หน่วย1

ความสาคัญของการเกบ็ เก่ยี วผลผลติ 2560 ใบความรู้ หน่วยการเรียนที่ 1ช่ื อวชิ า: การจดั การหลงั การเกบ็ เกยี่ ว สอนสปั ดาห์ที่ 1ช่ื อหน่วย : ความสาคญั ของการเกบ็ เกย่ี วผลผลติ ช่ัวโมงรวม 4 ช่ัวโมงเน้ือหาสาระโดยสรปุความสาคญั ของการเก็บเกีย่ วผลผลิต การเกบ็ เกี่ยว (Harvesting) การเกบ็ เกยี่ ว หมายถึงการปฏิบัติการตอ่ พืชข้ัน สุดทา้ ย ซ่งึ เกย่ี วกบั การเกบ็ เอาผลผลิตของพืชจากแปลง ปลูกพชื เพื่อการบริโภค เพื่อการแปรรูปหรือจัดจาหนา่ ย ตอ่ ไป การปลูกพืชต้งั แตข่ ้ันตน้ ผา่ นการปฏิบตั ิ ดูแล รักษา มาจนถึงระยะของการเก็บเก่ียวผลผลิตน้ัน ก็อาจ เรียกวา่ เป็นขน้ั สุดทา้ ยของการผลติ ดังน้ันผู้ผลิตจะต้องรู้ วธิ ีการเกบ็ เกยี่ วผลผลิตอยา่ งถูกตอ้ งและรวดเร็วทันตอ่ เวลา มฉิ ะ น้ัน อาจทาใ ห้ผลผลิตเกิดความเ สี ยห าย ตลอดจนคุณภ าพของ ผลผลิตพืชไมต่ รงกบั ความ ตอ้ งการของตลาดหลักเกณฑ์การเกบ็ เก่ียวพืชสมนุ ไพร การเกบ็ เกยี่ วพชื สมนุ ไพรเพ่ือนามาใชเ้ ป็นยาน้ันผเู้ กบ็ จาเป็ นต้องรู้ในเรืองรูปรา่ ง ลกั ษณะสณั ฐานของพืชและยงั ตอ้ งอาศยั ความรู้ทางดา้ นสรีรวทิ ยาและขบวนชีวสังเคราะห์ในพืชด้วย ท้ังน้ีเพ่ือให้ไดส้ ารสาคัญ (Active constituents) ซ่ึงมีฤทธ์ิใ นการบาบดั รักษาในปริ มาณท่ีสูงที่สุ ดสรรพคณุ ของพชื สมนุ ไพรจะข้ึนอยูก่ บั ชนิดและปริมาณของสารสาคญั ในพืชสมุนไพรน้ันๆปัจจยัอยา่ งหน่ึงทีม่ ผี ลตอ่ คณุ ภาพของสมนุ ไพรไดแ้ ก ก่ ารเก็บเกีย่ ว ชว่ งเวลาที่เก็บสมุนไพร และวธิ ีการเกบ็ สมนุ ไพร จะมผี ลตอ่ ปริมาณสารสาคญั ในสมนุ ไพร นอกจากน้ีการเกบ็ เกี่ยวพืชสมนุ ไพรยังต้องคานึงถึงการเกบ็ สมนุ ไพรใหถ้ กู ตน้ และเกบ็ ใหถ้ ูกสว่ นอีกดว้ ย เพราะสิ่งเหลา่ น้ีจะมผี ลตอ่ ปริมาณของสารสาคญั ซ่ึงจะเกยี่ วโยงถงึ ผลในการรักษาโรคของสมนุ ไพรน้นั ๆ1 อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธา

ความสาคัญของการเกบ็ เกี่ยวผลผลติ 2560หลกั สาคญั ในการเกบ็ เกย่ี วพืชสมนุ ไพร มดี งั น้ี เกบ็ เกย่ี วถูกระยะเวลา ทม่ี ปี ริมาณสารสาคญั สูงสุด การนาพืชสุมนไพรไปใชป้ ระโยชน์ให้ไดส้ ูงสุดน้ัน ในพชื จะตอ้ งมปี ริมาณสารสาคญั มากทีส่ ุด ทง้ั น้ีข้ึนอยูก่ บั ปัจจยั หลายอยา่ ง โดยเฉพาะอยา่ งยิ่งชว่ งเวลาทีเ่ กบ็ เกย่ี วพชื สมนุ ไพร ดงั น้ันการเก็บเกย่ี วสมุนไพร จึงต้องคานึงถึงท้ังอายุเก็บเกย่ี ว และชว่ งระยะเวลาทพ่ี ชื ให้สารสาคญั สูงสุดดว้ ย โดยทว่ั ไปการเกบ็ ส่วนของพชื สมนุ ไพรแบง่ ออกตามส่วนท่ีใชเ้ ป็นยาดงั น้ี1. ประเภทรากหรือหัว เชน่ กระชาย, ขา่ , ขิง และ ไพล เป็ นต้น ควรเกบ็ ในชว่ งท่ีพืชหยุดการเจริญเตบิ โต ใบและดอกรว่ งหมด หรือเกบ็ ในชว่ งตน้ ฤดูหนาวถึงปลายฤดูร้อน ซ่ึงเป็ นชว่ งท่ีรากและหวั มกี ารสะสมปริมาณสารสาคญั ไวค้ อ่ นขา้ งสูงวธิ ีเกบ็ ใชว้ ธิ ีขดุ อยา่ งระมดั ระวงั ตดั รากฝอยออก2. การเกบ็ เปลือกรากหรือเปลือกตน้ เชน่ เปลือกต้นของ เปลือกสีเสียด เปลือกทับทิม มกั เกบ็ในชว่ งระหวา่ งฤดูร้อนตอ่ กบั ฤดูฝน ซ่งึ มปี ริมาณสารสาคญั ในเปลือกจะสูง และเปลือกลอกออกง่ายสว่ นเปลือกรากควรเกบ็ ในชว่ งตน้ ฤดูฝนเพราะจะลอกไดง้ า่ ยวธิ ีเกบ็ การลอกเปลือกตน้ อยา่ ลอกออกรอบท้งั ตน้ ควรลอกออกจากสว่ นกิง่ หรือแขนงยอ่ ยหรือใช้วธิ ีลอกออกในลกั ษณะคร่ึงวงกลมกไ็ ด้เพ่อื ไมใ่ ห้กระทบกระเทือนตอ่ ระบบการลาเลียงอาหารของพืชและไมค่ วรลอกสว่ นลาตน้ ใหญข่ องตน้ ซ่งึ อาจทาใหพ้ ชื ตายได้3. ประเภทใ บหรือเกบ็ ท้ังตน้ เชน่ กะเพรา ฟ้ าทะลายโจร ชุมเห็ดเ ทศ ควรเก็บในชว่ งท่ีพืชเจริญเติบโตมากท่ีสุด บางชนิดจะระบชุ ว่ งเวลาทีเ่ กบ็ ซ่ึงชว่ งเวลาน้ันใบมสี ารสาคญั มากท่ีสุด เชน่เกบ็ ใบแก ่หรือใบไมอ่ อ่ นไมแ่ กเ่กนิ ไป (ใบเพสลาด) เป็นตน้4. ประเภทดอก เชน่ ดอกคาฝอย ดอกเบญจมาศโดยท่ัวไปเก็บในชว่ งดอกเริ่มบาน แตบ่ างชนิด ก็ระบวุ า่ ให้เกบ็ ในชว่ งทดี่ อกยงั ตูมอยู่ เชน่ กานพลู เป็นตน้5. ประเภทผลและเมลด็ โดยทว่ั ไปมกั เกบ็ ตอนผลแกเ่ต็มทแ่ี ลว้ เชน่ มะแวง้ ดีปลี ชมุ เห็ดไทย แตบ่ างชนิดกร็ ะบใุ หเ้ กบ็ ในชว่ งทผี่ ลยงั ดบิ อยู่ เชน่ ฝรงั่ เป็นตน้2 อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธา

ความสาคัญของการเกบ็ เกี่ยวผลผลิต 2560 ภายหลงั จากการเกบ็ เก่ยี วผลผลิตแล้ว ถา้ การปฏิบัติไมถ่ ูกตอ้ งหรือไมด่ ีพอ กอ็ าจทาให้ผลผลติ น้ันมคี ณุ ภาพลดลงได้ การจดั ผลผลิตพืชผกั สวนครัวหลงั การเก็บเกยี่ วเพื่อจาหนา่ ยจึงมีความสาคญั อยา่ งมากทจ่ี ะทาใหผ้ ลผลติ มคี ณุ ภาพที่ดแี ละเป็นทต่ี อ้ งการของผู้บริโภค ข้นั ตอนการจดัผลผลิตพชื ผกั สวนครัวเพือ่ จาหนา่ ย ไดแ้ ก ก่ ารทาความสะอาด การตดั แตง่ การมดั การบรรจุหีบห่อการลดความรอ้ นในพืชผกั การขนสง่ และการเกบ็ รักษา การนาผลผลติ ทางการเกษตรมาแปรรูปจะชว่ ยป้องกนั การลน้ ตลาดของผลติ ผลสด ซ่งึ ชว่ ยยกระดบั ราคาผลติ ผลไมใ่ ห้ตกต่า การเพมิ่ มลู คา่ ของผลติ ผลทางการเกษตรมาแปรรูปเป็นอาหารระดบั อุตสาหกรรม ทสี่ ามารถรบั วตั ถุดบิ เพอ่ื ผลติ เป็นอาหารจานวนมากได้ การผลติ อาหารใหไ้ ด้มาตรฐานเพื่อความปลอดภยั ตอ่ ผบู้ ริโภค การสง่ เสริมให้ผลิตภณั ฑแ์ ปรรูปอาหารให้เป็นที่ยอมรับและสามารถขยายตลาดการคา้ ออกไปสูต่ า่ งประเทศ จะชว่ ยเพม่ิ พนู รายไดใ้ ห้แกป่ ระเทศไดเ้ ป็นอยา่ งดี ผลผลติ ทางการเกษตร หมายถึง ส่ิงทไี่ ดม้ าจากการทาเกษตรกรรม และผลิตภณั ฑ์ตา่ งๆ ท่ีไดจ้ ากการแปรรูปไปเป็นอยา่ งอ่นื เชน่ อาหารกระป๋ อง เป็นตน้ แบง่ ออกเป็น 2 ประเภทใหญค่ ือ 1. ผลผลติ ทใ่ี ชใ้ นการอปุ โภค เชน่ ฝ้าย ปอ ป่าน ไหม ยาง ไมอ้ ดั เป็นตน้ 2. ผลผลิตทใ่ี ชใ้ นการบริโภค เชน่ ขา้ ว ขา้ วโพด ผลไม้ ออ้ ย เป็นตน้ ผลผลิตทางเกษตรทีส่ าคญั ของประเทศไทย เชน่ ขา้ ว ขา้ วโพด ยางพารา มนั สาประหลงัเป็ นตน้ วิธีเพ่ิมมูลคา่ ของสิ นคา้ เกษตรโดยนาความรู้และกระบวนการทางวทิ ยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาใชใ้ นการเพม่ิ ผลผลิตท้งั ในดา้ นปริมาณและคณุ ภาพ การเกบ็ รักษา และแปรรูปผลผลิตทางการเกษตร เป็ นการนาเอาผลผลิตทางการเกษตรมาผา่ นกระบวนการตา่ งๆ เพือ่ ให้เกบ็ รักษาผลผลติ ทางเกษตรไวไ้ ดน้ านกอ่ นถงึ ตลาดและผซู้ ้ือ ปัจจยั ที่เกยี่ วขอ้ งเกีย่ วกบั การเกบ็ รักษาผลผลิตทางการเกษตร ไดแ้ ก ่ สภาพของผลผลิตความสะอาด ความชืน้ อณุ หภูมิ การถา่ ยเทอากาศ การแปรรูปผลผลติ อาจทาไดห้ ลายวธิ ีเชน่ การทาแห้ง การดอง การใชค้ วามร้อน การใช้ความเย็น การใชร้ งั สี 3 อาจารย์สมาน จันทร์โยธา

ความสาคญั ของการเกบ็ เกี่ยวผลผลิต 2560หลกั การท่วั ไปในการเตรียมผลผลติ ก่อนจาหน่าย ผกั ผลไมภ้ ายหลงั การเกบ็ เกยี่ ว แมไ้ มไ่ ดร้ ับการปฏบิ ตั ิแตอ่ ยา่ งใดก็พร้อมท่ีจะนาไปจาหนา่ ยได้โดยเฉพาะตลาดในทอ้ งถ่นิ หรือแหลง่ ผลิต ทง้ั น้ีเพราะผลิตผลยงั มคี วามสดคณุ ภาพดี แตส่ าหรับตลาดทห่ี า่ งไกลแหลง่ ผลติ ออกไป เชน่ ตลาดในเมอื งตา่ งๆ นอกจากต้องใชเ้ วลาในการขนส่งนานแลว้ ผบู้ ริโภคตา่ งมกี าลงั ซอื้ สูงและตา่ งตอ้ งการผลติ ผลท่ีมีคณุ ภาพสูงและมรี าคาเหมาะสมเทา่ น้ันผลิตผลสาหรบั ตลาดเหลา่ น้ีจาเป็นตอ้ งไดร้ ับการปฏบิ ตั อิ ยา่ งถกู ตอ้ งภายหลงั การเกบ็ เกีย่ ว เพื่อให้ได้ ผลติ ผลทม่ี คี ณุ ภาพดีเยย่ี ม และในขณะเดียวกนั ตอ้ งไมท่ าให้ตน้ ทุนของผลิตผลน้ันสูงเกนิ ไป การเตรี ยมผลิตผลให้พร้อมสาหรับการวาง จาห น่ายประ กอบด้วยข้ันตอน ตา่ งๆ ห ลาย ข้นั ตอน ต้งั แตก่ ารรับผลิตผล การทาความ สะอาด การคดั เลอื ก การป้องกนั กาจดั โรคและ แมลง การเคลือบผิว การบรรจหุ ีบห่อ การทาให้ เย็น ตลอดจนการเ กบ็ รักษาและ การขนส่งข้นั ตอนตา่ งๆ เหลา่ น้ีแตกตา่ งกนั ไปตามความตอ้ งการของผลิตผลแตล่ ะชนิดและความต้องการของตลาดตา่ งๆ เชน่ หนอ่ ไมไ้ ผต่ งทวี่ างขายริมถนนในจงั หวดั ปราจีนบุรีและนครนายกไมไ่ ด้รับการปฏิบตั อิ ยา่ งไรหลงั การเกบ็ เกยี่ ว ในขณะท่ีหนอ่ ไมฝ้ ร่ังสาหรับการสง่ ออกในเขตจงั หวดั นครปฐมและราชบุรี ตอ้ งผา่ นขน้ั ตอนการล้างทาความสะอาดตดั แตง่ คัดคุณภ าพ คัดความยาว คัดเ ส้น ผา่ นศนู ย์กลาง มดั เป็นกา ขนสง่ ๆไปยงั โรงคดั บรรจุของผู้สง่ ออก ตดั แตง่ คดั เลอื กลา้ งทาความสะอาดอีกคร้ัง ช่งัน้าหนัก บรรจุกลอ่ ง ทาให้เย็นกอ่ นท่ีจะสง่ ขายไปตา่ งประเทศ ซ่งึ จะกลา่ วถึงรายละเอยี ดตอ่ ไปดงั น้ี4 อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธา

ความสาคัญของการเก็บเกี่ยวผลผลติ 2560 1. การรบั ผลิตผล (Receiving) ผลิตผลมกั ถูกเ ก็บเก่ียวลง ใน ภาชน ะ ขนาดใหญ่ซ่งึ อาจเป็นถุง เขง่ หรือ ลงั ไม้ ภายใน แปลง ปลูก แล้วลาเ ลียง ไปยัง โรง คัดบรรจุ การศกึ ษาในตา่ งประเทศพบวา่ ภาชนะสาหรับ การลาเลยี งผลิตผลหลังการเกบ็ เกย่ี วควรมีขนาด ใหญ่ เพ ราะจะทาใ ห้ผลิตผลได้รับผลกระทบ กระ เ ทือน น้อยกวา่ ภ าช นะ ขน าดเล็กและ มี ประสิทธิภาพสูงกวา่ แตท่ ้งั น้ีหากการใช้ภาชนะขนาดเล็กไดร้ ับการเอาใจใสป่ ฏิบัตอิ ยา่ งประณีต และคา่ แรงไมส่ ูงไปแลว้ กใ็ ชไ้ ดผ้ ลดเี ชน่ กนั สาหรบั ผลิตผลท่บี อบบางและชอกช้าเสียหายงา่ ย ควรหลกี เลี่ยงการเทกองลงบนพ้ืนแตใ่ ช้วธิ ีเทลงในน้าแทน วิธีน้ีลดปัญหาชอกช้าไดด้ ี น้ าควรจัดให้ไหลเวยี รเพื่อพาเอาผลิตผลท่ีถูกเทออกมากอ่ นออกไปและไมถ่ ูกกระทบจากผลิตผลท่ีถูกเทออกมาทีหลัง และถ้าจะให้ผลดีย่ิงข้ึนควรแชภ่ าชนะบรรจผุ ลิตผลจากแปลงปลูกลงในน้าใหผ้ ลิตผลลอยข้ึนมาเอง ถ้าเป็ นผลิตผลท่ีจมน้ าก็ใช้วธิ ีแชท่ ้งั ภาชนะในน้ากอ่ นท่ีจะภาชนะควา่ ลง ในตา่ งประเทศนิยมใชก้ ารถา่ ยเทลงในน้าไดเ้ พราะจะทาใหเ้ กดิ ปัญหาเร่ืองโรคตามมามาก กจ็ าเป็นตอ้ งใชก้ ารถา่ ยกองลงบนพ้นื โตะ๊ หรือสายพาน 2. การตัดแต่ง(Timming)ผกั ชี กะหลา่ ปลี และตน้ หอม ผลติ ผลหลายอยา่ งเมื่อทาการเกบ็ เกีย่ วมี 5 สว่ นทไ่ี มต่ อ้ งการติดมาด้วย ท้งั โดยต้งั ใจและไม ่ ต้งั ใจ เชน่ กลว้ ย มะมว่ ง เงาะ ลิ้นจ้ี ลาไย ผักบุง้ อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธา

ความสาคญั ของการเก็บเก่ยี วผลผลิต 2560 มะมว่ งมกั เกบ็ เกย่ี วให้มขี ้ัวผลติดมาดว้ ย เพราะถา้ เกบ็เกย่ี วเฉพาะผลออกจากตน้ ยางจะไหลออกจากข้ัว ทาให้เปรอะเป้ือนท้งั ตวั ผเู้ กบ็ เก่ียวและผิวผล ทาให้ดูไมส่ วยงาม เม่อื เกบ็เกยี่ วมาแลว้ ตอ้ งปลิดเอาข้วั ออก พร้อมกบั คว่าผลมะมว่ งลงบนวสั ดบุ างอยา่ ง เชน่ กระดาษหรือกระสอบให้ยางไหลออกไปจนหมด มะมว่ งในประเทศออสเตรเลียหลายพันธุ์มียางที่เป็ นพษิ ทาให้เกดิ รอยแผลบนผิวผลได้ จึงต้องเกบ็ เก่ยี วให้มีกา้ นและปลิดกา้ นออกทีหลงั ในน้าเพ่ือมใิ ห้ยางไปทาลายผวิ มะมว่ ง ลาไย ลิ้นจ้ี และเงาะ ออกผลเป็นชอ่ การเก็บเกย่ี วต้องเกบ็ เกยี่ วท้งั ชอ่ เพื่อสะดวกรวดเร็ว ในอดีตการบรรจุ การขนสง่ และการ วางขายมีกา้ นหรือชอ่ ติดไปดว้ ย ในปัจจุบนั การปฏิบัติดงั กลา่ ว คอ่ ยๆ หมดไป เพราะในแตล่ ะชอ่ มีท้งั ผลที่มีขนาดและคณุ ภาพ ตา่ งกนั ทาใหไ้ มเ่ป็นที่ยอมรับของผู้บริโภค กล้วยท้งั เครือมขี นาด ให ญเ่ กินกวา่ ผู้บริโภ คจะ นากลบั ไปรับประทานได้หมด ก็จาเป็นตอ้ งถูกตดั แบง่ ให้เป็นหวีนอกจากน้ันการขนสง่ ท้ังเครือยังทาไดย้ าก กลว้ ยเสียหายบอบช้าไดง้ า่ ย การแบง่ หวกี ล้วยต้องระมดั ระวงัไมใ่ ห้ยางไหลเปรอะเปื้ อน และระวงั มใิ ห้ผลกล้วยถูกคมมีด มีดสาหรบั ตดั แตง่ หวกี ลว้ ยจึงมีลักษณะพิเศษเพ่ือความสะดวกในการปฏบิ ตั งิ าน ในตา่ งประเทศภายหลงั การตดั แบง่ หวี กลว้ ยจะถูกจุม่ ลงในน้าทนั ทเี พอ่ื ป้องกนั มใิ หย้ างไหลเป้ือนทาใหผ้ ิวไมส่ วยงาม6 อาจารย์สมาน จันทร์โยธา

ความสาคัญของการเกบ็ เกี่ยวผลผลติ 2560 ผกั ทานใบหลายชนิดเมอ่ื เกบ็ เกยี่ วมใี บท่ีรับประทานไมไ่ ด้ หรือไมน่ ิยมรับประทานติดไปดว้ ย ตอ้ งตดั ออกกอ่ นการบรรจุ แตบ่ างกรณีอาจเหลือไวเ้ พื่อเป็ นส่ิงหอ่ หุ้มใบท่ีอยูด่ ้านในมใิ ห้เสียหายระหวา่ งการขนสง่ เช น่ กะ หล่าปลี ผกั กาดขาว และผักกาดห อมห่อ กะหล่าดอกก็เชน่ เดียวกนั ในการขนสง่ จะตอ้ งมใี บติดมาบา้ งเพ่ือป้องกนั ตัวดอกจากการกระทบกระ เทือนเมื่อจะวางจาหนา่ ยจงึ ตดั เอาใบเหลา่ น้ีออกให้ผู้บริโภคมองเห็นดอกทีส่ วยงาม ผกั บงุ้ และผกั ชี รากท่ีตดิ มากบั ต้นอาจทาการตัดแตง่ ออกบา้ งแตย่ งั ตอ้ งรักษาเอาไวบ้ างสว่ น เพราะผกั บุง้เหี่ยวไดง้ า่ ย สว่ นของรากจะชว่ ยดูดน้ าข้ึนไปเล้ียงสว่ นของตน้ และใบไดอ้ ยา่ งรวดเร็วเมอื่ นาไปแชน่ ้า สาหรับรากผกั ชี ผู้บริโภคใชป้ ระโยชน์ในการปรุงอาหารไดจ้ งึ จาเป็นตอ้ งรักษา ขา้ วโพ ดฝักออ่ น เป็ น ผกั ท่ีมกี ารตัดแตง่ มาก ทส่ี ุด เมอ่ื เทียบกบั ผลิตผลชนิดอ่ืนๆ เพราะต้องกรีดเอา เปลือกและไหมออกคิดเป็ นน้ าหนักมากกวา่ 80 % ของ ข้าวโพดฝั กออ่ น ท้ังเ ปลือกปั จจุบันได้มีการพัฒน าต้นแบบเคร่ื อง มอื สาห รับปอกเปลือกข้าวโพดฝักอ่อน แล้ว โดยภ าควชิ าวศิ วกรรมเกษตรมหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ การปอกเปลือกลอกไหมขา้ วโพดฝักออ่ นน้ีตอ้ งเกบ็ เอาไหมออกให้หมดเพราะไหมทห่ี ลงเหลอื อยจู่ ะเปล่ียนเป็นสีน้าตาล ทาให้ดูไมส่ วยงาม การใช้ลมแรงๆ เป่ าสามารถชว่ ยกาจดั ไหมชิน้ เลก็ ๆ น้ีออกไปไดด้ ี หอม และกระเทียมเมอ่ื เกบ็ เก่ียวมรี ากและต้นท่ีแห้งแลว้ ติดมาดว้ ย ส่วนของรากต้องถูกตัดออกเพื่อความสวยงาม แตส่ ว่ นของตน้ อาจตดั ออกและขนส่งเฉพาะส่วนหัว หรืออาจเก็บไวเ้ พ่ือมดัเป็นกาเพือ่ ความสะดวกในการขนสง่ หรือวางขายโดยไมต่ อ้ งมภี าชนะบรรจุ รวมท้งั เพ่ือใชใ้ นการแขวนตากใหแ้ ห้งในกรณีทีห่ อมหรือกระเทียมยงั ไม ่ 7 อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธา

ความสาคญั ของการเก็บเกี่ยวผลผลติ 2560แหง้ ดพี อ เพือ่ ป้องกนั ไมใ่ ห้โรคเขา้ ทาลาย 3. การทาความสะอาด(Cleaning) การทาความสะอาดผลติ ผลทเ่ี กบ็ เกยี่ วมาแล้ว เป็ นการปรับปรุงคณุ ภาพที่มองเห็นให้ดีข้ึนและเตรียมผลติ ผลใหพ้ ร้อมสาหรบั ข้นั ตอนตอ่ ๆไป เป็นข้นั ตอนสาคัญข้นั ตอนหน่ึง เพราะสิ่งตา่ งๆเชน่ ดนิ ฝ่นุ เช้ือโรค แมลง สารเคมี อาจตดิ มากบั ผลติ ผลเป็นจานวนมากและสง่ ผลให้ผลิตผลเสื่ อมคณุ ภาพลงไดร้ วดเร็ว แมก้ ระทงั่ เป็นพิษตอ่ ผบู้ ริโภคด้วย ในโรงคัดบรรจุสมยั ใหม ่ ข้ันตอนการทาความผลิตผลน้ี เป็นขน้ั ตอนแยกตา่ งหากจากข้ันตอนอ่ืนๆ มกั อยูภ่ ายนอกอาคารเพื่อป้องกนั ส่ิงสกปรก โดยเฉพาะส่ิงสกปรกที่มขี นาดเล็กซ่ึงอาจปลิวไปปนเปื้ อนผลิตผลท่ีทาความสะอาดแล้วการทาความสะอาดสว่ นใหญม่ กั ใชน้ ้าเป็นตวั กลาง เพราะน้ าชว่ ยละลายและพดั พาส่ิงสกปรกออกจากผลติ ผล ในบางกรณีทีส่ ่ิงสกปรกละลายน้ าไดน้ ้อยและติดแนน่ อยูบ่ นตวั ผลิตผล ต้องใช้น้ ายาซกั ฟอกผสมไปกบั น้าดว้ ย 4. การคัดเลือก (Sorting) ผลติ ผลท่เี กบ็ เกย่ี วมาแลว้ มมี ากมายหลายลกั ษณะ ทง้ั ท่อี อ่ นและท่บี ริบรู ณ์แลว้ ทง้ั ขนาดเลก็และใหญ่ ทง้ั ทมี่ ตี าหนิและปราศจากตาหนิ หากขายคละกนั ไปราคาที่ไดจ้ ะไมด่ ีเทา่ กบั ผลิตผลทผ่ี า่ นการคดั เลือกแลว้ เพราะผซู้ อ้ื ถูกดงึ ดูดใจจากตวั สินคา้ มากกวา่ วตั ถปุ ระสงคข์ องการคดั เลือกผลิตผลจงึ อยทู่ ี่การเพม่ิ คณุ ภาพของผลิตผลตอ่ สายตาของผูบ้ ริโภคและเพม่ิ ผลตอบแทน ในประเทศไทยในปัจจุบนั การคดั เลอื กมกั ทารวมๆ กนั ท้งั การคดั เลือกขนาดและคณุ ภาพ ตวั อยา่ ง เชน่ ผลมงั คดุ เมอื่เกบ็ เกยี่ วมาแลว้ ชาวสวนจะทาการคดั มงั คดุ ออกเป็นหลายกลมุ่ พร้อมๆ กนั เชน่ ผลใหญห่ รือเลก็ ผลผวิ มนั ผวิ ลายหรือผวิ มตี าหนิ ผลยงั มสี ีเขียว ผลแดง หรือผลดา การคดั เลือกพรอ้ มๆ กนั หลายลกั ษณะน้ี ผทู้ ชี านาญงานสามารถทาไดด้ ีทีเดียว ในประเทศท่ีพฒั นาแลว้ มกั ไมป่ ฏบิ ตั ิเชน่ น้ีใน 8 อาจารย์สมาน จันทร์โยธา

ความสาคญั ของการเก็บเกีย่ วผลผลติ 2560ปัจจุบนั เพราะเมอ่ื แรงงานทีเหลอื อยมู่ กั มคี ณุ ภาพตา่ ไมส่ ามารถทางานที่ซบั ซอ้ นและมกั ทางานอยู่ไมน่ าน การใชแ้ รงงานในปัจจุบนั จึงเนน้ ให้พนักงานทางานเฉพาะลกั ษณะคณุ ภาพ เชน่ เลอื กสี หรือเลอื กขนาด หรือเลือกตาหนิ โดยเฉพาะลกั ษณะทเี่ ครื่องกลไมส่ ามารถทาแทนได้ อยา่ งไรกต็ ามจากการศึกษาในตา่ งประเทศ หากเป็นลกั ษณะคณุ ภาพที่มองเห็นดว้ ยสายตา การคดั เลอื กดว้ ยคนยงั คง ทางานไดด้ กี วา่ หรือไมแ่ พเ้ ครื่องมอื กล 5. การคัดขนาด (Sizing) การคดั ขนาดทาได้ด้วยการใช้สายตา ผชู้ านาญการสามารถทาไดด้ ีกวา่ เคร่ืองคดั ขนาด เพราะการคดั ขนาดเป็นเพยี งการสร้างภาพของผลิตผลให้ผู้บริโภคมองเห็นวา่ มีขนาดเทา่ ๆกนั ผู้บริโภคเองก็ตดั สินคณุ ภาพของผลิตผลดว้ ยสายตาเชน่ กนั การใช้คนสามารถพิจารณาท้งัความกวา้ งความยาวความสู ง และเฉล่ียรวมแบง่ เป็ นขน าดตา่ งๆ จึงสามารถทาไดด้ กี วา่ เคร่ืองมอื กล แตค่ นทางานได้ช้าและมคี วามผนั ผวนเกิดข้ึนได้เม่ือเกดิ อาการเหนื่อยล้าหรืออารมณ์เปล่ียนแปลง การใ ช้เครื่องมอื กลจึงเข้ามาแทนที่มากข้ึนตามลาดับ การวดั ความถูกต้องของการคดั ขนาด ทาไดโ้ ดยการคานวณวา่ ภายหลังการคัดขนาดแล้วมีผลิตผลทไี่ มไ่ ดข้ นาดไปปนอยูใ่ นช้นั ขนาดตา่ งๆ เป็นจานวนเทา่ ใด สว่ นใหญแ่ ลว้ทง้ั การคดั ดว้ ยคนและเคร่ืองมอื กลจะทาไดด้ ีกวา่ 90 % หรือมคี วามผิดพลาดนอ้ ยกวา่ 10 % 6. การคดั คณุ ภาพ ตามความหมายหมายถึง การคัดผลิตผลออกตามคุณภาพเป็ นส่วนหน่ึงของการคดั เลือก (sorting) การคดั คณุ ภาพ จะต้องมีเกณฑ์สาหรับการคัด อาจมกี ารคดั ในหลายๆ ลกั ษณะประกอบกนั เชน่ การคัด คุณภาพตามสี ตามความบริบูรณ์ ตามตาหนิท่ีปรากฏ บางคร้ังการคดั ขนาด กถ็ ูกใชเ้ ป็ นการคดั คณุ ภาพไปใน ตวั ดว้ ย การคดั คณุ ภาพแตล่ ะลักษณะจะตอ้ งมมี าตรฐาน ระดบั น้ีมกั ไมส่ ูงมากนักและคอ่ นขา้ งหลวม เพราะตอ้ ง สามารถใหใ้ ชป้ ฏบิ ตั ิกนั ไดท้ ้งั ประเทศ หรือท่วั โลก ใน 9 อาจารย์สมาน จันทร์โยธา

ความสาคัญของการเก็บเกย่ี วผลผลิต 2560ขณะเดียวกนั แตล่ ะประเทศ องคก์ ร และเอกชนแตล่ ะราย มกั มมี าตรฐาน ของตัวเองซ่ึงเข้มงวดกวา่แตใ่ นขณะเดยี วกนั กย็ ดื หยนุ่ ไดเ้ พอ่ื ความเหมาะสมกบั สภาพการตลาด และการผลิต เชน่ ในชว่ งนอกฤดูมาตรฐานอาจจะดอ้ ยกวา่ มาตรฐานในฤดู แตท่ ้ังน้ีองค์กรตา่ งๆ ไมอ่ าจลดระดบั มาตรฐานของตวั เองไดม้ ากนกั เพราะตอ้ งรกั ษาชอื่ เสียงไว้ การคดั คณุ ภาพยงั คงใชแ้ รงงานคนเป็ นส่วนใหญ่เพราะคนสามารถตดั สินแยกแยะ คุณภาพหลายประการพรอ้ มๆกนั ท้งั น้ีตอ้ งอาศยั ความชานาญ และ ความเต็มใจในการคดั เลอื กเป็นอยา่ งมาก ในระยะหลงั การคดั คณุ ภาพโดยใช้คนเริ่มเปลี่ยนไปเป็น การคดั เลือกเฉพาะลักษณะ เชน่ เลือกผลิตผลท่ีมสี ีหรืออายุของผลิตผลท่ีแตกตา่ งกนั ออกจากกนัเทา่ น้ัน 7. การควบคุมโรคและแมลง เชน่ พน่ สารเคมีป้องกนั แ ละกาจัดโรคต้ังแตอ่ ยูใ่ นแปลงควบคมุ แมลงท่ตี ิดมากบั ผลทเ่ี ก็บเกยี่ วแล้ว โดยใชแ้ ปรงปัด น้าฉีด หรือลมเป่า 8.การบรรจุ การบรรจุหีบหอ่ ท่เี หมาะสมจะชว่ ยให้การตลาดของผกั และผลไมม้ ีประสิทธิภาพย่ิงข้ึน ยืดอายขุ องผกั และผลไมใ้ หอ้ ยูไ่ ดน้ านข้ึน แตไ่ มส่ ามารถปรับปรุงคณุ ภาพของผลิตผลให้ดีข้ึนได้ จึงตอ้ งบรรจุเฉพาะผลติ ผลทม่ี ีคณุ ภาพดีเทา่ น้นั 9. การทาให้เยน็ การลดอุณหภูมแิ ละการเกบ็ รักษาผักและผลไมใ้ ห้มีอุณหภูมติ ่าอยูเ่ สมอ จะชว่ ยรักษาคณุ ภาพและยดื อายุการเกบ็ รักษาได้ วธิ ีการทาให้เย็นมหี ลายวธิ ีด้วยกนั เชน่ ใช้อากาศเย็น น้ าเย็นหรือน้าแข็งเป็นตวั กลาง เป็นตน้10 อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธา

ความสาคัญของการเกบ็ เก่ียวผลผลิต 2560 10 การเก็บรกั ษา มวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พื่อยืดอายุการเก็บรักษาผกั และผลไมอ้ อกไปให้นานที่สุด ซ่ึงข้ึนอยูก่ บัปัจจยั หลายอยา่ ง ตง้ั แตก่ ารเกบ็ เกยี่ วในระยะเวลาท่ีเหมาะสมอยา่ งประณีตและรวดเร็ว รวมท้งั การปรบั สภาพแวดล้อมระหวา่ งการเกบ็ รักษาให้เหมาะสม เพ่ือคงความสดของผักและผลไม้ ในขณะเดยี วกนั กต็ อ้ งชะลอการเจริญเตบิ โตของจลุ ินทรีย์ดว้ ย โดยการลดอุณหภูมิให้ต่าท่ีสุดเทา่ ที่ผกัผลไมจ้ ะทนได้ และเพ่ิมความชืน้ ใหส้ ูงท่ีสุด แตต่ อ้ งไมเ่กดิ การควบแนน่ เป็นหยดน้า 11. การขนส่ง ยานพาหนะทใี่ ชใ้ นการขนสง่ ผกั และผลไมอ้ าจเป็นรถยนต์ รถไฟ เรือ หรือเคร่ืองบิน การจะเลือกใชก้ ารขนสง่ รูปแบบไหนข้นึ อยูก่ บั ปัจจยั ตา่ งๆ เชน่ ระยะทางและระยะเวลาในการขนสง่ปริมาณและราคาของผลติ ผล ความยากงา่ ยในการเส่ือมสภาพ และอตั ราคา่ ขนสง่ เป็นตน้ 12 .การบ่มผลไม้  ผลไมห้ ลายชนิดมกั เกบ็ เกีย่ วในขณะที่ยงั ไมส่ ุก เพื่อ อาจารย์สมาน จนั ทร์โยธาความสะดวกในการเกบ็ รักษาและการขนส่ง หรือถา้ หากปลอ่ ย 11

ความสาคัญของการเกบ็ เก่ียวผลผลิต 2560ให้สุกเองกจ็ ะสุกไมพ่ ร้อมกนั ทกุ ผล ดงั น้นั เมอื่ จะนาออกจาหน่ายหรือบริโภค จึงจาเป็ นตอ้ งทาให้สุกโดยการบม่ ซ่งึ มหี ลายวธิ ี เชน่ การใชถ้ า่ นแกส๊ การใชก้ า๊ ซเอทิลีนทีม่ าhttp://www.tistr-foodprocess.net/Fruit/fruit_home/fruit_home3.html#v1http://thaisutra.blogspot.com/2010/07/blog-post_22.htmlhttp://www.thaigoodview.com/library/studentshow/st2545/4-5/no1718/c18kanparupponpalit.html12 อาจารย์สมาน จันทร์โยธา