บทเรียนสำเร็จรูปแบบออนไลน์ รายวิชา อุปกรณ์ควบคุมระบบนิวเมติกส์

บทเรยี นสำเรจ็ รปู แบบออนไลน์ รำยวิชำ ระบบควบคมุ กำรขบั เคลอ่ื นเบือ้ งต้น Online Program Instructional of Basic drive control system subject 1. นำยณฐั พล โพธิ รหสั 6121270056 2. นำยธนภทั ร บุญยนื รหสั 6121270057 3. นำยปำณชยั เพญ็ สขุ รหสั 6121270065 โครงกำรนี้เป็นส่วนหนึ่งของกำรศกึ ษำตำมหลกั สตู รประกำศนียบตั รวิชำชีพ (ปวช.) พ.ศ. 2556 สำขำงำนเมคคำทรอนิกส์ สำขำวิชำเมคคำทรอนิกส์ วิทยำลยั เทคนิคสตั หีบ ปี กำรศึกษำ 2563

ใบรบั รองโครงการ สาขาวชิ าเมคคาทรอนิกส์ วิทยาลัยเทคนคิ สัตหบี ชอ่ื โครงการ บทเรียนสำเรจ็ รปู แบบออนไลน์ รายวิชา ระบบควบคมุ การขบั เคลอื่ นทางกล โดย นายณัฐพล โพธิ นายธนภทั ร บุญยนื นายปาณชยั เพ็ญสขุ ได้รับอนมุ ตั ิให้นับเป็นส่วนหนงึ่ ของการศีกษาตามหลกั สตู รประกาศนียบตั รวิชาชีพ (ปวช.) พ.ศ. 2564 สาขาวชิ าเมคคาทรอนิกส์ วิทลัยเทคนคิ สัตหีบ ………………………………………………………………..หวั หน้าสาขาวิชาเมคคาทรอนกิ ส์ (นายสมบัติ อินยิน) วันท่ี คณะกรรมการโครงการ ………………………………………………………………………..ประธานกรรมการ (นายสมบตั ิ อนิ ยนิ ) ………………………………………….ครทู ป่ี รึกษาท่ี 1 ………………………………………….ครูท่ปี รึกษาที่ 2 (นางสาวศริ วิ รรณา ฐาปนะดลิ ก) (นายวิรณุ ชัย คลา้ ยเดอื น) ………………………………………….กรรมการ ………………………………………….กรรมการ (นายวริ ณุ ชยั คลา้ ยเดอื น) (นายสมบัติ อินยิน) ………………………………………….กรรมการ ………………………………………….กรรมการ (นางสาวณฐั สดุ า เกยี รติธวิ ฒั น์) (นางสาวศศิกานต์ จันทร์สมปอง)

ข โครงการ บทเรียนสำเรจ็ รูปแบบออนไลน์ รายวชิ า อุปกรณ์ควบคมุ ระบบนวิ เมติกส์ โดย นายณฐั พล โพธิ นายธนภทั ร บญุ ยืน สาขาวชิ า นายปาณชัย เพญ็ สุข สาขางาน เมคคาทรอนิกส์ ครูท่ีปรึกษา เมคคาทรอนิกส์ ครูที่ปรกึ ษารว่ ม นางสาวศิริวรรณา ฐาปนะดลิ ก จำนวนหน้า นายวิรณุ ชัย คล้ายเดือน ปีการศึกษา 2564 บทคัดยอ่ ปัจจุบนั แผนกเมคคาทรอนกิ ส์วทิ ยาลัยเทคนคิ สัตหีบได้มกี ารเปดิ การเรยี นการสอน ในรูปแบบออนไลน์ เพราะสถานการณ์โควิด-19 จึงได้มีการจัดทำบทเรียนสำเร็จรูปแบบ ออนไลน์รายวิชาอุปกรณ์ควบคุมระบบนิวเมติกส์ ซึ่งในวิขานี้จัดการเรียนการสอนเป็น หลักสูตรโดยแบ่งเป็นทฤษฎีและปฏิบัติควบคู่กันยังมีการเรียนการสอนโดยการสอน เกี่ยวกับ วาล์วควบคุมความดัน วาล์วหน่วงเวลา ตัวนับ คณะจัดทำได้เล็งเห็นว่าเน่ืองจาก สถานการณ์โควดิ -19 ในปจั จบุ ันควรมีบทเรยี นสำเรจ็ รูปแบบออนไลน์ เพือ่ ใชใ้ นการเรียนรู้ เกย่ี วกับอปุ กรณ์ควบคุมระบบนิวเมตกิ ส์ เพื่อผ้ศู กึ ษาสามารถได้รบั ความรู้ไดอ้ ย่างครบถ้วน และมีความรู้ในอุปกรณ์ควบคุมระบบนวิ เมตกิ ส์

ค กิตตกิ รรมประกาศ โครงการฉบับนี้สําเร็จลุล่วงด้วยดีเนอ่ื งจากความรวมมือร่วมใจของสมาชกิ ภายในกลุ่มทุกท่าน คณะผู้จัดทําขอขอบพระคุณอาจารย์ศิริวรรณา ฐาปนะดิลก อาจารย์วิรุณชัย คล้ายเดือนซึ่งเป็น อาจารย์ที่ปรึกษาที่ได้ให้คําแนะนํา แนวคิด ตลอดจนแก้ไขข้อบกพร่องมาโดยตลอด และอาจารย์ ประจาํ แผนกวิชาช่างเมคคาทรอนิกส์เป็นอย่างมาก ทีไ่ ด้ใหค้ าํ แนะนําปรึกษาในการแก้ไขปัญหาต่างๆ ตลอดจนถงึ ขอ้ มูลอปุ กรณ์ ทเี่ ป็นประโยชน์ต่อการทดลองโครงงาน ขอบพระคุณบิดามารดาและผู้มีพระคุณสําหรับการให้ความสนับสนุนทุกสิ่งอย่างด้าน การศึกษามาตลอดจนถึงปัจจุบนั รวมทั้งเปน็ กาํ ลงั ใจทีด่ เี สมอมา และสุดทา้ ยต้องขอขอบคณุ เพอื่ นๆ ท่ี ให้กําลงั ใจมาตลอดมาจนโครงงานฉบบั น้สี าํ เรจ็ ลลุ วงไปได้ดวยดี คณะผู้จดั ทำ

สารบญั ง เร่ือง หน้า ใบรบั รองโครงการ ก บทคดั ย่อ ข กติ ติกรรมประกาศ ค สารบญั ง สารบญั (ต่อ) จ สารบัญรปู ภาพ ฉ สารบญั รูปภาพ(ตอ่ ) ช สารบัญรปู ภาพ(ตอ่ ) ซ สารบญั รูปภาพ(ต่อ) ฌ สารบัญตาราง ญ บทท่ี 1 บทนำ 1 1 1.1 ท่มี าและความสำคัญ 1 1.2 วัตถุประสงค์ 1 1.3 ขอบเขตของโครงงาน 1 1.4 ประโยชน์ทค่ี าดวา่ จะไดร้ บั 2 บทท่ี 2 เอกสารและงานวจิ ยั ท่ีเก่ียวข้อง 2 2.1 การสรา้ งเวบ็ เพจดว้ ย Google Site 7 2.2 บทเรยี นสำเร็จรปู 9 2.3 บทเรียนสำเร็จรปู ออนไลน์ 14 2.4 ระบบขับเคลื่อน 24 บทที่ 3 วธิ ีดำเนินงาน 24 3.1 ขั้นตอนการดำเนนิ งาน 26 3.2 ศึกษาข้อมลู เก่ยี วกบั หวั ข้อท่ไี ด้ 45 3.3 การศึกษาการใช้ Google Site 47 3.4 การออกแบบหน้าในแต่ละหัวขอ้ ใส่ใน Google Site 50 3.5 จดั ข้อมูลในแต่ละหัวข้อที่อยู่ในหมวดเดยี วกนั ให้อยดู่ ว้ ยกนั 57 3.6 จดั ทำกิจกรรม แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรยี น

สารบัญ(ต่อ) จ เรื่อง หน้า บทที่ 4 ผลการดำเนนิ งาน 60 60 4.1 ขัน้ ตอนการทดสอบ 60 4.2 ผลการทดลอง 62 4.3 บทเรยี นส าเร็จรูปแบบออนไลน์ รายวิชา ระบบควบคมุ การขบั เคล่ือนเบอ้ื งต้น 63 บทที่ 5 การสรปุ ผลและข้อเสนอแนะ 63 5.1 สรุปผลการดำเนินการ 63 5.2 อภปิ รายปัญหา 64 5.3 ขอ้ เสนอแนะ 65 เอกสารอ้างอิง 66 ภาคผนวก 67 ภาคผนวก ก 72 ภาคผนวก ข 75 ภาคผนวก ค 80 ภาคผนวก ง

สารบญั รปู ฉ เร่อื ง หน้า รปู ท่ี 2.1 Google Site 3 รูปท่ี 2.2 การเข้าถงึ Drive 4 รปู ท่ี 2.3 การสร้างเว็บไซต์ 4 รูปที่ 2.4 การป้อนชือ่ เว็บและปรบั ขนาดตัวอกั ษร 5 รปู ท่ี 2.5 การแชรเ์ วบ็ ไซต์ 5 รูปท่ี 2.6 การฝัง Code 6 รูปท่ี 2.7 การฝัง Code การเข้าชมเวบ็ ไซต์ 6 รูปท่ี 2.8 บทเรยี นสำเร็จรูปแบบเสน้ ตรง 7 รูปท่ี 2.9 บทเรียนแบบสาขา 8 รูปท่ี 2.10 สายพานแบน 16 รปู ท่ี 2.11 สายพานวี 16 รปู ที่ 2.12 สายพานกลม 17 รูปที่ 2.13 สายพานไทม์มิ่ง 17 รปู ที่ 2.14 ตารางการแบง่ สายพาน 18 รปู ที่ 2.15 ประเภทใช้งานทว่ั ไป 19 รปู ที่ 2.16 ประเภทใชง้ านแบบพิเศษ 19 รปู ที่ 2.17 ประเภทใช้งานแบบพิเศษ 20 รูปที่ 2.18 สายพานผา้ ใบ 20 รูปที่ 2.19 สายพานลวดสลิง 21 รูปที่ 2.20 แบบผิวหน้าเรยี บ 21

สารบัญรูป(ต่อ) ช เรื่อง หน้า รูปที่ 2.21 แบบผิวหนา้ ก้างปลา 22 รูปที่ 2.22 แบบผิวหน้าพเิ ศษหรอื มโี ครงสร้างแบบพิเศษ 22 รปู ท่ี 3.1 ขัน้ ตอนการดำเนินการของบทเรยี นำเรจ็ รปู ออนไลนร์ ายวชิ า ระบบนิวเมตกิ ส์ 24 รูปท่ี 3.2 วาลว์ ควบคมุ ทศิ ทาง 26 รูปท่ี 3.3 เครอ่ื อดั ลม 28 รปู ที่ 3.4 เครอื่ งระบายความรอ้ นลมอดั 28 รูปท่ี 3.5 เครอ่ื งกรองทอ่ เมน 29 รูปท่ี 3.6 เคร่อื งทำลมให้แหง้ 29 รูปท่ี 3.7 กรองลม 30 รูปท่ี 3.8 อปุ กรณเ์ กบ็ เสียง 30 รูปท่ี 3.9 วาลว์ เปลย่ี นทิศทางลม 31 รปู ที่ 3.10 วาลว์ บงั คับความเร็ว 31 รปู ท่ี 3.11 กระบอกสูบ 31 รปู ที่ 3.12 วาล์วลดความดนั ชนดิ ระบายความดนั 32 รปู ท่ี 3.13 วาลว์ ลดความดันชนดิ ไมร่ ะบายความดัน 33 รปู ที่ 3.14 วาล์วระบายความดัน 34 รปู ท่ี 3.15 การทำงานตำแหนง่ ปกติ 34 รปู ท่ี 3.16 ตำแหน่งระบายลม 35 รูปท่ี 3.17 วาลว์ จดั ลำดับ 36 รูปท่ี 3.18 รูปรา่ งอุปกรณ์ 36 รูปท่ี 3.19 ตำแหนง่ ปกติของวาลว์ จัดลำดบั 37 รูปที่ 3.20 ตำแหนง่ ทำงานของวาล์วจัดลำดับ 37 รูปท่ี 3.21 สญั ลกั ษณ์ 38 รปู ที่ 3.22 ตำแหน่งปกติ และตำแหน่งการทำงาน 38 รปู ท่ี 3.23 วาลว์ หน่วงเวลาแบบปกติเปดิ 39 รปู ที่ 3.24 สภาวะปกติ 39 รปู ท่ี 3.25 สภาวะการทำงาน 40 รูปท่ี 3.26 ตวั อยา่ งวงจร 40

สารบัญรปู (ตอ่ ) ซ เรือ่ ง หน้า รปู ที่ 3.26 ตวั อยา่ งวงจร 40 รูปที่ 3.27 สญั ลักษณว์ งจร 41 รูปท่ี 3.28 สภาวะปกติ 41 รูปท่ี 3.29 สภาวะทำงาน 42 รปู ที่ 3.30 ตวั อยา่ งวงจร 42 รูปที่ 3.31 ตัวอย่างวงจรตวั นับชนิดอยา่ งเดียว 43 รปู ที่ 3.32 ตวั นับชนดิ ตั้งจำนวนได้ 44 รปู ท่ี 3.33 การสร้างเว็บไซต์ 45 รูปที่ 3.34 วิธเี ปลยี่ นช่อื เวบ็ ไซต์ 45 รปู ที่ 3.35 วิธีเพม่ิ ตัวอักษร 46 รูปท่ี 3.36 วิธเี พิม่ รปู ภาพ 46 รปู ท่ี 3.37 วธิ ีการเผยแผรเ่ ว็บไซต์ 46 รูปที่ 3.38 หน้าเวบ็ บทเรียนสำเร็จรูปแบบออนไลน์ รายวชิ า อุปกรณค์ วบคุมในนวิ เมติกส์ 47 รปู ที่ 3.39 อุปกรณท์ ่ีเก่ยี วข้องของ ระบบควบคมุ การขับเคลือ่ นเบือ้ งต้น 47 รปู ที่ 3.40 ประเภทของวาล์ว 48 รูปท่ี 3.41 วาลว์ ควบคมุ ความดัน 48 รูปที่ 3.42 วาล์วหน่วงเวลา 49 รปู ท่ี 3.43 ตัวนับ 49 รปู ท่ี 3.44 การจดั ข้อมูลให้อยู่ในหมวดเดียวกนั 50 รปู ที่ 3.45 ความหมายและทม่ี าของวาล์วควบคมุ (หมวดหมู่ ที่1) 51 รูปที่ 3.46 วาลว์ ควบคมุ ความดนั (หมวดหมู่ ท2่ี ) 51 รูปที่ 3.47 วาล์วลดความดัน (หมวดหมูว่ าลว์ ควบคมุ ควาดนั ) 52 รูปท่ี 3.48 วาล์วระบายความดนั (หมวดหม่วู าล์วควบคุมควาดนั ) 52 รูปที่ 3.49 วาล์วจดั ล าดบั (หมวดหมวู่ าล์วควบคุมควาดัน) 53 รปู ที่ 3.50 วาลว์ หนว่ งเวลา (หมวดหมู่ ท่ี3) 54

สารบญั รูป(ต่อ) ฌ เรือ่ ง หน้า รูปที่ 3.51 วาล์วหนว่ งเวลาแบบปกติเปิด (หมวดหมูว่ าลว์ หน่วงเวลา) 54 รปู ท่ี 3.52 วาล์วหนว่ งเวลาแบบปกติปิด (หมวดหม่วู าล์วหน่วงเวลา) 55 รูปที่ 3.53 ตวั นับ (หมวดหมู่ ที่4) 56 รปู ที่ 3.54 กิจกรรมใบงานเรอื่ งอปุ กรณ์ควบคมุ ในงานนิวเมติกส์ 57 รูปที่ 3.55 กิจกรรมใบงานเร่ืองอุปกรณค์ วบคมุ ในงานนิวเมตกิ ส์ 57 รปู ท่ี 3.56 แบบทดสอบกอ่ นเรียน เรือ่ งอปุ กรณค์ วบคมุ ในงานนวิ เมติกส์ 58 รูปที่ 3.57 แบบทดสอบก่อนเรียน เรอ่ื งอุปกรณค์ วบคมุ ในงานนวิ เมติกส์ 58 รูปที่ 3.58 แบบทดสอบหลงั เรยี น เรอ่ื งอุปกรณค์ วบคมุ ในงานนิวเมติกส์ 59 รปู ที่ 3.59 แบบทดสอบหลงั เรยี น เรื่องอปุ กรณค์ วบคุมในงานนวิ เมติกส์ 59 รูปท่ี 4.1 บทเรยี นสาํ เรจ็ รปู แบบออนไลน์ รายวิชา ระบบควบคมุ การขบั เคล่ือนเบือ้ งตน้ 61 รูปที่ 4.2 บทเรียนสาํ เร็จรูปแบบออนไลน์ รายวิชา ระบบควบคมุ การขบั เคลือ่ นเบื้องตน้ 61

สารบญั ตาราง ญ เร่ือง หนา้ ตารางท่ี 4.1 ตารางสรุปผลการทําแบบทดสอบก่อนเรยี นของบทเรียนสําเร็จรูปแบบออนไลน์ 59 รายวชิ าระบบควบคมุ การขับเคลือ่ นเบื้องต้น 60 ตารางที่ 4.2 ตารางสรปุ ผลการทําแบบทดสอบหลังเรยี นของบทเรียนสาํ เรจ็ รูปแบบออนไลน์ รายวิชาระบบควบคุมการขับเคล่อื นเบือ้ งต้น

1 บทท่ี 1 ทม่ี าและความสาคัญ 1.1 ท่ีมาและความสาคญั ปัจจุบันวิทยาลัยเทคนิคสัตหีบได้เล็งเห็นถึงศักยภาพด้านการพัฒนาสมรรถนะภาพของนักเรียน นักศึกษาจากการเรียนในส่วนวิชาระบบการควบคุมการขับเคล่ือนเบื้องต้น ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสาขาวิชา ช่างเมคคาทรอนิกส์ท่ีทางวิทยาลัยเทคนคิ สัตหีบไดใ้ ห้ความสาคัญ จึงสนับสนุนให้นักเรียนนักศึกษาเรยี นรู้ เกี่ยวกับระบบควบคุมการขับเคลื่อนโดยการศึกษาผ่าน บทเรียนสาเร็จรูปแบบออนไลน์ เพื่อฝึกทักษะให้ เรียนรู้ระบบการเคลื่อนที่และให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อผู้เรียนและ การศึกษาที่ผ่านมานั้นสาขาวิชาช่าง เมคคาทรอนิกส์ยังมิไดม้ ีบทเรียนสาเรจ็ รูปแบบออนไลน์เพือ่ ใช้ในการศกึ ษา คณะผู้จัดทาจึงได้เล็งเห็นปัญหาที่เกิดขึ้นจึงเกิดแนวคิดในการแก้ปัญหาโดยสร้าง “บทเรียน สาเร็จรูปแบบออนไลน์ รายวิชา ระบบควบคุมการขับเคลื่อนเบื้องต้น” โดยประยุกต์ใช้ google site เพ่อื ให้มกี ารศึกษาและนาความรู้ไปประยุกตใ์ ชง้ านได้จริงในวิทยาลัยเทคนิคสตั หีบ 1.2 วตั ถปุ ระสงค์ 1.2.1 เพ่ือศึกษาระบบการควบคมุ การขบั เคลื่อนเบอื้ งตน้ 1.2.2 เพ่อื สร้างบทเรียนสาเร็จรูปแบบออนไลน์ รายวชิ า ระบบควบคุมการขับเคล่ือนเบ้ืองตน้ 1.2.3 เพอื่ ใช้เป็นส่ือการเรียนการสอนใหน้ ักเรียนนักศกึ ษามคี วามสนใจในวิชาระบบการควบคุมการ ขบั เคลื่อน 1.3 ขอบเขตของโครงงาน 1.3.1 จดั ทาสือ่ ประกอบการเรียน ดว้ ยระบบออนไลน์ โดยประยกุ ตใ์ ช้ google site 1.3.2 จัดทาแบบทดสอบความรู้กอ่ นเรียนและหลงั เรียนดว้ ยระบบออนไลน์ โดย google form 1.3.3 สื่อการสอนวชิ าการขบั เคลอ่ื นเบื้องต้น 1.4 ประโยชน์ท่คี าดจะไดร้ ับ 1.4.1 นักศึกษามีความรู้ความเข้าใจในวิชาการควบคุมการขบั เคล่ือนเบอื้ งตน้ 1.4.2 นกั ศึกษามคี วามสามัคคีร่วมมือรว่ มใจในการทางานและปฏิบตั ิหน้าทต่ี นเองได้

2 1.4.3 โครงงานบทเรียนสาเร็จรูปแบบออนไลน์สามารถนามาประยุกต์และใช้ในชีวิตประจาวันของ การเรยี นการสอนได้ดี 1.4.4 โครงงานบทเรยี นสาเรจ็ รูปแบบออนไลน์สามารถนาไปพฒั นาและต่อยอดได้ดี

3 บทที่ 2 ทฤษฎีและเอกสารท่เี กย่ี วขอ้ ง ในการศึกษาขอ้ มูลการสร้างบทเรยี นออนไลน์สาเร็จรปู น้นั ผ้ศู กึ ษาไดศ้ ึกษาคน้ ควา้ ทฤษฎีและ เอกสารที่เกี่ยวข้องดงั นี้ 2.1 การสรา้ งเว็บเพจ ด้วย Google Site 2.2 บทเรียนสาเรจ็ รปู 2.3 บทเรียนออนไลน์ 2.4 ระบบขบั เคล่ือน 2.1 การสร้างเว็บเพจดว้ ย Google Site 2.1.1 Google Site Google Site คือ เว็บไซต์ของ Google ที่ให้บริการสร้างเว็บไซต์ฟรี สามารถสร้าง เว็บไซต์ได้ง่าย ปรับแต่งรูปลักษณ์ได้อย่างอิสระ และสามารถรวบรวมความหลากหลายของข้อมูล ไว้ในที่เดียว เช่น วิดีโอ, ปฏิทิน, เอกสาร อื่น ๆ สามารถนามาแทรกในหน้าเว็บเพจได้ เป็นการเพิ่ม ลูกเลน่ ใชง้ านได้ง่าย ทาให้ชว่ ยอานวยความสะดวกไดเ้ ปน็ อยา่ งมาก รูปท่ี 2.1 Google Site

4 2.1.2 การสร้างเว็บเพจด้วย Google Site 2.1.2.1 การเข้าถงึ Drive สามารถเขา้ ถึงได้จาก http://sites.google.com หรอื เมื่อ login อยูใ่ นระบบแลว้ ไปที่เมนู Google Apps เลือก \"Sites\" รปู ท่ี 2.2 การเข้าถงึ Drive 2.1.2.2 การสร้างเวบ็ ไซต์ คลิกเลือก “วา่ ง\" (ในกรอบสฟี ้า) เพอ่ื สรา้ งเวบ็ ไซต์ รปู ที่ 2.3 การสรา้ งเว็บไซต์

5 2.1.2.3 คลกิ ทปี่ ้อนช่ือเว็บและปรับขนาดตัวอักษรเพ่ือเติมหนา้ เวบ็ เพจ รูปท่ี 2.4 การป้อนช่ือเวบ็ และปรับขนาดตวั อักษร 2.1.2.4 แชร์เวบ็ ไซต์ โดยการคลิกท่ปี ุ่ม“เผยแพร\"่ รูปท่ี 2.5 การแชรเ์ ว็บไซต์

6 2.1.2.5 กดฝังทหี่ มายเลข 1 และใส่ Code ทีห่ มายเลข 2 \"การใช้ Code HTMLเรา สามารถใส่ html สาหรบั ตดิ เวบ็ ไซต์ เพื่อเเสดงรายการตา่ งๆ รปู ท่ี 2.6 การฝัง Code 2.1.2.6 การเข้าชมเว็บไซต์ โดยเปดิ หน้า Browser ใหมแ่ ล้วเขา้ ชมเวบ็ ไซต์ไดจ้ าก URL ทร่ี ะบุเป็นการเสร็จสน้ิ ข้ันตอนการสรา้ งเว็บไซต์ รูปท่ี 2.7 การฝงั Codeการเข้าชมเวบ็ ไซต์

7 2.2 บทเรียนสาเร็จรูป บทเรียนสาเร็จรปู หมายถงึ บทเรียนทผี่ สู้ อนจดั ทาขนึ้ เพือ่ ใชเ้ ปน็ เคร่อื งมือในการจัดกิจกรรม การเรียนรู้ให้นักเรียน นักศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเอง แต่ละสาระการเรียนรู้วิชาขับเคลื่อนเบื้องต้น แต่ละบทเรียน โดยเริ่มจาก เนื้อหาสาระที่ง่าย ๆ ไปสู่เนื้อหาที่ยากขึ้นไปตามลาดับ เป็นบทเรียน ที่สร้างขึ้นโดยกาหนดวัตถุประสงค์ เนื้อหา วิธีการ และสื่อการเรียนการสอนไว้ล่วงหน้า ผู้เรียน สามารถศกึ ษา ค้นควา้ และประเมินผลการเรียนด้วยตนเองตามขน้ั ตอนที่กาหนดไว้ 2.2.1 ลักษณะของบทเรยี นสาเรจ็ รูป ลักษณะสาคัญของบทเรียนสาเร็จรูป คือ การออกแบบการบรรจุเนื้อหาและสาระ การเรียนรู้ออกเป็น กรอบ (Frame) ซึ่งเนื้อหาและสาระการเรียนรู้ดังกล่าวนั้นจะนามาจัดทา เป็นหน่วยการเรียนรู้ย่อย ๆ แล้วบรรจุเนื้อหาสาระการเรียนรู้หน่วยย่อย ๆ ดังกล่าวลงไปในกรอบ แตล่ ะกรอบใหม้ ีความสัมพันธแ์ ละเรียงลาดับเน้ือหาจากงา่ ยไปยาก 2.2.2 ประเภทและองคป์ ระกอบของบทเรียนสาเร็จรปู 2.2.2.1 บทเรียนเชิงเส้น (Linear Program or Constructed Response Type) Skinner เปน็ ผู้คิดขน้ึ โดยอาศัยผลการวจิ ยั การเรียนรขู้ องสตั ว์ สรุปวา่ การเรยี นรู้ควรแบ่งเป็นชั้นย่อย แต่ตอนท้ายของแต่ละชั้น ผู้เรียนจะต้องแสดงให้เห็นสิ่งที่เขาได้เรียนรู้ด้วยการตอบคาถามซึ่ง นิยมใช้เป็นแบบถูกผิดหรือเติมคา และทราบคาตอบทันที ลักษณะที่สาคัญของบทเรียนประเภทนี้ คือ ผู้เรียนจะต้องเรียนตามลาดับทีละกรอบต่อเนื่องกันไปเรื่อยๆ ตั้งแต่กรอบแรกจนกรอบสุดท้าย จะขา้ มกรอบใดกรอบหน่งึ ไม่ได้ องค์ประกอบเป็นแผน่ ภาพดงั นี้ รปู ท่ี 2.8 บทเรยี นสาเรจ็ รปู แบบเส้นตรง (Linear Program)

8 2.2.2.2 บทเรียนแบบสาขา (Branching Program) นอร์แมนเอคราวเดอร์ องค์การ อุตสาหกรรมในสหรัฐอเมริกาเป็นผู้คิดขึ้น โดยแบ่งเนื้อหาออกเป็นขั้นย่อย ๆ ที่สมบูรณ์ตามด้วย คาถามที่มีคาตอบให้เลือก เมื่อผู้เรียนเลือกคาตอบผิดจะมีคาอธิบายสาเหตุที่ผิดผู้เรียนต้องเลือกใหม่ จนกว่าจะถูก รูปท่ี 2.9 บทเรยี นแบบสาขา (Branching Program) 2.3 บทเรยี นสาเร็จรูปแบบออนไลน์ 2.3.1 ความหมายของเวบ็ เพจ วิทยา เรืองพรวิสุทธิ์ กล่าวว่า เว็บเพจ หมายถึง ไฟล์ข้อมูลเอชทีเอ็มแอล (HTML) หรือเป็นข้อมูลในระบบเวิล์ดไวด์เว็บ (WWW) ซึ่งประกอบด้วยคาหรือวลีพิเศษต่าง ๆ ที่เรียกว่า “ไฮเปอรเ์ ท็กซ์” หรอื เปน็ การเชอ่ื มโยงแบบไฮเปอร์ลิงค์เป็นการเช่ือมโยงเพื่อติดต่อไปยัง เวิลด์ ไวด์เว็บ เซิร์ฟเวอร์ แหล่งข้อมลู ตา่ ง ๆ ท่ีถูกกาหนดไวบ้ นเวิล์ดไวดเ์ วบ็ เพจนนั้ เจนวิทย์ เหลืองอร่าม กล่าวว่าเว็บเพจ คือ หน้ากระดาษอิเล็กทรอนิกส์ใน เวิลด์ไวด์เว็บ เรียกว่า เว็บเพจ ซึ่งมีหน้าตาคล้ายกับหน้ากระดาษของหนังสือพิมพ์ หรือนิตยสารมาก โดยมีทั้งตัวอักษร ข้อความ และภาพนิ่ง นอกจากนี้ยังสามารถใส่เสียงและวีดีทัศน์ในหน้าเว็บเพจได้ สาหรับเว็บเพจหน้าแรกเราเรียกว่า “โฮมเพจ” โดยปกติแล้วเราสามารถใช้คาว่าเว็บเพจ เรียกแทน คาวา่ โฮมเพจ หรอื เว็บไซต์ กไ็ ด้

9 จากขอ้ มูลข้างต้นสรุปได้ว่า เวบ็ เพจ คอื เอกสาร (Hyper Text Markup Language) ที่มีข้อมูลโดยประกอบด้วย ข้อมูล ภาพกราฟิก ภาพเคลื่อนไหว สามารถเชื่อมโยงไปยังหน้าเอกสาร HTML หรอื หน้าเวบ็ เพจอน่ื ๆ ได้ 2.3.2 องค์ประกอบของเว็บเพจ 2.2.2.1 โฮมเพจ วิทยา เรืองพร ได้กล่าวงถึงองค์ประกอบส่วนที่เป็นโฮมเพจว่าลักษณะโดยทั่วไป โฮมเพจนัน้ มคี วามคลา้ ยคลึงกันมากอาจต่างกันทเี่ ทคนิคและวิธีการนาเสนอ ดงั นนั้ องค์ประกอบหลัก ของโฮมเพจจึงแบ่งออกได้ ดงั นี้ 1. ส่วนรูปภาพหรือโลโก้ (Logo) แสดงความเป็นเจ้าของโฮมเพจ เป็นรูปที่มีขนาด ไม่ใหญ่มากนัก เพ่ืองา่ ยต่อการโอนยา้ ยข้อมูลบนครือข่ายคอมพวิ เตอร์ 2. สว่ นหัวเรอ่ื งของขอ้ มลู เป็นหวั ขอ้ ของข่าวสาร บรษิ ัท องคก์ รหรือสถานบันท่ีเป็น เจา้ ของโฮมเพจ 3. ส่วนเนื้อหาข้อมูล และการเชื่อมโยงไปยังเว็บเพจอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องเป็นส่วนของ ข่าวสารที่เป็นเนื้อความแสดงถึงรายละเอียดหรือเนื้อหาข้อความแบบคัดย่อที่สามารถเชื่อมโยงไปยัง ขอ้ มลู แบบแสดงรายละเอยี ดของโฮมเพจทเ่ี กย่ี วข้องโดยผ่านไฮเปอรเ์ ท็กซ์ 2.3.2.2 เว็บเพจท่เี ป็นข้อมูล กิตติ ภักดีวัฒนะกุล กล่าวว่า เว็บเพจที่เป็นข้อมูลเป็นส่วนที่เสนอรายละเอียดของ หัวข้อที่อย่ใู นหนา้ โฮมเพจ โดยทั่วไปเวบ็ เพจมอี งคป์ ระกอบ ดงั นี้ 1. Text เปน็ ขอ้ ความปกตสิ ามารถตกแตง่ มีรปู แบบการทางาน Word Processing 2. Graphic มีรูปภาพ ลายเส้น พนื้ หลงั ตา่ ง ๆ มากมายขึ้นอยกู่ ับผูอ้ อกแบบเลือก 3. Multimedia ภาพเคลือ่ นไหวและเสยี งประกอบ 4. Counter ใช้สาหรบั นับจานวนผทู้ ี่เข้าเย่ยี มชมเว็บเพจ 5. Link ใชเ้ ชอ่ื มตอ่ ไปยังเว็บเพจอืน่ ๆ 6. Form เป็นแบบฟอร์มใชส้ าหรับผใู้ ชก้ รอกขอ้ มลู 7. Frame การแบ่งจอภาพเปน็ ส่วน ๆ แตล่ ะจะแสดงขอ้ มลู ที่แตกตา่ งกันออกไป 8. Image Map รูปภาพขนาดใหญท่ ี่และสามารถเช่ือมโยงไปยงั เว็บเพจอน่ื ๆ 9. Java Applet โปรแกรมสาเรจ็ รูปที่ใช้ในเวบ็ เพจ เพือ่ การใช้งานทมี่ ปี ระสทิ ธภิ าพ 2.3.3 กฎพ้ืนฐานของการออกแบบเวบ็ เพจ (Web Pages) 2.3.3.1 กฎแหง่ ความแปลกแตกต่าง (Contrast) การออกแบบสอื่ การเรยี นการสอน ทางอินเทอร์เน็ตต้องมีความโดดเด่นหลีกเลี่ยงการใช้องค์ประกอบบนจอภาพที่ดูคล้ายกัน แต่ถ้า

10 องค์ประกอบของเนื้อหาไม่ใช่สิ่งเดียวกัน ควรสร้างให้มีความแตกต่างกันอย่างชัดเจน สิ่งที่มี ความหมายหรือตอ้ งการเน้นใหเ้ ห็นชัดเจนต้องมลี กั ษณะที่นา่ สนใจ เชน่ การเน้นขนาด สี ของวั อกั ษร 2.3.3.2 กฎการย้าซ้า (Repetition) ในการออกแบบสื่อการเรียนทางอินเทอร์เน็ต ควรมีรูปแบบที่เป็นแบบแผนซึ่งจะประกอบด้วย พื้นหลัง รูปภาพ สี ความสัมพันธ์ของระยะห่าง ระหวา่ งตวั อักษร เสน้ และขนาดที่สอดคล้องกันทัง้ หมด วิธีการสรา้ งสอ่ื การเรยี นการสอนทางออนไลน์ แบบย้าช่วยเสริมสร้างให้เกิดความเป็นหนึ่งเดียว (Unity) แม้ว่าในการออกแบบเว็บเพจจะมีผู้จัดทา หลายคนแต่จะตอ้ งมีรูปแบบเดียวกัน 2.3.3.3 กฎการจัดแถววางแนว (Alignment) การจัดวางองค์ประกอบต้องมีแถว มีแนวต้องมองวัตถุที่อยู่ข้างหน้าเสมอ เช่น ตัวอักษร หรือรูปแบบที่อยู่ตอนล่างไม่ควรล้าแนว องค์ประกอบที่อยู่ด้านบน หากอยู่ขวาก็ดูสิ่งที่อยู่ซ้ายมือที่มาก่อน การวางแถวจะทาให้เว็บเพจ ดูสะอาดและเปน็ ไปในลกั ษณะไม่ขัดกบั ความรู้สกึ ของผอู้ า่ น 2.3.3.4 ความเกี่ยวเนื่องของสิ่งที่อยูใ่ กล้เคียงกัน (Proximity) การจดั วางวัตถตุ ่าง ๆ ที่อยู่บนสื่อการเรียนอินเตอร์เน็ตต้องมีความเป็นระเบียบ โดยจัดให้มองเห็นได้ง่าย ไม่กระจัดกระจาย การรวมกลุ่มเป็นวิธีการลดความยุ่งเหยิงและสร้างความเป็นระเบียบการใช้ไฟล์ภาพหรือกราฟิก ที่มีความหลากหลายแต่ซ้ากันในส่วนต่าง ๆ ของแต่ละหน้าเอกสาร ยังช่วยให้การเปิดเว็บไซด์ เป็นไปอย่างรวดเร็วและน่าสนใจ เมื่อโปรแกรมเว็บบราวเซอร์จะอ่านไฟล์ภาพหรือกราฟิกนั้น แล้วเก็บไว้ในหน่วยความจาของเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ใช้ เมื่อมีการใช้งานไฟล์ภาพนั้นอีก ก็จะปรากฏ ไดอ้ ย่างรวดเร็ว เพราะโปรแกรมเวบ็ บราวเซอรจ์ ะนามาจากหน่วยความจาแคชของเครอื่ ง 2.3.4 โครงสรา้ งของเวบ็ นักออกแบบเว็บส่วนใหญ่จะมีรูปแบบการสร้างที่แตกต่างกันออกไป โดยทั่วไป จะขึ้นอยู่กับความถนัด และความพอใจของตนเองเป็นหลัก โดยคานึงถึงหลักการออกแบบที่ถูกต้อง เท่าที่ควร ลินช์ และฮอร์ตัน จึงได้เสนอแนวคิดสาหรับออกแบบเว็บไซต์ว่าการออกแบบเว็บไซต์ที่ดี ควรจะตอ้ งวางโครงสรา้ งใหส้ มดลุ มกี ารเชอ่ื มต่อสัมพันธ์กันระหวา่ งรายการ (Menu) หรือโฮมเพจกับ หน้าเนื้อหาอื่น ๆ รวมถึงการเชื่อมโยงไปสู่ภาพและข้อความต่าง ๆ โดยต้องวางแผนโครงสร้างให้ดี เพื่อป้องกันอุปสรรคที่จะเกิดต่อผู้ใช้ เช่น การหลงทางของผู้ใช้ในขณะเข้าสู่เนื้อหาในจุดร่วม (Node) ต่าง ๆ เป็นตน้ แยงก์ และมอร์ ได้แบ่งลักษณะโครงสร้างของสื่อหลายมิติ (Hypermedia) 3 แบบ เพื่อการจัดเกบ็ และเรยี งข้อมูลทีต่ ้องการขึน้ มาดังน้ี

11 1. สื่อหลายมิติแบบไม่มีโครงสร้าง (Unstructured) เป็นแบบที่ไม่มีโครงสร้าง ความรู้ ผู้เรียนต้องเปิดเข้าไปโดยมีการเชื่อมโยงระหว่างหน้าจอแต่ละเรื่อง มีความยืดหยุ่นสูงสุดของ การจดั รวบรวมเป็นการใหผ้ เู้ รียนไดก้ าหนดความก้าวหน้า และตอบสนองความสาเร็จด้วยตนเอง 2. สื่อหลายมิติแบบลาดับขั้น (Hierarchical) เป็นการกาหนดวิธีการจัดเก็บความรู้ เป็นลาดับขั้นมีโครงสร้างเป็นลาดับขัน้ ต้นไม้ โดยผู้เรียนได้ศึกษาค้นคว้าไปทีละขั้น โดยสารวจได้จาก บนลงลา่ งและจากล่างขึน้ บน โดยระบบขอ้ มูลและรายการคอยบอก 3. สื่อหลายมิติแบบเครือข่าย (Network) เป็นการเชื่อมโยงกันระหว่างจุดร่วมของ ฐานข้อมูล ความรู้ต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน ความซับซ้อนของเครือข่ายพึ่งพาความสัมพันธ์ ระหว่างจดุ ร่วมต่าง ๆ 2.3.5 การออกแบบเว็บเพจทีด่ ี 2.3.5.1 มีรายการแสดงรายละเอียดของเว็บเพจนั้น เราควรแสดงรายการทั้งหมด ที่เว็บมีอยู่ให้ผู้ใช้ทราบ โดยอาจทาในรูปของสารบัญการสร้างสารบัญนี้จะช่วยให้ผู้ใช้สามารถค้าหา ข้อมลู ภายในเวบ็ อย่างรวดเร็ว 2.3.5.2 เชื่อมโยงขอ้ มูลไปยังเปา้ หมายโดยตรงตามความต้องการมากทีส่ ุด การสร้าง Link จะสร้างในรูปแบบของตัวอักษร หรือรูปภาพก็ได้ แต่ควรที่จะแสดงจุดเชื่อมโยง โดยการให้ผู้ใช้ ทราบได้งา่ ยนอกจากนี้ในแต่ละเพจควรมีจดุ เชอ่ื มโยงกลบั มายังหนา้ แรกของโฮมเพจ 2.3.5.3 มเี นอื้ หากระชบั ส้นั และทนั สมยั ถ้าเปน็ โครงสร้างโฮมเพจหน้าแรก ไม่ควร ที่จะยาวเกินไป ขนาดที่ดี คือ กาหนดให้แต่ละเว็บเพจแสดงผลได้เพียงอย่างเดียวถ้าไม่สามารถ แสดงผลทงั้ หมดในหนา้ เดยี วต้องพยายามสรา้ งใหแ้ สดงผลในจานนวนหนา้ นอ้ ยทีส่ ดุ เท่าท่จี ะทาได้ 2.3.5.4 สามารถโต้ตอบกับผู้ใช้ได้ทันที ควรมีจุดแสดงความคิดเห็น หรือคาแนะนา กับเราได้ เช่น ใส่ E=mail ลงในเพจตาแหน่งที่เขียนควรอยู่ส่วนล่างสุด หรือบนสุดของเว็บนั้น ๆ ไมค่ วรท่จี ะเขียนแทรกไวใ้ นตาแหน่งใด ๆ ของจอภาพ 2.3.5.5 มีรูปภาพประกอบการนาเสนอที่ดี แต่ไม่ควรมีรูปภาพมากเกินไป โดยใช้ ภาพแทนคาพูด เช่น นารูปบ้านมาแทนคาว่า กลับไปจุดเริ่มต้น หรือ Home และควรใช้รูปให้ตรง กับความหมาย 2.3.5.6 เข้าสู่กลุ่มเป้าหมายได้ถูกต้อง โดยคานึงถึงกลุ่มเป้าหมายมากที่สุด เพราะ การกาหนดกลุ่มเป้าหมายจะทาให้สามารถกาหนดเนื้อหา และเรื่องราวเพื่อให้ตรงกับความต้องการ ของผูใ้ ชไ้ ด้มากกว่า

12 2.3.5.7 ใช้งานงา่ ย ทาอย่างไรจึงจะสร้างเว็บเพจให้ใช้งานได้ง่าย สิ่งเหล่านี้ข้ึนอยูก่ ับ เทคนิคและประสบการณ์ของผู้สร้างแต่ละคนบางสิ่งคนหนึ่งอาจบอกจะว่าง่าย แต่บางคนอาจกลับ กายเป็นยาก 2.3.5.8 การกาหนดเป้าหมายข้อมูลตามมาตรฐานเดียวกัน โดยจะต้องมีการแบ่ง ข้อมูลออกเป็นส่วน ๆ ข้อมูลชุดใดที่สามารถจัดเป็นกลุ่ม เป็นหมวดหมู่ได้ก็ควรจัดทา จะทาให้ข้อมูล ทุกอยา่ งเป็นระเบียบในการนามาใชง้ าน 2.3.6 เคร่ืองมือในการสร้างเวบ็ เพจ เครื่องมือที่ใช้ในการสร้างและพัฒนาเว็บเพจนั้นมีมากมาย ซึ่งขึ้นอยู่กับผู้ที่มีหน้าที่ ในการสร้างและพฒั นาเว็บเพจ หรอื เวบ็ มาสเตอร์ จะเลอื กใชง้ านเคร่ืองมือท่เี กี่ยวขอ้ งกับการสร้างเว็บ มีจานวนมาก ซึ่งรวมถึงโปรแกรมสร้างไฟล์เอกสาร HTML โปรแกรมสร้างเว็บเพจ มีจานวนมาก ซึง่ รวมถงึ โปรแกรมปรับเปลี่ยนไฟล์ที่เกีย่ วข้องกบั เว็บเพจ 2.3.7 ขัน้ ตอนการพฒั นาเวบ็ เพจ หลักการและขั้นตอนการพัฒนาบทเรียนออนไลน์สาเร็จรูป ในลักษณะรูปแบบของ Intreactive Multimedia Computer Instruction Package : IMMCIP โดยเริ่มจากวิธีการกาหนด เป้าหมาย กาหนดวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรมและกลุ่มเป้าหมายผู้ใช้บทเรียน โดยในการพัฒนา จะประกอบไปดว้ ย 5 ข้นั ตอนหลกั ๆ ดงั น้ี 2.3.7.1 ขนั้ ตอนการวิเคราะห์เนือ้ หา (Analysis) แบง่ เป็น 3 ขัน้ ตอนดังนี้ 1. สร้างแผนภูมิระดมสมอง (Brainstorm Chart Drafting) เป็นการค้นหาหัวเรื่อง ทั้งหมดอันเป็นเป้าหมายขององค์ความรู้และความเกี่ยวข้องของหัวเรื่อง ที่จะทาให้เห็นภาพบทเรียน ว่าควรจะมเี นอ้ื หาโดยรวมเช่นไร 2. สร้างแผนภูมิหัวเรื่องสัมพันธ์ (Concept Chart Drafting) เป็นขั้นตอนของการ วเิ คราะห์หวั เร่ืองโดยละเอียดจากแผนภูมิการระดมสมอง เพือ่ คดั เลือกหวั เร่อื งต่าง ๆ 3. สร้างแผนภูมิโครงข่ายเนื้อหา (Concept Network Analysis Chart Drafting) เป็นการสร้างแผนภูมิจากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของเนื้อหาในลักษณะของข่ายงานการนาเสนอ เป็นการแสดงให้เห็นภาพของความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันของการนาเสนอว่าเน้ือหาส่วนใดควรนาเสนอ กอ่ นหลังหรือพร้อมกนั ได้ 2.3.7.2 ข้ันตอนการออกแบบการเรยี นการสอน (Design) แบ่งเป็น 2 ขนั้ ตอนดังน้ี 1. กาหนดการนาเสนอ (Strategic Presentation Plan & Behavior Objectives) เป็นการกาหนดกลวิธีการนาเสนอพร้อมกับจดลาดับแผนการการนาเสนอเป็นแผนภูมิบทเรียน (Course Flow Chart Drafting) และกาหนดวัตถปุ ระสงค์เชิงพฤตกิ รรมให้สอดคล้องกบั หวั ข้อทีต่ ้งั ไว้

13 2. สร้างแผนภูมกิ ารนาเสนอแต่ละโมดลู (Module Presentation Chart Drafting) เป็นการสรา้ งแผนภมู กิ ารนาเสนอในแตล่ ะโมดลู เพ่ือแสดงถงึ ความต่อเน่ือง และกาหนดมาตรฐานของ เวลาการนาเสนอในแต่ละโมดลู น้ัน ๆ 2.3.7.3 ขั้นตอนการออกแบบกรอบเนอื้ หา (Development) แบ่ง 4 ขั้นตอนดังน้ี 1. เขียนรายละเอียดเนื้อหา (Script Development) โดยการนามาเขียนลงใน กรอบตามแผนการนาเสนอ ซึ่งจะเป็นการสร้างต้นแบบการนาเสนอ ก่อนการนาเสนอจรงิ แต่ละเฟรม จะกาหนดเนื้อหาลงในกรอบเป็นการกาหนดทัง้ ภาพนิ่ง ภาพเคลอ่ื นไหว เสียงและภาพวดี ที ศั น์ 2. การจัดทาลาดับเนื้อหา (Storyboard Development) โดยเมื่อกาหนดเนื้อหา ลงในกรอบเสรจ็ แลว้ นาเฟรมที่ไดม้ าจดั เรยี งลาดบั การนาเสนอตามท่ีได้ทาการวางแผนและออกแบบไว้ 3. การตรวจความถูกต้องของเนื้อหา (Content Correctness Examination) คือ ขน้ั ตอนของการตรวจสอบความถูกต้อง ความเหมาะสม และความสมบูรณ์ของลาดบั เนื้อหาทจ่ี ัดทาลง บนกรอบเนื้อหา 4. การสร้างแบบทดสอบ (Test Item Check-up) ขั้นตอนการสร้างแบบทดสอบ ในบทเรียน เพื่อวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนของผู้เรียนว่า ได้รับการพัฒนาจากการเรียนมากน้อย เพียงใดซึ่งจะต้องนาแบบทดสอบเหล่านี้ไปทดสอบกับกลุ่มตัวอย่างที่มีความรู้ความสามารถเกี่ยวกับ เนื้อหาในบทเรยี น 2.3.7.4 ขน้ั ตอนการสรา้ งบทเรยี น (Implementation) แบง่ เปน็ 3 ขนั้ ตอนดังนี้ 1. การเลือกโปรแกรมในการจัดทาบทเรียน เป็นวิธีการเลือกโปรแกรมที่เหมาะสม ในการที่จะสนองตอบต่อความต้องการ ของบทเรียนที่ได้กาหนดไว้ ทั้งนี้ในการจัดทาบทเรียน จะมีหลายส่วนที่อาจดาเนินการจากหลายโปรแกรม เพราะวิธีการใช้โปรแกรมใดโปรแกรมหนึ่ง ในการดาเนนิ การจดั ทาจะไมส่ ะดวก 2. การเตรียมส่วนประกอบมัลติมีเดีย การจัดเตรียมส่วนประกอบของมัลติมีเดีย ทเ่ี ปน็ ตวั อักษรธรรมดา ภาพน่ิง ภาพเคลื่อนไหว เสียงและรูปแบของวดี ีทศั นท์ จ่ี ะใช้ประกอบ 3. การจัดทาโปรแกรมบทเรียน เป็นขั้นตอนการนาบทเรียนที่ได้วางแผนการมา จดั เตรยี มดาเนินการเป็นโปรแกรมกรนาเสนอโดยคอมพวิ เตอร์สมบูรณ์ 2.3.7.5 ขน้ั ตอนตรวจสอบคณุ ภาพบทเรียน (Evaluation) แบง่ เป็น 4 ขั้นตอนดงั น้ี 1. การตรวจสอบคุณภาพ (Quality Evolution) 2. ทาการทดลองกลุม่ ย่อย (Small Group Rehearsal) 3. ทดสอบประสิทธิภาพของบทเรียนและประสิทธผิ ลทางการเรียน 4. จดั ทาคูม่ ือการใช้ Package (User Manual)

14 2.3.8 คุณลกั ษณะของเว็บไซต์ การนาระบบอินเทอร์เน็ต เพื่อนามาทาเป็นสื่อสาหรับการเรียนการสอนในรูปของ เว็บช่วยสอนหรือจะเรียกว่าเป็นโฮมเพจ เพื่อการศึกษาหรอื จะเป็นการออกแบบติดตั้งระบบการเรยี น การสอนรายวิชาใด ๆ บนเวบ็ ผเู้ ขียนจะตอ้ งตัดสนิ ใจดว้ ยตนเอง 2.3.9 ประเภทของเว็บช่วยสอน พารส์ นั (Parson) ไดแ้ บง่ ประเภทของเวบ็ ช่วยสอนออกเปน็ 3 ลกั ษณะ คือ 1. เว็บช่วยสอนแบบรายวิชาอย่างเดียว (Stand – Alone Courses) คือ รายวิชา ที่มีเครื่องมือและแหล่งที่มาไปถึงและเข้าหาได้โดยผ่านระบบอินเตอร์เน็ต อย่างมากที่สุดถ้าไม่มีการ สือ่ สารก็สามารถที่จะไปผ่านระบบคอมพวิ เตอรส์ ือ่ สารได้ 2. เว็บไซต์ช่วยสอนแบบเว็บเพจสนับสนุนรายวิชา (Web Supported Courses) เป็นรายวิชาที่มีลักษณะเป็นรูปธรรมมีการพบปะครูกับนักศึกษา เช่น การกาหนดงานที่ให้ทาเว็บไซต์ การกาหนดใหอ้ ่าน การส่ือสารผา่ นระบบคอมพวิ เตอร์ 3. เว็บไซต์ช่วยสอนแบบเว็บศูนย์การศึกษา (Web Pedagogical Resources) คือ ประเภทของเว็บไซต์ที่มีวัตถุดิบและเครื่องมือ ซึ่งสามารถรวบรวมวิชาขนาดใหญ่เข้าไว้ด้วยกัน หรือ เป็นแหล่งสนับสนุนกจิ กรรมทางการศกึ ษา 2.3.10 โครงสรา้ งเว็บไซต์ทางการศกึ ษา การสร้างเว็บไซต์ เพื่อใช้ในทางการศึกษามีลักษณะโครงสร้างที่หลากหลายรูปแบบ แบ่งตามประโยชน์ใช้งานตามแนวคิดของ เจมส์ สามารถแบง่ ได้ 3 รูปแบบใหญ่ คอื 1. โครงสร้างแบบการค้นหา (Electric Structures) ลักษณะของโครงสร้างเวบ็ ไซต์ เป็นแหล่งของเว็บไซต์ที่ใช้ในการค้นหามีการกาหนดขนาดและรูปแบบ ไม่มีโครงสร้างที่ผู้เรียนต้องมี เวบ็ ลักษณะของเว็บไซตแ์ บบนี้จะมีแต่การให้ใช้เคร่ืองมือในการสบื ค้นหรือ เพือ่ บางสิง่ ที่ตอ้ งการค้นหา หรอื ผเู้ ขียนเวบ็ ไซต์ต้องการ โครงสร้างแบบน้ีจะเปน็ แบบเปิดใหผ้ เู้ รยี นไดเ้ ข้ามาค้นควา้ เน้ือหาในบริบท โดยไมม่ ีโครงสรา้ งข้อมูลเฉพาะใหไ้ ดเ้ ลอื ก 2. โครงสร้างแบบสารานุกรม (Encyclopedia Structures) การควบคุมการสร้าง ของเว็บไซต์ที่เราสร้างขึ้นเองได้ ก็จะใช้โครงสร้างข้อมูลในแบบตน้ ไม้ในการเข้าสู่ข้อมูล ซึ่งเหมือนกับ หนังสือที่มีเนื้อหาและมีการจัดเป็นบทตอน จะกาหนดให้ผู้ใช้ได้ผ่านเข้าไปค้นหาข้อมูลและเครื่องมือ ที่อยู่พื้นที่ของเว็บหรืออยู่ภายนอกเว็บไซต์จานวนมาก มีโครงสร้างในลักษณะดังกล่าวนี้ โดยเฉพาะ เว็บไซต์ทางการศึกษาที่ไม่ได้กาหนดทางการค้าองค์กร แต่ในเว็บไซต์ทางการศึกษาต้องรับผิดชอบ ต่อการเรยี นของผูเ้ รียน

15 3. โครงสร้างแบบการเรียนการสอน (Pedagogic Structures) มีการจัดทารูปแบบ โครงสรา้ งหลายอย่างในการนามาสนองความต้องการ ทั้งหมดเปน็ ท่รี จู้ กั ดีในบทบาทของการออกแบบ ทางการศึกษา สาหรับคอมพิวเตอรช์ ่วยสอน หรือเครือ่ งมือมัลติมีเดีย ซึ่งความจริงมหี ลกั การแตกต่าง ระหว่างคอมพิวเตอร์ช่วยสอนกับเว็บช่วยสอน นั้นคือ ความสามารถของ HTML ในการที่จะจัดทา ในแบบ ไฮเปอรเ์ ทก็ ซ์ กับการเขา้ ถงึ ข้อมูลหน้าจอโดยผา่ นระบบอนิ เตอร์เนต็ 2.4 ระบบขับเคล่อื น ระบบขับเคลื่อน คือ ระบบที่พาหนะเคลื่อนที่อัตโนมัติ เป็นพาหนะขนส่งเคลื่อนที่อัตโนมัติ ซึ่งนิยมนามาใช้ในการขนถ่ายสินค้าทางด้านอุตสาหกรรม ทาให้สามารถประหยัดในเรื่องของแรงงาน และเวลาไดเ้ ป็นอย่างดี ตวั อย่างเชน่ ชุดสาธิตการขบั เคลือ่ นแผนกเมคคาทรอนกิ ส์ โดยการสร้างชุดสาธิตการขับเคลื่อนนั้นจะอาศัยการใช้หลักและอุปกรณ์ต่าง ๆ โดยท่ี จะประกอบด้วยสองส่วนหลัก ได้แก่ ชุดสายพานลาเลยี ง และชุดบอลสกรู ดังนี้ 2.4.1 สายพานลาเลียง (Conveyor) สายพานลาเลียง คือ อุปกรณ์ทาหน้าทีล่ าเลียง หรือเคลื่อนย้ายสิ่งของอุปกรณ์ชิ้นงาน หรือวัสดุต่าง ๆ จากจุด ๆ หนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง โดยใช้สายพาน เป็นตัวนาพาวัสดุและมอเตอร์เกียร์ เป็นตัวขับเคลื่อนสายพานลาเลียงวัสดุหลังจากวัสดุหรือชิ้นงานผ่านกระบวนการต่าง ๆ ตามขั้นตอน ของทางโรงงานเรียบร้อยแล้ว และต้องการจะลาเลียง หรือเคลื่อนย้ายก็จะใช้ระบบสายพานลาเลียง ในการเคลื่อนย้ายวัสดุหรือชิ้นงาน โดยระบบสายพานลาเลียงจึงจะเหมาะกับโรงงานอุตสาหกรรม ทุกประเภทท้งั ขนาดเล็กและขนาดใหญ่มีการลาเลยี งของจานวนมากในกระบวนการผลิตสว่ นประกอบ ดังน้ี 2.4.1.1 สายพาน (Belt) 2.4.1.2 พูลเลย์(Pulley) 2.4.1.3เพลา (Shaft) 2.4.1.4 มอเตอร์ (Motor) (Omron Servo Motor R7M-A05030-S1) 2.4.1.5ฐานและสว่ นซพั พอร์ต (Base) 2.4.1.6 หนา้ แปลนมอเตอร์ (Flange Motor) 2.4.1.7 สายพาน (Belt) ในหลาย ๆ อุปกรณ์ และหลาย ๆ โรงงานอุตสาหกรรมแทบจะทุกโรงงานจะมีการใช้ สายพานในการใช้งาน โดยสายพานจะเป็นตัวคล้องระหว่างตัวขับและตัวตาม ซึ่งจะส่งกาลังและ หมุนไปพร้อม ๆ กัน สายพานจึงถือว่าเป็นวิธีการเลือกที่ราคาถูกและประหยัดที่สุดในแง่ของงานซ่อม

16 ในทางอุตสาหกรรม เนือ่ งจาก ราคาถกู ขนั้ ตอนการซ่อมไมซ่ ับซ้อน และทาไดอ้ ย่างรวดเร็วกว่าแบบอ่ืน สายพานสามารถแบง่ ออกตามการใช้งานแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 1. สายพานส่งกาลัง (Transmission belt) สายพานนิยมใช้อยู่ในเครื่องจักรกล โดย ทาหน้าที่หลัก ๆ ในการส่งกาลังระหว่างตัวขับ (Driver) และ ตัวตาม (Driven) โดยสายพานจะคล้อง ไปที่ล้อสายพาน หรือ pulley ของทั้งตัวขับ และตัวตามโดยการส่งกาลังชนิดนี้จะมีการทดรอบ และ ทดกาลังเสมอ เช่น 2. สายพานแบน (Flat belt) สายพานทน่ี ิยมใช้กนั อย่างแพรห่ ลายในการส่งถ่ายกาลัง จากพูลเลย์ของเพลาขับไปยังพูลเลย์ของเพลาตาม มีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีความสามารถใน การส่งกาลังในระยะทางไกลระหว่างศูนย์รอกและไม่สร้างเสียงรบกวนหรือเสียงดัง ซึ่งสามารถ แบง่ เป็น 3 แบบย่อย ๆ ตามกาลังการใช้งาน ไดแ้ ก่ Light Drives (สายพานท่ีใช้กับงานเบา), Medium Drives (สายพานทีใ่ ช้กบั งานหนัก ปานกลาง), Heavy Drives (เป็นสายพานทใ่ี ช้กับงานหนัก) รูปท่ี 2.10 สายพานแบน (Flat belt) 3. สายพานวี (V-belt) มีลักษณะเป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู หน้าตัดเป็นรูปตัว V เหมาะสมกับเครื่องจักรรอบที่ไม่สูงมากนัก ดังนั้น พื้นที่สัมผัสในการส่งถ่ายกาลังจะเยอะกว่า 2 แบบ แรก ดงั นนั้ จึงเปน็ ท่ีนิยมใชใ้ นเคร่ืองจกั รกลในโรงงานอตุ สาหกรรม รูปท่ี 2.11 สายพานวี (V-belt)

17 4. สายพานกลม (Circular belt หรือ Rope belt หรือ Round belt) สายพาน ประเภทนี้ทาจากพลาสติกโพลียูริเทน จะต้านทานจาระบีน้ามันเบนซิน และสายพานกลมสามารถ ปรับตง้ั ทิศทางการหมนุ ได้หลายทิศทางและมีหน้าตัดเป็นรูปวงกลม โดยการสง่ กาลังดว้ ยสายพานกลม จะใหค้ วามยืดหยุ่น สงู มากและขณะการทางานของสายพานจะไม่เกดิ เสียงดัง มกั จะใช้งานร่วมกับรอก แบบร่อง รูปที่ 2.12 สายพานกลม(Circular belt หรอื Rope belt หรอื Round belt) 5. สายพานไทม์มิ่ง (Timing belt) ตัวสายพานจะมีลักษณะพิเศษ แบบแรกจะมี ฟันเฟืองตลอดความยาวของสายพาน ลักษณะพื้นที่หน้าตัดเป็นรูปสี่เหลียมคางหมูสายพานชนิดนี้ สามารถงอตัวได้ดีจะขับกับ Pulley ทมี่ ฟี ันเป็นไทม์ม่ิงเหมือนกันทาให้เกิดการขบกัน เหมือนฟันเฟือง จึงไม่เกิดการลื่นไถลขณะส่งกาลัง สามารถใช้เป็นตัวส่งกาลังงานในเครื่องยนต์, พัดลมอุตสาหกรรม หรอื ในเคร่อื งจักรที่ต้องการการสูญเสยี งในการส่งกาลงั น้อย ๆ รูปที่ 2.13 สายพานไทม์ม่ิง (Timing belt)

18 2.4.2 สายพานลาเลยี ง (Conveyor belt) ทาหน้าที่ขนย้าย หรือลาเลียง สิ่งของ หรือวัสดุต่าง ๆ จากจุด ๆ หนึ่งไปยังอีกจุดหน่ึง โดยอุตสาหกรรมแทบจะทุกประเภท ที่มีการลาเลียงของจานวนมาโดยหากแบ่งประเภทย่อย ๆ สามารถแบง่ ได้7 แบบตามวัสดดุ ังน้ีคอื 2.4.2.1ระบบสายพานลาเลยี งพยี ู (PU belt conveyor) 2.4.2.2ระบบสายพานลาเลยี งแบบ PVC (PVC Belt Conveyor System) 2.4.2.3ระบบสายพานลาเลียงยางดา (Rubble belt conveyor) 2.4.2.4ระบบสายพานลาเลยี งโวลตา้ (Volta belt conveyor) 2.4.2.5ระบบสายพานลาเลยี งไวเมท (Wire mesh belt conveyor) 2.4.2.6ระบบสายพานลาเลยี งโมดลู ่า (Modular belt conveyor) 2.4.2.7ระบบสายพานลาเลียงไม้ (Wood belt Conveyor) การแบ่งสายพาน (Conveyor Belt ) ยังสามารถแบ่งประเภทออกไดเ้ ป็นอีก 3 ทาง คอื รปู ท่ี 2.14 ตารางการแบ่งสายพาน (Conveyor Belt ) แบ่งตามคณุ สมบัติของผิว (Cover Rubber) ของสายพานลาเลยี ง (Rubber Conveyor Belt) แบ่งได้ 2 ประเภท ได้แก่ - ประเภทใช้งานทั่วไป (General Use Conveyor Belt) หรือเรียกกันว่า สายพานทนสึก (Wear Resistance Conveyor Belt)

19 รปู ที่ 2.15 ประเภทใชง้ านทัว่ ไป (General Use Conveyor Belt) ผวิ ของสายพาน (Rubber Cover)แบบเรยี บ - ประเภทใช้งานแบบพิเศษ (Special Conveyor Belt) ซง่ึ คาก็มีกนั มากมายหลายแบบ เชน่ รปู ที่ 2.16 ประเภทใชง้ านแบบพิเศษ (Special Conveyor Belt) ประเภทใช้งานแบบพเิ ศษ (Special Conveyor Belt) - Heat Resistant Conveyor Belt (สายพานทนรอ้ น) - Oil /Fat/Grease Resistant Conveyor Belt (สายพานทนนา้ มนั /ไขมนั /จาระบี) - Flame Resistant Belt (สายพานทนเปลวไฟ) - Cold Resistant Belt๖สายพานทนความเย็น) - Chemical Resistant Conveyor Belt. (สายพานทนสารเคม)ี - Antistatic (สายพานมีคุณสมบัติปอ้ งกนักระแสไฟฟา้ สถติ ย์) -Food Grade (สายพานสาหรบั ลาเลยี งอาหาร)

20 Code ท่ใี ช้กาหนดคุณสมบัตขิ องผิวสายพานแบบพเิ ศษตามมาตรฐาน DIN รูปท่ี 2.17 ประเภทใชง้ านแบบพิเศษ (Special Conveyor Belt) แบ่งตามประเภทของวัสดุที่ใช้รับแรง (Tension Member) ของสายพานลาเลียง (Rubber Conveyor Belt) แบ่งได้หลายชนดิ แต่ประเภทท่ีนยิ มใช้กันก็จะมี 2 ประเภท ได้แก่ - สายพานผ้าใบ (Fabric Conveyor Belt) ซึ่งวัสดุที่ใช้รับแรง (Tension Member) ทาด้วย วัสดตุ ่าง ๆ กันไปแต่เรยี กรวม ๆ กันวา่ ผ้าใบ เช่น Cotton, Nylon, EP(Polyester/ Nylon) หรือเรยี ก อกี อยา่ งวา่ PNและ Kevlar (Aramid),Fiberglass รูปที่ 2.18 สายพานผ้าใบ (Fabric Conveyor Belt)

21 - สายพานลวดสลิง (Steel Cord Conveyor Belt) คือ สายพานที่มีวัสดุรับแรง (Tension Member) เป็นเสน้ ลวด (Steel cord) รูปท่ี 2.19 สายพานลวดสลงิ (Steel Cord Conveyor Belt) แบ่งตามประเภทของลักษณะของผิวหน้า (Rubber Cover Surface) ของสายพานลาเลียง (Rubber Conveyor Belt) แบง่ ได้หลายชนิดแต่ประเภทท่ีนยิ มใช้กันก็จะมี 3 ประเภท -แบบผิวหนา้ เรียบ (Plain Surface) ใช้ลาเลียงวัสดใุ นแนวราบหรือเอียงเล็กน้อยใช้ในงานทั่ว ๆ ไปในประเทศไทยนิยมใช้สายพานแบบนี้มากกว่า 80% รูปที่ 2.20 แบบผวิ หน้าเรียบ (Plain Surface) - แบบผิวหน้าก้างปลา (Pattern Surface) ซึ่งก็แบ่งเป็นอีกหลายลักษณะ (Pattern) เรียก รวม ๆ วา่ กา้ งปลาจะมีสัน (Cleat) บนตวั สายพานใช้ลาเลยี งวัสดใุ นแนวราบหรือเอยี งได้ดีกว่าแบบผิว เรยี บ แตก่ จ็ ะแลกมาด้วยราคาทแ่ี พงกว่าก่อนซื้อต้องศึกษาว่าวัสดุทล่ี าเลียงสามารถข้ึนได้สูงกี่องศาถ้า มมุ เอียงของระบบสายพาน (Conveyor System) มีมากว่ามมุ กองของวัสดุอาจจะเกดิ การไหลกลบั ได้

22 รปู ที่ 2.21 แบบผวิ หนา้ ก้างปลา (Pattern Surface) -แบบมีผวิ หนา้ พิเศษหรือมีโครงสร้างแบบพิเศษ ตามลักษณะการใช้งาน เชน่ Sidewall Belt และPipe conveyor Belt เป็นตน้ รูปที่ 2.22 แบบมีผิวหนา้ พิเศษหรอื มโี ครงสร้างแบบพิเศษ 2.4.2 บอลสกรู (Ball Screw) บอลสกรู คือ ชิ้นส่วนกลไกที่ใช้ในระบบขับเคลื่อนหรือระบบส่งกาลังของเครื่องกล เช่น เครื่องจักรกลในโรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น โดยมีเพลาเกลียว เกลียวกลม และตลับลูกปืน หรือนัท ซึ่งมีเม็ดลูกปืนกลมจานวนมากอยู่ภายในตัวนัท เป็นตัวรับน้าหนักและลดแรงเสียดทาน มีหลักการทางาน โดยแปลงการเคลื่อนที่เชิงมุมเป็นการเคลื่อนที่เชิงเส้น หรือเปลี่ยนจากแรงบิดเป็น แรงผลักมีการควบคุมการเคลื่อนที่ของแกนต่าง ๆ ผ่านการควบคุมจากมอเตอร์นั้น เมื่อมอเตอร์หมุน ขับสกรู นัทก็จะเคลื่อนไปตามความยาวของสกรูพาแท่นเลื่อน หรือโต๊ะงานเคลื่อนที่ไปตามรางเลื่อน ทาให้แต่ละแกนสามารถขยับโต๊ะงานที่มีนา้ หนักเคลื่อนที่ไป-กลับ ตามแนวเกลียวของแกนเพลาไปยัง

23 ตาแหน่งที่ต้องการ หรือเคลื่อนที่ไปตามระยะทางด้วยสัญญาณจากคอนโทรลเลอร์ได้อย่างราบรื่น Ball Screw มีส่วนดีกว่า Drive แบบอื่นๆ คือ สามารถผลิตตามความต้องการได้อีกทั้งการใช้งาน ก็มีสว่ นประกอบน้อยไมส่ ลับซับซ้อน และมคี วามแข็งแรงทนทานกว่าระบบอื่น ๆ มสี ว่ นประกอบดั้งน้ี 2.4.2.1 ชุดบอลสกรู (Ball Screw) 2.4.2.2 ฐานและสว่ นซพั พอรต์ (Base) (Linear Slide Base) 2.4.2.3 คปั ปลง้ิ แบบยดื หยุ่น (Flexible coupling) 2.4.2.4 มอเตอร์ (Motor) 2.4.2.5 หนา้ แปลนมอเตอร์ (Flange Motor) 2.4.2.6 เซนเซอร์ (Sensor)

บทท่ี 3 วิธกี ารดาเนินงาน ในการศกึ ษาสร้างชดุ สาธติ การทางานระบบการควบคุมการขับเคลื่อนเริ่มจากการหาข้อมูลของ อปุ กรณท์ ่ีใช้ในวชิ าระบบการการควบคุมการขับเคลื่อนระบบเอสเอ็มเอส และนวิ เมตกิ ส์ ชดุ สาธิตการทางาน ระบบการควบคุมการขับเคลือ่ น จัดทาขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์ในการทาโครงงานครั้งนี้เพื่อจะได้จดั ทาเป็นสอ่ื การสอนในรายวิชานิวเมติกส์ ระบบเอสเอ็มเอส และระบบการควบคุมการขับเคลื่อน จากนั้นได้กาหนด ขอบเขตการทางานของชุดสาธิตการทางานระบบการควบคุมการขับเคลื่อนทั้งนี้เพื่อจะดาเนินงานอย่างมี ประสิทธิภาพและบรรลุวตั ถปุ ระสงคท์ ่ตี ง้ั ไว้ผู้จดั ทาจงึ กาหนดวิธกี ารดาเนนิ งาน 3.1 ขั้นตอนการดาเนินงาน รูปที่ 3.1 ขัน้ ตอนการดาเนนิ การของบทเรยี นสาเรจ็ รปู แบบออนไลน์รายวิชา ระบบนิวเมติกส์

25 รปู ท่ี 3.1 ข้ันตอนการดาเนินการของบทเรียนสาเรจ็ รูปแบบออนไลนร์ ายวิชา ระบบนิวเมตกิ ส์

26 3.2 ศึกษาข้อมลู เก่ยี วกบั หัวข้อทีไ่ ด้ การศกึ ษาข้อมูลเกย่ี วกับอุปกรณ์ควบคมุ นวิ เมติกส์ จะไดห้ วั ข้อย่อยแตกออกมาดังน้ี ความหมายและทมี่ าของวาล์วควบคุม วาล์วควบคุมทิศทาง วาลว์ ควมคุมความดัน วาลว์ หนว่ ยเวลา และตัวนับ เป็นต้น 3.2.1 ความหมายและท่ีมาของวาล์วควบคมุ ในกระบวนการผลิตในภาคอุตสาหกรรมเพื่อทาการผลิตภัณฑ์ออกสู่ตลาดนั้นอาจประกอบด้วย จานวนกระบวนการผลิตขั้นตอนย่อยๆตั้งแต่หลักหน่วยจนถึงหลักพัน ซึ่งในแต่กระบวนการผลิตขั้นตอน ย่อยๆดังกล่าวจะถูกออกแบบเพื่อควบคุมปัจจยั ในกระบวนการผลิตท่ีสาคัญๆเช่น อุณหภูมิ ความดัน อัตรา การไหล ระดบั ความสูงของเหลวภายในถังเกบ็ เปน็ ต้น 3.2.2 วาล์วควบคุมทิศทาง วาล์วควบคมุ ทิศทางมหี น้าทคี่ วบคุมการไหลของลมที่ไหลเขา้ มาในวาลว์ ใหเ้ ป็นไปตามท่ตี ้องการ เชน่ ปิด-เปิด หรอื เปลยี่ นทิศทางลม ทั้งนี้เพ่ือให้อปุ กรณ์ทางาน เช่น กระบอกสูบ มอเตอรล์ ม สามารถ ทางาน และเคล่ือนทีไ่ ปตามทิศทางที่ตอ้ งการ รูปที่ 3.2 วาล์วควบคุมทิศทาง

27 3.2.2.1 อุปกรณ์นิวเมติกทีเ่ กี่ยวข้อง การทางานของระบบนวิ แมตกิ จะประกอบไปดว้ ยอุปกรณต์ ่างๆ ดังนี้ 1. เครื่องอดั ลม (air compressor) 2. เครอ่ื งระบายความร้อนลมอัด (heal exchanger) 3. เครอ่ื งกรองท่อเมน (main air filter) 4. เคร่ืองทาลมให้แหง้ (air veyer) 5. กรองลม (air filter) วาลว์ ลดความดนั (pressure reducing ) 6. อุปกรณ์เก็บเสียง (air silencer) 7. วาล์วเปลี่ยนทศิ ทางลม (air flow change valve) 8. วาลว์ บงั คบั ความเร็ว (speed control valve) 9. กระบอกสบู (air cylinder) หรือ หัวขบั ลม ( Pneumatic Actuator ) หรอื ปืนเป่าลม ( Airgun)

28 รูปที่3.3 1เคร่อื งอัดลม (air compressor) 3.4 2เคร่ืองระบายความร้อนลมอัด (heal exchanger)

29 รูปท่ี3.5 3เคร่ืองกรองท่อเมน (main air filter) รปู ท่ี3.6 4เครื่องทาลมให้แห้ง (air veyer)

30 รปู ท่ี3.7 5กรองลม (air filter) วาล์วลดความดัน (pressure reducing ) รูปที่3.8 6 อุปกรณ์เก็บเสียง (air silencer)

31 รปู ท่ี3.9 7วาล์วเปลย่ี นทิศทางลม (air flow change valve) รปู ที่3.10 8วาล์วบงั คบั ความเรว็ (speed control valve) รูปท่ี3.11 9กระบอกสูบ (air cylinder) หรอื หัวขบั ลม ( Pneumatic Actuator )

32 3.2.3 วาลว์ ควมคุมความดนั สามารถแบง่ ออกเป็นวาล์วลดความดัน วาล์วระบายความดนั และวาลว์ จัดลาดับหน้าทข่ี องวาล์วลด ความดันคือรักษาความดันด้านออกใช้งานให้คงที่อยู่เสมอความดันด้านเข้าอาจเปลี่ยนแปลงได้ หน้าที่ของ วาล์วระบายความดันคือจากัดความดันไม่ให้มีค่าเกินกาหนด สวนหน้าที่ของวาล์วจัดลาดับคือควบคุมการ จา่ ยลมตามคา่ ท่ีกาหนดไว้ 3.2.3.1 วาล์วลดความดัน วาล์วลดความตัน (Pressure Regulator Vaive) หนา้ ท่ี คอื รักษาความดันด้านที่ถูกนาออกไปใช้ งานใหม้ คี า่ คงที่อยเู่ สมอ โดยท่ีความดันด้านจา่ ยลมเข้าอาจเปล่ียนแปลงมากหรือน้อยไม่คงทไี่ ด้ แต่ความดัน ต่าสุดของดา้ นลมเข้าต้องมคี าสูงกวา่ ความดันที่ตั้งไว้ด้านลมออกเลก็ น้อย วาลัวลดความดนั แบ่งเปน็ 2 ชนดิ คือ 1. วาล์วลดความดนั ชนิดระบายความดัน 1. การทางานตาแหน่งปกติ สปรงิ ดา้ นล่างจะดนั แหวน และยกล้นิ ให้เปิดข้ึน ลมจาก 1 ไหลผ่านไปออก 2 ได้ 2. ตาแหน่งทางาน เมื่อความดันลมทางด้าน 2 สูงขึ้น ลมจะดันบนแผ่นไดอะแฟรมจนชนะ แรงต้านของ สปริงตวั ลา่ ง แผน่ ไดอะแฟรมจะยบุ ลง ลน้ิ จะเลื่อนลงปิด ลมจาก 1 จะถูกปดิ จนกวา่ ความดนั ลมด้าน 2 จะลดลง จนสปรงิ ตวั ลา่ งสามารถดนั ล้นิ ใหเ้ ปิดไดอ้ ีก 3. ตาแหน่งระบายลม กรณีมีความดันย้อนกลบั เกดิ ขึ้นสูงกว่าความดนั ลมที่ปรบั ไว้แผ่นใดอะแฟรมจะถูกตนั ใหย้ ุบตา่ ลงไปอีกจนแกนลิน้ ลอยเปดิ ให้ลมอัดระบายออกทางรรู ะบาย 3 ความดนั ดา้ น 2 จะลดลง รปู ที่3.12 1.วาล์วลดความดนั ชนิดระบายความดนั

33 2. วาล์วลดความดันชนดิ ไมร่ ะบายความดัน การทางาน ตาแหนง่ ปกตแิ ละตาแหน่งทางานจะเหมือนกนั กบั ชนิดระบายความดนั แตกตา่ งกนั เพยี ง ชนิดนไ้ี ม่มตี าแหนง่ ระบายลมเทา่ น้นั รูปที่3.13 2.วาล์วลดความดันชนิดไมร่ ะบายความดัน

34 3.2.3.2 วาล์วระบายความดัน วาลว์ ระบายความดนั (Pressure Limiting Valve) หน้าท่ี คือ จากัดความดันในวงจรหรอื ใน ระบบผลติ ลมไม่ใหม้ ีค่าเกินกาหนด เมือ่ ความดนั ในวงจรหรือดา้ นลมเข้าวาล์ว (Input) สูงเกนิ พิกัดวาล์วนี้จะ ระบายลมออกสบู่ รรยากาศจนกระท่ังความดันลดลงถงึ พิกัด วาลว์ จะปิดการระบาย รปู ท3ี่ .14 วาล์วระบายความดัน 1. การทางานตาแหนง่ ปกติ ขณะที่ความดนั ในระบบยงั มคี า่ ไมเ่ กินคา่ ที่ต้งั ไว้ สปริงจะดนั ลิ้นให้ปิด ลมจงึ ไม่สามารถระบายออกทาง ช่องระบายได้ รปู ที่3.15 1การทางานตาแหน่งปกติ

35 2. ตาแหนง่ ระบายลม ขณะท่คี วามดันในระบบยังมีคา่ ไมเ่ กนิ ค่าท่ตี ้ังไว้ สปรงิ จะดนั ล้ินใหป้ ดิ ลมจงึ ไมส่ ามารถระบายออกทาง ชอ่ งระบายได้ รูปที่3.16 2ตาแหน่งระบายลม

36 3.2.3.3 วาล์วจดั ลาดับ วาล์วจดั ลาดบั (Pressure Sequence Valve) มหี น้าที่ ควบคมุ การจา่ ยลม เม่ือความดนั ในวงจรมี ค่าสูงถึงค่าท่กี าหนดวาลว์ จะเปิดลมให้ไหลผา่ นไปได้ รูปท่ี3.17 วาลว์ จดั ลาดบั รูปท3่ี .18 รูปรา่ งอปุ กรณ์

37 1.การทางานของวาล์วจัดลาดบั แบบที่ 1 1. ตาแหน่งปกติ เมื่อไมม่ ีลมควบคมุ เข้าทางรู 12 ลูกปนื จะถูกสปริงดันให้ปดิ ทางไหลของลมอดั จาก รู 1 ไปรู 2 เอาไว้ 2. ตาแหน่งทางาน เมื่อมลี มควบคมุ เข้าทางรู 12 ลมจะดนั ใหแ้ ผ่นไดอะแกรม ไปดันแกนลนิ้ ดันใหล้ กู ปืนเปดิ ใหล้ มจากรู 1 ออกรู 2 ได้ รปู ที่ 3.19 ตาแหนง่ ปกตขิ องวาล์วจดั ลาดบั รปู ท่ี 3.20 ตาแหนง่ ทางานของวาล์วจดั ลาดบั

38 แบบท2ี่ 1.ตาแหนง่ ปกติและตาแหน่งทางาน มีหลกั การเหมือนกับแบบท่ี 1 2.ตาแหน่งทางาน เมือ่ มีลมควบคุมเข้าทางรู 12 ลมจะดนั ให้แผน่ ไดอะแกรม ไปดนั แกนลนิ้ ดนั ให้ลกู ปนื เปดิ ให้ลมจากรู 1 ออกรู 2 ได้ รูปที่3.21 สญั ลักษณ์ รูปที่3.22 ตาแหน่งปกติ และตาแหน่งการทางาน

39 3.2.4 วาล์วหน่วงเวลา วาลว์ ชนดิ นจ้ี ะทาหน้าท่ีหน่วงเวลาในการส่ังจา่ ยลมหรือหน่วงเวลาในการส่ังหยุดลมกไ็ ด้ ช่วงเวลา ในการหน่วงสามารถกระทาได้ตั้งแต่เวลาน้อย ๆ ไปมาก ๆ ซึ่งขึ้นอยู่กับขนาดของห้องหน่วงเวลาที่ใช้กับ วาลว์ นน้ั ๆ วาลว์ หนว่ งเวลาสามารถแบง่ ไดเ้ ปน็ 2 ชนิด คือ 3.2.4.1 วาลว์ หนว่ งเวลาแบบปกติเปิด รูปท่ี 3.23 วาล์วหนว่ งเวลาแบบปกตเิ ปิด สภาวะปกติ เม่อื ยงั ไม่มีแรงดันลมเขา้ ทางด้านรู 12 แรงดันลมจากรู 1 จะถูกปิด สว่ นรู 2 จะต่อถึงรู 3 รปู ที่ 3.24 สภาวะปกติ