อุดมการณ์รักชาติ

ก v หนังสือเรียน สาระการพฒั นาสังคม รายวชิ าเลอื ก การปลูกฝังอุดมการณ์รกั ชาติ รหสั วชิ า สค02007 ระดบั ประถมศกึ ษา มธั ยมศกึ ษาตอนต้น มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย ตามหลกั สูตรการศกึ ษานอกระบบระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พุทธศกั ราช 2551 สํานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยจังหวดั เชียงใหม่ สํานักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัย สํานักงานปลดั กระทรวงศึกษาธิการ กระทรวงศึกษาธิการ ห้ามจําหน่าย หนงั สือเรียนเล่มน้ีจดั พมิ พด์ ว้ ยเงินงบประมาณแผน่ ดินเพอ่ื การศึกษาตลอดชีวิตสาํ หรับประชาชน ลิขสิทธ์ิเป็ นของสาํ นกั งาน กศน. จงั หวดั เชียงใหม่

ก คํานาํ สํานักงานสง เสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จงั หวดั เชยี งใหม ไดดําเนนิ การ จดั ทาํ แผนการจดั การเรียนรูขน้ึ เพอื่ สาํ หรบั ใชใ นการเรยี นการสอน ตามหลักสตู รการศึกษานอกระบบ ระดบั การศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุ ธศักราช 2551 ทม่ี ีวัตถปุ ระสงคใ นการพฒั นาผูเรียนใหมคี ุณธรรม จรยิ ธรรม มี สตปิ ญญาและศกั ยภาพในการประกอบอาชพี การศึกษาตอ และสามารถดาํ รงชีวติ อยูในครอบครวั ชุมชน สังคมไดอยางมีความสขุ โดยครสู ามารถนาํ แผนไปใชใ นการจัดกิจกรรมดวยวธิ กี ารหลายรปู แบบประกอบไป ดวย แผนการพบกลุม แผนการศึกษาคนควาดว ยตนเอง ปฏิบัติกจิ กรรม รวมทัง้ แบบฝกหัดเพอ่ื ทดสอบ ความรู ความเขาใจในสาระเนอื้ หา โดยเม่ือศึกษาแลว ยงั ไมเ ขาใจ สามารถกลับไปศกึ ษาใหมไ ดและยังนาํ ความรูไปแลกเปลย่ี นกับเพ่ือนในชั้นเรียน ศกึ ษาจากภมู ิปญญาทอ งถิ่น จากแหลง เรียนรูและจากส่ืออ่ืน ๆ ในการดําเนนิ การจัดทาํ แผนการจัดกิจกรรมตามหลักสตู รการศกึ ษานอกระบบ ระดบั การศกึ ษาขั้น พืน้ ฐาน พทุ ธศกั ราช 2551 ไดร ับความรวมมอื ดว ยดีจากผทู รงคณุ วุฒแิ ละผูเก่ียวขอ งหลายทา น ซ่งึ ชว ยกนั คน ควา และเรียบเรียงเนอื้ หาสาระจากสอื่ ตางๆ เพื่อใหไดแผนทสี่ อดคลองกับหลักสูตรและเปนประโยชนต อ ผเู รยี นท่อี ยนู อกระบบโรงเรยี นอยางแทจรงิ สํานกั งานสง เสริมการศกึ ษานอกระบบและการศกึ ษา ตามอัธยาศยั จงั หวดั เชยี งใหม ขอขอบคณุ ท่ปี รึกษา คณะผเู รียบเรียง ตลอดจนคณะผูจัดทาํ ทุกทาน ท่ีใหความรวมมือดวยดีไว ณ โอกาสนี้ สํานักงานสงเสรมิ การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศยั จังหวดั เชียงใหม หวังวาแผนการ จดั กจิ กรรมน้ีจะเปนประโยชนใ นการจัดการเรียนการสอนตามสมควร หากมีขอเสนอแนะประการใด สํานกั งานสง เสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศยั จงั หวัดเชียงใหม ขอนอมรับไวด ว ยความ ขอบคณุ ย่งิ คณะผูจ ัดทํา สาํ นักงาน กศน.จังหวัดเชยี งใหม

สารบญั ข คาํ นาํ ก หนา สารบญั ข รายละเอยี ดวิชา การปลกู ฝง อดุ มการณรกั ชาติ ค การวดั และประเมนิ ผล ง แบบทดสอบกอ น-หลัง เรียน จ บทที่ 1 ความหมายของอุดมการณ ชาติ และความม่ันคง 1 แผนการสอนประจําบท 2 ตอนท่ี 1.1 ความหมายของอุดมการณ 4 ตอนที่ 1.2 ความหมายของชาติ 7 8 ตอนท่ี 1.3 ความหมายของความมนั่ คง 10 12 กิจกรรมทา ยทบที่ 1 13 14 บทที่ 2 อดุ มการณร ักชาตใิ นประวตั ิศาสตรของไทย และตา งประเทศ แผนการสอนประจําบท 31 ตอนท่ี 2.1 อุดมการณร กั ชาติของไทย ในประวตั ศิ าสตร 32 กิจกรรมทา ยทบท่ี 2 27 39 41 บทที่ 3 อดุ มการณร กั ชาตขิ องประเทศไทย 30 แผนการสอนประจาํ บท ของประเทศไทย 43 47 ตอนที่ 3.1 การสง เสริมอุดมการณรกั ชาติ 49 กจิ กรรมทา ยทบที่ 3 50 51 บทท่ี 4 การปลูกฝง อุดมการณร กั ชาตเิ พื่อความมนั่ คง แผนการสอนประจาํ บท 42 52 ตอนท่ี 4.1 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ็ พระเจาอยหู วั ทีเ่ กย่ี วขอ งกบั การปลูกฝงอุดมการณร กั ชาติ ตอนที่ 4.2 พระราชบญั ญัตคิ วามม่ันคง ความรกั ชาติ ฉบบั ปจจบุ ัน กจิ กรรมทายทบท่ี 4 บรรณานุกรม คณะผูจ ดั ทํา คณะบรรณาธกิ าร/ปรับปรงุ แกไ ข

ค รายละเอียดคําอธบิ ายรายวิชา สค02007 การปลูกฝงอดุ มการณรกั ชาติ จาํ นวน 1 หนวยกติ ระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนตน และมธั ยมศึกษา มาตรฐาน ที่ 5.2 ปฏบิ ัติตนเปน พลเมืองดีตามวถิ ปี ระชาธิปไตย มจี ติ สาธารณะ เพอ่ื ความสงบสขุ ของสังคม ศึกษาและฝก ประสบการณเ กีย่ วกบั เร่ือง ดังตอไปน้ี 1. อดุ มการณร กั ชาติเพื่อความมนั่ คง 2. การตระหนักและเหน็ คุณคาตอ อุดมการณร ักชาติ 3. การวิเคราะหผ ลกระทบจากปญ หาในเร่อื งอดุ มการณรักชาตใิ นประเทศไทย 4. การตระหนกั และเหน็ คุณคาตออดุ มการณร กั ชาติ เพอื่ ความมั่นคง เน้อื หา 1. ความหมายของอดุ มการณ ชาติ และความม่ันคง 2. ประวัติศาสตรของไทยและตา งประเทศทเี่ กี่ยวกับอดุ มการณรกั ชาติ เพ่อื การเปรียบเทียบ 3. ปญ หาอุดมการณรักชาติของประเทศไทยในอดตี และปจ จบุ ัน 4. พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู ัว ท่ีเกยี่ วขอ งกับการปลกู ฝงอุดมการณรักชาติ 5. พระราชบัญญัติความมนั่ คง ความรกั ชาติ ฉบับปจ จุบัน วตั ถุประสงคการเรยี นรู 1. เพ่อื ปลูกฝงอดุ มการณร ักชาติ ใหกับผเู รียน 2. เพ่ือใหผูเ รียนมีความตระหนักและเหน็ คณุ คาตออุดมการณรักชาติ 3. เพอ่ื ใหผูเ รยี นสามารถวเิ คราะหผลกระทบจากปญหาในเร่อื งอดุ มการณรกั ชาติในประเทศไทย 4. เพือ่ ใหผูเรยี นมคี วามตระหนกั และเห็นคุณคาตออดุ มการณรักชาติ เพอื่ ความม่นั คง การจดั ประสบการณเ รียนรู จัดใหผ เู รยี นไดม คี วามรู เขา ใจ และฝก ทกั ษะการเปรียบเทียบ การวิเคราะห ตอ อุดมการณรักชาติ ในประเทศไทย และตางประเทศ รวมทั้งตระหนักและเห็นคณุ คา

ง การวดั และประเมินผล ใชร ปู แบบวิธีการวัดและประเมนิ จากสภาพจริงของผเู รียน ผลงาน การทดสอบ การคิดวเิ คราะห การแสดงออก และการมสี วนรว มในกจิ กรรมการเรียนรู และการเปรยี บเทยี บของอุดมการณร กั ชาตเิ พื่อความ มัน่ คง ท่ี หวั เร่อื ง ตัวชีว้ ัด เนือ้ หา จํานวน (ชวั่ โมง) 1 ความหมายของ 1. อธบิ ายอดุ มการณร ัก 1. ความหมายของอดุ มการณ 5 อดุ มการณ ชาติ และ ชาติ เพอ่ื ความมน่ั คง 2. ความหมายของชาติ ความมนั่ คง 3. ความหมายของความมัน่ คง 2 อุดมการณรกั ชาตใิ น 1. ตระหนักและเหน็ คณุ คา 1. อดุ มการณร ักชาติของไทย ใน 10 ประวัตศิ าสตรของไทย ตออดุ มการณร กั ชาติ ประวัติศาสตร และตา งประเทศ 2. อุดมการณร กั ชาติ กรณีศกึ ษา จากประเทศญปี่ นุ 3 อดุ มการณร ักชาติของ 1. วิเคราะหผ ลกระทบจาก 1. การสงเสริมอุดมการณร ักชาติ 15 ประเทศไทย ปญหาในเรอ่ื งอดุ มการณ ของประเทศไทย รักชาติในประเทศไทย 2. ปญหาผลกระทบจากอดุ มการณ รกั ชาติของประเทศไทย 4 การปลูกฝง อุดมการณรัก 1. ตระหนกั และเห็นคุณคา 1. พระบรมราโชวาทของ 10 ชาตเิ พ่ือความม่นั คง ตอ อุดมการณรกั ชาติ เพอ่ื พระบาทสมเด็จพระเจา อยูหวั ที่ ความมน่ั คง เก่ียวของกับการปลกู ฝง อุดมการณ รักชาติ 2. พระราชบญั ญตั คิ วามม่ันคง ความรักชาติ ฉบับปจ จุบัน

จ แบบทดสอบกอ น-หลัง เรียน จงเลอื กคาํ ตอบที่ถูกทีส่ ดุ เพียงคําตอบเดยี ว 1.อดุ มการณ เกิดจากส่งิ ใด ก. ความคดิ และจิตใตสาํ นึกของมนุษย ข. ความศรทั ธาและความเชอ่ื ค. ขนบธรรมเนียมประเพณี ง. มรดกทางความคดิ จากรนุ สรู นุ 2. อุดมการณในสงั คมหนึ่งอาจไมเหมอื นกบั ในอีกสังคมหนง่ึ สิง่ ท่ที ําใหแ ตกตางกันในสงั คม คอื อะไร ก. ความยดึ มั่นและศรัทธาตา งกนั ข. หลักการตา งกัน ค. ประชาชนจาํ นวนไมเทากัน ง. ภมู ิอากาศทตี่ างกัน 3. การกอ ตวั ของอดุ มการณเ กดิ ข้นึ ได 2 ทาง คอื อะไรบา ง ก. เกดิ จากการอบรม ถายทอด ควบคมุ การถา ยทอดตามความเชอ่ื ของสังคม ข. ปากตอปากบอกเลา กันมา ในตาํ ราท่วั ไป ค. การถา ยทอดโดยสอ่ื ในตาํ ราโดยท่วั ไป ง. ทางศาสนา และการบอกเลา ตอกนั ไป 4. อุดมการณท างศาสนา เกดิ จากส่ิงใดเปนสาํ คญั ก. ระบบความคดิ ข. ระบบความเช่อื ของศาสดา ค. ระบบความคิดและระบบความเชื่อของศาสดา ง. ระบบความคิดและฐานะทางสังคม 5. สถาบนั ในขอ ใด เปน เคร่อื งมือทใ่ี ชในการเผยแพรอดุ มการณ เปน อันดบั แรก ก. สถาบันการเมือง ข. สถาบนั การปกครอง ค. สถาบนั การศกึ ษา ง. สถาบันครอบครวั 6. จุดรวมอันยิง่ ใหญของประชาชนเพื่อใหเ ราคาํ นึงถงึ ประโยชนไดเสียรว มกนั และระลึกเสมอวา เราเปน ชน ชาตไิ ทย คือส่ิงใด ก. พระมหากษัตรยิ  ข. ศาสนา ค. ประชาชน ง. ชาติ 7. “ศูนยรวมพลงั ประชาชนทงั้ ชาติ ศนู ยร วมแหง ความสามคั คแี ละความเปน อันหนงึ่ อนั เดียวของช”าตคิอื ขอใด ก. พระมหากษตั รยิ  ข. ศาสนา ค. ประชาชน ง. ชาติ 8. “ส่งิ ทเ่ี ปน ความสาํ คัญของจิตใจ เปน เครือ่ งยดึ เหนี่ยวจิตใจ และท่ีพึง่ ทางใจแตละคน” คือขอ ใด ก. พระมหากษัตริย ข. ศาสนา ค. กฎหมาย ง. ชาติ 9. อุดมการณท างการเมือง เกิดจากสง่ิ ใดเปน สําคญั ก. ความคดิ ของนักทฤษฎี ข. ความเชอ่ื ของนักทฤษฎี ค. ความเช่อื และความคดิ ของนักทฤษฎี ง. ความเชอื่ และความรขู องนักทฤษฎี 10. นกั คดิ ทเ่ี ผยแพรห ลักอดุ มการณใ นสมัยโบราณท่ีมชี ่อื เสียงทีใ่ ชห ลักการสัง่ สอน พดู คุยสนทนา

ฉ เปนท่รี ูจกั คือผใู ด ก. ฟาสซีสต ข. พระพุทธเจา ค. ฮติ เลอร ง. เด ทอดเดวิลล 11. การแพรขยาย อดุ มการณในสมยั โบราณสามารถทําไดโ ดยวธิ ีใด ก. สั่งสอน ข. บบี บังคบั ค. การปลกู ฝงทางความคิด ง. การใชสื่อ 12. ขอ ใดไมใ ชลักษณะของอดุ มการณ ก. เปนความเชื่อความศรัทธาในสังคม ข. เปนแรงดลใจใหย ดึ ถือ ค. เปล่ยี นแปลงไมได ง. เปนสง่ิ ทกี่ อ ใหเกดิ กาํ ลงั ใจ 13. หากใชอดุ มการณไ ปในทางทผี่ ิด ยอ มเกดิ ผลกระทบขนึ้ ขอใดเปน ผลกระทบท่ีเกิดข้นึ บอ ยที่สดุ และ รายแรงทีส่ ุด ก. การแตกแยกในสังคม ข. โตเถียง ค. การขาดความสามคั คี ง. การทานอํานาจซงึ่ กันและกนั 14. ผมู อี าํ นาจสงู สดุ ในการปกครองแบบสมบรู ณาญาสทิ ธริ าชย คือขอ ใด ก. รัฐบาล ข. ประชาชน ค. พระมหากษัตริย ง. ทหาร 15. ใครเปนผมู ีอํานาจสงู สดุ ในการปกครองแบบประชาธปิ ไตย ก. ประชาชน ข. ทหาร ค. รัฐบาล ง. พระมหากษัตรยิ  16. สภาพปญหาการฉอราษฎรบังหลวงทเ่ี กดิ ข้ึนในสังคมไทยปจจบุ นั ควรแกไขดว ยวิธีการใด จึงจะเปนการ แกป ญ หาแบบย่ังยนื ก. รัฐควรออกกฎหมายปอ งกันและลงโทษอยา งรุนแรง ข. สอ่ื มวลชนคอยสอดสองดูแล และนาํ เสนอขาวการฉอ ราษฎรบังหลวงอยา งจรงิ จงั ค. ประชาชนใหความรวมมอื ไมใหสนิ บน และไมย กยอ งผูทร่ี ่าํ รวยจากการคดิ โกง ง. ผูบังคับบญั ชาปฏบิ ตั ติ นเปน แบบอยางที่ดีและไมส งเสริมผูใ ตบงั คบั บญั ชาท่ปี ระพฤตมิ ชิ อบ 17. การกระทําใด ไมไดแ สดงถงึ การมสี ว นรวมทางการเมอื งในระบอบประชาธิปไตย ก. การชมุ ชนของกลุม พนั ธมติ ร ข. การรองทุกขต อ หนวยงานของรัฐ ค. การรวมกลุมเศรษฐกิจเพอ่ื การพึง่ ตนเอง ง. การฟองรองรฐั วิสาหกิจ 18. ขอใดไมใ ชลักษณะสําคัญของการปกครองในสมัยสโุ ขทัย ก. การสรา งระบบศักดนิ าเพือ่ กาํ หนดฐานะของบคุ คลในสังคม ข. การถือเอาราชธานีเปนศนู ยกลางการปกครอง ค. การใชค ํานําหนาพระนามพระมหากษัตริยวา พอ ขนุ ง. การแบงระดับความสําคญั ของหวั เมือง 19. ขอ ใดเปน ปจจัยสาํ คญั ที่สง ผลใหเกดิ การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในวนั ท่ี 14 ตุลาคม พ.ศ.2516 ก. ความเปนปก แผนของกองทัพ ข. ความไรป ระสทิ ธิภาพของระบบราชการ ค. ความขดั แยงในรัฐสภา ง. การเคลอื่ นไหวขององคก ารนสิ ิตนกั ศกึ ษา 20. พฤติกรรมใดท่ีไมถอื วา เปนการมีสว นรว มทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย

ช ก. พนกั งานการไฟฟา ฝายผลิตประทว งนโยบายการแปรรปู รฐั วิสาหกจิ ของรฐั บาล ข. คณะรักษาความสงบเรยี บรอ ยแหงชาตทิ าํ รัฐประหารรฐั บาลพลเอกชาติชาย ชุณหะวณั ค. นักวิชาการวิจารณน โยบายเศรษฐกจิ ของรฐั บาลชดุ ปจจบุ นั ง. ทหารเขา แถวลงคะแนนเสยี งเลือกตง้ั ท่ีหนว ยเลอื กตงั้ ใกลเขตทหาร 21. เนือ้ รองเพลงชาติไทย ไมไ ดก ลา วถงึ เร่ืองใด ก. ลกั ษณะนสิ ัยของประชากรของรฐั ข. ระบบการปกครองของรัฐ ค. องคกรทีใ่ ชอาํ นาจการปกครองของรฐั ง. ความเปนอิสระในการใชอํานาจการปกครองของรฐั 22. เหตุการณใ นขอ ใดทไ่ี มเกี่ยวของกบั ความคิดทน่ี าํ ไปสูการปกครองระบอบประชาธิปไตยของไทย ก. การปรับปรุงประเทศใหท ันสมยั ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยหู วั ข. การกราบบงั คมทูลของเจานายและขุนนางทข่ี อใหพ ระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั เปลย่ี นแปลงการปกครอง ค. การต้งั ดุสิตธานใี นรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจา อยหู ัว ง. การสงสามัญชนไปศกึ ษาตอ ยังตา งประเทศ 23. ขอใดแสดงถงึ อุดมการณการปกครองแบบประชาธิปไตยในโลกตะวันตก ก. รฐั บาลเปนตัวแทนกลุมผมู อี ํานาจทางเศรษฐกจิ ข. รัฐบาลเปนเจา ของอํานาจการปกครองและประชาชนตอ งปฏบิ ตั ติ าม ค. ประชาชนตองยอมสละซึ่งชวี ติ และทรพั ยส นิ เพือ่ ค้าํ จนุ อาํ นาจของรฐั บาล ง. ประชาชนเปน เจาของอํานาจการปกครองแตม อบใหรฐั บาลดาํ เนินการแทนแบบมเี ง่ือนไข 24. รูปแบบการปกครองโดยคนเดยี ว เพอื่ ประโยชนส วนรวมเปน การปกครองแบบใด ก. ราชาธิปไตย ข. ทรราช ค. อภิชนาธปิ ไตย ง. คณาธิปไตย 25. ขอ ใดไมถูกตอง เกยี่ วกบั คา นยิ มหลักของคนไทย ตามนโยบายของ คสช. ฉบับกระทรวงศึกษาธกิ าร ก. มคี วามรักชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย ซึง่ เปนสถาบันหลักของชาตใิ นปจ จุบัน ข. ใฝห าความรู หมนั่ ศกึ ษา เลา เรยี น ท้งั ทางตรงและทางออ ม ค. มีระเบียบวนิ ยั เคารพกฎหมาย ผูนอยรจู ักการเคารพผูใ หญ ง. คํานงึ ถงึ ผลประโยชนข องสว นรวม และของชาตมิ ากกวาผลประโยชนข องตนเอง 26. คานิยมหลักของคนไทย ตามนโยบายของ คสช. ขอ แรก ฉบบั กระทรวงศึกษาธกิ าร คอื อะไร ก. กตัญูตอ พอ แม ผูปกครอง ครบู าอาจารย ข. มีความรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  ค. มีศลี ธรรม รกั ษาความสตั ย หวังดีตอ ผอู ื่น เผ่อื แผและแบงปน ง. ซ่อื สตั ย เสียสละ อดทน มีอดุ มการณใ นสง่ิ ท่ีดีงามเพอื่ สวนรวม 27. นโยบายรฐั บาลพลเอก ประยทุ ธ จันทรโ อชา ขอ แรกคืออะไร ก. การปกปอ งเชดิ ชสู ถาบันพระมหากษัตรยิ  ข. การสง เสริมบทบาทและใชโ อกาสในประชาคมอาเซียน ค. การยกระดับคณุ ภาพบรกิ ารดา นสาธารณสุข และสุขภาพของประชาชน ง. การลดความเหล่อื มล้าํ ของสังคมและการสรางโอกาสการเขา ถึงบริการของรฐั 28. “ความสขุ ความสวัสดขี องขาพเจาจะเกิดขนึ้ ได ก็ดวย บานเมืองของเรามีความเจริญมัน่ คง เปนปกตสิ ขุ ”

ซ จาก พระราชดํารสั คนไทยทกุ คนควรปฏิบตั ิอยา งไร ก. ปฏิบัตติ ามพระราชดาํ รัส ข. รักและสามคั คกี นั ค. ชวยกันดแู ลชุมชนและประเทศ ง. สมคั รเขารบั ราชการ 29. การแสดงออกถึงความจงรักภกั ดีตอสถาบนั พระมหากษตั ริย ขอ ใดปฏบิ ัตไิ ดท ุกเวลา ทกุ สถานท่ี ก. รอรบั เสดจ็ ข. เดนิ ทางสายกลาง ค. ตกั บาตรในตอนเชา ง. รองเพลงสรรเสรญิ พระบารมี 30. สถาบนั ใดทชี่ ว ยสรา งคา นิยมและบรรทดั ฐานของสงั คม ก. ศาสนา ข . ครอบครวั ค. การปกครอง ง . การศกึ ษา

1 บทท่ี 1 ความหมายของอุดมการณ ชาติ และความมน่ั คง ความนํา เมือ่ กลาวถงึ อุดมการณ ชาติและความมน่ั คง ท้งั 3 ส่ิงนี้ คนสว นใหญมกั จะเขา ใจกันวา เปน เรอ่ื งท่ี เก่ียวกบั การทหาร การสรู บ หรือการสงครามโดยตรง ความเขาใจเชน น้นั อาจเปน ความจริงที่เห็นเปนรปู ธรรม ในสมยั กอน เพราะเหตวุ า ในอดีตนนั้ ภยั คกุ คามท่ีจะมผี ลกระทบตอความมั่นคงของประเทศชาติ ได กค็ อื การรกุ รานดวยกาํ ลังทหารของตา งชาตทิ ีเ่ หนือกวา เพือ่ ตอ งการยดึ หรือบังคบั ประเทศอื่นใหป ฏิบตั ิตาม ความตองการของประเทศตน หากประเทศใดที่มีกาํ ลงั ทหารเขม แขง็ มกี ารฝก อยางดี มีความอดทน และมี จติ ใจตอ สู รวมท้ังมผี นู าํ ทัพที่ดี มีความสามารถ กจ็ ะสามารถปองกนั รกั ษาเอกราช รกั ษาความมนั่ คง ปลอดภยั ของชาตแิ ละดํารงความอยรู อดของชาติเอาไวได ซึ่งทงั้ นีก้ ารมคี วามสามารถในการปองกันเอกราชใน การรกั ษาความมนั่ คงปลอดภัยของชาติ และในการดํารงความอยรู อดของชาติดงั กลา ว ก็คือ การมี ความสามารถในการรกั ษาความม่นั คงแหงชาตนิ ่นั เอง ดงั นัน้ เราจงึ มองไปวา ความม่นั คงแหงชาตขิ นึ้ อยูกบั กําลงั อํานาจทางทหารรวมไปถึงการสรา งอุดมการณรกั ชาติเปน สําคญั ซึ่งในความเปนจริงน้ัน ถงึ แมว า การทร่ี ัฐหรือประเทศใด ๆ จะมกี ําลงั ทหารท่ีเขม แข็งก็ตาม แตถาประชาชนในชาตสิ ว นใหญข าดซ่ึงอุดมการณ รักชาตแิ ลว กจ็ ะสงผลถงึ ความมน่ั คงของประเทศชาตอิ ยา งแนน อน แหลง ที่มา http://www.knowledge2u.com

2 แผนการเรียนรูประจําบท บทที่ 1 ความหมายของอดุ มการณ ชาติ และความมนั่ คง สาระสาํ คญั อดุ มการณ โดยตวั มันเองเปน สิ่งกลางๆ ไมมีความดคี วามชวั่ เปนเหมือนสิ่งท่ีเหน่ยี วนําความคดิ พฤติกรรมของบคุ คลใหเปน ไปตามอดุ มการณของบคุ คลนน้ั ๆ ชาติ มคี วามสําคัญ และถอื เปนหนงึ่ ในสถาบันหลกั ของชาติไทย ซ่ึงประกอบดว ย สถาบนั ชาติ สถาบนั ศาสนา และสถาบนั พระมหากษตั รยิ  คนรักชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย เปน คุณลักษณะอันพงึ ประสงคที่ แสดงออกถึงการเปนพลเมอื งดีของชาติ เดก็ ที่มีความรกั ชาติ ศาสน กษตั ริย จะเปนเดก็ ทแี่ สดงออกถงึ การเปน พลเมืองดขี องชาติ มคี วามสามคั คี ปรองดอง ภมู ิใจ เชิดชคู วามเปน ไทย ปฏบิ ัติตน ตามหลักศาสนาที่ตนนบั ถือ และแสดงความจงรกั ภักดีตอ สถาบนั พระมหากษัตริย ความมั่นคงของชาติ หมายถึง การทีป่ ระเทศชาตมิ คี วามเสถียรภาพ เขม แขง็ ในทุกดาน ทงั้ ทางดาน เศรษฐกจิ สังคม รวมถึงการศึกษาและทางการทหารและการเมือง อาจกลา วไดวาหากประเทศใดมี ความมน่ั คง ประเทศใดมคี วามสงบสุข ประชาชนในชาติก็จะมีคณุ ภาพชีวติ ดี สามารถดํารงชีวติ อยางมีความสุข และในขณะเดียวกันหากประชาชนมคี ุณภาพดี มอี ดุ มการณทด่ี ีในทุกๆ เรอ่ื ง ประเทศชาตินัน้ ๆก็จะมีความ ม่นั คงเชน เดยี วกัน ขอบขายเนื้อหา ตอนที่ 1.1 ความหมายของอุดมการณ ตอนที่ 1.2 ความหมายของชาติ ตอนท่ี 1.3 ความหมายของความม่ันคง ผลการเรียนรูท่ีคาดหวงั ผเู รยี นสามารถ 1. อธบิ ายความหมายของ อุดมการณ ชาติ และความมนั่ คงได 2. บอกถึงการแสดงออกถงึ อุดมการณรกั ชาติได กิจกรรมการเรยี นรู 1. ทําแบบทดสอบตนเองกอ นเรียนบทท่ี 1 2. ศกึ ษาเอกสารการสอนบทท่ี 1 3. ปฏิบัติกจิ กรรมตามท่ไี ดรับมอบหมายในเอกสารการสอน 4. ครูและผูเรียนรว มกนั สรุปองคความรทู ่ีไดร บั จากการจดั กระบวนการเรียนการสอน 5. ทํากิจกรรมทา ยบทท่ี 1 ส่อื ประกอบการเรียนรู 1. เอกสารการสอนบทท่ี 1 2. ใบงาน 3. คลิปวดี โี อ

3 ประเมินผลผล 1. กิจกรรมทายบทเรียน 2. ประเมินผลจากการมสี ว นรว มในกจิ กรรมการเรยี นรู 3. ประเมินผลจากการสอบประจาํ ภาคการศึกษา

4 ตอนท่ี 1.1.1 ความหมายของอดุ มการณ ความหมายของอดุ มการณ อดุ มการณ คอื ความเชื่อความศรทั ธา ตามแนวคิด ทฤษฎใี ดทฤษฎหี นึง่ โดยคดิ ขึ้นเอง หรือมีคนคดิ ไว แลว และมคี วามมุงม่ันท่ีจะทําตามความคดิ นน้ั อุดมการณไ มใชส่ิงท่ถี กู ตองเสมอไปอาจเปน ส่ืงที่ดี หรอื ไมดีกไ็ ด คําวาอุดมการณน าํ มาใชค ร้งั แรกในป 1707 (พ.ศ. 2340) โดยนักวิชาการฝรง่ั เศสชอื่ Antonie Louis claude Destutt de –Tracy อดุ มการณ แยกศัพท เปน อุ+ตม+การณํ แปลวา การกระทาํ ใหส งู สดู หรอื การกระทาํ ใหส ูงข้ึน อุดมการณ โดยตัวมันเองเปน ส่งิ กลางๆ ไมมีความดี-ความชวั่ เปนเหมือนสิ่งที่เหน่ียวนําความคดิ พฤติกรรมของบคุ คลใหเปน ไปตามอดุ มการณข องบุคคลน้ันๆ อุดมการณ เปนสิ่งท่ีพงึ ปรารถนาของทกุ คน เพราะจะทําใหบุคคลนน้ั ทําสง่ิ ตา งๆ อยา งเต็มความสามารถและมโี อกาสทําไดสําเร็จตามความแรงกลา ของอดุ มการณต นเอง อุดมการณ เปน สงิ่ ทมี่ คี วามหมายและมีความสําคญั มากสําหรบั ผทู ่ยี ดึ ถอื เหนียวแนน ผยู ึดถือ อุดมการณใ ดก็คดิ วา ของตนดีเลิศ ประณามอดุ มการณอนื่ วา ไมดี เลวราย มอมเมา หลงผดิ และตองการ โนม นาวใหผ ูอ่นื มายดึ ถอื หรอื คลอยตามอดุ มการณข องตน ตง้ั แตระดับอภิปรายโตเถียง จนถึงขนั้ เขา ตอสู ประหตั ประหารกนั คนในชาติทีย่ ดึ ม่ันอดุ มการณเ ดยี วกนั จะชวยใหเกดิ ความสามคั คีของคนในชาติ เกิดความรว มมอื รวมใจกนั ลดความขัดแยง สรางสังคมตามหลักการหรือแนวทางตามอดุ มการณ พลงั อํานาจของชาตกิ จ็ ะเกดิ ข้นึ อยา งมหาศาล แตถาสังคมใดหรอื คนในชาติใดยดึ ม่ันในอดุ มการณท ่ีแตกตางกนั มาก ความขัดแยงหรอื ความเปน ปรปกษซึ่งกันและกนั ในสังคมหรือในชาตินัน้ จะมีมาก เพราะตา งฝา ยตา งพยายามหาวธิ ีหรือกลวิธีตางๆ ทจี่ ะ เอาชนะซ่งึ กันและกนั ทาํ ใหคนในชาตขิ าดความสามคั คี เปนการทอนพลังอาํ นาจของสงั คมหรอื ของชาติลง ดงั นนั้ ประเทศชาติทคี่ นในชาติไมมีเอกภาพในอุดมการณยอมหาความสงบเรียบรอ ยในบานเมอื งไดย าก และ ฝา ยท่ียึดอุดมการณของตนเหนียวแนน มั่นคง ยอ มมีโอกาสที่จะไดรับชยั ชนะมากกวาฝายทล่ี ังเลในอดุ มการณ ของตน ในฐานะท่ที หารคือคนของประชาชน ทหารจงึ ควรรแู ละเขาใจระบอบการปกครอง เศรษฐกจิ ความสมั พนั ธข องคนในสังคมและมอี ดุ มการณเ ชน เดียวกับประชาชน เพอ่ื จะไดทําหนา ท่ีปองกันราชอาณาจกั ร และราชบัลลังกอยา งมีประสทิ ธภิ าพ กองทพั แมจ ะมีพลงั ดานรูปธรรมคืออาวธุ ยทุ โธปกรณตางๆ ดเี พียงใด หรอื มกี าํ ลังพลมากเพยี งใด หากคนซง่ึ เปนผูใ ชอ าวธุ เหลา นัน้ มีพลังดานนามธรรมนอ ยโดยเฉพาะ ถา ไมม คี วาม เช่ืออยางแนว แนในการตอ สเู พอ่ื เอาชนะขา ศึกแลว อาวุธเหลาน้ันยอมปราศจากคณุ คาและอาจจะประสบ ความพายแพข าศกึ ได กาํ ลงั พลจงึ เปนปจ จยั สําคญั ท่สี ุดและสิ่งทส่ี ําคญั ที่สดุ ของคนก็คือจติ ใจ จึงจําเปนอยา งยงิ่ ทจี่ ะตอ งมงุ พัฒนาพลงั นามธรรมในจิตใจของกําลังพลรายบุคคลทั้งกาํ ลงั พลกองประจําการ ประจําการ กองหนุนและกองเกินทีเ่ ขารบั การฝก วิชาทหารตามหลักสูตรของกระทรวงกลาโหม ใหเ ปนกําลังพลทมี่ ี คณุ ภาพสงู ในดานความรู มคี วามชํานาญงานในหนาที่ มีความสามารถ มคี วามประพฤติดีและทีส่ าํ คัญที่สุด คือ มจี ติ ใจยดึ มั่นในอดุ มการณท างการเมอื งหรอื การปกครอง หากเราสามารถปลกู ฝง ความเชอ่ื ในกลมุ บคุ คลในชาติใหตระหนกั ถงึ ผลประโยชนรวมกัน มีจติ ใจ ยดึ มั่นในอดุ มการณท ่ีจะตอสูเพอ่ื ปกปอ งสถาบนั อันสาํ คญั ย่งิ ของคนไทยคอื ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  และมี ความซาบซ้ึงในคณุ คา ของระบอบการปกครองประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษัตรยิ เ ปน ประมขุ แลว ยอ มนาํ ไปสูความอยรู อดปลอดภัยของชาติซ่งึ เปน ความปรารถนาอันสงู สุด

5 การกอตัวของอดุ มการณ เกดิ ข้ึนได 2 ทางดังน้ี 1. เกิดจากการไดร บั การสัง่ สอน อบรม ถา ยทอดครงั้ ละนอ ย จากชนรุนหนึ่งไปสชู นอกี รนุ หน่ึงเปนไป โดยธรรมชาติ ไมม กี ารชนี้ าํ ทแี่ นน อน ปลอยใหพ ลังทางสงั คมและการเมอื งสง อิทธพิ ลตอ สมาชิกในสังคมอยาง คอยเปน คอยไป 2. เกดิ จากการฉดี ปอ นความเช่ืออยา งมรี ะบบ ดวยการวางแผนและควบคมุ การถายทอดความเชอ่ื นน้ั โดยมีการกําหนดมาตรการการควบคุมความเชอ่ื ท่ีสถาบันสังคมและการเมอื งจะถา ยทอดไปยงั สมาชกิ ของสังคม อยา งเปนเอกภาพและมีทศิ ทางที่แนนอน ทม่ี าของอุดมการณ อุดมการณอ าจเกิดขน้ึ จากระบบความคดิ หรือความเชอ่ื ของคนเพียงคนเดียวหรอื หลายคน ก็ได เชน อดุ มการณทางศาสนา มกั เกดิ จากระบบความคดิ หรอื ความเชอ่ื ของศาสดาเพียงองคเดียว สวนอดุ มการณทาง การเมืองมกั จะเกิดจากความคิดหรอื ความเชื่อของนกั ทฤษฎหี รอื เจา ลทั ธหิ ลายคน เมือ่ ศาสดาหรือเจา ลัทธิตา งๆ คิดหรือเชอ่ื วาไดพบสัจธรรมหรือความจริงเกีย่ วกบั ชีวิตและสงั คมมนุษยแลว ก็มกั ทําการเผยแพรใหบคุ คลอื่น เชือ่ ถือและรบั เอาไปเปนแนวทางในการดาํ เนนิ ชีวติ เพื่อจะไดบรรลุถงึ สภาพอันดเี ลศิ ในชีวติ สวนกลุมชนใน สังคมจะยอมรบั และถอื เอาระบบความคิดหรือความเชือ่ ของศาสดาองคใด หรอื ของนกั ทฤษฎี หรอื นักปรชั ญา ผูใดเปน แนวทางในการดาํ เนนิ ชวี ิตของตนน้ัน นา จะเกิดจากสาเหตดุ งั ตอไปนี้ 1. ความนา เล่ือมใสหรอื ความมหศั จรรยทีศ่ าสดา สาวกของศาสดา เจาลทั ธิ หรือสาวกของ เจา ลัทธิแสดงใหเหน็ เปนที่ประจกั ษแ กผอู น่ื 2. ความสามารถของศาสดา สาวกของศาสดา เจา ลัทธิ หรือสาวกของเจาลทั ธิ ในการสนอง ความตอ งการทางจติ ใจหรือทางวตั ถใุ หแ กก ลมุ ชน 3. ความเปน วิทยาศาสตรข องระบบความคดิ หรือความเชอ่ื นั้นๆ คอื สามารถพสิ จู นห รอื อธบิ ายไดดว ย เหตผุ ล ลักษณะสาํ คญั ของความคิด อุดมการณเ ปน ระบบความเชอื่ ที่เกิดจากความคดิ กลาวคอื ความคดิ เม่ือจัดระเบียบใหดี มีการทดลอง กลายเปนหลักเกณฑห รือทฤษฎี หากเกิดความเชอื่ ถือยดึ มัน่ ปฏิบตั ติ ามหลกั การ หลกั เกณฑห รอื ทฤษฎี กจ็ ะ กลายเปนอุดมการณไปในที่สดุ ความคิดมลี กั ษณะทสี่ าํ คัญ 2 ประการ คอื 1. ลักษณะแพรข ยาย ทําใหเ กิดความเคล่ือนไหวของความคิด ปกตเิ ม่ือคนเรามคี วามคดิ และเชอ่ื ใน เร่อื งใดกต็ าม ก็อยากใหผ อู ืน่ มีความคดิ และความเชื่อเหมอื นกบั ตน ตอ งการใหค วามคดิ ความเชอ่ื ของตนเปน ท่ี รจู ักและเขาใจทั่วไป อดุ มการณของคนก็เชน เดียวกนั เมอื่ เกิดข้ึนแลว ก็มีการแพรขยาย มคี วามเคลื่อนไหว เพอ่ื ใหส งั คมอน่ื เกดิ ความศรัทธาในอดุ มการณเดยี วกัน การแพรข ยายอดุ มการณใ นสมัยโบราณ ทําไดโ ดยการ สง่ั สอน พบปะ พดู คยุ สนทนา อยางทีน่ กั ปราชญใ นอดตี อาทิ โสเครติส เพลโต อรสิ โตเตล้ิ ขงจ้ือ เมง จือ้ พระเยซู หรือพระพุทธเจา ไดก ระทาํ ในปจจบุ ันการแพรข ยายอุดมการณ อาจมีวธิ ีการทแ่ี ตกตางไปจาก อดตี ซงึ่ สามารถทําไดโดยการปลกู ฝง การเรยี นรหู รือแมกระท่ังการบบี บงั คบั หรอื ขูเ ข็ญคกุ คาม 2. ลกั ษณะพิเศษเฉพาะตวั กอ ใหเกดิ ความขดั แยง ทางความคดิ ได เน่ืองจากคนเรามคี วามคดิ ทไ่ี มเ หมือนกนั อาจมบี างความคดิ ทีแ่ ตกตางกนั ได ทาํ ใหค วามเช่อื ในอดุ มการณยอ มแตกตางกันไป

6 ลักษณะของอดุ มการณ 1. เปนความเชื่อความศรัทธาของกลมุ ชนในสังคม เปน ทย่ี อมรับโดยทวั่ ไป 2. เกยี่ วของกับเรอื่ งที่มีความสําคญั ตอ การดาํ เนินชีวติ ของกลุมชน ชวยใหเ กิดการยึดเหนี่ยวของ กลุมชน ใชเปน เคร่อื งสนบั สนนุ สงเสรมิ เปนขอ อา งในการปฏิบตั ิของคนในกลมุ ชน 3. สรางได เปลย่ี นแปลงได ปลูกฝง ได 4. เปน ส่งิ ท่เี รา ใจ เปน แรงดลใจใหใฝฝนยดึ ถือและมุงคดิ จะทําใหบ รรลถุ งึ 5. เปนสิ่งทกี่ อใหเกดิ พลงั ในจติ ใจ ทาํ ใหมคี วามหนกั แนน อดทนในการตอ สูกบั อุปสรรคและศตั รู สรุปไดว าอดุ มการณ หมายถงึ ระบบความคดิ ของคนเกย่ี วกับการจัดระเบยี บการเมือง การปกครอง เศรษฐกิจ และความสัมพนั ธของคนในสังคม เมอ่ื อดุ มการณ หมายถงึ ความเชื่อมั่นศรทั ธา ความเช่ือมั่นเหลา นั้นอาจจะไดม าจากกลุมสงั คมใด สงั คมหนง่ึ ซ่ึงหมายความวา อดุ มการณข องบุคคลในสังคมหน่ึงอาจจะไดร บั มาจากอดุ มการณข องอกี สังคมหน่ึง นอกจากนั้นกอ็ าจจะไดรับอทิ ธิพลจากทม่ี าทสี่ าํ คญั อื่นๆ เชน แนวความคดิ ของบคุ คลสําคัญ หรือเอกสารท่ีมีความสาํ คญั เปนพิเศษ เปน ตน ตวั อยา งอดุ มการณท างการเมือง อดุ มการณท างการเมอื ง หมายถึง แนวความคดิ ทางการเมืองที่นําไปปฏิบตั จิ รงิ มอี ทิ ธพิ ลตอ กระบวนการทางการเมอื ง ตลอดจนการใชอ าํ นาจรัฐ และการใหความชอบธรรมแกร ฐั บาล นอกจากน้ี ยังสะทอนสภาพของสังคมและวัฒนธรรมทางการเมืองของแตล ะชุมชน อุดมการณท างการเมอื งจะมีสวนประกอบทส่ี าํ คญั คอื 1. ลกั ษณะที่ชัดเจน 2. ประติดประตอ กนั 3. เปนระบบ ในแงมมุ นี้อุดมการณ คอื ความคดิ ชุดหนง่ึ เก่ียวกบั การเปล่ยี นแปลง หรอื การปกปอ งโครงสรา งของ การเมืองทอ่ี ยู รวมทั้งเรือ่ งทีเ่ กย่ี วของ จะเปน เร่ืองเก่ียวกบั การกระจายอาํ นาจทางการเมอื ง และมีลักษณะเปน ขอ ถกเถยี งเชิงบรรทัดฐานทีส่ นับสนนุ โครงสรา งปฏริ ปู หรอื ตอตานการเปลีย่ นแปลง เพราะฉะน้นั อดุ มการณจึง มิใชเ ปน เพียงปรัชญาการเมอื ง อุดมการณทางการเมอื งจะเรยี กรอ งใหม กี ารกระทํา อดุ มการณทางการเมือง มักจะเชอื่ มโยงกับกลุม คนกลุมใดกลุม หนง่ึ เปนพิเศษ

7 เรอ่ื งที่ 1.1.2 ความหมายของชาติ “ชาต”ิ หมายถึง ความเปนอนั หนึง่ อันเดียวกนั ในทางวัฒนธรรม มีความผูกพันกนั ในทาง สายโลหติ เผา พันธุ ภาษา ศาสนา วฒั นธรรม ตลอดจนมปี ระสบการณทางประวัติศาสตรร ว มกันวิวัฒนาการ ทางการเมืองการปกครองรวมกนั เชนคําวา “ชาติไทย” ชาติ หรือ คาํ วา Nation ในภาษาองั กฤษ นน้ั จะมคี วามหมายคราว ๆ คือ กลมุ คนที่มโี ครงสราง ทางวัฒนธรรม ความเช่ือ แนวคดิ และผูกพันกันทางสายเลอื ด ซงึ่ จะอยูรวมกนั ภายในรฐั เดยี วกัน ภายใต ประมุขเดยี วเดียวกัน นอกจากนี้ คําวา ชาติ อาจหมายถงึ เผา พันธุ ถิน่ กาํ เนิด หรอื ส่งิ ที่แสดงหรือบงบอกถึงถ่นิ กําเนดิ หรอื เชอ้ื สาย ซึ่งอาจนําไปประกอบกับคาํ อ่ืน เชน เชอ้ื ชาติ สญั ชาติ ชาตพิ นั ธ เปนตน ซ่ึงลักษณะของเชือ้ ชาติน้ี ไม สามารถเปลี่ยนแปลงได ในสว นของการปกครอบ ชาติ หมายถึง แผน ดินทมี่ ีประชาชนยึดครอง มีอาณาเขตท่ีแนน อน มีการ ปกครองเปน สดั สวน มีผูนําเปนผปู กครองประเทศและประชาชนทั้งหมด ดวยกฎหมายทีป่ ระชาชนในชาตนิ ้ัน กาํ หนดข้นึ เชน ประเทศไทย มกี ารปกครองในระบอบประชาธิปไตย อนั มพี ระมหากษตั ริยท รงเปนพระประมุข มศี าสนาพุทธ เปน ศาสนาประจําชาติ มวี ฒั นธรรม ขนบธรรมเนยี ม และจารีตประเพณี เปนเอกลักษณป ระจาํ ชาตขิ องตนเอง สบื ทอดกนั มาจากบรรพบุรุษเปนเวลายาวนาน ผูท่มี ีความรักชาติ จะชวยกนั ปกปอ งรกั ษาชาติ ไมใ หศัตรมู ารกุ รานหรอื ทํารา ยทําลาย เพือ่ ใหล ูกหลานไดอ ยอู าศัยตอ ไปใหอยูร วมกันดวยความสงบสุขสบื ไป “รฐั ” หมายถึง ชุมชนทางการเมืองของมนุษย อันประกอบดวยดนิ แดน มีประชากร มีรฐั บาลปกครอง และมอี ํานาจอธปิ ไตยของตัวเอง “ประเทศ ” หมายรวมถงึ ดินแดนทม่ี ีฐานะเปนรฐั หรอื ไมมฐี านะเปน รฐั แตโดยสรปุ แลว คําวา “ประเทศ”ตามกฎหมายระหวางประเทศ หมายถงึ ดนิ แดน อาณาเขต และสภาพภมู ิศาสตร เปน ตน วา ความ อดุ มสมบูรณ ดนิ ฟา อากาศ แมน ้าํ ภูเขา ทะเล ปาไม ฯลฯ เชน ประเทศไทย ในปจจุบันความหมายของชาติ รัฐและประเทศ คอนขางจะมีลกั ษณะทีค่ ลายคลึงกนั ซึ่งจะมี องคป ระกอบทเี่ หมอื นๆ กัน คือ ประกอบดว ยประชากร ( Population) ดินแดน ( Territory) รฐั บาล (Government) อาํ นาจอธิปไตย (Sovereignty) แตท้งั นี้ คําวา ชาติ อาจมีความหมายครอบคลุมมากกวา ซง่ึ อาจไมไ ดใ ชด ินแดนเปนองคป ระกอบ เน่ืองจากคนแตล ะชาติ สามารถเดนิ ทางไปพํานักหรืออาศยั ในประเทศ อื่นๆ ได แตท้ังน้ี จติ สํานกึ ของการเปน คนไทย ชาตไิ ทย ก็ขนึ้ อยกู บั อดุ มการณแ ละการไดร ับการปลูกฝง เชน ชาติไทย มีประวัตแิ ละความเปน มาทย่ี าวนานทีบ่ รรพบรุ ษุ ไทยไดรวบรวมใหเปนปก แผน มามากกวา 700 ป ชาติ ไทยมีดนิ แดน มีภาษา มีวัฒนธรรม มนี ิสัยใจคอและเอกลักษณตา งๆ ทีม่ ีลักษณะเฉพาะตัว รวมไปถงึ การมี องคประกอบตา งๆ ตามลกั ษณะของชาติ รัฐและประเทศ และคนไทยทไี่ ดร บั การปลูกฝงใหรักชาตแิ ละแผน ดนิ เกดิ ไมวาจะไปอยูป ระเทศใดๆ ในโลกนี้ ทกุ คนตางมคี วามรูสกึ วา ตนเองเปนคนไทย มีจติ สาํ นึกรักและหวงแหน ประเทศไทย เปน ตน

8 เรื่องที่ 1.1.3 ความหมายของความม่นั คง ความมนั่ คง \"Security\" หรือ “Stability” หรือเสถยี รภาพ หมายถึง ความเขม แข็ง หนักแนน หรือการ การมีเสรีจากการเสีย่ ง อนั ตรายตา ง ๆ และการมีความปลอดภยั ไมม ีการเปลี่ยนแปลงท่ีกอ ใหเกดิ ความเส่ียง เกิดข้ึน ซึง่ โดยปกติแลว สามารถนําไปประกอบอธิบายคําอื่นๆ เชน ความมัน่ คงทางเศรษฐกจิ ซึ่งหมายถึง การมีเศรษฐกิจดี มรี ายรบั มากกวารายจาย หรอื ความมนั่ คงของประเทศ โดยสวนใหญแ ลวก็อาจ หมายถึงการมกี องทัพท่ีเขมแข็ง ไมมภี ัยทางสงคราม แตทง้ั น้ี ความม่ันคงของประเทศ จะมอี งคป ระกอบและ อิทธิพลมาจากส่งิ อื่นๆ อาทิ คุณภาพของประชาชน ผนู ํา เศรษฐกิจ การเมืองการปกครอง รวมไปถึงการศกึ ษา การสาธารณสุข และอนื่ ๆ ท่เี ปน องคป ระกอบของประเทศนั้นๆ สาํ หรบั ความหมายของคําวา “ความมนั่ คงแหง ชาต”ิ ตามพจนานุกรมราชบัณฑิตยสถานเราจะได ความหมายดังนี้ “ความ” เปน คาํ ที่ใชป ระกอบหนา คําอืน่ ใหเปน คาํ นาม เชน ความคิด “มนั่ ” เปนคาํ วเิ ศษณ หมายถึง แน แนน อน แนน แนน และทนทาน ไมข ยับเขยือ้ น “ม่ันคง” เปน คาํ วิเศษณเ ชน กัน หมายถงึ ไมขยับเขยอื้ น หรอื เปล่ยี นแปลงไดงาย แนน หนาทนทาน มีขอ นาสังเกตวา คําวา ความมนั่ คง หรอื \"Security\" นี้ ความหมายอกี นยั หนึ่ง อาจหมายถงึ \"การรกั ษาความปลอดภยั \" หรอื \"ความปลอดภยั \" ซ่งึ กไ็ ดม ีการนําไปใชกวางขวาง เชน \"ศูนยร กั ษา ความปลอดภยั \" (Security Center) เปนตน แตถาหากจะนาํ ไปใชกับเร่ืองของชาติแลว การเรียกวา “ความ มั่นคงแหงชาติ\" นา จะเปน การเหมาะสมกวาท่ีจะใชค ําวา \"การรักษาความปลอดภยั แหงชาติ \" อยางไรก็ตาม ก็ยงั มีผกู ลา วถงึ ความมัน่ คงไปพรอ มๆ กบั ความปลอดภัยอยเู สมอๆ เหมือนกนั อีกประเด็นหนึง่ ทเี่ ปน ขอ ควรสงั เกตคอื ปญ หาของคาํ วา “ชาติ (Nation)” “รฐั (State)” และคาํ วา “ประเทศ (Country)” ซ่งึ เปนคําท่มี คี วามหมายคลายคลึงกนั และในบางโอกาสยังใชทดแทนกัน สาํ หรับใน ความหมายของ “ความมัน่ คงแหง ชาติ” แลว การใชคําวา “ชาติ” ในท่ีน้มี คี วามหมายอยา งเดียวกับ การใชคําวา “รัฐ” เปน “ความม่ันคงแหงรัฐ” อยางไรก็ตามถา ยึดถือความหมายตามหลกั รฐั ศาสตรหรอื นิติศาสตรแลว มกั ไมนยิ มใชค ําวา “ชาติ” แตน ิยมใชค าํ วา “รัฐ” หรอื คําวา “รฐั ชาติ (Nation State)” แทน ท้งั น้ีกรอบสาํ หรับการใชคําดงั กลาวต้ังอยูบ นพื้นฐานท่ีวา “ปญหาความม่ันคงระหวา งประเทศ มีมาพรอ ม ๆ กบั อารยธรรมของมนษุ ยชาต”ิ เมือ่ มนุษยม อี ารยธรรมแลวกเ็ ร่ิมมปี ญหาของความขดั แยงระหวา ง กนั ขึน้ เกดิ ปญหาความม่ันคงปลอดภัยซง่ึ กันและกนั ตอมาเมอื่ มวี ิวัฒนาการทางดา นการเมือง จากชนเผา ไปสู การเปนชาติ ประเทศ และเปนรัฐ โดยเฉพาะจุดเปลยี่ นท่ีสาํ คญั ในป ค.ศ. 1648 ที่เกิดสนธิสญั ญา Treaty of Westphalia ในยุโรป ไดสงผลใหเกิดคาํ วา “ รฐั ชาต”ิ ข้ึนโดยความสัมพันธร ะหวางประเทศได กาํ หนดไวอยางชัดเจน รัฐชาติ มีอาํ นาจอธิปไตย (Sovereignty) ในการปกครอง ความสําคัญของความม่ันคงของชาติ อยทู ่เี มอ่ื ชาตมิ ั่นคง ชนในชาติจะสามารถอยรู วมกันอยา งสงบสุข ปลอดภยั มีศกั ดิ์ศรมี ีอิสรเสรีในการดําเนินชีวติ มีความหวงั สามารถจะม่นั ใจในอนาคตของตนเองและลูกหลาน ได ความมัน่ คงของชาตจิ งึ มผี ลโดยตรงตอวถิ ชี ีวิตความเปนอยแู ละความปกติสุขของทกุ คนในชาติ

9 แกนหลกั แหงความมนั่ คงของชาติไทย แกนหลักแหงความมน่ั คงของชาติไทย คอื สถาบันชาติ สถาบนั ศาสนา และสถาบันพระมหากษตั ริย ความสาํ คัญของสถาบันทัง้ สามปรากฏอยูใ นธงไตรรงคซ ง่ึ เปน ธงชาติไทย ซง่ึ พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจาอยูหวั รชั กาลที่ 6 แหง ราชวงศจ ักรี ไดทรงรเิ รม่ิ ใหใชธงไตรรงคเปน ธงชาติไทยตง้ั แต พ.ศ. 2460 เปนตน มา จนถึงปจ จบุ นั น้ี พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลาเจาอยหู ัว ไดทรงพระราชนพิ นธความหมายของธงไตรรงคไ ว ดงั นี้ แหลง ที่มา http://teen.mthai.com/variety/55153.html แดง คอื โลหติ เราไซร ซ่งึ ยอมสละได เพอ่ื รกั ษาชาติศาสนา (แดง หมายถงึ สถาบนั ชาติ) ขาว คอื บริสุทธ์ศิ รีสวสั ด์ิหมายถงึ พระไตรรตั นแ ละธรรมคมุ จิตใจ(ขาว หมายถงึ สถาบนั ศาสนา) น้ําเงิน คือ สีโสภา อันจอมประชา ธ โปรดเปนสว นพระองค (นาํ้ เงนิ หมายถึง สถาบัน พระมหากษัตริย) สถาบนั ชาติ สถาบันศาสนา และสถาบันพระมหากษตั รยิ  จึงเปน อนั หน่งึ อันเดียวกนั ไมอาจแยกจาก กนั ได ตามคํากลาวท่ีวา “พระมหากษัตริยคชู าติ พทุ ธศาสนาคไู ทย” การรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนคุณลกั ษณะอันพงึ ประสงคทแ่ี สดงออกถงึ การเปนพลเมืองดี ของชนในชาตไิ ทย ธํารงไวซ งึ่ ความเปน ชาติ ศรทั ธา ยึดมน่ั ในศาสนา และเคารพเทิดทูนสถาบันพระมหากษัตริย คนไทยทีม่ คี วามรกั ชาติ ศาสน กษัตรยิ  แสดงออกถงึ การเปน พลเมืองดขี องชาติ มคี วามสามัคคี ปรองดอง ภมู ิใจ เชดิ ชูความเปน ไทย ปฏบิ ัติตนตามหลกั ศาสนาท่ีตนนับถอื และแสดงความจงรักภักดีตอสถาบันพระมหากษัตรยิ  เพราะวา สถาบันทั้ง 3 นีม้ ีบญุ คณุ ตอ เราอยา งมาก เพราะชาติ คอื แผนดินท่เี ราอยูอ าศยั ศาสนา คือ คําสอน ขององคพ ระศาสดาแตละพระองคท ี่สอนใหเราทุกคนเปน คนดี และพระมหากษตั ริย คอื ผูปกครองบา นเมอื ง โดยธรรม เพอ่ื ความสงบสุขของพสกนกิ รชาวไทย เราทกุ คนจึงควรรักชาติ รักศาสนา รกั พระมหากษตั รยิ  ดว ยใจอนั บริสทุ ธ์ิ ยดึ มั่นและปฏบิ ตั ติ ามหลกั ธรรม เพือ่ การอยรู ว มกนั อยา งสนั ตสิ ุข แหลง ทีม่ า http://www.toptenthailand.com/topten/detail/20131120174806804

10 กิจกรรมทา ยบท กจิ กรรมที่ 1.1 ใหน ักศกึ ษาบอกความหมายของคาํ วาอดุ มการณ ชาติ และความม่นั คง ตามความเขาใจของนกั ศึกษา โดย และชวยกนั สรปุ ความหมายรวมกัน ในชน้ั เรยี น ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

11 กิจกรรมทา ยบท กจิ กรรมท่ี 1.2 ใหนกั ศึกษา นักศกึ ษาแบง กลมุ ๆ ละ 3-5 คน และรวมกันอภิปรายถงึ ความสําคญั ของ สถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย การสรางความมน่ั คงในชาตไิ ทย พรอมทงั้ นาํ มาเสนอหนาชัน้ เรียน ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

12 บทท่ี 2 อดุ มการณร ักชาติในประวตั ิศาสตรของไทย และตางประเทศ ความนาํ การปลกู ฝงอดุ มการณร กั ชาติเกิดขึ้นในทุกชาติ ทุกประเทศ และมปี ระวตั ิศาสตรของการปลกู ฝง อุดมการณมาอยา งยาวนาน ไมวาจะเปนประเทศท่ีมปี ระวัติศาสตรอยา งยาวนานและยังคงรกั ษาความเปน ชาตนิ ยิ มอยางเขมแขง็ เชน ประเทศญปี่ ุน จีน สหพนั ธส าธารณรฐั เยอรมนี อังกฤษ หรือแมแ ตประเทศไทย ซ่ึงการปลูกฝงอดุ มการณร ักชาติของคนไทยน้ี มมี าตัง้ แตส มัยโบรา ณ จะเหน็ ไดจากการทบ่ี รรพบรุ ษุ คนไทย ไมเ พียงเฉพาะแตพ ระมหากษัตรยิ  แตร วมไปถึงบุคคลชาวบา นทั่วไปท้ังหญิงและชาย ที่สามารถเสียสละชวี ติ เพอื่ ปกปอ งประเทศชาตไิ วในอดีต อาทิ ขุนรองปลัดชู ชาวบานบางระจนั ทา วสรุ นารี ทาวเทพกษตั ริยต รี ทาวศรีสุนทร เปน ตน ท้ังน้ี การปลูกฝง อุดมการณร ักชาติสามารถทาํ ไดหลากลายวธิ ี เชน การปฏิบตั ิตนใหเปน แบบอยา ง การปลกู ฝง จากผนู ํา หรอื การออกระเบียบกฎหมาย หรือการรณรงค แตท้ังน้ี เน่ืองจากในอดีตความ มั่นคงและความเสยี่ งของชาติ สว นใหญมาจากการทําสงครามเพอื่ แยงดินแดน และความเปน ใหญ ดังนน้ั ผนู ํา จงึ มีบทบาททีส่ าํ คญั ในการสรางอดุ มการณใ หค นในชาติ รวมพลังเพ่ือตอ สแู ละปกปอ งประเทศไทยจาก อรริ าชศตั รู

13 แผนการเรียนรูประจาํ บท บทท่ี 1 อดุ มการณรักชาติในประวตั ศิ าสตรของไทย และตางประเทศ สาระสําคัญ อดุ มการณรักชาติ เปนแนวคิดท่ีไดร บั การกลัน่ กรองแลว วา สามารถทําใหป ระเทศชาติน้นั ๆ มีความ ม่ันคง เกดิ การพฒั นา จงึ มกี ารปลกู ฝง เพื่อสง เสรมิ ใหป ระชาชนคนในชาติ เกิดพฤติกรรมและแสดงออกถงึ การ รกั ชาติ รักแผน ดนิ รวมไปถงึ รกั ในการเปนชนชาตินัน้ ๆ อยางเหนยี วแนน ซึ่งปกติแลว แนวทางการปลูกฝง อุดมการณข องความรักชาติ จะตอ งมาจากผนู าํ ของประเทศ ประกาศหรือกําหนดใหป ระชาชนทกุ คนซาบซง้ึ เห็นถึงความสาํ คญั และพรอ มท่จี ะยดึ เปนแนวทางในการปฏิบัติตนในทศิ ทางเดยี วกนั โดยอาศัยองคกร หนว ยงานทกุ ภาคสว นท้งั ภาครฐั และเอกชน ชว ยสนบั สนุนและขบั เคล่อื น ขอบขายเน้ือหา ตอนท่ี 2.1 อุดมการณร ักชาติของไทย ในประวตั ศิ าสตร ตอนที่ 2.2 อดุ มการณร กั ชาติ กรณศี ึกษาจากประเทศญป่ี ุน ผลการเรยี นรูทค่ี าดหวัง ผูเรยี นสามารถ 1. อธิบายความสําคญั ของอดุ มการณร ักชาติเพอ่ื กอ ใหเ กิดความม่นั คงได 2. ตระหนกั และเห็นคณุ คา ตออุดมการณรักชาตไิ ด 3. เปรยี บเทียบอุดมการณรักชาตขิ องคนไทย และชาติอนื่ ๆ ท่สี ําคญั ๆ ได กิจกรรมการเรยี นรู 1. ศกึ ษาเอกสารการสอนบทที่ 2 และเอกสารเพิม่ เติม 2. รวมปฏิบตั กิ ิจกรรมตามทไี่ ดรบั มอบหมายในเอกสารการสอน 3. ชมคลปิ วีดีโอ 4. ครแู ละผเู รยี นรว มกนั สรุปองคค วามรูท่ีไดรบั จากการจัดกระบวนการเรียนการสอน 5. ทําแบบประเมนิ ผลตนเองหลังเรียนบทที่ 2 สื่อประกอบการเรียนรู 1. เอกสารการสอนบทท่ี 2 2. ใบงาน 3. คลิปวดี โี อ ประเมินผลผล 1. กจิ กรรมและแบบทดสอบทา ยบท 2. ประเมินผลจากการมสี วนรวมในกิจกรรมการเรียนรู 3. ประเมนิ ผลจากการสอบประจาํ ภาคการศึกษา

14 ตอนที่ 2.1 อดุ มการณร ักชาตขิ องไทยในประวตั ิศาสตร ตามท่ีไดก ลาวไวใ นบทที่ 1 วา ความม่ันคงของประเทศชาติ มคี วามสัมพนั ธโ ดยตรงกับความสุขและ ความเปน อยขู องคนในชาติ แตการท่จี ะทําใหชาตมิ น่ั คงและรกั ษาความม่นั คงไวใ หมีอยางถาวรนั้นมใิ ชเ รือ่ งงาย อกี ท้ังยงั ยากตอ การทําความเขา ใจ ท้ังนกี้ ็เนอื่ งมาจากปญหาความมัน่ คงเปน ปญ หาท่ีเกย่ี วเน่อื งกับทุกผูคน ภายในชาติ เกีย่ วเน่ืองในทกุ กิจกรรมและทุกดานของสงั คม ทง้ั ในดานการเมอื งภายในประเทศ การเมือง ระหวางประเทศ เศรษฐกิจ สงั คมจิตวิทยา การทหาร วิทยาศาสตรเ ทคโนโลยี หรอื แมแ ตในปญหาส่งิ แวดลอมก็ ตาม ดังนนั้ การทาํ ความเขา ใจในแงม ุมของปญ หาความม่นั คงนั้น จะตอ งพจิ ารณาใหถ อ งแทใ นทุกดานทกุ มมุ นอกจากความเกย่ี วพนั ของปญหาความมน่ั คงในทุกดา นตามที่กลา วไป ผลกระทบตอกนั ของแตละ ระดับของความมั่นคง หรอื ความมนั่ คงของคนแตละกลมุ แตละขนาด ยังสง ผลใหการศกึ ษาดา นความม่นั คงมี ความยงุ ยากสับสนเพมิ่ มากขนึ้ อกี ทงั้ สภาพของสังคมมนุษยทไ่ี มเคยหยดุ น่ิง มลี กั ษณะเปนพลวตั ร (Dynamic) จงึ ทาํ ใหป ญ หาความมั่นคงมีความเปน พลวัตรตามไปดว ย แตทั้งน้ี ความม่ันคงของชาติ กม็ ีผลโดยตรงจากการมีอดุ มการณรักชาตขิ องคนในชาตินน้ั ๆ หากชาติ ใดท่คี นในชาติ มอี ดุ มการณ มคี านยิ ม มีความรกั และความศรัทธาตอ ผูปกครอง หรือรฐั บาล และมีการปฏิบัติ ตนไปในทิศทางเดยี วกนั แลว ก็จะสงผลใหประเทศนัน้ มีความม่ันคง มีความเขมแข็งและสามารถพัฒนา ประเทศชาติไดอยางรวดเรว็ และยั่งยืน ทั้งนี้ การสรางอดุ มการณรักชาตขิ องคนในชาติ สามารถทําไดห ลายวิธี ซึ่งโดยปกตแิ ลวประเทศสวนใหญม ักมีการปลูกฝงการสรางอดุ มการณรักชาติ ก็ตอเมื่อประเทศชาติมีวกิ ฤติ ไม วา จะเปนวกิ ฤติทเี่ กิดข้นึ จากทางการเมอื ง สงคราม เศรษฐกจิ หรือแมแ ตว ิกฤติท่เี กิดข้ึนจากภัยธรรมชาติ ซง่ึ เหตุการณต า งๆ เหลา นี้จะสามารถหลอ หลอมและสรางความรกั ความสามัคคชี นในชาตเิ ปน อยา งดี แตบ างครั้ง การปลกู ฝงอดุ มการณรักชาตอิ าจลาชา ไมท ันตอ วิกฤตกิ ารณตา งๆ ซึง่ ประเทศท่พี ฒั นาแลวและเปน ประเทศ มหาอาํ นาจสว นใหญ จะใชว ธิ ีการปลูกฝง อดุ มการณร กั ชาติอยา งตอเนื่อง ทั้งในรปู แบบของการออกประกาศ รณรงค การสง เสริมการเรียนรู การใชเพลง ใชโฆษณา เปนตน แตทงั้ น้ี การเรียนรูประวัติศาสตร กจ็ ะเปน อีก วธิ กี ารหนง่ึ ทสี่ ามารถทาํ ใหค นในชาติเกดิ ความซาบซ้ึงและเกดิ อดุ มการณรักชาตขิ ้นึ มาได อุดมการณร ักชาติในประวัติศาสตรชาติไทย ชนชาติไทยมอี ดีตและประวัตศิ าสตรม ายาวนาน แตก ารบันทึกทางประวัตศิ าสตรไ ดถ อื วา ชนชาติ ไทยเรมิ่ รวมกันเปน ปก แผน แตคนไทยไดส ถาปนาอาณาจกั รสโุ ขทัย ขึ้นมาเปนราชธานีแหง แรก เมื่อราว พุทธศกั ราช 1700 และตอมาไดส ถาปนากรุงศรอี ยุธยา กรุงธนบรุ ี และกรุงรัตนโกสินทร ขน้ึ มาเปน ราชธานี ตามลาํ ดบั ซึง่ ระยะเวลาต้งั แตอ ดีตจนถงึ ปจ จบุ ัน ราว 777 กวาป (พ.ศ. 1781 – 2558) มเี หตุการณท ่ีสาํ คัญๆ ในแตร ชั สมยั หลายชวงหลายครง้ั ทีค่ นไทยควรไดศึกษาเรียนรู เพอ่ื นาํ มาเปน บทเรยี นของการสรา งและปลูกฝง อดุ มการณร กั ชาติ อาณาจักรกรงุ สุโขทยั ชนชาติไทยในอดตี ไดรวมเปน ชาติเปน ปก แผน โดยบูรพระมหากษัตริย ในแผน ดนิ ท่เี รียกวา สวุ รรณภูมิ โดยการสรางกรงุ สุโขทยั ขึน้ เปน ราชธานีแหง แรก ซง่ึ เดิมที สโุ ขทัย เปน สถานกี ารคา ของ แควน ละโว โดยมีพอ ขนุ ศรนี าวนาํ ถม เปน ผูปกครองและดูแลกิจการภายในเมืองสุโขทัย และศรสี ชั นาลยั ตอ มาเมื่อ พอ ขุนศรีนาวนําถมสวรรคต เมอื่ ป 1781 พอ ขนุ ผาเมือง จึงไดสถาปนาเอกราชใหกรงุ สโุ ขทยั ขน้ึ เปน ราชธานี ของชาวไทย โดยไมข นึ้ ตรงกบั รฐั ใด และไดย กเมอื งสโุ ขทัย ใหพอ ขนุ บางกลางหาว ซง่ึ ตอ มาคือ พอขนุ ศรี อินทราทติ ย และถือเปนปฐมกษตั รยิ ของกรุงสุโขทัย เนอ่ื งจากพอ ขุนผาเมือง มี พระนางสิขรเทวี พระมเหสี

15 (ราชธิดาของพระเจาชยั วรมนั ท่ี 7) ซ่ึงพระองคเ กรงวา ชาวสโุ ขทัยจะไมย อมรับ แตก็กลัววาทางขอมจะไมไ วใจ จึงมอบพระนามพระราชทานและพระแสงขรรคชัยศรี ขน้ึ บรมราชาภิเษกพอ ขนุ บางกลางหาว ใหเ ปนกษัตริย อาณาจกั รสโุ ขทัยเปนราชธานขี องชนชาตไิ ทย มีความเจริญรงุ เรืองในชว งเวลาคอ นขา งสัน้ ประมาณ ป พ.ศ. 1780 – 2011 มีกษตั รยิ ปกครอง จาํ นวน 2 ราชวงศ สบั เปล่ยี นกันข้นึ ครองราชย มีพระมหากษัตรยิ  11 พระองค กถ็ กู ผนวกรวมกับอาณาจกั รอยธุ ยา อาณาจกั รสุโขทยั เจริญรุง เรอื งในสมัยพอ ขุนรามคาํ แหงมหาราช พระองคทรงประดิษฐอกั ษรไทยข้นึ ในป พ.ศ. 1826 ป พ.ศ.1825 ไดข ยายอาณาเขตของอาณาจกั รไปยงั ดนิ แดนใกลเ คียง ในประวตั ศิ าสตรก ัมพชู า ไดบนั ทึกวา กองทัพสยามเขา รุกรานกมั พชู า และจดหมายเหตญุ วนก็บันทกึ วา กองทัพสยามไปรุกรานจามปา ทําใหอาณาจักรของชาวสยามมีอาณาเขกวางขวางไปยังดินแดนกมั พูชาและอาณาจกั รจามปา แตพอ ขุนรามคําแหงจะไมขยายอาณาเขตไปทางดินแดนเหนือ ดว ยพระองคท รงมีพระสหายสนิทที่เปน ผูนําของ ชาวสยามเชนกนั คอื พระยาเมง็ ราย ผคู รองอาณาจกั รลา นนา และพระยางาํ เมอื ง ผคู รองอาณาจักรพะเยา ซ่ึงท้ังสามพระองคไดม ีสมั พันธไ มตรที ่ีดตี อกนั และพระองคยงั เสด็จมาชว ยสรางเมืองเชยี งใหมดวย ทางการดานการปกครอง พระองคท รงทาํ นบุ าํ รงุ อาณาประชาราษฎรแ ละปกครองไพรฟาประชาชน แบบพอ ปกครองลกู และโปรดใหแขวนกระดง่ิ อนั หนง่ึ ไวท่ีประตูพระราชวงั เม่อื ประชาชนเดือดรอ นกส็ ามารถ มาสั่นกระดงิ่ รอ งทุกขตอพอขุนรามคําแหงใหออกมาตดั สินปญหาได พอ ขนุ รามคาํ แหงทรงใหส รา ง พระแทน มนังคศิลาบาตรดวยหนิ ชนวนจากภูเขาใกลก รงุ สโุ ขทัยตั้งไวก ลางดงตาล เพอ่ื ใหพ ระสงฆน ่งั เทศนาสั่งสอนธรรม แกไพรฟ า ประชาชนในวันพระ ปจ จบุ ันพระแทน มนังคศิลาบาตรน้ีอยูในพพิ ธิ ภณั ฑ วดั พระศรรี ัตนศาสดาราม (วดั พระแกว) กรงุ เทพฯ สว นเหตกุ ารณดา นสงครา มและการสรา งอุดมการณร กั ชาติในสมัยอาณาจกั รสโุ ขทยั ไมไ ด มกี ารบนั ทึกไว แตชนชาวไทยสามารถเรียนรูเ รอ่ื งของการปกครองท่ีพระมหากษัตรยิ ม ีตอ ประชาชนได ซ่งึ ระบบการปกครองแบบพอ ปกครองลูก ก็สามารถสรา งอุดมการณและคานยิ มในการรักประเทศชาติ เสมือน บา น รกั พระมหากษัตรยิ เหมอื นพอ สมาชิกทุกคนในประเทศ ในอาณาจักรก็เปน เสมอื นญาติพี่นอ งและสมาชกิ ในบา นท่ที ุกคนรักและสามคั คกี นั แหลง ท่ีมา http://www.siam.today

16 อาณาจกั รกรุงศรีอยธุ ยา แมน าํ้ อาณาจกั รอยธุ ยา เปนอาณาจักรของไทยในอดตี มีหลักฐานของการเปนเมืองในลมุ เจาพระยา ตง้ั แตราวพุทธศตวรรษที่ 16 - 18 โดยมรี อ งรอยของท่ตี ง้ั เมอื ง โบราณสถาน โบราณวตั ถุ และ เรื่องราวเหตกุ ารณในลกั ษณะตาํ นาน พงศาวดารไปจนถงึ ศลิ าจารึก ซึ่งถอื วาเปน หลักฐานรวมสมยั ท่ใี กลเคยี ง เหตกุ ารณมากทส่ี ุด วา กอนการสถาปนากรงุ ศรีอยธุ ยา ใน พ.ศ. 1893 น้นั ไดม บี า นเมืองตัง้ อยูกอ นแลว มชี ือ่ เรยี กวา เมอื งอโยธยา หรือ อโยธยาศรรี ามเทพนคร หรอื เมอื งพระราม มที ่ีต้ังอยบู ริเวณดา นตะวันออกของ เกาะ เมอื งอยธุ ยาเปนเมอื งที่มีความเจรญิ ทางการเมอื งการปกครอง และมวี ัฒนธรรมที่รุง เรอื งแหง หน่งึ มีการ ใชก ฎหมายในการปกครอง 3 ฉบบั คอื พระอยั การลักษณะเบด็ เสรจ็ พระอัยการลกั ษณะ ทาส และพระอัยการ ลักษณะกหู นี้ สมเดจ็ พระรามาธิบดีที่ 1หรือ พระเจา อูทอง ทรงสถาปนากรงุ ศรีอยุธยาเปนราชธานีเมอ่ื วนั ศกุ ร ขน้ึ 6 คํา่ เดือน 5 ปขาล จลุ ศักราช 712 ตรงกับวนั ท่ี 4 มนี าคม พ.ศ. 1893 กรุงศรอี ยธุ ยาเปน ศูนยกลางของอาณาจกั รสยาม มชี อ่ื ตาม พงศาวดารวา กรงุ เทพมหานครบวรทวาราวดศี รีอยธุ ยามหาดลิ กภพ นพรัตนร าชธานีบรุ ีรมยอดุ มพระราชนเิ วศนมหาสถาน ดํารงม่นั คงสืบตอยาวนานถึง 417 ป จนถงึ วนั ท่ี 7 เมษายน พ.ศ. 2310 มปี ระวัติในการปกครอง การกอบกูอสิ รภาพ วรี กรรม และขนบธรรมเนยี มประเพณี มากมายเปนเมอื งที่อดุ มสมบรู ณด ว ยพชื พนั ธธัญญาหาร ดงั คํากลา ววา ในนํ้ามีปลา ในนามขี า ว ทัว่ ทั้งจังหวัด พระนครศรีอยธุ ยายงั มากไปดวย วดั วาอาราม ปราสาท พระราชวงั ปชู นียสถาน และ ปูชนียวตั ถมุ ากมาย อาณาจกั รอยุธยามพี ระมหากษัตริยป กครองสบื ตอกนั มาถงึ 34 พระองค และมี พระราชวงศผ ลัดเปล่ียนกนั ครองรวม 5 ราชวงศ ไดแ ก ราชวงศอทู อง มี 3 พระองค ราชวงศสุพรรณภมู ิ มี 13 พระองค ราชวงศส โุ ขทัย มี 7 พระองค ราชวงศปราสาททอง มี 4 พระองค และ ราชวงศบา นพลูหลวง มี 6 องค ในชวงสมยั ท่กี รุงศรีอยธุ ยาเปนราชธานขี องไทย มเี หตุการณส ําคญั ๆ ท่ถี ูกบนั ทึกไวใ นประวัติศาสตร ที่สามารถนํามาเปนบทเรยี นในเร่อื งของการปลกู ฝง และสรางอุดมการณรกั ชาตไิ ด ซึง่ สวนใหญ เปนเหตกุ ารณ ทางดานการทําสงครามเพือ่ กอบกูเอกราชและการรักชาตริ กั แผน ดนิ และเหตุการณชวงชงิ อํานาจในราชสาํ นัก รวมถงึ การแตกความสามคั คขี องคนในชาติ จนกระทั้ง ตอ งเสียกรุงและตกเปน เมอื งขนึ้ ของพมา ถึง 2 ครัง้ ซ่งึ ใน การเสียกรงุ ครง้ั แรกน้นั ชาวสยามตองตกเปนประเทศราชของชนชาติอน่ื ยาวนานถงึ 15 ปขณะที่การเสีย กรุงครง้ั ท่สี องน้ัน เปนเร่ืองราวทส่ี ะเทอื นใจยงิ่ กวา เนอ่ื งจากในครง้ั น้ี กรุงศรีอยุธยาทดี่ าํ รงสถานภาพของ พระมหานครยาวนานมีอารยธรรมท่ีส่ังสมมากวา 400 ป ตอ งถงึ กาลพินาศลง การเสียกรุงศรีอยธุ ยา 2 ครั้ง ในสมยั อาณาจักรกรุงศรอี ยธุ ยา นับเปน ชว งสมัยท่ีมีความเจรญิ อยางยาวนาน และมหี ลายเหตกุ ารณที่ ถูกบันทกึ ไวใ นประวตั ศิ าสตร ที่ลูกหลานไทย สามารถนํามาเปน บทเรียนในเรื่องของการสรา งอุดมการณร ักชาติ เรามพี ระมหากษตั ริยท มี่ ีพระปรีชาสามารถหลายพระองค เชน สมเดก็ พระนเรศวรมหาราช นอกจากนี้ ยังมี วรี บุรุษ วรี สตรี เกิดข้นึ ในชวงสมัยนีม้ ากมายเชนกนั อาทิเชน ชาวบานบางระจนั ขนุ รองปลัดชู ฯลฯ และตามท่ี ไดก ลา วไวใ นขางตน อาณาจักรกรงุ ศรอี ยุธยา ทม่ี ีความเจริญรงุ เรือง มีสวยงาม นอกเหนือสงครามที่ตองสรู บกับ ศกึ ภายนอกแลว ศึกภายในอันเนือ่ งมาจากการขาดความสามคั คี การขาดความไวเนือ้ เชื่อใจกเ็ ปน สาเหตุบอ น ทาํ ลาย ทาํ ใหอาณาจักรกรงุ ศรีอยธุ ยาลมสลายไปในท่ีสดุ ในชว งเวลากอนทีอ่ ยุธยาจะเรมิ่ ทาํ ศึกกบั หงสาวดีน้ัน ภายในอาณาจักรกรงุ ศรอี ยุธยาเอง ไดมีความ แตกแยกขัดแยงแฝงอยูภายใน อันมสี าเหตุมาจากความรสู ึกแบง เขาแบงเราของบรรดาเจา ราชวงศตางๆที่ เก่ียวขอ งกบั การบรหิ ารบานเมืองในเวลานนั้ โดยราชวงศท ่ีเก่ียวของกบั การบริหารบานเมอื งในเวลาน้ันมอี ยู สี่เชื้อสายราชวงศด ว ยกันคอื กลุมราชวงศสพุ รรณภมู ิ กลุมราชวงศสุโขทัยหรอื หวั เมอื งฝา ยเหนือกลุม ราชวงศ ละโวอทู องและกลุมราชวงศศ รีธรรมาโศกราช หรอื หัวเมืองฝายใต

17 ในชวงแรก ไดมกี ารแกง แยง อํานาจระหวา งกลุมละโวก ับสพุ รรณภูมิ ซ่งึ ในตอนทา ยทีส่ ดุ กลมุ สพุ รรณภมู ทิ ี่ไดร บั แรงหนุนจากกลมุ สโุ ขทัยกส็ ามารถกาํ จัดอํานาจกลมุ ละโวล งไดจนหมดสน้ิ และน่นั เองที่ ทาํ ใหความขดั แยงระหวางกลมุ สุพรรณภมู ิกบั สโุ ขทยั ไดกอ ตวั ขึน้ มา เนือ่ งจาก ราชวงศสุโขทยั นัน้ ตองการฟน ฟู อํานาจของพวกตนในหัวเมืองฝา ยเหนือขึน้ มาใหม หากแตร าชวงศส ุพรรณภูมิทปี่ กครองอาณาจักรอยนู ัน้ ไม ยินยอม จนมีอยชู ว งหน่งึ ที่ พญายุทธิษเฐยี รเจา นายฝา ยสุโขทัยไดแปรพักตรห ันไปพง่ึ อาณาจกั รลา นนาใหม า ชวย จนเกิดสงครามยาวนานระหวางสมเดจ็ พระบรมไตรโลกแหงอยธุ ยากบั พระเจาติโลกราช แหง ลานนา เพื่อแยงชงิ หัวเมอื งฝายเหนอื แมวาในทายท่สี ดุ กรงุ ศรีอยุธยาจะชนะศกึ และรกั ษาหัวเมืองฝายเหนอื เอาไวได แตค วามขดั แยง ก็ยงั คงคุกรุนในกลมุ เจาเมอื งและเชอ้ื พระวงศสโุ ขทัย จนมาถึงครงั้ ทีข่ นุ พิเรนทรเทพผสู ืบเชื้อสายวงศสุโขทยั ใช กาํ ลงั ขุนนางฝายเหนือกาํ จัดทาวศรีสดุ าจนั ทรแ ละขุนวรวงศา เจานายสายละโวท ขี่ ึ้นมาชงิ อาํ นาจ จากราชวงศส ุพรรณภมู ิ โดยหลงั จากกําจัดทง้ั สองไปแลว ขุนพเิ รนทรเทพกับพรรคพวกกส็ นบั สนุนใหพ ระเฑียร ราชาข้ึนครองราชยเปนสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิ ซงึ่ พระองคก็ตอบแทนความชอบของขุนพเิ รนทรเทพดวยการ แตง ต้ังใหเปนพระธรรมราชาปกครองหัวเมืองฝายเหนอื ในฐานะเจาประเทศราชซง่ึ ทําใหร าชวงศสโุ ขทัยฟน อาํ นาจของตนข้นึ มาในระดับหน่ึง หลังศกึ ตะเบ็งชะเวตีผ้ า นไป อํานาจของหวั เมืองฝา ยเหนือคอยๆเพ่ิมพนู อยา งชา ๆ จนทาํ ใหก ลมุ ราชวงศส พุ รรณภูมเิ รมิ่ ไมไ วว างใจ แมว าท้ังสองฝา ยจะเกี่ยวดองกนั ผา นการสมรสโดยพระธรรมราชามี พระมเหสีคอื พระวิสทุ ธิกษัตรี พระราชธิดาของ แตก ไ็ มไดทําใหทั้งฝา ยมคี วามไวว างใจตอ กนั มากขึ้น สกั เทาใด ตอ มา เม่อื พระเจาบเุ รงนองยกทัพหงสาวดมี าตีกรุงศรีอยุธยาในสงครามชา งเผอื ก กองทพั หงสา ไดเ ขา ตีหวั เมอื งฝา ยเหนือและลอ มพษิ ณโุ ลกเอาไว กอนจะตไี ดเวลาครึง่ เดือน ซงึ่ ตลอดเวลาทีท่ พั หงสา เขา รุกรานหวั เมืองฝา ยเหนอื ไมปรากฏความชวยเหลือจากกรุงศรีอยธุ ยาแตอยา งใด ดังนนั้ หลังจาก สน้ิ สงครามชา งเผอื กแลว บรรดาหัวเมอื งฝา ยเหนือทไี่ มพ อใจในทา ทขี องกรงุ ศรอี ยธุ ยากห็ ันมา เขากบั หงสาวดแี ทน และเมือ่ บุเรงนองยกทพั มาอีกครัง้ ใน พ.ศ.2112 พระมหาธรรมราชาก็นําทพั ฝายเหนือเขาชว ย ทัพหงสาวดีตีกรุงศรีอยุธยาดว ย คร้ันเมอื่ ทัพหงสาวดียดึ กรุงไดแ ลวก็กวาดตอนผูคน ฆา ทหารและเจานาย เช้ือพระวงศส พุ รรณภูมิกลบั หงสาวดแี ละแตงตงั้ ใหพ ระมหาธรรมราชาเปน พระเจา กรงุ ศรีอยธุ ยา กลา วโดยสรปุ จากเหตุการณขางตนนน้ั บอกใหรูว า การท่ีเราตอ งเสยี กรุงในครง้ั แรกนั้น เกดิ มาจาก ความขดั แยง ระหวางกลมุ ผบู รหิ ารของบา นเมืองทีต่ า งฝา ยตา งไมไ วว างใจกันเองเปนทนุ เดิม ประกอบกบั พลเมืองของหวั เมอื งฝายเหนอื และอยุธยาตางก็คดิ วา อีกฝายมใิ ชพ วกเดียวกบั ตน มีการแบงแยกเปน ฝา ยเหนอื ฝายใต จนเม่อื ขา ศึกจากภายนอกจบั จุดออนน้ไี ด และทาํ ใหความขัดแยง น้ันขยายตัวจนกลายเปน ความแตกแยก จึงทาํ ใหไทยตองเสยี กรงุ ไปในทส่ี ดุ สําหรบั การเสยี กรุงครัง้ ทสี่ องนน้ั คอนขางแตกตางกัน เนื่องจากในยุคนีไ้ มมกี ารแบงแยกหวั เมอื ง ฝา ย เหนอื ฝา ยใตเหมือนแตก อ น โดยทางกรุงศรีไดป รบั การบริหารบา นเมอื งโดยสง ขุนนางจากสว นกลางไปครอง เมอื งและดึงอาํ นาจการบริหารเขา ศูนยก ลาง พรอมๆ กบั ลดอํานาจความเขม แข็งของหัวเมอื งลง เพอ่ื มิใหหัว เมืองเหลาน้ันมีกาํ ลงั พอกอ ความวนุ วายได แมว ารูปแบบการปกครองน้ี จะสรางเสถยี รภาพใหอาณาจกั รแตหาก เมือ่ ใดที่สวนกลางเกิดความออนแอ กจ็ ะสงผลใหท ง้ั อาณาจกั รปนปวนตามไปดว ย มกี ารแยง ชงิ อาํ นาจกันในหมู พระราชวงศหลายในระหวา งนี้ ซึ่งทุกคร้ังที่มีการเปลยี่ นกษัตรยิ พ ระองคใ หม เหลาขนุ นางขาหลวงเดิมของ กษตั ริยองคก อ นก็ถกู กวาดลางไปจนหมด ทําใหท กุ ครัง้ ทผี่ ลดั แผนดินตองเปลยี่ นตัวขาราชการแทบจะทัง้ ระบบ

18 ทุกครงั้ ซึ่งการทาํ เชน น้ีทําใหอ ยธุ ยาขาดแคลนขนุ นางทมี่ ีความสามารถมาใชใ นการบรหิ ารบานเมอื ง จนทาํ ให การบรหิ ารงานตลอดจนกองทพั เส่ือมลง แมวาในชว งเวลาดังกลาวศตั รเู กา อยา งพมา ทเ่ี คยมแี สนยานุภาพทดั เทยี มกัน กเ็ กิดความวนุ วายภายใน จนออนแอลง ทําใหกรุงศรีอยธุ ยาทไ่ี รส งครามดูมีเสถียรภาพมากกวา พอคาจากตางแดนเขา มาทําการคาขาย ทําใหเศรษฐกิจเจรญิ รงุ เรอื ง ผูคนทํามาหากินคลอ ง ดว ยเหตุน้ี จงึ ทําใหเหลา ขุนนางท่ีข้ึนมามอี าํ นาจไมส นใจใน การปรับปรุงบา นเมือง เพราะตดิ อยูในภาพลวงของความมั่งค่งั และความสงบ ตา งฝายกส็ นใจเพยี งรักษาอํานาจ ที่ตนเองมีและใชโ อกาสของความม่ังคงั่ ของบานเมอื งแสวงหาผลประโยชนเ ขา หาตัวเองและ พวกพอง จนกระท่ังเมอ่ื พมา ไดรวมตัวเปนปกแผนดวยผนู ําและกองทพั ทเ่ี ขมแข็ง อาณาจักรพมา จาํ ตองหาแหลง ทรัพยากรมาสนบั สนนุ การสรางอาณาจักรใหมท่กี ําลงั เตบิ โตของตน จงึ สงทัพเขาโจมตีหัวเมอื งเล็กนอยรอบขาง กอ นจะระดมทพั ใหญมาทาํ สงครามกับกรุงศรีอยธุ ยา และดว ยความทีก่ รงุ ศรอี ยุธยานัน้ มเี พียง ภาพลกั ษณ ภายนอกท่ดี ูเขมแขง็ หากแตแทจ ริงน้นั การบรหิ ารงานภายในออนแอ ดวยขาดคน มคี วามสามารถมาบริหาร บา นเมือง สว นพวกท่ีทํางานอยนู ั้นสว นใหญไ ดตําแหนงเพยี งเพราะเจา นาย ฝา ยของตนไดเ ปน ผชู นะ แตตนเอง กลบั ไมมีความสามารถในการทํางานเพยี งพอดังนน้ั เมอ่ื เผชิญหนากบั ศตั รูทีเ่ ขม แขง็ กรุงศรีอยุธยาจงึ ไมอาจตาน รับสงครามได จนสุดทายจึงตองเสียกรุงใหแ กข า ศึกไป และยังทําใหอ าณาจกั รตองลม สลายไปอกี ดวย ซ่ึงการเสียกรงุ ครัง้ ที่สองนี้ นอกจากเร่ืองการขาดความสามคั คี ความออนแอของกองทพั ความเขมแขง็ ของผรู ุกราน แลว สวนหนึง่ ยงั มาจากการทีผ่ ูบรหิ ารบา นเมอื งยึดตดิ อยกู บั การแสวงหาผลประโยชนใ สต วั และ หลงเพอ กบั ภาพลวงตาของความมั่งค่งั จนมองไมเห็นปญ หาทสี่ ะสมอยู ถาเปรียบไปกค็ ลายกบั ไมใ หญท่ี ภายนอกดูแข็งแกรง มนั่ คง แตภ ายในผกุ รอ นจากแมลงชอนไช ครั้นเมอื่ ถูกลมพายพุ ดั ก็หกั โคน ลงอยา งงา ยดาย แหลง ที่มา http://netpakdee.blogspot.com

19 ประวตั ิศาสตรไทยสมัยกรุงธนบุรี กรุงธนบุรี เปน ราชธานีของไทย ในชว ง พ.ศ. 2310 - 2325 มีทต่ี ั้ง ณ ฝง ตะวันตกของแมนา้ํ เจาพระยา ที่เมืองธนบุรีเดมิ หลังจากกรุงศรีอยธุ ยาตอ งเสยี แกพมา เมือ่ พ.ศ. 2310 แลว สมเดจ็ พระเจา ตากสนิ มหาราช ก็ ไดทรงสถาปนาราชธานีแหงใหมข้ึน พระราชทานนามวา \"กรุงธนบุรศี รมี หาสมุทร\" เมอ่ื จุลศักราช 1130 ปช วด สัมฤทธิศก ตรงกับ พ.ศ. 2310 จวบจนถึง พ.ศ. 2325 นบั เปน เวลาแหง ราชธานีเพียง 15 ปเ ทา นนั้ ชุมนุม และ กอนทีจ่ ะสถาปนากรุงธนบุรี กรุงธนบุรี เปน ราชธานีของไทยในระยะเวลาเพียง 15 ป (พ.ศ. 2310-2325) และมพี ระมหากษัตริย ปกครองเพยี งพระองคเดยี ว คือ สมเด็จพระเจา ต ากสินมหาราช หลกั ฐานสว นใหญก ลาววา เกิดเหตุจลาจล ในปลายรชั กาลของพระองค พระยาสรรคไ ดต งั้ ตัวเปน กบฏ ไดบุกมาแลว บงั คบั ใหพระองคผนวช ขณะนัน้ สมเด็จเจาพระยามหากษตั ริยศ ึกทรงทําศึกอยูท่ีกัมพชู า ทรงทราบขาวจงึ ไดเ สด็จกลบั มายังกรุง ธนบุรี ไดปราบปรามจลาจลแลว สืบสวนหารือควรสําเร็จโทษสมเด็จพระเจา กรงุ ธนบุรี สมเดจ็ เจาพระยา มหากษตั ริยศ กึ ไดป ราบดาภิเษกขึน้ เปน พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช ปฐมกษัตรยิ  แหง ราชวงศจ กั รี และโปรดเกลาใหย า ยราชธานมี ายังฝงตะวนั ออกของแมน้ําเจา พระยา และในตอ มาได พระราชทานนามใหมวา กรงุ รัตนโกสนิ ทร ยุคกรุงรตั นโกสินทร กรงุ รตั นโกสนิ ทร หรือ \"กรุงเทพมหานคร\" เปนราชธานขี องไทย ต้งั อยทู างตะวนั ออกของแมน ํ้า เจา พระยา ตรงขา มกบั ที่ต้ังของกรงุ ธนบรุ ี โดยพระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟา จฬุ าโลก ไดเสดจ็ ข้นึ ครองราชย สมบัติ เมอ่ื วันที่ 6 เมษายน พ.ศ. 2325 และทรงพระกรุณาโปรดเกลา ฯ ใหสถาปนาพระนครขึ้น ได พระราชทานนามของพระนครวา “กรงุ เทพมหานคร บวรรัตนโกสนิ ทรม หนิ ทรายทุ ธยา มหาดลิ กภพ นพรัตน ราชธานีบรุ ีรมย อุดมราชนเิ วศนมหาสถาน อมรพิมารอวตารสถิต สกั กะทัตติยะ วษิ ณกุ รรมประสทิ ธ์ิ” แปลวา พระนครอนั กวา งใหญด ุจเทพนคร เปน ที่สถติ ยของพระแกว มรกต เปนพระมหานครท่ไี มม ใี ครรบชนะ มคี วาม งามอันมั่นคงและเจริญยิง่ เปน เมอื งหลวงที่บรบิ ูรณไปดว ยแกวเปราะนารน่ื รมยย่งิ พระราชนิเวศนใหญโ ต มากมาย เปน วิมานของเทพผูอวตารลงมา ซ่ึงทา วสกั กเทวราช พระราชทานให หลงั จากอาณาจกั รธนบุรสี ้ินสดุ ราชวงศจ กั รกี ข็ นึ้ ครองอํานาจและเปลยี่ นเปน ยุคของ \"รัตนโกสินทร\" ซึ่งจนถึงปจ จุบันมพี ระมหากษัตริย ทัง้ หมด 9 พระองค การครองราชยข องพระมหากษัตริยใ นราชวงศจกั รี ไมไดม เี หตกุ ารณแ ตกความสามคั คแี ละแยง ชงิ ราชบลั ลังค เหมือนดั่งสมยั อาณาจกั รกรุงศรีอยธุ ยา แตการตอสู กบั ศกึ ภายนอกมเี หตกุ ารณม ากมายเกิดขน้ึ ในแตละชว งรัชกาล ซ่งึ ในที่น้ี จะขอนาํ มาเฉพาะเหตุการณ ที่เปนวิกฤตสิ าํ คญั ๆ ทีแ่ สดงใหเ หน็ ถงึ พระปรชี าสามารถขององคพ ระมหากษัตริยร วมไปถึงเหตกุ ารณ ท่ีสรางจิตสาํ นกึ ในคนไทยไดม อี ุดมการณรกั ชาติมากยงิ่ ข้นึ 1. สงครามเกา ทพั พ.ศ. 2328 สงครามเกา ทัพเปน สงครามใหญค ร้งั แรกภายหลงั พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช สถาปนากรงุ รตั นโกสินทรไดเ พยี ง 3 ป ในสงครามนข้ี า ศกึ ไดยกกาํ ลังพลประมาณ 144,000 คน เพอื่ พิชติ ไทยให ได ถา เราพา ยแพกย็ ากท่จี ะฟน ตัวขึน้ มาไดอ กี ดังน้ันสงครามคร้ังนจี้ งึ มคี วามสาํ คญั มากตอความมน่ั คงและ อนาคตของประเทศไทย สงครามเกาทัพเรยี กตามจาํ นวนกองทพั ท่พี ระเจาปะดุง กษัตริยพมา จัดแบงกําลงั ทหารเปน 9 ทพั เพ่ือมาโจมตไี ทยโดย ทพั ที่ 1 โจมตที างปก ษใต ทพั ที่ 2 โจมตเี มืองราชบรุ ลี งไปทางใต ทัพที่ 3 โจมตีลาํ ปางและหวั เมืองฝา ยเหนอื ลงมา ทัพที่ 4 ถึงทัพท่ี 8 มุงโจมตกี รุงเทพฯ โดยยกมาทางดานพระเจดยี  สามองค พระเจาปะดุงเปน แมทัพคุมทัพที่ 8 ซง่ึ เปน ทพั หลวงมกี าํ ลังมากท่สี ดุ ถึง 50,000 คน และทพั ท่ี 9 โจมตเี มอื งตาก กาํ แพงเพชรลงมา แผนการรบของพระเจา ปะดงุ คือ โจมตีไทยทางเหนือ ทางตะวนั ตก และ

20 ทางใตพ รอมกัน โดยมเี ปา หมายหลกั คือ กรุงเทพฯ ใหทัพท่ี 3 และทพั ท่ี 2 ยกมาบรรจบกบั ทพั ท่ี 4 ถึงทพั ท่ี 8 เพือ่ โจมตีกรุงเทพฯ เมอ่ื พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟา จุฬาโลกมหาราชทรงทราบขาวศกึ จงึ ทรงปรกึ ษาวางแผนการ ตอ ตา นขา ศึกและรวมไพรพลไดป ระมาณ 70,000 คน ซึ่งนอ ยกวากําลงั ทหารของพมา กวาครึง่ หนงึ่ กําลังไพร พลของไทยแมจ ะนอยกวาทหารพมา แตก็มีประสบการณและมีความกลา หาญ เพราะรบชนะมาตลอดในสมัย ธนบุรี อีกทง้ั มีแมท ัพที่ทรงพระปรีชาสามารถ คือ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา จฬุ าโลกมหาราช และสมเดจ็ พระอนุชาธริ าช คือ สมเดจ็ พระบวรราชเจา มหาสุรสงิ หนาท แผนการรบของไทย คือ ตอตา นทพั พมาทางดานทส่ี าํ คญั กอน โดยจัดทพั เปน 4 ทัพ โดยใหทพั ที่ 1 ยก ไปตอตา นพมา ทางเหนอื ที่เมืองนครสวรรค ทพั ที่ 2 ยกไปตอ ตา นพมา ทางดา นพระเจดยี สามองค ซง่ึ เปนดา น สําคัญ มีสมเดจ็ พระบวรราชเจา มหาสรุ สงิ หนาทเปนแมท พั ทัพที่ 3 ยกไปตอตา นพมา ท่รี าชบุรี ทพั ท่ี 4 เปน ทพั หนุนคอยชวยเหลอื การศึกดา นทหี่ นัก มพี ระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟา จุฬาโลกมหาราชเปน จอมทพั สมเดจ็ พระบวรราชเจา มหาสรุ สงิ หนาท เสด็จยกทพั ไปทางเมืองกาญจนบรุ ี ตั้งทพั อยูท ่ที ุงลาดหญา เชงิ เขาบรรทัดสกัด ก้นั ไมใ หท พั พมา ยกลงมาจากภูเขา เพ่อื ไมใ หทพั พมา ลงมาหาเสบยี งอาหารได นอกจากนีย้ ังจดั กําลงั ไปตดั การ ลําเลยี งเสบียงอาหารของพมา นอกจากนน้ั ยังลวงพมาโดยถอนกําลงั ออกในเวลากลางคืน ครั้นรุงเชา กใ็ หทหาร เดนิ เขามา เสมือนวามกี ําลังเพมิ่ เตมิ เขามาเสมอ เมื่อทําใหก องทัพพมาขาดแคลนเสบยี งอาหาร และครั่นคราม กองทพั ไทยมากแลว จึงโจมตีทัพที่ 4 และทพั ที่ 5 ของพมาและไดชยั ชนะโดยงา ย พระเจา ปะดุงเหน็ วา ถา สรู บ ตอ ไปคงไมช นะไทยจึงยกทัพกลับ สําหรบั การโจมตีไทยทางดานอ่ืนปรากฏวาทางดา นเหนอื พระยากาวลิ ะ เจา เมอื งลาํ ปางตอตา น พมาไวได แตหลายเมืองไมมีกําลงั พอพมา จงึ ตไี ดห วั เมอื งหลายเมอื งจนถึงเมอื งพษิ ณุโลก เมอื่ เสร็จศึกทางดา น พระเจดียสามองค พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช จงึ เสดจ็ ยกทัพข้นึ ไปชวยทัพท่ไี ปตอตาน พมาทางภาคเหนือ ทัพไทยสามารถขับไลทพั พมาออกไปได รวมทัง้ ทพั พมา ทล่ี อมเมอื งลาํ ปางดวย สวนทางปกษใ ต สมเด็จพระบวรราชเจามหาสุรสิงหนาท เสด็จยกทพั ลงไปชวย แตกอ นทจี่ ะเสดจ็ ลงไป ถงึ ทัพพมาไดโ จมตเี มืองถลาง ซึง่ ในเวลานน้ั เจาเมอื งถงึ แกก รรมยังไมม ีการต้ังเจาเมอื งคนใหมแตชาวเมอื งได รวมกําลงั คนตอสู โดยมคี ณุ หญงิ จัน ภรรยาเจา เมอื งทถ่ี งึ แกกรรมและนางมกุ นองสาวเปน หัวหนา ซึง่ สามารถ ตอ ตา นพมา ไวไ ด หลังเสร็จศกึ พระบาทสมเดจ็ พระพทุ ธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช ไดโ ปรดเกลา ฯ แตง ตงั้ ให คณุ หญงิ จันเปนทาวเทพกษัตรยี  (หรอื ทา วเทพสตรี) นางมกุ เปนทาวศรีสุนทรแตงตั้งถือเปน วีรสตรขี องไทย นอกจากนี้ ทพั พมาบางสว นสามารถตีเมืองนครศรธี รรมราชได และยกลงไปตีเมอื งสงขลา เจา เมอื งและกรมการ เมืองพัทลุงทราบขาวจึงหลบหนเี อาตวั รอด แตพระมหาชวย ภิกษทุ ชี่ าวเมืองนบั ถือมากไดชักชวนชาวเมอื งให ตอ สสู กดั ทพั พมา ไวไ ด เม่อื กองทพั ของสมเดจ็ พระบวรราชเจามหาสุรสงิ หนาทยกลงไปชวย ไดสรู บกับทพั พมาที่ เมืองไชยา ทัพพมา แตกพา ยไป สาํ หรับพระมหาชว ยตอมาไดลาสิกขาบทและเขารบั ราชการทรงตง้ั ใหเปนพระ ยาทุกขราษฎร กรมการเมืองพทั ลุง หลงั จากพา ยแพไทยกลบั ไป พระเจา ปะดุง ไดรวบรวมกาํ ลังตไี ทยในปถ ัดมาคือ พ.ศ. 2329 โดย ครัง้ น้ไี ดรวมกาํ ลงั เปนทัพใหญท ัพเดยี ว พรอมจดั หาเสบยี งอาหารใหบริบรู ณ ยกมาทางดานพระเจดีย สามองค แลว ตัง้ ทพั ท่ีทา ดินแดง เมืองกาญจนบุรี พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอด ฟาจฬุ าโลกมหาราช โปรดเกลา ฯ ใหส มเด็จพระบวรราชเจามหาสรุ สิงหนาทเปน แมท ัพหนา พระองคเปนแมท พั หลวง ทัพทง้ั สองไป โจมตที ัพพมาพรอ มกัน สรู บกนั เพียง 3 วัน ทัพพมากแ็ ตกพายไป

21 สงครามเกา ทัพและสงครามทต่ี อเนอื่ ง คือ สงครามทา ดินแดง กอ ใหเ กิดความเปล่ียนแปลง ตอไทย ดังน้ี 1. เปนสงครามใหญทขี่ าศกึ มกี าํ ลงั มากกวาไทยถงึ 2 เทา เศษ แตไทยมชี ัยชนะตอ ขา ศกึ อยา งงดงาม โดยเปลีย่ นยุทธวิธีจากการต้งั รับทรี่ าชธานี เปน ไปตง้ั รับทีเ่ ขตชายแดน ชยั ชนะในสงครามดงั กลาวทําให ขาศกึ ไมไดยกกองทพั ใหญมาโจมตรี าชธานขี องไทยอีกเลย และไทยไดต อบโตไปโจมตีขาศกึ ในเวลาตอมา 2. พระบาทสมเด็จพระพทุ ธยอดฟา จุฬาโลกมหาราช ทรงแสดงพระราชปณธิ านในการปกครอง ประเทศใหเ หน็ อยา งชัดเจนวา “ตง้ั ใจจะอปุ ถัมภก ยอยกพระพทุ ธศาสนา จะปอ งกนั ขอบขัณฑสมี า รกั ษาประชาแลมนตรี ” หมายถึงจะทรงอปุ ถัมภกหรือทาํ นบุ ํารงุ พระพทุ ธศาสนา ปองกนั บานเมือง ทาํ ใหราษฎร และขนุ นาง ทง้ั หลายรมเย็นเปน สุข ซงึ่ เวลาตอ มาไดท รงประกอบพระราชกรณยี กิจที่สําคัญ คือ ทรงสังคายนาพระไตรปฎ ก ใหมคี วามถูกตอง ทรงปกปอ งและขยายพระราชอาณาเขต ทรงชาํ ระกฎหมายตราสามดวงเพ่ือใหเกิดความ ยุตธิ รรมในบานเมือง ทรงฟนฟูพระราชประเพณีและทรงบาํ รงุ อักษรศาสตร จนทําใหร าษฎรทง้ั หลายมขี วัญและ กําลังใจดใี นการประกอบอาชพี มชี วี ติ อยา งปลอดภัย ประเทศมีความมน่ั คงและรุงเรืองสบื ตอมา แหลง ที่มา http://thaipublica.org/2012/08/political-history-of-bowring-treaty/ 2. การทาํ สนธสิ ัญญาเบาวร ิง พ.ศ. 2398 การทําสนธิสัญญาเบาวรงิ กบั อังกฤษเมื่อ พ.ศ. 2398 ในรัชสมัยพระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจา อยูหัว มีความสาํ คญั ตอไทย คือ เปน การเปดกวา งประเทศไทย ทาํ ใหไทยเขาสูส งั คมนานาชาติ มีการเจริญ สมั พันธไมตรกี บั ประเทศตางๆ ทาํ ใหไ ทยเริ่มการปรบั ปรุงประเทศใหเปน แบบสากล สนธิสญั ญาเบาวร ิง กอ ใหเกิดผลดที างเศรษฐกจิ ในระยะสั้นๆ แตทาํ ใหไทยถกู จาํ กดั ในเรือ่ งสิทธิการเกบ็ ภาษขี าเขา เร่อื งสทิ ธิสภาพ นอกอาณาเขตและเรอื่ งคนในบังคับตางชาติ ในสมัยรตั นโกสินทรไทยเร่ิมทําสนธิสัญญาทางพระราชไมตรกี บั ชาติตะวันตก คือ อังกฤษในรัชสมยั พระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลาเจาอยูหวั เมือ่ พ.ศ. 2369 โดยเปนสนธิสัญญาทเ่ี ทาเทียมกันไมมชี าติใดเสยี เปรยี บ ตอกัน ตอมาใน พ.ศ. 2385 องั กฤษทําสนธิสัญญาหนานจิง (หรอื นานกงิ ) กบั จนี อังกฤษไดส ิทธพิ เิ ศษในเร่ือง สิทธิสภาพนอกอาณาเขต คอื คนในบงั คบั อังกฤษเมอ่ื ทําผดิ ไมต องขึน้ ศาลและถกู ลงโทษตามกฎหมายจนี และ ขอกําหนดอัตราภาษีขาเขา ที่ตํ่าและชดั เจน ซ่งึ ตอมากําหนดไวท ร่ี อ ยละ 5 องั กฤษจงึ ตอ งการปรบั ปรงุ สนธสิ ญั ญากบั ไทยใหท ําเหมือนอยางจนี สหรัฐอเมริกาซง่ึ ไดทาํ สนธิสัญญาทางพระราชไมตรีกับประเทศไทยเมอ่ื พ.ศ. 2375 กต็ อ งการปรับปรงุ สนธสิ ัญญากับไทยเหมือนกัน จงึ ไดส ง ทตู เขามาเจรจาขอแกไขสนธสิ ญั ญาทางพระราชไมตรใี นปลายรชั สมัย พระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลา เจาอยูหวั แตพ ระองคไมท รงยนิ ยอมเพราะทรงเหน็ วา สนธสิ ญั ญาท่มี ีอยูก็ดอี ยูแลว

22 ตอมาองั กฤษไดสงทูตเขามาขอแกไ ขสนธสิ ญั ญาอีกแตพระบาทสมเด็จพระนง่ั เกลาเจา อยหู วั ก็ไมท รงยนิ ยอม เชน กัน การทไี่ ทยไมย นิ ยอมแกไขสนธิสญั ญาทําใหทั้งสหรัฐอเมริกาและอังกฤษไมพอใจ จนคดิ จะใชก าํ ลงั บีบ บงั คบั ไทยเชน เดียวกบั ทส่ี หรัฐอเมริกาใชก าํ ลังทางเรือไปบบี บังคับญ่ปี นุ จนสําเรจ็ มาแลว (สหรัฐอเมริกาใชก ําลงั ทางเรือบังคับญี่ปุนใหเ ปด ประเทศ และทําสนธิสัญญาคานากาวะ (Kanagawa) เมื่อ พ.ศ. 2397) เมอื่ พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลาเจาอยหู ัว เสด็จข้ึนครองราชยส มบตั ิเม่ือ พ.ศ. 2394 ทรงเหน็ ความจําเปน ที่ จะตองยินยอมตามขอเรียกรอ งของชาติตะวนั ตก จึงทรงติดตอกับเซอร จอหน เบาวร ิง(Sir John Bowring) ขา หลวงองั กฤษประจาํ เกาะฮอ งกง ผูซึง่ จะเปนราชทตู มาเจรจาสนธสิ ัญญากับไทยวา ยินดีทจ่ี ะแกไ ขสนธสิ ัญญา แตข อเวลาใหง านถวายพระเพลงิ พระบรมศพพระบาทสมเดจ็ พระน่ังเกลาเจา อยหู ัวเสรจ็ ส้ินกอน และขอทราบ ความตองการขององั กฤษในการแกไขสนธิสญั ญา เพื่อไทยจะไดป รกึ ษาเปน การภายในกอน การแกไข สนธสิ ัญญากจ็ ะทาํ ไดเ รว็ ขนึ้ เซอร จอหน เบาวร ิง เดนิ ทางเขา มาถงึ เมืองไทยในปลายเดอื นมนี าคม พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา เจาอยหู ัวทรงใหก ารตอ นรับเปน อยา งดี และทรงตั้งคณะกรรมการเพื่อเจรจาแกไ ขสนธสิ ญั ญา มีพระเจานองยา เธอกรมหลวงธริ าชสนทิ เปนประธาน ทาํ กนั ที่พระราชวงั เดิม คอื พระราชวงั เกาของพระเจาตากสนิ มหราช การเจรจาสาํ เรจ็ ลลุ วงไปดว ยดี และมีการลงนามในสนธสิ ัญญาในตนเดือนเมษายน พ.ศ. 2398 สนธิสัญญาเบาวร งิ กอ ใหเ กิดการเปล่ียนแปลงตอไทย ดังน้ี 1. เปน การเร่ิมตนการคา เสรใี นประเทศไทย ซ่งึ ทาํ ใหต า งชาตเิ ขามาคา ขายเพ่ิมข้นึ จากเดิมมาก จนทําใหผ ูค นภายในประเทศมฐี านะดขี ้ึนกวาเดิม 2. ขาวกลายเปนสนิ คาสาํ คญั ของไทย จนกระทัง่ ปจ จบุ ัน 3. ไทยเขา สูสังคมนานาชาติ มีการเจริญสมั พันธไมตรกี ับประเทศตางๆ เพิ่มขึ้น วฒั นธรรมไทยมีการ ปรับตวั ใหเ หมาะสมมีการรับวฒั นธรรมและวทิ ยาการของชาติตะวันตกเขามามากขึ้น อยางไรกด็ ี ผลเสยี ของสนธิสัญญาเบาวริงก็มีเหมือนกัน ดังน้ี 1. ไทยถกู จาํ กดั การเกบ็ ภาษีขาเขา ท่อี ัตรารอยละ 3 2. เรือ่ งสิทธสิ ภาพนอกอาณาเขตและคนในบังคับ ทําใหป ระเทศตะวันตกชักชวนคนชาตเิ อเชียไปจด ทะเบียนเปน คนในบังคับ กฎหมายไทยจงึ ไมส ามารถควบคุมคนเหลาน้นั ได ตั้งแตร ชั สมยั พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั แลว ไดท รงพยายามเจรจากบั ชาตติ ะวันตกเพอื่ ขอแกไขสนธิสญั ญาและประสบผลสําเร็จในบางสวน พระมหากษัตรยิ ใ นสมยั ตอมาทรงพยายามดําเนนิ งานตอ จนประสบผลสาํ เร็จเมอื่ พ.ศ. 2481 ทาํ ใหไทยสามารถเพ่มิ อตั ราภาษีไดแ ละสทิ ธิสภาพนอกอาณาเขตรวมท้งั ปญหาคนในบังคับจึงสิน้ สุดลง 3. วกิ ฤตการณ ร.ศ. 112 วกิ ฤตการณ ร.ศ. 112 คอื เหตกุ ารณท ่ีรายแรงจากการท่ีฝรงั่ เศสใชก ําลงั เรอื รบตฝี าปอมและเรือรบท่ี ปากนํ้าเจา พระยาเม่ือ พ.ศ. 2436 ตอ มาไดป ระกาศปด อา วไทย และยนื่ ขอเรยี กรองจากไทย ทําใหไ ทยยอมเสีย ดินแดนฝง ซา ยแมน้ําโขง และเสียคา ปรับถึง 3 ลา นฟรงั ก หรือประมาณ 1,605,000 บาท นบั เปน วิกฤตการณท ี่ รายแรงมากในประวตั ศิ าสตรไ ทยสมยั ใหม วิกฤตการณ ร.ศ. 112 สืบเนอ่ื งจากการขยายอํานาจของชาติ ตะวันตกในยุคจกั รวรรดินิยมโดยฝรัง่ เศสหลังจากไดเวยี ดนามและเขมรสวนนอกหรอื เขมรดา นตะวันออกแลว ก็ พยายามท่ยี ดึ ครองลาว ซ่งึ ในเวลานัน้ เปนประเทศราชของไทย เพ่อื หวงั ใชแ มน ํ้าโขงทไ่ี หลผา นลาวเปนเสน ทาง ไปสจู นี ซ่ึงเปนตลาดการคาท่ีสาํ คัญวิกฤตการณ ร.ศ. 112 เรม่ิ มคี วามรนุ แรงต้ังแตเ ดอื นเมษายน พ.ศ. 2436 เมอื่ ฝรั่งเศสสงกําลังทหารเขา ยึดเมอื งเชยี งแตง (สตรึงเตรง็ ) ทางใตข องเมืองจําปาศกั ดิ์ และเมอื คาํ มวน (คํา

23 มว น) ใกลเ มืองนครพนม ซงึ่ เปนของไทย จนมกี ารสูรบกนั ระหวา งนีพ้ ระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลา เจาอยูหัว ทรงเตรียมการปอ งกันประเทศ ทรงเรงรดั การกอ สรา งปอมพระจุลจอมเกลา โดยทรงบรจิ าคเงิน 10,000 ชัง่ (800,000 บาท) เปนคา ใชจา ยและซอื้ อาวธุ สาํ หรับปอ ม เพื่อเปนการรักษาเอกราชของชาติ ดงั ท่ีมีพระราช ปณธิ านวา “ถา ความเปน เอกราชของกรุงสยามไดส ้ินสุดไปเมือ่ ใด ชวี ิตฉนั (พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั ) กค็ งจะสุดส้นิ ไปเมื่อน้นั ” ในเดอื นพฤษภาคม พ.ศ. 2436 รฐั บาลฝรั่งเศสไดสง เรอื รบ 2 ลํา คือ เรอื โกแมต ( Comete) และเรือ แองกองสตังต ( Inconstant) โดยมเี รือชองแบปตีสเซ ( Jean Baptiste Say หรอื J.B. Say) เปน เรอื นํารอ ง เพอ่ื มาสมทบกับเรือ ลูแตง ( Lutin) ซึง่ อยทู ี่กรงุ เทพฯ แลว รัฐบาลคดั คานเรอ่ื งนเ้ี พราะเปนการละเมดิ สนธิสญั ญาระหวางประเทศท้ังสองท่อี นุญาตใหมีเรอื รบเขามาจอดไดเพยี งลาํ เดียว รัฐบาลฝรง่ั เศสไดส ่งั ระงบั แตผูบังคบั การเรอื รบท้งั สองอา งวา ไดร บั คําส่งั ใหนําเรือรบทัง้ สองลาํ ใหเดินทางเขามากรงุ เทพฯในตอนเยน็ วันที่ 13 กรกฎาคม เวลา 18 นาฬกิ าเศษ เรือฝรัง่ เศสทงั้ 3 ลํา ไดเ ขา มาใกลปอมพระจลุ จอมเกลา ปนท่ีปอมพระ จุลจอมเกลา ซึง่ เปน ปนใหญสมยั ใหมไ ดยิงเตือนแตเรอื รบฝรงั่ เศสไมยอมหยดุ และยิงตอบโต ผลการสูร บเรือนาํ รองของฝรัง่ เศสถกู ยิงเกยต้นื ทหารเสยี ชีวิต 3 นาย บาดเจ็บ 3 นาย ทหารไทยเสยี ชวี ิต 3 นาย บาดเจ็บ 41 นาย แตเ รือรบฝรัง่ เศสทงั้ 2 ลํา สามารถแลนข้ึนมาจอดท่ีหนาสถานทตู ฝรงั่ เศสได ในวันนน้ั พระบาทสมเด็จพระ จลุ จอมเกลาเจาอยูห ัว โปรดเกลา ฯ ใหม ีประกาศวา “อยา ไดตืน่ ตกใจวาจะมกี ารรบพงุ รัฐบาลไดเ ตรยี มการ ปองกนั ชีวติ และทรพั ยส นิ ของราษฎรแลว อีกทัง้ มีการเจรจากับฝรั่งเศส ท้ังทก่ี รุงปารีสและกรงุ เทพฯ ดว ย” ทางฝา ยไทยไดประทว งรฐั บาลฝรัง่ เศสและเรียกรองใหถอนเรอื รบออกไป แตรัฐบาลฝร่งั เศสไดสัง่ ให นายออกัสต ปาวี ( August Pavie) ทูตฝรง่ั เศสประจํากรงุ เทพฯ ยน่ื คาํ ขาดตอ ไทยวาไทยตอ งสละสิทธ์ิ ในดินแดนฝงซายแมน า้ํ โขง พรอ มกบั ร้ือถอนดา นในบริเวณดงั กลา ว ลงโทษผูท ี่ตอ สูกับฝร่ังเศส จายคา ปรับไหม และคา ทาํ ขวัญเปนเงนิ 3 ลานฟรังก และตอ งตอบคําขาดภายใน 48 ชั่วโมง รฐั บาลไทยพยายามขอความ ชวยเหลือจากองั กฤษ แตไมไดร ับคาํ ตอบทชี่ ัดเจน จึงตอบคําขาดในวันท่ี 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2436 โดย ยินยอมและโตแยงบางประเดน็ เชน เงินคาปรับไหม และคา ทําขวัญนา จะเกนิ ความเปน จริง สวนท่เี กดิ ไทยควร จะไดคนื ฝรัง่ เศสไมพอใจคําตอบของไทย ถอื วา ไทยปฏเิ สธคําขาด ดังน้นั จงึ ตัดความสัมพนั ธท างการทูตในวันที่ 26 กรกฎาคม ฝรั่งเศสไดถอนเรอื รบทง้ั 3 ลําออก และไปยึดเกาะสีชงั ประกาศปดอา วไทยโดยใหเ วลา 3 วนั สาํ หรับเรือตา งๆ ทจ่ี ะถอนสมอออกไป คร้งั ถงึ วนั ที่ 29 กรกฎาคม ฝรง่ั เศสไดข ยายพนื้ ที่การปด ลอมเพ่ิมขนึ้ สถานการณยิ่งเลวรายลงไปเรื่อยๆ ดงั นนั้ ไทยจึงแจงใหฝ รั่งเศสทราบวาจะรบั คําขาด เพอ่ื ไมใ หเ กดิ อนั ตรายแก ชวี ิตและทรพั ยสนิ ของคนไทยและชาวตางประเทศ แตฝ ร่งั เศสยังเรียกรองเพมิ่ เติมวา จะยดึ ปากนํ้าและจันทบรุ ี ไวจนกวาไทยจะถอนกําลังท่อี ยูทางฝง ซา ยแมน าํ้ โขงจนหมดส้ิน เมือ่ ไทยยอมรบั ขอเรียกรองเพ่มิ เติม การปด ลอมปากนา้ํ จงึ ยุติลงในตนเดือนสิงหาคม ฝรงั่ เศสไดถอน กําลงั ไปยดึ เมอื งจนั ทบรุ ี โดยประจาํ อยทู ี่แหลมสงิ ห หลังจากนีเ้ ปน การเจรจาทางการทูตและมีการลงนามใน สนธิสญั ญาไทย – ฝร่งั เศสเมอื่ วนั ท่ี 3 ตุลาคม พ.ศ. 2436 ณ ท่ที าํ การราชวัลลภในพระบรมมหาราชวัง ซงึ่ มี สาระสําคญั ดังน้ี 1. ไทยยกดินแดนฝง ซา ยของแมน ้าํ โขง รวมท้ังเกาะในแมน าํ้ ใหฝรง่ั เศส 2. ไทยจะไมสรา งดา น คาย ที่อยขู องทหารในเขต 25 กิโลเมตร บนฝง ขวาแมน ํา้ โขง 3. ฝรัง่ เศสจะต้งั กงสลุ ในท่ใี ดๆ กไ็ ด เชน ท่นี ครราชสมี า เปน ตน อน่ึงไทยยังตองจายเงินประกันคา ปรับไหมและคา ทาํ ขวัญตามคาํ ขาดของฝรง่ั เศสเปนเงนิ 3 ลาน ฟรังก (คาปรับไหมและคาทําขวญั 2 ลา นฟรงั ก) ซึง่ รัฐบาลไทยจายเปนเงินสดและผานธนาคารปลายทาง (ธนาคาร เมืองไซง อ น) รวมเปนเงิน 1,605,235 บาท 2 อัฐ

24 นอกจากน้ี ยังมสี ัญญาเพิม่ เติมวาผูทตี่ อ สกู ับทหารฝรง่ั เศส ซึ่งหมายถงึ พระยอดเมอื งขวาง (ยํา ยอดเพช็ ร) จะตอ งถกู นําตวั ขึ้นศาล และทนายฝรั่งเศสจะอยูที่จันทบรุ จี นกวาไทยจะปฏบิ ตั ิตามหนงั สือ สัญญาไดค รบถวน แตป รากฏวาเมื่อไทยปฏิบัติตามหนังสอื สญั ญาไดครบถว น ฝรั่งเศสก็ยังไมถอนกําลังออกจาก จนั ทบรุ ี จน พ.ศ. 2446 จึงถอนตัวออกแตไปยึดเมอื งตราดแทน โดยไทยตองเสยี ดนิ แดนเพมิ่ เตมิ คอื มโนไพร จาํ ปาศกั ด์ิ และหลวงพระบาง ฝร่งั เศสยึดเมืองตราดจนถงึ พ.ศ. 2449 จึงถอนตวั ออกโดยทีไ่ ทยตอ งยกเมือง พระตะบอง เสยี มราฐ และศรีโสภณใหเ ปน การแลกเปลย่ี น ดงั น้นั จงึ เห็นไดว า วิกฤตการณ ร.ศ. 112 ไดคุมคามอาํ นาจอธิปไตยของไทยอยางตอ เนื่อง ตัง้ แต พ.ศ. 2436 จนถงึ พ.ศ. 2449 วกิ ฤตการณ ร.ศ. 112 กอใหเกิดการเปลีย่ นแปลง ดงั นี้ 1. ทาํ ใหไทยเสียดินแดนหลายคร้ัง รวมทง้ั เสยี คาปรับ คา ทําขวญั แกฝร่งั เศส กลา วกันวาเงินทีจ่ ายเปน คาปรบั คาทําขวัญแกฝร่งั เศสน้นั คือ เงินถุงแดง ซึง่ พระบาทสมเด็จพระน่ังเกลาเจา อยหู ัวพระราชทานไวเ พ่ือไว ใชย ามฉุกเฉิน 2. ไทยยังคงรกั ษาเอกราชไวไ ด และเปน เพียงประเทศเดยี วในภูมภิ าคเอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต โดยท่ี ไทยใชนโยบายทางการทูตแบบผอ นหนักเปน เบา และยอมเสยี สว นนอยเพ่ือรักษาสวนใหญไว 3. ทาํ ใหพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลาเจา อยูหวั ทรงเห็นความจําเปน ยง่ิ ขึ้นท่จี ะตองเสด็จประพาส ประเทศในทวปี ยุโรป เพอ่ื แสวงหาพันธมิตร ชวยค้าํ ประกนั เอกราชของไทย พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา เจา อยหู วั เสดจ็ ประพาสทวปี ยโุ รปครง้ั แรกเม่ือ พ.ศ. 2440 ซ่งึ เปน ผลดตี อ ไทยมาก เพราะพระเจา ซารน ิโคลสั ที่ 2 ของรัสเซยี ไดสนับสนนุ การรกั ษาเอกราชของไทยเปนอยางดี นอกจากน้ี พระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยูห ัว ยังทรงศกึ ษาและทอดพระเนตรความเจรญิ ของประเทศตางๆ ซึ่งทรงนํามาเปน แบบอยา งในการ พฒั นาประเทศไทย และยกเลกิ ธรรมเนยี มทลี่ า สมยั นอกจากนี้ ในสว นของความมัน่ คงและการปกครองภายในประเทศ หลังจากรชั กาลที่ 5 ไดท รง วางรากฐานทางอํานาจดว ยการต้ังกรมทหารมหาดเลก็ ขึน้ เพ่ือสรา งฐานพระราชอํานาจของกษัตรยิ  ในป พ.ศ. 2413 และในตน พ.ศ. 2416 ไดทรงออกพระราชบัญญตั หิ อรัษฎากรพิพัฒน รวมการเกบ็ ภาษีเขา สูศ นู ยกลาง ซึ่งเปน การลิดรอนอาํ นาจของกรมกองตางๆที่เคยมหี นา ท่เี กบ็ ภาษี พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลาเจา อยูหัว พยายามรวมอํานาจเขาสูสถาบนั พระมหากษตั รยิ  ดวยการตราพระราชบัญญตั ิขึน้ หลายฉบบั เปนการปฏิรูป ดานกฎหมาย การคลงั และสงั คม แตก ารปฏิรูปดังกลา วกอ ใหเกิดความขดั แยง ระหวา งฝา ยวังหลวงกบั วงั หนา รชั กาลที่ 5 จงึ ตอ งชะลอการปฏริ ปู ในดานตา งๆ แตตอ มาก็สามารถดงึ อํานาจเขา สสู ถาบนั พระมหากษัตริยได ตอ มากลุมเจานายและขา ราชการซง่ึ ไดรบั การศกึ ษาจากทวปี ยโุ รป ซึง่ เรียกวา กลุมกาวหนา ร.ศ. 103 ไดน าํ ความกราบบังคมทูลตอ พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลาเจา อยูห ัว ใหป รับปรงุ การปกครองของประเทศให เปน แบบพระมหากษตั รยิ อ ยภู ายใตร ฐั ธรรมนญู แตร ัชกาลที่ 5 ตอบวาเมอื งไทยในขณะน้ันขัดสนคนมีความรู และยังไมพรอมทจี่ ะปกครองภายใตรัฐธรรมนูญ ในสมัยรัชกาลที่ 6 เหตุการณส ําคัญทางการเมอื งท่เี กิดขนึ้ ในชว งตนรชั กาล คือ กบฏ ร.ศ. 130 (พ.ศ. 2454) เกิดข้นึ จากกลมุ นายทหารหนมุ และพลเรอื นกลุมหน่งึ ไดต้งั ขบวนการทจ่ี ะกอ การปฏวิ ตั ิเพ่ือ เปล่ยี นแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสทิ ธริ าชยมาเปนระบอบประชาธิปไตยแบบรฐั สภา แตก ็ ประสบความลมเหลวเนอื่ งจากถกู จับกุมเสยี กอน หลังจากกบฏ ร.ศ. 130 พระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลาเจา อยูหัวทรงพยายามชี้ใหเ หน็ วา ระบอบ ราชาธปิ ไตยเหมาะสมทส่ี ุดสําหรบั เมืองไทย ทรงชี้ใหเ ห็นความยงุ ยากของการปกครองระบอบประชาธิปไตย และสาธารณรัฐ ทรงปลุกความรสู ึกชาตินิยมโดยเนน ใหเ ห็นถึงความสาํ คัญของชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ 

25 ขณะเดยี วกนั กท็ รงพยายามพฒั นาความรคู วามคดิ ของพลเมอื งใหมากขึน้ และทรงจดั ต้ังดุสิตธานีเพ่ือฝกใหขนุ นางและขาราชการทดลองปกครองและบรหิ ารราชการทองถิ่น ในสมยั รชั กาลท่ี 7 ทรงสนบั สนนุ การปกครองทมี่ าจากประชาชน โดยฝกหดั ประชาชนใหรจู กั ใชสิทธิใน การออกเสยี งควบคมุ กิจการทอ งถ่ินเปน ลาํ ดับแรก กอนทจ่ี ะเขา มาควบคมุ กิจการของรัฐในรูปของรัฐสภา ในรชั กาลนีม้ กี ารรางรัฐธรรมนูญถึง 2 ฉบบั แตย ังไมประกาศใชด วยเห็นวายงั ไมถ งึ เวลา แผนพัฒนาการ ปกครองของรัชกาลที่ 7 สิ้นสดุ ลงเม่ือมีการเปลย่ี นแปลงการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชย มาเปน ระบอบประชาธิปไตย โดยมพี ระมหากษตั รยิ ท รงอยูใ ตกฎหมายเม่ือวนั ที่ 24 มถิ ุนายน พ.ศ. 2475 สถานการณท างการเมอื งในชว งหลังสงครามเต็มไปดว ยความไมแนนอน ดงั จะเห็นไดจากรฐั บาลในชวงหลงั สงครามโลกครั้งท่ี 2 มีหลายชุด แตละชดุ มเี วลาบรหิ ารประเทศไมนาน และรัฐบาลก็มคี วามเคารพในระบบ รฐั สภา โดยรัฐบาลทุกชุดจะลาออกเมอ่ื ไมผ า นการลงคะแนนของสมาชิกสภาผูแทนราษฎร หลังจากเหตกุ ารณใ นเดอื นตลุ าคม พ.ศ. 2516 มเี หตกุ ารณการจบั กุมผูเ รยี กรอ งรัฐธรรมนูญ เปน เหตุ ใหน กั เรยี น นักศกึ ษา นสิ ิต ประชาชนจํานวนมากประทวงรฐั บาล รัฐบาลไดส งกาํ ลังทหารเขา ปราบปรามจนเกิด การจลาจล มีผบู าดเจบ็ และเสียชวี ิตไดส ้นิ สุดลง ประเทศไทยมรี ัฐบาลพลเรอื นกบั รฐั บาลทหารสลบั กัน และมี การทาํ รัฐประหารเกดิ ขึ้นอีกหลายคร้ัง รัฐประหารครั้งสําคญั เกดิ ขึน้ ในวนั ท่ี 19 กันยายน พ.ศ. 2549 ตอ มามี การประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2550 ทใ่ี หอํานาจการเมืองภาคประชาชน หลงั จากนัน้ ก็เกดิ การแบง แยกในหมูช าวไทยอยางทีไ่ มเคยปรากฏมากอน ความแตกแยกดงั กลา วน้ีลุกลามและ รุนแรงขน้ึ และยังมองไมเห็นทางท่ีจะยุติปญหา จากเหตกุ ารณทางประวตั ศิ าสตร สามารถทําใหค นในชาตไิ ดเรยี นรูถึงความยากลาํ บากในการปกปอง และรักษาประเทศชาติ รวมไปถึงเรยี นรถู งึ อุดมการณค วามรกั ชาตขิ องบรรพบรุ ษุ ในอดีตไดเ ปน อยา งดี นอกเหนอื จากการนาํ บทเรียนทางประวัตศิ าสตรของคนไทย มาเปน สรา งแรงจูงในใหเกดิ อุดมการณรักชาตแิ ลว การเรยี นรปู ระวตั ศิ าสตรช าตอิ ่นื กจ็ ะสามารถใหเ ราไดมีจิตสาํ นึกรกั ประเทศชาติ และความเปน คนไทยดวย ชาติที่มอี ุดมการณร ักชาติอยางเขม แขง็ มมี ากๆ หลายประเทศ อาทิ คนเยอรมนั และญ่ปี นุ ทีป่ ระเทศ เคยไดรับความเสียหายและบอบชาํ จากสงครามโลกครั้งท่ี 2 แตห ลังจากจากนนั้ ทง้ั 2 ประเทศน้ี ไดพ ัฒนาจน กลบั กลายเปนหนง่ึ ในกลุมประเทศมหาอาํ นาจ ท่มี ีความเขม แขง็ ท้ังทางดา นเศรษฐกิจและการเมอื ง และ ประวัติศาสตรการตอตอ สูสงครามของทั้งชนชาติเยอรมนั และชนชาตญิ ป่ี ุน ไดแสดงถงึ พลังรักชาตอิ ยางท่ี ทุกชาติตองยอมรับ เราตอ งยอมรับวาประเทศญ่ีปนุ เปนประเทศที่มีการพฒั นาเร็วเปน ลําดับตนๆ จนไดรบั การยอมรบั จาก ทั่วโลก และเชอ่ื วาเปน ประเทศทรี่ ่ํารวยทีส่ ดุ ในเอเชีย ท้งั ๆทีด่ แู ลว ไมน าจะเปนไปได พ้นื ทีป่ ระเทศญ่ปี นุ เล็กมาก เจด็ สิบเปอรเซน็ ตของพ้นื ทีเ่ ปนภูเขาและหนิ ไมสามารถทําการเพาะปลกู หรืออยูอาศยั ได ในขณะที่มปี ระชากร กวา รอยลา นคน คนญี่ปนุ อยูกันอยา งแออดั มภี ัยธรรมชาตมิ ากมาย ไมวา จะเปน แผนดนิ ไหว พายไุ ตฝนุ หมิ ะ และท่ีสาํ คญั ญ่ปี ุน เปน ประเทศทแี่ พสงครามโลกทั้งสองครัง้ คนญปี่ ุนตอ งทํางานใชหนช้ี าติตางๆมากมาย แลว อะไรทาํ ใหญ่ปี ุนพฒั นามาไดจนถงึ วันนี้ ทาํ ไมชาวญป่ี ุนถึงไดรักชาติ และมอี ุดมการณก ารรักชาติทีย่ ่ิงใหญ และมชี าตนิ ยิ มขนาดนี้ น่ันเปน เพราะชาวญีป่ นุ รสู ึกเจ็บปวดกับความสูญเสียรวมกนั หลังพา ยแพส งครามโลกครงั้ ที่สอง แตส่งิ ท่ีนา จะทําใหชาว ญ่ปี นุ เพิ่มความรกั ชาติขนึ้ ไปอีก ก็คงจะเปน นโยบายของรัฐบาลท่ีปลูกฝงความรักชาตติ ัง้ แตย งั เดก็ เราเคยสงสยั กันบางหรอื ไมว า ทําไมชาวญี่ปน ถึงเปน คนท่มี ีอุดมการณรกั ชาติ และชาตนิ ิยมรนุ แรงมากมายเหลอื เกนิ และคง เคยพบเหน็ ภาพนกั ทองเทย่ี วชาวญ่ีปนุ มาเทีย่ วเมอื งไทย หรอื ชาวญ่ปี ุนท่ที าํ งานอยใู นเมืองไทย ทกุ คนจะปฏบิ ตั ิ ตามวฒั นธรรมทีไ่ ดร ับการสัง่ สอนมา กิริยามารยาท การพดู คุย การใชชีวติ ชาวญปี่ นุ แทบทกุ คนจะดาํ เนินชีวติ

26 ถามวิถีทีไดร ับการปลกู ฝง คนญีป่ ุน มีความภมู ใิ จในความเปน ญ่ปี ุน แมแตเวลาจะกินขา วกจ็ ะเลือกเขา รานอาหารญ่ปี นุ เวลาจะซอ้ื ของ หากเปนเครื่องใชไฟฟา ก็จะตองซ้ือแบรนดข องญีป่ ุน หรอื จะซ้อื รถยนตก ็ตอ ง เปน รถท่ญี ป่ี นุ ผลิต เปน ตน ในระหวางทป่ี ระเทศญีป่ นุ ตอสูใ นชว งสงครามโลกครัง้ ที่ 2 เกิดกระบวนการฝูงบินทเี่ รยี กวา กามกิ าเซ หรอื Kamikaze เปน ภาษาญีป่ นุ หมายถึง ลมสวรรค หรอื ลมแหง เทวะ และ หมายถงึ ลมสลาตันทข่ี บั ไล กองทพั เรอื มองโกลซึ่งเขามารุกรานญป่ี นุ ออกไปได ในป ค.ศ. 1274 คําๆนี้ ไดถกู นาํ มาใชเ รยี กอากาศยานพลี ชีพของญ่ีปุนในสงครามโลกคร้ังทส่ี อง ซึ่งบรรทกุ ระเบดิ และพงุ เขา ชนเรอื และคําน้ียังหมายถึงนักบินผูบงั คับ อากาศยานการโจมตีแบบพลีชีพ ( suicide attacks) ในหลายรปู แบบอยางกวา งขวาง นับต้ังแตสน้ิ สุด สงครามโลกครง้ั ที่สองเปนตน มา ปฏบิ ตั ิการณข องฝูงบนิ กามิกาเซ นบั ไดวาเปน การรบทางอากาศทมี่ อี ิทธิพลและเปนทร่ี ูจกั มากกวา การรบทางอากาศรูปแบบอื่นๆ ของญีป่ ุนในชว งสงครามโลกครัง้ ท่สี อง กามกิ าเซใ ชน ักบิน รวมไปถึงทหารบน เครือ่ งถอื วัตถรุ ะเบิด และลูกเรอื ปฏบิ ตั กิ ารของเหลา นักบินกามกิ าเซ ทดี่ ูบา บ่นิ เกินมนุษยใ นสายตาของ ชาวตะวันตก แตช าวญ่ีปุนกลับมคี วามคดิ และความรสู ึกกบั หนว ยโจมตีพิเศษนีด้ ว ยความตองการเสยี สละ ไม เคยขาดแคลนอาสาสมัคร นกั บนิ ทจ่ี ะมาทํางานใหแ กหนว ยโจมตพี เิ ศษพลชี พี กามิกาเซ มจี ํานวนคนทตี่ องการ จะมาเปน นักบนิ พลีชพี มากกวาจํานวนเคร่อื งบนิ ทม่ี อี ยูถงึ สามเทา ในการคดั เลอื กตัวนกั บนิ พวกนกั บนิ มาก ประสบการณตาง ๆ จะถกู กีดกนั ออกไป เน่อื งจากนกั บินเหลา นี้มีคณุ คา ในการรบเชงิ ปอ งกัน และในการ ฝก สอนนกั บนิ รนุ ใหม ๆ ซึ่งทางกองทพั จะตอ งอาศัยนกั บนิ มากประสบการณเ หลา น้ีในระยะยาว นกั บินพลีชพี กามิกาเซ สว นใหญจะมอี ายุอยใู นชว ง 20 ป สว นมากเปนนกั ศกึ ษา แรงจงู ใจท่ีทาํ ใหนักศึกษาเหลาน้ีเขา รวม เปนนกั บินพลีชพี ของกองทพั มาจากอุดมการณรกั ชาติ ความปรารถนาท่ีจะนาํ เกยี รตยิ ศมาสวู งศตระกลู ของ ตนเอง ดว ยการสละชพี เปน ชาตพิ ลี และเพื่อพิสูจนคุณคาของความเปนลกู ผชู ายซงึ่ กลายเปน ความนิยมรักชาติ ของวยั รนุ ญ่ปี ุน ในขณะนน้ั แหลง ท่ีมา http://www.clipmass.com/story/28920 แหลงที่มา http://board.postjung.com/641259.html

27 กิจกรรมทายบท กิจกรรม 2.1 2.1.1 ใหนักศกึ ษา แบง กลุม 3 – 5 คน สรปุ เหตุการณส ําคัญๆ ในประวัติศาสตรของไทย ท่ีนักศกึ ษา สนใจมากทส่ี ุดไดอยา งนอ ย 2 เร่อื ง แลวนํามาเสนอหนา ชัน้ เรียน แลว ชวยกันสรปุ เหตุการณส ําคัญตางๆ รวมกนั วาแฝงอุดมการณรกั ชาติอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

28 กิจกรรม 2.2 นกั ศกึ ษาชมภาพยนตรสน้ั เรอ่ื งราวเกย่ี วกับประวัตศิ าสตรท คี่ รเู ตรียมไว โดยใหนักศึกษาแบง กลุม ๆ ละ 3 – 5 คน ชวยกนั สรุปเรอ่ื งราวในภาพยนตรสนั้ และใหชว ยกันสรปุ วา นักศึกษาไดค วามรเู รือ่ งอะไรบา งใน ภาพยนตรที่นักศกึ ษาชม โดยสรปุ ลงในกระดาษทค่ี รแู จกให โดยใหเวลากลมุ ละ 10 นาที แลว นํามาเสนอหนา ขนั้ เรียนทีละกลุม ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………….…………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..……………………………….…………………………

29 กิจกรรม 2.3 ใหน กั ศกึ ษาวิเคราะหถ ึงอดุ มการณร กั ชาติของชาวญีป่ นุ และใหเหตุผลวาทําไม คนญี่ปนุ ถงึ มอี ดุ มการณ รักชาติ และชาตนิ ยิ มมากขนาดน้นั ………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..……………………………………..……………..…… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………

30 บทที่ 3 อุดมการณรักชาติของประเทศไทย ความนํา การรักชาตเิ ปน สิง่ ทีด่ ี แตการปลูกฝง อดุ มการณรกั ชาติควรเปนไปอยางมีเหตผุ ล และอยูบนพื้นฐานของ ความเขา ใจในทศิ ทางเดยี วกนั ทั้งประเทศ นอกจากนี้ การปลูกฝงอดุ มการณร ักชาติจะตอ งคาํ นงึ ถึงวิถีการ ปลกู ฝง ที่เหมาะสมดว ยเชน กัน เชน การใชเ พลง ภาพยนตร ละคร หรือวธิ กี ารโฆษณาในโรงภาพยนตร โทรทัศน การประชาสมั พนั ธ โดยแจกใบปลิวแผนพบั ตา งๆ หรอื การออกเปน ระเบียบ กฎหมาย พระราชบัญญตั ิ ซึ่งทั้งนี้ ควรหลีกเลี่ยงการบงั คบั ขม ขู มเิ ชนนัน้ อาจทาํ ใหเกิดความแตกแยก ประเทศไทยเปน ประเทศทม่ี กี ารปกครองระบอบประชาธปิ ไตยอันมพี ระมหากษัตริยเ ปน ประมขุ มี ประวตั ิศาสตรความเปนชาตมิ าอยางยาวนาน โดยมีการปลูกฝงจติ สํานกึ ของความเปน ชาตินิยมเกดิ ขึ้นครง้ั แรก ในสมยั ของพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู ัว (รัชกาลที่ 5) ซึง่ เปนการปลูกฝง ความเปน พลเมืองดีของ ชาติ ความรกั และความเสยี สละเพอ่ื ชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย สาํ หรบั ยุคปจจุบนั นี้ รปู แบบของการ ปลกู ฝง ความเปนชาตนิ ยิ มของคนไทยก็ไมไดแ ตกตางจากในอดตี เทาไรนัก เพราะเรายังคงยึดถือการปลูกฝง ความรกั ทม่ี ตี อชาติ ศาสนาและพระมหากษัตริยอ ยเู ชนเดิม เพราะทง้ั 3 สว นน้ี เปนเหมือนรากเหงาของ สังคมไทยตง้ั แตอดตี จนถงึ ปจจบุ ัน ซึ่งการปลูกฝงชาตินิยมใหเกิดขึน้ ในจติ สาํ นกึ ของคนไทยทกุ คน แหลง ทีม่ า http://www.tuaytoon.com/webboard_detail.php?id=385

31 แผนการเรยี นรูประจาํ บท บทที่ 3 อุดมการณร กั ชาตขิ องประเทศไทย สาระสาํ คญั การปลกู ฝง สาํ นึกถงึ ความเปนชาตทิ ี่ไดถ ูกบันทกึ ไวในประวัติศาสตร เร่ิมมขี ้นึ ในสมัยรัชกาลท่ี 5 แหง กรุงรตั นโกสนิ ทร พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาแตเ ปน การปลูกฝง ที่กระทาํ ผา นกระบวนการการศึกษาเปน หลัก โดยสรางความหมายของชาตใิ นลกั ษณะท่เี ปนถ่ินท่เี กิดทอี่ ยอู าศยั รวมกันของคนในประเทศสยาม ภายใต การนําของพระมหากษัตรยิ  และโดยการสั่งสอนใหน กั เรยี นและคนไทยเปนพลเมืองดขี องรฐั มคี วามเปนไทย คือ เปนผทู ี่รกั ชาติ ยอมเสยี สละเพื่อชาติ และมคี วามจงรกั ภักดีชาติ ศาสนา และพระมหากษตั รยิ  ขอบขายเน้ือหา ตอนที่ 3.1 การสง เสรมิ อดุ มการณร ักชาติ ของประเทศไทย ตอนที่ 3.2 ปญ หาผลกระทบจากอดุ มการณร กั ชาตขิ องประเทศไทย ผลการเรียนรูท่ีคาดหวงั ผเู รียนสามารถ 1. อธบิ ายความเปน มาของอุดมการณรกั ชาติของไทยได 2. วิเคราะหถงึ ปญหาของอดุ มการณร ักชาตขิ องไทยได กจิ กรรมการเรยี นรู 1. ศึกษาเอกสารการสอนบทที่ 3 และเอกสารเพม่ิ เติม 2. รวมปฏบิ ตั ิกิจกรรมตามทไี่ ดร บั มอบหมายในเอกสารการสอน 3. ครแู ละผเู รียนรวมกนั สรุปองคความรทู ่ไี ดร บั จากการจัดกระบวนการเรียนการสอน 4. ทําแบบประเมินผลตนเองหลังเรียนบทที่ 3 สื่อประกอบการเรียนรู 1. เอกสารการสอนบทที่ 3 2. ใบงาน ประเมินผลผล 1. กิจกรรมและแบบทดสอบทายบท 2. ประเมนิ ผลจากการมสี ว นรวมในกิจกรรมการเรียนรู 3 . ประเมินผลจากการสอบประจาํ ภาคการศกึ ษา

32 ตอนท่ี 3.1 การสงเสริมอดุ มการณร กั ชาติ ของประเทศไทย ประเทศไทยปกครองดว ยระบบสมบรู ณาญาสิทธริ าชย โดยอาํ นาจสูงสุดอยูทีพ่ ระเจา แผนดินหรือ พระมหากษตั รยิ  รชั กาลที่ 5 ไดทรงวางรากฐานทางอาํ นาจดว ยการตั้งกรมทหารมหาดเล็กขนึ้ เพือ่ สรา งฐานพระ ราชอํานาจของกษัตรยิ  ในป พ.ศ. 2413 ตอมากลมุ เจานายและขา ราชการซง่ึ ไดร ับการศกึ ษาจากทวปี ยุโรป ซง่ึ เรียกวา กลุมกาวหนา ร.ศ. 103 ไดน าํ ความกราบบงั คมทูลตอพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั ให ปรับปรงุ การปกครองของประเทศใหเปน แบบพระมหากษตั รยิ อยภู ายใตร ัฐธรรมนูญ แตรชั กาลที่ 5 ตอบวา เมอื งไทยในขณะนน้ั ขัดสนคนมคี วามรู และยังไมพรอ มทจ่ี ะปกครองภายใตร ฐั ธรรมนูญ พระองค จึงทรงไดรเิ ริ่ม ปลกู ฝงสํานกึ ถึงความเปนชาตเิ รม่ิ มขี ้นึ แตเปนการปลกู ฝงทกี่ ระทําผา นกระบวนการการศึกษาเปน หลัก โดย สรา งความหมายของชาติในลักษณะท่ีเปน ถิ่นทเ่ี กิดท่อี ยูอาศัยรว มกันของคนในประเทศสยาม ภายใตการนําของ พระมหากษตั รยิ  และโดยการสงั่ สอนใหนกั เรยี นเปน พลเมืองดขี องรัฐ คือ เปน ผทู ่ีรักชาติ ยอมเสียสละเพ่ือชาติ และมีความจงรกั ภักดตี อพระมหากษัตริย ซงึ่ เปน การตอบสนองการปกครองในระบอบสมบรู ณาญาสิทธริ าชย แตต อมา ในสมยั ของพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจาอยหู วั รัชกาลที่ 6 การปกครองในระบอบ สมบรู ณาญาสทิ ธริ าชยไดเ ผชิญกับปญ หาตา งๆ โดยเฉพาะอยา งยง่ิ จากการต้งั คาํ ถามของกลุมคนท่ผี านการ ปลูกฝงความคิดเร่อื งหนาทีพ่ ลเมอื งและเปน ผูท่ีไดรับศกึ ษาแบบใหมท ่ีเรมิ่ เห็นบทบาทของตนในฐานะ สว นหนึ่งของชาติที่สามารถมีสว นในการกําหนดอนาคตของชาตไิ ด การต้ังคาํ ถามของคนเหลา นี้สงผลให ความ เชอื่ ม่นั ของราษฎรทมี่ ีตอ ระบอบสมบรู ณาญาสทิ ธิราชยถ ูกสนั่ คลอนลงอยางมาก ในตนรชั สมัยของ พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจาอยหู วั ระบอบสมบูรณาญาสทิ ธิราชยก ็ถกู ส่นั คลอนอีกโดยกลมุ นายทหาร หนมุ และพลเรือนกลมุ หน่งึ ซ่ึงรูจ ักกันในนาม “กบฏ ร.ศ. 130 พ.ศ. 2454” ไดตัง้ ขบวนการทีจ่ ะกอ การปฏวิ ัติ เพ่อื เปลย่ี นแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสทิ ธริ าชยมาเปนระบอบประชาธปิ ไตยแบบรัฐสภา แตก็ ประสบความลมเหลวเนื่องจากถูกจบั กุมเสียกอน ดงั นั้น ในรัชสมยั ของพระองค จึงมกี ารปลูกฝง อุดมการณชาตนิ ิยมเกดิ ขึน้ อันเปน ยุคที่สยามไดกา วเขา สูความเปนรัฐชาติแลว หลกั การแหงอดุ มการณข องรชั กาลที่ 6 แสดงใหเ หน็ ถึงแนวทางการแกไ ขปญ หาท่ีทรง เผชญิ อยูไดอ ยา งชดั เจนท่สี ดุ สงิ่ แรกทที่ รงตอบโตคือ ความนิยมในลัทธกิ ารปกครองอืน่ ทีไ่ มใชร าชาธปิ ไตย เปน เรอื่ งของคนที่ไมใช “ไทย” เพราะเปน สิง่ ท่ไี มเ หมาะสมกบั “ชาติไทย” ประเดน็ ตอมาทที่ รงเนนคือ “ความหมายของชาติไทย ” “รปู แบบของความเปน ไทย ” และ “หนา ท่ขี องคนไทย ” ทง้ั หมดน้ีเปน เนือ้ หาสาํ คัญทีท่ รงปลูกฝงใหคนไทยตองยึดมน่ั เพราะไมเชนนัน้ กจ็ ะตอ งประสบกบั ภยั พบิ ัติ คือ ถูกดูดกลนื โดย ชาวจนี ซึ่งพระองคเ ห็นวา ชาวจนี เปนอนั ตรายเพราะจะมาทาํ ลาย “ความเปน ไทย ” และจะใชอทิ ธิพล ครอบครองแผนดนิ ผลประโยชนและการดําเนนิ ชีวิตของคนไทย ความคิดทอ่ี ยูเบื้องหลังอดุ มการณช าตนิ ยิ มของพระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลาเจาอยูห ัว รชั กาลท่ี 6 คอื ความคดิ เรอื่ ง “ความเปน ไทย ” ที่ประกอบดว ย ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ซง่ึ มีผูเสนอวา ทรงไดร ับ อทิ ธพิ ลมาจากความคดิ เร่ือง “God, Queen, and Country” ขององั กฤษ แตกถ็ กู โตแยง วา สถาบันท้ัง 3 มี อยใู นสงั คมไทยมานานแลว รชั กาลที่ 6 ทรงเปน เพยี งบุคคลแรกท่ีนํา ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  มาใชใ น ลักษณะของ “อุดมการณ” และเนนความสําคัญไวทสี่ ถาบันพระมหากษตั ริย หรือ การสรา งฐานพระราชอํานาจ ของพระองคเทานัน้ แตเมื่อพจิ ารณาจากพระราชนิพนธต า งๆ กจ็ ะเห็นวา “ชาติไทย ” ในอุดมคติของ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยหู ัว ประกอบไปดวย 3 สถาบันหลกั คอื ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ตลอดรัชสมยั พระบาทสมเดจ็ พระมงกฎุ เกลา เจา อยูหัว ทรงพยายามที่จะสราง “ความไวใ จ ” หรือ “ความจงรกั ภักดี ” ตอพระมหากษัตริยใ หเ กิดขน้ึ ในหมรู าษฎรสยาม เพ่อื ความม่นั คงทางการเมอื ง และ สรา งความรูส ึกรกั ชาติและสรา งความสามคั คีกนั ระหวางคนในชาติ พระองคถ ือวา “ชาตไิ ทย” เปนสง่ิ ที่สาํ คญั

33 สงู สุด ที่คนในชาตจิ ะตองเสียสละชวี ิตเพ่อื ปกปอ งเอาไว ในแงข องเนอ้ื หาและอตั ลกั ษณของ “ชาตไิ ทย ” พระองคท รงอธิบายวา “...เราเกิดมาในชาติคนกลาหาญ รักเจา รักชาติ ศาสนา จนไมกลัวความตายไมเ สียดายชีวติ คนเหลา น้ี เปน ปูย า ตายายของเราทัง้ หลายทานสสู ละความสขุ สาํ ราญตลอดจนชีวติ ใหแ กชาตบิ า นเมอื งและศาสนา เพอ่ื จะ ไดใหเราเปนไทยอยูส มนาม …เราเกดิ มาในชาตไิ ทย เราเกิดมาเปน ไทย เราตอ งตายเปนไทย ถาจะตองเปน ขา เขาแลว เรากเ็ ทา กับตาย เพราะเราก็จะเรยี กตวั เราวาไทยไมไ ดอีกตอ ไป เพราะฉะนัน้ ถา เม่อื ถงึ เวลาที่มภี ยั อนั ตรายมาสปู ระเทศบานเมอื งของเราแลว แมใครไมย อมสละชวี ิตของตนเพื่อปองกันชาตบิ านเมืองก็จงเลกิ เปน ไทยเสียเถดิ อยาเอาชอ่ื ไทยไปใชเ รียกช่อื ตนใหเ พ่ือนบา นพลอยอายดว ยเลย ผูทีไ่ มยนิ ยอมฟงพรอ มอยใู นใจวา จะสละชวี ิตเพ่อื รักษาพระเจา แผนดิน รกั ษาชาตบิ านเมอื ง และรักษาศาสนาอันเปนทน่ี บั ถือของตนแลว กค็ วร หลบหนาไปเสยี ใหพน ถน่ิ ฐานบานคนไปอยโู ดยลําพงั ตนอันเปนท่รี กั ยง่ิ กวา ชาตศิ าสนา น้นั เสยี ดีกวา...” จะเห็นไดวา รัชกาลที่ 6 ทรงถอื วา “ความเปนไทย” ท่ีประกอบดวย ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนเคร่ืองช้วี ัดหรือเปน คาํ จํากัดความของผทู ่เี ปน “คนไทย” ตามคาํ นยิ ามของพระองค ผทู ่เี รยี กตนเองวา “คนไทย” คือ ผูที่ “ตอ งตกลงใจวาเปน ไทยและประพฤตใิ หเ หมือนคนไทยทกุ อยา งทุกสถาน ” นน่ั ก็คือ การจงรักภกั ดตี อ ชาติและพระเจาแผน ดิน พระองคท รงอธบิ ายวา “ชาติ” คือ คําท่ีใชเ รยี กคณะชนทอ่ี ยู รวมกนั คน “ชาตไิ ทย ” ก็คอื คนทีเ่ กดิ เปน ไทยเกดิ ในหมชู นทเ่ี รยี กนามตัวเองวา “ไทย” ขณะเดยี วกนั พระองคก ็ถือวา ศาสนา คือ องคป ระกอบสําคัญของการดาํ รงอยูของชาติ นั่นคือ ชาตกิ ับศาสนาเปนส่ิงท่ีมี ความสมั พนั ธต อ เน่อื งกนั เพราะถาสนิ้ ชาติศาสนากต็ ัง้ อยูไ มได ในทางกลบั กนั ถาศาสนาเสื่อมสลายประชาชน ยอมขาดคณุ ธรรม และชาติกย็ อ มต้งั อยไู มไ ด สําหรับพระมหากษัตริย ซ่งึ เปน องคป ระกอบของ “ความเปน ไทย ” หรือ “ชาติไทย” อันทส่ี ามน้ัน ตามพระราชาธบิ ายของรัชกาลท่ี 6 พระมหากษตั ริยมิไดเปนเพียงผูน ําในการเปลยี่ นแปลง ศนู ยรวมของความ ศรัทธาเทานั้น แตย งั กา วไกลไปถงึ การเปน สัญลักษณทป่ี รากฏแกสายตาของนานาประเทศ เปรยี บประดจุ “ธงชัยของชาติ” ดวย พระองคท รงช้วี า พระราชภาระของพระมหากษัตริยไ ทยในยคุ สมัยของพระองคมิไดมี เพียงการทําความเจริญใหเกิดขน้ึ ภายในประเทศเทา นน้ั หากแตยังทรงเปนผูนําเกียรตคิ ุณและศกั ดศิ์ รขี องชาติ ใหเ ปน ทป่ี รากฏแกชาวโลกดวย น่ันก็คอื การนาํ ประเทศเขา สสู งครามโลกครัง้ ทีห่ น่งึ และอยูในฝา ยทีไ่ ดรับชยั ชนะ ดังน้นั พระมหากษตั ริยต ามความหมายท่ใี ชในการปลกู ฝง อุดมการณชาตนิ ิยมในสมยั รชั กาลที่ 6 จึงเปน อนั หนึง่ อันเดียวกนั กบั “ชาตไิ ทย” เปนส่ิงทไี่ มอ าจแบง แยกหรือทาํ ลายได เพราะ “กษัตริยก ค็ อื ชาติ ” และ “ชาตกิ ค็ อื กษตั ริย” ในสมัยของพระองค พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลาเจาอยูหวั ไดป ลุกเรา ใหประชาชนแสดงความรกั ชาติโดยการแสดงความ “จงรกั ภักดี” เชอื่ ฟง พระองค ไมค วรคัดคา น ตเิ ตียนพระบรมราโชวาทในการบรหิ าร ประเทศใดๆ ท้ังสิ้น โดยทรงอางวา การปฏบิ ตั ิตามแนวทางนเ้ี ปนหลักแหง ความสามคั คีเพอ่ื มใิ ห “ชาติแตกเปน เสีย่ ง” ดงั นนั้ หนาทพ่ี ลเมืองในสมยั รชั กาลที่ 6 กค็ ือ เชอ่ื ฟงผนู าํ และรกั ผนู าํ ในการปลกู ฝง อดุ มการณชาตนิ ิยม รัชกาลที่ 6 ไดทรงใชบทพระราชนพิ นธ บทละคร และพระบรมราโชวาท เปนสอื่ ในการปลูกฝง โดยมี ขา ราชการและปญญาชนเปน กลมุ เปา หมายหลัก สาระสาํ คญั ของบทพระราชนพิ นธต างๆ ไมว าจะเปน ปลกุ ใจ เสอื ปา เทศนาเสือปาพระรวง หรอื ขอมดําดินลว นแลวแตเ ปน การชีใ้ หเหน็ ความสาํ คัญของสถาบนั ชาติ ศาสน กษัตริย และกระตนุ ความรสู ึกชาตนิ ยิ มในหมคู นไทยดวยการทําให “ชาวจีน” กลายเปน ศตั รูของชาติ สวนการ เผยแพรพระราชนพิ นธนั้นก็มีทง้ั การพิมพเ ปนหนังสอื เลม นําออกแจกจา ยแกข าราชบรพิ าร ขาราชการ และ จําหนายบุคคลทั่วไป สง ไปใหโรงเรียนตางๆ ทัง้ ในกรงุ เทพฯและหวั เมอื ง รวมท้งั การทําเปนบทละคร ใหคน ทวั่ ไปไดเ ขา ชม

34 นอกจากส่ือชนิดตางๆ ดังที่กลา วมาแลว พระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลาเจา อยหู วั ยงั ไดทรงใช ธงชาติสยาม เปน เคร่อื งมอื ในการปลกู ฝงอุดมการณช าติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  ตอ ประชาชนดว ย พระองค ไดท รงเปลีย่ นแปลงรปู แบบธงชาตสิ ยามจากธงชางมาเปน “ธงไตรรงค” ซึ่งมแี ถบสีสามสี ไดแ กส แี ดง ขาว และ น้าํ เงนิ โดยไดท รงนยิ ามความหมายของแถบสที ้งั สามน้ีวา สขี าว คือ สีบรสิ ุทธเ์ิ ปนเครื่องหมายของพระรตั นตรยั และธรรมมะ สีแดง คือ สีเลอื ดท่จี ะยอมสละไดเ พ่ือรกั ษาชาติและศาสนา สวนสีน้าํ เงิน เปน สสี วนพระองคซ ง่ึ เปนสที พี่ ระองคทรงโปรดปราน ดังน้ัน ความรักชาติ ความเล่ือมใส ในศาสนา และความจงรกั ภกั ดตี อมหา กษัตริย จึงเปน เนอื้ หาของอดุ มการณข องรฐั ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกฎุ เกลา เจา อยูห วั ท่ีไดทําการปลูกฝง ใหราษฎรพลเมืองสยามเกิดขนึ้ ในสาํ นึกของตน โดยสบื ทอดมาจากลกั ษณะนสิ ัยแหงบรรพบรุ ุษของชาตทิ สี่ บื ตอ กนั มายาวนานเปน พนั ๆป ดังท่ีพระองคทรงอธิบายวา “.....เราอทุ ศิ ตวั เราทั้งหลาย และอทุ ศิ กาํ ลังกายกาํ ลังสติปญญาไวเพอื่ ปองกันรักษาชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย สิ่งซ่งึ เปนที่เคารพรกั ใครท ้ัง 3 คอื ความเปน ไทยของเราอยางหนึง่ ความม่ันคงของชาตเิ รา อยางหนง่ึ พระศาสนาของเราอยางหนงึ่ สามอยา งนป้ี ูยา ตายายของเราไดย อมสละเลือดเนือ้ และชวี ติ เพอ่ื ปองกันแลว เราทัง้ หลายผเู ปน บตุ รหลานยอมมหี นา ทๆ่ี จะตอ งทาํ ใหส มควรท่เี ปนบุตรหลานของทาน ตอ งไมใหม ผี ใู ดวา ได” นโยบายชาตนิ ยิ มในสมัยรชั กาลที่ 6 มเี ปาหมายเพยี งเพ่อื การธาํ รงรกั ษาไวซ ่งึ “รปู แบบความ เปน ไทย ” แตเ ปนทีน่ าเสียดายวา การรักษารูปแบบเดมิ น้นั มิไดมกี ารปรบั เปลี่ยนบทบาทแตประการใด การดาํ เนินพระราโชบายและพระราชจรยิ วตั รบางประการมิอาจจะใหคําอธิบายในเชิงบวกแกกลมุ ทีม่ ีความคดิ นอกระบบได อีกทัง้ สือ่ ในการปลูกฝง อุดมการณช าตินยิ มเองกลับยอนคําอธิบายเรื่อง “ความรักชาติ ” อยา ง กวา งขวาง คาํ ถามถึงรูปแบบความเปนไทยท่ีเพ่ิมข้ึนในสมยั รชั กาลที่ 6 คอื ระบอบการปกครองแบบราชาธิปไตย แพรหลายมากยิง่ ขน้ึ ในตนรัชกาลที่ 7 นับเปน ปญหาทส่ี ง่ั สมและไมอ าจแสวงหาทางออก ที่เหมาะสมไดใ นทีส่ ุด เวลาของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยก ็สนิ้ สุดลงดวยการปฏวิ ัติของ “คณะราษฎร” ในวนั ท่ี 24 มถิ ุนายน พ.ศ. 2475 บทบาทของพระมหากษตั รยิ ถ ูกจํากัดลงดวยกฎหมายรัฐธรรมนญู แมว าภายหลงั การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 พระมหากษัตรยิ จ ะถูกจํากดั พระราชอาํ นาจ ลง แตคณะราษฎรก็ยังคงไวซ ่งึ “รปู แบบของความเปน ไทย ”ทั้งนี้เพราะคณะราษฎรไมสามารถจะหาคําอธบิ าย อื่นมาทดแทนเพื่อใหประชาชนยอมรับในอาํ นาจและ ความชอบธรรมของกลมุ ตนได อกี ทัง้ อดุ มการณใหมทีใ่ ห ยดึ มั่นใน รัฐธรรมนญู ก็เปน สง่ิ แปลกใหมอยา งมากสําหรับคนไทยโดยเฉพาะในระดับชาวบานดวยแลว ความ เขา ใจเกี่ยวกับสถาบนั ใหมๆ เชน รฐั สภา นายกรัฐมนตรี รัฐธรรมนญู หรอื แมกระทั่ง “ผูนาํ ” กด็ ูจะเปนความ ยากลาํ บากทีป่ ระชาชนจะยอมรบั และศรทั ธาได ตัวอยางเชน ในวนั ท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 คณะราษฎรได เชญิ ธงไตรรงคขนึ้ เหนอื พระทีน่ ่งั อนนั ตสมาคม แทนธงมหาราชประจาํ องคพ ระมหากษตั รยิ  และตอ มาก็ใชธง ไตรรงคเปน สัญลกั ษณใ นโอกาสสาํ คัญๆ ทเ่ี ก่ยี วเนอื่ งกับการปกครองในระบอบรัฐธรรมนูญ ในชวงรฐั บาลพนั เอกพระยาพหลพลพยหุ เสนา ไดใชธ งไตรรงคเปน เครอ่ื งมือในการปลูกฝงความรกั ชาตแิ ละสรา งความเปน อันหน่งึ อันเดียวกนั ใหเกิดข้นึ ในหมปู ระชาชนสยาม โดยไดม กี ารออกกฎหมายเกย่ี วกับธงชาติข้นึ หลายฉบับ เชน มกี ารออกกฎกระทรวงมหาดไทย เรือ่ ง “ระเบยี บการชกั ธงชาตสิ ยาม ” ใน พ.ศ. 2478 กลาวไดว า การใชธง ไตรรงคเพือ่ ปลกู ฝงความรักชาติในหมปู ระชาชนในชว งหลงั พ.ศ. 2475 ไดกลายเปนอีกชองทางหนึง่ ทท่ี าํ ให อดุ มการณชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ยงั คงอยตู อ ไปไดในระบอบการปกครองแบบใหม ในปลายป พ.ศ. 2479 สาํ นกั งานโฆษณาการของรัฐบาลไดเ รยี บเรียงปาฐกถา เรื่อง “ธงชาติ” เผยแพร ผานทางวิทยุกระจายเสยี ง มีความตอนหน่ึงกลาววา “ธงชาติของเราเปนธงสามสี มสี แี ดง สีขาว และสขี าบ หรือทเ่ี รยี กกนั ตดิ ปากวา สีนา้ํ เงิน สีแดงหมายถึงชาติ สีขาวหมายถงึ ศาสนา และสนี ํ้าเงินหมายถึง พระมหากษตั ริย ”ขณะเดยี วกนั รฐั บาลกไ็ ดบ รรจุอุดมการณช าติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ซ งึ่ ปรากฏอยใู น

35 สีของธงชาตไิ วใน “แบบเรยี น” สาํ หรบั เด็กนักเรียนชั้นประถมศึกษาดวย เชน ใน “หนังสืออา นหนา ทรี่ าษฎร เลม 2” อธิบายวา “ธงไตรรงคท ่มี ีสามสนี ีไ้ มใชป ระกอบขึน้ ใหสวยงามเทาน้นั ยอ มมคี วามหมายอยูในสีน้นั ๆ ดว ย กลา วคือ สีขาวหมายถงึ ศาสนา สีแดงหมายถงึ ชาติ สนี ้าํ เงินหมายถงึ พระมหากษตั ริย ใหร วู าประเทศสยาม เรามชี าติ ศาสนา พระมหากษัตริย” ในสมยั จอมพล ป. พิบลู สงคราม (พ.ศ. 2481-2487) อดุ มการณชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  ถกู บดบังและแทนทด่ี วยอุดมการณ “เชอื่ ผูนาํ ชาตพิ น ภยั ” หรอื “ลัทธผิ ูน าํ ” ซง่ึ จอมพล ป. พิบูลสงครามได สรา งขนึ้ การเมอื งไทยเปลย่ี นแปลงไปอยางมากในชว งเวลา 5 ปน ี้ ช่อื ประเทศถูกเปล่ียนจาก “สยาม” เปน “ไทย”(พ.ศ. 2482) ประเทศไทยเขา สยู ุคสมยั ของ “การสรา งชาติ” มีความเปลี่ยนแปลงอยา งใหญห ลวงในดาน วฒั นธรรม ประเทศไทยเขาสูว งโคจรแหง อํานาจของญีป่ ุน ความออ นแอของ “ลทั ธิรฐั ธรรมนญู ” ทาํ ใหจอมพล ป. พบิ ลู สงครามหนั ไปสรา งฐานสนบั สนนุ ของตนดวย “ลัทธิชาตนิ ยิ ม” และเมื่อสงครามโลกครง้ั ทส่ี องระเบดิ ข้นึ ในเอเชีย รัฐบาลจอมพล ป. พบิ ลู สงครามไดส รา งฐานสนับสนุนเพ่มิ เติมดว ย “ลทั ธิทหาร” และ “ลทั ธิผนู ํา” ไทยเขา สสู งครามคร้ังนนั้ ในฝายของญปี่ ุน เปน ประเทศเลก็ เพยี งประเทศเดยี วทีป่ ระกาศสงครามกับองั กฤษและ สหรฐั อเมริกาอยา งเปนทางการ จากความพยายามทจ่ี ะ “สรางชาติ” โดยการสถาปนาอุดมการณ “เชื่อผนู าํ ชาติพนภัย ” ขนึ้ แทนท่ี อดุ มการณชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย ไดท ําให จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม กลายเปนคนแรกที่ทําใหค าํ วา “ผูนาํ ” มคี วามสาํ คัญในทางการเมอื งข้ึนมา ในป พ.ศ. 2485 เขากลา ววา “ญปี่ นุ มเี ครอ่ื งยึดมั่นอยู คือ พระเจา แผน ดนิ ของเขา ของเราไมม ีอะไรเปน เคร่อื งยึดแนน อน ท่มี ีอยู คือ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  และ รัฐธรรมนญู ชาตกิ ็ยงั ไมมีตัวตน ศาสนากไ็ มท ําใหคนเล่ือมใสถงึ ยดึ มน่ั พระมหากษตั ริยยังเปน เดก็ เหน็ แตร ปู รฐั ธรรมนญู ก็เปน สมุดหนังสอื เวลาคบั ขันจะเอาอะไรเปนเคร่ืองยดึ ไมได ผมจึงใหตามนายกรฐั มนตรี ” และ นโยบาย “การสรา งชาต”ิ ท่ีโดดเดนท่ีสดุ กค็ ือ การทยอยออกประกาศ “รฐั นยิ ม” ทัง้ 12 ฉบบั อยางไรกต็ าม มีขอ ทน่ี า สงั เกตอยวู า แมจอมพล ป. พบิ ูลสงครามจะพยายามชูอุดมการณ “เชื่อผูนํา ชาติพนภยั ” ขนึ้ มาแทนที่อดุ มการณชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย แตก ย็ งั คงใชธ งไตรรงคซึง่ เปน สญั ลกั ษณของ อดุ มการณช าติ ศาสนา พระมหากษตั ริย เปนเครือ่ งมอื ท่สี าํ คัญในนโยบาย “การสรา งชาติ” ของเขาดวย ดังจะ เห็นไดอยางชัดเจนใน “ประกาศสํานักนายกรัฐมนตรี วา ดวยรัฐนิยมฉบบั ท่ี 4 เรื่องการเคารพธงชาติ เพลงชาติ และเพลงสรรเสรญิ พระบารมี ” ทมี่ ใี จความขึน้ ตนวา “ดวยรฐั บาลไดพ จิ ารณาเหน็ วา ธงชาติ เพลงชาติ และ เพลงสรรเสริญพระบารมีเปน สิง่ สาํ คญั ประจําชาติ พงึ ไดร บั ความเชิดชเู คารพของชาวไทยท้ังมวล ” แต จอมพล ป. พิบูลสงคราม ไดใ หค วามหมายใหมแกธงไตรรงคโ ดยทาํ ใหก ลายเปน “เครอ่ื งหมายแทนชาติ ” ซึง่ ไมไดเปน เพียงแคธ งชาตขิ องประชาชนพลเมอื งในชาติไทยและในประเทศไทยเทา นน้ั แตยงั จะเปน ไดถ งึ ธงชาตขิ องปวง ผคู นที่มเี ชือ้ สายอยใู น “สกุลไทย” ท้งั หมดดวย การสงเสริมอุดมการณช าติ ศาสนา พระมหากษตั ริย ในสมยั จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ภายหลังจากท่ี จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ทาํ การปฏิวตั ใิ นวนั ท่ี 16 กนั ยายน 2500 จอมพลสฤษด์ไิ ดต ้งั พรรคชาติสังคม เพื่อ สนบั สนนุ รฐั บาล พลโทถนอม กิตตขิ จร ใหมีเสถยี รภาพ นโยบายพรรคชาตสิ ังคมนจี้ ะเปน พนื้ ฐานนโยบายทาง การเมืองของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชตในเวลาตอมา นโยบายพรรคชาตสิ ังคมประกอบดว ย ชาตนิ ยิ มและสังคม นยิ ม ชาตินิยมหมายถงึ การยกยองเทิดทนู ลักษณะและสถาบันสาํ คัญของชาตไิ ทย เชน การรกั ษาเอกราช การยึดถอื พทุ ธศาสนาเปน ศาสนาประจาํ ชาติ การเทิดทูนพระมหากษัตริยเปน พระประมุขของชาติ สงั คมนิยม หมายถงึ แนวดําเนินการบรหิ ารประเทศของรัฐบาลทจี่ ะใชอํานาจควบคุมในดานเศรษฐกจิ เพอื่ ใหเศรษฐกิจของ ชาตดิ าํ เนินไปในทางทีจ่ ะเกดิ ประโยชนแกท ั้งบคุ คลและสวนรวม โดยใหมกี ารกระจายรายไดและแบงปน รายได ทงั้ หลายไปสูประชาชนอยา งท่วั ถึง แตตอ มาเนื่องจากจอมพลสฤษดิ์ ธนะรชั ต ตอ งการรบั ความชว ยเหลอื ในดาน เศรษฐกิจจากสหรัฐอเมรกิ า จึงไดป รับเปล่ยี นแนวนโยบายของพรรคชาตสิ งั คมใหสอดคลอ งกบั แนวนโยบายของ

36 สหรฐั อเมรกิ าท่ีตอ ตานอดุ มการณส งั คมนิยม นั่นคือ ตองเปลย่ี นนโยบายจาก “ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  และสงั คมนิยม” ไปเปน “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  และประโยชนส ขุ ของสังคม” เมือ่ จอมพลสฤษดิ์ ธนรชั ต ทาํ การปฏิวัติยดึ อํานาจจากพลโทถนอม กิตตขิ จรและดาํ รงตาํ แหนง นายกรัฐมนตรี จอมพลสฤษด์ิ ไดว างแผนการสรา งชาตไิ ว 3 ดา น ไดแ ก แผนการเมอื ง แผนการเศรษฐกจิ และ แผนการศกึ ษา สาํ หรบั แผนการเมอื ง เพอ่ื ทจ่ี ะสรางความชอบธรรมใหกับคณะปฏวิ ัติ รวมทัง้ เพอ่ื ดาํ เนินการให ประชาชนภายในชาตริ วมกันพฒั นาประเทศชาติ คณะปฏิวัติจึงไดป รบั เปลี่ยนอุดมการณของชาตซิ ่ึงแตเ ดมิ ประกอบดว ย “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  และรฐั ธรรมนูญ” มาเปน “ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ ” ดังน้นั การดําเนนิ นโยบายของคณะปฏิวัติ นอกจากจะดาํ เนินแผนทางการเมอื ง เศรษฐกจิ การศึกษา แลว ยงั ไดดาํ เนนิ การสรางความมน่ั คงใหแ กส ถาบันพระมหากษตั ริยและพทุ ธศาสนาควบคูกนั ไปดว ย จอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต ไดเ ปล่ยี นแปลงวันชาติจากวันท่ี 24 มิถุนายน มาเปน วันที่ 5 ธันวาคม ซึง่ เปนวนั พระ ราชสมภพของพระบาทสมเด็จพระเจา อยูหัวภมู ิพลอดลุ ยเดช รัชกาลที่ 9 เปนการทาํ ใหสัญลักษณของชาตมิ า ผูกพันกับสถาบนั กษัตริย ดงั ที่จอมพลสฤษดิ์ไดกลาววา “...ชาติจงึ เปนสภาวธรรมอกี อนั หนงึ่ ซงึ่ ไมมีตวั ตนเห็นไดช ดั จาํ ตอ งสรา งส่ิงท่ีถอื เปน นมิ ติ หมายสมมตุ ิ เปนสัญลกั ษณของชาตซิ ่งึ โลกไดคิดข้นึ ไว 3 อยา ง คือ ธงชาติ เพลงชาติ และวันชาต”ิ การกาํ หนดใหวนั ชาติเปน วันท่ี 5 ธนั วาคม จึงเปนการสรางสัญลกั ษณของชาตโิ ดยเนน ความผกู พนั กับพระมหากษัตริย หรือกลาวอีกนยั หนง่ึ ก็คอื จอมพลสฤษด์ิ ธนะรชั ต ไดเปลี่ยนแปลงใหส ถาบันพระมหากษัตริยกลายเปนสัญลกั ษณข องชาตแิ ทน รฐั ธรรมนูญ ทาํ ใหนบั แตนัน้ เปน ตน มา อดุ มการณของรฐั ไทยมีเพยี ง 3 ประการ คอื ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย ในดา นการศึกษานั้น รฐั ไดก าํ หนดใหก ารศึกษาในระดับประถมศกึ ษาและมัธยมศกึ ษา มจี ุดเนน ในการ สนบั สนุนการเมือง คอื การสรางเอกภาพและความมั่นคงของชาติ เม่อื พิจารณาหลักสูตรสงั คมศึกษา ซง่ึ เปน หลักสตู รทม่ี ีจุดมุงหมายในการสรางพลเมอื งดี จะพบวาหลักสตู รดังกลาวไดกําหนดจดุ มุง หมายไวอยา ง ชดั เจนในเรอ่ื งการสรางเอกภาพและความมัน่ คงของชาติ การกลอ มเกลาปลูกฝงความรคู วามเขา ใจดังกลา ว สนับสนนุ นโยบายสรางชาตขิ องรัฐบาลจอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชตโ ดยตรง รัฐไดก ลอ มเกลาใหนักเรยี นตระหนักวา ในฐานะที่ตนเปน พลเมืองของชาติ จึงตองมหี นาท่ีทํานบุ าํ รุงรกั ษาและพฒั นาประเทศใหเปนปกแผน ม่ันคง กา วหนา โดยปฏิบัตติ นตามกรอบแหงวฒั นธรรมและสถาบันของชาติที่รัฐไดเ ลือกสรรและจดั เปนระบบ โดยเฉพาะการยดึ มนั่ และจงรกั ภกั ดตี อ ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย อาจกลาวไดวา จอมพลสฤษด์ิ ธนะรชั ต คอื บุคคลสําคญั ที่ไดป รับเปลีย่ นและปลูกฝง อุดมการณชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย จนทาํ ใหอุดมการณ ดงั กลาวสามารถหยง่ั รากมัน่ คงในสงั คมไทยมาจนถึงปจ จุบันนี้ หลงั จากเหตุการณ 14 ตลุ าคม พ.ศ. 2516 ซ่ึงถอื วา เปน ความสาํ เรจ็ ของประชาชนในการโคนลม รัฐบาลเผดจ็ การจอมพลถนอม กติ ตขิ จร และทาํ ใหบรรยากาศทางการเมืองของไทยเปน ยุคแหงประชาธปิ ไตย มี การเคล่ือนไหวชุมนุมประทว งทางการเมืองของนสิ ติ นักศึกษา กรรมกร ชาวนาชาวไร เกิดข้นึ เกอื บทกุ วัน สภาพดังกลา วไดท าํ ใหกลุมที่เรียกวา “ฝา ยขวาจดั ” หรอื “ฝายอนุรกั ษนิยม” เกิดความไมพอใจเพราะเหน็ วา เปน การสรา งความวนุ วายใหแ กสังคมและเห็นวาการตอสูเรยี กรองเหลานัน้ เปน การกระทาํ ของ คอมมวิ นสิ ต “ฝายอนุรกั ษนยิ ม” เหลานีไ้ ดปลกุ อดุ มการณ “ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  ” ซ่ึงพวกเขายึดม่ัน มานานขึ้นมาอกี ครั้งเพ่อื ตอ ตานคอมมวิ นิสต และใชเปน เครื่องมือในการกลาวรา ยปา ยสแี ละปลกุ กระแสความ เกลียดชงั ตอ ขบวนการนิสติ นักศกึ ษาฝายกา วหนา ไดอ ยางสาํ เรจ็ ขณะเดียวกนั ก็ไดม กี ารจดั ต้ังกลุมตอตา น ขบวนการนสิ ติ นกั ศกึ ษาฝายกา วหนา ข้ึนหลายกลุม เชน กลมุ กระทงิ แดง นวพล ลูกเสอื ชาวบา น ทาํ การกอ กวน

37 และขัดขวางการทํากิจกรรมตางๆ ของฝา ยกาวหนาจนกระท่งั เกดิ เหตุการณ 6 ตลุ าคม 2519 ซ่งึ เปนการสังหาร หมูทางการเมอื งท่โี หดรายทีส่ ดุ เทา ทเ่ี คยมมี าในประวัตศิ าสตรไทย ภายหลังเหตุการณ 6 ตุลาคม 2519 นสิ ิต นกั ศกึ ษา และประชาชนจํานวนมากไดท ยอยเดินทางเขาไป รว มการตอสดู วยกําลงั อาวธุ กบั พรรคคอมมวิ นิสตแหงประเทศไทย (พคท.) ในเขตปา เขาตามภาคตางๆ ของ ประเทศไทยเปนจํานวนมาก เพือ่ ตอ สูกับคอมมวิ นิสต นายธานินท กรัยวิเชยี ร นายกรฐั มนตรใี นขณะนนั้ ไดปลกุ อดุ มการณ “ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย” ขึ้นมาอีกครั้ง โดยเนนความสาํ คญั ของ “สถาบันพระมหากษัตรยิ  ” ในฐานะ “ศูนยรวมของชาต”ิ ในหนังสือชอ่ื พระมหากษตั ริยใ นระบอบประชาธปิ ไตย ธานนิ ทร กลาววา “....นอกเหนือจากพระราชอาํ นาจท่ีรฐั ธรรมนูญบญั ญตั ถิ วายไวแลว พระมหากษัตริยไ ทยยังทรงเปน ศนู ยร วมของชาตใิ นหลายประการ กลา วคอื ทรงเปน ศูนยร วมแหงความสามคั คีและความเปน อนั หนงึ่ อนั เดยี วกันของชาติ ทรงเปนศูนยร วมแหง ราชการแผน ดนิ ทัง้ มวล และทรงเปน ศูนยร วมแหงวิทยาการระดบั ชาติ ทงั้ น้ี เพราะพระมหากษัตรยิ ใ นระบอบประชาธิปไตยทรงเปนของคนทุกคนในชาติ ทรงเปน เครือ่ งยึดเหน่ยี ว ความภมู ิใจ และความมัน่ ใจหนึ่งในสามสง่ิ คือ ชาติ ศาสนา และพระมหากษตั ริย ทค่ี นไทยทุกคน ทุกฐานะ ทกุ ความคิดเห็น ตางยึดม่นั รว มกัน” การชอู ดุ มการณ “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  ” เพ่ือตอสกู บั คอมมิวนิสตจะยงั คงดําเนนิ ตอ ไปอยาง เขม ขนจนถงึ สมัยท่พี ลเอกเปรม ติณสูลานนท กา วขึน้ มาเปนนายกรฐั มนตรี พลเอกเปรม ติณสลู านนทได แสดงออกถึงเจตนารมณอันสูงสดุ ของรฐั บาลในอันทีจ่ ะเทิดทูนและรกั ษาไวซงึ่ สถาบนั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  และการปกครองอนั มพี ระมหากษัตรยิ เปน ประมุขอยางเครงครัด โดยเฉพาะอยา งย่งิ การ ตอ ตานการคุกคามจากภยั คอมมวิ นิสต อยา งไรก็ตาม การกลา วถงึ อุดมการณชาติ ศาสนา พระมหากษัตริยของ พลเอกเปรม ตณิ สูลานนทจ ะคอ ยๆ เบาบางลงในชว งป 2526 เมอ่ื พรรคคอมมวิ นิสตแ หงประเทศไทย (พคท.) เกิดความแตกแยกภายในอยา งรุนแรงและไดส ลายตวั ลงไปแลวนนั่ เอง แตนี่กไ็ มไ ดห มายความวา อดุ มการณ “ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย” ไดห มดหนาทีข่ องมันลงตามไปดวย ในทางกลบั กัน อาจกลาวไดวา อุดมการณ “ชาติ ศาสนา พระมหากษตั ริย ” ไดฝงรากลึกอยูในสังคมไทยอยางม่นั คง จนกลายเปนสวนหนึง่ ทไี่ มส ามารถ แยกออกจากกันไดอ ีกตอไป ในปจ จบุ นั ปญ หาภัยคกุ คามทมี่ ผี ลกระทบตอ ความม่นั คงของชาติมีความละเอียดออ นและสลับซับซอ น ในหลากหลายมติ ิ ซง่ึ ในหลายปญหาไมสามารถแกไ ขได โดยหนวยงานใดหนว ยงานหน่งึ แตเ พยี งลําพัง รัฐบาลที่ ผานหลายยคุ หลายสมยั ไมส ามารถสรางความสวบและความปรองดองใหเ กดิ ขึ้นในประเทศชาติ มีการชุมนมุ ประทวง มีการแบงฝกแบง ฝา ยและแบง ขั้วทางการเมืองอยางชดั เจนโดยอางผลประโยชนข องประเทศชาติและ ประชาชนเปน หลักในการชกั จงู โนม นาว ซึง่ นับวนั จึงกอใหเกิดรอยแยกในสงั คมไทย ในรฐั บาลของพลเอก ประยุทธ จนั ทรโอชา นายกรัฐมนตรี จึงไดก าํ หนดนโยบายสรา งความปรองดอง โดยการรณรงคใหค นไทย ปฏิบตั ติ ามคา นิยมหลกั ของคนไทย 12 ประการ และรณรงคใ หป ลูกฝง เสริมสรา งอุดมการณค วามรกั ชาติ โดย การกาํ หนดใหม ี พระราชบัญญัติการรักษาความมนั่ คงภายในราชอาณาจักร พ.ศ. 2551 และมี กอ.รมน. เปน หนว ยปฏิบัติงานหลกั เพอื่ รบั ผิดชอบดําเนินการรักษาความมน่ั คงในราชอาณาจกั ร โดยการรักษาความม่นั คงใน ราชอาณาจกั ร แบง ออกเปน 2 มาตรการหลัก คือ มาตรการ ปอ งกัน และ มาตรการเสรมิ สรางความเขาใจ 1. มาตรการปองกัน คือการกําหนดใหม มี าตรการลดการแพรกระจายของ ขาวสารทม่ี ีผลกระทบตอ ความมั่นคงของชาติ และสถาบันฯ จากส่ือตาง ๆ ไดแ ก วทิ ยุ ชุมชน เคเบ้ลิ ทีวี หนังสือพิมพ และอนื่ ๆ โดยการ สรางเครอื ขา ยมวลชนในการเฝา ระวัง แจง เตอื น การสรา งกระแสสงั คมกดดัน และการบงั คับใชกฎหมาย เพอ่ื ใหก าร กระจายขาวสารลดนอ ยลง และหมดส้นิ ไปในท่ีสดุ 2) มาตรการเสรมิ สรา งความเขา ใจ คือ การจัดใหมกี ารชแ้ี จงทาํ ความเขา ใจ โดยการฝก อบรมสัมมนา และการรณรงคดวยส่อื ตา งๆ อยางกวางขวาง

38 การฝกอบรมสมั มนา ใหก บั ขาราชการ ภาคเอกชน และกลมุ พลงั มวลชนทุก กลุม/ทุกประเภท โดยแบง กลุมเปา หมายออกเปน 4 กลุม ไดแก กลุม แรก เปน กลมุ ขา ราชการ เจา หนา ทร่ี ัฐ และพนกั งานรฐั วิสาหกิจ ซ่ึงเปนความรับผิดชอบ ของแตล ะกระทรวง กลมุ ท่ีสอง เปนกลุมพลงั มวลชนของ กอ.รมน. ไดแ กไ ทยอาสาปองกัน ชาติ (ทสปช.), กองหนนุ เพอื่ ความมั่นคงแหงชาติ (กนช.) โครงการหมบู านอาสาพฒั นา ปองกันตนเอง (อพป.) และมวลชนท่เี ปน กลมุ เปาหมายเฉพาะ เชน กลมุ ผขู บั ข่ี จกั รยานยนตร ับจา ง นกั ธุรกิจ วทิ ยชุ ุมชน เปนตน กลุมที่สาม เปนมวลชนของสว นราชการตา งๆ ไดแก อาสาสมัครปกปอ งสถาบัน (อสป.) ชุดรกั ษาความ ปลอดภยั หมบู า น (ชรบ.) อาสาสมคั รปอ งกันภยั ฝา ยพลเรือน (อปพร.) ของ กระทรวงมหาดไทย อาสาสมคั ร สาธารณสขุ ประจาํ หมบู าน (อสม.) ของกระทรวงสาธารณสุข ราษฎรอาสาสมคั รพทิ กั ษป า (รสทป.) และ เครอื ขา ยอาสาสมัครพทิ ักษ ทรัพยากรธรรมชาตแิ ละส่งิ แวดลอ มหมูบาน ( ทสม.) ของกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม กาํ ลังอาสาสมัคร ของ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความม่ันคงของ มนุษยและกระทรวงยุติธรรม ลกู เสอื ชาวบาน (ลส.ชบ.) ของ ศูนยป ฏิบัตกิ ารลกู เสอื ชาวบา น ในพระ บรมราชา นเุ คราะห (ตชด.กาํ กบั ดูแล) กําลงั ประชาชน และเครอื ขายภาคประชาชน ของเหลาทพั และ สํานกั งานตาํ รวจ แหง ชาติ กลมุ ทสี่ ี่ เปน มวลชนของภาคเอกชน และภาคประชาชน ไดแ กมูลนิธิ สมาคม ชมรมและ กลมุ ตา งๆ การใชส อื่ รณรงคส รางกระแสใหประชาชนทกุ หมูเหลา มคี วามภาคภมู ใิ จใน ความเปน คนไทย มีจติ สํานึกใน ความรักชาติบานเมอื ง และมคี วามจงรกั ภักดีตอ สถาบันพระมหากษัตรยิ  โดยการใชส่อื ทุกประเภท ท้ังของ ภาครัฐและเอกชน ตลอดจน การ “เสริมสรางเครอื ขายวทิ ยุชมุ ชนเพอื่ ความม่ันคง ” เพือ่ เปน ส่ือกลางในการ ขยาย ผลในเรือ่ ง “อดุ มการณความรกั ชาต”ิ ไปสูพ่นี องประชาชนคนไทยทุกหมูเหลาอยาง กวางขวาง การเสริมสรางอุดมการณค วามรักชาติ การเสรมิ สรางอดุ มการณค วามรักชาติ สมท.กอ.รมน. ไดระดมความคิดจากผแู ทน สวนราชการ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพอ่ื จัดทาํ หวั ขออดุ มการณความรกั ชาติ ใหกลุม พลังมวลชนทกุ กลุม และ ทุกประเภท ยดึ ถอื ปฏิบัตใิ หเปนในแนวทางเดยี วกนั ซงึ่ มีองคป ระกอบ 5 ขอ ไดแก ขอ 1 มีความสํานึกในพระมหากรุณาธิคณุ และแสดงออกถงึ ความจงรกั ภกั ดี ดวยการ ปกปอ ง และ เทิดทูนสถาบนั พระมหากษตั รยิ ใ นทกุ โอกาส ขอ 2 มีความรักความสามัคคี ปฏิบตั ิหนาทด่ี วยความซอื่ สัตยส จุ รติ ดาํ รงชวี ิตอยา ง พอเพยี ง และเห็น แกป ระโยชนสวนรวมมากกวาสว นอ่นื ขอ 3 มคี วามเช่ือม่ันศรัทธาในการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย อันมีพระมหากษตั รยิ  ทรงเปน ประมขุ และการดําเนินกิจกรรมทางการเมอื งใดๆ กต็ ามจะตอ งไมม ีการใช ความรุนแรงโดยเดด็ ขาดในทกุ กรณี ขอ 4 มีความสาํ นึกและปฏบิ ัติหนาที่ของชนชาวไทยตามทก่ี ําหนดไวใ นรัฐธรรมนูญ ขอ 5 มีจติ สํานกึ ดา นความมั่นคง และพรอ มทจ่ี ะเขา รวมแกไขปญ หาทีม่ ีผลกระทบตอ ความม่ันคงของ ชาตใิ นทกุ มิติ โดยเปน เครือขายในการ เฝาระวงั แจง เตอื น และ เขา รว มปฏบิ ตั ิกบั เจา หนา ทรี่ ฐั ในการแกไ ข ปญ หา (ความมน่ั คงประกอบดวย การตอตา นยาเสพตดิ การตอ ตานแรงงานตา งดา วหลบหนเี ขาเมืองโดยผิด กฎหมาย การตอตา นการกอการรายและอาชญากรรมขามชาติ การตอ ตานการทําลายทรัพยากรธรรมชาติ ปาไม และอื่นๆ สถานการณความไมส งบในพนื้ ท่ี จชต. การจาบจวงลวงละเมิดสถาบนั ฯ ความแตกแยกของ คนในชาติและใชความรุนแรงตอกัน และภัยอ่นื ๆ ที่ กอ. รมน. กาํ หนด

39 กิจกรรมทา ยบท กิจกรรม 3.1 ใหน กั ศกึ ษาแบงกลมุ กันอภิปราย ในหวั ขอ ตอไปน้ี 1. พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกลา เจาอยูหวั ทรงอธิบายวา “...เราเกดิ มาในชาตคิ นกลา หาญ รกั เจา รกั ชาติ ศาสนา จนไมก ลวั ความตายไมเ สียดายชีวติ คนเหลา น้ี เปนปูยา ตายายของเราทัง้ หลายทานสสู ละความสขุ สําราญตลอดจนชีวติ ใหแ กช าติบา นเมอื งและศาสนา เพ่อื จะ ไดใ หเราเปน ไทยอยูสมนาม…เราเกดิ มาในชาตไิ ทย เราเกดิ มาเปน ไทย เราตอ งตายเปนไทย ถา จะตอ งเปนขาเขา แลว เรากเ็ ทา กบั ตาย เพราะเราก็จะเรียกตัวเราวา ไทยไมไ ดอ ีกตอไป เพราะฉะนนั้ ถาเมอื่ ถึงเวลาทมี่ ีภยั อันตราย มาสปู ระเทศบา นเมืองของเราแลว แมใ ครไมยอมสละชีวิตของตนเพอ่ื ปองกันชาตบิ า นเมอื งกจ็ งเลกิ เปน ไทยเสยี เถิด อยาเอาชือ่ ไทยไปใชเรียกชอ่ื ตนใหเ พื่อนบานพลอยอายดว ยเลย ผทู ไ่ี มย นิ ยอมฟง พรอ มอยใู นใจวาจะสละ ชวี ติ เพือ่ รักษาพระเจา แผน ดิน รกั ษาชาติบานเมอื ง และรกั ษาศาสนาอนั เปน ท่ีนบั ถอื ของตนแลว กค็ วรหลบ หนาไปเสยี ใหพ น ถน่ิ ฐานบานคนไปอยูโดยลาํ พงั ตนอนั เปนท่รี ักยิง่ กวาชาติศาสนา นั้นเสียดีกวา...” .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

40 กจิ กรรม 3.2 ใหนกั ศกึ ษาแบงกลุม กันอภิปราย 3-5 อภิปรายถงึ ประโยชน ความสาํ คญั และขอ ดี ขอเสียของการสรา ง อุดมการณช าติ ท่ปี ลกู ฝง ใหป ระชาชนคนไทย มีความจงรักภัคดตี อ ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................. ..............................................................................................................................................................................

41 บทท่ี 4 การปลกู ฝง อดุ มการณรักชาตเิ พือ่ ความมั่นคง ความนํา “ชาตบิ านเมืองประกอบดว ยนานาสถาบัน อันเปรียบไดกบั อวยั วะทง้ั ปวง ทป่ี ระกอบกนั ขน้ึ เปน ชวี ิตรางกาย ชวี ิตรางกายดาํ รงอยไู ด เพราะอวยั วะใหญน อยทํางานเปนปรกติพรอมกนั อยา งไร ชาติ บานเมืองก็ดาํ รงอยูไ ดเพราะสถาบันตาง ๆ ตั้งมั่นและปฏบิ ตั ิหนาทข่ี องตนโดยพรอ มมลู อยางนน้ั ” พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจ็ พระเจา อยูหัว พระราชทานแกท หารบก ทหารเรอื ทหารอากาศ ตํารวจ และอาสาสมคั รพลเรือนในพธิ ตี รวจพลสวนสนาม ในงานพระราชพธิ ีรชั ดาภเิ ษก 8 มิถนุ ายน 2514