โรคมะเร็งเต้านม

โรคมะเร็งเตา้ นมธนั ยพร เทพเสนา

โรคมะเร็งเต้านม มะเร็งเตา้ นม (Breast cancer) เป็นโรคมะเร็งท่ีมีความสัมพนั ธ์กบั การมีระดบั เอสโตรเจนในเลือดสูงเป็ นเวลานาน โดยเป็ นมะเร็งที่พบไดบ้ ่อยเป็ นอนั ดบั ที่ 1-2 ของโรคมะเร็งท่ีพบไดใ้ นผูห้ ญิง จะเร่ิมพบได้ต้งั แตว่ ยั สาวเป็นตน้ ไป และจะพบไดม้ ากข้ึนตามอายุ ส่วนมากจะพบในหญิงท่ีมีอายมุ ากกวา่ 40 ปี มะเร็งชนิดน้ีเป็ นโรคมะเร็งของผูใ้ หญ่ เพราะจะพบได้สูงข้ึนต้งั แต่อายุ 50 ปี ข้ึนไป และมีเพียงประมาณ 5% เท่าน้นั ที่พบไดใ้ นอายตุ ่ากวา่ 40 ปี [2]มะเร็งเตา้ นมเป็นมะเร็งที่พบไดเ้ ป็นอนั ดบั 2 ของโรคมะเร็งที่พบไดใ้ นผหู้ ญิง โดยคิดเป็ นประมาณ 16% ของโรคมะเร็งในผหู้ ญิงท้งั หมด[2] อตั ราการเกิดโรคมะเร็งเตา้ นมในผหู้ ญิงจะแตกต่างกนั ออกไปในแต่ละเช้ือชาติและภูมิประเทศ โดยมีรายงานวา่ ในภูมิภาคเอเชียจะพบไดป้ ระมาณ 18-26 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน, ในภูมิภาคแอฟริกาพบไดป้ ระมาณ 22-28 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน, ในอเมริกากลางและอเมริกาใตพ้ บไดป้ ระมาณ 42 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน, ในทวปี ยุโรปพบไดป้ ระมาณ 49-78 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน และในอเมริกาเหนือพบไดป้ ระมาณ 90 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน ส่วนในประเทศจากรายงานเม่ือปี พ.ศ. 2544 – 2546พบวา่ ผหู้ ญิงเป็นโรคมะเร็งเตา้ นมประมาณ 20.9 คน และในผชู้ ายประมาณ 0.3 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน[2] (ส่วนรายงานล่าสุดในปี พ.ศ. 2553-2555 พบอุบตั ิการณ์การเกิดโรคมะเร็งเตา้ นมมากท่ีสุดเป็ นอนั ดบั 1ของมะเร็งในหญิงไทย โดยคิดเป็ น 28.6 คนต่อประชากรหน่ึงแสนคน มีอตั ราการเสียชีวติ และอตั ราการเกิดโรคเพ่มิ ข้ึนอยา่ งตอ่ เน่ือง) มะเร็งชนิดน้ีจะพบไดใ้ นผชู้ ายนอ้ ยกวา่ ผหู้ ญิงเป็ น 100 เท่า ซ่ึงขอ้ มูลในการรักษามะเร็งเตา้ นมของผชู้ ายน้นั ยงั มีอยนู่ อ้ ยมาก เนื่องจากเป็ นโรคที่พบไดน้ อ้ ย ในทางการแพทยจ์ ึงอนุโลมให้ใชว้ ิธีการดูแลรักษาเช่นเดียวกบั ผหู้ ญิง[2]สาเหตุของมะเร็งเต้านม ในปัจจุบนั ยงั ไม่ทราบสาเหตุท่ีแน่ชัดของการเกิดโรคมะเร็งเต้านม (โดยเฉพาะมะเร็งเตา้ นมในผชู้ าย) โดยพบวา่ ร้อยละ 5-10 ของผปู้ ่ วยมีความผิดปกติทางกรรมพนั ธุ์ ส่วนปัจจยั เส่ียงต่อการเกิดโรคน้ีในผหู้ ญิงมีอยหู่ ลายปัจจยั ไดแ้ ก่ อายุที่มากข้ึน ถือเป็ นปัจจยั เส่ียงสาคญั ที่สุดต่อการเป็ นมะเร็งเตา้ นม (สาเหตุรองลงมาคือ ขอ้ 2-8 ส่วนขอ้ อ่ืน ๆ ถือเป็นปัจจยั ที่มีความเสี่ยงเพยี งเล็กนอ้ ยเท่าน้นั ) โดยจะพบผปู้ ่ วยเป็ นโรคน้ีไดส้ ูงข้ึนตามอายุที่มากข้ึน โดยเฉพาะในผูห้ ญิงท่ีมีอายุ 60 ปี ข้ึนไปจะยงิ่ มีความเส่ียงต่อการเป็ นมะเร็งเตา้นมสูงถึง 50-60%[3] เคยผา่ ตดั กอ้ นเน้ือที่เตา้ นม และพบวา่ เป็นซีสตเ์ ตา้ นมชนิดที่เริ่มผดิ ปกติ (Atypia)พนั ธุกรรม มีประวตั ิว่าคนในครอบครัวสายตรงเป็ นมะเร็งเตา้ นมหรือมะเร็งรังไข่ (มารดาหรือพี่น้องทอ้ งเดียวกนั ) จะมีโอกาสเกิดโรคมะเร็งเตา้ นมไดส้ ูงกวา่ (ถา้ มีญาติเป็ นมะเร็งเตา้ นมก่อนวยั หมดประจาเดือน ยงิ่มากคนก็ย่ิงมีความเสี่ยงต่อการเป็ นโรคมะเร็งเตา้ นมได้มากข้ึน) เช้ือชาติ โดยพบโรคน้ีในคนเช้ือชาติตะวนั ตกมากกวา่ เช้ือชาติเอเชีย

มีประวตั ิเคยเป็ นมะเร็งเตา้ นมมาก่อน โดยผปู้ ่ วยที่เกิดมะเร็งเตา้ นมข้ึนที่ขา้ งใดขา้ งหน่ึงจะมีความเส่ียงที่จะเกิดมะเร็งเตา้ นมข้ึนท่ีอีกขา้ งหน่ึงเพ่มิ ข้ึนเป็น 3-4 เท่ามีประวตั ิการเป็ นมะเร็งรังไข่ เนื่องจากมะเร็งรังไข่มีความเก่ียวขอ้ งกบั การสัมผสั ฮอร์โมน จึงเพิ่มความเส่ียงต่อการเกิดมะเร็งเตา้ นมได้มีโรคก้อนเนือ้ บางชนิดของเต้านมการกลายพนั ธุ์ของยนี BRCA1 หรือ BRCA2 มีความสมั พนั ธ์กบั การเพมิ่ ความเส่ียงต่อการเกิดมะเร็งเตา้ นมการเร่ิมมีประจาเดือนคร้ังแรกต้งั แต่อายุยงั นอ้ ย เน่ืองจากพบโรคน้ีไดส้ ูงข้ึนในหญิงที่มีประจาเดือนคร้ังแรกก่อนอายุ 12 ปีการมีภาวะหมดประจาเดือนชา้ หรือหมดประจาเดือนหลงั อายุ 55 ปีการใชย้ าเมด็ คุมกาเนิดต้งั แตอ่ ายยุ งั นอ้ ยและใชต้ ิดต่อกนั เป็นเวลานาน (เสี่ยงต่อการเป็ นมะเร็งเตา้ นม ก่อนวยัหมดประจาเดือน)การมีลูกคนแรกหลงั อายุ 30 ปี [1]การไมม่ ีลูกหรือมีลูกยาก[3] การใชย้ ากลุ่มฮอร์โมนทดแทนหลงั วยั หมดประจาเดือนนานเกิน 4 ปี [1] (ส่วนอีกขอ้ มูลวา่ นานเกิน10 ปี [3]) มีภาวะน้าหนกั ตวั เกินหรือภาวะอว้ นที่เกิดภายหลงั วยั หมดประจาเดือนไปแลว้ [2] เพราะถึงแมว้ า่ รังไข่จะหยุดการสร้างฮอร์โมนเอสโตรเจนแลว้ แต่ก็พบวา่ ยงั มีปริมาณฮอร์โมนอยใู่ นระดบั ต่าท่ีถูกสร้างจากเน้ือเยื่อไขมนั ในร่างกาย ดงั น้นั ถา้ หากมีภาวะอว้ นก็จะทาให้ร่างกายมีระดบั ฮอร์โมนเอสโตรเจนสูงข้ึน จึงเป็ นการเพิ่มความเสี่ยง ส่วนภาวะอว้ นในผูห้ ญิงท่ียงั มีประจาเดือนน้นั จะไม่ถือเป็ นปัจจยั เส่ียง แต่กลบั กนัความอว้ นอาจช่วยลดความเส่ียงจากการเป็นมะเร็งเตา้ นมในผหู้ ญิงที่ยงั มีประจาเดือนไดอ้ ีกดว้ ย[4]ขาดการออกกาลงั กายอยา่ งสม่าเสมอ  การรับประทานอาหารที่มีไขมนั สูงอยา่ งตอ่ เน่ือง  การสูบบุหรี่  การดื่มแอลกอฮอลจ์ ดั  การไดร้ ับรังสีในปริมาณสูงต้งั แตว่ ยั เดก็ หรือวยั สาว  อาการของมะเร็งเตา้ นมในระยะแรกมกั มีอาการไม่ชดั เจน ต่อมาผปู้ ่ วยจะคลาไดก้ อ้ นที่เตา้ นม (มกั เกิดข้ึนเพียงขา้ งเดียว ส่วนโอกาสท่ีจะเกิดท้งั สองขา้ งมีเพียง 5%) กอ้ นที่เป็ นมะเร็งเตา้ นมมกั จะมีลกั ษณะแข็งและขรุขระ แต่อาจจะเป็ นกอ้ นเรียบ ๆ ก็ได้ ผูป้ ่ วยท่ีเป็ นมะเร็งเตา้ นมส่วนใหญ่จะไม่มีอาการเจ็บหรือปวด แต่จะมีเพียง 10% ของผปู้ ่ วยเทา่ น้นั ที่มีอาการปวดเตา้ นม

ส่วนอาการอื่น ๆ ท่ีอาจพบไดแ้ ก่ หวั นมบุ๋ม (จากเดิมท่ีปกติ) เตา้ นมใหญ่ข้ึนหรือรูปทรงของเตา้ นมผิดปกติไปจากเดิม ผวิ หนงั ท่ีเตา้ นมบุ๋มลงไปคลา้ ยลกั ยมิ้ ผวิ หนงั ท่ีเตา้ นมมีผนื่ แดง ร้อน และขรุขระคลา้ ยผวิ ส้ม อาจมีแผลท่ีหวั นมและรอบหวั นม หรือมีน้าเหลืองหรือน้าเลือดไหลออกจากหวั นม ในบางรายอาจคลาพบกอ้ นบริเวณรักแร้ และนาน ๆ คร้ังอาจพบมะเร็งเตา้ นมที่มีอาการบวมแดงคลา้ ยการอกั เสบที่เตา้ นมอาการของโรคมะเร็งเต้านม ในบรรดากอ้ นที่เตา้ นมจะมีอยดู่ ว้ ยกนั 3 กลุ่ม คือ ซีสตเ์ ตา้ นม, เน้ืองอกเตา้ นม และมะเร็งเตา้ นม โดยผทู้ ่ีเป็ นซีสตเ์ ตา้ นมมกั จะมีอาการเจ็บท่ีกอ้ น ซ่ึงผิดกบั กลุ่มเน้ืองอกหรือมะเร็ง ซ่ึงมกั จะไม่มีอาการเจบ็ หรือปวด จึงทาให้ “ผูป้ ่ วยส่วนใหญ่มกั เขา้ ใจผิดคิดว่ากอ้ นท่ีไม่เจ็บคงไม่เป็ นอะไร และปล่อยทิ้งไวจ้ นกระทงั่กอ้ นมะเร็งน้นั ใหญ่โตข้ึนมากแลว้ มารู้สึกเจบ็ ภายหลงั ”ลกั ษณะมะเร็งเต้านมระยะของโรคมะเร็งเตา้ นมโรคมะเร็งเตา้ นมท้งั ในผหู้ ญิงและผูช้ ายจะแบ่งออกเป็ น 4 ระยะดว้ ยกนั เช่นเดียวกบั โรคมะเร็งทวั่ ไป[2],[4]ดงั น้ี  ระยะที่ 0 เป็ นระยะที่กอ้ นมะเร็งยงั มีขนาดเล็กและเซลล์มะเร็งยงั อยเู่ ฉพาะในช้นั ผวิ ของเน้ือเย่ือเตา้นม ในระยะน้ีหากทาการรักษาอยา่ งถูกตอ้ งจะมีอตั ราการรอดชีวติ เกิน 5 ปี สูงถึง 95-100% (ในระยะน้ียงั ไม่จดั วา่ เป็นโรคมะเร็งอยา่ งแทจ้ ริง เพราะโรคยงั ไมม่ ีการรุกรานใด ๆ)  ระยะท่ี 1 เป็นระยะที่กอ้ นมะเร็งท่ีเตา้ นมยงั มีขนาดเล็กไม่เกิน 2 เซนติเมตร ยงั ไม่ลุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองที่รักแร้ (ระยะท่ี 1A – Stage IA) หรือเป็นระยะที่มะเร็งไดล้ ุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองที่รักแร้ (เป็ นเซลลม์ ะเร็งกลุ่มเล็ก ๆ) และยงั ไมพ่ บกอ้ นมะเร็งที่เตา้ นมหรือพบกอ้ นมะเร็งที่เตา้ นม แตย่ งั ขนาดเล็กไม่เกิน 2เซนติเมตร (ระยะที่ 1B – Stage IB) ในระยะน้ีหากทาการรักษาอยา่ งถูกตอ้ งจะมีอตั ราการรอดชีวติ เกิน 5 ปีสูงถึง 90-100%อาการเร่ิมต้นมะเร็งเต้านม  ระยะที่ 2 เป็ นระยะที่มะเร็งลุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองที่รักแร้ 1-3 ต่อม แต่ยงั ไม่พบกอ้ นมะเร็งที่เตา้ นม หรือเป็ นระยะท่ีกอ้ นมะเร็งที่เตา้ นมยงั มีขนาดเล็กไม่เกิน 2 เซนติเมตร แต่มะเร็งมีการลุกลามเขา้ ไปตอ่ มน้าเหลืองท่ีรักแร้ 1-3 ต่อม หรือเป็ นระยะที่กอ้ นมะเร็งท่ีเตา้ นมมีขนาดโตกวา่ 2 เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 5เซนติเมตร ท่ียงั ไมล่ ุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองท่ีรักแร้ ในระยะน้ีหากทาการรักษาอยา่ งถูกตอ้ งจะมีอตั ราการรอดชีวติ เกิน 5 ปี ประมาณ 85-90%มะเร็งเต้านมระยะท2ี่  ระยะท่ี 3 ในระยะน้ีหากทาการรักษาอยา่ งถูกตอ้ งจะมีอตั ราการรอดชีวติ เกิน 5 ปี อยทู่ ี่ประมาณ 65- 70% โดยจะแบ่งออกเป็น 3 แบบดงั น้ี

ระยะท่ี 3A (Stage IIIA) : เป็ นระยะที่ยงั ไม่พบกอ้ นมะเร็งที่เตา้ นมหรือพบกอ้ นมะเร็งท่ีเตา้ นมขนาดใดก็ได้และมะเร็งได้ลุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองที่รักแร้ 4-9 ต่อม หรือพบกอ้ นมะเร็งที่เตา้ นมขนาดใหญ่กว่า 5เซนติเมตร และมะเร็งไดล้ ุกลามเขา้ ไปตอ่ มน้าเหลืองที่รักแร้ (เป็ นเซลล์มะเร็งกลุ่มเล็ก ๆ) หรือลุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองที่รักแร้ 1-3 ต่อมมะเร็งเต้านมระยะท3่ี ระยะท่ี 3B (Stage IIIB) : เป็นระยะท่ีพบกอ้ นมะเร็งท่ีเตา้ นมมีขนาดใดกไ็ ด้ และโรคมะเร็งไดล้ ุกลามไปยงั ผนงั หนา้ อกและ/หรือผิวหนงั ของเตา้ นมจนก่อให้เกิดอาการบวม และอาจลุกลามเขา้ ไปต่อมน้าเหลืองที่รักแร้หรือตอ่ มน้าเหลืองใกลก้ บั กระดูกหนา้ อกจนถึง 9 ต่อมระยะมะเร็งเตา้ นม ระยะท่ี 3C (Stage IIIC) : เป็ นระยะที่ยงั ไม่พบกอ้ นมะเร็งท่ีเตา้ นมหรือพบกอ้ นมะเร็งท่ีเตา้ นมขนาดใดกไ็ ด้ และมะเร็งไดล้ ุกลามเขา้ ไปตอ่ มน้าเหลืองที่รักแร้มากกวา่ 10 ต่อม หรือลุกลามไปต่อมน้าเหลืองที่ไหปลาร้า หรือลุกลามไปตอ่ มน้าเหลืองท่ีรักแร้และตอ่ มน้าเหลืองที่อยใู่ กลก้ บั กระดูกหนา้ อกรูปมะเร็งเตา้ นม ระยะท่ี 4 เป็นระยะที่มะเร็งไดแ้ พร่กระจายเขา้ สู่กระแสเลือดและอวยั วะอื่น ๆ ท่ีพบไดบ้ ่อยคือ ปอดสมอง ตับ กระดูก และไขกระดูก ซ่ึงโรคในระยะน้ีมักจะไม่หายขาด โดยทว่ั ไปผูป้ ่ วยจะมีชีวิตอยู่ได้ประมาณ 1-3 ปี โดยข้ึนอยกู่ บั อวยั วะท่ีมีโรคแพร่กระจาย ส่วนอตั ราการรอดชีวิตเกิน 5 ปี จะอย่ทู ่ีประมาณ0-20%มะเร็งเตา้ นมระยะสุดทา้ ยการตรวจมะเร็งเต้านมด้วยตวั เอง เป็ นการตรวจหามะเร็งเต้านมในระยะเร่ิมต้นด้วยวิธีการง่าย ๆ ด้วยตวั เองเป็ นประจาทุกเดือนสามารถตรวจไดต้ ้งั แต่อายุ 20 ปี ข้ึนไป แต่ก่อนการตรวจคุณจะตอ้ งทราบก่อนวา่ ขนาดและลกั ษณะของเตา้นมจะมีการเปล่ียนแปลงอยตู่ ลอดเวลา เพราะบางคนจะมีขนาดโตมากข้ึนและแขง็ มากข้ึนก่อนมีประจาเดือนหรือบางคนเตา้ นมจะแข็งตลอดเวลาที่มีประจาเดือน และพอหลงั เขา้ สู่ช่วงวยั ทองขนาดของเตา้ นมก็จะเล็กลง ซ่ึงเหล่าน้ีถือเป็ นเร่ืองปกติ ไม่ใช่อาการที่ผดิ ปกติแต่อยา่ งใด ดงั น้นั ช่วงเวลาในการตรวจเตา้ นมท่ีดีท่ีสุดจึงควรเป็ นช่วง 5-7 วนั หลงั การมีประจาเดือนวนั สุดทา้ ย เพราะในช่วงน้ีเตา้ นมจะอ่อนนุ่มมากท่ีสุด ทาให้คลาเจอกอ้ นที่มีขนาดเล็กไดโ้ ดยง่าย แต่สาหรับผูห้ ญิงวยั ทองหรือผทู้ ี่ไดร้ ับการผ่าตดั มดลูกไปน้นั สามารถตรวจไดต้ ามสะดวก แต่แนะนาวา่ ให้กาหนดวนั ท่ีแน่นอนสาหรับการตรวจเป็ นประจาทุกเดือนเพื่อง่ายต่อการจดจา (เช่น ตรวจทุกวนั ท่ี 1 ของเดือน เป็นตน้ ) ส่วนวธิ ีการตรวจมีดงั น้ี[6] การดูเตา้ นมหน้ากระจก ให้ยืนตวั ตรงมือแนบลาตวั แลว้ สังเกตลกั ษณะของเตา้ นมท้งั 2 ขา้ งอยา่ งละเอียด เปรียบเทียบดูขนาด รูปร่างของหวั นม และการเปล่ียนแปลงของผวิ หนงั ทุกส่วนของเตา้ นม เช่น รอยนูนข้ึนผดิ ปกติ รอยบุ๋ม หวั นมบอด ระดบั ของหวั นมไมเ่ ทา่ กนั มีแผลหรือมีเส้นเลือดใตผ้ วิ มากข้ึนผดิ ปกติ

ลกั ษณะของมะเร็งเตา้ นมโดยการสงั เกตน้นั ใหท้ าการเปรียบเทียบเตา้ นมท้งั 2 ขา้ งวา่ แตกต่างไปจากเดิมหรือผดิ ไปจากอีกขา้ งหรือไม่ (เพราะโดยส่วนใหญ่แลว้ จะเป็ นเพียงขา้ งเดียว) แลว้ ทาการหนั ตวั เล็กนอ้ ยเพ่ือให้มองไดเ้ ห็นดา้ นขา้ งของเตา้ นมไดช้ ดั เจนข้ึน แลว้ สังเกตการเปลี่ยนแปลงเช่นกนั จากน้นั ใหย้ กมือข้ึนท้งั สองขา้ ง เพื่อสังเกตดูความผิดปกติของรอยบุ๋มของผิวหนงั บริเวณเตา้ นมที่เกิดจากการดึงร้ัง เพราะในรายท่ีเป็ นมะเร็งอาจจะมีการดึงร้ังของเน้ือเย่ือและทาให้เกิดรอยบุ๋มได้ ต่อมาให้เอามือเทา้ สะเอวเพ่ือให้กล้ามเน้ือหนา้ อกตึงตวั แลว้ โนม้ ตวั ไปขา้ งหนา้ เพอ่ื สงั เกตรอยดึงร้ังของผวิ หนงั เม่ือไม่พบความผดิ ปกติจากการสังเกตท่ีเตา้ นมแลว้ ใหท้ าในข้นั ตอนถดั ไปตรวจมะเร็งเต้านม การคลาเตา้ นมในท่านง่ั ให้ตรวจให้ทว่ั พ้ืนท่ีของบริเวณเตา้ นมโดยรอบ โดยการใชด้ า้ นฝ่ ามือของนิ้วช้ี นิ้วกลาง และนิ้วนาง (บริเวณที่ค่อนไปทางปลายนิ้ว เพราะเป็ นตาแหน่งท่ีไวต่อการสัมผสั ) การคลาเตา้นมใหค้ ลาในลกั ษณะคลึงเป็นกน้ หอยเล็ก ๆ ไปตามเตา้ นม เน่ืองจากตาแหน่งของเตา้ นมที่อยบู่ นผนงั หนา้ อกเป็ นตาแหน่งท่ีสามารถตรวจพบก้อนมะเร็งเตา้ นมได้ ต่อมาให้สังเกตความผิดปกติว่ามีของเหลวหรือเลือดออกมาจากหัวนมในขณะท่ีกดบริเวณปานนมหรือไม่ (การบีบบริเวณหวั นมควรทาอยา่ งเบามือ เพราะถา้ มีความผดิ ปกติจริงจะพบวา่ มีน้าหรือเลือดออกจากหวั นมเมื่อมีการกดไดโ้ ดยไมต่ อ้ งบีบเคน้ ) จากน้นั ใหใ้ ช้นิ้วมือคลาบริเวณเตา้ นมส่วนท่ีอยใู่ ตร้ ักแร้วา่ มีกอ้ นหรือต่อมน้าเหลืองท่ีโตผิดปกติหรือไม่ (ให้ห้อยแขนลงมาเพ่อื ใหก้ ลา้ มอกหยอ่ นลง จะไดค้ ลารักแร้ไดอ้ ยา่ งชดั เจน)การตรวจเต้านมด้วยตนเอง การคลาเตา้ นมในท่านอน ต่อจากท่านงั่ ให้ใช้หมอนหรือผา้ ห่มหนุนตรงสะบกั หลงั เพื่อใหห้ นา้ อกดา้ นหนา้ แอ่นข้ึน ยกแขนหนุนศีรษะ แลว้ ใชฝ้ ่ ามือดา้ นตรงขา้ มคลาตรวจเตา้ นมทีละขา้ ง (เช่น ถา้ จะคลาเตา้นมซ้ายก็ใหใ้ ชม้ ือขวาคลา) ส่วนวิธีการคลาน้นั ให้ใชน้ ิ้วมือ 3 นิ้ว คลาในลกั ษณะคลึงวนเป็ นกน้ หอยเล็ก ๆบริเวณเตา้ นมให้ทว่ั (ใหไ้ ล่จากดา้ นนอกเขา้ มายงั หวั นม จะคลาตามเข็มหรือทวนเข็มนาฬิกาก็ได)้ ในระดบัความแรง 3 ระดบั คือ ระดบั ต้ืนลงไปจากผวิ หนงั เล็กนอ้ ย ระดบั ลึกลงไปอีก และระดบั ท่ีลึกถึงผนงั หนา้ อกแลว้ สังเกตดูวา่ มีกอ้ นอะไรดนั อยหู่ รือสะดุดใตฝ้ ่ ามือหรือไม่ (มะเร็งของเตา้ นมมกั จะพบไดท้ ่ีส่วนบนดา้ นนอกของเตา้ นมมากกวา่ ส่วนอ่ืน ๆ ดงั น้นั จึงควรสังเกตดูบริเวณน้ีใหล้ ะเอียด) สาหรับผหู้ ญิงที่มีเตา้ นมขนาดใหญ่ ให้ใช้วิธีนอนตะแคงโดยเอาด้านข้างของลาตวั ด้านน้ันให้สูงข้ึน เพื่อท่ีจะคลาด้านขา้ งได้ชัดเจนเนื่องจากเน้ือของเตา้ นมจะไปกองอยทู่ ี่บริเวณดา้ นขา้ งจนทาให้คลาไดย้ าก หรือจะใชว้ ิธีคลาลงล่างและข้ึนบนไปมาจนทวั่ บริเวณ แลว้ นอนหงายเพื่อคลาดา้ นในใหท้ วั่ เช่นเดียวกนัตรวจมะเร็งเตา้ นมดว้ ยตวั เองการวนิ ิจฉัยมะเร็งเต้านม แพทยส์ ามารถวินิจฉยั โรคน้ีท้งั ในผหู้ ญิงและในผชู้ ายไดโ้ ดยดูจากอาการ ประวตั ิการเจ็บป่ วยของคนในครอบครัว ประวตั ิการกินยาต่าง ๆ การตรวจร่างกาย การตรวจคลาเตา้ นม การตรวจภาพรังสีเตา้ นม

(Mammogram – แมมโมแกรม) และอาจร่วมกบั การตรวจอลั ตราซาวนด์ (Ultrasound) แต่ท่ีจะใหผ้ ลแน่นอนที่สุดคือ การเจาะ ดูดเซลล์ หรือตดั ชิ้นเน้ือไปตรวจทางเซลลว์ ทิ ยาหรือทางพยาธิวทิ ยา ถา้ พบวา่ เป็ นมะเร็งเตา้ นมแพทยอ์ าจให้ตรวจพิเศษเพ่ิมเติม เพื่อดูการแพร่กระจายของมะเร็งไปยงัอวยั วะต่าง ๆ (เช่น ตบั ปอด กระดูก ดว้ ยการตรวจอลั ตราซาวนด์ตบั เอกซเรยป์ อด และตรวจสแกนกระดูก)และเพอ่ื ดูวา่ มะเร็งมีการตอบสนองต่อฮอร์โมนหรือไม่ดว้ ย ซ่ึงการตรวจเหล่าน้ีจะมีความสาคญั อยา่ งมากต่อการวางแผนการรักษาที่เหมาะสม สาหรับการตรวจเลือดและยนี (Gene) เพื่อหามะเร็งเตา้ นมน้นั ไม่ค่อยเป็ นท่ีนิยมนกั เพราะการตรวจเลือดเพอื่ หามะเร็งเตา้ นมจะมีความแม่นยาต่า ผทู้ ่ีเป็นมะเร็งเตา้ นมจะพบผลการตรวจเลือดเก่ียวกบั มะเร็ง เช่นCA153, CEA ผดิ ปกตินอ้ ยกวา่ 20% ในขณะเดียวกนั ผทู้ ี่มีผลเลือดปกติก็อาจจะเป็ นมะเร็งเตา้ นมอยแู่ ลว้ ก็ได้ส่วนการตรวจยนี เช่น gene BRCA1, BRCA2 ซ่ึงจะมีความผิดปกติในมะเร็งเตา้ นมท่ีเป็ นกนั ท้งั ครอบครัวหากตรวจพบกไ็ ม่ไดห้ มายความวา่ กาลงั เป็นมะเร็งอยู่ เพียงแต่จะทาให้รู้วา่ มีโอกาสเป็ นมะเร็งไดม้ ากกวา่ คนทวั่ ไป และยนี ดงั กล่าวก็พบไดเ้ พียง 5-10% ของผปู้ ่ วยท้งั หมดท่ีเป็ นมะเร็งเตา้ นมเท่าน้นั เม่ือตรวจแลว้ พบวา่ปกติก็ยงั มีสิทธ์ิเป็นมะเร็งเตา้ นมอยไู่ มน่ อ้ ยวธิ ีรักษามะเร็งเต้านม แพทยจ์ ะใหก้ ารรักษาดว้ ยการผา่ ตดั เตา้ นม โดยอาจตดั เตา้ นมออกเพียงบางส่วนหรือตดั ออกท้งั หมด(ข้ึนอยกู่ บั ระยะของโรค ขนาดและตาแหน่งของกอ้ นเน้ือ ขนาดของเตา้ นมผปู้ ่ วย และดุลยพินิจของแพทย)์พร้อมกบั เลาะเอาต่อมน้าเหลืองที่รักแร้ออก นอกจากน้ีแพทยจ์ ะให้การรักษาเสริมดว้ ยรังสีรักษา ยาเคมีบาบดั ยาฮอร์โมนบาบดั (โดยให้กินยาทาม็อกซิเฟน (Tamoxifen) ซ่ึงเป็ นยาที่มีฤทธ์ิตา้ นเอสโตรเจนซ่ึงเป็ นฮอร์โมนท่ีกระตุน้ การเจริญเติบโตของมะเร็งเตา้ นม) และยารักษาตรงเป้ าหรือยาท่ีออกฤทธ์ิเฉพาะเจาะจงต่อเซลล์มะเร็ง (Targeted therapy) โดยท้งั ยาฮอร์โมนและยารักษาตรงเป้ าน้นั จะใช้รักษาเฉพาะผูป้ ่ วยที่เซลลม์ ะเร็งเป็นชนิดตอบสนองต่อยาเท่าน้นั ซ่ึงแพทยส์ ามารถทราบไดจ้ ากการตดั ชิ้นเน้ือจากกอ้ นมะเร็งไปตรวจทางพยาธิวทิ ยา การผา่ ตดั เตา้ นมมีท้งั แบบเก็บเตา้ นมไว้ (มกั ตอ้ งรักษาร่วมกบั รังสีบาบดั ) และแบบผา่ ตดั เตา้ นมวธิ ีการรักษามะเร็งเตา้ นมในผชู้ ายจะทาเช่นเดียวกบั การรักษามะเร็งเตา้ นมในผหู้ ญิงแนวทางการรักษาโรคมะเร็งเตา้ นมมกั จะใชห้ ลาย ๆ วธิ ีร่วมกนั ท้งั น้ีข้ึนอยกู่ บั หลาย ๆ ปัจจยั เช่น ระยะของโรคและการกระจายของมะเร็ง ขนาดและตาแหน่งของก้อนเน้ือ ผลชิ้นเน้ือภายหลงั การผ่าตดั อายุและสุขภาพของผปู้ ่ วย ภาวะก่อนหรือหลงั หมดประจาเดือน และดุลยพินิจของแพทย์ผลการรักษาส่วนใหญจ่ ะไดผ้ ลดี ถา้ เป็ นระยะแรกมกั จะมีชีวติ อยไู่ ดน้ านตามปกติหรือหายขาด แต่ถา้ เป็ นในระยะแพร่กระจายไปทวั่ ร่างกายแลว้ ก็มกั จะไดผ้ ลไม่สู้ดีนกั ดงั น้นั โอกาสในการรักษาใหห้ ายขาดจึงข้ึนอยู่กบั ระยะของโรคเป็นหลกั และรวมไปถึงการตอบสนองต่อการใชย้ า อายุ และสุขภาพของผปู้ ่ วยส่วนวิธีการดูแลตนเองของผูป้ ่ วยมะเร็งและการดูแลผปู้ ่ วยโรคมะเร็งทุกชนิด รวมไปถึงมะเร็งเตา้ นมน้ันโปรดติดตามไดใ้ นบทความต่อไปครับ

ผลข้างเคยี งจากการรักษามะเร็งเต้านมผลขา้ งเคียงจากการรักษาโรคน้ีจะข้ึนอยกู่ บั วธิ ีท่ีใชใ้ นการรักษา ไดแ้ ก่ผลขา้ งเคียงจากการผา่ ตดั เช่น การเสียเลือด, แผลผ่าตดั ติดเช้ือ, การสูญเสียเน้ือเย่ือ และเสี่ยงต่อการดมยาสลบ ผลขา้ งเคียงจากการใชร้ ังสีรักษา คือ ผวิ หนงั ในบริเวณที่ทาการฉายรังสีเกิดเป็ นแผลถลอก เป็ นแผลเปี ยกคลา้ ยแผลถูกไฟไหมน้ ้าร้อนลวก แผลมีขนาดใหญ่ และเส่ียงต่อการติดเช้ือผลขา้ งเคียงจากการใชย้ าเคมีบาบดั คือ ผมร่วง, เบ่ืออาหาร, คล่ืนไส้อาเจียน, มือเทา้ ชา, อ่อนเพลีย, เกิดภาวะซีด, เมด็ เลือดขาวต่าทาใหต้ ิดเช้ือไดง้ ่าย, ภาวะเกลด็ เลือดต่าทาให้มีเลือดออกไดง้ ่าย, การทางานของไตลดลงเป็ นตน้ ผลขา้ งเคียงจากการใชย้ าฮอร์โมนบาบดั คือ ตกขาวโดยไม่มีการติดเช้ือ, เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอด (พบไดน้ อ้ ย), ปวดขอ้ , เส่ียงเป็ นมะเร็งเยือ่ บุมดลูก (พบไดน้ อ้ ยมากประมาณ 0.2-1.6 คน ต่อผใู้ ชย้ าน้ี1,000 คน) ผลขา้ งเคียงจากการใชย้ ารักษาตรงเป้ า คือ การเกิดสิวข้ึนทว่ั ตวั รวมท้งั ใบหนา้ และยาบางชนิดอาจก่อให้เกิดภาวะเลือดออกไดง้ ่าย แผลติดยากเมื่อเกิดบาดแผล และอาจเป็ นสาเหตุทาให้ผนงั ลาไส้ทะลุได้ผลขา้ งเคียงที่กล่าวมาน้ีจะสูงและรุนแรงมากข้ึน ในกรณีท่ีใชห้ ลาย ๆ วธิ ีร่วมกนั ในการรักษา  ผูป้ ่ วยมีโรคประจาตวั หรือเป็ นโรคเร้ือรัง เช่น โรคเบาหวาน โรคความดนั โลหิตสูง โรคไขมนั ใน เลือดสูง  ผปู้ ่ วยเป็นผสู้ ูงอายุ  ผปู้ ่ วยสูบบุหรี่ และด่ืมเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์