ขอนแกน่
ขขออนนแแกก่น่น
ผา้ มัดหม่ี
สารบัญ ๘ ๑๑ การเดินทาง สถานท่ีทอ่ งเท่ียว ๑๑ ๑๘ อำ� เภอเมอื งขอนแกน่ ๒๑ อ�ำเภออบุ ลรตั น ์ ๒๒ อำ� เภอเขาสวนกวาง ๒๕ อ�ำเภอนำ้� พอง ๒๗ อ�ำเภอบ้านไผ ่ ๒๙ อำ� เภอเปือยนอ้ ย ๒๙ อ�ำเภอหนองสองหอ้ ง ๓๐ อำ� เภอชนบท ๓๑ อำ� เภอโคกโพธิช์ ยั ๓๔ อำ� เภอมญั จาคิร ี ๓๖ อำ� เภอหนองเรือ ๔๐ อ�ำเภอเวียงเก่า ๔๒ อำ� เภอภผู าม่าน อำ� เภอชมุ แพ ๔๔ ๔๗ เทศกาลงานประเพณี ๔๙ สนิ ค้าพ้นื เมอื ง ๕๑ รา้ นจำ�หน่ายสินค้าทร่ี ะลึก ๕๓ ตัวอยา่ งรายการน�ำ เทย่ี ว ๕๔ ขอ้ แนะน�ำ ในการทอ่ งเทยี่ ว ๕๘ แผนท่ ี ๕๙ หมายเลขโทรศพั ท์สำ�คัญ ศนู ย์บรกิ ารข่าวสารท่องเท่ียว ททท.
สิมและฮปู แต้มสินไซ วัดไชยศรี ขอนแกน่ พระธาตุขามแก่น เสียงแคนดอกคูน ศนู ยร์ วมผา้ ไหม รว่ มใจผกู เสยี่ ว เท่ยี วขอนแกน่ นครใหญ่ ไดโนเสารส์ ิรินธรเน่ สุดเทเ่ หรยี ญทองมวยโอลิมปกิ
บึงแกน่ นคร ขอนแกน่ จงั หวดั ทเี่ ปน็ ศนู ยก์ ลางความเจรญิ แหง่ หนง่ึ มหายานได้เข้ามาแทนที่ ตัวอย่างสถาปัตยกรรมที่ ของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีประวตั คิ วามเปน็ มา สร้างข้นึ ในสมยั นั้น เชน่ กปู่ ระภาชัย อ�ำเภอน�ำ้ พอง ทยี่ าวนานตง้ั แตส่ มยั กอ่ นประวตั ศิ าสตร์ ยอ้ นกลบั ไป จากนั้นราวพุทธศตวรรษที่ 19 วัฒนธรรมล้านช้าง รอ้ ยกว่าลา้ นปมี าแล้ว พนื้ ทบี่ รเิ วณน้ีเคยเป็นถิน่ ท่ีอยู่ และล้านนาได้เข้ามามีบทบาทในพ้ืนที่แถบนี้แทน ของไดโนเสารม์ ากอ่ น สนั นษิ ฐานจากทม่ี กี ารพบรอย วัฒนธรรมดั้งเดิม กลายเป็นวัฒนธรรมผสมผสานที่ เทา้ และฟอสซลิ ไดโนเสาร์ ทง้ั ยงั เคยเปน็ ถนิ่ อาศยั ของ แพร่หลายไปท่ัวดินแดนอีสาน เรียกว่า ศิลปะแบบ มนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ดังปรากฎหลักฐาน ล้านช้าง สถาปัตยกรรมทีส่ �ำคญั และเห็นเดน่ ชดั คอื จากการขุดค้นพบเคร่ืองมือเคร่ืองใช้ส�ำริดและโลหะ พระธาตุขามแก่น อ�ำเภอน้�ำพอง ซึ่งกลายเป็นพระ ทแี่ หลง่ โบราณคดโี นนนกทา อ�ำเภอภเู วียง ธาตคุ บู่ ้านคู่เมืองขอนแกน่ ในเวลาต่อมา ต่อมาในสมัยประวัติศาสตร์ จังหวัดขอนแก่นได้รับ ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีการย้ายที่ต้ัง อทิ ธพิ ลทางวฒั นธรรมแบบทวารวดจี ากภาคกลางเขา้ เมืองขอนแก่นอยู่หลายครั้ง ส่วนใหญ่ย้ายไปต้ังยัง มาสู่ภาคอีสาน ตามด้วยอิทธิพลเขมรที่เข้ามาส่งผล อ�ำเภอรอบนอกหรือจังหวัดท่ีใกล้เคียงกับขอนแก่น ให้ศาสนาฮินดูได้เผยแผ่ตามเข้ามาด้วย ดังท่ีปรากฏ ในปัจจบุ ัน จนในสมยั รัชกาลที่ ๕ ชว่ งปี พ.ศ. ๒๔๔๐ ให้เห็นตามศิลปกรรมการสร้างปราสาทเปือยน้อย ได้มีการยา้ ยเมอื งขอนแก่นมาอยทู่ ่ีบา้ นเมืองเก่า โดย อ�ำเภอเปอื ยน้อย และในช่วงศตวรรษที่ 18 อิทธิพล ตง้ั ศาลากลางข้ึนทรี่ มิ บึงเมืองเก่าทางด้านเหนอื และ ของเขมรแบบบายนที่นับถือพระพุทธศาสนานิกาย พฒั นาขยายขนาดเมอื งออกไปเรอื่ ย ๆ จนเปน็ จงั หวดั ขอนแกน่ อยา่ งเช่นในปัจจบุ ัน ขอนแกน่ 7
ปัจจุบันจังหวัดขอนแก่นมีพ้ืนท่ีประมาณ ๑๐,๘๘๖ อ�ำเภอบ้านแฮด ๑๘ กโิ ลเมตร ตารางกิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศมีสภาพพ้ืนท่ี อ�ำเภอบา้ นไผ่ ๔๔ กิโลเมตร ทั้งหมดลาดเอียงจากทิศตะวันตกไปทิศตะวันออก อ�ำเภอเปอื ยน้อย ๘๐ กโิ ลเมตร และทศิ ใต้ แบ่งออกเป็น ๒๖ อ�ำเภอ ไดแ้ ก่ อ�ำเภอ อ�ำเภอหนองสองห้อง ๙๖ กโิ ลเมตร เมืองขอนแกน่ อ�ำเภออบุ ลรัตน์ อ�ำเภอเขาสวนกวาง อ�ำเภอพล ๗๔ กิโลเมตร อ�ำเภอน�ำ้ พอง อ�ำเภอกระนวน อ�ำเภอซ�ำสงู อ�ำเภอ อ�ำเภอโนนศลิ า ๕๘ กโิ ลเมตร บ้านแฮด อ�ำเภอบ้านไผ่ อ�ำเภอเปือยน้อย อ�ำเภอ อ�ำเภอชนบท ๕๕ กิโลเมตร หนองสองห้อง อ�ำเภอพล อ�ำเภอโนนศิลา อ�ำเภอ อ�ำเภอแวงใหญ่ ๗๒ กโิ ลเมตร ชนบท อ�ำเภอแวงใหญ่ อ�ำเภอแวงน้อย อ�ำเภอ อ�ำเภอแวงน้อย ๙๖ กโิ ลเมตร โคกโพธิไ์ ชย อ�ำเภอมัญจาครี ี อ�ำเภอพระยนื อ�ำเภอ อ�ำเภอโคกโพธ์ิไชย ๗๕ กิโลเมตร บา้ นฝาง อ�ำเภอหนองเรอื อ�ำเภอภเู วยี ง อ�ำเภอหนอง อ�ำเภอมญั จาคีรี ๕๘ กิโลเมตร นาค�ำ อ�ำเภอเวยี งเก่า อ�ำเภอสชี มพู อ�ำเภอภผู าม่าน อ�ำเภอพระยนื ๓๐ กโิ ลเมตร และอ�ำเภอชุมแพ อ�ำเภอบ้านฝาง ๒๒ กิโลเมตร อ�ำเภอหนองเรือ ๔๕ กิโลเมตร ระยะทางจากจังหวัดขอนแก่นไปจังหวัด อ�ำเภอภูเวียง ๖๘ กิโลเมตร ใกลเ้ คยี ง อ�ำเภอหนองนาค�ำ ๘๐ กิโลเมตร จงั หวัดเลย ๒๐๖ กิโลเมตร อ�ำเภอเวยี งเกา่ ๗๐ กโิ ลเมตร จังหวดั หนองบัวล�ำภ ู ๑๖๑ กโิ ลเมตร อ�ำเภอสีชมพู ๑๑๔ กิโลเมตร จงั หวดั อุดรธานี ๑๑๕ กิโลเมตร อ�ำเภอภูผามา่ น ๑๐๙ กิโลเมตร จงั หวัดกาฬสนิ ธ ์ุ ๗๗ กโิ ลเมตร อ�ำเภอชมุ แพ ๘๒ กโิ ลเมตร จังหวัดมหาสารคาม ๗๓ กิโลเมตร จังหวดั บรุ ีรมั ย์ ๒๐๐ กโิ ลเมตร การเดินทาง จังหวัดนครราชสีมา ๑๙๐ กิโลเมตร รถยนต์ จากกรงุ เทพฯ ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑ (ถนน จังหวดั ชยั ภูมิ ๑๕๐ กิโลเมตร พหลโยธิน) แล้วแยกขวาเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข จังหวัดเพชรบรู ณ์ ๒๔๐ กโิ ลเมตร ๒ (ถนนมิตรภาพ) ที่จังหวัดสระบุรี ผ่านจังหวัด นครราชสีมา จนถึงจังหวัดขอนแก่น รวมระยะทาง ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแก่นไป ๔๔๙ กโิ ลเมตร อ�ำเภอต่าง ๆ อ�ำเภออุบลรตั น์ ๕๐ กิโลเมตร รถโดยสารประจำ� ทาง จากกรุงเทพฯ มีรถออกจาก อ�ำเภอเขาสวนกวาง ๔๙ กิโลเมตร สถานีขนส่งผู้โดยสารกรุงเทพ (จตุจักร) ถนน อ�ำเภอนำ้� พอง ๔๓ กิโลเมตร ก�ำแพงเพชร ๒ ไปจังหวัดขอนแก่นทุกวัน สอบถาม อ�ำเภอกระนวน ๖๖ กโิ ลเมตร ขอ้ มูลได้ท่ี อ�ำเภอซ�ำสูง ๓๙ กโิ ลเมตร - บรษิ ทั ขนสง่ จ�ำกดั โทร.๑๔๙๐,๐๒๙๓๖๒๘๕๒-๖๖ 8 ขอนแกน่
ส�ำนกั งานขอนแกน่ โทร. ๐ ๔๓๔๗ ๑๕๗๓ เวบ็ ไซต ์ รถไฟ จากสถานรี ถไฟกรงุ เทพ (หวั ล�ำโพง) มบี รกิ าร www.transport.co.th รถไฟ สายกรุงเทพฯ-ขอนแก่น สอบถามข้อมูลได้ท่ี - บริษัท ชาญทัวร์ จ�ำกัด โทร. ๐๘ ๖๓๐๔ ๗๐๓๕ การรถไฟแหง่ ประเทศไทย โทร. ๑๖๙๐, ๐ ๒๒๒๐ ส�ำนักงานขอนแก่น โทร. ๐ ๔๓๒๔ ๗๓๓๓, ๔๓๓๔, ๐ ๒๒๒๐ ๔๔๔๔ สถานรี ถไฟขอนแก่น โทร. ๐ ๔๓๒๓ ๕๘๘๘ เวบ็ ไซต์ www.chantour.co.th ๐ ๔๓๒๒ ๑๑๑๒ เว็บไซต์ www.railway.co.th - บริษัท นครชัยแอร์ จ�ำกัด โทร. ๑๖๒๔ เว็บไซต ์ www.nca.co.th เครอ่ื งบนิ มเี ทย่ี วบนิ ไปลงยงั ทา่ อากาศยานขอนแกน่ - บรษิ ัท สมบัติทวั ร์ จ�ำกดั โทร. ๑๒๑๕, ๐ ๒๐๓๐ สอบถามข้อมูล โทร. ๐ ๔๓๔๖ ๘๑๗๓ มสี ายการบิน ๔๙๙๙ เว็บไซต์ www.sombattour.com หรือ ใหบ้ รกิ าร ดังนี้ สอบถามข้อมูลได้ท่ี สถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัด - บรษิ ทั การบนิ ไทย จ�ำกดั (มหาชน) โทร. ๐ ๒๓๕๖ ขอนแกน่ แห่งที่ ๓ ถนนเลีย่ งเมอื ง ต�ำบลเมอื งเกา่ ๑๑๑๑ ส�ำนกั งานขอนแกน่ โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๗๗๐๑-๕ อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น โทร. ๐ ๔๓๔๗ ๑๕๖๒-๓ www.thaiairways.com บึงแก่นนคร ขอนแกน่ 9
- สายการบิน ไทย ไลอ้อน แอร์ โทร. ๐ ๒๕๒๙ นอกจากนี้ยังมีรถโดยสารประจ�ำทาง สายสนามบิน ๙๙๙๙ www.lionairthai.com ขอนแกน่ -มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ -หา้ งเซน็ ทรลั -สถานี - สายการบิน ไทย สมายล์ โทร. ๑๑๘๑, ๐ ๒๑๑๘ ขนส่งผู้โดยสาร แห่งท่ี ๑-บึงแก่นนคร-สถานีขนส่ง ๘๘๘๘ www.thaismileair.com ผู้โดยสาร แห่งท่ี ๓ เป็นสายท่ีวิ่งรอบเมืองและให้ - สายการบนิ นกแอร์ โทร. ๑๓๑๘, ๐ ๒๙๐๐ ๙๙๕๕ บริการตลอด ๒๔ ชว่ั โมง www.nokair.com - สายการบนิ แอร์ เอเชยี โทร. ๐ ๒๕๑๕ ๙๙๙๙ การเดินทางจากจังหวัดขอนแก่นไป www.airasia.com จังหวดั ใกลเ้ คยี ง จากสถานขี นสง่ ผโู้ ดยสารจังหวดั ขอนแก่น แห่งท่ี ๓ การเดนิ ทางภายในจังหวดั ขอนแกน่ ถนนเลี่ยงเมือง ต�ำบลเมอื งเก่า อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น จากสถานขี นส่งผู้โดยสารจงั หวดั ขอนแก่น แห่งที่ ๑ มีรถบัสโดยสารและรถตู้ให้บริการจากอ�ำเภอเมือง และ แห่งท่ี ๒ มีรถตู้และรถสองแถวให้บริการไป ขอนแก่นไปยังจังหวัดใกล้เคียง สอบถามขอ้ มูล โทร. ยังอ�ำเภอต่าง ๆ ของจังหวัด และมีบางเส้นทางให้ ๐ ๔๓๔๗ ๑๕๖๒-๓ บรกิ ารบรเิ วณหนา้ หา้ งสรรพสนิ คา้ เซน็ ทรลั ขอนแกน่ บึงแก่นนคร 10 ขอนแกน่
พระมหาธาตุแก่นนคร (พระธาตุ ๙ ช้ัน) สถานทที่ อ่ งเทยี่ ว สถานที่ท่ีประชาชนนิยมมาพักผ่อนและท�ำกิจกรรม นนั ทนาการ เพราะมบี รรยากาศสบาย ๆ ร่มรน่ื ดว้ ย อำ� เภอเมืองขอนแกน่ ศาลเจ้าเทพารักษ์หลักเมือง ต้ังอยู่หน้าศาลาสุขใจ ตน้ ไม้ มสี วนสขุ ภาพประดบั ประดาดว้ ยประตมิ ากรรม ถนนเทพารักษ์ หน้าเทศบาลนครขอนแก่น เป็น รูปต่าง ๆ ดูเพลินตา สถานที่เคารพสักการะของชาวขอนแก่น ท่านเจ้า คณุ ปพู่ ระราชสารธรรมมนุ แี ละหลวงธรุ นยั พนิ จิ อดตี พระมหาธาตุแก่นนคร (พระธาตุ ๙ ชั้น) ตั้งอยู่ ผู้ว่าราชการ จังหวัดขอนแก่นได้ริเริ่มสร้างขึ้นโดย ภายในวัดหนองแวง รมิ บึงแก่นนคร ถนนกลางเมอื ง น�ำหลักศิลาจารึกจากโบราณสถานในท้องท่ีอ�ำเภอ ต�ำบลในเมือง พระมหาธาตุแก่นนครเป็นอาคาร ชุมแพมาประกอบพิธีทางพุทธศาสนา และต้ังเป็น คอนกรตี เสริมเหล็กกอ่ อิฐถือปนู เรอื นยอดทรงเจดยี ์ ศาลหลักเมอื งเม่อื วันที่ ๒๐ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๔๙๙ จ�ำลองแบบมาจากพระธาตขุ ามแก่น มคี วามสงู ๘๐ เมตร มีจุลธาตุ ๔ องค์ ตง้ั อยทู่ ัง้ ๔ มมุ และมีก�ำแพง บึงแก่นนคร ตั้งอยู่ต�ำบลในเมือง ใจกลางตัวเมือง แก้วพญานาค ๗ เศยี ร ลอ้ มรอบ ซ่งึ เปน็ ศลิ ปะสมยั ขอนแก่น เป็นบึงน้�ำขนาดใหญ่ มีเนื้อที่ ๖๐๓ ไร่ ทวาราวดผี สมผสานศลิ ปะอนิ โดจนี เปน็ ลกั ษณะแบบ นอกจากจะเป็นที่ประดิษฐานอนุสาวรีย์ \"เจ้าเพี้ย ชาวอีสานปากแห่ เมืองแพน\" ผู้ก่อต้ังเมืองขอนแก่นแล้ว ยังเป็น ขอนแกน่ 11
พระมหาธาตุแก่นนคร มี ๙ ช้ัน แต่ละชั้นมีส่ิงท ี่ ช้นั ที่ ๔ เปน็ หอปฏบิ ตั ิธรรม ความโดดเดน่ อยู่ท่บี าน นา่ สนใจ ไดแ้ ก่ ประตหู น้าต่าง เขียนภาพพระประจ�ำวนั เทพประจ�ำ ช้ันท่ี ๑ มีลักษณะเป็นหอประชุม มีพระบรม ทิศ ตัวพ่งึ ตวั เสวยไว้ สารรี กิ ธาตุประดิษฐานอย่บู นบุษบกตรงกลาง มีพระ ชั้นที่ ๕ ใช้เป็นหอพิพิธภัณฑ์ บานประตูหน้าต่าง ประธานประดษิ ฐานอยู่ ๔ องค์ บานประตหู นา้ ต่าง แกะสลักภาพพทุ ธประวัติ แกะสลกั เป็นภาพ ๑ มิติ แกะสลักเป็นนิทานเรื่องจ�ำปาส่ีต้น บานประตูใหญ่ ช้ันท่ี ๖ เป็นหอพระอุปัชฌายาจารย์ บานประตู แกะสลกั เป็นรูปภาพ ๓ มติ ิ หน้าต่างแกะสลกั นิทานชาดกเรอื่ งเตมยี ใ์ บ้ แกะสลกั ชน้ั ที่ ๒ เปน็ หอพัก มีของเกา่ ท่ีทางวดั น�ำมาจดั แสดง เป็นภาพ ๑ มติ ิ บานประตูหน้าต่างเขียนลวดลายเบญจรงค์ ภาพ ชนั้ ท่ี ๗ เปน็ หอพระอรหนั ตสาวก บานประตหู นา้ ตา่ ง นิทานเร่ืองสังข์ศิลปช์ ัย แกะสลักนิทานชาดกเร่ืองพระเวสสันดรชาดก แกะ ชั้นท่ี ๓ เป็นหอปริยัติ บานประตูหน้าต่างเขียน สลกั เปน็ ภาพ ๑ มติ ิ ลวดลายเบญจรงค์ และภาพแกะสลักนิทานเร่ือง ชน้ั ที่ ๘ เป็นหอพระธรรม รวบรวมพระคมั ภรี ์ส�ำคัญ นางผมหอม ทางพระพุทธศาสนา อาทิเช่น พระไตรปิฎก บาน ประตูหน้าตา่ งแกะสลักพรหม ๑๖ ช้ัน โฮงมนู มงั เมืองขอนแก่น 12 ขอนแก่น
โฮงมนู มงั เมอื งขอนแกน่ ชั้นท่ี ๙ เป็นหอพระพุทธ เป็นที่บรรจุพระบรม แดดสงยาง จังหวัดกาฬสินธุ์ นอกจากนั้นยังมีศิลป สารีริกธาตุตรงกลางบุษบก บานประตูหน้าต่างแกะ วตั ถสุ มยั ขอมหรอื ลพบุรี ได้แก่ ทับหลงั จากปราสาท สลกั เปน็ ภาพ ๓ มติ ิ รปู พระพรหม ๑๖ ชน้ั และเปน็ หินในภาคอีสาน นอกเหนือจากโบราณวัตถุที่พบใน จุดชมทิวทัศน์ตัวเมืองขอนแก่นท้ัง ๔ ด้าน ระเบียง ท้องถ่ินแล้ว ที่นี่ยังจัดแสดงศิลปวัตถุสมัยอื่นไว้ด้วย ด้านทิศตะวันออกสามารถมองเห็นบึงแก่นนครได้ เช่น สุโขทยั อยธุ ยา เปน็ ต้น และส่วนหน่ึงจัดแสดง อยา่ งชดั เจน ข้าวของเครื่องใช้พ้ืนบ้าน เหมาะส�ำหรับผู้ท่ีสนใจ พระมหาธาตุแก่นนคร เปิดให้ประชาชนเข้าสกั การะ ศึกษาด้านประวตั ิศาสตร์ โบราณคดี และชีวติ ความ ทกุ วนั เวลา ๐๘.๐๐-๑๘.๐๐ น. เป็นอย่ขู องคนอีสาน พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ขอนแก่น ต้ังอยู่เลขท่ี พิพิธภัณฑ์ฯ เปิดให้เข้าชมวันพุธ-วันศุกร์ (ปิดวัน ๑๙๓ ถนนหลงั ศนู ยร์ าชการ ต�ำบลในเมอื ง เปน็ ทเี่ กบ็ จันทร์-วันอังคาร และวนั นกั ขัตฤกษ)์ เวลา ๐๙.๐๐- และจัดแสดงโบราณวัตถุและศิลปวัตถุอันมีค่าตั้งแต่ ๑๖.๐๐ น. คา่ เขา้ ชม ชาวไทย ๒๐ บาท ชาวตา่ งชาติ สมัยก่อนประวัติศาสตร์จนถึงสมัยประวัติศาสตร์ มี ๑๐๐ บาท สอบถามข้อมลู โทร. ๐ ๔๓๒๔ ๖๑๗๐ การจัดแสดงโครงกระดูกมนุษย์ยุคหินใหม่ที่บ้าน เวบ็ ไซต์ www.finearts.go.th/khonkaenmuseum เชียงและเคร่ืองมือเคร่ืองใช้ของผู้คนในยุคน้ัน สิ่งที่ นา่ สนใจในพพิ ธิ ภณั ฑเ์ ชน่ ใบเสมาหนิ ทรายขนาดใหญ่ โฮงมูนมังเมืองขอนแก่น ต้ังอยู่ในอาคารสวน เป็นงานพุทธศิลป์สมัยทวาราวดี และมีจ�ำหลักภาพ สาธารณะ ๒๐๐ ปี ริมบึงแก่นนคร ถนนรอบบึง พุทธประวัติท่ีงดงามและสมบูรณ์มาก พบท่ีเมืองฟ้า ต�ำบลในเมือง “โฮงมนู มัง” เปน็ ภาษาถนิ่ ดงั้ เดมิ ของ ขอนแก่น 13
ตลาดต้นตาล ภาคอสี าน ค�ำวา่ “โฮง” หมายถงึ หอ้ งโถงหรอื หอทมี่ ี ขอนแกน่ วนั น้ี น�ำเสนอภาพชวี ติ และความเปน็ อยขู่ อง ขนาดใหญ่ สว่ นค�ำวา่ “มนู มงั ” หมายถงึ ทรพั ยส์ มบตั ิ ชาวขอนแก่นในปัจจุบันด้วยการน�ำเสนอวัฒธรรม หรอื มรดก “โฮงมนู มงั ” จงึ มคี วามหมายวา่ หอ้ งทเี่ กบ็ ประเพณีทย่ี งั คงปฏิบตั ิสืบตอ่ กนั มา รวบรวมทรัพย์สมบัติอันส่ือถึงความเป็นมาและเรื่อง ราวเมือง เป็นพิพิธภัณฑ์ที่สะท้อนให้เห็นถึงสภาพ โฮงมูนมังเมืองขอนแก่น เปิดให้เข้าชม วันอังคาร- ชวี ติ และความเปน็ อยขู่ องชาวขอนแกน่ ตง้ั แตอ่ ดตี ถงึ วันอาทิตย์ (ปิดวันจันทร์และวันนักขัตฤกษ์) เวลา ปัจจุบัน จดั ตั้งข้นึ เพ่อื เชอ่ื มโยงให้ชมุ ชนเกิดความรัก ๐๙.๐๐-๑๗.๐๐ น. ค่าเข้าชม ชาวไทย ผู้ใหญ่ ๒๐ และหวงแหนท้องถ่ินของตนเอง และเป็นศูนย์กลาง บาท เดก็ ๑๐ บาท ชาวตา่ งชาติ ๙๐ บาท สอบถาม การศึกษาค้นคว้าข้อมูลประวัติเมืองขอนแก่น โดย ขอ้ มลู โทร. ๐ ๔๓๒๗ ๑๑๗๓ อาศัยผู้เฒา่ ผู้แกแ่ ละชาวขอนแกน่ เป็นผู้ใหข้ อ้ มูล หอศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น ต้ังอยู ่ โดยแบ่งพ้ืนท่ีจัดนิทรรศการออกเป็น ๕ ส่วน คือ ภายในมหาวิทยาลัยขอนแก่น (ด้านประตูสีฐาน) สว่ นที่๑แนะน�ำเมอื งขอนแกน่ สว่ นที่๒ประวตั ศิ าสตร์ ต�ำบลในเมือง ลักษณะเป็นอาคารทรงเล้าข้าว ของเมืองขอนแก่นและวัฒนธรรมโบราณที่มีอายุ ของชาวอีสาน ภายในจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยว ยาวนานมากกว่า ๓,๐๐๐-๕,๐๐๐ ปี นับตั้งแต่ยุค กับศิลปะแขนงต่าง ๆ และรวบรวมเรื่องราวทาง ก่อนประวตั ิศาสตร์ สว่ นท่ี ๓ การตั้งเมือง สว่ นท่ี ๔ ประวตั ศิ าสตรแ์ ละภมู ศิ าสตรข์ องภาคตะวนั ออกเฉยี ง บา้ นเมอื งและวถิ ชี วี ติ ของชาวขอนแกน่ และ สว่ นท่ี ๕ เหนือ ประกอบด้วย ๒ ส่วนหลกั ดังน้ี 14 ขอนแก่น
ส่วนที่ ๑ อาคารแสดงนทิ รรศการศลิ ปะ คอื บรเิ วณ เขา้ ชม วนั จนั ทร-์ วนั ศกุ ร์ เวลา ๑๐.๐๐-๑๙.๐๐ น. ไม่ ชน้ั ท่ี ๑ และชน้ั ท่ี ๓ เป็นพ้ืนทจ่ี ัดนิทรรศการศลิ ปะ เสียค่าเข้าชม สอบถามข้อมลู โทร. ๐ ๔๓๓๓ ๒๐๓๕ หมนุ เวยี น ท้งั ผลงานของศิลปินไทยและตา่ งประเทศ เปิดให้เขา้ ชม ทุกวนั เวลา ๑๐.๐๐-๑๙.๐๐ น. ตลาดต้นตาล ต้ังอยู่ถนนมิตรภาพ (ฝั่งขาเข้าตัว สว่ นท่ี ๒ นทิ รรศการถาวร หอ้ ง “อีสานนิทศั น”์ เปน็ เมืองขอนแก่น หากมาจากนครราชสีมา) ต�ำบลใน หอ้ งนทิ รรศการถาวรชนั้ ที่ ๒ ในรปู แบบ “พิพธิ ภัณฑ์ เมือง เป็นตลาดชอปปิงท้ังแบบกลางแจ้งและอยู่ใน การศกึ ษา (Educational Museum)” ท่ีแสดงเรือ่ ง อาคาร สินค้าที่วางจ�ำหน่ายมีทัง้ สนิ ค้าแฟชน่ั สินคา้ ราวเก่ียวกับภูมิภาคอีสาน โดยใช้วิธีการน�ำเสนอ ท�ำมือ อาหาร และเครื่องด่ืม ฯลฯ เปิดบริการทุก ด้วยเทคโนโลยีและส่ือที่ทันสมัย ประกอบไปด้วย วัน เวลา ๑๖.๐๐-๒๓.๐๐ น. สอบถามข้อมูล โทร. นทิ รรศการประกอบแสง เสียง ภาพนง่ิ ภาพจ�ำลอง ๐ ๔๓๐๐ ๐๑๗๙ สามมิติ ภาพเคล่ือนไหว และการสืบค้นข้อมูลด้วย คอมพิวเตอร์ระบบสัมผัส ในลักษณะท่ีเป็นอินเตอร์ ถนนคนเดิน จัดขึ้นบริเวณถนนหน้าศาลากลาง แรคทีฟ มิวเซียม (Interactive Museum) เปิดให้ จงั หวดั ขอนแกน่ ทกุ วนั เสาร์ เวลา ๑๖.๐๐-๒๒.๐๐ น. เป็นแหล่งชอปปิงยามเย็น สามารถเลือกซื้อสินค้า ถนนคนเดนิ ขอนแก่น 15
สิมอีสาน วัดป่าแสงอรุณ หัตถกรรม สินค้าท�ำมือ อาหาร เคร่ืองดื่ม และชม สงู ๒ เมตรเศษ บนผนงั ดา้ นนอกหลังสิมอีสานเป็นท่ี กจิ กรรมการแสดงตา่ ง ๆ ประดษิ ฐานพระพุทธรูปปางร�ำพึง เบือ้ งลา่ งขององค์ พระเป็นท่ีประดิษฐานพระบรมรูปพระบาทสมเด็จ สมิ อสี าน วดั ปา่ แสงอรณุ ตงั้ อยบู่ า้ นเลงิ เปอื ย ต�ำบล พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั รัชกาลที่ ๕ พระลบั ค�ำวา่ “สมิ ” เปน็ ภาษาอสี าน หมายถงึ “พระ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใช้ทางหลวง อโุ บสถ” สมิ อสี านวดั ปา่ แสงอรณุ ตง้ั อยกู่ ลางวดั รอบ หมายเลข ๑๒ (ถนนศรีจันทร์) เส้นทางไปจังหวัด ล้อมไปด้วยต้นไม้ร่มรื่น เป็นสิมท่ีมีสถาปัตยกรรม กาฬสินธุ์ ประมาณ ๖ กิโลเมตร จะพบโชว์รูมโต แบบอีสานตอนบนผสมผสานกับสถาปัตยกรรมส่วน โยต้าอยู่ริมถนนทางขวามือ ให้กลับรถบริเวณหน้า กลาง สมิ มีความกว้าง ๑๕ เมตร ความยาว ๓๕ เมตร โชว์รูมมายังฝั่งเข้าเมืองขอนแก่น และตรงมาอีกราว สูงจากพนื้ ดินเดิม ๖๒ เมตร มเี สา ๕๒ ต้น หนา้ ต่าง ๑ กิโลเมตร ให้เล้ียวซ้ายเข้าถนนโยธาธิการ ตรงไป ๑๔ บาน และประตู ๓ บาน หลงั คามงุ ด้วยกระเบือ้ ง ๓๐๐ เมตร จะพบวัดป่าแสงอรุณตั้งอยู่ริมถนนทาง เกล็ดปลาแบบโบราณ และมีหอระฆัง ๔ หอ ล้อม ขวามอื รอบดว้ ยก�ำแพงแกว้ สิมและฮูปแต้มสินไซ วัดไชยศรี ตั้งอยู่บ้านสาวะถี ภายในสิมประดิษฐานพระประธาน คือ “พระพุทธ ต�ำบลสาวะถี เป็นวัดเก่าแก่ท่ีมี “สิม” หรือ “พระ รงั สโิ ยภาสสขุ พพิ ฒั น”์ เปน็ พระพทุ ธรปู ปางสะดงุ้ มาร อุโบสถ” อายุรอ้ ยกวา่ ปมี าแลว้ ลักษณะเป็นสมิ แบบ (ปางมารวิชัย) องคพ์ ระมีขนาดหน้าตกั กวา้ ง ๖๙ นิว้ 16 ขอนแกน่
สมิ และฮูปแตม้ สนิ ไซ วดั ไชยศรี พนื้ บา้ นอสี านทมี่ จี ติ รกรรมฝาผนงั (ฮปู แตม้ ) บอกเลา่ ขวาเข้าสู่ทางหลวงชนบท ขก.๒๐๐๙ ผ่านชุมชน เรอื่ งราวทางพระพทุ ธศาสนา วฒั นธรรม ประเพณี วถิ ี บา้ นม่วง จะพบสีแ่ ยก ใหแ้ ยกขวาไปทางบา้ นสาวะถี ชวี ติ ของคนอสี าน และวรรณกรรมพืน้ เมอื งเร่ืองสงั ข์ จนถึงส่ีแยกในหมู่บ้านให้เลี้ยวขวา และตรงไปอีก ๑ สนิ ไซ ที่งดงามมาก กโิ ลเมตร จะพบวดั ไชยศรอี ยรู่ มิ ถนนทางซา้ ยมอื รวม โดยฮูปแต้มด้านในพระอุโบสถ เป็นเรื่องราวพระ ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ๒๑ กิโลเมตร เวสสนั ดรชาดก สนิ ไซ (สังขศ์ ิลป์ชัย) ภาพเหล่าเทพ บคุ คล และสตั วต์ า่ ง ๆ ซง่ึ หา้ มสภุ าพสตรเี ขา้ ไปภายใน มหารัตนเจดีย์ศรีไตรโลกธาตุ ต้ังอยู่ในวัดทุ่งเศรษฐี พระอุโบสถ ส่วนผนังด้านนอกเป็นฮูปแต้มเรื่องพระ หมู่ท่ี ๘ บ้านหนองไฮ ถนนบายพาสขอนแก่น- เวสสันดรชาดก สินไซ นรกเจ็ดขุม และภาพทหาร กาฬสินธุ์ ต�ำบลพระลับ เป็นเจดีย์ท่ีมีความงดงาม ยนื เฝา้ ประตู ถงึ แมเ้ วลาจะผา่ นลว่ งมากวา่ รอ้ ยปแี ลว้ แสดงถงึ ศลิ ปะรว่ มสมยั ทผี่ สมผสานกบั ศลิ ปะพนื้ บา้ น และฮูปแต้มบางส่วนอาจเลือนหายไปตามกาลเวลา อีสานได้อย่างลงตัวและงดงาม สร้างตามคติความ บา้ ง แตโ่ ดยรวมยงั ถอื วา่ ฮปู แตม้ ทวี่ ดั ไชยศรยี งั มคี วาม เชื่อในเร่ืองจุดบรรจบของสามโลก ประกอบด้วย ชดั เจนและสวยงามอยู่มาก โลกสวรรค์ โลกมนุษย์ และโลกบาดาล ใตม้ หารัตน การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใชท้ างหลวง เจดีย์ศรีไตรโลกธาตุยังเป็นท่ีประดิษฐานพระพุทธ หมายเลข ๑๒ (ถนนมะลิวัลย์) เส้นทางไปอ�ำเภอ รูปพระองค์ด�ำนามว่า “พระพุทธนีลวรรโณศีโล บ้านฝาง จนถึงกโิ ลเมตรท่ี ๑๔ จะพบสแี่ ยก ใหเ้ ลี้ยว ทรัพยุดม” หรือ “หลวงปู่เจ้าพระองคด์ �ำ” ซึง่ มพี ุทธ ขอนแก่น 17
มหารตั นเจดยี ์ศรีไตรโลกธาตุ ลกั ษณะงดงามมาก และมีหอ้ งแสดงปรศิ นาธรรม ผู้ อ�ำเภออุบลรตั น์ ที่มากราบไหว้บูชามหารัตนเจดีย์ฯ สามารถเรียนรู้ เขื่อนอุบลรัตน์ เรียกอีกช่ือว่า “เขื่อนพองหนีบ” เกี่ยวกับเจดีย์องค์ส�ำคัญสามองค์ของสามโลก คือ เป็นเข่ือนหินท้ิงแกนดินเหนียวสร้างข้ามแม่น�้ำพอง เจดยี จ์ ฬุ ามณบี นสวรรคช์ น้ั ดาวดงึ ส์ นาคเจดยี ใ์ นนาค โดยปิดกั้นล�ำน�้ำพองตรงบริเวณช่องเขาท่ีเป็นแนว ภิภพ (บาดาล) และมหาเจดีย์ศรีไตรโลกธาตุ (โลก ต่อระหว่างเทือกเขาภูเก้าและภูพานค�ำ พระบาท มนษุ ย)์ ผใู้ ดไดม้ าสกั การบชู าทม่ี หารตั นเจดยี ฯ์ แหง่ นี้ สมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช และ เพยี งแหง่ เดยี วยอ่ มเทา่ กบั ไดก้ ราบไหวบ้ ชู ามหาเจดยี ์ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิพระบรมราชินีนาถ ศกั ดสิ์ ทิ ธิ์ ๓ แหง่ ในสามโลก สอบถามขอ้ มลู โทร. ๐๘ พร้อมด้วยทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตน์ราชกัญญา ๗๔๙๕ ๙๙๙๔ สิริวัฒนาพรรณวดี ได้เสด็จไปทรงท�ำพิธีเปิดเขื่อน การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ใชท้ างหลวง เมื่อวนั ท่ี ๑๔ มีนาคม ๒๕๐๙ เขอื่ นน้มี ปี ระโยชน์ ท้ัง หมายเลข ๑๒ เขา้ ซอยศรจี นั ทร์ ๓๙ ผา่ นบา้ นหนองไฮ การผลิตกระแสไฟฟ้า การเกษตร การประมง การ ตรงไปจนถึงวัด ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ป้องกันอุทกภัย และการคมนาคม ตลอดจนเป็น ประมาณ ๘ กโิ ลเมตร ท่ีส�ำหรับพักผ่อนหย่อนใจของประชาชน ภายใน 18 ขอนแก่น
บรเิ วณเขอ่ื นมรี า้ นอาหาร บา้ นพกั และกจิ กรรมตา่ ง ๆ วัดพระพุทธบาทภูพานค�ำ ตั้งอยู่บริเวณไหล่เขา เช่น การนั่งเรือชมทัศนียภาพเหนือเข่ือนและชม ภูพานค�ำ เป็นที่ประดิษฐานพระพุทธบาทจ�ำลอง สวนไม้ในวรรณคดี สอบถามข้อมูลได้ท่ี การไฟฟ้า ในมณฑป และพระพุทธรูปสีขาวขนาดใหญ่หรือ ฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ที่ท�ำการเข่ือนอุบลรัตน ์ “หลวงพ่อใหญ่” ขนาดองค์พระสูง ๑๔ เมตร มี โทร. ๐ ๔๓๔๔ ๖๒๓๑ บนั ไดขึ้นจากลานวดั ไปยังยอดเขา ๑,๐๔๙ ขั้น และ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใช้ทางหลวง มีทางรถยนต์ขับข้ึนไปบนยอดเขาได้ บนยอดเขา หมายเลข ๒ เสน้ ทางไปจงั หวดั อดุ รธานี ประมาณ ๒๖ สามารถมองเห็นทัศนียภาพของเข่ือนอุบลรัตน ์ กโิ ลเมตร จนถงึ ระหวา่ งหลักกโิ ลเมตรท่ี ๔๗๐-๔๗๑ ได้อย่างสวยงาม จะพบสามแยกให้เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข การเดนิ ทาง ใช้เสน้ ทางเดียวกับเขือ่ นอบุ ลรัตน์ ทาง ๒๑๐๙ และตรงไปอีก ๒๔ กิโลเมตร ถงึ เข่อื น ระยะ เข้าวดั อยู่ทางซา้ ยมอื ก่อนถึงเขอื่ น ๔๕๐ เมตร ทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ๕๐ กิโลเมตร เขอื่ นอบุ ลรัตน์ ขอนแกน่ 19
อทุ ยานแหง่ ชาติภเู กา้ -ภูพานคำ� 20 ขอนแกน่
บางแสน ๒ และ หาดจอมทอง ต้งั อยู่ทบ่ี า้ นหนิ เพงิ ไดโนเสาร์ซ่ึงสันนิษฐานว่าเป็นสายพันธุ์เดียวกับรอย ต�ำบลทา่ เรอื ลกั ษณะเปน็ ชายหาดรมิ ทะเลสาบนำ้� จดื เทา้ ทพ่ี บทอี่ �ำเภอภูเวียง เปน็ ตน้ เหนือเขื่อนอุบลรัตน์ สามารถลงเล่นน�้ำได้ และยังมี กจิ กรรมทางนำ้� ใหส้ นกุ เชน่ จกั รยานนำ้� บานานาโบต อทุ ยานฯ มบี า้ นพกั และจดุ กางเตน็ ทร์ องรบั นกั ทอ่ งเทยี่ ว ห่วงยาง และมีบริการแพลากจูงให้ชมทัศนียภาพใน สอบถามข้อมลู ไดท้ ่ี อทุ ยานแห่งชาตภิ เู ก้า-ภูพานค�ำ เขื่อนได้อย่างใกล้ชิด นอกจากน้ีบริเวณริมเข่ือนยังมี โทร. ๐ ๔๒๓๑ ๕๘๓๗, ๐๖ ๓๖๔๘ ๔๘๒๑ หรอื ทพ่ี ักและ ร้านอาหารให้บริการอยู่หลายรา้ น ในช่วง กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช โทร. ๐ เทศกาลส�ำคญั หรอื วันหยดุ มักจะมีนักทอ่ งเท่ยี วเดิน ๒๕๖๒ ๐๗๖๐-๒ ทางไปชมธรรมชาติและเลน่ นำ้� กันเปน็ จ�ำนวนมาก การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ใชท้ างหลวง การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใช้ทางหลวง หมายเลข ๒ เส้นทางไปจังหวัดอุดรธานี ประมาณ หมายเลข ๒ เสน้ ทางไปจงั หวดั อดุ รธานี ประมาณ ๒๖ ๒๖ กโิ ลเมตร จนถงึ ระหว่างหลักกโิ ลเมตรท่ี ๔๗๐- กโิ ลเมตร จนถงึ ระหวา่ งหลกั กิโลเมตรที่ ๔๗๐-๔๗๑ ๔๗๑ จะพบสามแยกให้เลี้ยวซ้ายเข้าสู่ทางหลวง จะพบสามแยกให้เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข หมายเลข ๒๑๐๙ ตอ่ ดว้ ยทางหลวงหมายเลข ๒๑๔๖ ๒๑๐๙ และตรงไปจนถึงตลาดอุบลรัตน์ทางซ้ายมือ ตรงไปจะพบสามแยกให้เลี้ยวซ้ายเส้นทางไปจังหวัด ให้เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงชนบท ขก.๔๐๖๓ ผ่าน หนองบัวล�ำภู ผ่านจุดชมวิวเขาขาด และตรงไปอีก สถานตี �ำรวจภูธรอบุ ลรตั น์ ตรงเข้าไปเรื่อย ๆ จะเป็น ราว ๑ กโิ ลเมตร ถึงท่ที �ำการอทุ ยานฯ ระยะทางจาก ถนนเลียบริมเข่ือนอุบลรัตน์ และจะพบทางเข้าหาด อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ๖๐ กิโลเมตร บางแสนสองอยู่ริมถนนทางขวามือ ระยะทางจาก อำ� เภอเขาสวนกวาง อ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ๕๕ กโิ ลเมตร สวนสัตวข์ อนแก่น ตั้งอยูเ่ ลขท่ี ๘๘ หมูท่ ี่ ๘ ต�ำบล ค�ำม่วง พ้ืนท่ีสวนสัตว์อยู่บนเขาสวนกวาง มีเน้ือที่ อุทยานแห่งชาติภูเก้า-ภูพานค�ำ ครอบคลุมพื้นที่ ๓,๓๓๘ ไร่ เปดิ ใหบ้ รกิ ารอย่างเป็นทางการเมื่อวนั ที่ อ�ำเภออบุ ลรัตน์ จงั หวัดขอนแกน่ และอ�ำเภอโนนสงั ๒๘ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๖ ด้านบนภูเขาเปน็ แหลง่ จงั หวดั หนองบวั ล�ำภู มเี นอ้ื ที่ ๒๐๑,๒๕๐ ไร่ ประกาศ เรียนรู้และศกึ ษาทางด้านการอนุรักษ์พนั ธ์สุ ัตว์ปา่ หา เป็นอุทยานแห่งชาติเม่ือวันท่ี ๒๐ กันยายน พ.ศ. ยาก ภายใต้แนวคิดการเป็นป่าชุมชนท่ีมนุษย์และ ๒๕๒๘ สภาพพ้ืนที่ส่วนใหญ่เป็นป่าเต็งรัง ใบไม้จะ ป่าสามารถมีชีวิตอยู่อย่างกลมกลืนและมีส่วนร่วม เปล่ียนสีผลัดใบในช่วงต้นเดือนพฤศจิกายน ที่ต้ัง เป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจการท่องเท่ียวและการจ้าง ของส�ำนักงานอุทยานฯ จะอยู่บริเวณภูพานค�ำ ริม งานในทอ้ งถิ่น ทะเลสาบเหนือเข่ือนอุบลรัตน์ ซึ่งมีทัศนียภาพที่ สวยงามโดยเฉพาะในยามพระอาทติ ย์ตก ส�ำหรับส่วนท่ีมีสัตว์จ�ำนวนมากที่สุด คือ ส่วนแสดง \"ทงุ่ แสนกวาง\" ท่ีมีสัตว์ประเภทกวาง เก้ง ละมั่ง รวม ส่ิงที่น่าสนใจในเขตอุทยานฯ ส่วนใหญ่จะอยู่บริเวณ กันอย่ใู นส่วนแสดงนไ้ี ม่น้อยกวา่ ๓๐๐ ตวั และยงั มี ภูเก้าในเขตจังหวัดหนองบัวล�ำภู ได้แก่ ร่องรอย สตั วช์ นดิ อนื่ ๆ จากทง้ั ในประเทศและตา่ งประเทศอกี ก่อนประวัติศาสตร์ของชุมชนในสมัยบ้านเชียง เช่น กวา่ ๕๐ ชนดิ จ�ำนวนหลายรอ้ ยตวั โดยมสี กายวอลค์ ภาพเขยี นสี ภาพสลักตามผนังถำ�้ ต่างๆ และรอยเท้า ขอนแก่น 21
ใหย้ ืนชมได้อยา่ งเตม็ ตา นอกจากนแ้ี ล้วยังมีสว่ นการ อัญเชิญพระอังคารมาในครั้งนี้ เม่ือผ่านมาถึงดอน แสดงแมวนำ�้ และสว่ นสนั ทนาการสวนนำ้� ขนาดใหญ่ มะขามแห่งหนึ่งซ่ึงมีต้นมะขามใหญ่ท่ีตายแล้วเหลือ บนเน้ือท่ี ๑๕ ไร่ มีสระน�้ำทั้งส�ำหรับผู้ใหญ่และเด็ก แต่แก่น เนื่องจากเป็นเวลาพลบค�่ำและบริเวณนี้ สไลดเ์ ดอร์ และคลองนำ�้ วนยาว ๔๕๐ เมตร ภมู ปิ ระเทศราบเรยี บดจี งึ หยดุ คณะพกั ชว่ั คราว รงุ่ เชา้ จึงเดินทางต่อไปจนถึงภูก�ำพร้าปรากฏว่าพระธาต ุ สวนสตั วข์ อนแกน่ เปดิ ใหเ้ ขา้ ชมทกุ วนั เวลา ๐๘.๐๐- พนมได้สร้างเสร็จแล้ว จึงเดินทางกลับและตั้งใจว่า ๑๘.๐๐ น. ค่าบัตรเขา้ ชม ผู้ใหญ่ ๑๐๐ บาท เดก็ ๒๐ จะน�ำพระอังคารธาตุกลับไปประดิษฐานไว้ท่ีบ้าน บาท เดก็ สงู ไม่เกนิ ๑๒๐ เซนติเมตร ผู้สูงอายุ และ เมืองของตน แต่เมื่อเดินทางผ่านดอนมะขามอีก คนพกิ าร เข้าชมฟรี ส�ำหรับโรงเรียนหรอื สถานศึกษา คร้ังปรากฏว่าแก่นมะขาม ที่ตายแล้วนั้นกลับยืนต้น ทป่ี ระสงคน์ �ำนกั เรยี นเขา้ ชมเปน็ หมคู่ ณะหรอื เขา้ คา่ ย แตกก่ิงก้านผลิใบเขียวชอุ่มเป็นที่น่าอัศจรรย์ คณะ พักแรม ต้องแจ้งนัดหมายล่วงหน้า สอบถามข้อมูล อัญเชิญพระอังคารธาตุจึงพร้อมใจกันสร้างเจดีย์ โทร. ๐ ๔๓๐๔ ๐๑๔๓, ๐๘ ๖๔๕๕ ๖๓๔๐, ๐๙ ครอบต้นมะขามน้ี พร้อมกับน�ำพระอังคารธาตุและ ๐๘๙๘ ๖๑๙๙ นอกจากนีพ้ น้ื ทีส่ วนสตั ว์ขอนแก่นยัง พระพุทธรูปบรรจุไว้ในองค์พระธาตุและให้นามว่า มีส่วนบ้านพักส�ำหรับบริการนักท่องเท่ียว สอบถาม “พระธาตขุ ามแก่น” มาจนทกุ วันน้ี ข้อมูลโทร. ๐๘ ๖๔๕๕ ๖๓๔๐ เว็บไซต์ www. khonkaen.zoothailand.org พระธาตุขามแกน่ ลักษณะเปน็ เจดยี ส์ ูงประมาณ ๑๐ การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใช้ทางหลวง เมตร มฐี านเปน็ รปู บวั ควำ�่ ผงั สเี่ หลย่ี มสอบขนึ้ ดา้ นบน หมายเลข ๒ เสน้ ทางไปจังหวดั อุดรธานี จนถงึ สี่แยก ปลายยอดเป็นฉตั รทอง องค์เรอื นธาตุเป็นรูปดอกบวั ในตวั อ�ำเภอเขาสวนกวาง ใหเ้ ลย้ี วขวาจะพบซมุ้ ประตู ตมู ยอ่ มมุ ไมส้ บิ สอง ดา้ นทศิ ตะวนั ออกตดิ กบั องคพ์ ระ ทางเขา้ สวนสตั วข์ อนแกน่ จากนน้ั ตรงไปและขา้ มราง ธาตมุ สี มิ หรอื พระอโุ บสถเกา่ ซงึ่ สรา้ งคกู่ บั พระธาตมุ า รถไฟและตรงไปอีกประมาณ ๕ กิโลเมตร ถึงสวน แตโ่ บราณ เปน็ สถาปตั ยกรรมลา้ นชา้ งรปู ทรงสวยงาม สัตว์ขอนแก่น ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ลายฉลไุ มท้ หี่ นา้ บนั ชอ่ ฟา้ ใบระกา หางหงส์ และลาย ประมาณ ๕๖ กโิ ลเมตร รวงผง้ึ ทบ่ี รเิ วณซมุ้ ดา้ นหนา้ ฝมี อื ประณตี และฝาผนงั บรเิ วณประตสู มิ มภี าพวาดฝมี อื ชาวบา้ นรปู ต�ำรวจถอื อำ� เภอน้�ำพอง ปืนยาวเปน็ ทวารบาล ปจั จุบันองค์พระธาตขุ ามแก่น พระธาตขุ ามแกน่ ตง้ั อยใู่ นวดั เจตยิ ภมู ิ หมทู่ ี่ ๑ ต�ำบล ไดร้ บั การบรู ณะจากกรมศลิ ปากร มกี ารปรบั ปรงุ ทาสี บ้านขาม สร้างขึ้นประมาณต้นพุทธศตวรรษที่ ๒๕ องคพ์ ระธาตุ ขยายบรเิ วณก�ำแพงแกว้ ทง้ั ๔ ดา้ นและ ตามประวตั โิ ดยย่อกลา่ วว่า โมริยกษตั รยิ ์ เจา้ เมืองโม ตกแตง่ ใหม้ ีทศั นียภาพที่สวยงาม รีย์ซึ่งเป็นเมืองอยู่ในอาณาเขตของประเทศกัมพูชา การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใชท้ างหลวง มีความประสงค์ที่จะน�ำพระอังคารของพระพุทธเจ้า หมายเลข ๑๒ เส้นทางไปจังหวัดกาฬสินธุ์ จนถึง ท่ีพระองค์ได้ไว้เมื่อครั้งพระพุทธเจ้าปรินิพพาน หลักกิโลเมตรที่ ๕๖๖ จะพบสามแยกให้เล้ียวซ้าย ไมน่ าน มาบรรจทุ ี่องค์พระธาตพุ นม จึงโปรดใหพ้ ระ เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๑๘๓ ตรงไปจนถึงบ้าน อรหันต์และพระเถระเจ้าคณะรวม ๙ องค์ น�ำขบวน หนองดูม จะพบส่ีแยก ให้ตรงไปใช้ทางหลวงชนบท 22 ขอนแก่น
พระธาตขุ ามแกน่ ขก.๔๐๐๗ จะพบวัดเจติยภูมิอยู่ริมถนนทางซ้ายมือ อโรคยศาล ๑ ใน ๑๐๒ แหง่ ดงั กลา่ วข้างต้น ตรงข้ามกับโรงเรียนพระธาตุขามแก่นซ่ึงตั้งอยู่ขวา มอื ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ๒๙ กโิ ลเมตร กปู่ ระภาชยั ประกอบดว้ ย ปรางคป์ ระธานรปู สเี่ หลยี่ ม จัตุรัส มีมุขย่ืนทางด้านหน้า ด้านขวามือเย้ืองไปข้าง กู่ประภาชัย หรือ กู่บ้านนาค�ำน้อย ตั้งอยู่บ้านนา หน้าเป็นอาคารรูปส่ีเหลี่ยมท่ีเรียกว่า บรรณาลัย ค�ำน้อย ต�ำบลบัวใหญ่ เปน็ ศาสนสถานประจ�ำสถาน อาคารท้ังสองล้อมรอบด้วยก�ำแพงแก้วโดยมีโคปุระ พยาบาลหรืออโรคยศาล สร้างตามพระราชโองการ หรือซุ้มประตูทางเข้าออกด้านหน้าหรือทางด้านทิศ ของพระเจา้ ชยั วรมนั ที่ ๗ แหง่ อาณาจกั รเขมร ในราว ตะวันออกเพียงด้านเดียว นอกก�ำแพงท่ีมุมซ้ายมี พุทธศตวรรษท่ี ๑๘ พระองค์ทรงศรัทธาและนับถือ สระน�ำ้ ๑ สระ ทั้งหมดสรา้ งด้วยศลิ าแลง โดยมีเสา พุทธศาสนานิกายมหายาน ซ่ึงเคารพนับถือพระ ประดบั ประตทู บั หลงั เปน็ หนิ ทราย โดยไดข้ นึ้ ทะเบยี น โพธิสัตว์ ในช่วงรชั สมยั ของพระองค์โปรดฯ ใหส้ ร้าง เป็นโบราณสถาน เมอ่ื วนั ท่ี ๘ มีนาคม พ.ศ. ๒๔๗๘ อโรคยศาลหรอื สถานพยาบาล จ�ำนวน ๑๐๒ แหง่ ใน การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ (ไปทางเดียว อาณาจักรของพระองค์ และสันนิษฐานว่ากู่บ้านนา กับพระธาตุขามแก่น) ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๒ ค�ำน้อยหรือกู่ประภาชัย เป็นศาสนสถานประจ�ำ เส้นทางไปจังหวัดกาฬสินธุ์ จนถึงหลักกิโลเมตรท่ี ขอนแกน่ 23
กปู่ ระภาชยั หรอื กบู่ ้านนาคำ� นอ้ ย ๕๖๖ จะพบสามแยกให้เล้ียวซ้าย เข้าสู่ทางหลวง หมอยาบ้านโคกสง่าได้คิดน�ำงูเห่ามาประกอบการ หมายเลข ๒๑๘๓ ตรงไปจนถงึ บา้ นหนองดมู จะพบ แสดงเพ่ือเป็นสรา้ งความสนใจให้คนมาชม แทนทจี่ ะ สี่แยก ให้ตรงไปใชท้ างหลวงชนบท ขก.๔๐๐๗ ผ่าน ตอ้ งเดนิ ไปขายยาในทกุ ๆ หมบู่ า้ นเชน่ เคย ปรากฏวา่ หนา้ วดั เจตยิ ภมู ิ (พระธาตขุ ามแกน่ ) และตรงไปจนถงึ การแสดงประสบความส�ำเร็จสามารถเรียกคนมาชม วดั กลางอรญั ญเขต จะพบทางแยกคลองส่งน�้ำ ก่อน ได้มาก แต่เน่ืองจากงูเห่าน้ันมีอันตรายมากสามารถ ถงึ สะพานขา้ มคลองใหเ้ ลย้ี วซา้ ยและตรงไปตามถนน พ่นพิษได้ไกลถึง ๒ เมตร พ่อใหญ่จึงเปล่ียนมาใช้งู เลยี บคลองชลประทาน แลว้ เลย้ี วขวาขา้ มสะพานเขา้ จงอางแทน และถา่ ยทอดวชิ าแสดงงใู หค้ นในหมบู่ า้ น หมบู่ า้ นนาค�ำนอ้ ยจนถงึ วดั กปู่ ระภาชยั ระยะทางจาก เมื่อว่างจากการเกษตร ชาวบ้านจะรวมกลุ่มเดิน อ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ๓๑ กิโลเมตร ทางออกเรแ่ สดงงแู ละขายยาสมนุ ไพร สว่ นการแสดง ทห่ี มบู่ า้ นนนั้ จะจดั ขน้ึ บรเิ วณลานวดั ศรธี รรมา รอบ ๆ หมู่บ้านงูจงอาง ตั้งอยู่บ้านโคกสง่า ต�ำบลทรายมูล บริเวณวัดก็จะมีการจัดนิทรรศการเกี่ยวกับงูจงอาง ชาวบา้ นโคกสงา่ แตเ่ ดมิ มอี าชพี ขายยาสมนุ ไพรควบคู่ รวมทัง้ มโี รงเรอื นเพาะเลี้ยงงจู งอางดว้ ย กับการท�ำนา การขายยาสมุนไพรในสมัยก่อนต้อง การแสดงงูจงอางบ้านโคกสง่าเป็นที่รู้จักกันแพร่ เดนิ เทา้ ไปเรข่ ายยาตามหมบู่ า้ นตา่ ง ๆ ดว้ ยความยาก หลายมาก ชาวบ้านเกือบทุกหลังคาเรือนจะเลี้ยงงู ล�ำบาก ต่อมาเม่ือปี พ.ศ. ๒๔๙๔ พ่อใหญเ่ คน ยงลา จงอางไว้ใต้ถุนบ้าน มีการจัดแสดงหลากหลายรูป 24 ขอนแกน่
แบบเพอ่ื ให้คนสนใจย่ิงข้นึ เช่น การแสดงละครงูตาม อำ� เภอบ้านไผ่ จังหวะเพลง การชกมวยระหว่างคนกับงูจงอาง จน ศูนย์วิทยาศาสตร์เพื่อการศึกษาจังหวัดขอนแก่น ชาวบา้ นทม่ี ชี อ่ื เสยี งทางการแสดงงมู ฉี ายาประจ�ำ เชน่ ตงั้ อยตู่ �ำบลบา้ นไผ่ มเี นอื้ ทปี่ ระมาณ ๕๑ ไร่ เปน็ แหลง่ กระหร่องนอ้ ย เมืองอีสา ทองค�ำลูกทองชัย เปน็ ต้น วทิ ยาการดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยสี �ำหรบั เดก็ การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใชท้ างหลวง เยาวชน นกั ศกึ ษา และประชาชนทวั่ ไป ภายในอาคาร หมายเลข ๒ (ถนนมิตรภาพ) เส้นทางไปจังหวัด ๒ ช้นั จัดให้มีนทิ รรศการต่าง ๆ เช่น หอ้ งเจ้าฟ้านัก อุดรธานี จนถึงหลักกิโลเมตรที่ ๓๓ ให้เล้ียวขวา วทิ ยาศาสตร์ ซง่ึ เกบ็ รวบรวมพระราชประวตั ิและผล เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๐๓๙ เส้นทางไปอ�ำเภอ งานของศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าลูกเธอเจ้า กระนวน จนถึงหลักกิโลเมตรที่ ๑๔ ตรงไปทางเข้า ฟ้าจุฬาภรณ์วลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี นิทรรศการ วัดศรธี รรมา ๒ กิโลเมตร จะถงึ ปากทางเขา้ หมู่บา้ น ทอ่ งแดนปโิ ตรเลยี ม นทิ รรศการสนึ ามิ หอ้ งปฏบิ ตั กิ าร โคกสงา่ ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ประมาณ ทางวทิ ยาศาสตร์ นทิ รรศการดาราศาสตรแ์ ละอวกาศ ๔๙ กิโลเมตร นอกจากน้ียังมีอาคารนิทรรศการยูเรก้า อาคาร หมู่บ้านงจู งอาง ขอนแก่น 25
ชวี าลยั อาคารนทิ รรศการเทคโนโลยกี บั ๑๐๘ อาชพี สมิ วดั มัชฌิมวทิ ยาราม (วัดบ้านลาน) ตง้ั อยบู่ ้าน อาคารนทิ รรศการเศรษฐกจิ พอเพยี งและเทคโนโลยที ี่ ลาน ต�ำบลบ้านลาน เป็นวัดท่ีเก่าแก่สร้างขึ้นราวปี เหมาะสม เปน็ ต้น พ.ศ. ๒๔๗๐ สมัยรชั กาลที่ ๗ มฮี ปู แตม้ (ภาพเขยี น) ที่งดงามอยู่รอบด้านนอกตัวสิม แสดงเร่ืองราวเก่ียว ศูนย์วิทยาศาสตร์ฯ เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา กับพระเวสสันดรชาดก เรม่ิ จากกัณฑ์ทศพรไปจนถึง ๐๘.๓๐-๑๖.๓๐ น. คา่ เข้าชม คนละ ๑๐ บาท กรณี นครกณั ฑ์ และเรื่องราวมักกะลีผล โดยจิตรกรฝมี ือดี เดินทางมาชมเป็นหมู่คณะ ควรนัดหมายทางศูนย์ การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ใช้ทางหลวง วทิ ยาศาสตรล์ ว่ งหนา้ สอบถามขอ้ มลู โทร. ๐ ๔๓๒๗ หมายเลข ๒ เส้นทางไปจงั หวัดนครราชสีมา จนถงึ ส่ี ๔๑๕๔, ๐๘ ๖๔๕๕ ๙๕๓๓ แยกบา้ นไผ่ ใหเ้ ลย้ี วซา้ ยเขา้ สทู่ างหลวงหมายเลข ๒๓ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใช้ทางหลวง ทางไปอ�ำเภอบรบือ จนถงึ สีแ่ ยกบา้ นหนิ ตงั้ ใหเ้ ลย้ี ว หมายเลข ๒ เส้นทางไปจังหวัดนครราชสีมา เลยสี่ ขวาเขา้ สทู่ างหลวงหมายเลข ๒๓๐๑ ตรงไปจะพบวดั แยกบ้านไผ่มา จะพบทางเข้าศูนย์วิทยาศาสตร์เพ่ือ มัชฌมิ วทิ ยารามต้ังอยรู่ ิมถนนทางขวามอื ระยะทาง การศึกษาจังหวัดขอนแก่นอยู่ริมถนนทางซ้ายมือ จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ๖๑ กโิ ลเมตร ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ๔๗ กโิ ลเมตร ภาพจติ รกรรมฝาผนงั สมิ วัดสนวนวารพี ฒั นาราม 26 ขอนแกน่
ปราสาทเปอื ยน้อย หรือ พระธาตุก่ทู อง สมิ วดั สนวนวารพี ฒั นาราม อยบู่ า้ นหวั หนอง ต�ำบล อำ� เภอเปือยนอ้ ย หวั หนอง เดิมชือ่ วดั ชนวน สิมหรือพระอุโบสถสรา้ ง ปราสาทเปือยน้อย หรือ พระธาตกุ ู่ทอง ตงั้ อยบู่ ้าน ขึ้นในปี พ.ศ. ๒๔๖๐ ลักษณะสถาปัตยกรรมได้รับ หัวขัว ต�ำบลเปือยน้อย ช่ือปราสาท “เปือยน้อย” อิทธิพลจากฝีมือช่างญวน ผนังสิมมีฮูปแต้มท้ังด้าน เรียกตามชื่อพันธุ์ไม้ท้องถิ่นท่ีขึ้นบริเวณปราสาท คือ นอกและดา้ นใน โดยใชส้ ฝี นุ่ เปน็ เรอ่ื งราววรรณกรรม ต้นเปือยหรือต้นตะแบก ถึงแม้จะเป็นปราสาทหินที่ พนื้ บา้ น ดา้ นนอกเปน็ เรอ่ื งราวสนิ ไซหรอื สงั ขศ์ ลิ ปช์ ยั มีขนาดไม่ใหญ่เท่ากับปราสาทหลายแห่งที่พบทาง วรรณกรรมลุ่มน้�ำโขงที่ได้รับความนิยม ส่วนด้านใน อสี านตอนใต้ แต่กน็ บั ว่าเปน็ ปราสาทเขมรทีส่ มบูรณ์ แสดงเรอื่ งราวเก่ยี วกบั พระเวสสนั ดรชาดก มากแห่งหน่ึง สร้างขึ้นในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖- การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ใชท้ างหลวง ๑๗ เป็นศิลปะผสมระหว่างศิลปะเขมรแบบบาปวน หมายเลข ๒ เส้นทางไปจังหวัดนครราชสีมา จนถึง และแบบนครวัด เพือ่ ใช้เปน็ เทวสถานในศาสนาฮินดู ส่ีแยกบ้านไผ่ ให้เล้ียวขวาเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข แผนผงั การสรา้ งมคี วามหมายเปน็ เขาพระสเุ มรุ ซงึ่ ถอื ๒๒๙ ตรงไปแลว้ เลยี้ วเขา้ ถนนทางเขา้ องคก์ ารบรหิ าร เป็นแกนจักรวาลอันเป็นที่สถิตของเทพเจ้าที่เรียกว่า ส่วนต�ำบลหัวหนอง ใช้เส้นทางน้ีผ่านหมู่บ้านต่าง ๆ “ศาสนบรรพต” สิ่งก่อสร้างภายในบริเวณปราสาท จนถึงบ้านหัวหนอง ระยะทางจากอ�ำเภอเมือง เปน็ ไปตามแบบแผนของศาสนสถานขอมโบราณ หนา้ ขอนแกน่ ๕๐ กิโลเมตร บนั ขององคป์ รางคป์ ระธานสลกั เปน็ พระยานาคราชมี สขรอะนบแรุ กี น่ 2727
สิม วดั สระบวั แกว้ 28 ขอนแกน่
ลวดลายสวยงาม ทบั หลงั สลกั เปน็ รปู นารายณบ์ รรทม สิ่งที่น่าประทับใจเป็นพิเศษส�ำหรับฮูปแต้มวัดสระ สินธ์ุทย่ี ังอยใู่ นสภาพทส่ี มบรู ณ์ \"โคปรุ ะ\" (ซุ้มประตู) บวั แกว้ คอื ชา่ งแตม้ มอี สิ ระทจี่ ะแสดงฝมี อื ของตนได้ อยู่ทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตก ด้านข้างโคปุ อยา่ งเตม็ ทใ่ี นการเขยี นภาพตน้ ไม้ ใบไม้ และภาพสตั ว์ ระเจาะเปน็ ช่องหนา้ ต่าง \"ก�ำแพงแก้ว\" มีฐานเป็นบวั นานาชนิด ซึ่งลักษณะนี้จะคล้ายกับงานจิตรกรรม ควำ่� บวั หงาย มกี ารสลกั ศลิ าแลงเปน็ รอ่ งแบบลาดบวั ตะวนั ตกในสมยั อมิ เพรสชนั่ นสิ ม์ สงั เกตไดจ้ ากฝแี ปรง การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ใช้ทางหลวง การแตะแตม้ สว่ นสที ใี่ ชจ้ ะเปน็ สเี หลอื ง คราม ดนิ แดง หมายเลข ๒ เส้นทางไปจงั หวัดนครราชสีมา จนถึงสี่ เขียว ฟ้า และด�ำ แยกบา้ นไผ่ ใหเ้ ลย้ี วซา้ ยเขา้ สทู่ างหลวงหมายเลข ๒๓ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใชท้ างหลวง ทางไปอ�ำเภอบรบือ จนถงึ ส่ีแยกบ้านหินตงั้ ใหเ้ ลี้ยว หมายเลข ๒ เส้นทางไปจังหวัดนครราชสีมา จนถึง ขวาเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๓๐๑ ตรงไปจนพบ ส่ีแยกบ้านไผ่ ให้เลี้ยวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข สามแยก ใหเ้ ลย้ี วซา้ ยเขา้ สทู่ างหลวงหมายเลข ๒๒๙๗ ๒๓ ทางไปอ�ำเภอบรบอื จนถึงสแ่ี ยกบา้ นหินต้งั ให้ ตรงไปจะพบปราสาทเปอื ยนอ้ ยตงั้ อยรู่ มิ ถนนทางขวา เลีย้ วขวาเขา้ สู่ทางหลวงหมายเลข ๒๓๐๑ ตรงไปจน มอื ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ๘๐ กโิ ลเมตร สุดถนนจะพบสามแยก ให้เลี้ยวขวาเข้าสู่ทางหลวง หมายเลข ๒๐๗ ตรงไปจนถึงบ้านวังคูณ แล้วเลี้ยว อ�ำเภอหนองสองหอ้ ง ซ้ายเข้าไปตามถนนในหมู่บ้านอีก ๑ กิโลเมตร ถึง สมิ วดั สระบวั แกว้ ตงั้ อยบู่ า้ นวงั คณู ต�ำบลหนองเมก็ วัดสระบัวแก้ว ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น สิมหรือพระอุโบสถของวัดนี้ สร้างขึ้นราวปี พ.ศ. ๙๖ กโิ ลเมตร ๒๔๗๔ สมัยรัชกาลท่ี ๗ ความโดดเด่นของสิมวัดน้ี คือ ภาพจิตรกรรมและประตมิ ากรรม ตรงเชิงบนั ได อ�ำเภอชนบท ทางขึ้นสู่พระอุโบสถ ซ่ึงเป็นสิงห์หมอบทั้งซ้ายและ ศาลาไหมไทย หรือ อาคารเฉลิมพระเกียรติ ๖๐ ขวา ดา้ นหนา้ สงิ หท์ ง้ั สองมรี ปู ปน้ั คนนง่ั เหยยี ดเทา้ รปู พรรษา มหาราชนิ ี ตง้ั อยบู่ ริเวณวิทยาลัยการอาชีพ ปน้ั ทง้ั สองลว้ นเปน็ ฝมี อื ของหลวงพอ่ ผุยและพอ่ ใหญ่ ขอนแก่น ต�ำบลชนบท เป็นหนึ่งในโครงการ ทองมา สว่ นผนงั ของโบสถแ์ หง่ นกี้ อ่ อฐิ ถอื ปนู บรเิ วณ เฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิต์ิ พระบรม ภายในและภายนอกผนงั ทงั้ สด่ี า้ นมจี ติ รกรรมฝาผนงั ราชินีนาถ เนื่องในมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา เรอ่ื งราวเก่ยี วกับวถิ ชี ีวิตของผคู้ น ชาดก สวรรค์ นรก ครบ ๕ รอบ (๑๒ สิงหาคม ๒๕๓๕) เพื่อเปน็ ศูนย์ หรอื นทิ านพ้นื บ้าน มกี ารแบ่งองคป์ ระกอบของภาพ สบื สานพระราชปณธิ านงานศลิ ปาชพี ดา้ นผา้ ไหมและ ออกเป็นตอน ๆ โดยช่างแต้ม (คนวาด) จะใช้เส้น ผลติ ภณั ฑไ์ หมของภาคอสี าน รวมทง้ั เปน็ ศนู ยอ์ นรุ กั ษ์ แถบหรือสินเทาเป็นตัวแบ่งเรื่อง ซ่ึงโดยท่ัวไปแล้ว ศลิ ปวฒั นธรรมและขนบธรรมเนยี มประเพณขี องชาว ฮูปแต้ม (ภาพวาด) อีสานมักไม่ปรากฏว่ามีสินเทา อสี าน ภายในอาคารจัดแสดงกรรมวิธีการผลติ ต้ังแต่ ซึง่ สินเทานม้ี ีรูปร่างเหมอื นสายฟา้ แลบ สามารถเห็น มัดย้อมจนถึงวิธีการทอ อุปกรณ์เคร่ืองใช้เก่ียวกับ ไดใ้ นงานจติ รกรรมฝาผนงั สมยั กรงุ ศรอี ยธุ ยาและตน้ ไหมและของเกา่ แกท่ ค่ี วรอนรุ กั ษร์ วมถงึ ผา้ ไหมมดั หมี่ กรงุ รตั นโกสนิ ทร์ โบราณลวดลายต่าง ๆ ที่พเิ ศษท่ีสุด คือ การจัดแสดง ผา้ ไหมมดั หมที่ แ่ี พงทสี่ ดุ ในโลกฝมี อื ชาวอ�ำเภอชนบท ขอนแก่น 29
ศาลาไหมไทย หรือ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ ๖๐ พรรษา มหาราชนิ ี และเคยชนะการประกวดผา้ ไหมของเอเชยี พรอ้ มทง้ั ขอนแก่น ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ๕๙ ไดร้ บั พระราชทานถว้ ยรางวลั จากสมเดจ็ พระเทพรตั น กโิ ลเมตร ราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี นอกจากนี้ในอาคาร ศาลาไหมไทยยงั มรี า้ นจ�ำหนา่ ยผลติ ภณั ฑจ์ ากผา้ ไหม อ�ำเภอโคกโพธิไ์ ชย และผ้าฝา้ ยทอมือดว้ ย วัดอุดมคงคาคีรีเขต ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขา ต�ำบล นางาม เป็นวัดป่าของหลวงปู่ผาง ซึ่งเป็นพระ ศาลาไหมไทย เปิดใหเ้ ข้าชมทุกวัน วันจันทร์-วันศกุ ร์ เกจิอาจารย์ที่เคารพสักการะของพุทธศาสนิกชน เวลา ๐๘.๐๐-๑๗.๐๐ น. วนั เสาร์-วนั อาทติ ย์ เวลา ทัว่ ไป ปัจจบุ ันทา่ นมรณภาพแล้ว แต่มอี นสุ รณส์ ถาน ๐๙.๐๐-๑๗.๐๐ น. ไม่เสียค่าเขา้ ชม สอบถามข้อมูล ทบี่ รรจอุ ฐั ขิ องทา่ นอยภู่ ายในวดั และยงั มอี ฐั ขิ องพระ ไดท้ ี่ ศาลาไหมไทย โทร. ๐ ๔๓๒๘ ๖๑๖๐ เกจิอาจารย์อีกหลายรูปจัดเรียงไว้ เป็นวัดที่เน้นการ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใช้ทางหลวง ปฏิบัติวิปัสสนา หมายเลข ๒ เส้นทางไปจังหวัดนครราชสีมา จนถึง การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ใช้ทางหลวง สี่แยกบ้านไผ่ ให้เล้ียวขวาเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข หมายเลข ๒ เส้นทางไปนครราชสีมา เลยตลาด ๒๒๙ ตรงไปอกี ๑๒ กิโลเมตร จะพบศาลาไหมไทย ต้นตาลมา จะพบสี่แยกไฟแดงแรก ให้เล้ียวขวา ต้ังอยู่ริมถนนทางซ้ายมือถัดจากวิทยาลัยการอาชีพ 30 ขอนแก่น
จะออกดอกบานชูช่อสวยงามและส่งกลิ่นหอม อ่อน ๆ ไปทว่ั บรเิ วณ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ใชท้ างหลวง หมายเลข ๒ เส้นทางไปนครราชสีมา เลยตลาด ต้นตาลมา จะพบส่ีแยกไฟแดงแรก ให้เล้ียวขวา เข้าทางหลวงหมายเลข ๒๑๓๑ จากน้ันเลี้ยวซ้าย เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๐๖๒ ต่อด้วยทางหลวง หมายเลข ๒๒๙ เลยตวั อ�ำเภอมญั จาครี ี ประมาณ ๑ กิโลเมตร จะพบทางเข้าวัดป่ามัญจาคีรีและอุทยาน กล้วยไม้ป่าช้างกระอยู่รมิ ถนนทางขวามือ ระยะทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ๕๗ กโิ ลเมตร วดั อุดมคงคาครี ีเขต อทุ ยานกล้วยไม้ปา่ ช้างกระ ขอนแกน่ 31 เข้าทางหลวงหมายเลข ๒๑๓๑ จากนั้นเล้ียวซ้าย เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๐๖๒ ต่อด้วยทางหลวง หมายเลข ๒๒๙ ตรงไป ๑๒ กิโลเมตร แล้วเล้ียว ขวาเขา้ สู่ทางหลวงหมายเลข ๒๒๘๔ ตรงไปอกี ๑๒ กิโลเมตร ถนนจะไปสน้ิ สุดบรเิ วณหนา้ วดั ระยะทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ๗๗ กโิ ลเมตร อ�ำเภอมัญจาครี ี อุทยานกล้วยไม้ป่าช้างกระ เป็นช่ือกล้วยไม้ป่า ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ตั้งอยู่ในบริเวณวัดป่า มัญจาคีรี (วัดป่าโนนบ้านเค้า) ต�ำบลกุดเค้า มีต้น กล้วยไม้ช้างกระมากกว่า ๔,๐๐๐ ต้น เกาะตาม ต้นไม้ทม่ี อี ายนุ ับร้อยปกี ว่า ๒๘๐ ต้น ระหว่างเดอื น มกราคม-กุมภาพันธ์ ของทุกปี กล้วยไม้ช้างกระ
หมูบ่ ้านเตา่ และ สวนเตา่ เพก็ หมบู่ า้ นเตา่ และ สวนเตา่ เพก็ ตง้ั อยบู่ า้ นกอก ต�ำบล เต่าเพก็ ณ หมู่บา้ นเตา่ สวนหม่อน บ้านกอก เปน็ หมูบ่ ้านเก่าแก่ ตัง้ ข้ึนราว พ.ศ. ๑๗๖๗ ชาวบ้านเช่ือว่าท่ีต้ังของหมู่บ้านเป็นที่ สถติ ของเจา้ ปฟู่ า้ ระงมึ หรอื เจา้ ปมู่ เหศกั ดซ์ิ ง่ึ มเี ตา่ เปน็ สตั ว์เล้ียง คนในหมูบ่ า้ นกับเต่าจงึ อยู่ร่วมกันเสมอมา เต่าเพ็ก (เต่าเหลืองหรือเต่าเทียน) เป็นเต่าบกชนิด หนึ่ง ไม่สามารถอยู่ในน้�ำได้ ลักษณะกระดองจะมีสี เหลอื งแก่ ปนน้�ำตาลอยเู่ ปน็ จ�ำนวนมาก บา้ งก็จะอยู่ บริเวณใต้ถุนบ้านเพื่อรออาหารจากชาวบ้าน บ้างก็ เดินอยู่ตามถนน ภายในหมู่บ้านซึ่งจะหาดูได้ไม่ยาก ในชว่ งเวลาเชา้ และตอนกลางคนื ควรหลกี เลยี่ งการใช้ รถยนตใ์ นหมบู่ า้ นหรอื ควรขบั ขด่ี ว้ ยความระมดั ระวงั เพราะเตา่ เหลา่ นจ้ี ะเดนิ อยตู่ ามถนนทว่ั ไปในหมบู่ า้ น การเดินทาง ใช้เส้นทางเดียวกับอุทยานกล้วยไม้ ป่าช้างกระ จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ใช้ทางหลวง หมายเลข ๒ เส้นทางไปนครราชสีมา เลยตลาด 32 ขอนแกน่
ต้นตาลมา จะพบส่ีแยกไฟแดงแรก ให้เล้ียวขวาเข้า กลมท�ำเป็นแนวตลอดเหนือฐาน ซุ้มประตูตกแต่ง ทางหลวงหมายเลข ๒๑๓๑ จากน้ันเล้ียวซ้ายเข้าสู่ เช่นเดียวกันและประดับไม้แกะสลักท่ีส่วนบนกรอบ ทางหลวงหมายเลข ๒๐๖๒ ตรงมาจนเข้าเขตบ้าน ประตู ผนงั ขนาบสองขา้ งประตตู กแตง่ ดว้ ยปนู ปน้ั นนู กอก ให้เลี้ยวซ้ายเข้าซอยก่อนถึงวัดศรีสุมังคล์ ตรง ต่�ำรูปคนข่ีช้างหันหน้าเข้าหาประตู ส่วนหลังคาเป็น เข้าไป ๑๐๐ เมตร จะพบสวนเต่าเพ็กต้ังอย่ทู างซา้ ย ทรงจ่ัวมุงกระเบื้องซีเมนต์หางว่าวมีปีกนก เชิงชาย มอื ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ๕๒ กโิ ลเมตร ประดับไม้ฉลุลายฟันปลาโดยรอบ หน้าบันด้านหน้า ปัน้ คลา้ ยรูปฉัตร ๓ ชน้ั ประดบั กระจก หนา้ บนั ดา้ น สมิ วัดสระทองบา้ นบวั ตง้ั อยบู่ ้านบัว ต�ำบลกุดเคา้ หลงั ปั้นรปู แวน่ โคง้ ซอ้ น ๓ ชั้น มีเทวดาประจ�ำอยู่ใน ลกั ษณะสมิ (พระอโุ บสถ)ทบึ กอ่ อฐิ ถอื ปนู ขนาด๓หอ้ ง แว่นโค้งน้ัน มีดอกไม้ประดับกระจกตรงกลาง มีมุม มีความยาว ๗.๕ เมตร ความกวา้ ง ๕ เมตร มีประตู ล่างทั้งซ้ายขวาเป็นรูปช้างมีสัปคับและคนขี่บนคอ ด้านหนา้ ด้านเดยี ว เจาะซมุ้ หนา้ ตา่ งดา้ นขา้ ง ๆ ละ ๒ ด้านในสิมมีพระประธานเป็นพระพุทธรูปหินทราย ชอ่ ง มซี มุ้ หลอกดา้ นผนงั ขา้ งพระประธาน พนื้ ปนู เปน็ แดง ศิลปะอสี านบรสิ ทุ ธิ์ เสาเหล่ียมยอ่ มุมยอดกลีบบวั ๔ กลีบ ประดบั กระจก สิม วดั สระทองบา้ นบวั ขอนแกน่ 33
สิมวัดสระทองบ้านบัวเป็นอาคารท่ีมีคุณค่าทาง หมายเลข ๒๒๙ จนถงึ สแี่ ยกโรงพยาบาลมญั จาครี ี ให้ สถาปัตยกรรมแสดงลักษณะเด่นชัดของถิ่นอีสาน เลย้ี วขวาเข้าถนนข้างโรงพยาบาล ตรงไปจะพบถนน กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนให้เป็นโบราณ ทางเข้าวัดสระทองบ้านบัวอยู่ทางซ้ายมือ เล้ียวซ้าย สถานแห่งชาติ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๔ และต่อมาในปี เข้าไป ๔๐๐ เมตร ถงึ วัด ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื ง พ.ศ. ๒๕๔๕ ได้รับรางวัลอาคารทรงคุณค่าด้านการ ขอนแกน่ ๕๘ กิโลเมตร อนุรักษม์ รดกและวัฒนธรรมแหง่ เอเชียแปซฟิ กิ จาก องค์การยูเนสโก (UNESCO) อำ� เภอหนองเรอื การเดินทาง ใช้เส้นทางเดียวกับอุทยานกล้วยไม้ป่า อุทยานแห่งชาติน้�ำพอง ที่ท�ำการอุทยานฯ ต้ังอยู่ ชา้ งกระและหมบู่ า้ นเตา่ จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใช้ บรเิ วณเขอ่ื นอบุ ลรตั น์ ต�ำบลบา้ นผอื อ�ำเภอหนองเรอื ทางหลวงหมายเลข ๒ เส้นทางไปนครราชสีมา เลย มีเนอ้ื ที่ ๑๒๓,๑๒๕ ไร่ ครอบคลมุ พนื้ ทหี่ ลายอ�ำเภอ ตลาดต้นตาลมา จะพบส่ีแยกไฟแดงแรก ให้เล้ียว ในจงั หวดั ขอนแกน่ ได้แก่ อบุ ลรตั น์ ภูเวยี ง บ้านฝาง ขวาเขา้ ทางหลวงหมายเลข ๒๑๓๑ จากนนั้ เลย้ี วซา้ ย มญั จาครี ี และโคกโพธช์ิ ยั รวมถงึ สองอ�ำเภอในจงั หวดั เข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๐๖๒ ต่อด้วยทางหลวง ชัยภูมิ ไดแ้ ก่ บ้านแทน่ และแก่งคร้อ เป็นท้งั แหลง่ อทุ ยานแหง่ ชาตนิ ้�ำพอง 34 ขอนแกน่
ผาสวรรค์ ต้นน้�ำของล�ำน้�ำชี ล�ำน�้ำพอง มีพ้ืนท่ีส่วนใหญ่เป็น รถยนตจ์ ากสวนปา่ โสกแต้ ประมาณ ๘ กโิ ลเมตร จาก ภูเขา ป่าเตง็ รัง และปา่ ดบิ แล้ง จุดน้ีสามารถมองเห็นทัศนียภาพของเข่ือนอุบลรัตน์ สิ่งท่ีนา่ สนใจในพ้ืนท่อี ุทยานฯ ไดแ้ ก่ และเมอื งขอนแก่น ผาสละโสด เป็นจุดชมทิวทัศน์ของเขื่อนอุบลรัตน์ จุดชมวิวพลาญชาด เดินเท้าจากจุดชมวิวหินช้างสี บริเวณหน้าท่ีท�ำการอุทยานฯ สามารถพบเห็นวิถี ราว ๓๐ นาที ลักษณะเป็นลานหินกว้าง มีพันธุ์ไม้ ประมงพ้ืนบ้านในยามเช้า และชมความงดงามของ เด่นเรยี กวา่ ต้นชาด ขน้ึ อยู่ และเปน็ จุดท่ีสามารถชม ตะวันลับขอบฟ้าในยามเย็น ซ่ึงบริเวณน้ีเหมาะ ทศั นยี ภาพของผนื ปา่ ในเขตอทุ ยานฯ ไดอ้ ยา่ งสวยงาม ส�ำหรบั มาพกั ผอ่ นหย่อนใจ ตงั้ แคมปพ์ กั แรม เล่นน�้ำ ผาสวรรค์ เป็นหน้าผาบนเทือกเขาป่าโสกแต้อยู่ ตลอดจนกจิ กรรมสันทนาการตา่ ง ๆ บริเวณบ้านโนนสวรรค์ เป็นจุดชมทัศนียภาพของ จุดชมวิวหินช้างสี เปน็ กลุ่มหินใหญ่บนสนั เขาป่าโสก เขื่อนอุบลรัตน์ที่สวยงามอีกจุดหนึ่งไม่แพ้จุดชมวิว แต้ ด้านข้างของหนิ มีรอยดินทช่ี ้างใชล้ �ำตวั สีกอ้ นหิน หินช้างสี และอยู่ห่างจากจุดชมวิวหินช้างสีไปทาง ติดอยู่ จึงเป็นที่มาของช่ือจุดชมวิว ใช้เวลาเดินเท้า ทศิ เหนือ ประมาณ ๒-๓ กโิ ลเมตร โดยการเดินเท้า จากท่ที �ำการอทุ ยานฯ ประมาณ ๒ ชวั่ โมง หรอื โดย ขอนแกน่ 35
ศูนย์ศกึ ษาวิจัย และ พพิ ธิ ภัณฑไ์ ดโนเสาร์ภูเวยี ง อุทยานแห่งชาติน�้ำพองมีบ้านพักและจุดกางเต็นท์ ๒๑๐๙ และตรงไปจนถึงตลาดอุบลรัตน์ทางซ้ายมือ รองรบั นกั ทอ่ งเทยี่ ว สอบถามขอ้ มลู โทร. ๐๙ ๖๗๓๙ ให้เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงชนบท ขก.๔๐๖๓ ผ่าน ๗๙๒๐ หรอื กรมอทุ ยานแห่งชาติ สตั ว์ปา่ และพันธุ์ สถานีต�ำรวจภูธรอบุ ลรตั น์ ตรงเขา้ ไปเรื่อย ๆ จะเปน็ พชื โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐-๒ ถนนเลียบริมเขื่อนอุบลรัตน์ ผ่านทางเข้าบางแสน การเดินทาง เส้นทางท่ี ๑ จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ๒ และตรงไปอีก จะพบทีท่ �ำการอุทยานฯ ตัง้ อยูร่ มิ ใช้ทางหลวงหมายเลข ๑๒ เส้นทางไปอ�ำเภอชุมแพ ถนนทางซา้ ยมอื ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ประมาณ ๓๐ กโิ ลเมตร จนถงึ บา้ นดอนดใู่ หเ้ ลย้ี วขวา ๗๐ กิโลเมตร เข้าทางหลวงชนบท ขก.๔๐๖๔ ตรงไปจนพบสาม แยก และใหแ้ ยกซา้ ยใช้ทางหลวงชนบท ขก. ๔๐๖๓ อำ� เภอเวยี งเก่า ตรงไปจนถึงทีท่ �ำการอทุ ยานฯ ระยะทางจากอ�ำเภอ อทุ ยานไดโนเสารศ์ รเี วยี ง ตงั้ อยทู่ บี่ า้ นโนนจานเกยี้ ว เมืองขอนแก่น ๕๐ กิโลเมตร หม่ทู ่ี ๘ ต�ำบลเมืองเก่าพฒั นา เปน็ สวนสาธารณะรมิ เสน้ ทางท่ี ๒ จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ใช้ทางหลวง ทางหลวงหมายเลข ๒๐๓๘ เส้นทางไปอุทยานแห่ง หมายเลข ๒ เสน้ ทางไปจงั หวดั อดุ รธานี ประมาณ ๒๖ ชาติภูเวียง มีเนื้อที่ ๒๕ ไร่ ฉากหลังของอุทยานฯ กิโลเมตร จนถงึ ระหว่างหลักกโิ ลเมตรท่ี ๔๗๐-๔๗๑ เป็นเทือกเขาภูเวียง ในบริเวณอุทยานไดโนเสาร์จัด จะพบสามแยกให้เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ท�ำคล้ายสวนสาธารณะ มสี วนหย่อม โต๊ะน่งั จัดแตง่ 36 ขอนแก่น
โดยรอบด้วยหุ่นจ�ำลองไดโนเสาร์ท้ังตัวเล็กตัวใหญ่ จัดแสดง ส่วนส�ำรวจและวิจัย ส่วนอนุรักษ์ ส่วน บางตัวสามารถส่งเสยี งรอ้ งและขยับได้ดว้ ย คลังตวั อย่าง นอกจากน้ียังมหี ้องประชุม โรงอาหาร การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใชท้ างหลวง ร้านค้าสวัสดิการ และร้านจ�ำหน่ายสินค้าที่ระลึกให้ หมายเลข ๑๒ ผ่านอ�ำเภอหนองเรอื ตรงไปและแยก บรกิ าร ขวาเข้าสูท่ างหลวงหมายเลข ๒๐๓๘ ผา่ นตวั อ�ำเภอ ภูเวียง จะพบอุทยานไดโนเสาร์ศรีเวียงอยู่ริมถนน ในส่วนของนิทรรศการ แบ่งการจัดแสดงออกเป็น ทางซ้ายมือ ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ๗๒ ๕ สว่ น ได้แก่ สว่ นท่ี ๑ ก�ำเนดิ จักรวาล วิวฒั นาการ กิโลเมตร สง่ิ มชี วี ติ และเรอ่ื งราวของไดโนเสารท์ วั่ โลก สว่ นท่ี ๒ ไดโนเสาร์ในแหล่งเทือกเขาภูเวียง ส่วนที่ ๓ ห้อง ศูนย์ศึกษาวิจัย และ พิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ภูเวียง ปฏิบัติการด้านซากดึกด�ำบรรพ์ ธรณีวิทยาและ ต้ังอยู่ต�ำบลในเมือง เป็นแหล่งเรียนรู้ด้านธรณีวิทยา ซากดึกด�ำบรรพ์ในจังหวัดขอนแก่น ส่วนท่ี ๔ สวน ธรรมชาตวิ ทิ ยา และซากดึกด�ำบรรพ์ มีการจัดพน้ื ท่ี ไดโนเสาร์ และ ส่วนที่ ๕ ยุคเทอร์เชียรี การใช้ ด�ำเนินงานประกอบด้วย ส่วนนิทรรศการและการ ประโยชน์หินแร่ และหอ้ งเทดิ พระเกียรตสิ มเดจ็ พระ เทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ศูนยศ์ กึ ษาวจิ ัย และ พิพธิ ภณั ฑไ์ ดโนเสารภ์ เู วยี ง ขอนแก่น 37
พิพธิ ภัณฑ์ไดโนเสาร์ภูเวยี ง เปิดให้เข้าชม วนั องั คาร- อุทยานแห่งชาติภูเวียง ที่ท�ำการอุทยานฯ ตั้งอยู่ วนั อาทติ ย์ (ปดิ วนั จนั ทร์ ยกเวน้ วนั จนั ทรท์ ตี่ รงกบั วนั ต�ำบลในเมือง อ�ำเภอเวยี งเกา่ มเี น้อื ที่ ๒๐๓,๑๒๕ ไร ่ นกั ขตั ฤกษจ์ ะเปดิ ใหบ้ รกิ ารตามปกต)ิ เวลา ๐๙.๐๐- ครอบคลุมพ้ืนท่ีอ�ำเภอภูเวียง อ�ำเภอสีชมพู อ�ำเภอ ๑๗.๐๐ น. อตั ราคา่ เข้าชม ชาวไทย ผู้ใหญ่ ๒๐ บาท ชุมแพ อ�ำเภอหนองนาค�ำ และอ�ำเภอเวยี งเกา่ มีการ เดก็ ๑๐ บาท ชาวตา่ งชาติ ผู้ใหญ่ ๖๐ บาท เด็ก ๓๐ ขุดพบกระดูกมนุษยโ์ บราณ เครื่องมอื เครื่องใชโ้ ลหะ บาท (มีห้องน้�ำและทางส�ำหรับคนพิการ) สอบถาม ส�ำรดิ พระนอนสมยั ทวาราวดี รวมทง้ั ภาพเขยี นสสี มยั ข้อมูล โทร. ๐ ๔๓๔๓ ๘๒๐๔-๖ เว็บไซต์ www. ก่อนประวัติศาสตร์ที่ถ้�ำบนเทือกเขาภูเวียง ลักษณะ dmr.go.th ภูมิประเทศโดยทั่วไปเป็นเทือกเขาล้อมเป็นวงอยู่ ๒ การเดนิ ทาง ใช้เสน้ ทางเดยี วกบั อุทยานไดโนเสารศ์ รี ช้นั ตรงกลางเปน็ แอง่ ขนาดใหญ่ พชื พรรณส่วนใหญ่ เวยี ง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใชท้ างหลวงหมายเลข เปน็ ป่าดิบแล้ง ป่าเตง็ รัง และป่าเบญจพรรณ ๑๒ ผ่านอ�ำเภอหนองเรือ ตรงไปและแยกขวาเข้าสู่ ทางหลวงหมายเลข ๒๐๓๘ ผา่ นตวั อ�ำเภอภเู วยี งและ ไม่มีใครคาดคิดมาก่อนว่าบริเวณท่ีราบสูงท่ีอยู่ใน เลยอุทยานไดโนเสาร์ศรีเวียงไปอีกราว ๙ กิโลเมตร เขตประเทศไทยนั้น จะเคยเป็นที่อยู่ของไดโนเสาร์ ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ๘๑ กโิ ลเมตร มาก่อน ฟอสซิลไดโนเสาร์ชิ้นแรกของไทยถูกขุดพบ อุทยานแห่งชาตภิ ูเวยี ง 38 ขอนแก่น
หลมุ ขุดคน้ ฟอสซิลไดโนเสาร์ อทุ ยานแห่งชาติภเู วยี ง ทอี่ �ำเภอภเู วยี ง จังหวดั ขอนแก่น เม่ือปี พ.ศ. ๒๕๑๙ พันธุ์ใหมท่ ี่ไมเ่ คยคน้ พบมาก่อนเชน่ กนั จงึ ตงั้ ช่อื เปน็ โดยนายสธุ รรม แยม้ นยิ ม อดตี นกั ธรณวี ทิ ยาของกรม เกยี รติแกผ่ คู้ น้ พบ นายวราวุธ สธุ ีธร วา่ “ไซแอมโม ทรัพยากรธรณี ขณะส�ำรวจแร่ยูเรเนียมในหมวดหิน ซอรัส สุธีธรนี่” (Siamosaurus Suteethorni) ผู้ เสาขัวในพ้ืนที่อุทยานแห่งชาติภูเวียง บริเวณห้วย สนใจสามารถเดนิ ไปชมได้ หลมุ ขุดค้นที่ ๑ น้ันอยไู่ ม่ ประตูตีหมา หลุมขดุ คน้ ที่ ๑ ได้พบฟอสซิลไดโนเสาร์ ไกลจากที่ท�ำการอุทยานฯ และยงั สามารถเดินไปชม พันธุ์หนง่ึ (Sauropod) มลี �ำตัวสงู ใหญ่ประมาณ ๑๕ หลุมขดุ ค้นที่ ๒ และ ๓ ซงึ่ อย่บู ริเวณใกลเ้ คียงดว้ ย เมตร คอยาว หางยาว เป็นพนั ธก์ุ นิ พืชซึง่ ไม่เคยพบ ที่ใดมาก่อน จึงได้อัญเชิญพระนามของสมเด็จพระ ความนา่ สนใจของทนี่ ไี่ มไ่ ดม้ แี ตเ่ พยี งไดโนเสารเ์ ทา่ นน้ั เทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มาต้ังชื่อ ยังมีการพบร่องรอยอารยธรรมโบราณด้วย โดยพบ ไดโนเสาร์พันธุ์นี้เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติว่า “พระพุทธรูปปางไสยาสน์” ประติมากรรมนูนสูง “ภูเวียงโกซอรัส สิรินธรเน”่ (Phuwianggosaurus สลกั บนหนา้ ผาของยอดเขาภเู วยี ง สรา้ งขนึ้ ตงั้ แตส่ มยั Sirindhornae) และในบรเิ วณหลมุ ขดุ คน้ เดยี วกนั นกั พทุ ธศตวรรษที่ ๑๔ ลกั ษณะทา่ นอนไดร้ บั อทิ ธพิ ลจาก ส�ำรวจไดพ้ บฟนั ของไดโนเสารป์ ระเภทกนิ เนอื้ ปะปน อนิ เดยี พระเศียรหนนุ แนบกบั ต้นแขนขวา แขนซ้าย อยมู่ ากกวา่ ๑๐ ซ่ี ท�ำใหส้ นั นษิ ฐานไดว้ า่ ซอโรพอดตวั ทอดไปตามล�ำพระองค์ นอกจากน้ี “ถำ้� ฝา่ มอื แดง” ที่ นนั้ อาจเป็นอาหารของเจา้ ของฟนั เหลา่ นี้ แต่ในกลุ่ม บา้ นหนิ รอ่ งมงี านศลิ ปะของมนษุ ยถ์ ำ�้ โบราณ ลกั ษณะ ฟันที่ขุดพบมีอยู่หนึ่งซี่ท่ีมีลักษณะแตกต่างออกไป ของภาพเกดิ จากการพน่ สแี ดงลงไปในขณะทมี่ อื ทาบ เมื่อน�ำไปศึกษาปรากฏว่าเป็นลักษณะฟันไดโนเสาร์ กบั ผนงั ถำ้� กอ่ ใหเ้ กดิ เปน็ รปู ฝ่ามือขนึ้ ขอนแกน่ 39
คา่ ยเยาวชน อทุ ยานแห่งชาตภิ ูเวียง สว่ นแหลง่ ทอ่ งเทย่ี วทางธรรมชาติ ในบรเิ วณอทุ ยานฯ ตาดฟ้า ซ่ึงอยู่ห่างจากท่ีท�ำการอุทยานฯ ประมาณ มจี ดุ ชมทวิ ทัศน์ เชน่ ผาชมตะวัน และมนี �้ำตกอยู่สอง ๑๐ กิโลเมตร รถยนตส์ ามารถเขา้ ไปถงึ ได้ สอบถาม สามแห่ง “น้ำ� ตกทบั พญาเสอื ” เป็นน้�ำตกเลก็ ๆ ต้ัง ข้อมลู โทร. ๐ ๔๓๓๕ ๘๐๗๓ หรือ กรมอุทยานแห่ง อยู่ใกล้กับถ�้ำฝ่ามือแดง “น�้ำตกตาดฟ้า” เป็นน�้ำตก ชาติ สตั วป์ ่า และพันธุ์พชื โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐-๒ ขนาดใหญ่ สงู ประมาณ ๑๕ เมตร สามารถเข้าถึงได้ การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใช้ทางหลวง ทางรถยนต์ อยหู่ ่างจากอ�ำเภอภูเวยี ง ๑๘ กิโลเมตร หมายเลข ๑๒ ผ่านอ�ำเภอหนองเรอื ตรงไปและแยก และขน้ึ เขาไปอกี ๖ กโิ ลเมตร และหากตรงตอ่ ไปจาก ขวาเข้าส่ทู างหลวงหมายเลข ๒๐๓๘ ผา่ นตัวอ�ำเภอ น�้ำตกตาดฟ้าอีก ๕ กิโลเมตร จะพบ “น้�ำตกตาด ภูเวียงและอุทยานไดโนเสาร์ศรีเวียง จนถึงท่ีท�ำการ กลาง” นอกจากนำ�้ ตกกย็ งั มแี หลง่ ทอ่ งเทยี่ วประเภท อุทยานแห่งชาติภูเวียง ระยะทางจากอ�ำเภอเมือง ทงุ่ หญา้ และลานหนิ ซง่ึ จะมดี อกไมป้ า่ นานาพนั ธบ์ุ าน ขอนแก่น ๘๖ กโิ ลเมตร ในช่วงหลังฤดูฝน ได้แก่ “ทุ่งใหญ่เสาอาราม” “หิน ลาดวัวถำ�้ กวาง” และ“หนิ ลาดอา่ งกบ” อ�ำเภอภูผามา่ น ถำ�้ ปหู่ ลบุ ถำ้� แหง่ นใี้ นอดตี เชอ่ื กนั วา่ มฤี าษนี ามวา่ หลบุ อทุ ยานแหง่ ชาตภิ เู วยี ง มรี า้ นคา้ สวสั ดกิ ารบรเิ วณหลมุ เคยมาอาศยั บ�ำเพญ็ ภาวนาจนมวี ชิ าอาคมแกก่ ลา้ ตอ่ ขดุ คน้ ไดโนเสารใ์ กลก้ บั ทที่ �ำการอทุ ยานฯ และมเี รอื น มาเมื่อฤาษีเสียชีวิตชาวบ้านจึงได้ต้ังศาลเจ้าขึ้นมา นอนเยาวชนกับจุดกางเต็นท์ให้บริการ ณ จุดชมวิว บริเวณปากถ้�ำ และต้ังช่ือถ�้ำแห่งนี้ว่า “ถ้�ำปู่หลุบ” 40 ขอนแก่น
นำ้� ตกตาดฟ้า อทุ ยานแหง่ ชาตภิ ูเวียง ตามชื่อของฤาษี จากศาลเจ้าเดินไปไม่ไกลจะพบกับ นกเค้าได้ชัดเจนควรเดินเข้าไปในศูนย์เพาะช�ำ ปากทางเข้าถ้�ำปู่หลุบ ลักษณะปากถ�้ำอยู่ไม่สูงจาก กล้วยไม้ กองบ�ำรุง กรมป่าไม้ ซึ่งต้ังอยู่ฝั่งตรงข้าม พนื้ ดนิ มากนกั ภายในเป็นหนิ ปูนมหี ินงอกหนิ ยอ้ ย มี จะเหน็ วา่ ลกั ษณะผาเหนอื จะงอยปากขนึ้ ไปมลี กั ษณะ เกลด็ แวววาวระยบิ ระยบั สวยงาม แยกเปน็ หอ้ ง ๆ ได้ เปน็ หงอน ถดั ลงมาเปน็ หนิ กลมโคง้ ตำ่� จากสว่ นหงอน ๕ หอ้ ง นอกจากนบี้ างหอ้ งยงั มบี อ่ นำ�้ ผดุ จนเปน็ บอ่ นำ�้ ลงมาเปน็ ส่วนหัว ตรงกลางหัวมีรอยหนิ กะเทาะเป็น ขังขนาดใหญ่อยู่ภายในถ�้ำดว้ ย สีส้มอยู่ในต�ำแหน่งดวงตา ต�่ำลงมาจากส่วนหัวเป็น การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใชท้ างหลวง แนวปกี ทง้ั สองขา้ งทก่ี างออก นกั เดนิ ทางจะทราบกนั หมายเลข ๑๒ ผ่านอ�ำเภอชุมแพ และแยกขวาเข้า ดวี า่ ถา้ ถงึ ผานกเคา้ แสดงวา่ ใกลจ้ ะถงึ ภกู ระดงึ แหลง่ สู่ทางหลวงหมายเลข ๒๐๑ เส้นทางไปจังหวัดเลย ทอ่ งเท่ียวเดนิ ป่ายอดนิยมแลว้ ช่วงระหว่างกิโลเมตรท่ี ๑๑๕-๑๑๖ อยู่ก่อนถึงบ้าน การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ใช้ทางหลวง ผานกเคา้ ๖ กโิ ลเมตร หมายเลข ๑๒ ผา่ นอ�ำเภอชุมแพ และแยกขวาเข้าสู่ ทางหลวงหมายเลข ๒๐๑ เส้นทางไปจังหวัดเลย ผา ผานกเค้า เป็นภูเขาสูงตั้งตระหง่านอยู่ริมล�ำน�้ำ นกเคา้ จะต้ังอยูร่ มิ ทางหลวงหมายเลข ๒๐๑ เลยถำ้� พอง ลักษณะเป็นภูเขาหินสีด�ำ มีต้นไม้ขึ้นปกคลุม ปู่หลุบไปอกี ๖ กโิ ลเมตร ระยะทางจากอ�ำเภอเมือง อยู่ประปราย บริเวณท่ีจะมองเห็นเค้าโครงของ ขอนแกน่ ๑๒๗ กิโลเมตร ขอนแกน่ 41
อทุ ยานแห่งชาตภิ ูผาม่าน อำ� เภอชมุ แพ พบโครงกระดกู มนษุ ยอ์ ายุราว ๒,๕๐๐ ปี ผคู้ นสมัย เมืองโบราณโนนเมือง อยู่ในเขตบ้านนาโพธิ์ เล่า นีม้ พี ธิ ฝี งั ศพตามประเพณโี บราณ มกี ารฝังเครือ่ งมือ สืบต่อกันมาว่าที่เนินดินกว้างที่เรียกว่าโนนเมืองน้ัน เครื่องใช้ลงไปพร้อมศพด้วย เช่น หม้อและภาชนะ เป็นเมืองโบราณ ลักษณะเป็นเนินดินรูปไข่ มีพื้นท่ี ดนิ เผา มที งั้ ลายเขยี นสี ลายขดู ขดี และลายเชอื กทาบ ประมาณ ๑๗๐ ไร่ ลอ้ มรอบดว้ ยคูเมอื ง ๒ ชั้น เมอื่ รวมท้ังก�ำไลสัมฤทธ์ิ ก�ำไลกระดูกสัตว์ เปลือกหอย นกั โบราณคดเี ขา้ ไปส�ำรวจพบใบเสมาหนิ ทรายศลิ ปะ ลูกปัดหินสี ฯลฯ นอกจากน้ันยังมีการค้นพบเคร่ือง ทวาราวดีปักอยู่ในเมือง และพ้ืนที่โดยรอบมีเศษ มอื เหลก็ ประเภทจอบ เคยี ว และกระดกู ของสตั วต์ า่ ง ภาชนะดินเผาช้ินไมใ่ หญ่นักกระจัดกระจายอยู่ทัว่ ไป ๆ เชน่ เก้ง กวาง และปลาหลายชนิด ท�ำให้ทราบวา่ บนเนินดิน เศษภาชนะดินเผาเหล่านี้มีท้ังชนิดเขียน ผู้คนท่ีน่ีด�ำรงชีวิตด้วยการท�ำเกษตรกรรม มีผู้คน สแี ดงชนดิ ลายขดู ขีดและลายเชอื กทาบ อาศัยอยูท่ น่ี เี่ ร่อื ยมาจนถึงสมัยลพบุรี (พทุ ธศตวรรษ ที่ ๑๖-๑๗) และทิ้งรา้ งไปในทส่ี ุด ในช้ันดินสมัยทวาราวดี (พุทธศตวรรษท่ี ๑๒-๑๖) การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแก่น ใชท้ างหลวง ไม่พบหลักฐานของการฝังศพ สันนิษฐานว่าเมื่อ หมายเลข ๑๒ จนถึงสี่แยกเทศบาลเมืองชุมแพ ให้ พทุ ธศาสนาเผยแพรม่ าสโู่ นนเมอื ง ประเพณกี ารฝงั ศพ เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ๒๐๑ จนพบส่ี จงึ เปลย่ี นไป ยง่ิ ขดุ ชน้ั ดนิ ลกึ ลงไปยงิ่ พบหลกั ฐานทาง แยกใหญ่ ให้เลี้ยวขวาผ่านตลาด จากน้ันเล้ียวซ้าย ประวัติศาสตร์ท่ีน่าสนใจ เมืองโบราณแห่งนี้เคยมี และตรงไป ผา่ นโรงเรยี นชุมชนชมุ แพ และตรงเขา้ ไป ชุมชนมาต้ังแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ (ตอนปลาย) 42 ขอนแกน่
อีกประมาณ ๒ กโิ ลเมตร จะพบทางเขา้ เมอื งโบราณ เส้นทางที่ ๑ จากท่ีว่าการอ�ำเภอภูผาม่าน ไปตาม โนนเมอื งอยรู่ มิ ถนนทางซา้ ยมอื ระยะทางจากอ�ำเภอ เสน้ ทางชุมแพ-เพชรบรู ณ์ (ทางหลวงหมายเลข ๑๒) เมอื งขอนแกน่ ๘๕ กโิ ลเมตร เลี้ยวขวาไปตามทางหลวงหมายเลข ๒๐๑ ประมาณ ๑๐ กิโลเมตร เลยี้ วซ้ายไปตามทางสูท่ ี่วา่ การอ�ำเภอ อุทยานแห่งชาติภูผาม่าน ตั้งอยู่บนพื้นป่าดงลาน ภผู ามา่ น ไดแ้ ก่ ต�ำบลนาหนองทมุ่ มเี นอื้ ท่ี ๒๑๘, ๗๕๐ ไร่ คลอบคลมุ ถำ�้ คา้ งคาว ตง้ั อยบู่ นภผู ามา่ น หา่ งจากตวั อ�ำเภอภผู า พ้นื ทอี่ �ำเภอภูผาม่าน อ�ำเภอชมุ แพ จงั หวัดขอนแก่น ม่าน ๒ กิโลเมตร อยู่บริเวณหนา้ ผาดา้ นหนา้ สงู จาก และอ�ำเภอภกู ระดึง จังหวดั เลย ชอ่ื ของอุทยานแหง่ ระดับพื้นดินประมาณ ๑๐๐ เมตร ปากถ้�ำสามารถ ชาติภูผาม่าน เรียกตามชื่อของภูเขาเทือกหน่ึงทาง มองเห็นแต่ไกล เม่ือเข้าใกล้จะได้กลิ่นฉุนของมูล ตอนใตข้ องอทุ ยานฯ ท่ีมีหน้าผาสูงชนั คล้ายสี่เหลีย่ ม ค้างคาว ภายในถ�้ำมีค้างคาวขนาดเล็กอาศัยอยู่นับ ผนื ผา้ ทม่ี องดเู หมอื นกบั ผา้ มา่ นผนื ใหญ่ สภาพปา่ ของ ล้านตัว ทุกวันจะบินออกจากถ้�ำในเวลาเย็น โดยจะ ที่น่ียังอุดมสมบูรณ์ด้วยป่าดิบและป่าไม้เบญจพรรณ บินเป็นกลุ่มยาวนับสิบกิโลเมตร ใช้เวลาประมาณ สภาพอากาศจะเยน็ ชน้ื เกอื บตลอดปี เนอ่ื งจากแหลง่ ๓๐-๔๕ นาที ทอ่ งเทยี่ วภายในอทุ ยานฯ ตงั้ กระจายกนั จงึ แบง่ เสน้ ถำ�้ พระ อยใู่ กลเ้ คยี งกบั ถำ�้ คา้ งคาว เปน็ ถำ้� ทมี่ ลี กั ษณะ ทางท่องเที่ยวได้ ๒ เส้นทาง ยาวเฉียงขึ้นด้านบน สามารถเดินทะลุถึงยอดภูผา ถ�้ำพระ อุทยานแห่งชาติภผู าม่าน ขอนแกน่ 43
ม่านได้ แต่เส้นทางค่อนข้างล�ำบาก ภายในถ�้ำมีเสา มีภาพเขียนสีโบราณบนผนังถ้�ำลักษณะต่าง ๆ เช่น หินขนาดใหญ่และมหี นิ งอกหินย้อยสวยงาม รถยนต์ ภาพคน สตั ว์ และอน่ื ๆ รวมแลว้ ประมาณ ๗๐ ภาพ เข้าถึงได้ตลอดทั้งปี แต่เหมาะท่ีจะท่องเที่ยวในฤดู แสดงถงึ อารยธรรมและการด�ำรงชวี ติ ของคนยคุ กอ่ น หนาวมากกวา่ เพราะในฤดูฝนจะมตี ะไครจ่ ับกอ้ นหิน ประวัตศิ าสตร์กว่า ๒,๐๐๐ ปี ท�ำให้ลื่นได้ ถ้�ำภูตาหลอ ตั้งอยู่ที่บ้านวังสวาบ ห่างจากที่ว่าการ นอกจากนยี้ งั มี “นำ้� ตกตาดรอ้ ง” หรอื ทช่ี าวบา้ นเรยี ก อ�ำเภอภผู ามา่ น ๑๗ กโิ ลเมตร รถยนตเ์ ขา้ ถงึ ไดเ้ ฉพาะ ว่า “น้ำ� ตกตาดฮ้อง” อยูใ่ นเขตจงั หวัดเลย ระหว่าง ในฤดูแล้ง เป็นถ�้ำ ที่โอ่โถง พื้นที่ประมาณไร่เศษ รอยตอ่ อทุ ยานแหง่ ชาตภิ กู ระดงึ อทุ ยานแหง่ ชาตภิ ผู า เพดานถำ�้ สูงประมาณ ๕-๗ เมตร มีหนิ งอกหินย้อย มา่ น และล�ำนำ�้ พอง เปน็ นำ้� ตกขนาดใหญส่ งู ประมาณ ซ่งึ ยงั อยใู่ นสภาพทเี่ ปน็ ธรรมชาติ พ้ืนถ�ำ้ เปน็ ดนิ เรียบ ๗๐ เมตร ทเี่ รยี กวา่ นำ�้ ตกตาดรอ้ ง เนอ่ื งจากบรเิ วณใต้ อากาศภายในเยน็ สบาย หนิ บางกอ้ นมลี กั ษณะคลา้ ย นำ�้ ตกมแี ผน่ หนิ ขนาดใหญย่ น่ื ออกมารองรบั นำ้� เปรยี บ หนิ เข้ยี วหนุมาน เสมือนลิ้นขนาดใหญ่ เวลา น�้ำตกลงมากระทบแผ่น น�้ำตกตาดฟ้า เป็นน้�ำตกที่เกิดจากล�ำห้วยตาดฟ้า หินและแฉลบไปตามซอกหินต่างๆ ท�ำให้เกิดเสียง ซ่ึงเป็นเส้นแบ่งเขตแดนอ�ำเภอภูผาม่าน จังหวัด ดังกอ้ งไปทั่วป่า ขอนแกน่ กับอ�ำเภอน้ำ� หนาว จังหวดั เพชรบูรณ์ อยู่ อทุ ยานแหง่ ชาตภิ ผู ามา่ นมบี า้ นพกั จดุ กางเตน็ ท์ และ ในท้องทบ่ี า้ นดงสะคร่าน หมทู่ ่ี ๗ ต�ำบลวงั สวาบ หา่ ง รา้ นคา้ สวสั ดกิ ารรองรบั นกั ทอ่ งเทยี่ ว สอบถามขอ้ มลู จากที่ว่าการอ�ำเภอประมาณ ๔๐ กโิ ลเมตร รถยนต์ โทร. ๐ ๔๓๐๐ ๑๗๕๓ หรอื กรมอทุ ยานแหง่ ชาติ สตั ว์ สามารถเขา้ ไปถงึ แคบ่ า้ นตาดฟา้ หลงั จากนนั้ ตอ้ งเดนิ ปา่ และพนั ธพ์ุ ืช โทร. ๐ ๒๕๖๒ ๐๗๖๐-๒ เท้าต่อไปอีก น้�ำตกมี ๕ ช้นั ชนั้ ท่สี วยงามที่สดุ คือ ชั้น การเดินทาง จากอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ใช้ทางหลวง สดุ ทา้ ย ซงึ่ มคี วามสงู ประมาณ ๘๐ เมตร ในฤดฝู นจะ หมายเลข ๑๒ เสน้ ทางไปอ�ำเภอชมุ แพ เลยตวั อ�ำเภอ สวยงามทีส่ ดุ ชุมแพจะพบทางแยก ให้เล้ียวขวาเข้าสู่ทางหลวง เส้นทางท่ี ๒ จากส�ำนักงานอุทยานฯ ตรงต่อมาจาก หมายเลข ๒๐๑ และตรงไป จะพบที่ท�ำการอุทยา เส้นทางเดิม ตามทางหลวงหมายเลข ๒๐๑ ไดแ้ ก่ นฯ ตั้งอยู่ริมถนนทางซ้ายมือ ระยะทางจากอ�ำเภอ นำ้� ตกตาดใหญ่ เปน็ นำ้� ตกทมี่ ขี นาดใหญ่ เกดิ จากหว้ ย เมอื งขอนแกน่ ๑๑๗ กโิ ลเมตร ตาดฟ้า มีน้�ำตกชั้นเล็กช้ันน้อยหลายชั้นก่อนตกลง เทศกาลงานประเพณี หน้าผาทมี่ คี วามสูงประมาณ ๘๐ เมตร เปน็ นำ้� ตกท่ี สงู ท่ีสุดในอทุ ยานฯ งานขอนแก่นมาราธอนนานาชาติ จัดขึ้นในวัน ถ้�ำพญานาคราช ภายในมีหินงอกหินย้อยลักษณะ อาทิตย์สัปดาห์สุดท้ายของเดือนมกราคม ของทุกปี เป็นร้ิวคล้ายม่านประดับด้วยเกร็ดประกายแวววาว ณ บริเวณศูนย์ประชุมอเนกประสงค์กาญจนาภิเษก มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ เปน็ การ ของหินแร่สวยงามมาก รถยนต์เข้าถึงเชิงเขาที่เป็น แข่งขันว่ิงมาราธอนที่มีนักว่ิงท้ังชาวไทยและชาวต่าง ตัวถ�้ำได้ ถ�้ำน้ีมีความคดเคี้ยวคล้ายตัวพญานาคยาว ชาติให้ความสนใจและสมัครเข้าร่วมการแข่งขันเป็น ประมาณ ๑ กโิ ลเมตร จ�ำนวนมาก การแข่งขันแบ่งออกเป็นหลายประเภท ถำ�้ ลายแทง อยหู่ ่างจากถำ�้ พญานาคราช ๘๐๐ เมตร 44 ขอนแกน่
พธิ ีบวงสรวงและสรงนำ้� องค์พระธาตุขามแก่น เชน่ ว่งิ มาราธอน ฮาล์ฟมาราธอน มินมิ าราธอน และ งานประเพณีสงกรานต์วัดไชยศรี บา้ นสาวะถี จดั เดนิ วง่ิ สอบถามขอ้ มลู โทร. ๐ ๔๓๒๐ ๒๓๘๘ เวบ็ ไซต์ ขึ้นระหวา่ งวันท่ี ๑๓-๑๖ เมษายน ของทุกปี ณ วดั www.khonkaenmarathon.com ไชยศรี บา้ นสาวะถี อ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ กจิ กรรมใน งาน เชน่ การท�ำบญุ ตกั บาตร สรงนำ�้ พระ บายศรพี ระ งานสุดยอดสงกรานต์อีสาน เทศกาลดอกคูน ภิกษุสามเณร การก่อเจดีย์ทรายถวายเป็นพุทธบูชา เสียงแคน และถนนข้าวเหนยี ว จัดขน้ึ ระหว่างวัน การแห่ดอกไม้ พิธีเสียเคราะห์ตามประเพณีชุมชน ท่ี ๘-๑๕ เมษายน ของทุกปี ณ บรเิ วณบงึ แก่นนคร สอบถามข้อมูลได้ที่ การท่องเท่ียวแห่งประเทศไทย และถนนศรีจันทร์ (ถนนข้าวเหนียว) อ�ำเภอเมือง ส�ำนกั งานขอนแกน่ โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๗๗๑๔-๕ ขอนแก่น กิจกรรมในงาน เช่น การท�ำบุญตักบาตร การสรงนำ�้ พระ รดนำ�้ ด�ำหวั ผใู้ หญ่ การแสดงนาฏศลิ ป์ พิธีบวงสรวงและสรงน้�ำองค์พระธาตุขามแก่น พนื้ บา้ น และการแสดงคอนเสิรต์ จากศลิ ปนิ มากมาย จดั ขน้ึ ในวนั ท่ี ๑๓ เมษายน ของทุกปี ณ วัดเจติยภูมิ สอบถามข้อมูลได้ที่ เทศบาลนครขอนแก่น โทร. ๐ บ้านขาม ต�ำบลบ้านขาม อ�ำเภอน้�ำพอง เพื่อให้ ๔๓๒๒ ๑๒๐๒ ประชาชนได้สักการะพระธาตุคู่บ้านคู่เมือง โดยใน ขอนแกน่ 45
งานเทศกาลไหมสากล ประเพณีผกู เสี่ยว และงานกาชาดจังหวัดขอนแกน่ พิธมี ีกจิ กรรมท่สี �ำคญั เชน่ การท�ำพิธบี วงสรวง การ สนบั สนนุ จนจงั หวดั ขอนแกน่ เปน็ แหลง่ ผลติ ผา้ ไหมท่ี ยกผ้าแพรสีเหลืองถวายองค์พระธาตุเพื่อเป็นพุทธ มชี อ่ื เสยี ง ประกอบกบั มีประเพณกี ารผูกเส่ียวซึ่งเปน็ บูชา พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา การสรงน้�ำรอบ ขนบธรรมเนียมด้ังเดิมของภาคอีสาน ท่ีมุ่งให้คนรุ่น ๆ องค์พระธาตุขามแก่น การห่มผ้าแพรและสรงน้�ำ เดียวกันรักใคร่เป็นพี่เป็นน้องช่วยเหลือกัน เรียกว่า พระธาตอุ รหันต์ และห่มผ้าแพรและสรงน�้ำพระธาตุ “คู่เสี่ยว” การจัดงานน้ีจึงมุ่งหวังส่งเสริมอาชีพการ ทบ่ี รรจพุ ระบรมสารรี กิ ธาตุ รวมทงั้ การรดนำ้� ขอพรผู้ ทอผ้าไหมและรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีดั้งเดิม อาวโุ สเพ่ือความเป็นสริ มิ งคลในชวี ิต ไว้ ในงานจะมีขบวนแห่คู่เส่ียวและพานบายศรีของ อ�ำเภอต่าง ๆ มีพิธีผูกเสี่ยว การประกวดผลิตภัณฑ์ งานเทศกาลไหมสากล ประเพณีผูกเส่ียว และ พ้ืนบา้ น งานพาข้าวแลง (การรบั ประทานอาหารค�ำ่ งานกาชาดจังหวัดขอนแก่น จัดขึ้นระหว่างวันที่ แบบพ้ืนเมืองอีสาน) การแสดงศิลปวัฒนธรรมพ้ืน ๒๙ พฤศจิกายน-๑๐ ธันวาคม ของทุกปี บริเวณ บ้าน การออกร้านกาชาด ร้านจ�ำหน่ายผ้าไหมและ สนามหน้าศาลากลางจังหวัดขอนแก่น สืบเน่ืองมา ผลิตภัณฑ์ของที่ระลึกต่าง ๆ การประกวดนางงาม จากประชาชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีอาชีพ ไหมขอนแก่น ฯลฯ สอบถามข้อมูลได้ที่ ส�ำนักงาน รองท่ีนอกเหนือจากการท�ำนา คือ การปลูกหม่อน จังหวัดขอนแก่น โทร. ๐ ๔๓๒๓ ๖๘๘๒ เล้ยี งไหม การทอผา้ ต่าง ๆ ซึ่งทางราชการได้ให้การ 46 ขอนแกน่
งานขอนแก่นเคาท์ดาวน์ จัดขึ้นในวันที่ ๒๕-๓๑ แบบธรรมชาติและการประดิษฐ์ประดอยเรียงร้อย ธันวาคม ของทุกปี ณ บริเวณถนนศรีจันทร์ (ถนน กันอยา่ งลงตวั แบง่ ออกเปน็ หลายสว่ น เช่น ซมุ้ ลาย ขา้ วเหนยี ว) และเวทกี ลางบรเิ วณประตเู มอื งขอนแกน่ ขิด ระเบียงดอกไม้ สวนแนวตัง้ ลานน้�ำพุ สวนศลิ ป์ เป็นการเฉลิมฉลองส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ มี ถ่ินอีสาน สวนไดโนเสาร์ ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีการ การจัดกิจกรรมท่ีน่าสนใจ เช่น การท�ำบุญตักบาตร แสดงคอนเสิร์ตจากศิลปินชื่อดัง และการออกร้าน สวนเรืองแสง มหกรรมอาหาร การจุดพลุต้อนรับปี จ�ำหน่ายสินค้าและอาหารมากมาย สอบถามข้อมูล ใหม่ ฯลฯ โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๒๙๔๔ งานมหศั จรรย์พรรณไมน้ านาชาตขิ อนแกน่ จดั ข้ึน สนิ คา้ พืน้ เมือง ในช่วงเดือนธันวาคม-มกราคม ของทุกปี ณ สวน ผ้าไหมมัดหมี่ อ�ำเภอชนบท ผ้าไหมมัดหม่ีเป็น สขุ ภาพ บึงทุ่งสรา้ ง อ�ำเภอเมืองขอนแก่น ชมดอกไม้ เอกลักษณ์อย่างหนึ่งของอีสานที่มีวิธีการสร้างลาย นานาพรรณจากท้ังในประเทศและต่างประเทศที่ ผ้าไหมด้วยวิธีโบราณสืบต่อกันมานาน โดยน�ำเส้น ออกแบบและจดั วางอยา่ งสวยงามบนเนอ้ื ทห่ี ลายสบิ ไหมมามดั แลว้ ยอ้ มสตี า่ งๆ ตามทก่ี �ำหนด และเมอื่ น�ำ ไร่ ท่ามกลางบรรยากาศที่ผสมผสานความสวยงาม เส้นไหมท่ีย้อมสีแล้วไปทอก็จะได้ผ้าไหมที่มีลวดลาย งานขอนแกน่ เคาท์ดาวน์ ขอนแกน่ 47
ผา้ ไหมมดั หม่ี หมอนขดิ สินค้าพน้ื เมอื งขนึ้ ชื่อของขอนแกน่ สีสันสวยงาม กรรมวิธีมัดและย้อมเส้นไหมน้ีชาว กับผ้าไหมมัดหม่ี ลวดลายผ้าดัดแปลงมาจากสภาพ อีสานเรียกว่า “มัดหม่ี” อ�ำเภอชนบทเป็นอ�ำเภอท่ี แวดล้อมท่ีพบเห็น ผ้าฝ้ายท่ีน่ีมีคุณภาพดี สวยงาม ทอผ้าไหมมัดหมี่เป็นอุตสาหกรรมหลัก มักจะมีนัก และราคาย่อมเยา ผู้ที่ต้องการจะซ้ือผ้าพร้อมทั้งชม ท่องเที่ยวแวะชมกรรมวิธีการผลิต ตั้งแต่ปลูกหม่อน กรรมวธิ กี ารผลติ ยงั สามารถมาทบี่ า้ นเมอื งเพยี ได้ ชาว เลี้ยงไหมจนถึงน�ำรังไหมมาต้มเพ่ือสาวเส้นไหม บา้ นจะทอและขายเองตามบา้ นเรอื น เล็ก ๆ สีทองออกมา การมัดหม่ี และย้อมลวดลาย การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแกน่ ใช้ทางหลวง จนกระทงั่ ทอเป็นผนื ผา้ ส�ำเรจ็ หมายเลข ๒ (ถนนมิตรภาพ) เส้นทางไปจังหวัด การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองขอนแก่น ใชท้ างหลวง นครราชสีมา จนถึงสี่แยกบ้านไผ่ให้เล้ียวขวาเข้าสู่ หมายเลข ๒ (ถนนมิตรภาพ) เส้นทางไปจังหวัด ทางหลวงหมายเลข ๒๒๙ ประมาณ ๗ กิโลเมตร ถึง นครราชสีมา จนถึงส่ีแยกบ้านไผ่ให้เลี้ยวขวาไปอีก บ้านเมืองเพีย ๑๐ กิโลเมตร ถึงอ�ำเภอชนบท ผ้าฝ้ายทอมอื ย้อมสธี รรมชาติ ที่ศูนย์ศิลปะเพ่ือการ ผา้ ฝา้ ยมดั หมี่ บา้ นเมอื งเพยี อำ� เภอบา้ นไผ่ ชาวบา้ น พัฒนาสตรีอีสาน อ�ำเภอเมืองขอนแก่น เป็นศูนย์ แทบทกุ ครวั เรอื น จะทอผา้ ฝา้ ยมดั หมแ่ี ละซน่ิ ไหมมดั ท่ีรวบรวมชาวบ้านในจังหวัดขอนแก่น เพ่ือผลิตผ้า หมี่ แตท่ ่ีมีชือ่ เสียงเป็นท่ีรู้จกั กนั มาก คือ การทอผา้ ฝ้ายทอมือโดยใช้สีธรรมชาติท่ีได้จากเปลือกไม้ที่มี ฝา้ ยมดั หมี่ ซงึ่ มกี รรมวธิ กี ารผลติ และการทอเชน่ เดยี ว อยใู่ นทอ้ งถนิ่ มาท�ำสยี อ้ มผา้ มหี ลายหมบู่ า้ นในหลาย 48 ขอนแก่น
การทอผ้าไหมมัดหมี่ อ�ำเภอทผี่ ลติ ผา้ ฝา้ ยทอมอื ยอ้ มสธี รรมชาติ ไดแ้ ก่ บา้ น เจ๊รัช ๕๔/๒๒-๒๓ ถนนกลางเมือง ต�ำบลในเมือง สุขสมบรู ณ์ ในอ�ำเภอชมุ แพ บ้านหัวฝาย บ้านหนอง โทร. ๐ ๔๓๒๓ ๗๗๘๗ (หมูยอ แหนม กุนเชยี ง หมู ย่างแลน บ้านหนองทุ่ง ในอ�ำเภอภูเวียง บ้านโนน แผน่ ) เปิดบรกิ าร ๐๗.๐๐-๒๑.๐๐ น. ทอง บา้ นฟาง ในอ�ำเภอหนองเรอื บา้ นเหล่าเกวียน หกั ในอ�ำเภอเมอื งขอนแกน่ ผู้ที่สนใจจะไปเยย่ี มชม ต้ัง ฮ่งั เชยี ง ๑๘๔/๑๐-๑๑ หมู่ ๑๐ ถนนมิตรภาพ และศกึ ษากระบวนการผลติ อยา่ งใกลช้ ดิ สามารถเดนิ ต�ำบลท่าพระ โทร. ๐ ๔๓๒๖ ๑๙๗๖ (กุนเชียง ทางไปยงั หมบู่ า้ นเหลา่ นไี้ ด้ ชว่ งตน้ เดอื นจะอยใู่ นชว่ ง ไสก้ รอก หมหู ย็อง) การย้อมสผี า้ สว่ นกลางเดอื นไปจนถึงปลายเดือนจะ เตยี ฮั่วหยู สาขา ๑ ๕๘๔ ถนนศรีจันทร์ (ตรงข้าม เป็นช่วงของการทอ ชาวบ้านจะท�ำเช่นนไ้ี ปทกุ เดือน วัดศรจี ันทร)์ ต�ำบลในเมอื ง โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๔๔๗๒, ๐ ๔๓๒๒ ๒๐๒๑ (ถว่ั กระจก ขนมตบุ๊ ตบั๊ ถว่ั ตดั ฯลฯ) รา้ นจ�ำหนา่ ยสินคา้ ทีร่ ะลกึ เปดิ บริการ ๐๗.๐๐-๒๐.๐๐ น. อ�ำเภอเมืองขอนแก่น เตยี ฮ่วั หยู สาขา ๒ ๒๗ หมู่ท่ี ๑๗ บา้ นกดุ กว้าง ถนน กนุ เชยี งนายบู๊ ๑๙๘-๒๐๐ ถนนรว่ มจติ ต�ำบลในเมอื ง มิตรภาพ ต�ำบลเมืองเก่า โทร. ๐ ๔๓๒๖ ๒๔๔๔, โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๓๐๐๙ (กนุ เชียง หมูแผ่น หมหู ย็อง) ๐๘ ๙๗๑๑ ๓๒๕๕ (โรงงานและศูนย์จ�ำหน่ายถั่ว เปิดบริการ ๐๖.๐๐-๒๐.๐๐ น. กระจก ขนมตบุ๊ ตบั๊ ถว่ั ตดั ฯลฯ) เปดิ บรกิ าร ๑๐.๐๐- ๑๘.๐๐ น. ขอนแก่น 49
มรดกไทยเครอื่ งจกั สาน ๘๗/๒๖-๒๗ ถนนอ�ำมาตย์ อ�ำเภอบา้ นไผ่ ต�ำบลในเมือง โทร. ๐ ๔๓๒๔ ๓๘๒๗ (เครอ่ื งจกั สาน บา้ นขนมคณุ ภทั รา ๔๑๕/๔ หมทู่ ่ี ๒๐ ถนนมติ รภาพ ทีท่ �ำจากไมไ้ ผ)่ ต�ำบลบ้านไผ่ โทร. ๐๘ ๗๗๗๐ ๗๐๓๑ (เบเกอรี)่ รนิ ไหมไทย ๔๑๒ ถนนหนา้ เมอื ง ต�ำบลในเมอื ง โทร. เปิดบรกิ าร ๐๘.๐๐-๒๐.๐๐ น. ๐ ๔๓๒๒ ๑๐๔๒, ๐ ๔๓๒๒ ๐๗๐๕ (ผ้าไหม ผ้าฝ้าย บ้านไผ่ลิ้มซินเฮียง ๑๔๐ หมู่ที่ ๘ ต�ำบลในเมือง หมอนขิด ฯลฯ) เปดิ บรกิ าร ๐๘.๐๐-๐๖.๓๐ น. โทร. ๐ ๔๓๓๗ ๔๕๖๘ (กนุ เชยี ง หมหู ย็อง ไส้กรอก ศูนย์ส่งเสริมอุตสาหกรรม ภาคท่ี ๕ ๘๖ ถนน ปลาส้ม) เปดิ บรกิ าร ๐๗.๐๐-๑๙.๐๐ น. มิตรภาพ ต�ำบลส�ำราญ โทร. ๐ ๔๓๓๗ ๙๒๙๖- เฮงง่วนเฮียง (สาขาบ้านไผ่) ๓๙๙/๔-๕ หมู่ท่ี ๒ ๙๓๐๐ (ผลิตภัณฑ์หัตถกรรมจากชาวบ้าน เช่น ผ้า ถนนราษฎร์ธุรกิจ ต�ำบลในเมือง โทร. ๐๘ ๖๓๕๑ ไหม ผา้ ฝา้ ย เคร่อื งเงนิ ) ๔๔๕๙ (หมูหย็อง กุนเชียง) เปิดบริการ ๐๗.๐๐- ๒๐.๐๐ น. ศูนยส์ ิง่ ทอพระธรรมขนั ธ์ ขอนแกน่ ๗๙/๒-๓ ถนน รื่นรมย์ ต�ำบลในเมือง โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๔๐๘๐, ๐ อำ� เภอพล ๔๓๒๒ ๑๕๔๘, ๐ ๔๓๓๒ ๑๗๗๖ (ผ้าไหม ผ้าฝ้าย ภมู สิ ขุ เมอื งพล ๑๒๓/๑๘/๒๐ ถนนมติ รภาพ ต�ำบล เคร่ืองเงนิ ) เปดิ บรกิ าร ๐๙.๐๐-๑๙.๓๐ น. พล โทร. ๐ ๔๓๔๑ ๔๙๗๓ (แหนม กนุ เชยี ง ไสก้ รอก สืบสาน ๒๑/๒ ถนนกลางเมือง ต�ำบลในเมือง โทร. อสี าน หมหู ยอ็ ง หมแู ผน่ ขนมตบุ๊ ตบ๊ั ฯลฯ) เปดิ บรกิ าร ๐ ๔๓๒๔ ๑๗๘๘ (ผลติ ภณั ฑจ์ ากผา้ ฝา้ ยทอมอื ยอ้ มสี ๐๗.๐๐-๒๒.๐๐ น. ธรรมชาติ และผลติ ภณั ฑว์ ัสดเุ หลอื ใช้จากธรรมชาติ) เปดิ บรกิ าร ๐๘.๐๐-๑๘.๓๐ น. อำ� เภอชนบท แหนมปริญญา ๔๔/๓๐ ถนนหลังเมือง ต�ำบลใน คมข�ำไหมไทย ๑๖๒ หมู่ที่ ๒ ถนนศรีบุญเรือง เมือง โทร. ๐ ๔๓๒๔ ๒๘๘๔, ๐ ๔๓๓๓ ๒๘๙๗ (สายไหม) ต�ำบลชนบท โทร. ๐๘ ๑๔๔๔ ๔๖๒๑ (กนุ เชยี ง ไสก้ รอก แหนม หมยู อ) เปดิ บรกิ าร ๐๘.๐๐- (ผา้ ไหม ผ้าไหมมดั หม)ี่ ๒๐.๐๐ น. คุ้มสุขโข ๘๖ หมู่ที่ ๗ บ้านดอนข่า ต�ำบลชนบท แหนมลบั แล ๖๑-๖๗ ถนนกลางเมอื ง ต�ำบลในเมอื ง โทร. ๐๘ ๕๐๐๘ ๒๒๖๔ (ผา้ ไหมมัดหม่ี ออรแ์ กนิก) โทร. ๐ ๔๓๒๓ ๖๒๙๖, ๐ ๔๓๒๓ ๖๕๓๗ (แหนม กุนเชียง หมูยอ เนื้อแผ่น ไส้กรอก หมูหย็อง) เปิด ชนิ ไหมไทย ๒๙๑-๒๘๒ ถนนแจ้งสนิท ต�ำบลชนบท บริการ ๐๖.๐๐–๒๑.๐๐ น. โทร. ๐ ๔๓๒๘ ๖๗๑๓, ๐๘ ๑๙๘๖ ๕๒๓๓ เฮงงว่ นเฮยี ง ตราตกึ ๕๔/๑-๒ ถนนกลางเมอื ง ต�ำบล ธัญญารัตน์ไหมไทย ๙๙ หมู่ที่ ๓ ถนนแจ้งสนิท ในเมือง โทร. ๐ ๔๓๒๓ ๖๗๓๕ (หมูยอ กุนเชียง หมู ต�ำบลชนบท โทร. ๐๖ ๓๖๓๒ ๙๐๙๒ (ผ้าขาวม้า แผ่น หมหู ย็อง) เปดิ บริการ ๐๗.๐๐-๒๑.๐๐ น. ผา้ ไหม หมอนขิด เส้อื ผ้าส�ำเรจ็ รปู ฯลฯ) เปดิ บรกิ าร ๐๘.๐๐-๑๙.๐๐ น. 50 ขอนแกน่
Search
