เล่มที่ 9 ค่ายสร้างนักคิดเชิงออกแบบที่เน้นชุมชนเป็นฐาน

โครงการพัฒนาทั กษะการคิ ดสาํ หรับ ผู้เรียนในศตวรรษที 21 (ภายใต้ โครงการบู รณาการยกระดั บ คุณภาพการศึ กษาและการเรียนรู้ตลอด ชีวิตสาํ หรับการเรียนรู้ในศตวรรษที 21) ค่ายสร้างนักคิด เชิงออกแบบ ทีเน้นชุมชนเปนฐาน ค ณ ะ ค รุ ศ า ส ต ร์ มหาวิทยาลั ยราชภั ฏอุ ดรธานี



รายงานผลการอบรมเชงิ ปฏบิ ตั ิการ “คา ยสรางนักคิดเชิง ออกแบบท่เี นน ชมุ ชนเปนฐาน” โครงการพฒั นาทักษะการคดิ สำหรับผูเรียนในศตวรรษท่ี 21 (ภายใตโ ครงการบรู ณาการยกระดับคุณภาพการศึกษาและ การเรยี นรูตลอดชีวิตสำหรบั การเรียนรูในศตวรรษท่ี 21) จัดทำโดย คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภฏั อุดรธานี

ก คำนำ รายงานผลการอบรมเชิงปฏิบัติการ “คายสรางนักคิดเชิงออกแบบที่เนนชุมชนเปนฐาน”ของ โครงการพัฒนาทักษะการคิดสำหรับผูเรียนในศตวรรษที่ 21 (ภายใตโครงการบูรณาการยกระดับคุณภาพ การศึกษาและการเรียนรูต ลอดชีวิตสำหรับการเรียนรูในศตวรรษที่ 21) เลมนี้จัดทำขึ้นเพือ่ รายงานผลการ อบรมเชิงปฏิบัติการดังกลา ว ซึ่งเปนกิจกรรมที่พัฒนาทักษะการคิด การวางแผนของผูเรียน และการสราง ความมีสวนรวมระหวางครอบครับ โรงเรียน และชุมชน รวมไปถึงการฝกประสบการณของนักศึกษาครูท่ี รวมสรา งการเรยี นรกู บั ชมุ ชน คณะทำงาน คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี ไดจัดทำรายงานประเมินผลโครงการ พฒั นาทกั ษะการคิดสำหรับผูเรียนในศตวรรษที่ 21 ฉบบั นเี้ พือ่ เปนการประเมินผลการดำเนินโครงการเพื่อ ไดทราบแนวทางในการปรับปรุงการดำเนินงาน และขอเสนอแนะในการจัดโครงการ ในรายงานศึกษา คณะผูจดั ทำหวงั เปน อยา งย่ิงวา รายงานฉบบั น้ีจะเปนประโยชนใ นการจดั การโครงการอบรมในครง้ั ตอ ไป คณะผูจดั ทำ โครงการพัฒนาทักษะการคิดสำหรับผูเ รยี นในศตวรรษที่ 21 คณะครุศาสตร มหาวทิ ยาลยั ราชภฏั อุดรธานี มิถุนายน 2562

ข บทสรปุ สำหรบั ผบู รหิ าร คณะครุศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี ดำเนินการจัดกิจกรรม “คายสรางนักคิดเชิง ออกแบบที่เนนชุมชนเปนฐานสำหรับนักเรียนโรงเรียนเจ็ดสีวิทยา” ตามโครงการพัฒนาทักษะการคิด สำหรับผเู รียนในศตวรรษท่ี 21 (ภายใตโครงการบูรณาการยกระดบั คุณภาพการศกึ ษาและการเรยี นรูตลอด ชีวิตสำหรับการเรียนรูในศตวรรษที่ 21 มีวัตถุประสงคดังนี้ 1) เพื่อสงเสริมนักเรียนไดเรียนรูชุมชนผาน ปราชญชุมชน และการทำแผนทองเที่ยวชุมชน 21 2) เพื่อเสริมสรางทักษะการคิดเชิงออกแบบของนักเรียน และ 3) เพือ่ พฒั นาแนวทางจัดการเรียนการสอนนักคิดเชิงออกแบบท่เี นน ชุมชนเปน ฐานสำหรับนกั เรยี น ผลการจัดกิจกรรม “คา ยสรางนกั คิดเชงิ ออกแบบทีเ่ นนชมุ ชนเปน ฐานสำหรับนกั เรียนโรงเรียนเจด็ สีวทิ ยา” พบวา 1) ผลทเ่ี กิดจากการเรยี นรชู ุมชนของนักเรยี น เปน ผลใหช ุมชนมรี ะบบฐานขอมูลดานภูมิปญญา ดังนี้ 1.1) ประวัติปราชญ ภูมิปญญาชุมชน จำนวน 16 คน ซึ่งมีความเชี่ยวชาญชำนาญ 4 ดานคือ ดานสุขภาพ ไดแก นวดแผนโบราณ หมอเปา หมอสมุนไพร ดานการเกษตร ไดแก ปุยชีวภาพ เพาะ เห็ดและเกษตรกรรุนเยาว ดานปศุสัตว ไดแก เลี้ยงแพะ ฟารมหมู ดานจักสาน ทอเสื่อ ไมกวาด เครื่องจัดสาน สานกระติบ ฆอง และสานแห/สุม ดานพิธีกรรมและอื่นๆไดแก หมอสูขวัญ ทำบายศรี และหาของปา 1.2) เสนทางทอ งเทีย่ วบา นฉัน 6 เสน ทาง คอื (1) ตะลยุ ทัวรเ ที่ยวหาดคำสมบูรณ (2) ตามรอย อารยธรรมวัดถ้ำบูชา (3) ตระการตาบึงกาฬ (4) ทีเด็ดเจ็ดสี (5) เฮฮามวน สวนขนาบบึง และ (6) ภูทอก สวรรค 7 ช้ัน 2) ผลการเสริมสรางทักษะการคิดเชงิ ออกแบบของนักเรียน พบวา ทักษะการคดิ เชิงออกแบบของ นักเรียน ในภาพรวมมีคุณภาพอยูในระดับดี มีคาเฉลี่ยอยูในระดับดีมาก 3 ทักษะ คือ ทำความเขาใจปญหา ระบุปญหาใหชัดเจน และ ทดสอบ เมื่อพิจารณาเปนรายขอ พบวา มีคาเฉลี่ยในระดับดีมาก 7 รายการ เรียงจากรายการท่ีมีคา เฉลี่ยสูงสุด คือ มีการทดลองนำตนแบบหรือขอสรุปที่จะนำไปใชจริงมาปฏิบัติกอน เพื่อทดสอบประสิทธิภาพ นำปญหาหรือขอดีขอเสียท่ีเกิดขึน้ เพื่อนำมาปรับปรุงแกไข กอนนำไปใชจริงใน คราวตอไป เขาใจในและสิ่งที่เราตองการแกไขเพื่อหาหนทางที่เหมาะสมและดีที่สุด ทำความเขาใจกับ กลุมเปาหมาย หรือคนที่เกี่ยวของ และ นำขอมูลทั้งหมดมาวิเคราะหเพื่อที่จะคัดกรองใหเปนปญหาท่ี แทจริง ทำความเขาใจกับปญหาใหถองแทในทุกมุมมองเสียกอน และ กำหนดหรือบงชี้ปญหาอยาง ชัดเจน เพอ่ื ทจ่ี ะเปน แนวทางในการปฏิบัติการตอ ไป 3) แนวทางจัดการเรียนการสอนนักคิดเชิงออกแบบทเ่ี นนชุมชนเปน ฐานสำหรับนกั เรยี น ถอื วาเปน นวัตกรรมหนึ่งท่ใี ชเปนแนวทางในการเรยี นการสอนหรือเสรมิ สรา งทกั ษะชีวิตและทักษะการคิดในศตวรรษ ที่ 21 โดยเฉพาะทักษะการคิดเชงิ ออกแบบ ใหแ กนักเรยี นระดับการศึกษาขน้ั พนื้ ฐานและนักศึกษาครู

ค จดั การเรยี นการสอนในรปู แบบคาย หรอื การบรู ณาการในรายวิชาพนื้ ฐาน หรอื รายวิชาเพิ่มเติม หรือจัดทำ ในกิจกรรมชมุ นมชมุ ไปใชพ ฒั นา บทสรุปการจดั กจิ กรรมคายสรา งนักคดิ เชิงออกแบบท่เี นน ชมุ ชนเปน ฐานสำหรับนักเรียน ครัง้ นี้มี ประสิทธิผลและสามารถนำไปใชไดจริง สามารถนำกิจกรรมนี้ไปใชพัฒนาทักษะชีวิตทักษะการคิดใน ศตวรรษท่ี 21 ของนกั เรยี นและนกั ศึกษาครูไดอยา งมีประสทิ ธภิ าพ ปญหาอุปสรรคในการดำเนนิ งาน จดั การเรียนการสอนนักคิดเชิงออกแบบทเี่ นนชมุ ชนเปน ฐานสำหรบั นักเรียน ปญหาหรืออปุ สรรค ในการดำเนนิ งานคือ 1. การประสานงานกบั ชุมชน ไมสามารถประสานไดอยางทว่ั ถึงจงึ ทำใหนักเรยี นเก็บขอมูลได ไมสมบรู ณ 2. ชว งเวลาในการลงพนื้ ทีข่ องนกั เรยี นไมเ อื้อตอการทำงานรว มกบั ชุมชน

ง สารบญั คำนำ.................................................................................................................................................. ก บทสรปุ ผูบรหิ าร .................................................................................................................................ข สวนท่ี 1 บทนำ .................................................................................................................................. 1 1. กำหนดการโครงการพฒั นาทักษะการคิดสำหรับผูเรยี นในศตวรรษท่ี 21.................................. 1 สว นท่ี 2 ระเบยี บและวิธกี ารประเมินผล ............................................................................................ 6 สวนที่ 3 ผลการศกึ ษา …………………………………………………………..…………..……………………………. 8 ภาคผนวก ………………………………………………………………………………………..………………….………….. 39 1. ประมวลภาพกจิ กรรมลงพน้ื ท่ี ……………………………………………………………………………. 40 2. ตัวอย่างผลงานของผู้เข้าร่วมโครงการ .................................................... 46 3. ตัวอยา งสำเนาเอกสารหนงั สือตาง ๆ ทีใ่ ชในโครงการ …………....……………………………. 56

จ สารบญั ตาราง ตารางท่ี 1 แสดงรายช่อื ปราชญ ภมู ิปญ ญาชมุ ชน และความชำนาญ …………………………………………….. 9 ตารางท่ี 2 แสดงเสน ทางทองเทยี่ ว “แหลงทองเที่ยวบา นฉัน” โรงเรียนเจ็ดสวี ิทยา ………………………. 20 ตารางที่ 3 แสดงคา เฉลย่ี และสวนเบยี่ งเบนมาตรฐาน ผลประเมนิ ทกั ษะการคดิ เชงิ ออกแบบ ……………. 27

1 สว นท่ี 1 บทนำ กิจกรรมการเรยี นรูวถิ ชี ีวิตชาวบาน เพอ่ื พัฒนาแผนที่เดินดิน: แผนทช่ี มุ ชน (โครงการบรู ณาการยกระดบั คุณภาพการศกึ ษาและการเรยี นรูต ลอดชีวติ สำหรบั การเรียนรใู นศตวรรษท่ี 21) ณ โรงเรยี นเจ็ดสวี ิทยาคาร อำเภอเซกา จงั หวดั บึงกาฬ ระหวา งวนั ท่ี 25-27 พฤษภาคม 2562 วันที่ 25 พฤษภาคม 2562 เวลา 08.00 – 08.30 น. ลงทะเบยี นตามหมูบ า น – แบงหมบู าน เวลา 08.30 – 09.00 น. พบปะผูนำหมูบ า น เพื่อนำเสนอขอมูลโครงการ และชี้แจงวตั ถุประสงค กจิ กรรม เวลา 09.00 – 11.00 น. กิจกรรมแผนที่ชมุ ชน ในหวั ขอ “ประวตั ิศาสตรชุมชน” เวลา 11.00 – 12.15 น. สรปุ ขอมลู ชมุ ชน หัวขอ “ประวัตศิ าสตรชุมชน” เวลา 12.15 – 13.00 น. พกั รบั ประทานอาหาร เวลา 13.00 - 15.30 น. กิจกรรมแผนทช่ี ุมชน ในหัวขอ “โครงสรา งชมุ ชน” เวลา 15.30 – 17.00 น. สรปุ ขอมูลชุมชน หวั ขอ “โครงสรางชมุ ชน” เวลา 17.00 เปน ตน ไป กิจกรรมสาธารณะประโยชนใ นแตละหมูบาน วันที่ 26 พฤษภาคม 2562 เวลา 07.00 – 08.30 น. ตักบาตร ทำความสะอาดวดั เวลา 08.30 – 11.00 น. กิจกรรมแผนทีช่ ุมชน ในหัวขอ “ปฏิทนิ ชุมชน” เวลา 11.00 – 12.15 น. สรปุ ขอ มูลชุมชน หัวขอ “ปฏิทินชุมชน” เวลา 12.15 – 13.00 น. พักรบั ประทานอาหาร เวลา 13.00 - 15.30 น. กิจกรรมแผนที่ชุมชน ในหวั ขอ “ประวตั ิชีวติ : ปราชญช ุมชน” เวลา 15.30 – 17.00 น. สรปุ ขอมูลชุมชน หัวขอ “ประวัตชิ ีวิต: ปราชญช ุมชน” เวลา 17.00 เปน ตน ไป กจิ กรรมสาธารณะประโยชนในแตล ะหมูบาน วันที่ 27 พฤษภาคม 2562 เวลา 07.00 – 08.30 น. ตักบาตร ทำความสะอาดวดั เวลา 08.30 – 11.00 น. กิจกรรมแผนที่ชุมชน ในหัวขอ “ประเพณีชมุ ชน” เวลา 11.00 – 12.15 น. สรปุ ขอมลู ชุมชน หัวขอ “ประเพณีชุมชน” เวลา 12.15 – 13.00 น. พักรบั ประทานอาหาร เวลา 13.00 - 15.30 น. จัดทำบทสรปุ แผนท่เี ดนิ ดิน: แผนที่ชุมชน เวลา 15.30 – 17.00 น. นำเสนอแผนท่เี ดนิ ดิน: แผนท่ีชมุ ชน เวลา 17.00 เปน ตนไป กจิ กรรมสาธารณะประโยชนในแตละหมบู าน

2 กำหนดการ หลักสตู รคายสรางนักคดิ เชงิ ออกแบบทเี่ นน ชุมชนเปนฐาน ระหวางวนั ท่ี 28-30 มิถุนายน 2562 ณ. หอ งประชมุ โรงเรียนเจด็ สีพทิ ยา อำเภอเซกา จงั หวัดบงึ กาฬ วันที่ 1: วันที่ 28 มถิ ุนายน 2562 เวลา 08.00 – 08.30 น. ลงทะเบยี น เวลา 08.30 – 09.00 น. พิธีเปด เวลา 09.00 – 10.30 น. กจิ กรรม “Check in” ตรวจสอบโลกภายในของตนเอง วทิ ยากร : อาจารยช าคริยา พนั ธท อง ผชู วยวิทยากร : ผศ.ดร.สนุ สิ า วงศอ ารีย อาจารยท รรศนีย วนั ชาดี อาจารยพ รพสิ ทุ ธิ์ ดวงเงนิ อาจารยภวศิ า พงษเล็ก นกั ศึกษาสาขาวชิ าภาษาไทย เวลา 10.30 – 12.15 น. กิจกรรม “เขาใจฉนั เขาใจเธอ” วทิ ยากร : อาจารยชาคริยา พันธท อง ผูชวยวทิ ยากร : ผศ.ดร.สนุ ิสา วงศอ ารีย ดร. รงุ ทวิ า จนั ทนว ฒั นวงษ อาจารยท รรศนีย วันชาดี ผศ.ดร. พวงทอง เพชรโทน นักศกึ ษาสาขาวิชาภาษาไทย เวลา 12.15 – 13.00 น. พักรบั ประทานอาหาร เวลา 13.00 - 14.30 น. กิจกรรมการเรียนรดู ว ยใจทใี่ ครค รวญ พ้นื ฐานเบอ้ื งตน ของการสรา งมณฑล แหงการเรียนรู กิจกรรมที่ 1 กิจกรรมผอ นพักตระหนักรู “Body Scan” วิทยากร : อาจารยชาครยิ า พนั ธทอง ผชู วยวทิ ยากร : ผศ.ดร.สุนิสา วงศอ ารีย ดร. รุงทิวา จนั ทนว ัฒนวงษ อาจารยท รรศนยี  วนั ชาดี ผศ.ดร. พวงทอง เพชรโทน นกั ศกึ ษาสาขาวิชาภาษาไทย กิจกรรมที่ 2 กจิ กรรม “ยอ นวยั เดก็ ” วทิ ยากร : อาจารยชาคริยา พันธทอง ผชู วยวทิ ยากร : ผศ.ดร.สนุ สิ า วงศอ ารีย อาจารยท รรศนีย วันชาดี อาจารยพ รพสิ ทุ ธิ์ ดวงเงนิ อาจารยภวศิ า พงษเ ล็ก นกั ศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย เวลา 14.30 – 16.30 น. กิจกรรมการเรียนรูดว ยใจที่ใครครวญ พ้ืนฐานเบ้อื งตน ของการสรางมณฑล แหงการเรียนรู (ตอ ) กิจกรรมท่ี 3 กิจกรรม Deep Listening วทิ ยากร : อาจารยช าคริยา พันธท อง ผูชว ยวิทยากร : ผศ.ดร.สนุ ิสา วงศอ ารยี  อาจารยทรรศนยี  วันชาดี อาจารยพ รพิสุทธ์ิ ดวงเงิน อาจารยภวิศา พงษเลก็

3 นกั ศกึ ษาสาขาวชิ าภาษาไทย กิจกรรมท่ี 4 กจิ กรรมคลนื่ สมองแหง การเรียนรู วิทยากร : อาจารยชาคริยา พนั ธทอง ผูชวยวิทยากร : ผศ.ดร.สุนสิ า วงศอารีย ดร. รุง ทิวา จนั ทนว ฒั นวงษ อาจารยทรรศนีย วันชาดี ผศ.ดร. พวงทอง เพชรโทน นกั ศึกษาสาขาวชิ าภาษาไทย วันที่ 2: วนั ท่ี 29 มถิ นุ ายน 2562 เวลา 08.00 – 08.30 น. กิจกรรม Brain Gyms โดย อาจารยพรพิสุทธ์ิ ดวงเงนิ เวลา 08.30 – 10.30 น. กจิ กรรมการเรยี นการสอนทักษะการคิดทส่ี งเสริมผเู รียนในศตวรรษท่ี 21 วทิ ยากร: อาจารยรุงทวิ า จนั ทนว ัฒนวงษ วิทยากรประจำกลุม กลมุ ท่ี 1 ผศ.ดร.สุนิสา วงศอ ารีย/อาจารยภวศิ า พงษเล็ก กลมุ ที่ 2 อาจารยท รรศนีย วนั ชาดี/ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลุม ท่ี 3 อาจารยพ รพสิ ทุ ธ์ิ ดวงเงนิ / อาจารยชาคริยา พนั ธท อง นักศกึ ษาสาขาวิชาภาษาไทย เวลา 10.30 – 12.15 น. กิจกรรม “ออกแบบกิจกรรมการสอนทักษะการคดิ ในรายวิชา/กิจกรรม” วทิ ยากร : อาจารยร งุ ทิวา จันทนวฒั นวงษ วิทยากรประจำกลุม กลุม ที่ 1 ผศ.ดร.สุนสิ า วงศอ ารยี /อาจารยภวิศา พงษเลก็ กลมุ ที่ 2 อาจารยท รรศนยี  วนั ชาด/ี ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลมุ ที่ 3 อาจารยพรพสิ ทุ ธ์ิ ดวงเงนิ / อาจารยชาครยิ า พนั ธท อง นกั ศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย เวลา 12.15 – 13.00 น. พักรบั ประทานอาหารกลางวัน เวลา 13.00 - 14.30 น. กิจกรรม “ออกแบบกิจกรรมการสอนทักษะการคิดในรายวิชา/กิจกรรม” (ตอ ) วทิ ยากร : อาจารยรุงทิวา จนั ทนว ัฒนวงษ วทิ ยากรประจำกลุม กลุม ที่ 1 ผศ.ดร.สุนสิ า วงศอ ารีย/อาจารยภ วศิ า พงษเลก็ กลมุ ที่ 2 อาจารยท รรศนีย วนั ชาดี/ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลมุ ท่ี 3 อาจารยพ รพิสทุ ธ์ิ ดวงเงนิ / อาจารยชาคริยา พันธท อง นักศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย เวลา 14.30 – 16.30 น. กจิ กรรม นำเสนอกจิ กรรมตัวอยา งการพัฒนาทกั ษะการคดิ โดยใชช ุมชนเปนฐาน วทิ ยากร : อาจารยร ุงทิวา จนั ทนว ัฒนวงษ วิทยากรประจำกลุม กลุมท่ี 1 ผศ.ดร.สนุ ิสา วงศอารีย/อาจารยภ วศิ า พงษเ ล็ก กลมุ ท่ี 2 อาจารยทรรศนีย วนั ชาด/ี ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน

4 กลุมท่ี 3 อาจารยพ รพิสุทธ์ิ ดวงเงนิ / อาจารยชาคริยา พนั ธท อง นกั ศกึ ษาสาขาวชิ าภาษาไทย วนั ที่ 3: วันที่ 30 มิถนุ ายน 2562 เวลา 08.00 – 08.30 น. กจิ กรรม Brain Gyms โดย อาจารยพ รพสิ ุทธิ์ ดวงเงิน / นำเสนอขอมลู โครงการ และชแี้ จงวัตถุประสงคก จิ กรรม เวลา 08.30 – 10.00 น. กิจกรรมแผนที่ชุมชน ในหวั ขอ “ประวัติศาสตรชมุ ชน” และ “ประวตั ิชวี ติ : ปราชญชมุ ชน” วทิ ยากร: อาจารยรุงทิวา จนั ทนว ฒั นวงษ วทิ ยากรประจำกลุม กลุมท่ี 1 ผศ.ดร.สุนิสา วงศอารีย/ อาจารยภวิศา พงษเ ลก็ กลมุ ที่ 2 อาจารยท รรศนยี  วันชาดี/ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลุมที่ 3 อาจารยพ รพสิ ทุ ธิ์ ดวงเงนิ / อาจารยชาคริยา พันธทอง นกั ศึกษาสาขาวชิ าภาษาไทย เวลา 10.00 – 12.15 น. กจิ กรรมแผนทชี่ ุมชน ในหัวขอ “ประวตั ิศาสตรชมุ ชน” และ “ประวตั ชิ วี ติ : ปราชญช ุมชน” (ตอ ) และสรุปขอมลู ชมุ ชน หวั ขอ “ประวตั ิศาสตรชุมชนและปราชญชุมชน” วทิ ยากร : อาจารยรุงทวิ า จันทนว ฒั นวงษ วทิ ยากรประจำกลุม กลุมท่ี 1 ผศ.ดร.สุนสิ า วงศอารีย/อาจารยภ วศิ า พงษเล็ก กลุมที่ 2 อาจารยทรรศนีย วันชาดี/ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลุมท่ี 3 อาจารยพ รพิสุทธ์ิ ดวงเงนิ / อาจารยชาคริยา พันธท อง นกั ศกึ ษาสาขาวชิ าภาษาไทย เวลา 12.15 – 13.00 น. พักรบั ประทานอาหารกลางวนั เวลา 13.00 - 15.00 น. กิจกรรมแผนที่ชุมชน ในหัวขอ “โครงสรางชุมชน” และ “ปฏิทินชุมชน” วิทยากร : อาจารยร ุงทวิ า จันทนว ัฒนวงษ วิทยากรประจำกลุม กลุมท่ี 1 ผศ.ดร.สุนสิ า วงศอ ารีย/ อาจารยภ วิศา พงษเ ล็ก กลมุ ที่ 2 อาจารยท รรศนีย วันชาดี/ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลุมท่ี 3 อาจารยพรพิสุทธ์ิ ดวงเงิน/ อาจารยชาคริยา พันธท อง นกั ศกึ ษาสาขาวิชาภาษาไทย เวลา 15.00 – 16.30 น. กจิ กรรม นำเสนอกิจกรรมตัวอยางการพัฒนาทกั ษะการคดิ และจัดทำบทสรปุ แผนทเี่ ดนิ ดิน: แผนท่ีชมุ ชน วิทยากร : อาจารยรงุ ทวิ า จันทนว ฒั นวงษ วทิ ยากรประจำกลุม กลมุ ท่ี 1 ผศ.ดร.สนุ สิ า วงศอารีย/อาจารยภ วิศา พงษเล็ก กลมุ ที่ 2 อาจารยท รรศนีย วันชาด/ี ผศ.ดร.พวงทอง เพชรโทน กลมุ ที่ 3 อาจารยพรพิสทุ ธ์ิ ดวงเงนิ / อาจารยชาคริยา พนั ธทอง

5 นกั ศึกษาสาขาวิชาภาษาไทย หมายเหตุ 1) เวลา 10.30 – 10.45 น. และ เวลา 14.30 – 15.00 น. พกั รับประทานอาหารวา ง 2) กจิ กรรม เวลา อาจมีการเปลย่ี นแปลงไดต ามความเหมาะสม

6 สว นที่ 2 ระเบียบและวิธีการประเมินผล การจัดกิจกรรม “คายสรา งนักคดิ เชงิ ออกแบบทีเ่ นน ชุมชนเปน ฐานสำหรับนกั เรยี นโรงเรยี นเจ็ดสี วิทยา” มีขั้นตอนการดำเนนิ งาน ดงั นี้ 1. กลุมเปา หมาย 2. เครื่องมือที่ใชในการพัฒนา 3. วิธดี ำเนนิ การพฒั นา กลุมเปาหมาย คายสรางนักคิดเชงิ ออกแบบท่ีเนน ชุมชนเปนฐานสำหรับนักเรยี นโรงเรียนเจ็ดสีวิทยา” ไดแ ก นักเรียน ระดับชัน้ มัธยมศึกษาปที่ 5 โรงเรยี นเจด็ สวี ทิ ยาคาร อำเภอเซกา จังหวัดบึงกาฬ จำนวน 98 คน เครื่องมือทใ่ี ชใ นการพฒั นา เครื่องทใ่ี ชในการพัฒนา ชดุ กจิ กรรม “คายสรา งนกั คดิ เชงิ ออกแบบที่เนนชมุ ชนเปน ฐานสำหรับนักเรียนโรงเรียนเจด็ สวี ทิ ยา” เปนกจิ กรรมการจดั คาย เครือ่ งมือเก็บขอมูล 1. แบบประเมินทักษะการคดิ เชิงออกแบบ 2. แบบสอบถาม สำหรับถอดบทเรยี น /สะทอนบทเรยี น วิธดี ำเนนิ การพฒั นา 1. เตรยี มวิทยากรผูชวย โดยเตรียมทำความเขาใจในกจิ กรรม “คายสรางนักคิดเชงิ ออกแบบท่ีเนน ชมุ ชนเปนฐานสำหรบั นกั เรียนโรงเรยี นเจ็ดสวี ทิ ยา” ใหแกนกั ศึกษาชนั้ ปท ่ี 4 หลักสูตรครศุ าสตรบณั ฑติ สาขาวิชาภาษาไทย คณะครุศาสตร 2. จัดทำหลักสูตรกิจกรรม“คายสรา งนักคิดเชิงออกแบบที่เนนชมุ ชนเปน ฐานสำหรบั นกั เรียนโรงเรยี น เจด็ สวี ิทยา” 3. เตรยี มวสั ดุ อปุ กรณ ในการจัดกจิ กรรม“คายสรา งนักคิดเชิงออกแบบท่ีเนนชมุ ชนเปน ฐานสำหรบั นักเรยี นโรงเรยี นเจ็ดสวี ิทยา” 4. ประชุมคณะครเู พ่ือสรา งความเขาใจในหลักสูตรกจิ กรรม“คา ยสรางนกั คิดเชิงออกแบบทเ่ี นน ชมุ ชน เปนฐานสำหรบั นักเรยี นโรงเรียนเจ็ดสวี ิทยา” รว มกนั กำหนดกลมุ เปาหมาย พจิ ารณาปราชญ ภมู ิปญญาชมุ ชน และปฏทิ ินในการพฒั นานักเรียน

7 5. โรงเรยี นชแ้ี จงชุมชนทำความเขา ชมุ ชน รวมกำหนดเสน ทางการเรยี นรชู ุมชนของนักเรียน 6. จดั “คา ยสรางนักคิดเชิงออกแบบทีเ่ นนชมุ ชนเปนฐานสำหรับนกั เรียนโรงเรียนเจ็ดสีวทิ ยา” a. กจิ กรรมเรียนรชู ุมชน โดยนกั เรยี นสืบคนองคความกับปราชญช มุ ชน นกั เรียนวางแผนการออก การเกบ็ ขอ มลู การเกบ็ หลกั ฐาน และการเตรยี มเคร่ืองมือบันทึกเสยี ง b. กจิ กรรมแหลงทอ งเท่ยี วบานฉัน แบง นกั เรยี นเปน กลุมๆละ 4 -5 คน ตามความสนใจ 7. คณะทำงานและครูรว มกนั ประเมนิ ชิน้ งาน 8. ครูจัดกิจกรรมการเรียนการสอนเกี่ยวกับการเรยี นรทู ี่เนน ชุมชนเปนฐาน เชน เร่ืองเลา จากชมุ ชน ของฝากจากชุมชน หรอื ประเดน็ อืน่ ๆ เนน ใหน ักเรียนวางแผนออกแบบดำเนินการลงพน้ื ท่ี 9. นักเรียนนำความรูไปสูการปฏิบัติ แกป ญ หาชมุ ชน พัฒนาชุมชน ตามศักยภาพของนกั เรียน ตามแนวทางของการคิดเชงิ ออกแบบ 10. คณะทำงานดำเนนิ การนเิ ทศ ติดตาม 11. จัดกิจกรรมถอดบทเรียน 12. สรุปรายงาน

8 สว นที่ 3 ผลการศกึ ษา การจัดกิจกรรม “คายสรางนักคิดเชิงออกแบบที่เนนชุมชนเปนฐานสำหรับนักเรียนโรงเรียนเจ็ดสี วิทยา” มผี ลการวเิ คราะหและนำเสนอเปน 3 ตอน ประกอบดวย ตอนที่ 1 ผลการสงเสริมนักเรียนไดเรียนรูชุมชนผานปราชญชุมชน และการทำเสนทาง ทองเทยี่ วชมุ ชน 1.1 ผลการเรยี นรูช ุมชน : ประวตั ชิ วี ติ ของปราชญ ภูมปิ ญ ญาชุมชน 1.2 ผลการเรียนรูชมุ ชน : ทำเสน ทางทองเที่ยวชุมชน ตอนท่ี 2 ผลการเสรมิ สรา งทกั ษะการคิดเชิงออกแบบทีเ่ นนชุมชนเปนฐานสำหรับนักเรียน ผลการประเมินทักษะการคิดเชิงออกแบบ ตอนที่ 3 แนวทางจัดการเรียนการสอนนักคิดเชิงออกแบบที่เนนชุมชนเปนฐานสำหรับ นกั เรยี น ตอนที่ 1 ผลการสงเสรมิ นกั เรียนไดเรียนรชู ุมชนผานปราชญชุมชน และการทำเสน ทางทองเที่ยวชุมชน 1.1 ผลการเรียนรูชมุ ชน : ประวตั ชิ วี ติ ของปราชญ ภูมปิ ญ ญาชุมชน ประวตั ชิ วี ิตหรือเร่อื งราวประสบการณข องคนในชุมชนชวยใหน ักเรียนเหน็ วาคานิยมและ วฒั นธรรม วถิ ีชวี ติ อาชพี ในทองถ่นิ มคี วามสำคญั และมผี ลรูปธรรมตอ ชีวติ ของผคู นอยา งไร ประวตั ิชวี ิตของคนแตละรนุ ในชุมชนสะทอนความเปล่ียนแปลงทางเศรษฐกจิ สังคมและวัฒนธรรม ของชุมชนไดเปน อยา งดี การศกึ ษาประวตั ชิ ีวติ ทำใหน กั เรียนเหน็ ถงึ ศกั ยภาพและทุนมนุษย (Human Capital) ที่มีอยูใน ชมุ ชน การเรียนรเู รือ่ งราวประวัติชวี ิตชวยเตมิ มิตคิ วามเปนมนษุ ยใ หกับงานชมุ ชน ชว ยใหง านมีความหมาย นกั เรยี นดำเนนิ การจัดทำประวตั ิชีวติ ปราชญช ุมชน โดยการแบงกลุม ๆละ 4- 5 คน ดำเนนิ ออก สำรวจชมุ ชน เพอื่ เรียนรูประวตั ิชวี ิตปราชญ ภูมปิ ญญาทีก่ ลุมสนใจ โดยการเก็บขอมลู เชงิ ลึก และบันทึกภาพ ปราชญ ภมู ปิ ญ ญาในชมุ ชน เสยี ดเหนอื ดอนเสียดใต และชมุ ชนใกลเคยี ง ผลจากการเรยี นรูชุมชนในครั้งน้ีนกั เรียนไดเ รยี นรปู ระวตั ิชวี ติ ปราชญ ภูมปิ ญ ญาสำคญั ในชมุ ชน ปรากฏดังตารางที่ 1

9 ตารางท่ี 1 แสดงรายช่อื ปราชญ ภูมปิ ญญาชุมชน และความชำนาญ ท่ี ช่ือ - สกลุ ความเชีย่ วชาญ ปราชญ ภมู ิปญญา : ดานสุขภาพ 1 นางพกิ ลุ จนั ทรออ น นวดแผนโบราณ 2 นางทิวาพร แกหลิง่ นวดแผนโบราณ 3 นายเล็ง แกหลิ่ง หมอเปา แผนโบราณ 4 นายหัน หอมสมบัติ หมอสมุนไพร ปราชญ ภูมปิ ญญา : ดานการเกษตร 1 นางประคองศลิ ป เพชรสมบัติ ปยุ ชีวภาพ 2 นายถาวร เพชรสมบตั ิ เพาะเห็ด 3 นายนิพนธ ตะหนอง เกษตกรรุนเยาว ปราชญ ภูมิปญญา : ดา นปศสุ ัตว 1 นายสมบรู ณ วงคกอ เลี้ยงเพะ 2 นายสมเพช แสนพันธ ฟารม หมู ปราชญ ภูมิปญญา : ดา นจกั สาน 1 นางแจม จนั ทร นามมูลตรี ทอเสอ่ื 2 นายเปลย่ี น นามมูลตรี ทำไมกวาด 3 นางจนั ทรเ พ็ญ เพ็งพิทกั ษ ทำไมกวาด 4 นางสุกนั เพง็ บานซอด เครอ่ื งจดั สาน 5 นางฐา ขันทะชา สานกระตบิ ฆอง 6 นายหนกู าจญ คำเชยี งคำใหม สานแห/สมุ ปราชญ ภูมปิ ญญา : ดานพิธีกรรมและอ่ืนๆ

ที่ ช่อื - สกลุ 10 1 นายผาง จนั บา 2 นางวนั เพ็ญ ศรีจนั ทร ความเชี่ยวชาญ 3 นายประสาน ขนั ทะชา หมอสขู วญั ทำบายศรี หาของปา ปราชญ ภมู ิปญญา : ดา นสุขภาพ 1. นางพิกุล จนั ทรออน : นวดแผนโบราณ นางพิกุล จนั ทรอ อน อายุ 53 ป ที่อยู บานเลขที่ 95 หมูบานดอนเสียดเหนือ เรียนรู การนวดแผนโบราณจากวดั โพธ์ิ ความสำคัญ การนวดไทย หรือ นวดแผน โบราณ เปนการนวดชนิดหนึ่งในแบบไทย ซึ่งเปน ศาสตรบำบัดและรักษาโรคแขนงหนึ่งของ การแพทยแผนไทย โดยจะเนนในลักษณะการกด การคลึง การบีบ การดัด การดึง และการอบ ประคบ ซึ่งรูจักกันโดยทั่วไปในชื่อ \"นวดแผน โบราณ\" การสืบทอดตอ รนุ หลัง สงตอลูกหลานบุคคลที่ สนใจในชุมชน นำไปสูการประกอบอาชีพได

2. นางทวิ าพร แกหล่งิ : นวดแผนโบราณ 11 นางพิกุล จนั ทรอ อน อายุ 56 ป นายเล็ง แกหล่ิง อายุ 84 ป ทีอ่ ยู บานเลขที่ 39 หมู 12 บา นดอนเสียดใต ทอ่ี ยู บา นเลขที่ 123/12 บานดอนเสยี ดใต เรยี นรู การนวดแผนโบราณจากวัดโพธ์ิ และ เรียนรู เปน คาถาผีบอกจึงเปนการ เรียนรเู พม่ิ เตมิ จากการศึกษานอกโรงเรยี น ต้งั จิตอธิษฐาน ไมไดเรียนรู แตตองยดึ หลักการ ความสำคญั การนวดไทย หรอื นวดแผน ปฏิบัติความช่อื สัตย ทำความดี โบราณ ใชฟ นฟสู มรรถภาพผูปวย และการนวด ความสำคญั หมอเปาชวยปดเปาโรคภัยไข เพอื่ สุขภาพ เจ็บ ดวยน้ำมนต คาถา และสิ่งศักด์ิสิทธ์ิ ท่ี การสืบทอดตอรุนหลงั สงตอ ลูกหลานบคุ คล เปนความเชื่อสืบตอกันมา เนนรกั ษาผทู ่ีไดรบั 3ท. สี่นนาใยจเลใน็งชแุมกชหนลิ่ง : หมอเปา อบุ ัตเิ หตุ เชน นำ้ รอ ยลวก กางตดิ คอ แมลง นำไปสูการประกอบอาชีพได สตั วกดั ตอ ย รวมถงึ อาการปวดขา ตัว เจบ็ ไข การสบื ทอดตอรนุ หลัง ไมส ามารถสืบตอได

12 4. นายหัน หอมสมบตั ิ: หมอสมุนไพร นายหัน หอมสมบตั ิ อายุ 72 ป ทอ่ี ยู บา นเลขที่ 106 หมู 3 บา นดอนเสยี ด เรียนรู ศึกษาจากปู และเพิ่มเติมความรูดว ย ตนเอง ทำมามากกวา 10 ป ความสำคัญ ยาสมนุ ไพรไทย คนไทยไดพึง่ พาภูมิ ปญ ญาของหมอยาพ้นื บานในการบำบัดรักษาโรค มาแตโบราณ สมุนไพรจงึ ท่ีใชร ักษาโรค หรือ อาการเจ็บปวยเล็กนอยท่ีวินจิ ฉยั ไดเ อง เชน อาการจุกเสยี ด ทองผกู ทองเสีย บาดแผล เลก็ นอย และโรคผวิ หนังเปน ตน การสบื ทอดตอรุนหลัง มหี ลกั สตู รสอน ใหแ ก การศกึ ษานอนโรงเรียน และรับสอนคนทั่วไป ปราชญ ภูมปิ ญญา : ดา นการเกษตร 1. นางประคองศลิ ป เพชรสมบัติ : ปยุ ชีวภาพ นางประคองศลิ ป เพชรสมบัติ อายุ 57 ป ท่ีอยู บานเลขที่ 240 หมู 11 บา นดอนเสยี ด เหนอื เรยี นรู ศึกษาจากกรมพัฒนาท่ดี ิน ความสำคญั ปุยชวี ภาพเปน ปุย อินทรยี ที่ไดจ าก หมกั บม สารอินทรยี ดว ยจุลินทรยี ท่ที ำหนาท่ียอย สลายอนิ ทรยี ว ัตถุใหส ลายตวั และผพุ งั ไปบางสว น ทำใหไ ดปยุ ทีม่ ลี กั ษณะสคี ลำ้ ดำ มลี กั ษณะเปนผง ละเอยี ดเหมาะ สำหรับการปรับปรุงดิน และให ธาตุอาหารแกพืช การสบื ทอดตอรนุ หลงั จัดอบรมใหความรูแก ผสู นใจในการทำปุยชีวภาพ และทำเปนแหลง เรยี นรู

13 2. นายถาวร เพชรสมบัติ : เพาะเหด็ นายถาวร เพชรสมบตั ิ อายุ 63 ป ทอี่ ยู บานเลขท่ี 240 หมู 11 บานดอนเสียดเหนือ เรยี นรู ศกึ ษาจากกรมพฒั นาทีด่ ิน ไดรบั แตงต้งั ใหเ ปน หมอดนิ อาสา ความสำคญั เหด็ เปนแหลง อาหารโปรตีนจากธรรมชาติ สำคญั เหด็ ยังใหคุณคา ทางโภชนาการและมสี รรพคุณทาง ยา ซงึ่ มีคุณสมบัติทช่ี วยเสริมภูมคิ ุมกนั ในรางกาย และ ชวยลดอตั ราความเส่ยี งจากโรครายตางๆ เชน โรคมะเร็ง เบาหวาน อลั ไซเมอร หลอดเลอื ดหัวใจอุดตนั และความ ดนั โลห3ิต.สงู นฯายกนารพิ เพนธาะ ตเหะ็นหนำอ ไงปป:ระเกษอบตอรกาชรนุีพเไยดา ว การสืบทอดตอรนุ หลงั จดั อบรมใหค วามรูแกผ สู นใจ ในการทำปุยชวี ภาพ และทำเปนแหลงเรยี นรู ปราชญ ภมู ิปญญา : ดา นปศุสัตว นายนพิ นธ ตะหนอง อายุ 30 ป ทอ่ี ยู บานเลขที่ 164 หมู 11 บานดอนเสยี ด เหนือ เรยี นรู มีความชอบ ศึกษาดว ยตนเอง ลงมือทำ เอง ความสำคัญ การพัฒนาเกษตรกรรุน ใหมใหเ ปน Young Smart Farmer ดำเนนิ การโดยยึด หลักการพัฒนา ศกั ยภาพของเกษตรกรรุนใหม ดวยตวั เกษตรกรเอง มีการใหความสำคัญกับการ จดั กระบวนเรียนรูโดยมี การออกแบบการเรียนรู ดวยตนเอง เพ่ือตอบสนองความตอ งการท่ีแทจรงิ การสบื ทอดตอรนุ หลัง เนน การแลกเปล่ยี น เรยี นรูก ับผสู นใจ

นายสมบรู ณ วงคกอ : เล้ยี งแพะ 14 นายสมบรู ณ วงคกอ อายุ 67 ป นายนพิ นธ ตะหนอ ง อายุ 73 ป ทอ่ี ยู บานเลขที่ 85 หมู 11 บานดอนเสยี ดเหนือ ทอ่ี ยู บา นเลขท่ี 130 หมู 12 บา นดอนเสียดใต เรยี นรู ศึกษาดวยตนเอง ลงมอื ทำเอง เรยี นรู ศึกษาดวยตนเอง ลงมอื ทำเอง ความสำคัญ แพะเปน สตั วท่เี ลี้ยงงาย และ ความสำคัญ การทำฟารมหมูตอ งมีเน้ือท่ีกวา ง เหมาะสมกบั สภาพเศรษฐกิจในปจ จบุ นั เปนสตั ว เพียงพอสำหรับการจดั แบง การกอสรา งอาหาร เล้ยี งทีใ่ ชเล้ียงทดแทนโค – กระบือ มีคา ใชจ ายไมส ูง โรงเรือนอยา งเปน ระเบียบ สอดคลองกบั การ ใชระยะเวลาสน้ั กวา เลีย้ งววั แพะหากินเกง และกนิ ปฏิบัติงานและไมหนาแนจ นไมส ามารถจดั การดา น ใบไมไดห ลายชนดิ ทนทานตอทกุ สภาพอากาศ การผลติ สตั ว การควบคมุ โรคสัตว สุขอนามยั ของ แพะมีขนาดตวั เล็ก ใชพ ื้นท่ีนอย จดั การงา ย ผปู ฏิบตั ิงานและการรักษาส่งิ แวดลอ มไดตามหลกั แพะใหผลผลติ ไดท งั้ เน้ือ นม หนังและขน วิชาการ ฟารมจะตอ งมกี ารจัดแบง พื้นท่ฟี ารมเปน การสืบทอดตอรนุ หลัง สงตอใหล ชู าย สดั สว นโดยมีผงั แสดงการจัดวางทีแ่ นน อน การสบื ทอดตอรุนหลงั ใหล ูกหลาน และบคุ คลท่ี 1. นายสมเพช แสนพนั ธ : ฟารม หมู สนใจ

15 ปราชญ ภูมิปญญา : ดา นจักสาน 1. นางแจม จนั ทร นามมลู ตรี : ทอ เสื่อ นางแจมจันทร นามมลู ตรี อายุ 67 ป ทีอ่ ยู บา นเลขที่ 38 หมู 11 บา นดอนเสียดเหนือ เรยี นรู จากรุนพอแม พัฒนาคดิ ลวดลายดว ยตนเอง ความสำคัญ การทอเสอ่ื กก เปนภูมปิ ญ ญาของคนใน ทองถ่นิ ท่นี ำเอาตน กกมาแปรสภาพใหเปน เสน ยอ มสี แลวสานทอใหเ ปนแผน ผนื เพอ่ื นำมาใชปูลาดรองนั่ง หรือนอน หรอื ทำธรุ กรรมตา งๆ ตลอดจนทำพิธีกรรม ทางศาสนาและความเช่ือ ปจจุบันเส่ือท่ที อ เปน สินคา OTOP ของตำบล ไดรบั การยอมรบั จากลูกคา เนื่องจาก ลายทท่ี ำขนึ้ มาสวยงาม เนนลายไทยโบราณ การสืบทอดตอรุน หลงั สอนใหค นในชุมชนทสี่ นใจ 2. นายเปลยี่ น นามมูลตรี : ทำไมก วาด นายเปล่ยี น นามมูลตรี : อายุ 67 ป ทีอ่ ยู บา นเลขที่ 38 หมู 11 บานดอนเสียดเหนือ เรียนรู จากรนุ พอแม การสบื ทอดตอรุนหลัง เหน็ วาทกุ คนสามารถทำได ความสำคญั ไมกวาด เปน อุปกรณทยี่ ังจำเปน ตอ งใช ภายในครอบครวั การทำไมก วาดเพอ่ื จำหนา ยจึงเปน การเสรมิ รายไดอีกทางหนงึ่ ใหกับครอบครวั สามารถ ทำอาชีพเสริม ซงึ่ เปน อาชพี ที่เหมาะสมกบั ศักยภาพ สามารถเพ่ิมพนู รายได เปน การใชเวลาวางใหเ กิด ประโยชน เปนการนำวัตถุดบิ ทีม่ ีอยูในธรรมชาติมาใช ใหเ กิดประโยชน

16 3. นางจันทเ พ็ญ เพง็ พิทักษ: ทำไมกวาด นางแจมจนั ทร นามมูลตรี อายุ 74 ป ท่อี ยู บานเลขท่ี 123 หมู 12 บานดอนเสียใต เรยี นรู จากคนในหมบู าน และครอบครัว การสืบทอดตอรุนหลงั สอนใหบุตรหลาน 4. นายสุกัน เพง็ บานซอด: จกั สาน นายสุกนั เพ็งบานซอด อายุ 69 ป ที่อยู บานเลขท่ี 143 หมู 12 บานดอนเสยี ดใต เรียนรู จากผเู ฒาผแู กใ นชุมชน การสบื ทอดตอรุนหลัง สอนใหบุตรหลาน ความสำคญั เคร่ืองจักสานเปน งาน ศลิ ปหตั ถกรรม ทส่ี ะทอนใหเห็นภมู ปิ ญญาของ ชาวบา นไดห ลายอยาง เชน สะทอนใหเหน็ ความ ชาญฉลาด ในการเลือกสรรวัตถุดิบ ทจ่ี ะนำมาใช ทำเคร่ืองจักสาน ซึง่ ชาวบา นจะมีความรเู ก่ียวกบั คุณสมบตั ิของวัตถดุ บิ แตล ะชนิดเปนอยางดีแลว นำมาดัดแปลงแปรรปู เปนวสั ดุที่ใชท ำเคร่ืองจักสาน ดว ยวิธงี ายๆ แตสนองการใชส อยไดด ี เชน กระติบ ขาว หวดขาว

17 5. นางฐา ขนั ทะชา: สานกระติบขาว นางฐา ขนั ทะชา อายุ 60 ป ทอ่ี ยู บา นเลขท่ี 23 หมู 12 บานดอนเสียดใต เรียนรู จากคนผเู ฒา ผูแกใ นชุมชน การสบื ทอดตอรนุ หลัง สอนใหบตุ รหลาน 6. นายหนกู าจญ คำเชยี งคำใหม: สาแห/สุม

18 นางแจมจันทร นามมลู ตรี อายุ 59 ป ทอี่ ยู บานเลขท่ี 41 หมู 12 บานดอนเสยี ดใต เรียนรู ดวยตนเอง ดว ยการสังเกต ความสำคญั การสาแห สานสมุ เปนภูมิปญ ญา ทองถน่ิ ที่มีมาแตช า นาน แหเปนเครอื่ งมอื ทใี่ ชใ น การดำเนนิ ชีวติ ในการเลี้ยงชีพในดานการประมง หรอื การหาปลา เพอ่ื การเลยี้ งชพี และประกอบ อาชีพ ควรอนรุ ักษภูมปิ ญ ญา การสบื ทอดตอรุน หลงั สอนใหคนในชุมชนท่ี สนใจ และคนรนุ หลงั ปราชญ ภูมิปญญา : ดานพิธีกรรมและอ่ืนๆ 1. นายผาง จนั บา : หมอสูขวัญ นางแจมจนั ทร นามมลู ตรี อายุ 90 ป ท่ีอยู บานเลขท่ี 79 หมู 12 บานดอนเสียดใต เรยี นรู สบื ทอดจากคนเฒา แก และฝกฝนดวยตนเอง จากตำรา ความสำคัญ พิธีบายศรี, พธิ ีสูข วญั , พิธีทำขวญั , พิธี รบั ขวญั เปน ประเพณีอยา งหนง่ึ ของคนไทย และคน ลาว ความเช่ือทว่ี า ทุกคนเกิดมาพรอมกบั ส่งิ นามธรรม อยางหนง่ึ ท่เี รยี กกันวา “ขวัญ” มหี นา ท่ีรักษา ประคบั ประคองชวี ติ และตดิ ตามเจาของไปทุกหนแหง การทำพธิ สี ูข วญั จงึ เปน การเชิญขวัญทีห่ นีหายไปใหเ ขา มาอยูกบั ตวั และเช่ือวาเปนการสงเสรมิ พลงั ใจให เขมแข็ง มสี ตแิ ละไมป ระมาท การสบื ทอดตอรุนหลัง สอนใหค นในชมุ ชนทสี่ นใจ แล2ะ. คนนรานุงวหนัลเังพญ็ ศรีจันทร : การทำบายศรี

19 นางวนั เพญ็ ศรีจนั ทร อายุ 56 ป ที่อยู บานเลขที่ 42 หมู 12 บานดอนเสียดใต เรียนรู สบื ทอดจากคนเฒา แก และฝก ฝนดว ยตนเอง จากตำรา ความสำคัญ พิธีบายศรี, พธิ ีสขู วัญ, พธิ ีทำขวัญ, พธิ ี รับขวญั เปน ประเพณีอยางหนงึ่ ของคนไทย และคน ลาว ความเช่อื ท่วี า ทกุ คนเกดิ มาพรอมกบั สง่ิ นามธรรม อยา งหน่ึงทีเ่ รยี กกนั วา “ขวัญ” มหี นา ที่รกั ษา ประคบั ประคองชีวิตและตดิ ตามเจา ของไปทกุ หนแหง การทำพิธีสูข วัญจึงเปนการเชิญขวัญท่ีหนหี ายไปใหเ ขา มาอยูกบั ตวั และเชื่อวาเปนการสงเสริมพลังใจให เขมแข็ง มสี ตแิ ละไมประมาท การสืบทอดตอรนุ หลงั สอนใหค นในชมุ ชนทสี่ นใจ และคนรุนหลงั 3. นายประสาน ขนั ทะชา : การหาของปา นายประสาน ขนั ทะชา อายุ 61 ป ทอ่ี ยู บา นเลขท่ี 23 หมู 12 บานดอนเสยี ดใต เรียนรู จากพรานปา ขอ คดิ ของปราชญตอ การอนุรักษปา หลายชุมชน ไดรับผลประโยชนจากปาชุมชน ที่สำคัญที่สุดก็คือ การสรางความรวมมือกันดำเนินการจัดการปาไม สงผลตอความรักสามัคคีรวมกันในชุมชน ท้ังในดาน ศาสนาหรือความเช่ือ การพัฒนาอาชีพตาม ศักยภาพของชุมชนตามมาคือ การใชปาชุมชนเปน แหลงทองเท่ียวเชิงนิเวศ การเปนแหลงเรียนรู ธรรมชาติและแหลงพักผอนหยอนใจของคนใน ชุมชน การสืบทอดตอรนุ หลงั ไมตองสืบทอดแตป ระสงคให เยาวช1น.2รวผมลอกนาุรรักเรษยี ปนา รชชู มุ มุ ชชนน : ทำเสน ทางการทองเที่ยวชุมชน

20 การทองเทีย่ วเชงิ วฒั นธรรม วิถชี ีวติ ชมุ ชน ถกู พฒั นาขนึ้ อยางแพรหลายในหลายพ้ืนที่ทว่ั ประเทศ ไทยเพื่อใหทันตอกระแส การเปลี่ยนแปลง กอใหเกิดการอนุรักษและพัฒนาเอกลักษณเฉพาะถิ่นของชุมชน และ สงเสรมิ การพัฒนาการ ทอ งเที่ยวเพ่ือใหตอบสนองความตองการของนักทองเที่ยวตามกระแสโลกทีต่ องการ ที่เรามัก เรียกวา การทองเที่ยวแบบโหยหาอดีต โดยนำความตองการที่จะหวนยอนกลับไปมีประสบการณ ในอดีตนั้นๆ อีก ครั้ง ในกิจกรรมคายสรางนักคิดเชิงออกแบบที่เนนชุมชนเปนฐานสำหรับนักเรียนโรงเรียนเจ็ดสี วิทยา” มีจุดเนนเพื่อสงเสริมและใหความสำคัญกบั การพัฒนาศักยภาพเยาวชนในฐานะผสู านตอการทองเท่ียว ในอนาคต จากรุนพอแม ปู ยา ตา ยายเพื่อสืบสานคุณคาทางมรดกวัฒนธรรม ประเพณี ภูมิปญญาของ ทองถิ่น เพื่อสงตอให กับเยาวชน และในอนาคตชุมชนมีความคาดหวังใหเยาวชนเขามามีสวนรวมกับการ พัฒนาการทองเที่ยวในชุมชนมากขึ้น เพราะ \"การสืบสาน....ตองมีการ สงตอ\" และเปาหมายสุดทายของการ พัฒนาคือความยั่งยืน ของชุมชน โดยกิจกรรมนี้เปดโอกาสใหเยาวชนซึ่งเปนสวนหนึ่งของเจาของแหลง ทองเที่ยวในอนาคตไดใชความคิดและจินตนาการไดอยางเต็มที่ในการนำเสนอมุมมองบานของตัวเอง กับการ ทองเที่ยวในอนาคตวา “ในความฝนของเยาวชนอยากใหการทองเที่ยวของบานของตัวเองเปนอยางไร” จาก การทำกิจกรรมนักเรียนมผี ลงานการสรางเสนทางการทองเทย่ี วปรากฏปรากฏดงั ตารางที่ 2 ตารางท่ี 2 แสดงเสน ทางทองเที่ยว “แหลงทอ งเท่ยี วบา นฉนั ” โรงเรียนเจด็ สีวทิ ยา ท่ี แหลง ทองเท่ียวบานฉัน ท่ตี ัง้ 1 ตะลยุ ทัวรเ ที่ยวหาดคำสมบูรณ อ.บึงโขงหลง จ.บงึ กาฬ GPS 17.981993, 104.026523 2 ตามรอยอารยธรรมวดั ถ้ำบูชา ต.บา นตอ ง อ.เซกา จ.บงึ กาฬ 3 ตระการตาบงึ กาฬ อ.เมือง จ.บงึ กาฬ 4 ทเี ด็ดเจด็ สี อ.เซกา จ.บึงกาฬ 5 เฮฮามว น สวนขนาบบงึ อ.บงึ โขงหลง จ.บงึ กาฬ 6 ภทู อกสวรรค 7 ชัน้ อ.ศรวี ไิ ล จ.บึงกาฬ

21 แผนท่ีแสดงแหลง ทองเท่ียว จงั หวดั บงึ กาฬ

เสนทางที่ 1 ตะลยุ ทัวรเท่ียวหาดคำสมบูรณ 22 เสน ทางท่ี 2 ตามรอยอารยธรรมวดั ถ้ำบชู า เสน ทาง อุดรธานี-หนองคาย - เสน ทาง หนองคาย- สกลนคร โพนพสิ ัย- บึงกาฬ-บึงโขงหลง ท่พี กั - คนลา ฝน ทพ่ี กั - บานเคยี งบึง ,บา นรมิ บึง งบประมาณ 5999 บาท เวลา 3 วัน กจิ กรรมทองเท่ียว หาดคำสมบรู ณ, งบประมาณ 3,000 บาท น้ำตกถ้ำพระ กจิ กรรมทองเท่ียว ทำบุญตัก บาตร, เรียนรวู ถิ ีชมุ ชน,เลน นำ หาดคำสมบรู ณ, สวนขนาบน้ำ และภทู อก

เสน ทางท่ี 3 ตระการตาบงึ กาฬ 23 เสนทางท่ี 4 ทเี ดด็ เจด็ สี เสน ทาง อุดรธานี-หนองคาย - น้ำตกเจด็ สี เปน น้ำตกอีกแหงทอ่ี ยใู น โพนพิสัย- บึงกาฬ-บงึ โขงหลง เขตรกั ษาพนั ธสุ ตั วป า ภูวัว จังหวดั บงึ ทีพ่ กั - กาฬ เดมิ เรยี กวา นำ้ ตกหวยกะอาม เวลา 2 วัน ซึง่ เกดิ จากธารนำ้ ของหวยกะอาม งบประมาณ 3,000 บาท เปนน้ำตกจากหนาผาสูงแลวเกิดเปน กจิ กรรมทองเท่ียว หัตถกรรมทอผา, ละอองไอนำ้ กระทบกบั แสงแดดยามบาย ฟอนรำ, พธิ ีสขู วญั ,สวนสมุนไพร,ทอ ทำใหเ กดิ สีตางๆ ข้ึน จงึ เรียกกันวา ผา ขาวมา,ผม ัดหมี่,วัดผาน้ำหยอด, นำ้ ตกเจ็ดสี นำ้ ตกไหลมาจากหนา ผาสงู น้ำตกตาดนกเขียน , ประมาณ 30 เมตร งบประมาณ 6,800 บาท

เสนทางท่ี 5 เฮฮามวน สวนขนาบบึง 24 เสน ทาง อุดรธานี-หนองคาย - โพนพสิ ัย- บึงกาฬ-บงึ โขงหลง ที่พกั รมิ บึง เคียงบงึ เวลา - วนั งบประมาณ 2,000 บาท กิจกรรมทองเที่ยว หาดคำสมบรู ณ สวนนก บงึ โขงหลง ตงั้ อยทู ี่ อำเภอบงึ โขงหลง จงั หวัดบงึ กาฬ เปน สถานทีท่ องเทย่ี วทางธรรมชาติของจังหวัดบึงกาฬ มี ลักษณะเปนทะเลสาบขนาดใหญท ี่เปนพนื้ ทอี่ นุรักษพันธนุ ก โดยเฉพาะนกนำ้ ทยี่ า ยถน่ิ เขา มาในชวงฤดหู นาว ท้ัง หานปา นกเปดน้ำ นกยาง นกกระเตน็ จดุ ทอ งเทยี่ ว คือ สวนสาธารณะบึงโขงหลง แหลงพกั ผอนและชมวิว ทวิ ทศั นท ่ีงดงาม ที่มหี อชมนก

25 เสนทางท่ี 6 ภูทอกสวรรค 7 ช้นั ภูทอก เปน ที่ตงั้ ของวัดเจติยาศรีวิหาร (วัดภทู อก) อยูในอาณาเขตบานคำแคน ตำบลนาสะแบง จ.บึงกาฬ จุดเดนของภูทอกกค็ ือ สะพานไมและบันไดขึน้ ชมทศั นียภาพรอบ ๆ ภูทอก ใชเพียงแรงงานคนสรางบนั ไดเวียน ไปมารอบภูทอกเห็นวิวแบบ 360 ภู นักทองเที่ยวสามารถเดินชม แบบสะพานเวียน รอบเขาซึ่งจะไดเห็น มมุ มองท่แี ตกตา งไปเรื่อย ๆ ไฮไลตข องภูทอก คอื พทุ ธวิหารอันเปนท่บี รรจพุ ระบรมสารรี ิกธาตุ มลี กั ษณะแปลก และนาอัศจรรย คือ เปนหินแยกตัวออกมาจากหินกอ นใหญ แตไมตกลงมาเพราะตั้งอยูอยาง ไดฉากกับพื้นโลก พอดี คลาย ๆ กบั พระธาตุอนิ ทรแขวนทพ่ี มา ภทู อกปดไมใหนักทอ งเทย่ี ว ขน้ึ ในวนั ที่ 10 -16 เมษายน ของทุก ป

26 ตอนที่ 2 ผลการเสริมสรางทักษะการคดิ เชิงออกแบบที่เนนชุมชนเปน ฐานสำหรบั นักเรียน ผลการประเมนิ ทักษะการคิดเชิงออกแบบ ไดจ ากการประเมินชน้ิ งานการจัดทำบันทึก ประวัตชิ วี ติ ปราชญ ภูมปิ ญญาของชมุ ชน รวมถงึ ประเมิน ทักษะการคิดเชิงออกแบบโดยนักเรยี นประเมนิ ตนเอง และครู หลังผานกจิ กรรมคา ยสรางนักคิดเชิงออกแบบท่ี เนนชุมชนเปนฐานสำหรับนักเรียนโรงเรียนเจ็ดสวี ิทยา ผลการวเิ คราะหขอ มูล รายละเอียดปรากฏดังตารางท่ี 3 ตารางท่ี 3 แสดงคาเฉล่ีย และสว นเบีย่ งเบนมาตรฐาน ผลประเมนิ ทักษะการคิดเชิงออกแบบ รายการ ระดบั คณุ ภาพ (N=98) 1. ทำความเขา ใจปญหา  S.D. แปลผล 1.1 ทำความเขาใจกับปญหาใหถ อ งแทในทุกมุมมองเสียกอน 3.54 0.66 1.2 ทำความเขาใจกับกลุม เปาหมาย หรือคนทีเ่ ก่ยี วของ ดีมาก 1.3 เขาใจในสง่ิ ท่ีตนเองตองการแกไ ขเพื่อหาหนทางทีเ่ หมาะสม และดที ่ีสุด 3.52 0.84 ดมี าก 2. ระบปุ ญหาใหชดั เจน 3.54 0.61 ดมี าก 2.1 นำขอ มลู ทงั้ หมดมาวิเคราะหเพ่อื ที่จะคดั กรองใหเ ปนปญ หาที่ 3.57 0.50 ดมี าก แทจรงิ 2.2 กำหนดหรือบง ช้ีปญ หาอยา งชัดเจน เพ่ือทีจ่ ะเปนแนวทางใน 3.51 0.66 ดมี าก 3.54 0.66 ดมี าก การปฏิบัตกิ ารตอไป 2.3 มแี กน ยดึ ในการแกไขปญ หาอยางมที ศิ ทาง 3.52 0.65 ดีมาก 3. หาแนวทางแกปญหา(ระดมความคดิ ) 3.46 0.80 ดี 3.1 ระดมความคดิ ในหลากหลายมมุ มอง หลากหลายวิธีการ 3.43 0.76 3.37 0.77 ดี ออกมาใหมากท่ีสุด เปน ฐานขอมลู ในการประเมินผลสรุปแนวคิดทด่ี ี ดี ทสี่ ุดสำหรบั การแกไขปญหา 3.49 0.75 ดี 3.2 มกี ารผสมผสานหลากหลายความคิดใหอ อกมาเปนแนวทาง สุดทายทช่ี ดั เจน

27 ตารางที่ 3 แสดงคาเฉล่ยี และสว นเบย่ี งเบนมาตรฐาน ผลประเมนิ ทักษะการคดิ เชงิ ออกแบบ (ตอ) รายการ ระดับคุณภาพ (N=98) สรา งตนแบบ  S.D. แปลผล 4.1 สรา งตน แบบเพื่อทดสอบจริงกอ นท่ีจะนำไปผลติ จริง 3.33 0.61 4.2 การลงมอื ปฏิบัติหรือทดลองทำจริงตามแนวทางท่ีไดเลอื กแลว ดี ทดสอบ 5.1 ทดลองนำตน แบบหรือขอสรปุ ท่จี ะนำไปใชจ ริงมาปฏิบัตกิ อน เพือ่ 3.66 0.73 ดี ทดสอบประสิทธภิ าพ 5.2 นำปญหาหรือขอดีขอเสียท่ีเกดิ ขนึ้ เพ่ือนำมาปรับปรุงแกไข กอ น 3.00 0.00 ดี นำไปใชจ ริงในคราวตอ ไป 3.58 0.69 ดีมาก รวมเฉลีย่ 3.59 0.70 ดีมาก 3.57 0.69 ดีมาก 3.49 0.69 ดี จากตารางที่ 2 พบวา นกั เรยี นมที ักษะการคดิ เชิงออกแบบ ในภาพรวมมีคุณภาพอยใู นระดบั ดี ( =3.49) พบวา มคี าเฉลี่ยอยูในระดบั ดมี าก 3 ทกั ษะ คอื ทำความเขา ใจปญหา ( = 3.54) ระบปุ ญ หาให ชัดเจน ( = 3.51) ทดสอบ ( = 3.58) เมื่อพิจารณาเปนรายขอตามขอ มีคาเฉลี่ยในระดับดีมาก 7 รายการ โดยเรียงจากรายการที่มีคาเฉลี่ย สูงสุด คือ ทดลองนำตนแบบหรือขอสรุปทีจ่ ะนำไปใชจริงมาปฏิบัติกอน เพื่อทดสอบประสิทธิภาพ ( = 3.59) รองลงมา คือ นำปญ หาหรอื ขอ ดีขอเสียทเี่ กิดข้ึนเพื่อนำมาปรับปรุงแกไข กอ นนำไปใชจ รงิ ในคราวตอไป เขาใจ ในและสิ่งที่เราตองการแกไขเพื่อหาหนทางที่เหมาะสมและดีที่สุด มีคาเฉลี่ยเทากัน ( = 3.57) ทำความ เขา ใจกับกลมุ เปาหมาย หรอื คนท่เี กยี่ วของ และ นำขอ มลู ทั้งหมดมาวิเคราะหเพ่ือทจ่ี ะคัดกรองใหเปนปญหาที่ แทจ รงิ มคี า เฉลย่ี เทา กนั ( = 3.54) ทำความเขา ใจกบั ปญ หาใหถองแทในทุกมุมมองเสยี กอ น และ กำหนดหรอื บง ช้ีปญ หาอยางชัดเจน เพือ่ ท่ีจะเปนแนวทางในการปฏิบัตกิ ารตอ ไป ( = 3.52)

28 ตอนท่ี 3 แนวทางจัดการเรียนการสอนทักษะการคดิ เชิงออกแบบที่เนนชุมชนเปน ฐานสำหรบั นกั เรียน การพฒั นา“คายสรา งนกั คิดเชิงออกแบบท่ีเนน ชุมชนเปนฐานสำหรับนกั เรียน” คณะทำงานเหน็ วากิจกรรมดังกลาวถอื วา เปน นวัตกรรมหนง่ึ ทใ่ี ชเปน แนวทางในการเรียนการสอนหรือเสริมสรา งทักษะชวี ิตและ ทักษะการคดิ ในศตวรรษท่ี 21 โดยเฉพาะทกั ษะการคิดเชงิ ออกแบบ ได โดยมีแนวทางการนำไปใชดงั นี้ กลุม เปาหมายท่ีใชในการพัฒนา 1. นักเรยี นระดบั การศกึ ษาขั้นพนื้ ฐาน 2. นักศกึ ษาครู เปาหมายในการพฒั นา (ทักษะท่ตี อ งการพัฒนา) 1. พัฒนาทักษะชวี ติ เปน ทกั ษะการส่ือสาร ทักษะทางสงั คม ทักษะการเรียนรวมกบั ชุมชน 2. พัฒนาทักษะการคิดในศตวรรษที่ 21 คือ ทักษะการคิดเชิงออกแบบ และทักษะการ สอ่ื สาร การจดั กจิ กรรรมพฒั นา โรงเรียนระดับการศกึ ษาข้นั พ้ืนฐาน ควรนำกจิ กรรมดงั กลาวไปจดั การเรยี นการสอน 1. จัดกจิ กรรมบรู ณาการเรียนรูชุมชนเปน ไวในวิชาพนื้ ฐานทกุ ลุม สาระการเรียนรู กลุมสาระการเรียนรสู ังคมศกึ ษา ศาสนาและวฒั นธรรม 2. จัดในกิจกรรมพัฒนาผูเรียน เชน กิจกรรมนักเรียนคือ ชุมนุม/ชมรม กิจกรรมเพื่อสังคม และ สาธารณะประโยชน 3. จัดทำเปนกิจกรรมในรายวิชาเพิ่มเติม “นักคิดรุนเยาวกับการพัฒนาชุมชนเพื่อความ ยัง่ ยืน” “การพฒั นามคั คเุ ทศกท อ งถิ่น” คณะครศุ าสตร ควรนำกิจกรรมดังกลาวไปจดั การเรียนการสอน ทั้งนี้เพือ่ พัฒนาใหน ักศกึ ษา 1. บรรจุในรายวิชาวิชาชีพครู เชน รายวิชาออกแบบการเรียนการสอน สำหรับเปน บทเรียน ใหน ักศกึ ษาไดเรียนรเู พ่อื นำไปจัดกิจกรรมสำหรบั นกั เรียน หรอื 2. จดั อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ ารตามความเหมาะสมหรือโอกาส 3. บรรจใุ นกจิ กรรมคา ยอาสา เนื้อหาการพฒั นา หนวยการเรยี นรู ชมุ ชน ในประเดน็ แผนท่ีเดินดิน ผังเครือญาติ

29 โครงสรา งองคกรชมุ ชน ระบบสขุ ภาพชุมชน ปฏทิ ินชุมชน ประวตั ศิ าสตรช มุ ชน และประวัตชิ ีวติ หนว ยการเรยี นรู การคดิ เชิงออกแบบกับการเรียนรชู ุมชน การวัดและประเมินผล 1. ประเมินชิ้นงาน เก่ียวกบั การพัฒนา การแกปญ หา ในประเดน็ ของชมุ ชน 2. ประเมินทกั ษะการคิดเขิงออกแบบ 3. สัมภาษณ นักเรยี น ชุมชน 4. ถอดบทเรียน

30 ตอนที่ 4 รายชอื่ ผเู ขารว มโครงการอบรมเชงิ ปฏิบตั ิการ

31

32

33

34

35

36

37

38

39 ภาคผนวก  ประมวลภาพกิจกรรมการลงพ้นื ที่  ตวั อยา งผลงานผูเขารวมการอบรม  แบบฟอรมประเมนิ  ตวั อยางเอกสารทใ่ี ชใ นโครงการ

40 ภาพกจิ กรรมการลงพืน้ ที่ กจิ กรรมแผนทช่ี ุมชน ในหวั ขอ “ประวตั ิศาสตรชุมชน” และ “ประวัติชีวติ : ปราชญชมุ ชน”

41

42 ปราชญช ุมชนทอเส่ือ และทำไมกวาด