ระบำโบราณคดี

การแสดงชุดนีเ้ กดิ จากแนวคดิ ริเริ่มสร้างสรรค์ของนายธนติ อยู่โพธ์ิ อดตี อธิบดกี รมศิลปากร ที่มี วตั ถุประสงค์จะจูงใจให้ผ้ดู ูผ้ชู มศึกษาความรู้จากโบราณวตั ถุสถานให้แพร่หลายออกไป โดยอาศัย ภาพป้ัน หล่อจาหลกั ของศิลปะโบราณวตั ถุสมยั ต่างๆ ได้แก่ สมยั ทวาราวดี สมยั ศรีวชิ ัย สมยั ลพบรุ ี สมยั เชียงแสน สมยั สุโขทัย มาเป็ นหลกั ในการวงแนวสร้างระบาประจาสมยั ของศิลปะโบราณวตั ถุ แต่ละชุดขึน้ ซ่ึงมี ท้งั หมด 5 ชุด คือ ระบาทวาราวดี ระบาศรีวชิ ัย ระบาลพบุรี ระบาเชียงแสน ระบาสุโขทัย

ระบาชุดนีส้ ร้างขึน้ ตามศิลปะโบราณวตั ถุสถานสมยั อาณาจกั รสุโขทัย ซึ่งมพี ระพุทธรูปปูนป้ันและหล่อ สัมฤทธ์ิ โดยเฉพาะพระพทุ ธรูปปางลีลา ด้วยลลี าแช่มช้อยงดงาม ได้รับการยกย่องว่าเป็ นแบบอย่างศิลปกรรมที่ งดงามอย่างย่งิ ดนตรี ท่ารา และการแต่งกายในระบาชุดนีจ้ ึงสร้างขึน้ ตามความรู้สึกของแนวสาเนียงถ้อยคาไทย ใน ศิลาจารึกประกอบลีลาภาพป้ันหล่อในสมยั น้ัน ผู้ประดิษฐ์ท่าราคือ ท่านผู้หญงิ แผ้ว สนิทวงศ์เสนี

ระบาชุดนีส้ ร้างขนึ้ ตามศิลปะโบราณวตั ถุสถานสมยั เชียงแสน ซ่ึงมเี มืองหลวงช่ือน้ัน ต้ังอยู่ฝั่งขวามือของแม่น้าโขง ทางตอนเหนือของประเทศไทย ในท้องท่ีอาเภอเชียงแสน จังหวดั เชียงราย ศิลปะแบบเชียงแสน ได้แพร่หลายไปทั่วดินแดน ภาคเหนือของไทย ซึ่งในสมยั โบราณเรียกว่า อาณาจกั รลานนา ต่อมาศิลปะเชียงแสนได้แพร่หลายลงมาตามลุ่มแม่นา้ โขง เข้า ไปในพระราชอาณาจกั รลาว ที่เรียกว่า ลานช้าง ดังน้ันท่าราและดนตรีตลอดจนเครื่องแต่งกายจงึ มลี ักษณะและลลี าเป็ นแบบ ไทยภาคเหนือและไทยภาคอสี าน ผู้ประดิษฐ์ท่ารา คือ คุณครูลมุล ยมะคุปต์และคุณครูเฉลย ศุขะวณิช

ระบาชุดนีส้ ร้างขนึ้ จากหลักฐานทางโบราณวตั ถุและโบราณสถานสมยั หนึ่ง ซึ่งสร้างขนึ้ ตามศิลปะแบบขอม เช่น พระปรางค์สามยอดที่จงั หวดั ลพบุรี ปราสาทหินพมิ ายที่จงั หวดั นครราชสีมาปราสาทหินพนมรุ้งท่ีจงั หวดั บุรีรัมย์ เป็ นต้น นักปราชญ์ทางโบราณคดกี าหนดเรียกว่า ศิลปะลพบุรี ด้วยเหตุนีท้ านองเพลงจงึ มีสาเนียงเป็ นเขมร เคร่ืองแต่ง กายและลลี าท่าราประดิษฐ์ขึน้ จากรูปหล่อโลหะศิลปะสมัยลพบุรี ผู้ประดิษฐ์ท่ารา คือ คุณครูลมุล ยมะคุปต์ และคุณครู เฉลย ศุขะวณิช

ระบาชุดนีส้ ร้างขนึ้ จากการสอบสวนค้นคว้าและประดิษฐ์ท่ารา เคร่ืองแต่งกายจากภาพป้ันและภาพจาหลักที่ ขุดพบ ณ โบราณสถานสมยั ทวาราวดี เช่น คูบัว อู่ทอง นครปฐม เป็ นต้น นักปราชญ์ทางโบราณคดีร่วมกนั วนิ ิจฉัยตาม หลักฐานว่า ประชาชนชาวทวาราวดีเป็ นมอญหรือเผ่าชนท่ีพดู ภาษามอญ ดังน้ันดนตรีและท่าราในระบาชุดนีจ้ ึงมี สาเนียงและลลี าเป็ นมอญ ผู้ประดษิ ฐ์ท่ารา คือ คุณครูลมุล ยมะคุปต์ และคุณครูเฉลย ศุขะวณชิ

ระบาชุดนีเ้ กิดขนึ้ จากวนิ ิจฉัยของนักปราชญ์ทางโบราณคดี ส่วนใหญ่ลงความเห็นว่าสมยั ศรีวชิ ัยอยู่ใน ระหว่างพทุ ธศตวรรษที่ 13 - 18 มอี าณาเขตต้ังแต่ตอนใต้ของประเทศไทยลงไปถึงดินแดนบางส่วนของมาเลเซียและ อนิ โดนีเซีย เครื่องแต่งกายและท่าราประดิษฐ์ขนึ้ จากการสอบหลักฐานศิลปกรรมและภาพจาหลกั ที่พระพุทธสถปู บุโร พทุ โธในเกาะชวา สันนิษฐานว่าอยู่ในสมัยราชวงศ์ไศเลนทร ร่วมสมัยศรีวชิ ัย ด้วยเหตุนีล้ ลี าท่าราและสาเนียงเพลงจึง เป็ นเพลงไปทางชวา ผู้ประดิษฐ์ท่ารา คือ คุณครูลมุล ยมะคุปต์ และคุณครูเฉลย ศุขะวณิช