ช้ันประถมศึกษาปที ี่ 5 กล่มุ สาระการเรียนร้สู งั คมศกึ ษา ศาสนา และวฒั นธรรม
คำนำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book)เล่มนี้ จัดทาข้ึนสาหรับใช้ ประกอบการเรียนการสอนช้ันประถมศึกษาปีที่ 5 รายวิชาประวัติศาสตร์ เรื่อง บุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรี โดยมีเนื้อหาประกอบไปด้วย ประวัติและผลงานสาคัญของสมเด็จพระรามาธิบดีท่ี 1 ประวัติและผลงาน สาคญั ของสมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ ประวตั แิ ละผลงานสาคญั ของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ประวัติและผลงานสาคัญของสมเด็จพระนารายณ์ มหาราช ประวัติและผลงานสาคัญของชาวบ้านบางระจัน ประวัติและ ผลงานสาคัญของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ใบกิจกรรมและ แบบทดสอบ คณะผู้จดั ทาหวงั เปน็ อย่างยิ่งว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-book) เล่ม นี้ จะเป็นสื่อการเรียนการสอนท่ีอานวยประโยชน์ต่อการเรียน ประวตั ศิ าสตร์ คณะผจู้ ดั ทา ก
สำรบัญ หนำ้ ก เรื่อง ข คานา ค สารบัญ ง สารบญั (ตอ่ ) 1 ผงั สาระการเรียนรู้ 3 แบบทดสอบก่อนเรยี น 7 1. สมเด็จพระรามาธิบดที ี่ 1 8 12 -ใบกิจกรรมที่ 1 สมเด็จพระรามาธบิ ดีที่ 1 13 2. สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ 17 19 -ใบกจิ กรรมท่ี 2 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ 23 3. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช 24 27 -แบบทดสอบ เรือ่ ง สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช 4. สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช -ใบกิจกรรมท่ี 3 สมเด็จพระนารายณ์มหาราช 5. ชาวบา้ นบางระจัน -ใบกจิ กรรมท่ี 4 ชาวบา้ นบางระจนั ข
สำรบัญ(ตอ่ ) หนำ้ 28 เรือ่ ง 34 6. สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช 35 37 -ใบกิจกรรมท่ี 5 สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช 45 แบบทดสอบหลงั เรียน 48 เฉลยใบกิจกรรม เฉลยแบบทดสอบกอ่ น-หลังเรยี น แหลง่ ข้อมูล ค
ผงั สำระกำรเรียนรู้ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ สมเด็จพระรามาธบิ ดที ี่ 1 สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช บคุ คลสาคัญ สมยั อยธุ ยาและ ธนบุรี สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช ชาวบา้ นบางระจัน ง
แบบทดสอบกอ่ นเรียน หน่วยการเรียนรทู้ ่ี 4 บุคคลสาคัญสมัยอยุธยา และธนบรุ ี คำชีแ้ จง ให้นกั เรียนเลือกคาตอบท่ถี ูกตอ้ งเพียงคาตอบเดียว 1. สมเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี่ 1 ทรงสถาปนาอาณาจกั รอยุธยาในบรเิ วณใด? ก. บึงพระราม ข. ท่งุ ภเู ขาทอง ค. หนองสาหร่าย ง. ทุ่งมะขามหยอ่ ง 2. หนว่ ยงานใดไม่นบั ว่าเป็นจตสุ ดมภ์? ก. กรมวัง ข. กรมท่า ค. กรมคลัง ง. กรมเวยี ง 3. พระมหากษัตริยพ์ ระองค์ใดทคี่ รองราชย์ได้ยาวนานท่ีสุดในสมัยอยุธยา? ก. สมเด็จมหาจกั รพรรดิ ข. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ค. สมเด็จพระนารายณม์ หาราช ง. สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ 4. สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถทรงกาหนดศักดินาเพ่อื อะไร? ก. สารวจประชากร ข. จดั ระเบยี บการปกครอง ค. ใชเ้ ปน็ เกณฑ์ในการกาหนดสทิ ธแิ ละหนา้ ที่ ง. สารวจจานวนชุมชนท่ปี ระชาชนเข้ามาอาศยั 5. ข้อใดคือผลงานสาคัญของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช? ก. การทรงต้งั กรงุ ศรอี ยุธยา ข. การทานบุ ารงุ พระพุทธศาสนา ค. การกอบก้เู อกราชให้แกช่ าตไิ ทย ง. การเจรญิ สัมพันธไมตรกี ับตา่ งประเทศ 1
6. สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงทายทุ ธหัตถกี ับพระมหาอปุ ราชในปใี ด? ก. พ. ศ. 2117 ข. พ.ศ. 2127 ค. พ.ศ. 2135 ง. พ.ศ. 2147 7. สมเด็จพระนารายณม์ หาราชทรงส่งคณะทูตไปเจริญสัมพันธ์ไมตรีกบั ประเทศใด? ก. อังกฤษ ข. ฝรั่งเศส ค. เยอรมนี ง .ออสเตรีย 8. เพราะเหตใุ ดชาวบ้านบางระจันจึงต้านกองทัพของพมา่ ได้ถึง 5 เดือน? ก. มีอาวุธพรอ้ มมือ ข. กองทัพพมา่ ขาดกาลัง ค. ไดร้ บั ความร่วมมอื จากอยุธยา ง. มคี วามสามัคคีและความกลา้ หาญ 9. กอ่ นเสยี กรุงศรีอยธุ ยาครั้งท่ี 2 พระยาตากพาไพร่พลออกจากกรุงศรีอยธุ ยาไปต้ัง ม่นั ที่เมอื งใด? ก. เมอื งตราด ข. เมอื งชลบุรี ค เมืองจันทบุรี ง. เมืองฉะเชงิ เทรา 10. เพราะเหตใุ ดพระยาตากจงึ เลอื กเส้นทางด้านทศิ ตะวันออกไปยังเมอื งจันทบุรี? ก. การเดนิ ทางสะดวก ข. ห่างไกลจากกองทพั พม่า ค. จีนให้ความชว่ ยเหลอื ง. ไดก้ าลงั รี้พลทชี านาญการเดนิ ทางบก 2
สมเด็จพระรามาธิบดที ี่ 1 มาตรฐานการเรียนรู้ ส 4.3 เขา้ ใจความเป็นมาของชาตไิ ทย วัฒนธรรม ภมู ิปญั ญาไทย มีความ รัก ความภมู ิใจและธารงความเป็นไทย ตวั ช้ีวดั ป.5/3 บอกประวัติและผลงานของบุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรีที่ น่าภาคภมู ใิ จ จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. บอกพระราชประวัตแิ ละผลงานของสมเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี่ 1 ได้ 2. ถา่ ยทอดเรือ่ งราวของสมเดจ็ พระรามาธิบดที ี่ 1 ไดอย่างถกู ตอ้ ง 3. มคี วามภาคภมู ใิ จในประวัตแิ ละผลงานของสมเด็จพระรามาธิบดีท่ี 1 ได 3
1. สมเดจ็ พระรำมำธิบดีท่ี 1 สมเด็จพระรำมำธิบดีที่ 1 หรือพระเจ้ำอู่ทอง เดิมเป็นเจ้าเมืองอู่ทอง ต่อมาเมื่อแคว้นสุโขทัยเริ่มเสื่อมอานาจลง พระเจ้าอู่ทองได้สร้างราชธานีขึ้น ใหม่บริเวณหนองโสนเมื่อปี พ.ศ. 1893 เรียกว่า “กรุงศรีอยุธยา” ซึ่งเป็น อาณาจักรของคนไทยในบริเวณดินแดนท่ีราบลุ่มแม่น้าเจ้าพระยาตอนล่าง เน่ืองจากทรงเห็นว่าทาเลที่ต้ังมีความอุดมสมบูรณ์ เพราะมีแม่น้าถึง 3 สาย คือแม่น้าเจ้าพระยา แม่น้าป่าสัก และแม่น้าลพบุรีล้อมรอบเอื้ออานวยต่อการ ป้องกันข้าศึก พระองค์จึงสถาปนาตนเป็นปฐมกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา มี พระนามเต็มว่า “สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสุนทรบรมบพิตร พระพุทธเจ้าอยู่ หัว” ซงึ่ ประชาชนเรียกวา่ “พระเจา้ อูท่ อง” เช่นเดิม 4
พระรำชกรณียกิจท่ีสำคัญของพระเจ้ำอู่ทอง คือ การจัดระเบียบการ ปกครองแบบจตุสดมภ์ ไดแ้ ก่ เวยี ง วงั คลัง นา ซึ่งได้รับแบบแผนมาจากเขมร และแบง่ การปกครองบรรดาหวั เมืองตา่ งๆ เปน็ หวั เมืองชั้นใน หัวเมืองช้ันนอก และหัวเมอื งประเทศราช นอกจากนนั้ ทรงขยายอานาจของกรุงศรอี ยธุ ยาไปยงั ขอมและสุโขทัย มีการสร้างสัมพันธไมตรีกับชาวต่างชาติ เช่น จีน อินเดีย เปอร์เซีย ลังกา ชวา มลายู และญวน เพ่ือประโยชน์ทางการค้าและการเมือง ในด้านศาสนาทรงทานุบารุงพระพทุ ธศาสนาและโปรดให้สร้างวัดต่างๆ เชน่ วัดพุทไธสวรรย์ วัดปา่ แกว้ วัดพระราม เป็นตน้ วัดพทุ ไธสวรรย์ วดั ป่าแก้ว (วัดใหญช่ ัยมงคล) วัดพระราม 5
พระเจ้าอู่ทองทรงเป็นกษัตริย์ที่มีความเฉลียวฉลาดและรอบคอบ พระองค์ทรงครองราชย์ระหว่างปี พ.ศ. 1893 -1912 รวมเป็นเวลา 19 ปี และเสดจ็ สวรรคตเมื่อปี พ.ศ. 1912 มีพระชนมายไุ ด้ 55 พรรษา ปั จ จุ บั น มี ก า ร ส ร้ า ง พ ร ะ บ ร ม ร า ช า นุ ส า ว รี ย์ เ พ่ื อ ร า ลึ ก ถึ ง พ ร ะ ม ห า กรุณาธิคุณของพระองค์ ณ บริเวณหน้าวัดพระศรีสรรเพชญ์ จังหวัด พระนครศรีอยุธยา และจัดพิธีบวงสรวงทุกวันท่ี 3 เมษายนของทุกปี ซ่ึงเป็น วนั คล้ายวันสถาปนากรงุ ศรีอยธุ ยา พระบรมราชานุสาวรยี ์สมเด็จพระรามาธิบดที ่ี1(พระเจ้าอู่ทอง) 6
ใบกิจกรรมที่ 1 สมเดจ็ พระรำมำธบิ ดีที่ 1 ตอนท่ี 1 คำชแี้ จง ใหน้ กั เรยี นตอบคาถามทีก่ าหนดใหถ้ กู ตอ้ ง 1. การวางระเบียบแบบแผนการปกครองบา้ นเมอื งสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 มีลักษณะอย่างไร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 2. การขยายอานาจไปยังอาณาจักรสโุ ขทยั ส่งผลตอ่ กรงุ ศรอี ยธุ ยาอย่างไร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 3. สมเด็จพระรามาธิบดที ่ี 1 ไดน้ าธรรมเนียมเขมรมาใช้ในสมยั กรงุ ศรีอยุธยาอยา่ งไร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ตอนท่ี 2 คำชีแ้ จง ใหน้ กั เรียนอธิบายหนา้ ทขี่ องกรมตา่ งๆ ในการปกครองแบบจตุสดมภ์ กำรปกครองแบบจตุสดมภ์ กรมเวียง กรมวัง กรมคลัง กรมนำ 7
สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ มาตรฐานการเรยี นรู้ ส 4.3 เข้าใจความเปน็ มาของชาตไิ ทย วฒั นธรรม ภมู ปิ ญั ญาไทย มีความ รกั ความภมู ิใจและธารงความเปน็ ไทย ตัวช้วี ดั ป.5/3 บอกประวัติและผลงานของบุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรีท่ี นา่ ภาคภูมใิ จ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. บอกพระราชประวัตแิ ละผลงานของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถได้ 2. ถา่ ยทอดเรื่องราวของสมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถไดอยา่ งถกู ตอ้ ง 3. มีความภาคภูมิใจในประวัติและผลงานของสมเด็จพระบรมไตร โลกนาถได 8
2. สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนำถ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระบรม ราชาธิราชท่ี 2 (เจ้าสามพระยา)และพระราชเทวี เจ้าหญิงแห่งอาณาจักร สโุ ขทยั สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นกษัตริย์รัชกาลที่ 8 แห่งกรุงศรีอยุธยา ทรงครองราชย์ตั้งแต่ พ.ศ. 1991 –2031 รวมเป็นระยะเวลา 40 ปี นับเป็น กษัตริย์ท่ีครองราชย์ยาวนานที่สุด ทรงได้รับสมัญญาหน่ึงว่า “พระเจ้า ช้างเผือก” เน่ืองจากทรงได้รับช้างเผือกข้ึนสมโภชเป็นช้างเชือกแรกของกรุง ศรีอยุธยา 9
พระรำชกรณยี กจิ ท่ีสำคญั ของสมเดจ็ พระบรมไตรโลกนำถ ในการสร้างความเป็นปึกแผ่นใหก้ บั กรุงศรอี ยธุ ยา มีดงั น้ี 1. เมื่อคร้ังสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงดารงตาแหน่งพระมหา อุปราชแห่งอยุธยา ทรงเสด็จขึ้นไปปกครองเมืองพิษณุโลก ซ่ึงเป็นส่วนหน่ึง ของอาณาจักรสโุ ขทัย ทาให้พระองค์มีความรู้เก่ียวกับภูมิประเทศและผู้คนใน อาณาจักรสุโขทัย ด้วยเหตุน้ี เมื่อพระองค์ข้ึนครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ อยุธยา พระองค์ทรงโปรดให้ผนวกอาณาจักรสุโขทัยเข้าเป็นส่วนหน่ึงของ อยุธยาในฐานะหัวเมอื งฝา่ ยเหนอื 2. สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถทรงโปรดให้ปฏิรูปการปกครอง และการ บริหารราชการแผ่นดินโดยรวมอานาจการปกครองไว้ที่ส่วนกลาง มี พระมหากษัตริย์ทรงอานาจสูงสุด การปกครองส่วนกลางแบ่งเป็นฝ่ายทหาร และฝ่ายพลเรือน มีฝ่ายสมุหกลาโหม(ทหาร) และสมุหนายก(พลเรือน) ข้ึน ตรงต่อพระมหากษัตริย์ แต่เม่ือเกิดศึกสงครามท้ังสองฝ่ายจะรวมกันเพื่อ ป้องกนั บ้านเมือง ทาใหก้ ารบังคับบัญชา ส่วนกลางและหัวเมืองเป็นไปอย่างมี ประสทิ ธภิ าพ อยุธยาจงึ เป็นอาณาจักรท่ีมีความมนั่ คง 10
3. การกาหนดศักดินา สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถโปรดให้กาหนด ศกั ดนิ าว่าดว้ ยสทิ ธแิ ละหน้าทข่ี องคนทุกระดับตงั้ แตพ่ ระมหาอุปราชจนถึงไพร่ และทาส เชน่ กาหนดใหเ้ จา้ พระยา 10,000 ไพร่ 25 ทาส 5 ผู้ที่มีศักดินาสูงก็ จะมีหนา้ ท่ีและความรับผิดชอบต่อบ้านเมืองสูงขึ้นด้วย แต่ถ้าทาความผิดก็จะ ถูกลงโทษหรือปรับไหมมากตามไปด้วย ศักดินาจะเพิ่มขึ้นโดยการทาความดี ความชอบ ซึ่งทาให้โครงสร้างของสังคมมั่นคง โดยคนในสังคมมีศักดินา ลดหลัน่ กันไปตามลาดับ ทาให้คนในสังคมมีหน้าที่ สิทธิ และความรับผิดชอบ มากนอ้ ยตามศกั ดนิ าของตนเอง พระราชกรณียกิจในสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถจึงเป็นการสร้างระบบ บริหารราชการแผ่นดินและการจัดระเบียบสงั คมอยุธยาให้มีประสทิ ธิภาพ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถสวรรคต เมอื่ พ.ศ.2031 11
ใบกจิ กรรมที่ 2 สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนำถ คำชี้แจง ใหน้ กั เรียนสรปุ แผนท่ีความคดิ พระราชประวตั แิ ละพระราชกรณยี กิจ ที่สาคญั ของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ 12
สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช มาตรฐานการเรยี นรู้ ส 4.3 เข้าใจความเป็นมาของชาตไิ ทย วฒั นธรรม ภูมิปญั ญาไทย มีความ รัก ความภมู ใิ จและธารงความเปน็ ไทย ตัวชว้ี ดั ป.5/3 บอกประวัติและผลงานของบุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรีท่ี นา่ ภาคภูมใิ จ จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. บอกพระราชประวัติและผลงานของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชได้ 2. ถ่ายทอดเรือ่ งราวของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชไดอยา่ งถกู ตอ้ ง 3. มีความภาคภูมิใจในประวัติและผลงานของสมเด็จพระนเรศวร มหาราชได 13
3. สมเดจ็ พระนเรศวรมหำรำช สมเด็จพระนเรศวรมหาราชมีพระนามเดมิ ว่า “พระองค์ดา” เป็นโอรสของสมเดจ็ พระมหาธรรมราชาผคู้ รองเมืองพิษณุโลก ซ่ึงเป็นเชื้อสาย ของราชวงศ์สุโขทัยและพระมารดา คอื พระวิสทุ ธกิ ษตั รยิ ์ ซ่ึงเป็นพระราชธิดา ของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิกับสมเด็จพระสรุ โิ ยทยั ในปี พ.ศ. 2107 พมา่ ได้ ยกกองทัพเข้ายึดเมืองพิษณุโลกและพระมหาธรรมราชาได้เข้าร่วมกับฝ่าย พม่า พระองค์ดาจึงถูกส่งตัวไปเป็นองค์ประกันตั้งแต่พระชนมายุ 9 พรรษา อยู่ท่ีพมา่ จนกระท่ังเม่ือพระชนมายุได้ 16 พรรษา สมเด็จพระมหาธรรมราชาจึง ขอตัวกลับมายังกรุงศรีอยุธยา และได้รับพระราชทานนามจากสมเด็จพระ มหาธรรมราชาว่าพระนเรศวร โดยได้รับการแต่งต้ังเป็นวังหน้า หรือตาแหน่ง อปุ ราช 14
พระรำชกรณยี กิจท่สี ำคญั ของสมเด็จพระนเรศวรมหำรำช สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงเป็นวีรกษัตริย์ยอดนักรบ ผู้กอบกู้เอก ราชหลงั จากกรุงศรีอยุธยาตกเปน็ เมืองประเทศราชของพมา่ นานถึง 15 ปี พระองค์มีความสามารถในด้านการสงคราม ทรงริเริ่มนายุทธวิธีแบบ ใหม่มาใช้ และเปลี่ยนแนวความคิดจากการต้ังรับอยู่ภายในพระนครมาเป็น การรกุ ไล่ทาลายข้าศึกไมใ่ ห้เขา้ มาประชิดเมือง ซงึ่ ตลอดรัชสมัยของพระองค์มี การทาสงครามกับทั้งพม่าและเขมรหลายคร้ัง เพื่อขยายอานาจของ ราชอาณาจักรไทยให้เปน็ ปึกแผน่ ม่ันคง สงครามคร้ังสาคัญ คือ สงครามยุทธหัตถี ในปี พ.ศ. 2135 เป็นการรบ โดยการชนช้างระหว่างสมเด็จพระนเรศวรมหาราชกับพระมหาอุปราชาแห่ง พม่า ซ่ึงพระองค์ได้รับชัยชนะเด็ดขาด โดยสามารถจ้วงฟันพระมหาอุปราชา แมท่ ัพพมา่ ด้วยพระแสงของ้าวสนิ้ พระชนม์อยกู่ บั คอช้าง ที่บริเวณตาบลหนอง สาหรา่ ย อาเภอดอนเจดยี ์ จงั หวัดสุพรรณบุรีในปจั จุบนั 15
ในรัชสมัยของพระองค์ กรุงศรีอยุธยามีอานาจและความย่ิงใหญ่ มี อาณาเขตกว้างใหญ่ไพศาล สมเด็จพระนเรศวรมหาราชสวรรคตในปี พ.ศ.2148 ที่เมืองหางระหว่างเสด็จยกทัพไปตีอังวะ รวมพระชนมายุได้ 50 พรรษา ทรงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยที่ได้รับการยกย่องให้เป็นมหาราชจาก ความกล้าหาญและวรี กรรมในการกอบกเู้ อกราชให้แก่ชาติไทย ภาพการทาสงครามยุทธหตั ถี คำถำมชวนคดิ คุณธรรมของสมเด็จพระนเรศวร- มหาราชท่ีเราสามารถนาเอามาเป็น แ บบ อ ย่ า ง ใ น กา ร ด า เ นิ น ชี วิ ต มี อะไรบ้าง ? 16
แบบทดสอบ เรอ่ื ง สมเด็จพระนเรศวรมหำรำช คำชี้แจง : ให้นกั เรยี นกากบาท (×) เลอื กคาตอบทีถ่ ูกต้องที่สดุ 1. ข้อใดคอื พระนามเดมิ ของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช? ก. เจา้ แดง ข. พระบาลี ค. พระองค์ดา ง. พระเจ้าตาก 2. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชเปน็ โอรสของใคร? ก.พระยาลิไทย ข. พระเจ้าตากสนิ ค. พระเจ้าชยั ง. พระมหาธรรมราชา 3. ขอ้ ใดคือผลงานสาคัญของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช? ก. การทรงตัง้ กรุงศรีอยุธยา ข. การทานุบารุงพระพุทธศาสนา ค. การกอบกูเ้ อกราชใหแ้ กช่ าติไทย ง. การเจรญิ สัมพนั ธไมตรกี ับตา่ งประเทศ 4. พระมารดาของสมเด็จพระนเรศวรมหาราชคอื ใคร? ก. พระวสิ ทุ ธกิ ษตั รยิ ์ ข. พระปรดี า ค. นางบุษบา ง. พระเพญ็ ศรี 5. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงทายทุ ธหตั ถกี ับใคร? ก. พระเจ้าตองอู ข. พระเจ้าบเุ รงนอง ค. พระเจา้ นันทบเุ รง ง. พระมหาอปุ ราชา 17
6. สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงใช้อาวุธใดจว้ งฟนั พระมหาอุปราชาแมท่ พั พม่า ส้ินพระชนม์อยกู่ ับคอชา้ ง? ก. พระแสงของา้ ว ข. พระแสงขรรค์ชยั ศรี ค. พระแสงจกั ร ง. พระแสงดาบชะเลย 7. ช้างคพู่ ระบารมใี นสมเด็จพระนเรศวรมหาราชคอื ขอ้ ใด ? ก. พระอินทรไอราพต ข. เจา้ พระยาไชยานุภาพ ค. พระอินทร์ไอยราวรรณ ง. เจา้ พระยาบรมคเชนทรฉัททนั ต์ 8. สงครามยทุ ธหัตถเี กดิ ขึน้ ในปี พ.ศ. ใด? ก. พ.ศ.2105 ข. พ.ศ.2115 ค. พ.ศ.2125 ง. พ.ศ. 2135 9. พระบรมราชาอนุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ตั้งอยทู่ ่ีจงั หวัดใด? ก. พิษณุโลก ข. นครนายก ค. นครสวรรค์ ง. กาแพงเพชร 10. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชสวรรคตในปี พ.ศ.ใด? ก. พ.ศ. 2146 ข. พ.ศ. 2147 ค. พ.ศ. 2148 ง. พ.ศ. 2149 18
สมเด็จพระนารายณม์ หาราช มาตรฐานการเรียนรู้ ส 4.3 เข้าใจความเป็นมาของชาตไิ ทย วฒั นธรรม ภูมิปญั ญาไทย มคี วาม รัก ความภูมใิ จและธารงความเปน็ ไทย ตวั ชี้วัด ป.5/3 บอกประวัติและผลงานของบุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรีที่ น่าภาคภูมิใจ จดุ ประสงคก์ ารเรยี นรู้ 1. บอกพระราชประวัติและผลงานของสมเดจ็ พระนารายณ์มหาราชได้ 2. ถา่ ยทอดเรือ่ งราวของสมเด็จพระนารายณ์มหาราชไดอยา่ งถกู ต้อง 3. มีความภาคภูมิใจในประวัติและผลงานของสมเด็จพระนารายณ์ มหาราชได 19
4. สมเด็จพระนำรำยณ์มหำรำช สมเด็จพระนารายณ์มหาราช มีพระนามเดิมว่า “เจ้าฟ้านรินทร์” เป็น พระราชโอรสของสมเด็จพระเจ้าปราสาททองกับพระราชเทวี ซ่ึงเป็นพระราช ธิดาในสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม พระองค์เสด็จข้ึนครองราชย์เป็น พระมหากษัตริย์รัชกาลท่ี 27 ในปี พ.ศ. 2199 20
พระรำชกรณียกิจทส่ี ำคัญของสมเด็จพระนำรำยณ์มหำรำช มีดังนี้ 1. การติดต่อกับต่างประเทศ สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงดาเนิน พระราโชบายด้วยความฉลาดและสุขุม ทาให้กรุงศรีอยุธยาปลอดภัยจาก อานาจของชาติตะวันตก มีการติดต่อทั้งด้านการค้าและการทูตกับประเทศ ต่างๆ เช่น จีน ญี่ปุ่นอิหร่าน อังกฤษ และฮอลันดา ทรงโปรดให้ชาวต่างชาติ เข้ามาในพระราชอาณาจักรนอกจากนี้พระองค์ยังให้แต่งต้ังคณะทูตไปเจริญ สัมพันธไมตรีกับฝร่ังเศส ในรัชสมัยพระเจ้าหลุยส์ที่ ๑๔ ซ่ึงการติดต่อกับ ต่างประเทศ ส่งผลให้ชาติไทยได้รับเทคโนโลยีและวิทยาการสมัยใหม่เข้ามา เช่น กล้องดูดาว อาวุธยุทโธปกรณ์ เป็นต้น ราชทูตไทยท่ีสร้างช่ือเสียงให้กับ ประเทศในสมัยนั้นคือ ออกญาโกษาธิบดี (ปาน) 21
2. การเรียบเรียงแบบเรียนจินดามณี สมเด็จพระนารายณ์มหาราชยัง ทรงโปรดให้เรียบเรยี งแบบเรียนภาษาไทยชื่อ จินดามณี สาเหตุท่ีทรงโปรดให้ เรียบเรียงแบบเรียนภาษาไทยข้ึน เน่ืองจากในยุคนั้น อยุธยาได้ติดต่อกับ นานาชาติ คร้ังน้ันมีบาทหลวงเข้ามาเผยแผ่ศาสนา บาทหลวงเหล่าน้ีเขียนคา ภาษาไทยโดยใช้อักษรโรมันเพื่อสะดวกในการสอนศาสนา สมเด็จพระ นารายณ์มหาราชทรงเกรงว่าตัวอักษรภาษาไทยจะสูญหาย จึงโปรด ให้ พระโหราธิบดีเรียบเรียงแบบเรียนภาษาไทยขึ้นใช้สอนนักเรียน จินดามณี นับวา่ เป็นแบบเรียนภาษาไทยเลม่ แรก ทม่ี ีความสาคัญต่อการเรียนรู้ภาษาไทย สบื เน่อื งมาจนถึงปจั จบุ ัน สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงครองราชย์เป็นระยะเวลา 32 ปี ใน รัชกาลของพระองค์ อยุธยามีความรุ่งเรืองในด้านต่างๆ เช่น เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และศิลปะวิทยาการ โดยเฉพาะด้านโคลง ฉันท์ กาพย์ กลอน จน ได้รบั การกล่าวถึงวา่ เป็นยคุ ทองแหง่ วรรณคดี สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราชสวรรคต เมอ่ื พ.ศ. 2231 22
ใบกิจกรรมที่ 3 สมเด็จพระนำรำยณม์ หำรำช คำชแ้ี จง ใหน้ กั เรยี นสรปุ แผนทค่ี วามคิดพระราชประวตั ิและพระราชกรณยี กิจ ที่สาคัญของสมเด็จพระนารายณม์ หาราช 23
ชาวบ้านบางระจนั มาตรฐานการเรยี นรู้ ส 4.3 เขา้ ใจความเปน็ มาของชาติไทย วัฒนธรรม ภูมิปญั ญาไทย มีความ รกั ความภูมใิ จและธารงความเปน็ ไทย ตัวช้วี ดั ป.5/3 บอกประวัติและผลงานของบุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรีท่ี น่าภาคภูมิใจ จุดประสงค์การเรยี นรู้ 1. บอกพระราชประวัตแิ ละผลงานของชาวบ้านบางระจันได้ 2. ถ่ายทอดเร่ืองราวของชาวบา้ นบางระจนั ไดอยา่ งถกู ตอ้ ง 3. มีความภาคภูมใิ จในประวัติและผลงานของชาวบา้ นบางระจันได 24
5. ชำวบำ้ นบำงระจัน ในปี พ.ศ. 2308 พม่าได้ยกทัพเข้ามาโจมตีกรุงศรีอยุธยา โดยยกทัพเข้า มา 2 ทาง คือ ทางด้านเหนือและด้านใต้หวังจะตีกรุงศรีอยุธยาให้ได้ เมื่อ กองทัพพม่าเดินทัพมาถึงวิเศษไชยชาญ ได้มีกลุ่มชาวบ้านลวงพม่าไปฆ่าเสีย ราว 20 คน แลว้ หนีไปยังบา้ นบางระจัน พมา่ ส่งทหารราว 100 คน มาตามจับ ตัว แต่กลับถูกชาวบ้านยกออกมาฆ่าฟันทหารพม่าตายเกือบหมด ท่ีเหลือหนี ไปได้ พวกชาวบ้านจึงร่วมกันปลูกคา่ ยลอ้ มหมู่บา้ น เพ่ือรวมกาลังกันสู้กับพม่า อยู่ทบ่ี ้านบางระจัน 25
หัวหน้าชาวบ้านบางระจันมีด้วยกัน 11 คน คือ นายแท่น นายโชติ นายอินนายเมือง นายดอก นายทองแก้ว ขุนสรรค์ พันเรือง นายทองเหม็น นายจันทร์หนวดเข้ียวและนายทองแสงใหญ่ นอกจากน้ีพวกชาวบ้านยังได้ นิมนต์พระอาจารย์ธรรมโชติจากวัดเขานางบวชผู้รู้วิทยาคม มาปลุกเสก เคร่ืองรางของขลังเพื่อเป็นขวัญและกาลังใจแก่ชาวบ้านในการสู้ศึกกองทัพ พม่าพยายามส่งกองทัพมาโจมตีค่ายบางระจันถึง 7 ครั้ง แต่ก็ถูกชาวบ้าน บางระจนั ตแี ตกกลบั ไปทุกคร้ัง จนแม่ทัพพม่าชื่อสุก้ี นากองทัพพร้อมปืนใหญ่ ยกไปโจมตีเป็นครั้งท่ี 8 ชาวบ้านบางระจันไม่มีปืนใหญ่สู้พม่า ได้พยายามขอ ปืนใหญ่จากทางกรุงศรีอยุธยาแต่ถูกปฏิเสธ ชาวบ้านจึงหล่อปืนใหญ่ข้ึนเอง แต่ปนื ใหญท่ ีห่ ล่อนน้ั เกิดแตกรา้ วใช้การไม่ได้ แม้ชาวบ้านบางระจันจะขาดปืน ใหญ่สนับสนุนแต่ยังคงยืนหยัดต่อสู้กับพม่า ในที่สุดชาวบ้านบางระจันก็เสีย ค่ายแกข่ ้าศกึ หลังจากปกั หลักส้อู ยูน่ านกว่า 5 เดอื น วีรกรรมในความกล้าหาญและความเสียสละของชาวบ้าน บางระจัน เป็นตัวอย่างที่ดีสาหรับคนไทยที่สามารถยับย้ังการรุกรานของกองทัพพม่าท่ี รุกรานอยธุ ยาได้ แมว้ า่ จะมีกาลงั ไพรพ่ ลไมม่ ากนัก 26
ใบกิจกรรมท่ี 4 ชำวบ้ำนบำงระจัน คำช้แี จง ใหน้ กั เรียนตอบคาถามที่กาหนดให้ถูกต้อง 1. การต่อสู้ของชาวบา้ นบางระจนั เกดิ ขึน้ ในสมัยใด ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 2. เพราะเหตใุ ด ชาวบ้านบางระจันจึงต้องการปืนใหญม่ าตอ่ สูก้ บั กองทัพพม่า ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 3. การต่อสูข้ องชาวบา้ นบางระจนั ส่งผลดตี ่อกรุงศรีอยุธยาอย่างไร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 4. ชาวบ้านบางระจันมคี ุณธรรมท่เี ปน็ แบบอย่างที่ดีอยา่ งไร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 5. เรื่องราวของชาวบ้านบางระจนั มผี ลตอ่ การปลูกจิตสานึกของคนไทยอยา่ งไร ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................... 27
สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช มาตรฐานการเรียนรู้ ส 4.3 เข้าใจความเป็นมาของชาตไิ ทย วัฒนธรรม ภมู ปิ ัญญาไทย มคี วาม รัก ความภมู ใิ จและธารงความเป็นไทย ตวั ชวี้ ดั ป.5/3 บอกประวัติและผลงานของบุคคลสาคัญสมัยอยุธยาและธนบุรีท่ี น่าภาคภูมิใจ จดุ ประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. บอกพระราชประวตั แิ ละผลงานของสมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราชได้ 2. ถา่ ยทอดเร่ืองราวของสมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราชไดอย่างถกู ตอ้ ง 3. มีความภาคภูมิใจในประวัติและผลงานของสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราชได 28
6. สมเด็จพระเจ้ำตำกสินมหำรำช สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช มีพระนามเดิมว่า “สิน” เป็นบุตรของ นายไหฮอง บิดาเป็นนายอากรบ่อนเบ้ียมีตาแหน่งเป็นขุนพัฒน์และนางนก เอ้ียง พระเจ้าตากสินมหาราช พระราชสมภพเม่ือ พ.ศ. 2277 พระองค์ทรง เป็นพระมหากษัตริย์พระองค์เดียวแห่งกรุงธนบุรี ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2310–2325 29
สมเดจ็ พระเจ้ำตำกสนิ มหำรำชทรงมีพระรำชกรณียกจิ ท่ีสำคัญ ดังนี้ 1. การกอบกูเ้ อกราชของชาติ ในคราวทพ่ี ม่าเคลื่อนทพั เพ่อื ลอ้ มกรงุ ศรอี ยุธยา ใน พ .ศ. 2309 พระยา ตากได้รับคาสั่งให้มาช่วยราชการรักษาพระนคร พระองค์ได้ต่อสู้ป้องกันกรุง ศรีอยุธยาจนได้เลื่อนตาแหน่งเป็นพระยาวชิรปราการ เจ้าเมืองกาแพงเพชร แต่ยังไม่ได้เดินทางขึ้นไปปกครองเมืองเพราะยังต้องช่วยป้องกันเมืองหลวง ระหว่างท่ีสู้รบกับพม่า พระยาตากเห็นว่าการป้องกันพระนครขาด ประสิทธิภาพหากยังสู้รบต่อไปคงพ่ายแพ้แก่พม่า ดังน้ันก่อนที่จะเสียกรุงศรี อยุธยาพระองค์จงึ รวบรวมไพร่พลประมาณ 500 คน ตีฝ่าวงล้อมกองทัพพม่า อ อ ก จ า ก ก รุ ง ศ รี อ ยุ ธ ย า แ ต่ มี ค ว า ม มุ่ ง ห วั ง ท่ี จ ะ ห า โ อ ก า ส ก ลั บ ม า ก อ บ กู้ กรงุ ศรอี ยุธยาภายหลงั 30
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงเดินทางไปตั้งฐานกาลังที่เมือง จันทบุรี เนื่องจากอยู่ไกลจากกองทัพพม่า ท้ังเมืองจันทบุรีเป็นเมือง ที่ อุดมสมบูรณ์ และมีไม้ท่ีนามาต่อเรือได้เป็นจานวนมาก เมื่อเตรียมกองกาลัง พรอ้ มแล้วพระองค์จึงยกทัพเรือเลียบชายฝั่งทะเลด้านตะวันออกของอ่าวไทย แล้วจงึ เดินทางเขา้ มาทางปากน้าเจ้าพระยาโจมตีกองกาลังพม่าท่ีธนบุรี ต่อมา จึงโจมตขี ับไลก่ องกาลังพม่าออกจากกรุงศรอี ยุธยาไดส้ าเร็จ พระราชกรณียกิจของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทาให้ชาติไทยเป็น เอกราชและดารงความเป็นอาณาจกั รของชาวไทยสบื ตอ่ มาจนถงึ ปัจจบุ ัน แผนทเ่ี พ่อื เปรยี บเทยี บแสดงเสน้ ทางเดินทพั เพือ่ กชู้ าติของสมเด็จพระเจา้ ตากสินฯ 31
2. การสร้างความเป็นปกึ แผน่ ม่ันคง เมื่อกรุงศรีอยุธยาซึ่งเป็นเมืองหลวงแตก ทาให้ศูนย์กลางการปกครอง ของอาณาจักรล่มสลายลงบ้านเมืองตกอยู่ในความสับสน ราษฎรขาดความ ปลอดภัยจากโจรผู้ร้าย ในหัวเมืองจึงมีผู้นาจัดต้ังชุมนุมกระจายอยู่ในท้องถิ่น ตา่ ง ๆ ชุมนมุ สาคญั ไดแ้ ก่ ชุมนุมพระยาตากที่เมืองจันทบุรี ชุมนุมเจ้าพระยา พิษณุโลกชุมนุมเจ้านครศรีธรรมราช ชุมนุมเจ้าพิมาย (อยู่ในเขตจังหวัด นครราชสีมาในปัจจุบัน) ชุมนุมเจ้าพระฝาง (อยู่ในเขตจังหวัดอุตรดิตถ์ใน ปัจจุบัน) ในจานวนชุมนุมสาคัญเหล่านี้ ชุมนุมพระยาตากสามารถยึดกรุงศรี อยุธยากลับคนื มาได้สาเร็จ พระองคไ์ ด้ราชาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์บริหาร บ้านเมืองท่กี รุงธนบุรี แผนทต่ี ัง้ ชุมชนตา่ งๆสมัยสมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช 32
เม่ือศูนย์กลางการปกครองสถาปนาขึ้นใหม่ได้แล้ว สมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราชจงึ ทรงรวบรวมเมืองตา่ ง ๆ และปราบปรามชุมนุมในหวั เมอื งต่างๆ ได้ สาเรจ็ และในขณะเดียวกนั พระองคย์ ังต้องสู้รบกับพม่า เพื่อปกป้องบ้านเมือง อีกหลายครั้ง เช่น การรบท่ีบางกุ้ง เมืองสมุทรสงคราม เม่ือ พ.ศ. 2310 ชยั ชนะในคร้งั นั้นทาใหค้ นไทยมกี าลังใจในการสู้รบป้องกันบ้านเมือง จนทาให้ พม่าต้องถอยทัพกลับไป จนกระทั่ง พ.ศ. 2314 กองทัพไทยสู้รบกับพม่าท่ี เชียงใหม่จนได้รับชัยชนะ นับเป็นการทาสงครามครั้งสุดท้ายระหว่างไทยกับ พมา่ ในสมยั ธนบุรี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจได้สาเร็จ ทรงปรับปรุงสังคมและฟื้นฟูวัฒนธรรม ทาให้อาณาจักรธนบุรีมีความเป็น ปกึ แผน่ มน่ั คง พระองคส์ วรรคตเมื่อ พ.ศ. 2325 33
ใบกจิ กรรมที่ 5 สมเดจ็ พระเจำ้ ตำกสินมหำรำช คำช้ีแจง ให้นกั เรียนสบื ค้นพระราชประวัตแิ ละพระราชกรณียกิจท่ีสาคัญของ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และเสนอแนวทางการนาข้อคิดท่ีได้ไปปฏิบัติ โดยใช้แผนภาพความคิด แลว้ สรุปเปน็ ความคิด รวบยอด 34
แบบทดสอบหลงั เรยี น หนว่ ยการเรยี นร้ทู ่ี 4 บคุ คลสาคัญสมัยอยธุ ยา และธนบุรี คำชีแ้ จง ให้นกั เรยี นเลือกคาตอบที่ถูกต้องเพยี งคาตอบเดยี ว 1. สมเดจ็ พระรามาธิบดีท่ี 1 ทรงสถาปนาอาณาจกั รอยธุ ยาในบรเิ วณใด? ก. บงึ พระราม ข. ท่งุ ภเู ขาทอง ค. หนองสาหรา่ ย ง. ทุ่งมะขามหยอ่ ง 2. หนว่ ยงานใดไม่นับว่าเป็นจตสุ ดมภ์? ก. กรมวัง ข. กรมท่า ค. กรมคลงั ง. กรมเวยี ง 3. พระมหากษตั รยิ พ์ ระองค์ใดทีค่ รองราชยไ์ ดย้ าวนานท่ีสดุ ในสมัยอยุธยา? ก. สมเดจ็ มหาจักรพรรดิ ข. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช ค. สมเด็จพระนารายณ์มหาราช ง. สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ 4. สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถทรงกาหนดศกั ดินาเพ่ืออะไร? ก. สารวจประชากร ข. จัดระเบยี บการปกครอง ค. ใช้เปน็ เกณฑ์ในการกาหนดสทิ ธแิ ละหน้าท่ี ง. สารวจจานวนชุมชนท่ปี ระชาชนเขา้ มาอาศัย 5. ข้อใดคอื ผลงานสาคญั ของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช? ก. การทรงตัง้ กรงุ ศรอี ยุธยา ข. การทานุบารุงพระพทุ ธศาสนา ค. การกอบกู้เอกราชให้แกช่ าติไทย ง. การเจริญสัมพันธไมตรกี ับตา่ งประเทศ 35
6. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงทายทุ ธหัตถกี บั พระมหาอปุ ราชในปใี ด? ก. พ. ศ. 2117 ข. พ.ศ. 2127 ค. พ.ศ. 2135 ง. พ.ศ. 2147 7. สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราชทรงส่งคณะทตู ไปเจริญสัมพันธ์ไมตรีกบั ประเทศใด? ก. อังกฤษ ข. ฝรัง่ เศส ค. เยอรมนี ง .ออสเตรีย 8. เพราะเหตใุ ดชาวบา้ นบางระจนั จึงตา้ นกองทพั ของพมา่ ได้ถึง 5 เดือน? ก. มีอาวุธพร้อมมอื ข. กองทพั พมา่ ขาดกาลงั ค. ไดร้ ับความรว่ มมอื จากอยุธยา ง. มคี วามสามัคคแี ละความกล้าหาญ 9. ก่อนเสียกรุงศรีอยุธยาคร้ังท่ี 2 พระยาตากพาไพรพ่ ลออกจากกรุงศรีอยธุ ยาไปต้ัง มั่นที่เมอื งใด? ก. เมอื งตราด ข. เมืองชลบุรี ค เมอื งจันทบุรี ง. เมืองฉะเชิงเทรา 10. เพราะเหตใุ ดพระยาตากจึงเลือกเส้นทางด้านทิศตะวันออกไปยังเมอื งจันทบุรี? ก. การเดินทางสะดวก ข. ห่างไกลจากกองทพั พม่า ค. จนี ใหค้ วามชว่ ยเหลือ ง. ไดก้ าลังร้พี ลทีชานาญการเดินทางบก 36
เฉลยใบกจิ กรรม 37
ใบกจิ กรรมท่ี 1 สมเดจ็ พระรำมำธิบดที ี่ 1 ตอนที่ 1 คำช้แี จง ใหน้ กั เรียนตอบคาถามทีก่ าหนดใหถ้ ูกตอ้ ง 1. การวางระเบียบแบบแผนการปกครองบา้ นเมอื งสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 มีลักษณะอยา่ งไร แบ่งการปกครอง ออกเปน็ 4 ฝ่าย หรอื จตุสดมภ์ ไดแ้ ก่ กรมเวยี ง กรมวัง กรม คลัง และกรมนา 2. การขยายอานาจไปยงั อาณาจักรสุโขทัย สง่ ผลตอ่ กรงุ ศรอี ยธุ ยาอย่างไร ทาใหก้ รุงศรอี ยธุ ยามีความมัน่ คง และเข้มแข็งมากยง่ิ ข้นึ 3. สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 ได้นาธรรมเนยี มเขมรมาใช้ในสมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาอยา่ งไร นาธรรมเนยี มเขมรมาใชใ้ นพระราชพิธแี ละแบบแผนธรรมเนยี มต่างๆ มาปรับใช้ ในราชสานัก ตอนที่ 2 คำชี้แจง ให้นักเรยี นอธบิ ายหนา้ ทขี่ องกรมตา่ งๆ ในการปกครองแบบจตสุ ดมภ์ กำรปกครองแบบจตุสดมภ์ กรมเวียง กรมวงั กรมคลัง กรมนำ ดูแลทุกขส์ ุขของ ดแู ลรบั ผดิ ชอบ ดูแลผลประโยชน์ ดูแลเรือ่ งการ ราษฎรในเมือง กจิ การในราช รายรบั รายจ่าย ทานาและการ ของแผน่ ดนิ และ รกั ษาเสบียง หลวง สานัก ติดตอ่ ค้าขายกับ ตา่ งชาติ อาหาร 38
ใบกจิ กรรมท่ี 2 สมเด็จพระบรมไตรโลกนำถ คำชแี้ จง ให้นกั เรยี นสรุปแผนท่คี วามคิดพระราชประวตั ิและพระราชกรณียกจิ ท่ีสาคญั ของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนำถ พระรำชประวัติ พระรำชกรณียกจิ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ทรงปฏิรูปการปกครองและ เป็นกษัตริย์รัชกาลที่ 8 แห่งกรุงศรี การบริหารราชการแผ่นดินโดยรวม อยุธยา ทรงได้รับสมัญญาหน่ึงว่า “พระเจ้าช้างเผือก” เน่ืองจากทรง อานาจไวท้ ี่ส่วนกลาง ได้รับช้างเผือกข้ึนสมโภชเป็นช้าง เชือกแรกของกรุงศรอี ยธุ ยา 39
แบบทดสอบ เรื่อง สมเดจ็ พระนเรศวรมหำรำช คำชี้แจง : ให้นกั เรียนกากบาท (×) เลือกคาตอบทถี่ ูกต้องที่สุด 1. ข้อใดคอื พระนามเดมิ ของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช? ก. เจา้ แดง ข. พระบาลี ค. พระองค์ดา ง. พระเจ้าตาก 2. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชเป็นโอรสของใคร? ก.พระยาลิไทย ข. พระเจ้าตากสิน ค. พระเจ้าชยั ง. พระมหาธรรมราชา 3. ขอ้ ใดคือผลงานสาคัญของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช? ก. การทรงตัง้ กรงุ ศรอี ยธุ ยา ข. การทานุบารุงพระพทุ ธศาสนา ค. การกอบกเู้ อกราชให้แก่ชาตไิ ทย ง. การเจรญิ สมั พนั ธไมตรีกับต่างประเทศ 4. พระมารดาของสมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชคือใคร? ก. พระวสิ ทุ ธกิ ษตั ริย์ ข. พระปรดี า ค. นางบุษบา ง. พระเพญ็ ศรี 5. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชทรงทายุทธหัตถีกบั ใคร? ก. พระเจ้าตองอู ข. พระเจ้าบเุ รงนอง ค. พระเจา้ นันทบเุ รง ง. พระมหาอปุ ราชา 40
6. สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงใช้อาวุธใดจว้ งฟนั พระมหาอุปราชาแมท่ พั พม่า ส้ินพระชนม์อยกู่ ับคอชา้ ง? ก. พระแสงของา้ ว ข. พระแสงขรรค์ชยั ศรี ค. พระแสงจกั ร ง. พระแสงดาบชะเลย 7. ช้างคพู่ ระบารมใี นสมเด็จพระนเรศวรมหาราชคอื ขอ้ ใด ? ก. พระอินทรไอราพต ข. เจา้ พระยาไชยานุภาพ ค. พระอินทร์ไอยราวรรณ ง. เจา้ พระยาบรมคเชนทรฉัททนั ต์ 8. สงครามยทุ ธหัตถเี กดิ ขึน้ ในปี พ.ศ. ใด? ก. พ.ศ.2105 ข. พ.ศ.2115 ค. พ.ศ.2125 ง. พ.ศ. 2135 9. พระบรมราชาอนุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ตั้งอยทู่ ่ีจงั หวัดใด? ก. พิษณุโลก ข. นครนายก ค. นครสวรรค์ ง. กาแพงเพชร 10. สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราชสวรรคตในปี พ.ศ.ใด? ก. พ.ศ. 2146 ข. พ.ศ. 2147 ค. พ.ศ. 2148 ง. พ.ศ. 2149 41
ใบกิจกรรมที่ 3 สมเดจ็ พระนำรำยณ์มหำรำช คำชีแ้ จง ให้นักเรียนสรปุ แผนทค่ี วามคิดพระราชประวตั แิ ละพระราชกรณียกจิ ท่ีสาคัญของสมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช สมเดจ็ พระนำรำยณม์ หำรำช พระรำชประวัติ พระรำชกรณยี กิจ 1. การติดต่อค้าขายกับต่างชาติ ส ม เ ด็ จ พ ร ะ น า ร า ย ณ์ และเจริญสัมพันธไมตรีกับชาติ มหาราช มีพระนามเดิมว่า “เจ้าฟ้า ต่างๆ นรินทร์” เป็นพระราชโอรสของ 2. การเรียบเรียงแบบเรียนจินดา สมเดจ็ พระเจ้าปราสาททองกับพระ มณีซ่ึงเป็นแบบเรียนภาษาไทยเล่ม ร า ช เ ท วี พ ร ะ อ ง ค์ เ ส ด็ จ ขึ้ น แรก ครองราชย์เป็นพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ 27 ในปี พ.ศ. 2199 42
ใบกิจกรรมท่ี 4 ชำวบำ้ นบำงระจนั คำชแ้ี จง ใหน้ ักเรียนตอบคาถามทกี่ าหนดให้ถูกตอ้ ง 1. การต่อสขู้ องชาวบา้ นบางระจนั เกดิ ข้ึนในสมยั ใด สมัยกรุงศรอี ยุธยาตอนปลาย ในการปกครองของพระเจา้ เอกทศั พระมหากษัตริย์ องค์สดุ ท้าย 2. เพราะเหตุใด ชาวบ้านบางระจันจึงตอ้ งการปืนใหญ่มาต่อสู้กบั กองทัพพม่า เพราะทหารพม่าใช้ปืนใหญย่ ิงเข้ามาในคา่ ยทาใหผ้ คู้ นลม้ ตายเปน็ จานวนมาก ชาวบา้ นจงึ ตอ้ งการใชป้ นื ใหญ่ในการต่อส้กู ับทหารพมา่ 3. การตอ่ สู้ของชาวบ้านบางระจนั ส่งผลดีตอ่ กรงุ ศรีอยุธยาอยา่ งไร ชว่ ยต้านทานกองทัพพม่าไม่ใหไ้ ปรกุ รานกรุงศรอี ยธุ ยาได้เปน็ เวลานานกว่า 5 เดือน 4. ชาวบา้ นบางระจันมคี ณุ ธรรมท่เี ปน็ แบบอยา่ งท่ีดีอยา่ งไร มีความกลา้ หาญและเสยี สละเพือ่ ชาติบา้ นเมอื ง 5. เรื่องราวของชาวบา้ นบางระจนั มผี ลต่อการปลูกจิตสานกึ ของคนไทยอย่างไร ปลกู จิตสานึกใหเ้ กดิ ความรักชาติ และรูจ้ ักเสยี สละเพ่ือสว่ นรวม 43
ใบกิจกรรมที่ 5 สมเด็จพระเจ้ำตำกสนิ มหำรำช คำชแี้ จง ให้นักเรียนสบื คน้ พระราชประวตั แิ ละพระราชกรณียกิจที่สาคัญของ สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และเสนอแนวทางการนาข้อคิดท่ีได้ไปปฏิบัติ โดยใชแ้ ผนภาพความคดิ แลว้ สรุปเป็นความคิด รวบยอด พระรำชประวัติ พระราชกรณยี กจิ การกอบก้เู อกราชของชาติและ มพี ระนามเดิมว่า “สิน” การสร้างความเป็นปึกแผ่น ไดเ้ ข้ารับราชการจนไดเ้ ลือ่ นข้ัน มัน่ คงแกช่ าตไิ ทย เป็นเจ้าเมืองตาก แนวทางการนาขอ้ คิด ประโยชนต์ ่อชาตไิ ทย ท่ีไดไ้ ปปฏิบัติ ชาติรอดพ้นจากการเป็น มีความกล้าหาญ รกั ชาตแิ ละ เมืองขน้ึ ของพม่า เสียสละ 44
เฉลยแบบทดสอบ หน่วยการเรยี นรทู้ ี่ 4 บคุ คลสาคัญสมัย อยุธยาและธนบุรี 45
Search
