ประเพณีปอยน้อยจ้า

ประเพณีปอยนอ้ ย แห่ลูกแก้วลา้ นนา ภาคเหนอื

• คำนำ รายงานฉบบั นี้จัดข้ึนเพื่อศกึ ษาเกีย่ วกบั ประเพณีปอยน้อยภาคเหนือซ่ึงเป็นประโยชน์ แกผ่ ู้ที่สนใจไม่มากกน็ ้อยหากมีข้อผดิ พลาด ประการใดผู้จดั ทาตอ้ งขออภัยไว้ ณ ทีนี้ดว้ ย

สารบญั คานา สารบญั ประเพณีปอยลูกแก้วปอยน้อย การบวชสามเณร ชื่อเรียกของประเพณีแตล่ ะทอ้ งถ่ิน การแห่ลูกแกว้ การแตง่ ตวั ลูกแก้ว ภูมมิประเทศภาคเหนือ พระธาตดุ อยตุงจังหวดั เชียงราย ผู้จัดทา

ประเพณปี อยลูกแก้วปอยนอ้ ย ประเพณีปอยลกู แก้ว/ปอยน้อยเปน็ งานเฉลมิ ฉลองในประเพณพี ธิ กี ารบรรพชาหรอื บวชเณรหรอื เปน็ ประเพณี บวชเณรของดก็ ในภาคเหนอื ซง่ึ จะ ทากันในเดือน ๕,๖,๗,๘ เหนือ คอื ราวเดอื น กุมภาพันธ์ถึงเดอื นพฤษภาคม จุดประสงคข์ อง การจดั ปอยลูกแกว้ หรอื ปอยบวช หรอื ปอยหน้อย ก็เพอื่ ลกู ศษิ ยว์ ดั ท่เี รยี กวา่ ขะโยมวัดทค่ี อยมาอยู่ รับใชท้ างานในวัดเปน็ เวลาพอสมควร และได้เรียน จบการศึกษาภาคบงั คับแล้ว ทางวัดและญาติ ผ้ใู หญก่ ็จะรว่ มกนั จดั งานพธิ ีบรรพชาให้เป็น สามเณรในพระพุทธศาสนา



การบวชสามเณร หรอื ปอยนอ้ ย ในภาคเหนอื นน้ั มีความมุ่งหมาย และคุณคา่ สาคญั ดงั นี้ ๑. ต้องการให้เดก็ รหู้ นังสอื อ่านออกเขียนได้ ๒.ตอ้ งการให้เดก็ รู้ศลี ธรรม จริยธรรม ๓.ต้องการให้เด็กได้เรียนรู้วิชาชีพ ๔.ตอ้ งการเปน็ ศาสนทายาท คือ ผ้สู ืบมรดกทางพทุ ธ ศาสนา ๕.ตอ้ งการใหส้ ังคมยอมรบั บดิ ามารดาวา่ เปน็ ผู้ ศรัทธาในพุทธศาสนา ๖.ต้องการใหเ้ กิดบญุ กุศลเป็นการสร้างสมบารมี ๗.ตอ้ งการให้เป็นพาหนะสสู่ วรรคแ์ ละนิพพาน และ ๘.ต้องการเปน็ คนสกุ เพราะการอบรมบม่ นสิ ยั



ชอื่ เรยี กของประเพณแี ตล่ ะทอ้ งถน่ิ 1. ปอยนอ้ ย คืองานขนาดเลก็ จดั ขน้ึ เฉพาะวงศญ์ าตแิ ละมติ ร สหายที่รูจ้ ัก 2. ปอยบวช งานบรรพชาสามเณรหรือนาเด็กมาบวชเป็นศิษย์ วดั ในพทุ ธศาสนา 3. ปอย เป๊กข์ งานอปุ สมบทพระภิกษุ ทางล้านนานิยมใชค้ าวา่ “เป๊กขธ์ ุ” คาน้มี าจากคาวา่ “อุปสัมปทาเปกขะ” ภาคกลางใข้ พยางค์หนา้ เป็น อปุ สมบท ลา้ นนาใช้พยางค์ทา้ ยวา่ อุปสัมปทา เปกขะ เปน็ ”เป๊กข์” จงึ มีความแตกต่างกันไปทัง้ ทีค่ วามหมาย เป็นอนั เดียวกนั 4. ปอยลูกแก้ว งานบวชที่มีการแห่ลกู แกว้ หรืแแหน่ าค 5. ปอยส่างลอง คือ ประเพณีปอยบวชสามเณรของชาวไทย ใหญ่

การแหล่ ูกแก้ว • สว่ นมากเดก็ ทีจ่ ะบรรพชาเปน็ สามเณรนัน้ จะมีการ แหล่ ูกแกว้ โดยกาหมดให้ไปเอาลูกแกว้ จากวดั ใด วนั นึง ที่หา่ งไกลจากวัดทีจ่ ะบวชประมาณ2-3 กิโลเมตรเขาจะหาวัดนั้นทง้ั คนหนุ่มคนสาวและเด็กๆ เพือ่ มาแต่งตวั ลูกแก้ว และขี่พาหนะ เชน่ ม้าช้างคน หรือรถ

การแต่งตวั ลูกแกว้ •เขาจะแตง่ ตวั ดว้ ยเครื่องลิเกหรือละคร สมมตใิ ห้ เปน็ เจา้ ฟ้าเจา้ แผน่ ดนิ ประดับดว้ ยถนิมพมิ พา ภรณ์อยา่ งเพรศิ แพรว้ เลียนแบบเจ้าชายสทิ ธัต ถะเมื่อตอนเสร็จออกบรรพชา เมือ่ เสรจ็ แลว้ กจ็ ะ อุ้มลูกแกว้ ขนึ้ น่งั บนพาหนะ ส่วนมากมักเป็นมา้ กั้นสัปทนกันแดดให้ แลว้ กแ็ ห้ด้วยฆอ้ งกลองหรือ เครือ่ งสายแบบพืน้ เมือง มาตามถนนคืนสู่วัดที่ ลูกแกว้ จะบรรพชา เป็นที่สนกุ สนานมาก เมือ่ ลกุ แกว้ มาถึงวดั แล้วจะนงั่ พักสกั ครู่เพือ่ รอทาพิธี “เรียกขวญั ” หรือพิธีบายศรี ทาขวญั นาค

ภมู มปิ ระเทศภาคเหนือ • ลักษณะภมู ศิ าสตร์ภาคเหนือ ภาคเหนือมเี นือ้ ที่ ประมาณ 93,691 ตารางกโิ ลเมตร ประกอบด้วย พื้นที่ 9 จังหวัด ได้แก่ แม่ฮ่องสอน เชียงราย เชียงใหม่ ลาพูน ลาปาง พะเยา แพร่ นา่ น และ อตุ รดิตถ์ • แมน่ า้ สาคัญของภาคเหนือ • 1. กลุ่มแม่น้าทีไ่ หลลงสแู่ มน่ า้ โขง ได้แก่ แม่นา้ รวก แมน่ า้ กก แม่นา้ สาย แมน่ า้ อิง • 2. กลุ่มแมน่ า้ ทีไ่ หลลงสแู่ มน่ า้ เจา้ พระ • ยา ไดแ้ ก่ แม่น้าปงิ แม่น้าวงั แมน่ า้ ยม แม่น้านา่ น • 3. กลุ่มแมน่ า้ ทีไ่ หลลงสูแ่ มน่ ้าสาละวนิ ไดแ้ ก่ แม่น้าเมย แม่น้ายวม แม่น้าปาย



พระธาตุดอยตงุ จงั หวดั เชยี งราย • ต้ังอยู่บริเวณกโิ ลเมตรที่ 17.5 บนทางหลวงหมายเลข 1149 เปน็ ที่บรรจุพระรากขวญั เบือ้ งซา้ ย (กระดูกไหปลารา้ ) ของ พระพุทธเจ้านามาจากมัธยประเทศ นบั เป็นคร้ังแรกที่ พระพทุ ธศาสนาลัทธิลงั กาวงศ์ไดม้ าประดษิ ฐานที่ล้านนาไทย เมื่อก่อสร้างพระสถูปบรรจพุ ระบรมสารีรกิ ธาตนุ ี้ ไดท้ าธง ตะขาบ (ภาษาพืน้ เมืองเรยี กว่า ตุง) ใหญย่ าวถงึ

ผจู้ ดั ทา ด.ญ.พัณณติ า เอีย่ มสะอาด ชน้ั มัธยมศึกษาปีที่ 3/4 เลขที่ 27 ครูผู้สอน ครู เขมวันต์ กระดงั งา

ผูจ้ ดั ทา ด.ญ.วรรณภา อาไพชยั โชค ช้นั มธั ยมศกึ ษาปีที่ 3/4 เลขที่ 19 ครูผูส้ อน ครู เขมวนั ต์ กระดงั งา