ນິເວດວິທະຍາ 1

3). pH: ຕກັ ດນິ ໃສຸ່ ຫຼອດທດົ ລອງສງູ ປະມານ 1 ນິ ວຈາກກນົ້ ຫຼອດ ເຕີມນາ້ 2 ເທຸ່ າ ເຂຢຸ່ າແລວ້ ປຸ່ ອຍໃຫ້ ຕກົ ຕະກອນ ໃຊ້ pH paper ວດັ ຄຸ່ າ pH ບລເິ ວນສຸ່ ວນນາ້ ໃສ. 4). ຄວາມຊຸ່ ຸມຂອງດນິ (soil moisture): ຊຸ່ ງັ ດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງ 50 ກາຼ ມ ອບົ ໃນຕູອ້ ົບ ທຸ່ ີອຸນຫະພມູ 105 ອົງ ສາເຊ ເປັນເວລາຢຸ່ າງນອ້ ຍ 1.5 ຊຸ່ ວົ ໂມງ, ຊຸ່ ງັ ນາ້ ຫນກັ ກຈະໄດຄ້ ຸ່ າຂອງນາ້ ຫນກັ ແຫງ້ ຂອງດນິ ແລວ້ ຄານວນຄວາມຊຸ່ ຸ ຂອງດນິ ໂດຍໃຊສ້ ູດດຸ່ ງັ ນ:ີ້ ຄວາມຊຸ່ ຸມຂອງດນິ (%) = (ນາ້ ໜກັ ດິນຕວົ ຢຸ່ າງ − ນາໜກັ ດນິ ແຫງ້ ) x 100 ນາໜກັ ດນິ ແຫງ້ 5). ຄວາມສາມາດດູດຢຶດນາ້ ຂອງດິນ (water holding capacity) ໃຫນ້ ກັ ສກຶ ສາຫາຄວາມສາມາດດດູ ຢດຶ ນາ້ ຂອງດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງກທງັ 2 ຊະນດິ ໂດຍປະຕບິ ດັ ດຸ່ ງັ ນ:ີ້ ກ. ນາ້ ທຸ່ ພລາດຕກິ ທຸ່ ີກຽມໄວໃ້ ຫມ້ າຫຸມ້ ປາຍຂາ້ ງໜຸ່ ງຶ ດວ້ ຍຜາ້ ໄນລອນຕາຖຸ່ ີ ທຸ່ ພລາດຕກິ 1 ທຸ່ ສາລັບດນິ 1 ຊະນິດ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ນກັ ສກຶ ຕອ້ ງກຽມ 2 ທຸ່ ເພຸ່ ອທາ້ ການສກຶ ສາໄປພຣອ້ ມໆ ກັນ ຈາກນ່ັ ນນາໄປຈຸ່ ມຸ ນາ້ ໃຫຜ້ າ້ ປຽກ ແລວ້ ຍກົ ຂນຶ ສະບດັ ນາ້ 3 - 4 ຄນົ ັ ງ ຊຸ່ ງັ ນາ້ ໜກັ ສມົ ມຸດໄດ້ A ກາຼ ມ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ນາໜກັ ທຸ່ + ຜາ້ ປຽກ = A ກຼາມ ຂ.ໃສຸ່ ດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງທຸ່ ີອບົ ແຫງ້ ແລວ້ ປະມານ 1/3 ຂອງຄວາມສງູ ຂອງທຸ່ ເຄາະທຸ່ ກບັ ໂຕະຈນົ ດນິ ອດັ ຕວົ ແໜນ້ ຊຸ່ ງັ ນາ້ ໜກັ ສມົ ມຸດໄດ້ B ກຼາມ ດຸ່ ງັ ນນັ້ ນາໜກັ ທຸ່ + ຜາ້ ປຽກ + ດນິ ແຫງ້ = B ກຣາມ ຄ. ນາ້ ທຸ່ ທຸ່ ຕີ ຽມຮຽບຮອ້ ຍແລວ້ ໃນຂ້ 3.5.2 ໄປແຊຸ່ ນາ້ ຈນົ ກະທຸ່ ງັ ນາ້ ຊມຶ ຂຶ ນເຖິງຜິວໜາ້ ດນິ ໂດຍໃຫລ້ ະດບັ ນາ້ ໃນພາຊະນະສູງປະມານ 1/3 ຂອງຄວາມສູງຂອງດນິ ໃນທຸ່ ຍົກທຸ່ ຂນຶ້ ສະບັດນາ້ 3 - 4 ຄັງ້ ແລວ້ ຊຸ່ ງັ ນາ້ ຫນັກ ສມົ ມຸດໄດ້ C ກາຼ ມ. ດຸ່ ງັ ນນັ້ ນາໜກັ ທຸ່ + ຜາ້ ປຽກ + ດນິ ແຫງ້ + ນາທຸ່ ີຖກດດູ ຢດຶ = C ກາຼ ມ (������ − ������) ������������������������������ ℎ������������������������������������ ������������������������������������������������ (%) = (������ − ������) x 100 ຫຼ = ນາໜກັ ນາທຸ່ ດີ ນິ ດດູ ຢດຶ ໄວ້ x 100 ນາໜກັ ດນິ ແຫງ້ ທຸ່ ໃີ ຊທ້ ດົ ລອງ ໝາຍເຫດ 1. ລາ້ ງອຸປະກອນທຸກຢຸ່ າງໃຫສ້ ະອາດຫງຼັ ສາເລດັ ປະຕບິ ດັ ການແລວ້ 2. ດນິ ໃນຫອ້ ງປະຕບິ ດັ ການທຸ່ ີທາ້ ການສກຶ ສາແລວ້ ລວມທງັ ດນິ ທຸ່ ເີ ກບັ ມາ ຫາ້ ມຖິມ້ ລງົ ໃນອຸ່ າງນາ້ , ໃຫຖ້ ິ້ມ ລງົ ພາຊະນະທຸ່ ີຈດັ ກຽມໄວໃ້ ຫ້ ຫຼ ຖມິ້ ລງົ ໃນຖັງຂີເ້ ຫຍອ້ ເຊຸ່ ງິ ມຖີ ງົ ພລາດຕກິ ຮອງຮບັ ຢຸ່ ູ. 3. ສຸ່ ງົ ລາຍງານການສຶກສາກຸ່ ຸມລະ 1 ສະບບັ ໃນລາຍງານຈະຕອ້ ງມຂີ ມ້ ູນຕຸ່ າງໆ ທຸ່ ີການົດໃຫ,້ ລາຍງານໄວ້ ຄບົ ທຸກຫວົ ຂ້ ລວມທງັ food web ແລະ ສະຫລຸບຜົນການສກຶ ສາດນິ ໃນຫອ້ ງປະຕບິ ດັ ການ. 4. ຜນົ ການປະຕບິ ດັ 4.1. ການສຶກສາລະບົບນເິ ວດສະນາ້ 1. ທຸ່ ີ ຕັ້ ງ ຂ ອ ງ ສ ະ ນ້ າ …………………………………………………………………… …………………………………………………………………………… 95

2 . ວັ ນ ເ ວ ລ າ ທຸ່ ີ ສຶ ກ ສ າ ………………………………………………………………… ………… ………………………………………………………………… 3 . ຮູ ບ ຮຸ່ າ ງ ຂ ອ ງ ສ ະ ນ້ າ ………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………. 4 . ຂ ະ ໜ າ ດ ພ້ ນ ທຸ່ ີ ຂ ອ ງ ສ ະ ນ້ າ ………………………………………………………..… ………………………………………………………………….. 5 . ຄ ວ າມ ເລິ ກ ໂ ດ ຍ ສ ະ ເລຸ່ ຍ ທຸ່ ົ ວ ທັ ງ ສ ະ ນ້າ ……………………………………………… …………..………………………………………………. 6. ສະພາບອາກາດ: - ສະພາບອາກາດຂະນະສກຶ ສາ…………………………………………………………… - ປະລມິ ານແສງແດດທຸ່ ໄີ ດຮ້ ບັ (ຊຸ່ ວົ ໂມງ/ວນັ ) …………………………………………… - ອຸນຫະພູມຂອງອາກາດ ……………………………………………………………… 7. ສະພາບຂອງນາ້ ໃນສະ - ອຸນຫະພູມທຸ່ ີຜວິ ໜາ້ ນາ້ ………………………………………………………………… - ອຸນຫະພມູ ໃນນາ້ ເລກິ 30 ຊັງຕແິ ມດັ ……….……………………………………………… ………………………………………………………………………………………… - ຄຸ່ າ Transparency ຂອງນາ້ …………………….……………………………………… - pH ຂອງນາ້ ……………………………………………….………………………… - ສີຂອງນາ້ ………………………………………………………….…………………… 8. ສະພາບຂອງດນິ ກນົ້ ສະ - ລກັ ສະນະເນອ້ ດນິ ……………………………………………………………………… …………………………………….………….……….. - ສີຂອງດນິ ……………………………………………………………………………… ………………………………………….………………. - ກຸ່ ນິ ຂອງດນິ …………………………………………………………………………… ……………………………….……………....……. - pH ຂອງດນິ ………………………………………………………………….…………. ................................................................. 9. ຈຸ່ ງົ ວຈິ ານວຸ່ າສະນາ້ ທຸ່ ສີ ກຶ ສາຢຸ່ ໃູ ນສະພາບດີ ຫຼ ບຸ່ ດແີ ນວໃດ? ດວ້ ຍເຫດຜນົ ໃດ? ຕາຕາຕະລາງທີ 1 ສຸ່ ງິ ມຊີ ີວດິ ທຸ່ ີພບົ ໃນສະນາ້ ຊຸ່ ສາມນັ ຫຼ ຊຸ່ ວທິ ະຍາສາດ ບລເິ ວນທຸ່ ີພບົ ໜາ້ ທຸ່ ີແບບອາຫານ ປະລມິ ານ (ໂດຍສະເລຸ່ ຍ) ສດັ 96

……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ພດ ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… 4.2. ການ ສຶກສາລະບບົ ນເິ ວດທຸ່ ງົ ຫຍາ້ 1. ທຸ່ ີຕງັ້ ຂອງທຸ່ ົງຫຍາ້ ….…………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………. 2 . ວັ ນ ເວ ລ າ ທຸ່ ີ ສຶ ກ ສ າ …………………………………………………………………… ……………………………….…………………….……. 3 . ຮູ ບ ຮຸ່ າ ງຂ ອ ງທຸ່ ົ ງຫ ຍ້າ ….……………………………………………………………… ……………..…………………………………... 4. ຂະໜາດພນ້ ທຸ່ ີຂອງທຸ່ ງົ ຫຍາ້ .……………………………………………………………… ……………………………………….………… 97

5. ສະພາບອາກາດ: - ສະ ພາບ ອ າກ າດ ຂະ ນ ະສຶກ ສ າ …………………………………………………………… ………………………………..……………………... - ປ ະ ລິ ມ າ ນ ແ ສ ງ ແ ດ ດ ທຸ່ ີ ໄ ດ້ ຮັ ບ ( ຊຸ່ ົ ວ ໂ ມ ງ / ວັ ນ ) . …………………………………… ……………………………………………………………… - ອຸ ນຫ ະພູມອາກາດ.....…………………………………………………………………… ………………………………………………………... - ຄ ວ າມ ຊຸ່ ຸ ມ ສ າພັ ດ ຂ ອ ງ ອ າກ າດ ………………………………………………………… ……………………………………………………… 5. ສະພາບຂອງດນິ ທຸ່ ງົ ຫຍາ້ - ລັກສ ະນະຂອ ງເນ້ອ ດິນ ………………………………………………………………… ………………..……………………………………….……. - ສີ ຂ ອ ງ ດິ ນ …………………………………………………………………………… …………………..…………………………………………. - ອຸ ນ ຫ ະ ພູ ມ ທຸ່ ີ ຜິ ວ ດິ ນ …….…………………………………………………………… ……………………….………………………..………….. - ອຸ ນ ຫ ະ ພູ ມ ໃ ນ ດິ ນ ເ ລິ ກ 1 0 ເ ຊ ນ ຕິ ແ ມັ ດ ………………………………………… …………………………………………………………….... - pH ຂ ອ ງດິ ນ …………………………………………………………………………… …………………………………………….…………….. 7. ຈຸ່ ງົ ວຈິ ານວຸ່ າທຸ່ ງົ ຫຍາ້ ທຸ່ ສີ ກຶ ສາຢຸ່ ໃູ ນສະພາບດີ ຫຼ ບຸ່ ດີແນວໃດ? ຍອ້ ນເຫດຜນົ ໃດ? ຕາຕະລາງທີ 2 ສຸ່ ງິ ມຊີ ີວດິ ທຸ່ ີພບົ ໃນທຸ່ ງົ ຫຍາ້ ຊຸ່ ສາມນັ ຫຼ ຊຸ່ ວທິ ະຍາສາດ ບລເິ ວນທຸ່ ີພບົ ໜາ້ ທຸ່ ີແບບອາຫານ ປະລມິ ານ (ໂດຍສະເລຸ່ ຍ) ສດັ …………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… ……………………… 98

……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ພດ ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… ……………………… ……………………… ……………………… …………………… Food Web ຂອງລະບບົ ນເິ ວດສະນາ້ ທຸ່ ີສກຶ ສາ Food Web ຂອງລະບບົ ນເິ ວດທຸ່ ງົ ຫຍາ້ ທຸ່ ີສກຶ ສາ ຕາຕະລາງທີ 3 ຜນົ ການສກຶ ສາດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງໃນຫອ້ ງປະຕບິ ດັ ການການທດົ ລອງ ຄຸນລກັ ສະນະຂອງດນິ ດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງຊະນດິ ທີ 1 ດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງຊະນດິ ທີ 2 1. texture 2. color 3. pH 4. moisture 5. water holding capacity - ຈຸ່ ງົ ອະທບິ າຍໂດຍສະຫລຸບວຸ່ າ ດນິ ສອງຊະນດິ ນີ້ ຕຸ່ າງກນັ ແນວໃດ ແລະ ຊະນດິ ໃດມຄີ ຸນລກັ ສະນະເໝາະຕຸ່ ການດາລງົ ຊີວດິ ຂອງສຸ່ ງິ ມຊີ ີວດິ ຫາຼ ຍກວຸ່ າກນັ ? ດວ້ ຍເຫດຜນົ ໃດ? ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................... 99

5. ສະຫລຸບ ແລະ ວຈິ ານຜນົ ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... ............................................................................................................................... .......................................................................................................................... ຄາຖາມທາ້ ຍບດົ 1. ລະບບົ ນເິ ວດ 2 ແບບທຸ່ ີສກຶ ສາ ຄກນັ ຫຼ ຕຸ່ າງກນັ ແລະ ຕຸ່ າງກນັ ແນວໃດ? 2. Secchi disc ແມຸ່ ນຫຍງັ ແລະ ໃຊປ້ ະໂຫຍດແນວໃດ? 3. ໃນການໃຊ້ hygrometer ວັດຄວາມຊຸ່ ຸມສາພດັ ຂອງອາກາດ ຖ້າອຸນຫະພູມຂອງເທີໂມມເິ ຕີກະເປາະ ແຫງ້ ແລະ ກະເປາະປຽກບຸ່ ຕຸ່ າງກນັ ເລີຍ, ຄວາມຊຸ່ ຸມສາພດັ ຂອງອາກາດຈະເປັນຈກັ ເປີເຊນັ ? 4. ດນິ ຊະນິດທີ 1 ແລະ ດນິ ຊະນິດທີ 2 ຊະນິດໃດມີຄຸ່ າ water holding capacity ຫຼາຍກວຸ່ າກນັ ? ຍອ້ ນເຫດຜົນໃດ? 5. ຈຸ່ ງົ ຍົກຕົວຢຸ່ າງສຸ່ ິງມີຊີວິດທຸ່ ີພົບໃນການສກຶ ສາຄັ້ງນີ້ ເຊຸ່ ິງມີຄວາມສາພັນກັນແບບ mutualism, predation ແລະ competition? 6. ຈຸ່ ງົ ບອກລະດບັ ຊນັ້ ອາຫານ (trophic level) ຂອງສຸ່ ງິ ມຊີ ີວດິ ທຸ່ ີພບົ ໃນການສກຶ ສາຄງັ້ ນ?ີ້ 7. predator chain ຕຸ່ າງກບັ detritus chain ຄແນວໃດ? 8. ສຸ່ ງິ ມຊີ ີວດິ ໃດມບີ ດົ ບາດໃນການຄວບຄຸມພະລງັ ງານໃນລະບບົ ນເິ ວດຫຼາຍທຸ່ ີສຸດ? 9. ຈຸ່ ງົ ບອກຊຸ່ ສດັ ທຸ່ ີເປັນ detritivore ໃນສະນາ້ ແລະ ໃນທຸ່ ງົ ຫຍາ້ ມາແຫຸ່ ງລະ 3 ຊະນດິ ? 10. ນກັ ສກຶ ສາຄດິ ວຸ່ າຄຸ່ າຄວາມຊຸ່ ຸມຂອງດນິ ຕວົ ຢຸ່ າງທຸ່ ນີ າມາສກຶ ສາໃນປະຕບິ ດັ ການຄງັ້ ນີ້ ໃກຄ້ ຽງຄວາມເປັນ ຈງິ ສຸ່ າໃດ, ນກັ ສກຶ ສາຄວນປະຕບິ ດັ ແນວໃດຈຸ່ ງຶ ຈະໄດຄ້ ຸ່ າທຸ່ ໃີ ກຄ້ ຽງຄວາມເປນັ ຈງິ ທຸ່ ີສຸດ? 11. ນກັ ສຶກສາພບົ ອຸປະສັກຫຍງັ ແດຸ່ ໃນການສກຶ ສາໃນພາກສະຫນາມ ຈຸ່ ງົ ຍົກຕວົ ຢຸ່ າງ 2 ຕວົ ຢຸ່ າງ ພອ້ ມທັງ ສະເໜີແນະວທິ ີແກໄ້ ຂ? ຄາສບັ ທຸ່ຄີ ວນຮູ ້ ecosystem carnivore food chain community food web decomposer herbivore detritivore hygrometer detritus food interspecific relationship chain ecology 100

intraspecific relationship Secchi disc omnivore transparency population trophic level predator food chain trophic niche producer water holding capacity 101

ເອກະສານອາ້ ງອງິ 1. ກະນກົ ຈນັ ທອງ, 2539, ຄວາມຮູເ້ ລຸ່ ອງສຸ່ ງິ ແວດລອ້ ມ, ຝຸ່ າຍເທກັ ໂນໂລຢີທາງການສກຶ ສາ ສານກັ ວທິ ະຍາ ບລກິ ານ ມະຫາວທິ ະຍາໄລສງົ ຂານະຄະລນິ (ປະເທດໄທ). 2. ເກສມົ ຈນັ ແກວ້ , 2540, ວທິ ະຍາສາດສຸ່ ງິ ແວດລອ້ ມ, ໂຄງການຊີວະວທິ ະຍາ ການພດັ ທະນາບນັ ຖດິ ສກຶ ສາ ສາຂາວທິ ະຍາສາດສຸ່ ງິ ແວດລອ້ ມ ບນັ ຖດິ ວທິ ະຍາໄລ ມະຫາວທິ ະຍາໄລກະເສດສາດ (ພມິ ຄງັ້ ທີ 4). 3. ໄພຣັດ ສາຍເຊອ, ກາ້ ທອນ ທີນຄຸບ ແລະ ນັນທະນາ ຄດົ ເສນ,ີ 2533. ຄຸ່ ູມປະຕບິ ັດການນິເວດວທິ ະຍາ. ພາກວຊິ າຊີວະວທິ ະຍາ ຄະນະວທິ ະຍາສາດ ມະຫາວທິ ະຍາໄລ ຈລຸ າລງົ ກອນ, ກຸງເທບ (ປະເທດໄທ). 102