈∏Yn hn Éæ«r ∏n Yn Ωo Ó``°sùdG ,¬o oJÉcôn nHhn ¬n ``dGEp ’q ¿r GCn óo `¡n ```°rTCnG ,øn «ëdp É``°üs dG ˆp G ∫o ƒ°oSQn Gók ªs ën eo ¿s GnC óo `¡n ```°rTGCn hn ,oˆG ’s GEp .zˆp G (2) •É°ûnf .ÉÑk «r Zn ón ¡t °ûn às dG GCo ôn br CGn 29

áo s«ªp «gGôrH’pE r G Io Ó°üs dG :Ék«fp ÉK ,Ip Ó°üs dG øn ep ôp «NnC’r G ¢p Sƒ∏éo dr G »``a án «s ªp «gGôHr E’p r G In Ó°üs dG »∏u °ün ªo dr G oCGôn ``≤r jn :»n gp hn ,óp ¡t °ûn às dG ón ©r Hn ∫p GB ≈∏Yn hn óm ªs ën eo ≈∏Yn πu °Un ºs ¡o ∏s dG{ ºn «gGôrHGEp ≈``∏Yn ân «r ∏s ``°Un ɪcn óm ªs ën eo ól «ªMn ∂n ``sfGEp ,ºn ``«gGôrHGEp ∫p GB ≈``∏Yn hn óm ªs ën en ≈``∏Yn ∑r Qp É``H ºs ¡o ∏s dG ,ól ``«éen ≈∏Yn ân cr Qn ÉH ɪcn óm ªs ën eo ∫p BG ≈∏Yn hn ∂n sfGEp ,ºn ``«gGôrHGE ∫p GB ≈∏Yn hn ºn ``«gGôrHEpG .zól «éen ól «ªMn (3) •É°ûnf .ÉÑk «r Zn án «s ªp «gGôHr Ep’r G In Ó°üs dG »Fp Óen Ro ™n en Oo Ou Qn oCG 30

:»JÉCr jn ɪcn Ip Ó°üs dG »a án «s ªp «gGôHr ’pE r G In Ó°üs dGhn ón ¡t °ûn às dG GCo ôn br nCG áo s«ªp «gGôrH’Ep r G Io Ó°üs dG óo ¡t °nûsàdG Ip Ó°üs dG áo °†n jôan ón ©r Hn áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a ôo ér Øn dr G óp ¡t °ûn às dG áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a ôo ¡r ¶t dG áp ©n Hp Gôs dG áp ©n cr ôs dGhn ôo °ür ©n dr G ón ©r Hn áp ©n Hp Gôs dG áp ©n cr ôs dG »a Üo ôp ¨r ªn dr G óp ¡t °ûn às dG áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a Ao É°û©p dr G áp ©n Hp Gôs dG áp ©n cr ôs dGhn ón ©r Hn áp ©n Hp Gôs dG áp ©n cr ôs dG »a óp ¡t °ûn às dG áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a áp ãn dp Éãs dG áp ©n cr ôs dGhn ón ©r Hn áp ãn dp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a óp ¡t °ûn às dG áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a áp ©n Hp Gôs dG áp ©n cr ôs dGhn ón ©r Hn áp ©n Hp Gôs dG áp ©n cr ôs dG »a óp ¡t °ûn às dG w»ep ÉàNp l•É°ûnf .´m ƒª°rùen äm ƒr °ün Hp án «s ªp «gGôHr E’rp GIn Ó°üs dGhn ón ¡t °ûn às dGCGo ôn br CGnhn ,»ªp ∏u ©n eo Ωn ÉeCGn »∏u °Un CoG 31

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr GCn :oGC ôn br CGn ºs Ko ,É¡Ñp «Jôr Jn ≥n ar hn óp ¡t °ûn às dG äp GQÉÑYp ºo bu Qn GCo - 1 .øn «ëdp É°üs dG ˆp G Op ÉÑYp ≈∏Yn hn Éæ«r ∏n Yn Ωo Ó°sùdG .¬o Jo Écôn Hn hn ˆp G áo ªn Mr Qn hn »t Ñp æs dG É¡jt nCG ∂n «r ∏n Yn Ωo Ón °sùdG .ˆp G ∫o ƒ°oSQn Gók ªs ën eo ¿s GCn óo ¡n °rTGCn hn oˆG ’s GEp ¬n dpGE ’q ¿r GCn óo ¡n °rTCGn .äo ÉÑ«u £s dGhn äo Gƒ∏n °üs dGhn ˆp p äo É«s ëp às dG :»JCÉr jn Ée »a äp ÉZGôØn dr G ÓoC n er CGn - 2 ân «r ∏s °Un ɪcn ............. ............. ≈∏Yn hn óm ªs ën eo ≈∏Yn πu °Un ºs ¡o ∏s dG{ - GC ,ól «éen ól «ªMn ∂n fs pEG ............. ............. ≈∏Yn hn ºn «gGôHr GEp ≈∏Yn ............. ............. óm ªs ën eo ∫p BG ≈∏Yn hn óm ªs ën eo ≈∏Yn ............. ............. .z ............. ............. ............. ºn «gGôHr EGp ∫p BG ≈∏Yn hn ºn «gGôHr EpG ≈∏Yn ,................................ áp ©n cr ôs dG »ap ón ¡t °ûn às dG GCo ôn br CnG ôp °ür ©n dr G Ip Ó°Un »a - Ü áp ©n cr ôs dG »ap án «s ªp «gGôHr E’p r G In Ó°üs dG oGC ôn br GnC hn . ........................ áp ©n cr ôs dGhn . ón ©r Hn........................ ........................ 32

Ip Ó°üs dG ∫o ɪYr nCG ôo °pTÉ©dr G ¢o SQr ós dG :»JÉCr jn ɪcn ák ën «ë°Un Ik Ó°Un »∏u °Un CoG ôo nÑcr CnGoˆG ,In Ó°üs dG …ƒfr CnGhn ,án ``∏n Ñr ≤p dr G πo ``Ñp ≤r àn °rSGCn -1 ,»s fn Po GCo Öp ``fp ÉéHp …s ón ``jn ™o an Qr GCn ºs ``Ko .zôo Ñn cr GCn oˆG{ :∫o ƒbGCn hn ≈æªr «o dr G …n óp ``jn ™o °Vn CnG ôp «Ñμr às dG ón ``©r Hn -2 ≈dGEp ôo ¶o fr CGn hn ,iô``°rù«o dr G óp «n dr G ≈``∏Yn An ÉYOo GCo ô``br nCGhn ,…Oƒé°oS ™p ``°Vp ƒr en ºs ¡o ∏s dG ∂n ``fn ÉëÑr °oS{ :ìp É``àn Ør àp °rS’G ,∂n ``ªo °rSG ∑n Qn É``Ñn Jn hn ,∑n óp ``ªr ën Hp hn ,z∑n ôo «r Zn ¬n dn pGE ’hn ,∑n ót ``Ln ≈dÉ©Jn hn ôn °sù«n Jn Éen hn áp ën Jp ÉØdr G In Qn ƒ°S CoGôn bnGC ºs Ko .ºp jôμn dr G ¿p GB ôr ≤o dr G øn ep 33

É©k ap GQ ,zôo Ñn cr nGC oˆG{ :Ók Fp Ébn ™o cn Qr nGC -3 »a ∫o ƒbCnGhn ,»s fn Po oGC Öp fp ÉéHp …s ón jn :»YƒcQo .(ÉKk ÓKn ) zºp «¶©n dr G »n Hu Qn ¿n Éën Ñr °oS{ :Ók Fp Ébn ,´p ƒcôt dG øn ep »°Sp GCrQn ™o an Qr GCn -4 ºn Kt ,z√o ón ªp Mn ør ªn dp oˆG ™n ªp °nS{ :ɪk Fp Ébn ∫n óp àn Yr GC n ¿r CnG ón ©r Hn ∫o ƒbGnC .zóo ªr ën dr G ∂n dn hn ÉæHs Qn { ,zôo Ñn cr GnC oˆG{ :Ók Fp Ébn óo éo °rSnCG -5 :…Oƒé°oS »a ∫o ƒbnGC hn .(ÉKk ÓKn ) z≈∏Yr C’n r G »n Hu Qn ¿n ÉëÑr °oS{ :Ók Fp Ébn Op ƒé°tùdG øn ep »°Sp GCrQn ™o an Qr nCG -6 .É°kùdp ÉL ∫o óp àn Yr GCn hn ,zôo Ñn cr GCn oˆG{ 34

oˆG{ :Ók Fp Ébn ,ák «n fp ÉK óo éo °rSGCn - 7 :…Oƒé°oS »a ∫o ƒbGC nhn ,zôo Ñn cr GCn z≈∏Yr Cn’r G »n Hu Qn ¿n ÉëÑr °oS{ .(ÉKk ÓKn ) Op ƒé°tùdG øn ep »°Sp GCrQn ™o an Qr nCG - 8 …ƒàn °rSCnGhn ,zôo Ñn cr nGC oˆG{ :Ók Fp Ébn .ÉkØbp Gh ɪcn án «n fp Éãs dG án ©n cr ôs dG »∏u °Un oGC - 9 .≈dhr o’C r G án ©n cr ôs dG âo «r ∏s °Un Op ƒé°tùdG øn ep Ap É¡àp fr ’p G ón ©r Hn -10 áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôs dG »a »fÉãs dG ón ¡t °ûn às dG GCo ôn br CGn hn ,¢o ù∏p Lr CnG .án «s ªp «gGôHr ’pE r G In Ó°üs dGhn 35

:Ók Fp Ébn øp «ª«n dr G øp Yn ºo ∏u °nSoGC -11 .zˆp G áo ªn Mr Qn hn ºr μo «r ∏n Yn Ωo Ó°sùdG{ :Ók Fp Éb ∫p ɪ°uûdG øp Yn ºo ∏u °nSoGC -12 .zˆp G áo ªn Mr Qn hn ºr μo «r ∏n Yn Ωo Ó°sùdG{ l•É°ûnf .áp °nSQn ór ªn dr G ≈∏s °ün eo »a »ªp ∏u ©n eo ™n en ôp ¡¶t dG In Ó°Un »∏u °Un oCG 36

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr CGn ør ep áp «n fp Éãs dG áp ©n cr ôn ds G »a Ip Ó°üs dG ∫p ɪn Yr CGn Öp «Jôr Jn Ön °ùn Mn Qn ƒn °üt dG ºo bu Qn CGo - 1 :ôp ér Øn dr G Ip Ó°Un ôo nÑcr nCGoˆG 2 37

Öp °Sp Éæªo dr G ∫p ƒr ≤n dr Ghn Ip Ó°üs dG ∫p ɪYr CGn ør ep πm ªn Yn πu co øn «r Hn §x în Hp πo °Up GCn - 2 :¬o dn ∫o ƒr ≤n rdG Ip Ó°üs dG πo ªn Yn √o ón ªp Mn ør ªn dp oˆG ™n ªp °nS ´o ƒcôt dG ≈∏Yr ’nC r G »n Hu Qn ¿n ÉëÑr °oS ´p ƒcôt dG øn ep ∫o Góàp Yr ’p G ºp «¶©n dr G »n Hu Qn ¿n ÉëÑr °oS Oo ƒé°tùdG w»àp «r nHl•É°ûnf .Üp ôp ¨r ªn dr G In Ó°Un »∏u °Un GoC hn ,óp ép °rùªn dr G ≈dEGp …óp dp Gh ™n en Öo gn Pr GnC 38

‫اﻟ ﱠﺘ ْﻘﻮﻳ ُﻢ اﻟ ﱠﺬا ِﺗﻲ‬ :¿r nCG ¢p ShQót dG √p òp g ør ep Ap É¡àp fr ’p G ón ©r Hn »æu ep ™o bs ƒn àn jo ôo jó≤r às dG Qo É«©r ªp dr G ºo br ôs dG ’ ºr ©n fn .án °Vn hôØr ªn dr G ¢n ùªr în dr G äp Gƒ∏°üs dG On óu Yn GCo 1 äp Gƒ∏°üs dG øn ep Im Ó°Un πu co äp É©cn Qn On ón Yn ôn co Pr nCG 2 .áp ∏n «r ∏s dGhn Ωp ƒr «n dr G »a áp °Vn hôØr ªn dr G ¢pùªr în dr G .áp °Vn hôØr ªn dr G ¢pùªr în dr G äp Gƒ∏°üs dG äp Ébhr CnG øn «r Hn õn «u en CGo 3 »a ¢pùªr în dr G äp Gƒ∏n °üs dG Ap GOGnC ≈∏Yn ¢nUôp `Mr CnG 4 .É¡Jp Ébhr nCG .Ip Ó°üs dG ∫n ɪYr nCG On óu Yn CGo 5 .Ip Ó°üs dG ∫p ɪYr GCn Ön «Jôr Jn É«k Yp Gôeo »n ∏u °Un oCG 6 .Ip Ó°üs dG »a án «s ªp «gGôHr p’E r G In Ó°üs dGhn ón ¡t °ûn às dG GCnôn br nCG 7 39

Ip Qn Éjõu dG Üo GOBG ôn °nûYn …OÉëdG ¢o SQr ós dG ¿p hO ør ep É¡àn «r Hn âr ∏n Nn ón an ,án ªn Wp Éa É¡Jp Qn ÉL Ip Qn Éjõp dp Ao ÉYOo âr Ñn gn Pn .™m `Øp Jn ôr eo äm ƒr °ün Hp É¡«r ∏n Yn är On Éfhn ,¿p GòÄr àp °rSG ? Ao ÉYOo É¡«a âr ©n bn hn »àds G Ao É£Nr ’Cn r G Ée -1 ôo μu an oGC ? áp en Op É≤dr G É¡Jp Qn ÉjR »a πn ©n Ør Jn ¿GC An ÉYOo ío °ün ær Jn GPÉe -2 ôo °ûo ær jn ∂n dp P ¿s nC’p ;™p ªn àn ér ªo dr G Ap ÉæHr GCn øn «r Hn Qp ho Gõàs dG ≈∏Yn Ωo Ó°rSpE’r G ås Mn ør ep hn ,É¡Jo ÉYGôeo Öo ép jn ,Ip Qn Éjõu ∏dp ÉHk GOGB ™n °Vn hn hn ,án Øn dr Co’r G óo jõjn hn án Ñs ën ªn dr G :Üp GOB’G √p òp g .Ip Qn Éjõu ∏p d ÉÑk °Sp Éæeo Éàk br hn Qo ÉàNr nGC - 1 40

∂n dp Phn ,»dƒNOo πn Ñr bn ¿o Pp rÉC àn °rSGnC - 2 ¥s Oo CnG hr GCn ,¢n Sôn `én dr G ´n ôn `bn CnG ¿r CÉn Hp .ÉKk ÓKn Ün ÉÑdr G ’ÉJn ÉfnCG .¬o ær Yn âo ∏r Äp °oS GPEGp ,»ª°rSG ôo co Pr GnC - 3 ¢p Sƒ∏éo dr ÉHp πr °†s Øn Jn åo `«r ``Mn ¢o ù∏p Lr GCn ºs ``Ko ,ºo ``∏u `°nSGoC - 4 .∫p õp ær ªn dr G Öo Mp É°U Öo Zn ôr jn .Ip Qn Éjõu dG Üp GOBÉHp Ωn õp àn dr GCn :¿r GCn ≈∏Yn ¢o Uôp Mr nCG w»ep ÉàNp l•É°ûnf .Ip Qn Éjõu ∏dp iôNr GoC Üm GOGB ør Yn »Fp Óen Ro ço óu Mn GoC 41

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr CnG (û) In Qn É°TEGp hn ,íp «ë°üs dG ∑p ƒ∏°tùdG Öp fp ÉéHp (ü) In Qn É°TGE p ™o °Vn CGn -1 : nCÉ£n în dr G ∑p ƒ∏°tùdG Öp fp ÉéHp ( ) .Üo ÉÑdr G ín àn Ør jo ¿r CnG ≈dpEG ¢p Sôn én dr G ´p ôr `bn ør ep ôo `ãp cr GoC - CG …òds G ¿p Éμªn dr G »a ¢o ù∏p Lr GCn ¬p àp «r Hn »a Gók Mn GnC Qo hRCnG Éeón ær Yp - Ü ( ) .√o Qo Éàîr jn ( ) .»≤jó°Un äo Qr Ro GPGEp ¢n Sƒ∏éo dr G πo «WCoG - `L ( ) .»Ñjôbn Ip Qn Éjõp dp ÉÑk °Sp Éæeo Éàk br hn Qo ÉàNr nCG - O :»JCÉr jn ɪ«a áp Ñn °Sp Éæªo dr G äp ɪ∏p μn dr ÉHp äp ÉZGôØn dr G ÓoC er GnC -2 ∂n dp Pn ¿s ’nC p ,™p ªn àn ér ªo dr G Ap ÉæHr nCG øn «r Hn Qp ho Gõàs dG ≈∏Yn Ωo Ó°rSpE’r G ås Mn - CG . óo jõjn hn ôo °ûo ær jn................................. ,..................................... ¿r CÉn Hp ∂n `dp Pn hn ,»dƒ`NOo πn Ñr bn ¿o Pp ÉCr àn °rSnGC »æfs CGn Ip Qn Éjõu dG Üp GOGB ør ep -Ü . hr GCn.................................... ,.................................... 42

¢m ûjr ôn bo Io Qn ƒ°S ôn °nûYn »fÉãs dG ¢o SQr ós dG ßo Øn Mr CGn hn ºo ¡n ar CnG Gók u«Ln ßo Øp rdnGC , . , 3 1 4 2 ºo ∏s ©n nJGCn .∞p «r °üs dGhn Ap Éà°uûdG áp ∏n Mr Qp ør ep ¢l ûjr ôn bo ¬p «r ∏n Yn är On ÉàYr G Ée : åo «r Mn ,¢l ûjr ôn bo É¡Hp Ωo ƒ≤Jn âp fn Éc Im Qn ÉéJp áo ∏n Mr Qp : .Ωp É°sûdG Op ÓHp ≈dEG ∞p «°üs dG áo ∏n Mr Qp h ,øp ªn «n dG ≈dGE Ap Éàn °uûdG áo ∏n Mr Qp âr fn Éc .≈dÉ©Jn nˆG : ºo ¡n ar GCn ºn ©n fr CnG Ée ≈∏Yn ¬o dn Gôk μr °oT ;¬p Jp On ÉÑYp hn ¬p Hp ¿p ɪjr p’E r ÉHp É°kûjr ôn bo ≈dÉ©Jn oˆG ôo eo rCÉjn .Qp Gô≤r àp °rS’p Ghn øp er n’C r Ghn ¥p Rr ôu dG øn ep ºr ¡p «r ∏n Yn 43

:ɪ¡o ær ep πw co É¡ær Yn ôo Ñu ©n Jo »àds G áp ∏n Mr ôu dG ºn °rSG Öo ào cr CGn ºs Ko ,øp «r àn ªn °rSôs dG πo es ÉCn Jn CnG ........................................................ ......................................................... l•É°ûnf .Éæ«r ∏n Yn É¡Hp ≈dÉ©Jn oˆG ºn ©n fr nCG »àds G ºp ©n æu dG ¢n†©r Hn »àYn ƒªér en ™n en ôo co Pr GCn w»ep ÉàNp l•É°ûnf .áp «s °Sp Qn ór ªn dr G áp Yn GPpE’r G »a ¢m ûjr ôn bo In Qn ƒ°S CGoôn br nCG :¿r nGC ≈∏Yn ¢o Uôp Mr nCG .Ip ôn «ãμn dr G ¬p ªp ©n fp ≈∏Yn √o ón ªn Mr CnGhn ,≈dÉ©n Jn nˆG ôn μo °rTGnC 44

»JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr CGn :ám Ñn °Sp Éæeo ám ªn ∏p μn Hp »JCÉr jn Ée »a Æn GôØn dr G oÓC n er CGn - 1 ¬o dn Gôk μr °oT ;¬p Jp On ÉÑYp hn ¬p Hp .................... `Hp É°kûjr ôn bo ≈dÉ©Jn oˆG ôn en GCn - GC .ºp ©n æu dG øn ep ºr ¡p «r ∏n Yn ºn ©n fr CnG Ée ≈∏Yn ¥o Rr ôu dG ¢m ûjr ôn bo ≈∏`Yn ≈dÉ©Jn oˆG É¡`Hp ºn ©n fr CnG »àds G ºp ©n æu dG øn ep -Ü .Qo Gô≤r àp °rS’p Ghn , hn..................... ≈dGpE................ Ap Éà°uûdG »a Ip Qn Ééàu dG áp ∏n Mr ôp Hp Ωo ƒ≤Jn ¢l ûjr ôn bo âr fn Écn -`L . :≈dpEG ∞p «r °üs dG »ahn.................................... ,.......................... .ÉÑk «r Zn ¢m ûjr ôn bo In Qn ƒ°S ƒn ∏o Jr nGC - 2 45

πo «∏én dr G »t HÉë°ün dr G ôn °nûYn ån dp Éãs dG ¢o SQr ós dG ɪ¡o ær Yn ˆo G »n °Vp Qn (¢m SÉÑs Yn øo Hr ˆp G óo Ñr Yn ) ≈∏s °Un óm ªs ën eo Éæ«u Ñp fn ºu Yn øo Hr G ,Öp ∏p £s ªo dr G óp Ñr Yn øp Hr ¢m SÉÑs Yn øo Hr ˆp G óo Ñr Yn ƒn go .ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ¢p Sƒ∏éo dr G øn ep ôo ãp μr jo hn ,ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ∫n ƒ°Sôs dG Öt ëp jo ¿n Éc .¬o dn ´p ɪàp °rS’p G ≈∏Yn ¢oUôp ër jn hn ,¬o ©n en ,zÜn Éàμp dr G ¬o ªr ∏u Yn ºs ¡o ∏s dG{ :∫n É≤an ,ºn ∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un »t Ñp æs dG ¬o dn ÉYOn Ön ≤u do hn ,ºp jôμn dr G ¿p BGôr ``≤o dr ÉHp ɪk dp ÉY Qn É°Uhn ,¬o Jn ƒn Yr On ≈dÉ©Jn oˆG Ün É``éàn °rSÉan .(¿p BGô≤o dr G ôp °uùØn eo …r CG) ¿p BGôr ≤o dr G ¿p ɪLo ôr ào Hp :º∏s °nShn ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un ¬p dp ƒr bn »a Üp Éàμp dr G ≈æ©r en Ée ôo μu an GoC ?zÜn Éàμp dr G ¬o ªr ∏u Yn ºs ¡o ∏s dG{ :≈∏Yn ¢o Uôp Mr GCn .¬p Hp πp ªn ©n dr Ghn ºp jôμn dr G ¿p GB ô≤o dr G ºp ∏t ©n Jn 46

ˆp G óo Ñr Yn w»ep ÉàNp l•É°ûnf :»JÉCr jn ɪs ep Öp °Sp Éæªo dr G º°rS’p ÉHp äp ÉZGôØn dr G ÓoC n er GCn ¢l SÉÑs Yn Öm dp ÉW »HnCG øo Hr »t ∏p Yn Öp ∏p £s ªo dr G óo Ñr Yn Öm dp ÉW ƒHnCG ˆp G óo Ñr Yn ól ªs ën eo »JÉeƒ∏©r en Èo p nàNr nCG Éædp ƒ°SQn hn ¢m SÉÑs Yn øp Hr ˆp G óp Ñr Yn øn «r Hn áp Hn Gô≤n dr G án ∏n °Up πo ãu ªn Jo »àds G In ôn gr õs dG ¿o ƒu dn oGC -1 :ºn ∏s °nSh ¬p «r ∏n Yn oˆG ≈∏s °Un óm ªs ën eo ¬p àp dn ÉN øo Hr G ¬p ªu Yn øo Hr G ¬p dp ÉN øo Hr G ?ɪ¡o ær Yn o ˆG »°Vp Qn ¢m SÉÑs Yn øo Hp ˆp G óo Ñr Yn πo «∏én dr G »t Hp Éë°üs dG Ön ≤u do GPɪHp -2 47

øp «àu dG Io Qn ƒ°S ôn °nûYn ™n Hp Gôs dG ¢o SQr ós dG ßo Øn Mr CGn hn ºo ¡n ar GCn , Gók u«Ln ßo Øp rdGCn ., ,, 3 21 5 6 4 8 7 48 ºo ∏s ©n nJCnG .áp en ôs μn ªo dr G án μs en : »a √o ôo «°üen ¿n Éc : .ºn æs ¡n Ln Qp Éf .´m ƒ£≤r en ôo «r Zn : (1) •É°ûnf .án ≤n Hp É°sùdG án ªn jôμn dr G In Qn ƒ°tùdG »àYn ƒªér en ™n en Oo Ou Qn GoC