คู่มือแนวทางขับเคลื่อน PLC

คาํ นาํ การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มาจากแนวคิดการพัฒนาครูของ กระทรวงศึกษาธิการ สํานักงาน ก.ค.ศ. ไดกําหนดหลักเกณฑและวิธีการพัฒนาขาราชการครูและ บุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน เพ่ือใหการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา เปนไปอยางมีระบบ มีความตอเนื่อง กระทรวงศึกษาธิการไดนําหลักการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ PLC (Professional Learning Community) มาใชในการพัฒนาครู เพราะครูเปนปจจัยหนึ่งที่มีสวน เก่ยี วขอ งกับคณุ ภาพทางการศกึ ษาซง่ึ แนวคดิ ของการอบรม PLC คือ การนําคนมาอยูรวมกัน เกิดการ เรยี นรู และแบงปน ความรูก นั ระหวางผูเ ขา รว มอบรม จนกระท่ังเกิดการสะทอนความคิดในดานตาง ๆ ทีจ่ ะเปน แนวทางการพฒั นา สํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษาในฐานะท่ีเปนหนวยงานในสังกัด สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ มีบทบาทหนาท่ีสําคัญในการสงเสริม และพัฒนาครูและบุคลากรอาชีวศึกษาใหมีความเปนเลิศม่ันคงกาวหนาในวิชาชีพ ตลอดจนพัฒนา ขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาตามหลักเกณฑและวิธีการที่ ก.ค.ศ.กําหนด สํานักพัฒนา สมรรถนะครแู ละบคุ ลากรอาชวี ศกึ ษา จงึ จดั ทาํ “แนวทางการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรู ทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการ อาชีวศึกษา” สําหรับเผยแพรใหแกวิทยาลัยในสังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สามารถนาํ ไปสกู ารปฏบิ ตั ิ เพ่อื ดา นการพัฒนาผูเรยี น ทั้งดา นความรู สมรรถนะ และคุณลักษณะท่ีพึง ประสงคตามกรอบมาตรฐานคณุ วฒุ ิ เพอื่ บรรลุเปา หมายพฒั นาผเู รยี นระดบั อาชีวศึกษาตอ ไป สาํ นักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา

ข สารบัญ คาํ นํา ก สารบัญ ข สารบัญภาพ จ บทสรปุ ผูบรหิ าร ฉ บทที่ 1 บทนาํ 1 ความเปน มาและความสาํ คัญ 1 วตั ถปุ ระสงค 2 เปา หมาย 3 บทที่ 2 ชมุ ชนการเรียนรูท างวชิ าชีพ (Professional Learning Community: PLC) 4 ในการพัฒนาครูเพอ่ื พัฒนาคณุ ภาพผูเรยี นอาชีวศึกษา 1. แผนการพัฒนาอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 – 2579 5 2. นโยบายเนนสงเสริมใหผ ูเ รียนอาชีวะมคี ุณสมบัติหรือทักษะทส่ี ําคญั คือ3R และ 8C 7 3. กฎ ระเบียบ การนําชุมชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) มาใชในการปฏบิ ตั หิ นาที่ 8 ของครสู ายงานการสอน 4. ความหมายของชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 8 5. วัตถุประสงคของชุมชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) 9 6. ความเชือ่ ของชมุ ชนการเรยี นรูท างวชิ าชพี (PLC) 9 7. หลกั การของชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) 9 8. องคประกอบสําคัญของชุมชนการเรยี นรูทางวชิ าชีพ (PLC) 9 9. การแบง ระดับของชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) 10 10. กระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 11 11. ประโยชนการพัฒนาครูดว ยกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) 14 12. บทบาทผบู ริหารในกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 15

ค 13. บทบาทครใู นกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 15 14. เทคนคิ หรือเคล็ดลบั ท่ีจาํ เปนในการเสรมิ กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรู 16 ทางวิชาชพี (PLC) บทท่ี 3 ชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (Professional Learning Community: PLC) 17 ในสถานศึกษา สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา 1. ดา นการบริหารจัดการกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษาประกอบดวย 18 1) แตง ต้งั คณะกรรมการขับเคลือ่ นกระบวนการ PLC สถานศกึ ษา 18 2) ประชมุ คณะกรรมการกาํ หนดปฏิทนิ การดาํ เนนิ งาน 18 3) สรา งความรูค วามเขาใจ 18 4) สงเสริมสนับสนุน กาํ กบั ติดตาม และรายงานผล 18 2. ดานการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) ของครูในสถานศึกษา 19 ขนั้ ตอนที่ 1 การรวมกลุม ชมุ ชนแหง การเรยี นรูท างวชิ าชพี (PLC) 19 ข้ันตอนท่ี 2 วิเคราะหแ ละระบปุ ญ หา /ส่ิงที่ตองการพัฒนา 20 ขนั้ ตอนที่ 3 ออกแบบและจดั ทาํ แผนการจดั การเรยี นรู /กจิ กรรม /นวตั กรรม 21 ขน้ั ตอนที่ 4 วิพากษ แลกเปล่ียนเรียนรู และปรบั ปรุงแกไข 21 ข้นั ตอนที่ 5 จัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม 22 ขั้นตอนท่ี 6 ประเมนิ ผล/ สะทอนการจดั การเรยี นรู /กิจกรรม /นวตั กรรม 23 ข้ันตอนที่ 7 สรุปเผยแพรแ ผนการจดั การเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม 25 บทท่ี 4 การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) 28 4.1 สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา 28 4.2 สาํ นักพัฒนาสมรรถนะครูและบคุ ลากรอาชีวศึกษา 28 4.3 สถาบันการอาชีวศึกษา/อาชวี ศึกษาจังหวดั 29 4.4 สถานศึกษา 29 บรรณานุกรม 33 ภาคผนวก 34 ภาคผนวก ก ตวั อยา งแบบคําสัง่ แตงตัง้ คณะกรรมการขบั เคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรู 36

ง ทางวชิ าชพี (PLC) ในสถานศึกษา ตัวอยา งปฏิทินการดําเนินงานชมุ ชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 37 ตัวอยางประกาศจัดตง้ั กลุมชุมชนการเรยี นการทางวิชาชีพ (PLC) 38 ภาคผนวก ข ตัวอยางและรูปแบบการดําเนนิ การกระบวนการ (PLC) 39 - แบบคาํ รองขอจดั ตัง้ กลุมชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) 40 - แบบบันทกึ การคนหาปญหา 41 - บันทึกแนวทางแกปญหา 42 - แผนปฏบิ ตั ิการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (Professional Learning 43 Community Action Plan: PLC-AP) - แบบเขียนแผนการสอน 44 - ตวั อยางแบบประเด็นการแลกเปลยี่ นเสนอแนะเพื่อการนาํ เสนอแผนการสอน 46 - แบบสังเกตการสอน 47 - บันทกึ หลังการสอน 48 - ตัวอยา งประเด็นการสะทอนผลการสอน /ฝก ปฏิบตั ิ /กจิ กรรม 49 - แบบสรุปการดาํ เนินการงาน รปู แบบ/วิธกี าร/กจิ กรรม (สาํ หรบั ผสู งั เกตการสอน) 51 - แนวทางการเขียนแผนการดําเนินงาน PLC สําหรบั 3 วงรอบ 52 - ตวั อยางรายงานผลการพัฒนาคุณภาพการจัดการเรียนรดู ว ยกระบวนการเรยี นรู 54 ทางวิชาชีพ ภาคผนวก ค แบบประเมนิ โครงการ/กิจกรรม 64 - แบบประเมินโครงการ/กิจกรรมท่ีดาํ เนินการผานกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรู 65 ทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สังกัดสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา - แบบประเมินกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) ในสถานศึกษา 70 สังกัดสํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา - แบบประเมนิ ตดิ ตามการปฏิบตั งิ านตามกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี 73 (PLC) ในสถานศึกษา สงั กดั สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ภาคผนวก ง คณะทาํ งานจดั ทาํ แนวทางการขบั เคลอ่ื นกระบวนการชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ 76 (Professional Learning Community : PLC)

จ สารบัญภาพ ฌ ฎ แผนภาพที่ 1 ขั้นตอนการดําเนนิ การกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) ในสถานศึกษาสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 31 แผนภาพที่ 2 แนวทางขบั เคลื่อนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูท างวิชาชพี (Professional Learning Community :PLC) ของสาํ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา แผนภาพท่ี 3 บทบาทหนาท่แี นวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชพี (Professional Learning Community : PLC )

บทสรุปผูบ รหิ าร “อาชีวะสรางชาติ” เปนเปาหมายสําคัญในการพัฒนาการจัดการศึกษาในระดับอาชีวศึกษา ใหมีคุณภาพเปนไปตามมาตรฐานสากล สอดคลองกับการพัฒนาความสามารถในการแขงขัน ของประเทศ และการศึกษาไทยในยุคไทยแลนด 4.0 สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ในฐานะเปนผูนําในการจัดการศึกษาในสายอาชีพจึงเปนพลังในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ โดยจัดการศึกษาสายอาชีพใหหลากหลาย เพียงพอตอความตองการของตลาดแรงงาน รวมทั้งพัฒนา การศึกษาใหมีมาตรฐานการที่จะชวยพัฒนาผูเรียนใหมีทักษะ ซึ่งฟนเฟองสําคัญคือ “ครู” ท่ีจําเปนตองเปล่ียนบทบาทจาก “ครูสอน” (teacher) ไปเปน “ครูฝก” (coach) หรือ “ผูอํานวย ความสะดวกในการเรียนร”ู (learning facilitator) เปน “ครูเพื่อศิษย” ท่ีตองเรียนรูทักษะในการทํา หนาท่ีนี้ โดยรวมตัวกันเปนกลุมเพื่อเรียนรูรวมกันอยางเปนระบบและตอเน่ือง เพื่อใหเกิดองคความรู ใหมๆ มีความเขาใจเทคนิคการสอน มีการอบรมและพัฒนาใหมีความกาวหนาในวิชาชีพ มีการสราง เครือขายความรวมมือในทุกภาคสวนเพ่ือพัฒนาการจัดการเรียนการสอน การฝกอบรมวิชาชีพการ วิจัย การสรางนวัตกรรม โดยรวมตัวกันเปนกลุมเพื่อเรียนรูรวมกันอยางเปนระบบและตอเน่ืองตาม แนวทางชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC) ท่ีเกิดจากครู ผบู รหิ าร นักการศึกษาในสถานศึกษามารวมตัว รวมใจ รวมพลัง รวมมือกัน เพื่อใหบรรลุเปาหมายใน การพัฒนาการเรียนรู สมรรถนะ และคุณลักษณะที่พึงประสงคของผูเรียน ซึ่งสอดคลองกับสํานักงาน ก.ค.ศ. ตอ งการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษา ครูผสู อนสามารถพัฒนาผูเรียนใหมีคุณภาพ มีความสามารถ มีสมรรถนะทเี่ หมาะสม กาํ หนดใหมีการสงเสริมสนับสนุนใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน จึงไดกําหนดหลักเกณฑและวิธีการใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหนงครู มีวิทยฐานะและเล่ือนวิทยฐานะ (ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.3/ว 21 ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2560) โดยกําหนดใหค รูทตี่ อ งการมีและเลื่อนวิทยฐานะในช่ัวโมงปฏิบัติงานตอง มชี ่วั โมงการมีรว มสวนในชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี ในแตละปไมนอยกวา 50 ช่ัวโมง นอกจากน้ีตาม หลักเกณฑและวธิ ีการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน (ตามหนังสือ สาํ นักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.7 /ว 22 ลงวนั ท่ี 5 กรกฎาคม 2560) ครูตองเขารับการพัฒนาโดยการ เขารับการฝกอบรม ในหลักสูตรท่ีสถาบันคุรุพัฒนารับรองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือที่ ก.ค.ศ. รับรอง ตอเน่ืองทุกป โดยในแตละป ไมนอยกวา 12 – 20 ช่ัวโมง และภายในระยะเวลา 5 ป ตองมี ชั่วโมงพัฒนา จํานวน 100 ช่ัวโมง แตหากภายในระยะเวลา 5 ป ชั่วโมงในการพัฒนาไมครบ 100 ช่ัวโมง

ช สามารถนําช่ัวโมงการมีสวนรวมในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) สวนที่เกนิ 50 ชัว่ โมงในแตละป มานบั รวมเปนจํานวนช่ัวโมงการพัฒนาได สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยสํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากร อาชีวศกึ ษา ไดตั้งแตงคณะกรรมการดําเนินการกําหนดแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการ เรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) เพ่ือรวมกันจัดทําแนวทาง ขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC) สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา โดยมีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูบริหารและครูมีความรูความ เขาใจ รูปแบบ วิธีการ และประโยชนของชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) สถานศึกษาสามารถออกแบบกระบวนการการดําเนินการ การนิเทศ การกํากับ ติดตาม การประเมินผล ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษาได โดยรวมกันจัดประชุมระดมความคิดเห็น วิเคราะห วิพากษ และ เรียบเรียงผลการประชุมจากการแบงกลุมยอยในหัวขอตามกระบวน PLC จัดทําแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา เพ่ือใหผูบริหารและครูมีความรู ความเขาใจ รูปแบบ วิธีการ ประโยชนของ (PLC) สามารถออกแบบกระบวนการดําเนินการ การนิเทศ กํากบั ตดิ ตาม การประเมินผล ตลอดจนนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ไปสกู ารปฏิบตั ใิ นสถานศกึ ษาได สรปุ สาระสาํ คญั แบง เปน 4 บท และภาคผนวก ดังนี้ บทท่ี 1 ประกอบดวย ความเปนมาและความสําคัญ วัตถุประสงค เปาหมาย การพัฒนาครูเพื่อใหบรรลุเปาหมายพัฒนาการเรียนรู สมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียน ดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (Professional Learning Community: PLC) บทท่ี 2 การดําเนนิ การชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) การพัฒนาครูเพื่อการพัฒนาคุณภาพผูเรียนอาชีวศึกษา เปนนวัตกรรมหนึ่งในการพัฒนาครู เพื่อใหครูเปนครูเพื่อศิษย โดยครู ผูบริหาร นักการศึกษาในสถานศึกษามารวมตัว รวมใจ รวมพลัง รว มมือกัน เพื่อใหบรรลุเปา หมายคอื พฒั นาการเรียนรู สมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียน โดยผาน กระบวนการตามข้ันตอนคือ การสรางทีม ระบุปญหาหรือกําหนดเปาหมายในการพัฒนา ออกแบบ การจดั การเรยี นรูและเขียนแผนการจัดการเรียนรเู พอ่ื ใหบ รรลุเปาหมาย วพิ ากษแ ผนการจดั การเรียนรู อยางกัลยาณมิตร จัดการเรียนการสอนโดยมีทีมรวมสังเกตการสอน และมีการสะทอนผลการสอน เพื่อการเสนอแนะและปรับปรุงตอไป สาระความรูพื้นฐานประกอบการดําเนินการชุมชนการเรียนรู ทางวิชาชีพ (PLC) ในการพัฒนาครูเพ่ือการพัฒนาคณุ ภาพผเู รียนอาชีวศกึ ษา สรุป ดงั น้ี

ซ 1. แผนการพัฒนาอาชวี ศกึ ษา พ.ศ. 2560 – 2579 2. นโยบายเนนสง เสรมิ ใหผูเรยี นอาชีวะมีคุณสมบตั ิหรือทักษะที่สําคัญ คือ3R และ 8C 3. กฎ ระเบียบ ในการใหนําชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชในการปฏิบัติ หนา ทีข่ องครูสายงานการสอน 4. ความหมายของชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 5. วัตถปุ ระสงคของชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) 6. ประโยชนการพฒั นาครูดว ยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 7. ความเชือ่ ของชมุ ชนการเรยี นรูทางวชิ าชพี (PLC) 8. หลกั การของชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) 9. องคป ระกอบสําคญั ของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 10. กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) 11. บทบาทผบู รหิ ารในกระบวนการชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 12. บทบาทครใู นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) 13. เทคนิคหรือเคล็ดลับท่ีจําเปนในการเสริมกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชพี (PLC) บทที่ 3 การดาํ เนนิ การกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สังกัด สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถ นํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษา มีขั้นตอนในการ ดําเนินการ ประกอบดว ยขน้ั ตอนตาง ๆ ประกอบดวย 1. ดา นการบรหิ ารจดั การกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา 1) แตง ตัง้ คณะกรรมการขับเคลอื่ นกระบวนการ PLC สถานศกึ ษา 2) ประชุมคณะกรรมการกาํ หนดปฏิทนิ การดําเนินงาน 3) สรางความรูความเขาใจ 4) สง เสริมสนับสนนุ กาํ กับติดตาม และรายงานผล 2. ดานการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครูในสถานศึกษา ประกอบดว ย 7 ข้นั ตอน ดังนี้ 1) การรวมกลมุ ชุมชนแหง การเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) 2) วิเคราะหและระบุปญ หา /สิ่งท่ตี อ งการพฒั นา

ฌ 3) ออกแบบและจดั ทาํ แผนการจดั การเรียนรู /กจิ กรรม /นวัตกรรม 4) วิพากษ แลกเปลี่ยนเรียนรู และปรบั ปรุงแกไข 5) จดั การเรยี นรู /กจิ กรรม /นวัตกรรม 6) ประเมนิ ผล/ สะทอ นการจัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวตั กรรม 7) สรปุ เผยแพรแผนการจัดการเรยี นรู /กจิ กรรม /นวัตกรรม กระบวนการในแตละขั้นตอนตองดําเนินการบันทึก (Logbook) การดําเนินการ ชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ (PLC) ตั้งแตขั้นที่ 1 – 7 ซึ่งสามารถใชแบบบันทึกกิจกรรมในภาคผนวก หรือสามารถออกแบบการบันทึกไดเอง เพื่อใหมีหลักฐานตรวจสอบได ไมเกินหนึ่งหนา อาจนําเสนอ ทาง Google Classroom Line หรือ Facebook เอกสารหลักฐาน หรือรูปแบบอ่ืนๆ พรอมทั้งบันทึก ในระบบท่ีกําหนดเพ่ือนําไปเชื่อมโยงกับการจัดทําหลักฐานในการขอมีและเล่ือนวิทยฐานะ การดําเนนิ การแตล ะข้นั ตอนตามกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC)ในบทท่ี 3 นี้สามารถ ยืดหยุนไดตามบริบทของสถานศึกษา แตควรคํานึงถึงการรวมมือ การแลกเปลี่ยนเรียนรู การสังเกต และการสะทอน การดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครูในสถานศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา สามารถสรุปเปน แผนภาพขน้ั ตอนไดดงั นี้

ญ การบริหารจดั การ PLC การดําเนนิ การ PLC ของผูบ รหิ ารสถานศึกษา ของครู แตง ตง้ั คณะกรรมการ รวมกลุม PLCและขอจัดตง้ั กลมุ ประชุมคณะกรรมการ วเิ คราะห/ สง่ิ ทต่ี องการพฒั นา เร่ิม PLC สรางความรคู วามเขา ใจ ออกแบบและจดั ทําแผนการ วงรอบที่ จดั การเรยี นรู/ กจิ กรรม/ 2 และ สง เสรมิ สนบั สนนุ วงรอบ จดั การเรยี นรู /กจิ กรรม 3 กํากับ ติดตาม ประเมินผล /นวัตกรรมในหองเรยี นจริง ตอไป และรายงาน จนครบ ประเมินผล/ สะทอนการ วงรอบ จดั การเรยี นรู/กจิ กรรม/ ท่ี กําหนด แลว จึง สรปุ ผลการจดั การเรยี นร/ู กิจกรรม/นวตั กรรม และ แผนภาพท่ี 1 : ข้ันตอนการดาํ เนินการกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) ในสถานศึกษา สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา บทที่ 4 การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) การสนับสนุน สงเสริมใหครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชเพ่ือศึกษาหาทาง แกปญหาการจัดการเรียนการสอน การพัฒนาคุณภาพผูเรียน หรือเพ่ือสรางนวัตกรรมการจัดการ เรียนการสอนที่เหมาะสมไดตลอดไปอยางยั่งยืนและตอเน่ือง พรอมท้ังเกิดประสิทธิภาพและ ประสิทธิผล สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงไดกําหนดบทบาทหนาที่ของหนวยงาน และสถานศึกษาในการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ประกอบดวย ระดับสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ระดับสํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากร อาชีวศกึ ษา ระดบั สถาบนั การอาชีวศึกษา/อาชีวศึกษาจังหวัด และระดับสถานศึกษา รวมถึงเครื่องมือ ในการประเมินผลการขับเคล่ือนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ไดแก แบบประเมินโครงการท่ี ดําเนินการผานกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการ

ฎ อาชีวศกึ ษา และแบบประเมนิ กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสถานศึกษา สังกัด สาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ภาคผนวก แบงออกเปน 4 ภาคผนวก ประกอบดว ย ภาคผนวก ก ประกอบดวย ตัวอยางแบบคําส่ังแตงต้ังคณะกรรมการขับเคลื่อน กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา ตัวอยางปฏิทินการดําเนินงานชุมชน การเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา เพื่อใหผูบริหารสถานศึกษา และครูสามารถนํา กระบวนการชุมชน การเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ไปสูการ ปฏบิ ัตใิ นสถานศึกษาได และตัวอยางประกอบการดําเนนิ การกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา ในบทท่ี 3 ดา นการบรหิ ารจัดการกระบวนการชุมชนการเรยี นรูท างวิชาชพี (PLC) ภาคผนวก ข ประกอบดวย แบบคํารอ งขอจัดต้ังกลมุ ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) แบบบันทึกการคนหาปญหา บันทึกแนวทางแกปญหา แผนปฏิบัติการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (Professional Learning Community Action Plan: PLC-AP) แบบเขียนแผนการสอน ตัวอยางแบบประเด็นการแลกเปล่ียนเสนอแนะเพ่ือการนําเสนอแผนการสอน/กิจกรรมการสอน แบบสังเกตการสอน บันทึกหลังการสอน ตัวอยางประเด็นการสะทอนผลการสอนฝกปฏิบัติ/กิจกรรม แนวทางการเขียนแผนการดําเนินงาน PLC สําหรับ 3 วงรอบ และตัวอยางรายงานผลการพัฒนา คุณภาพการจัดการเรียนรูดวยกระบวนการเรียนรูทางวิชาชีพเพื่อใชเปนตัวอยางประกอบการ ดําเนินการกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา ในบทท่ี 3 ภาคผวนวก ค ประกอบดวย แบบประเมินโครงการ/กิจกรรมท่ีดําเนินการผาน กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา แบบประเมินกระบวนการชุมชน การเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา เพื่อใชเคร่ืองมือในการประเมินผลการขับเคลื่อนชุมชน การเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) ในบทท่ี 4 ภาคผนวก ง คณะทํางานขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) สงั กดั สาํ นักงานคณะกรรมการกาอาชีวศึกษา แนวทางขบั เคลื่อนกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงเปนนโยบายสําคัญประการหนึ่งของสํานักงาน คณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา นํากระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษา เกิดการพัฒนาครูอาชีวศึกษาดวยกระบวนการ ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) หรือทําใหครูเปนครูเพื่อศิษยที่แทจริง สงผลใหขาราชการครูและ บุคลากรทางการศึกษาที่เขารับการพัฒนา (PLC) อยางเปนระบบตอเนื่องทุกป สามารถจัดการเรียน

ฏ การสอนอยางมีประสิทธิภาพ แกปญหาผูเรียนและพัฒนาคุณภาพการเรียนรูของผูเรียนอยางยั่งยืน มีความสามารถ มีสมรรถนะที่เหมาะสมกับตลาดแรงงาน ตลอดจนสามารถนําผลท่ีผานการพัฒนาไป ใชเปนคุณสมบัติไปประกอบเพ่ือขอมีวิทยฐานะและเล่ือนวิทยฐานะเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของครูผูสอน ไดอยา งตอเนื่อง แนวทางขบั เคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (Professional Learning Community : PLC) ของสํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สามารถสรุปเปนแผนภาพขั้นตอนไดด ังนี้ แผนภาพที่ 2 : แนวทางขบั เคล่อื นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูท างวชิ าชพี (Professional Learning Community : PLC) ของสํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา

บทท่ี 1 บทนํา ความเปน มาและความสาํ คัญ “อาชีวะสรางชาติ” เปนเปาหมายสําคัญในการพัฒนาการจัดการศึกษาในระดับอาชีวศึกษา ใหมีคุณภาพเปนไปตามมาตรฐานสากล สอดคลองกับการพัฒนาความสามารถในการแขงขันของ ประเทศและการศึกษาไทยในยุคไทยแลนด 4.0 การพัฒนาผูเรียนอาชีวศึกษาใหสอดคลองกับ ประเทศไทยในยุคไทยแลนด 4.0 นั้น จะตองพัฒนาทั้งดานความรู ทักษะดานฝมือ ทักษะการจัดการ และทักษะสําคญั ในศตวรรษท่ี 21 เชน ทักษะดานการคิดอยางมีวิจารณญาณ ทักษะในการแกปญหา ทักษะดานความรวมมือ การทํางานเปนทีม ทักษะดานการส่ือสาร สารสนเทศ และรูเทาทันสื่อ ทักษะดานความเขาใจตางวัฒนธรรม ตางกระบวนทัศน ทักษะดานคอมพิวเตอร ทักษะอาชีพ และ ทักษะการเรียนรู และท่ีสําคัญย่ิงคือ ทักษะดานการสรางสรรคและนวัตกรรมสอดคลองกับ วัตถุประสงคแผนพัฒนาการอาชีวศึกษา พ.ศ.2560 – 2579 ท่ีวา “ผูสําเร็จการอาชีวศึกษาและ ฝกอบรมวชิ าชพี มคี ณุ ธรรม คุณภาพ สอดคลอ งกับความตองการในการพฒั นาประเทศ” การพฒั นาผเู รียนใหม ีทักษะดงั กลาวนนั้ ควรเสรมิ สรางองคความรูใหมๆ มีความเขาใจเทคนิค การสอน มีการอบรมและพัฒนาใหมีความกาวหนาในวิชาชีพ มีการสรางเครือขายความรวมมือในทุก ภาคสว นเพอ่ื พฒั นาการจัดการเรียนการสอน การฝกอบรมวิชาชีพการวิจัย การสรางนวัตกรรม ใหแก ครผู ูส อนกอนเปน ลาํ ดับแรก จงึ จาํ เปน ตอ งเปล่ยี นบทบาทจาก “ครูสอน” (teacher) ไปเปน “ครูฝก” (coach) หรือ “ผูอํานวยความสะดวกในการเรียนรู” (learning facilitator) เปน “ครูเพ่ือศิษย” และตองเรียนรูทักษะในการทําหนาที่น้ี โดยรวมตัวกันเปนกลุมเพ่ือเรียนรูรวมกันอยางเปนระบบและ ตอเนื่องตามแนวทางชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning community: PLC) ซ่ึง เปนกระบวนการพัฒนาผูเรียน โดยกลุมบุคคลท่ีมารวมตัวกัน เพื่อทํางานรวมกัน โดยการ วางเปาหมายการเรียนรู และการตรวจสอบ สะทอนผลการปฏิบัติงานท้ังในสวนบุคคล และผลที่ เกิดขึ้น โดยผานกระบวนการแลกเปล่ียนเรียนรู การวิพากษวิจารณ การทํางานรวมกัน พรอมท่ีจะ พัฒนาผูเรียนอยูเสมอ ซ่ึงครูผูสอนสามารถใชแนวทางชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) เปน นวตั กรรมการพฒั นาวิชาชพี ครู เพ่ือยกระดบั ทักษะและความรขู องครู โดยเริ่มจากเปาหมายที่ตองการ พัฒนา กําหนดตัวชี้วัด ดําเนินการข้ันตอน สรุปและประเมินตัวช้ีวัดตามเปาหมาย กอใหเกิดความรู สามารถจัดการเรียนการสอนดวยความมั่นใจและเช่ือม่ันท่ีจะมุงม่ันพัฒนาคุณภาพการเรียนรูของ ผูเรียนอยางแทจริง ซ่ึงสอดคลองกับการพัฒนาครูของ สํานักงาน ก.ค.ศ. กระทรวงศึกษาธิการ

2 16ทีต่ อ งการพฒั นาคณุ ภาพการศกึ ษา พฒั นาผูเรยี นใหมีคุณภาพมีความสามารถ มีสมรรถนะท่ีเหมาะสม ไดตามเจตนารมณยุทธศาสตรการพัฒนาประเทศ กําหนดใหมีการสงเสริมสนับสนุนใหขาราชการครู และบุคลาการทางการศึกษา สายงานการสอน ไดรับการสั่งสมความชํานาญและมีความเชี่ยวชาญ ในการจัดการเรียนการสอน มีการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ืองและสงเสริมใหครูประพฤติตนเปน แบบอยางที่ดี มีวินัย คุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ จึงได16กําหนด16หลักเกณฑและ วธิ กี ารใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหนงครู มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ (ตาม หนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.3 /ว 21 ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2560) กําหนดใหครูท่ีตองการขอมี และเล่ือนวิทยฐานะ ในชั่วโมงปฏิบัติงานตองมีชั่วโมงการมีรวมสวนในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพใน แตละป ไมนอยกวา 50 ชั่วโมง นอกจากนี้ตาม16หลักเกณฑและวิธีการพัฒนาขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน (16ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.7 /ว 22 ลงวันที่ 5 กรกฎาคม 2560)16 16 กําหนดให16ครูตองเขารับการพัฒนาโดยเขาฝกอบรมในหลักสูตที่สถาบันคุรุพัฒนา รับรองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือที่ ก.ค.ศ. รับรอง ตอเนื่องทุกป โดยในแตละป ไมนอยกวา 12 – 20 ชั่วโมง และภายในระยะเวลา 5 ป ตองมีช่ัวโมงพัฒนา จํานวน 100 ชั่วโมง แตหากภายใน ระยะเวลา 5 ป ชั่วโมงในการพัฒนาไมครบ 100 ช่ัวโมง สามารถนําชั่วโมงการมีสวนรวมในชุมชนการ เรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) สวนท่ีเกิน 50 ชั่วโมงในแตละป มา นับรวมเปนจาํ นวนชัว่ โมงการพัฒนาได ดังนั้น การพัฒนาครูดวยกระบวนการชุมชนการเรียนเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) จงึ เปน นโยบายสาํ คัญของสํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา และ เปนนวัตกรรมหนึ่งในการพัฒนาครู ผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการ เรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษา อยางเปนระบบตอ เนอื่ งทุกป สงผลใหเกิดการพัฒนาครใู หเ ปนครูเพ่ือศิษยท่ีแทจริง คุณภาพการศึกษา พัฒนาอยางยั่งยืน และครูสามารถนําผลการพัฒนาตนเองดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) ไปใชเปนคุณสมบัติประกอบเพื่อขอมีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะเพ่ือคุณภาพชีวิตท่ีดี ของครูไดตามทหี่ ลักเกณฑทีส่ ํานักงาน ก.ค.ศ. วัตถปุ ระสงค 1. เพื่อใหผูบริหารและครูมีความรูความเขาใจ รูปแบบ วิธีการ และประโยชนของชุมชนการ เรยี นรูท างวชิ าชพี (Professional Learning Community : PLC) 2. เพ่ือเปนแนวทางในการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพในสถานศึกษา สามารถออกแบบกระบวนการดําเนนิ การ การนิเทศ กํากับติดตาม การประเมินผล

3 3. เพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ไปสกู ารปฏิบตั ใิ นสถานศกึ ษาได เปาหมาย 1. สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษามีแผนและแนวทางการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชน การเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) สูการปฏิบัติจริงในสถานศึกษา อยา งมีประสทิ ธิภาพ 2. ผูบริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษา สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา สามารถนิเทศ ติดตามการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ในสถานศกึ ษาไดต ามแผนทกี่ ําหนด 3. ผูบริหาร ครู และบุคลากรทางการศึกษาสังกัด สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีรูปแบบการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) และการจัดการเรียนการสอนตามรปู แบบของอาชีวศึกษา

บทท่ี 2 ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ในการพฒั นาครูเพ่อื การพัฒนาคณุ ภาพผูเรียนอาชีวศึกษา ชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) เปนนวัตกรรมหน่ึงใน การพัฒนาครู เพื่อใหครูเปนครูเพ่ือศิษย โดยครู ผูบริหาร นักการศึกษาในสถานศึกษามารวมตัว รวมใจ รวมพลงั รวมมอื กัน เพ่อื ใหบ รรลุเปาหมายคือพัฒนาการเรียนรู สมรรถนะและคุณลักษณะของผูเรียน โดยผานกระบวนการตามขั้นตอนคือ การสรางทีม ระบุปญหาหรือกําหนดเปาหมายในการพัฒนา ออกแบบการจัดการเรียนรูและเขียนแผนการจัดการเรียนรูเพ่ือใหบรรลุเปาหมาย วิพากษแผนการ จัดการเรียนรูอยางกัลยาณมิตร จัดการเรียนการสอนโดยมีทีมรวมสังเกตการสอน และมีการสะทอน ผลการสอนเพื่อการเสนอแนะและปรับปรุงตอไป ดังที่ เซงเก (Senge, 2006) ไดกลาววา ชุมชนแหง การเรียนรู หมายถึง กลุมสมาชิกในสถาบันการศึกษาท่ีมีการทํางานเปนทีม และเรียนรูเปนทีม คิดเปนระบบ และมีรูปแบบการคิด การกระจายอํานาจและการบริหารจัดการแบบมีสวนรวม มีการ ทดลองการเรยี นรูอยูเ สมอ และมวี ฒั นธรรมสนับสนนุ การเรียนรู การพัฒนาครูดว ยใชแนวทาง ชุมชน การเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มีเปาหมายยกระดับคุณภาพการศึกษาใหดีข้ึน ดวยการปฏิรูปการเรียนรู ผานกระบวนการชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชพี โดยการพัฒนาครใู หม ศี ักยภาพการจดั การเรียนการสอน เพื่อพัฒนาผูเรียนอยางมีประสิทธิภาพ ใชแนวคิดตอบสนองตอความจําเปนของครูในแตละ สถานศึกษาอยา งแทจริง กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) เปน เครอ่ื งมือสาํ หรบั ใหครรู วมตัวกัน (เปนชุมชน – Community) ทําหนาที่เปน Change Agent ขับเคลื่อนการเปล่ียนแปลงในระดับ “ปฏิรูป” การเรียนรู เปนการปฏิรูปท่ี“เกิดจากภายใน” คือครู รวมกันดําเนินการ เพ่ือใหการปฏิรูปการเรียนรูดําเนินคูขนาน และเสริมแรงกัน ทั้งจากภายใน และ จากภายนอก เพื่อรวมกันสรางการเปลี่ยนแปลงใหแกการศึกษา รวมทั้งสรางการรวมตัวกันของครู เพื่อทํางานสรางสรรค ไดแก การเอาประสบการณ การจัดการเรียนรูในรูปแบบตางๆ และนวัตกรรม อ่ืนๆ ท่ีตนเองทดลอง เอามาแลกเปลี่ยนแบงปนกัน เกิดการสรางความรู หรือยกระดับความรูในการ ทําหนาที่ครูจากประสบการณ ตรง และจากการเทียบเคียงกับทฤษฎีที่มีคนศึกษาและเผยแพรไวเปน เคร่ืองมือ โดยลงมือทํา ครูแตละคนลงมือศึกษา 21st Century Skills,21st Century Learning,

5 21st Century Teaching, PBL, PLC แลวลงมือทํา ทําแลวทบทวนการเรียนรูจากผลที่เกิด (Reflection) และรวมกบั เพือ่ นครเู กดิ เปน “ชุมชนเรยี นรคู รูเพ่ือศิษย” (ศ.นพ.วจิ ารณ พานชิ ,2559) การพัฒนาครูดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) จึงเปนเหมือนทางเลือก และทางสําคัญท่ีจะชวยปลดปลอยคืนพ้ืนท่ีปฏิบัติงานและการเรียนรูจริงใหชุมชนครูไดทําหนาท่ีครู เพื่อศิษย อยางเต็มท่ี โดยลดอํานาจการแทรกแซงจากนอกพ้ืนที่ รวมถึงการใหความสําคัญกับการ กระจายอํานาจลงสูหนวยยอ ยใหทําหนา ที่ของตนเองอยา งรบั ผดิ ชอบภายใตอุดมการณทางวิชาชีพ ครู เพ่ือศิษยรวมกัน ครูเกิดวุฒิภาวะความเปนครูเพื่อศิษยและใชความรักในวิชาชีพ ขับเคล่ือนตนเอง มากกวาการเปนครูผถู กู กระทาํ (วจิ ารณ พาณชิ , 2554) การพฒั นาครดู ว ยกิจกรรม PLC ไมใชการเพิ่ม ภาระแกครู แตตรงกันขาม ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ชวยเพ่ิมพูนศักดิ์ศรีของความเปนครู เพ่ือพงุ เปาของ PLC ไปท่ีการเรียนรขู องผเู รียน สาระความรูพ ้นื ฐานประกอบการดําเนนิ การชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (PLC) ในการพัฒนา ครูเพอ่ื การพฒั นาคุณภาพผูเรยี นอาชีวศึกษา สรุป ดงั นี้ 1. แผนการพัฒนาอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 – 2579 2. นโยบายเนน สงเสริมใหผเู รยี นอาชีวะมีคณุ สมบตั ิหรอื ทักษะท่ีสําคญั คอื 3R และ 8C 3. กฎ ระเบียบ การนําชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใชในการปฏิบัติหนาที่ของครู สายงานการสอน 4. ความหมายของชุมชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 5. วัตถุประสงคข องชมุ ชนการเรยี นรูท างวชิ าชีพ (PLC) 6. ความเชอ่ื ของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) 7. หลักการของชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 8. องคประกอบสําคญั ของชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) 9. การแบง ระดบั ของชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) 10. กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) 11. ประโยชนการพัฒนาครดู วยกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 12. บทบาทผบู ริหารในกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) 13. บทบาทครใู นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูทางวชิ าชีพ (PLC)

6 14. เทคนคิ หรือเคล็ดลับที่จําเปน ในการเสริมกระบวนการชุมชนแหง การเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) 1. แผนการพฒั นาอาชีวศกึ ษา พ.ศ. 2560 – 2579 แนวคดิ การจัดการอาชวี ศกึ ษา การจัดการอาชีวศึกษาเปนการจัดการศึกษาในดานวิชาชีพ เพื่อผลิตและพัฒนากําลังคนใน ระดับฝมือ (ปวช.) ระดับเทคนิค (ปวส.) ระดับเทคโนโลยี (ปริญญาตรีสายเทคโนโลยีหรือสาย ปฏิบตั ิการ) และการฝกอบรมวิชาชพี ซงึ่ เปนการเพ่ิมพนู ความรูและทักษะอาชีพระยะส้ันและระยะยาว ท่ีมีความสัมพันธสอดคลองกับปรัชญาการอาชีวศึกษา กรอบมาตรฐานคุณวุฒิอาชีวศึกษาแหงชาติ และ มาตรฐานการอาชวี ศึกษาในแตระดับ คา นิยมอาชวี ศกึ ษา ใ น ก า ร จั ด ก า ร อ า ชี ว ศึ ก ษ า มี ค า นิ ย ม ที่ เ ป น เ ป า ห ม า ย ห ลั ก ใ น ก า ร ป ลู ก ฝ ง ท่ี สํ า คั ญ 4 ประการ ไดแก คุณธรรม (Merit) คุณภาพ (Quality) ความรวมมือ (Collaboration) ความเปนมือ อาชพี (Professional) วสิ ยั ทศั น แผนพฒั นาการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 – 2579 ไดกําหนดวิสัยทัศนที่เปนความคาดหวังตาม เจตนารมณข องการจดั การอาชวี ศึกษา ไวด งั นี้ “ผูสําเร็จการอาชีวศึกษาและฝกอบรมวิชาชีพ มีคุณธรรม คุณภาพ สอดคลองกับความ ตอ งการในการพัฒนาประเทศ” พนั ธกิจ เพื่อใหการจัดการอาชีวศึกษาบรรลุผลตามวิสัยทัศนท่ีกําหนดไว จึงมีภารกิจที่ตองดําเนินการ ดงั นี้ 1. ยกระดับคุณภาพและมาตรฐานการผลิตและพัฒนากําลังคนดานวิชาชีพสอดคลองกับความ ตอ งการของสถานประกอบการและการประกอบอาชพี อสิ ระใหม ีคุณภาพไดมาตรฐานในระดับสากล 2. ขยายโอกาสการศกึ ษาวชิ าชีพใหกบั ประชาชนทกุ ชวงวัย 3. เพมิ่ ประสิทธิภาพการบริหารจัดการอาชีวศึกษาภายใตห ลักธรรมาภิบาลโดยอาศัยเครือขาย ความรว มมือจากทุกภาคสวน 4. พัฒนางานวิจัย สิ่งประดิษฐ นวัตกรรม เทคโนโลยี และสรางองคความรูเพื่อการจัด อาชีวศึกษาและพฒั นาวิชาชพี 5. พฒั นาครแู ละบคุ ลากรอาชีวศกึ ษาใหมีคณุ ภาพดว ยวธิ ีท่หี ลากหลาย วัตถุประสงค แผนพัฒนาการอาชีวศึกษา พ.ศ. 2560 - 2579 ไดกําหนดวัตถุประสงค เพ่ือใช เปนแนวทางในการจัดการอาชวี ศกึ ษา ดงั น้ี

7 1. เพ่ือผลิตและพัฒนากาํ ลังคนดานวิชาชพี ใหมีคณุ ธรรม คณุ ภาพ และความเปน มอื อาชพี 2. เพ่อื เพ่ิมโอกาสการศกึ ษาวชิ าชพี กับประชาชนทุกชวงวยั 3. เพ่อื นําหลกั ธรรมาภบิ าลมาใชในการบริหารจัดการอาชวี ศกึ ษา 4. เพื่อพฒั นางานวิจัย ส่งิ ประดษิ ฐ นวัตกรรม เทคโนโลยี และองคความรูอาชีวศึกษา 5. เพือ่ พฒั นาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชวี ศึกษาใหม ีคุณภาพตามมาตรฐานวชิ าชพี เปา หมายดานคุณภาพของผสู าํ เรจ็ การศกึ ษา การพั ฒนาการอาชี ว ศึ กษาตามแผนพั ฒนาการอาชี ว ศึ กษา พ.ศ. 2560–2579 มเี ปา หมายเพ่ือผลิตและพัฒนาผูเรียนและผูสําเร็จการศึกษา มีคณุ ภาพครอบคลุมอยางนอย 3 ดา น ไดแก 1. ดานคุณลักษณท่ีพึงประสงค ไดแก คุณธรรม จริยธรรม จรรยาบรรณวิชาชีพ พฤติกรรม ลกั ษณะนิสยั และทกั ษะทางปญ ญา 2. ดานสมรรถนะหลักและสมรรถนะท่ัวไป ไดแก ความรูและทักษะการส่ือสารการใช เทคโนโลยีสารสนเทศ การพัฒนาการเรียนรูและการปฏิบัติงาน การทํางานรวมกับผูอื่น การใช กระบวนการทางวิทยาศาสตร การประยกุ ตใ ช ตัวเลข การจดั การและการพัฒนางาน 3. ดานสมรรถนะวิชาชีพ ไดแก ความสามารถในการประยุกตใชความรูและทักษะในสาขา วชิ าชพี สกู ารปฏิบัตจิ รงิ รวมทัง้ ประยกุ ตสอู าชพี 2. นโยบายเนน สง เสริมใหผ ูเ รยี นอาชวี ะมคี ณุ สมบัตหิ รือทกั ษะทส่ี าํ คญั คือ 3R และ 8C นโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ใหอาชีวศึกษาท้ังภาครัฐและภาคเอกชนวางแผนการ ยกระดับคุณภาพวิชาชีพรวมกัน แนวทางการพัฒนากําลังคนดานอาชีวศึกษานั้นเปนเร่ืองสําคัญมาก ดังจะเห็นไดจากประเทศตาง ๆ ท่ัวโลกใหความสําคัญกับการผลิตกําลังคนท่ีมีคุณภาพและตรงกับ ความตองการของประเทศ โดยสงเสริมใหผูเรียนและนักศึกษามีคุณสมบัติหรือทักษะที่สําคัญ คือ 3R และ 8C ไดแ ก 3R คอื • Reading – อานออก • (W)Riting – เขียนได • (A)Rithmatic – มที ักษะในการคํานวณ 8C คือ

8 • Critical Thinking and Problem Solving : มีทักษะในการคิดวิเคราะห การคิดอยาง มีวิจารณญาณ และแกไขปญ หาได • Creativity and Innovation : คดิ อยางสรางสรรค คิดเชงิ นวัตกรรม • Collaboration Teamwork and Leadership : ความรวมมือ การทํางานเปนทีม และภาวะผนู าํ • Communication Information and Media Literacy : ทักษะในการสื่อสาร และ การรูเทาทันสอ่ื • Cross-cultural Understanding : ความเขาใจความแตกตางทางวัฒนธรรม กระบวนการคิดขา มวัฒนธรรม • Computing and ICT Literacy : ทักษะการใชคอมพิวเตอร และการรูเทาทัน เทคโนโลยี ซึ่งเยาวชนในยุคปจจุบันมีความสามารถดานคอมพิวเตอรและเทคโนโลยี อยางมากหรือเปน Native Digital สวนคนรุนเกาหรือผูสูงอายุเปรียบเสมือนเปน Immigrant Digital แตเ ราตอ งไมอายที่จะเรยี นรูแ มวา จะสูงอายุแลวก็ตาม • Career and Learning Skills : ทกั ษะทางอาชีพ และการเรยี นรู • Compassion : มีคุณธรรม มีเมตตา กรุณา มีระเบียบวินัย ซึ่งเปนคุณลักษณะพ้ืนฐาน สาํ คญั ของทกั ษะขน้ั ตน ท้งั หมด และเปนคณุ ลกั ษณะท่เี ดก็ ไทยจาํ เปนตองมี 3. กฎ ระเบียบ การนาํ ชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) มาใชในการปฏิบัติหนาที่ของครูสาย งานการสอน 3.1 หลักเกณฑและวธิ กี ารใหขา ราชการครูและบุคลากรทางการศกึ ษา ตําแหนง ครู มีวิทยฐานะและเลื่อนวิทยฐานะ สํานักงานคณะกรรมการขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ก.ค.ศ.) กําหนด16 หลักเกณฑและวิธีการใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ตําแหนงครู มีวิทยฐานะและเลื่อน วิทยฐานะ (ตามหนังสือสํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.3 /ว 21 ลงวันท่ี 5 กรกฎาคม 2560) เพื่อ พัฒนาคณุ ภาพการศึกษา สามารถพัฒนาผูเรียนใหมีคุณภาพ มีความสามารถ มีสมรรถนะที่เหมาะสม ไดต ามเจตนารมณต ามยทุ ธศาสตรก ารพฒั นาประเทศ แผนการศึกษาแหงชาติ สมควรกําหนดใหมีการ สงเสริมสนับสนุนใหขาราชการครแู ละบุคลาการทางการศึกษา สายงานการสอน ไดรับการส่ังสมความ ชํานาญและมีความเชี่ยวชาญในการจัดการเรียนการสอน มีการพัฒนาตนเองอยางตอเน่ือง และ

9 สงเสริมใหค รปู ระพฤตติ นเปนแบบอยางที่ดี มีวินัย คุณธรรม จริยธรรม และจรรยาบรรณวิชาชีพ โดย ในหลกั เกณฑแ ละวิธีการไดกําหนดใหครูที่ตองการมีและเลื่อนวิทยฐานะตองมีชั่วโมงปฏิบัติงานตามที่ ก.ค.ศ. กําหนด และในชวงปฏิบัติงานตองมีชั่วโมงการมีรวมสวนในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพใน แตละปไมน อยกวา 50 ชัว่ โมง 3.2 หลักเกณฑและวิธีการพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการ สอน สํานักงานคณะกรรมการขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา (ก.ค.ศ.) กําหนด หลักเกณฑและวธิ ีการพัฒนาขา ราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา สายงานการสอน (16ตามหนังสือ สํานักงาน ก.ค.ศ. ท่ี ศธ 0206.7 /ว 22 ลงวนั ท่ี 5 กรกฎาคม 256016) ครูตองเขารับการพัฒนาโดยการ เขา รับการฝกอบรมในหลักสูตท่สี ถาบันครุ พุ ฒั นารบั รองตามมาตรฐานวิทยฐานะ หรือที่ ก.ค.ศ. รับรอง ตอเน่ืองทุกป โดยในแตละป ไมนอยกวา 12 – 20 ช่ัวโมง และภายในระยะเวลา 5 ป ตองมีช่ัวโมง พัฒนา จํานวน 100 ช่ัวโมง แตหากภายในระยะเวลา 5 ป ช่ัวโมงในการพัฒนาไมครบ 100 ช่ัวโมง สามารถนําช่ัวโมงการมีสวนรวมในชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) สว นทเ่ี กนิ 50 ช่ัวโมงในแตล ะป นับรวมเปน จาํ นวนช่ัวโมงการพฒั นาได 4. ความหมายของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) หมายถึง การ รวมตัว รวมใจ รวมพลัง รว มทํา และรวมเรยี นรูรว มกนั ของครู ผบู รหิ าร และนักการศึกษา บนพื้นฐาน วัฒนธรรมความสัมพันธแบบกัลยาณมิตร สูคุณภาพการจัดการเรียนรูท่ีเนนความสําเร็จหรือ ประสทิ ธผิ ลของผเู รยี นเปนสําคญั และความสขุ ของการทํางานรว มกนั ของสมาชิกในชมุ ชน 5. วตั ถุประสงคของชมุ ชนการเรียนรูท างวชิ าชพี (PLC) 1) เพ่ือเปน เคร่ืองมือทชี่ ว ยใหการแลกเปลยี่ นเรียนรมู ปี ระสิทธิภาพ 2) เพ่ือใหเกิดการรว มมือ รวมพลังของทุกฝายในการพัฒนาการเรียนการสอนสูคณุ ภาพของ ผเู รยี น 3) เพ่ือใหเ กดิ การพัฒนาวิชาชีพครูดวยการพัฒนาผูเรียนชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชีพ (Professional Learning Community : PLC) ถือวาทุกคนคือคนเช่ียวชาญในงานนั้น จึงเรียนรรู วมกันได 6. ความเชื่อของชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC)

10 1) ยอมรับวาการสอนและการปฏิบัตงิ านของครู มผี ลตอ การเรยี นรขู องผเู รียน 2) ยอมรบั หลักการทีว่ า การเรยี นรขู องครู คอื การเรียนรขู องผเู รียน 3) ยอมรับวา ครูมีความแตกตางกัน 4) ยอมรับวา การสอนบางครั้งตอ งอาศัยความรวมมือ รวมใจ และสัมพนั ธภาพแบบกัลยาณมิตร 7. หลักการของชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) หลักการของชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี มี 3 หลกั การใหญ ดังน้ี หลักการที่ 1 มั่นใจวาผูเรียนมีการเรียนรู (A focus on learning) เปนแกนของการศึกษา อยางมีรูปแบบไมใชแนใจวาผูเรียนไดรับการสอนเทาน้ัน แตตองม่ันใจวาผูเรียนเรียนรู เปนการยาย จุดเนนจากการสอนมาที่การเรียนรูและใหความมั่นใจในความสําเร็จของผูเรียนแตละคน ไมใชเปน เพียงคาํ พดู เทาน้ันแตส ามารถแสดงออกทางปฏิบตั ิไดด วย หลักการท่ี 2 วัฒนธรรมแหงการรวมมือ (A culture of collaboration) เปนการสราง คุณคา ความเช่ือ ความไววางใจในเพื่อนรวมงานในการทํางานรวมกัน เพ่ือทําใหการทํางานมี ประสทิ ธิผลมากยิ่งข้ึน เพ่ือแกปญ หาทเี่ กดิ ขึน้ จากการเรียนการสอน หลกั การท่ี 3 เนน ทผ่ี ลลัพธ (A focus of results) คอื ผเู รยี นมีการเรยี นรมู ากขน้ึ 8. องคป ระกอบสําคญั ของชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) 1) ตอ งมวี ิสยั ทศั นร วมกนั (Shared Vision) หมายถึง มีเปาหมาย ทิศทางเดียวกัน มุงสูการ พัฒนาการเรยี นการสอนสคู ณุ ภาพผเู รียน 2) รวมแรง รวมใจ และรวมมือ (Collaborative Teamwork) หมายถึง ตองเปดใจ รับฟง เสนอวิธีการ นาํ สกู ารปฏิบัตแิ ละประเมนิ รว มกัน Open เปด ใจรับและให Care และ Share 3) ภาวะผูนํารวม (Shared Leadership) หมายถึง การทํา PLC ตองมีผูนําและผูตามใน การแลกเปล่ียนเรียนรู 4) กัลยาณมิตร (Caring Community) หมายถึง เปนเพ่ือนรวมวิชาชีพ เติมเต็มสวนที่ขาด ของแตละคน 5) ตองปรับเปล่ียนวัฒนธรรมองคกร (Supportive Structure) หมายถึง ตองเนนการ ทํางานท่ีเปดโอกาสการทํางาน ท่ีชวยเหลือกนั มากกวา การสัง่ การ มีช่ัวโมงพูดคุย

11 9. การแบงระดับของชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) PLC สามารถแบงระดบั ได 3 ระดับ คอื ระดบั สถานศกึ ษา ระดบั เครือขา ย และระดบั ชาติ โดยแตละลักษณะจะแบง ตามระดับของความเปน PLC ยอย ดังน้ี 1. ระดับสถานศึกษา (School Level) คือ PLC ที่ขับ เคล่ือนในบริบทสถานศึกษา หรือ โรงเรยี น สามารถแบง ได 3 ระดับ ยอย (Sergiovanni, 1994) คอื 1.1 ระดบั ผูเรยี น (Student Level) ซ่ึงผูเ รียน จะไดร ับการสง เสรมิ และรว มมือใหเกิด การเรียนรูข นึ้ จากครแู ละเพ่ือนผเู รยี นอ่ืนใหท ํากิจกรรมเพื่อแสวงหาคาํ ตอบท่ีสมเหตุสมผล สําหรับตน ผูเรียนจะไดร ับการพฒั นาทกั ษะท่ีสําคญั คือ ทักษะ การเรียนรู 1.2 ระดับผูประกอบวิชาชีพ (Professional Level) ประกอบดวยครูผูสอนและผูบริหาร ของโรงเรียน โดยใชฐานของ “ชุมชนแหงวิชาชีพ” เช่ือมโยงกับการเรียนรูของชุมชน จึงเรียกว า “ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ” ซึ่งเปนกลไกสําคัญอยางย่ิงที่ทุกคนในโรงเรียนรวมกันพิจารณา ทบทวนเรื่องนโยบาย การปฏิบัติ และกระบวนการบริหารจัดการตางๆ ของโรงเรียนใหมอีกคร้ัง โดย ยึดหลักในการปรับปรุงแกไขสิ่งเหลานี้ เพ่ือใหสามารถบริการดานการเรียนรูแกผูเรียนไดอยางมี ประสิทธผิ ล อีกทง้ั เพอ่ื ใหการปรับปรุงแกไขดงั กลาว นํามาสูการสนับสนุนการปฏิบัติ งานวิชาชีพของ ครูผูสอน และผูบริหารใหมีคุณภาพและประสิทธิผล สูงยิ่งขึ้น มีบรรยากาศและสภาพแวดลอมของ การทํางานทดี่ ี ตอกนั ของทกุ ฝา ย 1.3 ระดบั การเรยี นรขู องชมุ ชน (Learning Community Level) ครอบคลุมถึงผูปกครอง สมาชกิ ชุมชนและผูนําชุมชน โดยบคุ คลกลมุ นจ้ี ําเปน ตองมสี ว นเขา มารวมสราง และผลักดัน วิสัยทัศน ของโรงเรยี นใหบรรลุผลตามเปาหมาย กลาวคือ ผูปกครอง ผูเรียน ผูอาวุโสในชุมชนตลอดจนสถาบัน ตางๆ ของชุมชนเหลานี้ ตองมีสวนรวมในการสงเสริมเปาหมายการเรียนรูของชุมชนและ โรงเรียน กลาวคือ ผูปกครองมีสวนรวมทางการศึกษาไดโดยการให การดูแลแนะนําการเรียนท่ีบานของผูเรียน รวมท้ังใหการ สนับสนุนแกครู และผูบริหารสถานศึกษาในการจัดการเรียนรู ใหแกบุตรหลานของตน ผอู าวุโสในชุมชนสามารถเปนอาสาสมัคร ถา ยทอดความรู 2. ระดับกลุมเครือขาย (Network Level) คือ PLC ที่ขับเคล่ือนในลักษณะการรวมตัวกัน ของกลุมวิชาชีพจากองคกร หรือหนวยงานตางๆ ท่ีมุงม่ันรวมกันสรางชุมชน เครือขาย ภายใต วัตถุประสงครวม คือ การแลกเปล่ียนเรียนรู สงเสริม สนับสนุน ใหกําลังใจ สรางความสัมพันธและ

12 พัฒนาวิชาชีพรว มกนั อาจมี เปา หมายท่เี ปนแนวคิดรวมกันอยางชดั เจน เพ่ือรวมกันพัฒนาการจัดการ เรียนการสอน หลักสตู รการสอนเฉพาะ สามารถแบงได 2 ลักษณะ คอื 2.1 กลุมเครือขายความรวมมือระหวางสถาบัน คือ การตกลงรวมมือกันในการพัฒนา วชิ าชพี ครรู ะหวา งสถาบัน โดยมองวาการรว มมือกนั ของสถาบนั ตา งๆ จะทําใหเกิดพลังการ ขับเคลื่อน การแลกเปลี่ยนเรียนรูทางวิชาชีพ การแลกเปลี่ยน หรือรวมลงทุนดานทรัพยากร และการเกื้อหนุน เปนกัลยาณมิตร คอยสะทอนการเรียนรูซ่ึงกันและกัน กรณีตัวอยางเชน กรณี ศึกษาการจัด PLC เปนกลุมของโรงเรียนในประเทศสิงคโปร เพื่อรวมพัฒนาแลกเปลี่ยนและสะทอนรวมกันทางวิชาชีพ เปนตน 2.2 กลมุ เครือขายความรว มมือของสมาชกิ วิชาชีพครู คอื การจัดพ้นื ท่เี ปดกวา งใหสมาชกิ วิชาชีพครูท่ีมีอุดมการณรวมกันในการพัฒนาการจัดการเรียนรูของตนเองเพ่ือการเปล่ียนแปลง เชิง คุณภาพของผูเรียนเปนหัวใจสําคัญ สมาชิกท่ีรวมตัวกัน ไมมีเง่ือนไขเกี่ยวกับสังกัด แตจะต้ังอยูบน ความมุงมั่น สมัครใจ ใชอุดมการณรวมเปนหลักในการรวมกันเปน PLC กรณีตัวอยาง เชน PLC “ครู เพื่อศิษย” ของมูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ (มสส.) ที่สรางพ้ืนท่ีสวนกลางสําหรับวิชาชีพครูใหจับมือ รวมกันเปนภาคี รวมพัฒนา “ครูเพ่ือศิษย” มุงสรางสรรคนวัตกรรมการจัดการเรียน รูในแตละพื้นที่ ของประเทศไทย (วจิ ารณ พานิช, 2555) เปน ตน 3. ระดบั ชาติ (The National Level) คอื PLC ท่เี กดิ ขึ้นโดยนโยบายของรัฐทมี่ ุงจดั เครือ ขาย PLC ของชาติ เพื่อขับเคลื่อน การเปลี่ยนแปลงเชิงคุณภาพของวิชาชีพ โดยความรวมมือ ของ สถานศึกษา และครู ท่ีผนึกกําลังรวมกันพัฒนาวิชาชีพ ภายใต การสนับสนุนของรัฐ ดังกรณี ตวั อยา ง นโยบายวสิ ัยทศั นเ พอ่ื ความรว มมอื ของกระทรวงศึกษาธิการประเทศสิงคโปร (MOE) (2009) รัฐจัดใหมี PLC ชาติสิงคโปรเพื่อมุงหวังขับเคลื่อนแนวคิด “สอนใหนอย เรียนรูใหมาก” (Teach Less, Learn more) ใหเ กิดผลสาํ เร็จ เปน ตน 10. กระบวนการชุมชนการเรียนทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพมีข้ันตอนการดําเนินการกิจกรรมชุมชนแหงการ เรยี นรทู างวชิ าชีพ ประกอบดวย 7 ข้ันตอน ดังน้ี 1) การรวมกลมุ ชมุ ชนแหงการเรยี นรทู างวิชาชีพ

13 การจัดตั้งกลุมชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ นับเปนส่ิงท่ีมีความยากที่สุด เพราะการท่ีจะทําให คน (ครู) 4-8 คนท่ีมีความสนใจ คานิยม ความเช่ือที่เขากันได ทํางานรวมกันได เปนส่ิงที่ยากมาก แตอ งคป ระกอบของกลุมการเรยี นรูว ชิ าชีพ อาจจะมีโครงสรา งเสนอแนะ ดงั นี้ แบบท่ีหนึ่ง เปนการรวมตัวของกลุมครูจํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอน เดียวกันหรือใกลเคยี งกัน และทาํ งานอยูในโรงเรยี นเดยี วกนั แบบท่ีสอง เปนการรวมตัวของกลุมครูจํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอน แตกตา งหลากหลาย แตสอนระดับเดยี วกนั เชน สอนระดบั อนุบาล สอนระดับประถมศึกษา หรือสอน ระดับมธั ยมศกึ ษา แตทํางานอยูในโรงเรียนเดียวกัน แบบที่สาม เปนการรวมตัวของกลุมครู จํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอน เดยี วกันแตม ีครูมาจากโรงเรียนที่แตกตางกันตั้งแต 2 โรงเรียน ทําใหการติดตอสื่อสารอาจตองใชการ สอื่ สารผา นระบบอเิ ลคทรอนกิ สม าเปน สื่อกลาง แบบท่ีสี่ เปนการรวมตัวของกลุมครู จํานวน 4-8 คน ซ่ึงมาจากกลุมสาระการสอน แตกตางหลากหลาย แตสอนระดับเดียวกัน และอาจมาจากหลากหลายโรงเรียน การติดตอสื่อสาร อาจตองใชการสื่อสารผา นระบบอิเล็กทรอนิกสม าเปนสอื่ กลาง 2) วิเคราะหและระบุปญ หา/สง่ิ ทต่ี องการพัฒนา การกําหนดเปาหมายที่ตองการแกปญหา /ตองการพัฒนา (Goal) หมายถึง พฤติกรรม ของผูเรียนที่ไดรับการเลือกจากสมาชิกของกลุมวาจะมุงเปล่ียนแปลงพฤติกรรมน้ันๆ โดยทั่วไปมัก จะเลือกพฤติกรรมท่ีเปนปญหาของโรงเรียน หรืออาจเปนพฤติกรรมท่ีเปนอัตลักษณของโรงเรียน พฤติกรรมของผูเรียน หมายถึง การแสดงออกของผูเรียนท่ีเกิดการเปลี่ยนแปลงอยางถาวร ตัวอยางเชน ทกั ษะการคิดวิเคราะห ทักษะการคิดเชิงระบบ ทักษะการใชขอมูลเทคโนโลยีสารสนเทศ หรือความรับผิดชอบ ความเสียสละ ความเปน ผูนาํ จติ อาสา ความอดทน ความซือ่ สตั ย และอื่นๆ สมาชิกชมุ ชนการเรยี นรู จําเปนตองเลือกพฤตกิ รรมเปา หมาย เพอ่ื เปนเปาหมายของการออกแบบการ เรียนรู แลวดําเนินการอยางตอเน่ือง เพ่ือทําใหพฤติกรรมเปาหมายนั้นบรรลุผลตามท่ีตั้งเปาไวใหได มากทสี่ ดุ 3) ออกแบบและจัดทําแผนการจดั การเรยี นร/ู กิจกรรม/นวตั กรรม การออกแบบกลยุทธการจัดการเรียนรู (Learning Management Strategy) สมาชิกของ กลุมจะตองเปนเจาภาพ สราง ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู (ออกแบบกลยุทธการเรียนรู) โดยจะตอง ตอบโจทยปญหาอยางนอย 2 ประการ คือ การตอบโจทยการพยายามทําใหเปาหมายการแกไขปญหา / ตองการพัฒนา บรรลุผลไดมากท่ีสุด และตองตอบโจทยวัตถุประสงคการเรียนรูตามสาระที่สอนในคร้ัง นนั้ ๆ ดวย 4) วพิ ากษ แลกเปลย่ี นเรยี นรู และปรับปรุงแกไ ข

14 การรวมกันสะทอนคิดเพื่อการพัฒนากลยุทธการจัดการเรียนรู (Reflection for Development) สมาชิกของกลุมชุมชนการเรียนรูจะตองนําแผนการจัดการเรียนรู ที่เพื่อนคนหน่ึง ของกลุมไดออกแบบไปแลวนั้นมาพิจารณาถึงความเปนไปไดของการจัดกิจกรรมการเรียนรู ความ เปนไปไดของโอกาสความสําเร็จท่ีจะสามารถพัฒนาพฤติกรรมการเรียนรู เปาหมายที่ไดกําหนด รว มกนั ไวแลว รวมถงึ ความเปนไปไดของการเรียนรูที่จะบรรลุวัตถุประสงคการเรียนรูเฉพาะตามสาระ ในคร้ังนน้ั ๆ ดวย และจะตอ งรวมกันพิจารณาในภาพรวมดวยวา การจัดการเรียนรูคร้ังนั้น มีลักษณะ โนมเอียงไปในทางใดทางหนึ่งมากเกินไปหรือไม เชน เนนความรูความจํามากไปจนละเลย กระบวนการคดิ หรือไม แผนการจัดการเรียนรูใหความสําคัญกับการเรียนรูของผูเรียนเปนรายคนดวย ไหม เปนตน ผลจากการรว มกนั สะทอ นคิดจากสมาชกิ ทกุ คน จะถกู รวบรวมโดยครูที่เปนเจาภาพ หรือ Model Teacher การสอนในครงั้ น้นั นําขอความเห็นทั้งหมดมาประมวล สรุป และปรับปรุงแผนการ จัดการเรียนรูใหมีความสมบูรณ พรอมดําเนินการตอไป ท้ังน้ีกระบวนการสะทอนคิดตามข้ันตอนนี้ อาจใชการสื่อสารผานระบบอิเล็กทรอนิกสเขามาชวยการจัดการดวยก็ได จะทําใหการทํางานส่ือสาร ระหวางสมาชกิ กลุมสะดวกรวดเร็วมากขึ้นดว ย 5) จัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม ปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูและสังเกตการณกระบวนการปฏิบัติจริง (Learning Activities and Observation) หลังจากแผนการจัดการเรียนรูไดรับการปรับปรุงจากการสะทอนคิด ของสมาชิกกลุม จะถูกนําสูการปฏิบัติการจัดกิจกรรมการเรียนรูในหองเรียนจริง และระหวางการจัด กิจกรรมการเรียนรู จะตองมีเพ่ือนสมาชิกอยางนองหน่ึงคนหรือมากกวา รวมสังเกตการณการจัด กิจกรรมการเรียนรู โดยจะตองมีบันทึกภาคสนาม (Field Note) ของการสังเกตการสอนอยางเปน ระบบ และควรตองมีการบันทึกเปนวีดิทัศนโดยเฉพาะชวงเวลาที่สําคัญของแผนการจัดการเรียนรู ทง้ั นส้ี ่ิงที่ควรตองบนั ทึกไวระหวางการสงั เกตการสอน ควรประกอบดว ย 1)ขอ มูลพนื้ ฐานของการจัดกิจกรรมการเรียนรู ไดแก กลุมสาระที่สอน เรื่อง กลุมผูเรียน วันท่ีเวลาเร่ิม เวลาส้ินสุด ลักษณะสภาพท่ัวไปของสถานท่ีจัดการเรียนรู อุปกรณ ส่ือ สิ่งอํานวยความสะดวก สง่ิ รบกวน เปนตน 2) บรรยากาศการเริ่มตน การเรียนการสอน ปฏิสมั พันธร ะหวางครูกับผเู รียน 3) การจดั การเรียนการสอน เปนไปตามลําดับของแผนการจัดการเรียนรูหรือไม หากไม เปน ไปตามแผน อะไรเปนสาเหตุ และครูดําเนนิ การอยางไรตอไป สงผลทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรูที่ดี ขนึ้ หรือสบั สน 4) มีผูเรียนที่แสดงพฤติกรรมวาไดเกิดการเรียนรู ที่เปนไปตามเปาหมายของการเรียน การสอนบางหรือไม และมีผูเรียนท่ีแสดงวายังไมเกิดการเรียนรูตามเปาหมายบางหรือไม จํานวน สดั สวนระหวา งผูเ รียนทัง้ สองกลุม เปน อยางไร

15 5) ครูมีการดําเนินการอยางไรกับผูเรียนท่ีแสดงออกวาไดเรียนรูเรื่องน้ันแลว และครู ดาํ เนนิ การอยางไรกบั ผูเรียนทยี่ งั ไมส ามารถเรียนรเู ร่อื งนน้ั ได 6) ระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน มีอะไรท่ีเปนการปฏิบัติที่ดีควรรักษาไว และอะไรท่เี ปน จดุ ออนทีค่ วรไดรบั การแกไขบา ง 6) ประเมินผล/ สะทอ นการจดั การเรียนร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม การสบื เสาะ สรุปผลการปฏิบัติเพ่ือการพัฒนา (Debrief) สมาชิกกลุมการเรียนรูจะตอง มารวมตัวกนั สบื เสาะ ตง้ั คําถาม สะทอนคิดตอ ผลการปฏิบัติการสอนที่ผานไปแลว โดยมุงตอบคําถาม อยางนอย 4 ประเดน็ คอื 1) ผเู รยี นไดเ รยี นรแู ละเกิดพฤตกิ รรมตามเปา หมายท่ีตง้ั ไวมากนอยเทา ใด 2)รูไดอยางไรวาผูเรียนเหลาน้ันเกิดการเรียนรู และ/หรือมีพฤติกรรมบรรลุตาม เปาหมายนั้นแลว 3) ผูเรียนท่ีไมสามารถเรียนรูและยังไมบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมาย จะทําอยางไรกับ ผเู รยี นกลมุ น้ตี อ ไป 4) ผูเรียนที่เกิดการเรียนรูและบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมายแลว จะทําอยางไรตอไปกับ ผูเรียนกลุมน้ีสมาชิกของกลุมตองรวมกันแสดงความคิดเห็นเพ่ือใหครูท่ีเปนเจาภาพ สรุปผลการจัดการ เรียนรูท่ีตอบคําถามท้ัง 4 ประเด็น รวมถึงสิ่งท่ีเปนแนวการปฏิบัติที่ดี และสิ่งที่เปนจุดออนท่ีควรไดรับ การปรับปรุงในโอกาสตอไป 7) สรุปเผยแพรแ ผนการจดั การเรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม สรุปผลเรียนรูจากการปฏิบัติการนําสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหมตอไป (Next Step) ครูท่ีเปนเจาภาพ หรือ Model Teacher การจัดการเรียนรู จะตองนําผลสรุปท่ีได รวบรวม บนั ทึกผลไวใหเรยี บรอยอยางเปนทางการ โดยจะมกี ารดําเนนิ การอยางนอ ย 2 เปา หมาย คอื 1) บันทึกไวเพื่อเปนพัฒนาการของการพัฒนาการจัดการเรียนรูสูเปาหมายที่ไดกําหนดไว รวมกัน (Goal) เพื่อสะทอนวากวาจะสามารถพัฒนาลูกศิษยใหบรรลุตามพฤติกรรมเปาหมายไดน้ัน มีบทเรียนที่ไดเรียนรูรวมกันอยางไรบาง สวนนี้จะเปนขอมูลสําคัญที่มีคุณคาอยางยิ่ง และถือเปน งานวิจัยในช้ันเรยี นที่มีคณุ ภาพมาก 2) ผลที่ไดจากการสรุปจะตองนําไปสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหม ซ่ึงเช่ือม่ันวา การจัดการเรยี นรูจะมีความแมน ตรงและมีประสิทธภิ าพมากกวาเดิม การเริ่มดําเนนิ การวงรอบใหมข องการจดั กจิ กรรมกลุมชุมชนการเรียนรูรวมกัน รอบที่ 2 รอบ ท่ี 3 และรอบตอๆ ไป และทุกๆ วงรอบ หากนํามารอยเรื่องอยางเปนระบบจะกลายเปนพัฒนาการ เร่อื งเลา การพฒั นาการจัดการเรยี นรูท ม่ี ีความเฉพาะเจาะจงของผูเ รยี นโรงเรยี นนน้ั ๆ ไดอยางแจมชัด

16 และการปฏิบัติลักษณะเชนนี้จะสรางความเขมแข็งของกลุมเรียนรูวิชาชีพมากยิ่งข้ึน และจะมีความ เปน “ครูมอื อาชีพ” มากข้นึ อยางแนน อน 11. ประโยชนการพัฒนาครูดวยกระบวนการชุมชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) 1) ชว ยลดความโดดเด่ียวใหก ับงานครู จากเดิมท่ีครแู ตละคนตางคดิ ตา งทํา ตางแกปญหา ขาด การปรึกษาหารือกัน เปลีย่ นมาเปน เพ่ือนและเครือขายในการทาํ งานรว มกัน โดยมเี ปาหมายอยางเดียวกัน คือพัฒนาคุณภาพของผูเรยี น 2) เพ่ิมความรูสึกผูกพันตอพันธกิจและเปาหมายของสถานศึกษา ซึ่งเน่ืองมาจากการ มเี พ่ือนมเี ครือขายและการทํางานรวมกนั กอใหเ กิดความผูกพันตอกนั 3) เพ่ิมความกระตือรือรนในการปฏิบัติงานใหบรรลุภารกิจ เน่ืองจากกระบวนการของ PLC เริ่มจากการสรางวิสัยทัศนรวม คานิยมรวม และเปาหมายรวม สงผลใหครูเห็นเปาหมายชัดเจนและ ยอมรบั ในเปา หมายดังกลาว 4) สอนในชั้นเรียนไดผลดีย่ิงขึ้นท้ังนี้เพราะครูมีการเรียนรูมากขึ้น ไดเห็นตัวอยางท่ีดีใน การจัดการเรียนการสอนของเพ่ือนครูซ่ึงสามารถนํามาประยุกตในชั้นเรียนของตนเองทําใหการเรียน การสอนไดผ ลดยี ง่ิ ข้ึน 5) รับทราบขอมูลสารสนเทศที่จําเปนตอวิชาชีพไดกวางขวาง รวดเร็วข้ึน เนื่องจาก (PLC) ชว ยใหเกิดเครอื ขา ยและการสือ่ สารท่กี วา งขวางทั่วถึงยง่ิ ขน้ึ 6) กอใหเกิดแรงบันดาลใจท่ีจะพัฒนาและอุทิศตนเพื่อศิษย ซึ่งเปนผลจากการมีคานิยมรวม วสิ ัยทัศนรวมและการเหน็ ตัวอยางที่ดขี องเพ่อื นครู 7) ชวยใหอัตราการลาหยุดงานนอยลงเม่ือเทียบกับสถานศึกษาท่ีไมมีชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) ทั้งนี้เพราะโรงเรียนที่ใชกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ชวยใหครูมี ความเปนกลั ยาณมิตร เออื้ อาทรและชว ยเหลือเกือ้ กลู ตอกัน 8) ครูปรับเปล่ียนวิธีการจัดการเรียนรูใหเหมาะสมกับผูเรียนไดดีกวาสถานศึกษาที่ไมมี กระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ(PLC) ซึ่งเปนผลจากสภาพแวดลอมและบรรยากาศและการ เรยี นรูจากเพ่ือนครูดว ยกนั 12. บทบาทผูบริหารในกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) 1) กาํ หนดวิสัยทัศน เปาหมาย (Purpose Statement) คา นยิ มหลกั (Core Value) รวมกับครู

17 2) สรางขวัญและกําลังใจ ใหครูมีทัศนคติที่ดี เกิดการเปล่ียนแปลงวัฒนธรรมในการเรียนรู ตามวัตถปุ ระสงคชมุ ชนการเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 3) สนับสนนุ การจัดใหครูเขา รับการอบรมพฒั นาความรเู กีย่ วกับชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 4) ประสานความรวมมอื กับชมุ ชนและสถานประกอบการ 5) จดั หางบประมาณ เพอ่ื สนับสนนุ กิจกรรมชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) 6) วางแผนและกําหนดแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) สูการปฏิบตั จิ ริงท้งั ระบบการศกึ ษาปกตแิ ละทวภิ าคี 7) นิเทศ ติดตาม ประเมินผลการขับเคลอ่ื นกระบวนการชมุ ชนการเรียนรูทางวิชาชพี (PLC) 8) แสวงหาแนวทางแกปญหารวมกันระหวางผบู ริหาร ครู และผูท เี่ กย่ี วขอ ง 9) ทบทวนผลการปฏิบัตทิ ่ีไดรว มกันวางแผนพัฒนาอยางสมํา่ เสมอ 10) สนับสนนุ กจิ กรรมการเผยแพรส สู าธารณะและสรา งเครือขาย 13. บทบาทครใู นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) 1) กําหนดวิสัยทัศน เปาหมาย (Purpose Statement) คานิยมหลัก (Core Value) รวมกับ ผูบรหิ ารและครู 2) เขา รบั การอบรมพัฒนาความรูเ ก่ยี วกบั ชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) 3) สรางกลุมชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 4) เขียนแผนการดําเนินการ 5) เลอื กปญ หาหรือสง่ิ ทีต่ อ งการพฒั นาแลวนํามาเปนเปาหมายรายภาคเรียน 6) ออกแบบแผนการจัดการเรียนรู 7) สะทอนแผนการจัดการเรยี นรู 8) ปฏิบัตกิ ารสอน และสงั เกตการณจดั การเรยี นการสอน 9) ประชมุ สรุปผลการสงั เกตชัน้ เรียน 10) สรปุ สงั เคราะหประเดน็ ทไ่ี ดเรยี นรูจากการจดั กิจกรรม 11) แลกเปล่ยี นเรียนรูรวมกันและเผยแพรสูส าธารณะและสรางเครือขายอยางตอเนื่อง 14. เทคนคิ หรอื เคลด็ ลบั ทจี่ ําเปนในการเสรมิ กระบวนการชมุ ชนแหง การเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) 1. ทกั ษะการฟง

18 2. เร่ืองเลา เรา พลัง 3. การวเิ คราะหป ญ หาและแนวทางการแกป ญ หา 4. AAR (After Action Review: AAR) ทบทวนผลการปฏบิ ตั งิ าน 5. ระดับการพัฒนาของผเู รียน 6. ICT

บทท่ี 3 การดําเนนิ การชุมชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) ในสถานศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา การดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สํานักงานคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา มีวัตถุประสงคเพ่ือใหผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถ นํากระบวนการชุมชนการ เรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษา มีขน้ั ตอนในการดําเนินการตามกระบวนการชุมชนการเรยี นการเรียนรทู างวิชาชีพ(PLC) ประกอบดวย ข้ันตอนตางๆ ดงั นี้ 1. ดานการบริหารจัดการกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา ประกอบดวย 1. แตงตั้งคณะกรรมการขบั เคลอ่ื นกระบวนการ PLCของสถานศึกษา 2. ประชมุ คณะกรรมการขับเคลอ่ื นกระบวนการ PLC ในสถานศกึ ษา 3. จัดประชมุ สรางความรูความเขาใจใหกบั ครูในสถานศึกษาและผทู ีเ่ ก่ยี วขอ ง 4. สงเสริมสนบั สนุน กํากับติดตาม และรายงานผล 2. ดา นการดําเนนิ การชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา ประกอบดวย 7 ขนั้ ตอน ดงั น้ี 1. การรวมกลมุ ชมุ ชนแหง การเรียนรูทางวชิ าชพี (PLC) 2. วิเคราะหแ ละระบปุ ญหา/ส่ิงทีต่ อ งการพัฒนา 3. ออกแบบและจัดทาํ แผนการจัดการเรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม 4. วิพากษ แลกเปล่ียนเรยี นรู และปรับปรุงแกไ ข 5. จัดการเรยี นรู /กิจกรรม /นวัตกรรม 6. ประเมนิ ผล/ สะทอนการจัดการเรียนร/ู กิจกรรม/นวัตกรรม 7. สรุปเผยแพรแ ผนการจดั การเรยี นร/ู กิจกรรม/นวัตกรรม

18 1. ดานการบริหารจดั การชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา ในดานการ บริหารจดั การของสถานศึกษา ใหส ถานศกึ ษาดําเนนิ การ ดงั นี้ 1. แตงต้ังคณะกรรมการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สถานศึกษาแตงต้ังคณะกรรมการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ระดบั สถานศกึ ษา รายละเอียดคําสั่งการแตงต้ังคณะกรรมการ ดังตัวอยางภาคผนวก ก เพ่ือให ผูบริหารสถานศึกษาและครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (Professional Learning Community: PLC) ไปสูการปฏิบัติในสถานศึกษาได ตัวอยางคําส่ังแตงตั้งคณะกรรมการ ภาคผนวก ก 2. ประชุมคณะกรรมการขบั เคลอ่ื นกระบวนการ PLC ในสถานศกึ ษา ประชุมคณะกรรมการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ใน สถานศึกษาเพื่อกําหนดนโยบาย แผนการดําเนินการ สงเสริมสนับสนุนการดําเนินการพรอมทั้งกํากับ ติดตาม และรายงานผลการดาํ เนนิ การชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษาเพื่อใหครูใน สถานศึกษา มีแนวทางการในปฏิบัติ เชน การกําหนดแบบฟอรมที่เปนมาตรฐานของสถานศึกษาบาง แบบ (ตามตัวอยา งในภาคผนวกในแตละขั้นตอนของการดาํ เนนิ การ PLC ซ่งึ สามารถพิจารณาเลือกมา กําหนดได) กําหนดปฏิทินการดําเนนิ การชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ (PLC) ของสถานศึกษา รายละเอียด การจัดทาํ ปฏทิ นิ ดังอยา งภาคผนวก ก 3. จัดประชมุ สรางความรคู วามเขาใจใหก ับครใู นสถานศึกษาและผทู ีเ่ กีย่ วของ จัดประชุมครูในสถานศึกษาและผูท่ีเก่ียวของใหมีสรางความรูความเขาใจเก่ียวกับ การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา นโยบาย แผนการ ดําเนินการ สงเสริมสนับสนุนการดําเนินการพรอมทั้งกํากับติดตาม และรายงานผลการดําเนินการ ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา สงเสริมสนับสนุนการดําเนินการพรอมท้ังกํากับ ติดตาม และรายงานผลการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา วิธีการ ดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครู และอ่ืนๆที่เก่ียวของเพ่ือครูและสถานศึกษา ดาํ เนินการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) ไดไ ปในทศิ ทางเดียวกนั และบรรลุวตั ถุ 4. สงเสริมสนับสนนุ กาํ กับติดตาม และรายงานผล

19 สถานศึกษาควรสงเสริม สนับสนุน อํานวยความสะดวก และใหคําแนะในการดําเนินการ กระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ใหประสบความสําเร็จ เชน สนับสนุนดานการนํา เทคโนโลยีสานสนเทศมาใชในการบันทึกขอมูล สรางแรงจูงใจกระตุนครูใหมีกําลังใจในการจัดทํา รวมแกปญหา สนับสนุนการสรางความรูความเขาใจ หรือพัฒนาใหครูมีความรูในการสรางเคร่ืองมือ หรือนวัตกรรมที่เกี่ยวของที่จําเปนในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) นอกน้ีใหสถานศึกษากํากับติดตาม และรายงานผลการดําเนินการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษาเพอ่ื การพัฒนาปรับปรงุ ตอ ไป 2. ดานการดําเนินการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา ขน้ั ตอนท่ี 1 การรวมกลมุ ชมุ ชนแหง การเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) 1.1 จาํ นวนและกลมุ บคุ คลทีร่ วมกลุม การรวมกลุมชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาจาก ครู บุคลากรทางการศึกษา ตัวแทนสถานประกอบการ ปราชญชาวบาน และผูเกี่ยวของ ที่มีความสนใจ คานิยม และมีความเช่ือใน ทิศทางเดียวกนั โดยมกี ารรวมครูจาํ นวน 4-8 คน โดยลกั ษณะรวมกลุมครทู ําไดห ลายแบบ เชน 1) แผนกวชิ าเดียวกนั หรอื ใกลเ คยี งกนั และทํางานอยูในสถานศึกษาเดียวกนั 2) แผนกวิชาแตกตาง หลากหลาย แตสอนระดับเดียวกัน เชน ระดับ ปวช. ปวส. ปรญิ ญาตรี แตทาํ งานอยใู นสถานศกึ ษาเดยี วกัน 3) แผนกวชิ าเดยี วกนั แตม ีครูมาจากสถานศกึ ษาทแ่ี ตกตางกนั ตัง้ แต 2 สถานศึกษา การตดิ ตอ สือ่ สารอาจตองใชก ารสอ่ื สารผานระบบอิเล็กทรอนิกส 4) แผนกวชิ าแตกตา ง หลากหลาย แตสอนระดับเดียวกนั และอาจมาจากหลาก หลายสถานศกึ ษา การตดิ ตอส่ือสารอาจตองใชการสื่อสารผา นระบบอเิ ล็กทรอนิกส การรวมกลุมชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ สามารถเชิญบุคลากรทางการศึกษา ตัวแทน สถานประกอบการ ปราชญช าวบาน และผเู กีย่ วขอ งเขารวมกลุมได 1.2 บทบาทของสมาชิกในกลมุ ชมุ ชนแหงการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) บทบาทของสมาชิกในกลุมกระบวนการชุมชนแหงการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) แบง ได ดังนี้ 1) ผูอํานวยความสะดวก

20 - รกั ษาระดบั การมีสวนรวมของสมาชกิ - ควบคมุ ประเด็นการพูดคยุ - ย่วั ยุใหเกดิ การแลกเปลีย่ นเรยี นรูโดยใหท ุกคนแสดงความคิดเห็น 2) สมาชกิ - เปด ใจรบั ฟง และเสนอความคิดเห็นอยางสรางสรรค - รบั แนวทางไปปฏิบัติและนําผลมาเสนอ พรอมตอยอด 3) ผูบนั ทึก - สรปุ ประเด็นการสนทนาและแนวทางแกป ญหา พรอ มบนั ทกึ Logbook ในขนั้ ตอนนเ้ี มื่อรวมกลมุ ไดแ ลวใหด ําเนนิ การขอจดั ตั้งกลมุ ชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) โดยจดั ทาํ บนั ทึกถึงสถานศึกษาขอจดั ต้ังกลุมชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ตามแบบฟอรมตัวอยางใน ภาคผนวก ก และตามชวงเวลาทส่ี ถานศึกษาตนสังกดั กําหนด และกําหนดนัดประชมุ เพื่อเร่ิมข้ันตอนที่ 2 ขัน้ ตอนท่ี 2 วเิ คราะหและระบุปญหา/ส่ิงท่ีตอ งการพัฒนา เม่ือไดรับคําส่ังแตงต้ังกลุม PLC ใหกลุมสมาชิกใน PLC จัดประชุมโดยรวมกันดําเนินการ ดงั น้ี 2.1 เลอื กบทบาทในกลมุ PLC ใหสมาชิกกําหนดหรือเลือกวาใครจะเปนบทบาทใดในการการประชุมครั้งนี้ซ่ึง ไดแก ผูอํานวยความสะดวก สมาชิก หรือ ผูบันทึก เมื่อไดกําหนดบทบาทหนาท่ีในการดําเนินการ ประชมุ แลวใหสมาชิกดําเนนิ การตามบทบาทหนา ที่ 2.2 คนหาปญหา หรอื สิ่งที่ตองพัฒนา สมาชิกในกลุมรวมกันวิเคราะหสภาพปญหาการจัดการเรียนรู คุณภาพผูเรียน สมรรถนะ หรือสิ่งท่ีตองการพัฒนาผูเรียน ไดแก ดานความรู ทักษะ และคุณลักษณะที่พึงประสงค หรือวิเคราะหสภาพปญหาแบงออกเปนดานการจัดการเรียนการสอน ดานคุณลักษณะที่พึงประสงค ดานวัตกรรมทางการศึกษา ดานอ่ืนๆเกี่ยวกับอาชีวศึกษา ดวยวิธีการที่หลากหลาย และสรุปเปน ประเด็นปญหาหรือประเด็นที่จะพัฒนา พรอมเรียงลําดับสําคัญเพื่อนํามาแกไข หรือกําหนดเปน เปาหมายของการดําเนนิ การพัฒนาคณุ ภาพผเู รยี น 2.3 หาสาเหตแุ ละแนวทางแกไข

21 นําประเด็นปญหาหรือประเด็นที่จะพัฒนาที่สําคัญมาศึกษาวิเคราะหหาสาเหตุ ที่แทจริงของปญหา จากการกลุมอภิปราย เนนไปที่การสอน/การฝกปฏิบัติ/ของครูเปนอันดับแรก เชน ผูเรียนขาดความรับผิดชอบ ผูเรียนขาดทักษะในการปฏิบัติ ผูเรียนขาดความคิดสรางสรรค ซ่ึงเปนปญหาสําคัญรวมกันตอไปรวมกันหาแนวทางแกไข “ยึดปญหาของที่ผูเรียนเปนสําคัญ” ใชประสบการณของครู งานวิจัย หรือแหลงอื่นๆ ที่มีการเสนอแนวทางไวแลว จากนั้นสรุปแนวทางการ แกปญหาเรยี งความสาํ คัญตามบริบทของสถานศึกษา 2.4 สรุปผลการวเิ คราะหและระบปุ ญหา/ส่ิงที่ตอ งการพัฒนา แนวทางแกไข โดยสรุปลง ในแบบบันทกึ การคน หาปญหา และแบบบนั ทกึ แนวทางแกป ญหารายละเอียดดงั ภาคผนวก ข ในข้ันตอนท่ี 2 นี้ ครูที่เปนเจาภาพหลักในหัวขอปญหาที่เลือก จะเรียกวาเปน Model Teacher สวนสมาชิกในทีมคนที่ไมไดเปนเจาภาพ เรียกวา Buddy Teacher โดยรวมกันระบุปญหา แนวทางการแกปญหา ตามตัวอยางแบบบันทึกในภาคผนวก ข หลังจากนั้น ใหสมาชิกในทีมรวมกัน กาํ หนดแผนปฏบิ ตั กิ ารชุมชนแหงการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ตามรายละเอยี ดดงั ภาคผนวก ข ข้นั ตอนที่ 3 ออกแบบและจัดทําแผนการจดั การเรยี นรู/กิจกรรม/นวตั กรรม เม่ือเลือกปญหาในขั้นตอนที่ 2 ไดแลว ให Model Teacher จัดเตรียมแผนการจัดการ เรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม (แผนการจัดการเรียนรูใชตามที่สถานศึกษากําหนด) ท่ีนํามาใชในการ แกปญหาหรือพัฒนาคุณภาพผูเรียน มาใหสมาชิกในกลุมรวมกันออกแบบและจัดทําแผนการจัดการ เรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม ในการแกปญหาหรือพัฒนาคุณภาพผูเรียนเพื่อใหเปาหมายในการ แกปญหาหรือการพัฒนาบรรลุผลไดมากท่ีสุด และบรรลุวัตถุประสงคการเรียนรูดานความรู ทักษะ และคุณลักษณะท่ีพึงประสงค หลังจากนั้นนําแนวทางการที่สรุปเพื่อใชแกปญหารวมกัน มาออกแบบ แผนงาน แผนการสอน โดยคํานึงถึงวิธีการจัดการเรียนรูไดหลากหลายรูปแบบตามลักษณะปญหา ลักษณะผูเ รียน และบริบทของสถานศึกษา ซง่ึ ในขัน้ ตอนนกี้ ลมุ PLC สามารถเชิญผูเชี่ยวชาญ ปราชญ ชาวบาน บุคลากรในสถานประกอบการ บุคลากรทางการศึกษา ผูบริหาร หรือผูที่มีสวนเกี่ยวของ มารว มใหคําแนะนาํ ในการออกแบบและจัดทาํ แผนการจดั การเรยี นร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม ในขั้นตอนน้ีสามารถศึกษาตัวอยางหัวขอการเขียนแผนการสอน ดังตัวอยางในภาคผนวก ข แบบเขียนแผนการสอน

22 ขนั้ ตอนที่ 4 วพิ ากษ แลกเปลยี่ นเรียนรู และปรับปรุงแกไ ข 4.1 สมาชิกรวมกันสะทอนคิด วิพากษ แลกเปลี่ยนเรียนรู ในแผนการจัดการเรียนรู/ กิจกรรม/นวัตกรรม ท่ีกลุมไดออกแบบไปแลวน้ัน มาพิจารณาถึงความเปนไปไดของการจัดกิจกรรม การเรยี นรู ความเปนไปไดของโอกาส ความสําเร็จที่จะสามารถพัฒนาพฤติกรรมการเรียนรูของผูเรียน ตามเปาหมายท่ีไดกําหนดรวมกันไวแลว รวมถึงความเปนไปไดของการเรียนรูที่จะบรรลุวัตถุประสงค การเรยี นรเู ฉพาะตามสาระ ในคร้งั น้นั ๆ ดวย 4.2 ผลจากการรวมกันสะทอนคิดจากสมาชิกทุกคน จะถูกรวบรวมโดย Model Teacher ในคร้ังนั้นมาประมวล สรุป และปรับปรุง แผนการจัดการเรียนรูใหมีความสมบูรณพรอม ดําเนินการตอ ไป กระบวนการสะทอนคิดตามขั้นตอนนี้ กลุม PLC สามารถเชิญผูเชี่ยวชาญ ปราชญ ชาวบาน บุคลากรในสถานประกอบการ บุคลากรทางการศึกษา ผูบริหาร หรือผูท่ีมีสวนเก่ียวของ มารว มสะทอ นคดิ วพิ ากษ แลกเปลย่ี นเรยี นรู แผนการจดั การเรียนร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม การสะทอนคิด วิพากษ แลกเปล่ียนเรียนรู อาจใชการส่ือสารผานระบบอิเล็กทรอนิกส จะทําใหการทํางานส่ือสารระหวางสมาชิกกลุมสะดวกรวดเร็วมากขึ้นแนวทางวิพากษสรุปประเด็น การพิจารณา ดงั นี้ 1) ความสอดคลอ งครอบคลุมของวตั ถุประสงค 2) กิจกรรมผูเรียนมีความเหมาะสม เปน ไปได และความสอดคลอ งวัตถุประสงค 3) กิจกรรมครูมีความเหมาะสม เปนไปได และความสอดคลองวตั ถปุ ระสงค 4) เทคโนโลยีและสอ่ื การสอนมคี วามเหมาะสม และความสอดคลอ งวัตถุประสงค 5) การวัดและประเมนิ ผลมีความถกู ตอ ง เหมาะสม ชัดเจนสอดคลองวตั ถปุ ระสงค 6) กจิ กรรมขั้นนํา มคี วามเหมาะสม เปน ประโยชน เปน ไปได 7) กิจกรรมข้ันสอน มคี วามเหมาะสม เปน ประโยชน เปนไปได 8) กจิ กรรมข้นั สรปุ มคี วามเหมาะสม เปนประโยชน เปน ไปได ในขัน้ ตอนนสี้ ามารถดําเนินการตามแบบตวั อยา ง รายละเอียดดังภาคผนวก ข

23 ขนั้ ตอนที่ 5 จดั การเรียนรู /กิจกรรม /นวตั กรรม หลังจากแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม /นวัตกรรมไดรับการปรับปรุงจากการสะทอน คิดของสมาชกิ กลุมแลว 5.1 ให Model Teacher นาํ สกู ารปฏิบตั กิ ารจัดกิจกรรมการเรยี นรูใ นหองเรียนจรงิ 5.2 ระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนรูจะตองมีเพ่ือนสมาชิกในทีม (Buddy Teacher) อยางนองหน่ึงคนหรือมากกวา รวมสังเกตการณกระบวนการปฏิบัติจริง (Learning Activities and Observation) การจัดกิจกรรมการเรียนรูโดยจะตองมีบันทึกภาคสนาม (Field Note) ของการสังเกต การสอนอยา งเปนระบบ และควรตองมีการบันทึกเปนวีดิทัศนโดยเฉพาะชวงเวลาท่ีสําคัญของการจัด กิจกรรมการเรยี นรูท้ังนีส้ ง่ิ ที่ควรตองบนั ทกึ ไวร ะหวางการสังเกตการสอน ควรประกอบดว ย 1) ขอมูลพ้ืนฐานของการจัดกิจกรรมการเรียนรู ไดแก แผนกวิชาที่สอน รายวิชา เร่ือง กลมุ ผูเ รยี น วันที่ เวลาเริ่ม เวลาสิ้นสุด ลักษณะสภาพท่ัวไปของสถานท่ีจัดการเรียนรูอุปกรณส่ือ สิ่งอาํ นวยความสะดวก ส่งิ รบกวน เปน ตน 2) บรรยากาศการเร่มิ ตนการเรยี นการสอน ปฏิสมั พนั ธร ะหวางครูกับผเู รียน 3) การจัดการเรียนรู เปนไปตามลําดับของแผนการจัดการเรียนรูหรือไม หากไม เปนไปตามแผน อะไรเปนสาเหตุและครูดําเนินการอยางไรตอไป สงผลทําใหผูเรียนเกิดการเรียนรูท่ีดี ข้นึ หรอื สับสน 4) มีผูเรียนที่แสดงพฤติกรรมวาไดเกิดการเรียนรูท่ีเปนไปตามเปาหมายของการ เรียนการสอนบา งหรือไม และมีผเู รียนทแ่ี สดงวา ยังไมเกิดการเรียนรูตามเปาหมายบางหรือไม จํานวน สัดสวนระหวางผูเรียนทง้ั สองกลุม เปนอยา งไร 5) ครูมีการดําเนินการอยางไรกับผูเรียนที่แสดงออกวาไดเรียนรูเร่ืองนั้นแลว และ ครดู าํ เนินการ อยางไรกบั ผูเ รียนท่ียงั ไมส ามารถเรียนรเู รือ่ งนัน้ ได 6) ระหวางการจัดกิจกรรมการเรียนรู มีอะไรที่เปนการปฏิบัติท่ีดีควรรักษาไวและ อะไรทเ่ี ปนจดุ ออนท่ีควรไดรบั การแกไ ขบา ง รายละเอียดการสังเกตการสอน กาบันทึกหลังสอน แบบรายงานผลการสังเกตการสอน ดังตวั อยางภาคผนวก ข

24 ขั้นตอนท่ี 6 ประเมนิ ผล/ สะทอ นการจดั การเรียนร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม การประเมนิ ผล/ สะทอนการจัดการเรียนร/ู กจิ กรรม/นวัตกรรม ดาํ เนนิ การดังนี้ 6.1 Model Teacher จัดประชุมรวมกับสมาชิกในกลุม PLC และนําหลักฐานตางๆ ใน การจัดสอน เชน Google Class room บันทึกหลังการสอน วีดิโอบันทึก การสอน เปนตน นําเสนอ ในการประชมุ 6.2 สมาชิกในกลุม PLC รว มกันอภิปรายต้ังคําถาม สะทอนคิดตอผลการจัดการเรียนรู/ กิจกรรม/นวัตกรรมการสอนที่นําไปใชแกปญหา โดยหาขอดี ขอดวย ผลการสอนบรรลุวัตถุประสงค หรอื ไม ตองปรบั เพมิ่ ลด ในประเดน็ ใดโดยมงุ ตอบคําถามอยา งนอย 4 ประเดน็ คอื 2.1 ผเู รยี นไดเ รยี นรูและเกดิ พฤติกรรมตามเปาหมายท่ตี ้งั ไวมากนอยเทาใด 2.2 รูไดอยางไรวาผูเรียนเหลาน้ันเกิดการเรียนรูและ/หรือมีพฤติกรรมบรรลุตามเปาหมาย นนั้ แลว 2.3 ผเู รยี นทไี่ มสามารถเรียนรูและยังไมบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมาย จะทําอยางไร กับผูเรียนกลุมนต้ี อ ไป 2.4 ผูเรียนท่ีเกิดการเรียนรูและบรรลุพฤติกรรมตามเปาหมายแลว จะทําอยางไร ตอ ไปกับ ผเู รยี นกลมุ น้ี สมาชิกของกลุมตองรวมกันแสดงความคิดเห็นเพื่อใหครูที่เปนเจาภาพ สรุปผล การจดั การเรียนรู ทีต่ อบคาํ ถามท้งั 4 ประเด็น รวมถึงส่ิงที่เปนแนวการปฏิบัติที่ดีและส่ิงที่เปนจุดออน ทค่ี วรไดรับการปรบั ปรงุ ใน โอกาสตอไป 6.3 Model Teacher + Buddy Teacher + สมาชิกกลุม PLC รวมกันลงมติผลท่ี ประชุม 6.4 Model Teacher สรุปรูปแบบ/วิธีการ/กิจกรรม ท่ีปรับปรุงแกไขแลวในขั้นตอนใช แกป ญ หาท่ตี ามมตปิ ระชุม สรุปผลรูปแบบวิธีการดําเนินการ Model Teacher ดําเนินการสรุปรูปแบบ/วิธีการ/ กจิ กรรม การสรปุ มี 2 แนวทาง ดงั นี้ 1. หากกิจกรรมตามวิธีการ/นวัตกรรมที่กลุม PLC ปรับปรุงแลวนําไปทดลองใชแลว หากไมสามารถแกปญหาไดตามวัตถุประสงคที่ตั้งไว ตองปรับปรุงตามมติท่ีของกลุม PLC แลวไปใช ปฏิบัตกิ ารสอนในรอบใหม

25 2. หากกิจกรรมตามวิธีการ/นวัตกรรมที่กลุม PLC ปรับปรุงแลวนําไปทดลองใชแลว บรรลตุ ามวัตถปุ ระสงคต้งั ไว สมารถนาํ มาทดลองใชในรอบท่ี 2 และ 3 แลวจึงนําไปเผยแพร แนวทางการสะทอ นการจัดการเรียนรู/กจิ กรรม/นวตั กรรม แนวทางการสะทอนการจดั การเรยี นร/ู กจิ กรรม/นวตั กรรม แบง เปน ประเด็นไดด งั นี้ 1) ประเด็นดานผูเรียน - คําตอบ คาํ พูด ปฏิกริ ิยา พฤติกรรม การแสดงออก หลักฐานผลงานตางๆที่แสดงถึง ความรูความเขาใจ กระบวนการคิด กระบวนการเรียนรู และผลการเรียนตางๆของผูเรียน โดยเฉพาะ อยางย่ิงที่แสดงถึงความรู ความคิด ความเขาใจที่ไมถูกตอง หรือผิดพลาด ความกระตือรือรน การมี สวนรว ม - การสังเกตผเู รยี นบางรายเปน รายบุคคลท่มี คี วามโดนเดน นาสนใจ (ท้ังในดานบวกและ ดา นลบ) - ตัวอยางของวิธีการที่ผูเรียนสรางความเขาใจผานการอภิปรายและกิจกรรม สังเกต ความหลากหลายของวธิ กี ารท่ผี ูเรยี นใชแ กปญ หา ฯลฯ 2) ประเดน็ ดานกจิ กรรม - ลกั ษณะ ความเหมาะสม ประสทิ ธภิ าพของกิจกรรม ขนั้ ตอนของกระบวนการเรยี น การสอน วิธีการสอน เทคนิคการสอนตางๆ ท้ังท่ีดี มีประสิทธิภาพและที่เปนปญหา/อุปสรรคตอการ เรยี นรูของผเู รียน หรือไมเออื้ ตอ การเรียนรูเทา ทคี่ วร - การจัดลาํ ดับขน้ั ตอนและความตอ เนือ่ งของกิจกรรม - ความเหมาะสม สอดคลอ งของจุดประสงค กจิ กรรมการเรยี นรู และการวัดและ ประเมนิ ผล - การบรหิ ารจดั การช้ันเรยี น การจดั ชน้ั เรยี น วธิ กี ารคมุ ชนั้ เรียน หรือการจดั กลมุ เพื่อ ทํากจิ กรรม - กิจกรรมการเรียนการสอนสนับสนุนการมีปฏิสัมพันธ/การแลกเปล่ียนเรียนรู ระหวา งผเู รียนกบั ผเู รียนและครูกบั ผูเรยี น - กิจกรรมการเรียนรนู าํ ไปสูการพฒั นาความสามารถของผเู รยี น - การกําหนดเวลาและโครงสรางเหมาะสมกับเน้ือหา บทเรียน ระดับความสามารถ ของผเู รยี น ฯลฯ

26 3) ประเด็นดานครู - การใชคําถาม คําสั่ง คาํ อธิบาย หรือการใชส ือ่ ของครู - ลาํ ดบั ขนั้ ตอนการนําเสนอประเด็นคาํ ถาม คาํ สง่ั หรือคาํ อธิบาย - การเสริมแรงของครู ฯลฯ 4) ประเด็นส่ือการสอน - ความถูกตอง เหมาะสม มีประสิทธิภาพของส่ือกิจกรรม ใบงาน แหลงการเรียนรู (ดานคณุ ภาพ) - ความเพียงพอ เหมาะสมของส่ือ (ดา นปรมิ าณ) ฯลฯ 5) ประเด็นดา นบรรยากาศ - บรรยากาศการเรียนรูท่ีเกิดข้ึน สภาพแวดลอมของช้ันเรียน หรือสถานที่เรียนท่ีมี ผลตอประสทิ ธภิ าพของการจดั การเรยี นการสอนและการเรยี นรขู องผเู รียน - บรรยากาศของการยอมรบั ความคดิ เห็น คําถาม และการชว ยเหลือของผูเรยี น - บรรยากาศของบทเรียนสงเสริมใหผูเรียนสรางความคิด คําถาม ขอคาดเดา และ/ หรือขอ เสนอ ฯลฯ 6) จดุ แข็งจุดออนของการสอน - ขอ ดี ขอ เดนในการจดั การเรียนการสอน - ปญหาหรืออุปสรรคทม่ี ีตอการเรยี นรขู องผูเรียนซึ่งเหน็ ไดอยา งชัดเจน ขั้นตอนท่ี 7 สรปุ ผลและเผยแพรแผนการจัดการเรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม สรุปผลเรียนรูจากการปฏิบัติการนําสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหมตอไป (Next Step) ครูท่ีเปนเจาภาพการจัดการเรียนรูจะตองนําผลสรุปท่ีไดรวบรวม บันทึกผลไวให เรยี บรอ ยอยางเปน ทางการ โดยจะมีการดาํ เนนิ การอยางนอย 2 เปา หมาย คอื 7.1 บันทึกไวเพื่อเปนการพัฒนาการของการพัฒนาการจัดการเรียนรูสูเปาหมายที่ได กําหนดไวรว มกัน (Goal) เพือ่ สะทอนวา กวาจะสามารถพฒั นาผเู รยี นใหบรรลุตามพฤติกรรมเปาหมาย ไดน้ัน มีบทเรียนท่ีไดเรียนรูรวมกันอยางไรบาง สวนนี้จะเปนขอมูลสําคัญที่มีคุณคาอยางย่ิง และถือ เปนงานวิจัยในช้นั เรยี นท่มี คี ณุ ภาพมาก ถา ผลยงั ไมบรรลุเปา หมาย สามารถรวมกันวเิ คราะหหาสาเหตุ

27 และปรับปรุงแผนการจัดการเรียนรู/กิจกรรม/นวัตกรรม และดําเนินการตามกระบวนการจนกวาจะ บรรลุเปาหมาย เปน วงรอบตอ ๆไป 7.2 ผลที่ไดจากการสรุปจะตองนําไปสูการวางแผนการจัดการเรียนรูรอบใหมซึ่งเช่ือม่ัน วาการ จดั การเรียนรูจ ะมีความแมน ตรงและมปี ระสทิ ธิภาพมากกวา เดมิ การเรม่ิ ดําเนินการวงรอบใหมของการจัดกิจกรรมกลุมชุมชนการเรียนรูรวมกัน รอบท่ี 2 รอบท่ี 3 และรอบตอ ๆ ไป และทุก ๆ วงรอบ หากนํามารอยเรื่องอยางเปนระบบจะกลายเปน พฒั นาการเรือ่ งเลาการพัฒนาการจัดการเรียนรูทมี่ คี วามเฉพาะเจาะจงของผูเรียนในสถานศึกษานั้น ๆ ไดอยา งแจม ชดั เปนการสรปุ เผยแพรแ ผนการจัดการเรียนรู/ กิจกรรม/นวัตกรรมตอไป และการปฏิบัติ ลักษณะเชนน้ีจะสรางความเขมแข็งของกลุมเรียนรูวิชาชีพมากยิ่งขึ้น และจะมีความเปน “ครูมอื อาชีพ” มากข้ึน การสะทอนคิด วิพากษ แลกเปล่ียนเรียนรู และการเผยแพรแผนการจัดการเรียนรู/ กิจกรรม/นวัตกรรม การแสดงหลักฐานในการดําเนินการสามารถเลือกชองทางส่ือสารในการับรูได หลากหลายชองทาง เชน Line Facebook Google Classroom เอกสาร VTR Video หรือรูปแบบ อนื่ ๆ การจัดทํารายงานหลังจากดําเนินการครบวงรอบ PLC ตามท่ีกําหนดแลวใหจัดทํา รายงานสรปุ เปนหลักฐานชน้ิ งานเพ่อื เผยแพรแ ละนําไปใชป ระโยชนตอไปดังตัวอยางในภาคผนวก ข การบันทึก (Logbook) การดําเนินการชุมชนการเรียนรูวิชาชีพ (PLC) ต้ังแตขั้นแรกถึง ข้ันสุดทายตองมีการบันทึก (Logbook) ซ่ึงสามารถออกแบบการบันทึกไดเอง เอาท่ีงาย สะดวก มีหลักฐานตรวจสอบได ไมเกินหนึ่งหนาก็พอ อาจนําเสนอทาง Google Classroom Line หรือ Facebook เอกสารหลักฐาน หรือรูปแบบอ่ืนๆ พรอมทั้งบันทึกในระบบที่กําหนดเพ่ือนําไปเชื่อมโยง กับการจัดทาํ หลักฐานในการของมแี ละเลอ่ื นวิทยฐานะ หมายเหตุ ข้ันตอนตามกระบวนการดังกลาว สามารถยืดหยุนไดตามบริบท แตควร คาํ นึงถงึ การรวมมอื การแลกเปลีย่ นเรียนรู การสังเกต และการสะทอ น การดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของครูในสถานศึกษา สาํ นักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา สรปุ เปน แผนภาพข้นั ตอนไดดงั น้ี

28 การบริหารจัดการ PLC การดาํ เนนิ การ PLC ของผูบรหิ ารสถานศึกษา ของครู แตงตั้งคณะกรรมการ รวมกลุม PLCและขอจดั ต้ังกลมุ ประชุมคณะกรรมการ วิเคราะห/สิ่งท่ตี องการพัฒนา เริ่ม PLC วงรอบท่ี 2 สรางความรูความเขา ใจ ออกแบบและจัดทําแผนการจดั การ และ เรียนรู/กิจกรรม/นวตั กรรม วงรอบ 3 สง เสรมิ สนบั สนนุ ตอ ไป จดั การเรียนรู /กิจกรรม จนครบ กาํ กับ ติดตาม ประเมนิ ผล /นวตั กรรมในหองเรียนจรงิ วงรอบ และรายงาน ทกี่ ําหนด ประเมนิ ผล/ สะทอนการจัดการ แลวจึง เรยี นรู/กจิ กรรม/นวัตกรรม สรุปผล เผยแพร ในวงรอบ สุดทาย สรุปผลการจัดการเรียนร/ู กจิ กรรม/ นวตั กรรม และเผยแพร แผนภาพที่ : ข้ันตอนการดาํ เนินการกระบวนการชมุ ชนการเรียนรทู างวิชาชพี (PLC) ในสถานศกึ ษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา

บทท่ี 4 การขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) การสนับสนุน สงเสริมใหครูสามารถนํากระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มาใช เพือ่ ศึกษาหาทางแกปญ หาการจัดการเรยี นการสอนการพัฒนาคุณภาพผูเรียนหรือเพื่อสรางนวัตกรรม การจัดการเรียนการสอนที่เหมาะสมไดตอเน่ืองและอยางยั่งยืน พรอมทั้งเกิดประสิทธิภาพและ ประสิทธิผล สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา จึงไดกําหนดบทบาทหนาที่ของหนวยงานและ สถานศึกษาในการขบั เคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) ดังน้ี 4.1. สํานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา มีบทบาทหนาท่ีขับเคลื่อนกระบวนชุมชนการ เรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) ดงั น้ี 1) กําหนดนโยบายการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในระดบั สํานกั งานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ระดับสถาบนั การอาชีวศึกษา และระดับสถานศึกษา 2) กําหนดแผนงานและกลไกสนับสนุนการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) สูอาชีวศึกษาทุกระดับประกอบดวย ระดับสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ระดบั สถาบนั การอาชีวศกึ ษา และระดบั สถานศกึ ษา 3) แตงตั้งคณะกรรมการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในระดับสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 4) สนับสนุน สงเสริม กํากับ ติดตาม การขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) ทกุ ระดับ 4.2 สาํ นกั พฒั นาสมรรถนะครแู ละบคุ ลากรอาชวี ศกึ ษา สํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษา มีบทบาทหนาที่ขับเคล่ือนกระบวน ชมุ ชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ดงั นี้ 1) ศึกษา วิเคราะห กําหนดรูปแบบกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของ สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา พรอมทั้งจัดทําคูมือเพื่อเปนแนวทางใหสถานศึกษาและครู นําไปดําเนินการ 2) จัดประชุมสัมมนาสรางความรูความเขาใจแนวทางการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการ เรียนรทู างวิชาชพี (PLC) ในสถานศึกษา สังกัดสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชีวศกึ ษา ใหสถาบันการ อาชีวศึกษาและสถานศกึ ษา

29 3) สงเสริม สนับสนุน สรางแรงจูงใจ ในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) ในสถานศึกษา และครู เชน ยกยองเชิดชูเกียรติท่ีดําเนินการเปนแบบอยางได และ นาํ ไปเผยแพรผ ลงาน 4) นิเทศ กํากับ ติดตาม ประเมินผลการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสาํ นกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศกึ ษา 5) สรุปรายงานผลการดาํ เนนิ การขับเคลอื่ นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) 4.3 สถาบนั อาชวี ศกึ ษา สถาบันอาชีวศึกษา มีบทบาทหนาที่ขับเคลื่อนกระบวนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ดังนี้ 1) แตง ตง้ั คณะกรรมการขบั เคลอื่ นกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ PLC ในระดับ สถาบนั การอาชีวศกึ ษา 2) กําหนดแผนงานการขบั เคลอื่ นกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ในสถาบัน อาชีวศึกษา เช่ือมโยงนโยบายจากสํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษาเพื่อจัดทําแผนงานการ ขับเคลอื่ นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสถาบันการอาชวี ศึกษา 3) สรางความรู ความเขาใจและแนวทางการปฏิบัติใหกับสถานศึกษาของสถาบันอาชีวศึกษา 4) สง เสริม สนับสนุน สรางแรงจงู ใจ ใหกบั ครใู นการดาํ เนนิ การกระบวนการ PLC เชน สนบั สนนุ ดานการนําเทคโนโลยีสานสนเทศมาใชในการบันทึกขอมูล สรางแรงจูงใจกระตุนครูให มกี ําลังใจในการจดั ทาํ รวมแกป ญหา สนับสนุนการสรางความรูความเขาใจ หรือพัฒนาใหครูมีความรู ในการสรางเครื่องมือหรือนวัตกรรมที่เกี่ยวของที่จําเปนในการดําเนินการกระบวนการชุมชนการ เรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) ยกยองเชดิ ชเู กยี รติท่ดี ําเนินการเปน แบบอยางได และนาํ ไปเผยแพรผ ลงาน 5) กํากับ ตดิ ตาม และประเมินผล และรายงานผลการดาํ เนนิ การการขับเคล่ือนกระบวนการ ชมุ ชนการเรยี นรูทางวิชาชพี (PLC) และเผยแพรผลงาน 3. สถานศกึ ษา สถานศกึ ษา มีบทบาทหนาท่ีขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ดงั น้ี 1) แตงตงั้ คณะกรรมการขับเคล่อื นกระบวนการชุมชนการเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) ในระดับ สถานศกึ ษา 2) จัดทาํ แผนงานการขบั เคล่อื นกระบวนการชุมชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในสถาน

30 ศึกษาอาชวี ศึกษาควรประกอบดว ย - แผนการใหความรู สรา งความเขา ใจ และแนวทางการปฏิบตั ใิ หกับบุคลากร ในสถาน ศึกษาอาชีวศกึ ษา - แผนการสรางทีม PLC ในสถานศึกษาที่สอดคลองกับบริบทของสถานศกึ ษา - แผนการสรางเครอื ขายกับหนว ยงานอน่ื (ระดบั บุคคล/องคการ/หนวยงาน) - แผนการสง เสรมิ สนับสนนุ และพัฒนาขาราชการครแู ละบคุ ลากรทางการศึกษา - แผนการกํากับ ตดิ ตาม นเิ ทศ และประเมินผล - จัดทําปฏิทินงานประจําภาคการศึกษาการขับเคลื่อนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วชิ าชพี (PLC) ในสถานศกึ ษาอาชวี ศกึ ษา ปฏิทนิ งานประจําปก ารศึกษา 3) การขับเคล่ือนกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชีพ (PLC) ในระดบั สถานศกึ ษา - ใหค วามรู สรา งความเขา ใจ สรา งแรงจงู ใจ จดั ประชุมครู การอบรมเชิงปฏิบตั ิการ - จดทะเบียนจดั ตัง้ ทมี PLC ในสถานศกึ ษา - สมาชิก PLC ทําแผนปฏบิ ัติการของทีม - สมาชิก PLC ดําเนินงานตามแผนปฏิบัติการพรอมทั้งบันทึกรองรอยลงใน Logbook ตามลําดบั ข้ันของแตละวงรอบ - สรุปรายงานผลการดําเนนิ งานของแตละภาคเรียน 4) นเิ ทศ กํากับ ติดตาม และประเมนิ ผลกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวิชาชพี (PLC) - จดั ทาํ เคร่ืองมือ กํากับ ติดตาม นิเทศ และประเมินผลการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชน การเรียนรูทางวชิ าชีพ (PLC) ในระดับสถานศกึ ษา - คณะกรรมการ กํากับ ติดตาม นิเทศ และประเมินผลการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชน การเรยี นรูทางวิชาชีพ (PLC) ในระดับสถานศกึ ษา 5) เรงรัด ติดตาม และสนับสนุน ใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาประสบ ความสําเร็จในการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรยี นรูท างวชิ าชีพ (PLC) ในระดบั สถานศึกษา 6) สรุปรายงานผลการดําเนินการขบั เคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชพี (PLC) - ใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา รายงานผลการดําเนินการ PLC พรอม Logbook เปนรายบุคคลตอ ผูบรหิ ารสถานศึกษา - คณะกรรมการกํากับ ติดตาม นิเทศและประเมินผลการขับเคลื่อนชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) ระดับสถานศึกษาอาชีวศึกษา จัดทําสรุป และรายงานผลการดําเนินการติดตามการ ขับเคล่อื นกระบวนการชุมชนการเรียนรทู างวชิ าชีพ (PLC) ในสถานศกึ ษา

31 - สถานศึกษารายงานผลการดําเนินการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทาง วิชาชีพ (PLC) ตอสํานักพัฒนาสมรรถนะครูและบุคลากรอาชีวศึกษา สํานักงานคณะกรรมการ การอาชีวศกึ ษา 7) กิจกรรมแลกเปลี่ยนเรียนรู ถอดบทเรียน และยกยองเชิดชูเกียรติการขับเคล่ือน กระบวนการชมุ ชนการเรยี นรทู างวชิ าชพี (PLC) - สถานศกึ ษาจดั กจิ กรรมแลกเปลย่ี นเรยี นรู (Show & Share) การขบั เคล่ือนกระบวน การชมุ ชนการเรยี นรูทางวชิ าชพี (PLC) สูสถานศึกษาอาชวี ศึกษาที่สอดคลองกบั บรบิ ทของสถานศกึ ษา - ยกยองเชดิ ชูเกยี รตขิ าราชการครแู ละบุคลากรทางการศกึ ษา ทีส่ ามารถเปน แบบอยางได และเผยแพรด วยวิธีการท่หี ลากหลาย เครอื่ งมอื ในการประเมินผลการขับเคลื่อนชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) มีตัวอยางแบบ ประเมินโครงการที่ดําเนินการผานกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสํานักงาน คณะกรรมการการอาชีวศึกษา และแบบประเมินกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) ของสถานศึกษา สังกดั สํานกั งานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา รายละเอยี ดดงั ภาคผนวก ค จากรายละเอียดการขับเคล่ือนกระบวนการชุมชนการเรียนรูทางวิชาชีพ (PLC) สรุปเปน แผนภาพบทบาทหนาท่ีของ สํานักงานคณะกรรมการการอาชีวศึกษา (สอศ.) สํานักพัฒนาสมรรถนะครู และบุคลากรอาชีวศึกษา (สสอ.) สถาบันอาชีวศึกษา และสถานศึกษาในการขับเคล่ือนกระบวนการ ชมุ ชนการเรียนรูท างวิชาชีพ (PLC) ดงั นี้

32 แผนภาพท่ี 3 : บทบาทหนา ที่แนวทางการขับเคล่อื นกระบวนการชมุ ชนการเรยี นรูท างวิชาชพี (Professional Learning Community : PLC)

33 บรรณานกุ รม นายมนตรี แยมกสิกร (2560). ชมุ ชนการเรยี นรวู ิชาชีพ: ความทาทายตอการเปลีย่ นตนเองของครู Professional Learning Community: Challenges in Self-Development of Teachers. กรงุ เทพมหานคร สํานักงานขาราชการครแู ละบุคลากรทางการศึกษา.(2560).การปรบั ปรุงมาตรฐานตาํ แหนงและ มาตรฐานวทิ ยฐานะของขา ราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาสายงานการสอน. หนงั สอื เวยี นทีศ่ ธ 0206.4/ว 20 วนั ที่ 5 กรกฎาคม 2560. สํานกั งานขา ราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา.(2560).หลกั เกณฑและวิธกี ารใหขาราชการครู และบุคลากรทางการศกึ ษาตาํ แหนงครูมวี ทิ ยฐานะและเลือ่ นวทิ ยฐานะ.หนงั สอื เวียนที่ ศธ 0206.3/ว 21 วันท่ี 5 กรกฎาคม 2560. สาํ นักงานขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา.(2560).หลักเกณฑแ ละวธิ ีการพัฒนาขา ราชการ ครแู ละบุคลากรทางการศึกษาสายงานการสอน.หนงั สอื เวยี นที่ ศธ 0206.7/ว 22 วนั ที่ 5 กรกฎาคม 2560. ศ.นพ.วจิ ารณ พานชิ .(2559).บันเทิงชีวิตครู...สูช มุ ชนการเรียนรู.กรงุ เทพฯ: มลู นธิ ิสยามกัมมาจล .(2554).วถิ สี รางการเรียนรเู พ่อื ศษิ ยในศตวรรษที่ 21. กรงุ เทพฯ: ตถาตา 0 พลบั ลิเคชน่ั จํากดั . Senge (2006). The Fifth Discipline Field Book : Strategies and Tools for Building a Learning Organization. New York : Doubleday. Sergiovanni, T. (1994). Building community in schools. San Francisco, CA: Jossey Bass.

ภาคผนวก