สุขภาพคนไทย

ขอ้ มูลทางบรรณานกุ รม สขุ ภาพคนไทย 2558 : อบุ ายขายสขุ ภาพ: เม่อื สุขภาพเปน็ สนิ คา้ ยาคอื เครือ่ งมอื หากำ� ไร / สถาบนั วจิ ยั ประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหดิ ล. -- พมิ พ์คร้งั ท่ี 1. -- นครปฐม: สถาบันวิจัยประชากรและสงั คม มหาวทิ ยาลยั มหิดล, 2558 (เอกสารทางวิชาการ / สถาบนั วจิ ยั ประชากรและสงั คม มหาวิทยาลยั มหิดล ; หมายเลข 443) ISBN 978-616-279-643-2 1. ยา. 2. ยา -- การตลาด. 3. พระราชบญั ญตั ิยา -- ไทย. 4. ความปลอดภัย. 5. การขนสง่ มวลชน. 6. การจัดการขยะ. 4. ดัชนสี ุขภาพ. 5. ภาวะสุขภาพ -- ดัชนชี ้วี ัด. I. มหาวิทยาลัยมหดิ ล. สถาบันวจิ ยั ประชากรและสงั คม. II. ชื่อชดุ . WA100 ส743 2558 ออกแบบและศิลปกรรม สุกัญญา พรหมทรัพย์ บ้านทา้ ยซอยดไี ซน์ (facebook.com/bantaisoidesign) กราฟฟกิ หมวดตัวชวี้ ดั สุขภาพ ออกแบบและจัดหนา้ หมวด 10 สถานการณเ์ ด่นทางสขุ ภาพ และเรอื่ งเด่นประจำ� ฉบบั จัดพมิ พโ์ ดย สถาบนั วจิ ัยประชากรและสงั คม มหาวทิ ยาลัยมหิดล (วปส.) รว่ มกับ สำ� นักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ (สสส.) และ ส�ำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) สำ�นักพิมพ์ บรษิ ัท อมรินทร์พริ้นตง้ิ แอนด์พับลิชชิง่ จ�ำกัด (มหาชน) โทรศัพท์ 0-2882-1010 โทรสาร 0-2434-1385 จำ�นวนพิมพ์ 16,500 เล่ม สถาบนั วจิ ยั ประชากรและสังคม มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล (วปส.) เลขที่ 999 ถนนพทุ ธมณฑล สาย 4 ตำ� บลศาลายา อำ� เภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม 73170 โทรศัพท์ 0-2441-0201-4 โทรสาร 0-24415221 เว็บไซต์ www.ipsr.mahidol.ac.th สำ�นกั งานกองทนุ สนับสนนุ การสร้างเสรมิ สุขภาพ (สสส.) เลขท่ี 99/8 อาคารศูนย์เรียนรสู้ ุขภาวะ ซอยงามดพู ลี แขวงทุง่ มหาเมฆ เขตสาทร กรงุ เทพฯ 10120 โทรศัพท์ 02-343-1500 โทรสาร 02-343-1551 เวบ็ ไซต์ www.thaihealth.or.th สำ�นักงานคณะกรรมการสุขภาพแหง่ ชาติ (สช.) เลขท่ี 88/39 ชัน้ 3 อาคารสขุ ภาพแหง่ ชาติ กระทรวงสาธารณสุข ต�ำบลตลาดขวัญ อำ� เภอเมือง จังหวดั นนทบรุ ี 11000 โทรศัพท์ 02832-9000 โทรสาร 0-832-9001-2 เวบ็ ไซต์ www.nationalhealth.or.th ขอ้ มลู ในหนังสอื เลม่ นี้ ไม่สงวนลขิ สทิ ธิ์ สามารถน�ำไปเผยแพร่เพ่อื ประโยชน์ต่อสังคมได้ ขอใหอ้ า้ งอิงทมี่ าดว้ ย



บอกกลา่ ว สุขภาพคนไทย ปี 2558 ย่างก้าวสู่ปีที่ 12 โดยปีทผี่ า่ นมา ประเทศไทยมกี ารเปลยี่ นแปลงมากมายทางการเมอื งเศรษฐกจิ และสังคม ซึ่งรายงานสุขภาพคนไทยถือเป็นบทบาทหนึ่งใน การบนั ทกึ หนา้ ประวตั ศิ าสตรน์ ไ้ี วใ้ นสว่ น 10 สถานการณเ์ ดน่ ในรอบปี เพื่อเปน็ ขอ้ มลู ใหส้ งั คมไดร้ บั รแู้ ละเรียนรู้ โดยในปีน้ี นำ� เสนอเรอ่ื ง 1) รฐั ประหาร 2557 ผ่าทางตันประเทศไทย 2) ชีวิตบนเส้นด้าย ปัญหาความปลอดภัยของระบบขนส่ง สาธารณะของไทย 3) การจัดการขยะและสารพิษ: ขนึ้ แท่น วาระแห่งชาต?ิ 4) อโี บลาและการจดั การโรคข้ามพรมแดน 5) ‘การอมุ้ บญุ ’กบั สงิ่ ทสี่ งั คมไทยควรรบั รู้ 6) พ.ร.บ.ยาฉบบั ใหม่ ใครได้ ใครเสยี 7) ‘เขตสขุ ภาพ’ บนความเหน็ ตา่ ง ประชาชน คอื ผรู้ บั เคราะห์ 8) แผน่ ดนิ ไหวเชยี งราย ผลกระทบตอ่ ชมุ ชน และการจัดการปัญหา 9) เขตเศรษฐกิจพิเศษชายแดน: เหรียญสองด้านที่พึงตระหนัก 10) ปัญหาอาชญากรรม: หนามยอกอก การทอ่ งเท่ยี วไทย

ปี 2558 เป็นปีทปี่ ระชาคมอาเซยี นจะเปิดเสรกี ารคา้ ระหว่างกัน จึงเปน็ จังหวะอันดที ่รี ายงานสุขภาพคนไทย ฉบบั น้ี จะเลอื กอาเซยี นมาเปน็ ประเด็นสำ� หรบั ส่วนดชั นี เพ่ือให้เห็นมมุ มองตา่ งๆของประเทศในกลุ่มอาเซยี น ทงั้ เร่อื งประชากร สุขภาพ สงั คม เศรษฐกิจ ส่งิ แวดล้อม การเปลีย่ นแปลงพฤติกรรมทางสขุ ภาพ และระบบ สุขภาพ สว่ นเร่อื งประจ�ำฉบับ เราหยบิ ยกเรื่องอุบายขายสขุ ภาพ เม่อื สขุ ภาพกลายเป็นสนิ คา้ ยาคอื เคร่ืองมือแสวงหา กำ� ไร เป็นเรอ่ื งพเิ ศษประจำ� ฉบบั ล�ำดบั เรอื่ งราวตัง้ แตก่ ารตลาดของ “ตลาดยา” ไปจนถงึ “การขายความเช่อื ความหวัง” เป็นการช้ีให้เห็นถึงกลไกการตลาดอันแยบคายใน “สินค้า” ด้านสุขภาพท่ีปรับเปล่ียนให้คนปกติ กลายเป็นคนป่วย หรือการท�ำให้ความสวยความงามสามารถซื้อหามาได้ เร่ืองประจ�ำฉบับปีน้ีจึงเป็น การเปดิ มุมมองใหม่ให้ผู้บริโภคได้เข้าใจและตัดสินใจก่อนเลอื กรบั บรกิ าร ทมี งานขอขอบคณุ ผอู้ า่ นทต่ี ดิ ตามรายงานสขุ ภาพคนไทยมาดว้ ยดอี ยา่ งตอ่ เนอื่ ง และหวงั เปน็ อยา่ งยง่ิ วา่ รายงาน สุขภาพคนไทย 2558 จะเป็นประโยชนแ์ ละใหค้ วามเพลดิ เพลินกบั การอ่านเหมอื นดงั เลม่ ที่ผ่านมา คณะทำ� งานสขุ ภาพคนไทย มีนาคม 2558

1 1 ตวั ชวี้ ัด “สุขภาพอาเซยี น” 10 ประเทศอาเซียน ความหลากหลายทีร่ วมเป็นหนึ่ง 10 ประชากรในอาเซยี น 12 สุขภาพกาย 14 สารบัญ สุขภาพจติ 16 พฤตกิ รรมสขุ ภาพ 18 การพัฒนาทางเศรษฐกจิ และสงั คม 21 สภาพแวดล้อมและความเป็นเมอื ง 24 การคลังสขุ ภาพ 26 ทรัพยากรสาธารณสุข 28 ความเปน็ ธรรมด้านสุขภาพ 30 อาเซยี นกบั ความท้าทายทางสุขภาพ 32

10 สถานการณเ์ ด่น เร่อื งพิเศษประจำ�ฉบบั ประจำ�ฉบับ 2558 อุบายขายสขุ ภาพ รัฐประหาร 2557 ผา่ ทางตนั ประเทศไทย 36 อบุ ายขายสขุ ภาพ 82 ชวี ติ บนเส้นด้าย ปัญหาความปลอดภัย เมอ่ื สขุ ภาพกลายเปน็ สนิ คา้ ยาคอื เครอ่ื งมอื แสวงหาก�ำไร ของระบบขนสง่ สาธารณะของไทย 40 การจัดการขยะและสารพษิ : 44 4 ผลงานดีๆ เพ่ือสขุ ภาพคนไทย ขน้ึ แทน่ วาระแหง่ ชาติ? อโี บลาและการจัดการโรคขา้ มพรมแดน 49 พอ่ หนานอนิ สม สิทธิตัน หมอไทยดเี ด่นแหง่ ชาต ิ 78 ‘การอ้มุ บุญ’ กับส่งิ ทส่ี งั คมไทยควรรับร้ ู 53 พ.ร.บ.ยาฉบับใหม่ ใครได้ ใครเสีย 57 สมนุ ไพรกับบัญชียาหลักแหง่ ชาติ 78 ‘เขตสุขภาพ’ บนความเหน็ ตา่ ง 61 ประชาชนคือผู้รบั เคราะห ์ ปที องของกีฬาไทย 79 แผน่ ดินไหวเชียงราย ผลกระทบต่อชุมชน 65 และการจดั การปัญหา คนไทยกับรางวลั กีตา้ รค์ ลาสสกิ ระดับโลก 79 เขตเศรษฐกจิ พิเศษชายแดน: 69 เหรียญสองดา้ นทีพ่ งึ ตระหนกั ภาคผนวก ปัญหาอาชญากรรม: 74 หนามยอกอก การทอ่ งเทย่ี วไทย เอกสารอา้ งองิ 107 เกณฑ์ในการจดั ท�ำ รายงาน 114 “สขุ ภาพคนไทย 2558” รายช่อื คณะกรรมการชี้ทศิ ทาง 116 รายชอ่ื ผูท้ รงคณุ วุฒ ิ 117 รายชอ่ื ทีมเขียนสถานการณ์เด่นทางสุขภาพ 117 รายช่อื คณะทำ�งานจดั ท�ำ รายงานสุขภาพคนไทย 118

สำ�หรบั การอา้ งองิ บทความ โครงการสุขภาพคนไทย. 2558. ชอ่ื บทความ. สขุ ภาพคนไทย 2558 (เลขหนา้ ของบทความ). นครปฐม: สถาบนั วจิ ยั ประชากรและสังคม มหาวทิ ยาลยั มหดิ ล. ตวั อย่าง โครงการสขุ ภาพคนไทย. 2558. 10 ประเทศอาเซียน ความหลากหลายท่รี วมเป็นหนึ่ง.  สขุ ภาพคนไทย 2558 (หนา้ 10-11). นครปฐม: สถาบันวิจยั ประชากรและสังคม มหาวทิ ยาลัยมหดิ ล.

1 1 ตวั ชี้วัด สุขภาพอาเซียน

11 ตัวชีว้ ดั สขุ ภาพอาเซยี น “บนความเหมอื นท่แี ตกตา่ ง และความหลากหลายทย่ี ังคงเหล่ือมลำ้� ใน 10 ประเทศอาเซยี น ไมว่ า่ จะเป็น ทางสังคม เศรษฐกิจ การเมือง วฒั นธรรมและสิ่งแวดล้อม การพัฒนาระบบบริการสขุ ภาพท่มี ีความ เขม้ แขง็ ระบบหลกั ประกนั สขุ ภาพทคี่ รอบคลมุ ถว้ นหนา้ รวมถงึ การสง่ เสรมิ วถิ ชี วี ติ อาเซยี นทดี่ ตี อ่ สขุ ภาพ (Healthy ASEAN Lifestyles) เป็นโจทย์ทา้ ทายที่สำ�คัญ” เพ่ือต้อนรับปี 2558 ซ่ึงเป็นปีปักหมุดของการเข้าสู่ ทางประชากร (demographic dividend) สัดส่วน การเป็นประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN ที่เพิ่มขึ้นของประชากรวัยก�ำลังแรงงานเป็นปัจจัย Economic Community หรอื AEC) สขุ ภาพคนไทย ขบั เคลอื่ นทสี่ ำ� คญั และเปน็ โอกาสเชงิ ศกั ยภาพในการพฒั นา 2558 ฉบับน้ี นำ�เสนอ “11 ตัวชี้วัดสุขภาพอาเซียน” ท่ี เศรษฐกิจของประเทศ อย่างไรก็ตาม การคาดประมาณ สะทอ้ นสถานการณ์ ทศิ ทางและแนวโน้มการเปล่ียนแปลง ในอีก 20 ปีข้างหน้า ชี้ให้เห็นว่า ทุกประเทศจะเข้าสู่ ทางสขุ ภาพของประชากรในภมู ภิ าค พฤตกิ รรมทางสขุ ภาพ การเป็นสังคมผู้สงู อายุ โดยเฉพาะ สิงคโปรแ์ ละไทย ทจ่ี ะ ท่ีสำ�คัญ รวมถึงปัจจัยกำ�หนดสุขภาพท่ีเป็นทั้งโอกาสและ เป็นสังคมผู้สูงอายุระดับสุดยอด มีประชากรสูงอายุ ความทา้ ทายในหลากหลายมติ ิ ความเขม้ แขง็ ของการพฒั นา (65 ปขี น้ึ ไป) ถึงมากกวา่ รอ้ ยละ 20 ของประชากรรวม ระบบบรกิ ารทางสขุ ภาพ โดยเฉพาะในเรอื่ งการคลงั สขุ ภาพ ในประเทศ ทรัพยากรสาธารณสุขและความเป็นธรรมด้านสุขภาพ ในแตล่ ะประเทศสมาชิก แม้ในทุกประเทศอาเซียนจะมีอายุคาดเฉล่ีย ท่ียืนยาวขึ้น สะท้อนสถานการณ์สุขภาพกายท่ีดีข้ึน อาเซียนเป็นกลุ่มความร่วมมือระดับภูมิภาคท่ีมี แตค่ วามแตกตา่ งของอายคุ าดเฉลย่ี ระหวา่ งประเทศสมาชกิ ความโดดเดน่ ของความหลากหลายระหวา่ งประเทศสมาชกิ ที่ร�่ำรวยและประเทศที่ยากจนก็ยังอยู่ในระดับที่สูง อีกท้ัง ในหลายแงม่ มุ จำ� นวนประชากรในอาเซยี นรวมกนั คดิ เปน็ ในหลายประเทศ ช่วงอายุของการมีชีวิตอยู่โดยมีสุขภาพ ประมาณถงึ รอ้ ยละ 9 ของประชากรโลก หลายประเทศ ไม่เต็มร้อยของประชาชนก็ยังนับว่าค่อนข้างยาวนาน ยังคงอยู่ในช่วงของการได้รับประโยชน์จากการปันผล โรคติดต่อ อนามัยแม่และเด็กและภาวะโภชนาการ 8 สุขภาพคนไทย 2558

เป็นปัญหาสุขภาพที่ส�ำคัญในประเทศยากจน ขณะที่ ในด้านการคลังทางสุขภาพ 4 ใน 10 ประเทศ โรคไมต่ ดิ ตอ่ กลบั เปน็ ปญั หาทเ่ี พมิ่ มากขน้ึ ในดา้ นสขุ ภาพจติ สมาชกิ ไดแ้ ก่ สงิ คโปร์ บรไู น มาเลเซยี และไทย สามารถ คนอาเซยี นวยั ทำ� งานเปน็ กลมุ่ ทเ่ี สยี่ งตอ่ การประสบปญั หา พัฒนาระบบหลักประกันสุขภาพที่ให้ความคุ้มครองความ ภาวะสุขภาพจิตมากกว่ากลุ่มเด็กและผู้สูงอายุ รายงาน เส่ียงจากค่ารักษาพยาบาลที่ครอบคลุมถ้วนหน้าแล้ว ความสขุ โลก ปี 2556 ช้วี ่าสงิ คโปร์และไทยเป็นประเทศที่ ในหลายประเทศยังคงประสบปัญหาความขาดแคลน มีความสุขมากท่ีสุด 2 อันดับแรกในอาเซียน แตข่ อ้ มลู บคุ ลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข รวมถึง ข้อจำ� กัด จากองค์การอนามัยโลกในปี 2557 กลบั แสดงให้เหน็ วา่ ในด้านศักยภาพการผลิตบุคลากรท้ังในเชิงปริมาณและ 2 ประเทศน้ีมีอัตราการตายของประชากรจาก คุณภาพ การเคล่ือนย้ายบุคลากรทางสุขภาพระหว่าง การทำ� รา้ ยตนเองสูงท่สี ุด ประเทศที่คาดว่าจะมีแนวโน้มเพ่ิมสูงขึ้นเป็นเร่ืองหนึ่งท่ี ควรตอ้ งตดิ ตามและพจิ ารณารว่ มกนั ในกรอบความรว่ มมอื การบริโภคยาสูบและแอลกอฮอล์ รวมถึงการกิน เช่นเดียวกับประเด็นด้านความเป็นธรรมทางสุขภาพ อาหารทไี่ มด่ ตี อ่ สขุ ภาพและมกี จิ กรรมทางกายทไี่ มเ่ พยี งพอ ซง่ึ ยังพบวา่ เป็นปญั หาในหลายประเทศสมาชกิ โดยเฉพาะ ยังเป็นพฤติกรรมสุขภาพท่ีเป็นปัจจัยเส่ียงส�ำคัญต่อการ ในเรอ่ื งการเขา้ ถงึ บรกิ ารสขุ ภาพขน้ั พน้ื ฐาน บรกิ ารอนามยั เจบ็ ปว่ ยและเสยี ชวี ติ ดว้ ยโรคไมต่ ดิ ตอ่ ของประชากรอาเซยี น แมแ่ ละเดก็ รวมถงึ สาธารณปู โภคตา่ งๆ เชน่ นำ้� ดมื่ สะอาด การพฒั นากลไกตดิ ตามและประเมนิ ผลกระทบจากพฤตกิ รรม และสาธารณสุขมูลฐาน เสี่ยงทางสุขภาพเหล่าน้ี และการจัดตั้งองค์กรกองทุน เพ่ือการส่งเสริมสุขภาพจากแหล่งเงินท่ีมาจากรายได้ภาษี ภายใตแ้ นวคดิ ของอาเซยี นในการสรา้ งความรว่ มมอื สรรพสามิตบนสินค้าบาปประเภทบุหร่ีและเหล้า เป็น สภู่ มู ภิ าคทม่ี ี “หนง่ึ วสิ ยั ทศั น์ หนงึ่ อตั ลกั ษณ์ หนง่ึ ประชาคม” ข้อเสนอแนะส�ำคัญที่ประเทศสมาชิกท่ียังไม่มีมาตรการ ในชว่ งหลงั ปี 2558 หรอื Post-2015 ความทา้ ทายและ หรือด�ำเนินการในเรือ่ งเหลา่ นีค้ วรพจิ ารณา ปัญหาทางสุขภาพจะมีลักษณะที่ซับซ้อนและเป็นพลวัต เพิม่ มากขน้ึ การพฒั นาความร่วมมือในระดับภูมภิ าคควร 10 ประเทศอาเซียนมีความแตกต่างและความ ตง้ั อยบู่ นฐานคดิ ของ “การพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื (Sustainable เหลื่อมล้�ำในระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมที่สูง Development)” ทางเศรษฐกิจ สงั คม วัฒนธรรมและ เป็นโจทย์การพัฒนาท่ียังท้าทายประเทศสมาชิกส่วนใหญ่ สง่ิ แวดลอ้ ม โดยมเี ปา้ หมายสำ� คญั คอื การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ โดยเฉพาะกลุ่มประเทศรายได้น้อยและรายได้ปานกลาง และคณุ ภาพชีวติ ทดี่ ขี ึ้นของประชากรทุกคนในภูมภิ าค ปจั จบุ นั ประชากรเมอื งของอาเซยี น มมี ากกวา่ 1 ใน 3 ของประชากรทงั้ หมด ความเปน็ เมอื งยงั คงมแี นวโนม้ ขยาย ตัวตอ่ เน่ือง นำ� มาส่ขู ้อกงั วลต่อปญั หาความแออดั และวิถี ชวี ติ คนเมอื งทก่ี ำ� ลงั เปลยี่ นไป รวมถงึ ผลกระทบทางสขุ ภาพ ทจี่ ะเกดิ ขนึ้ ตามมาจากการเปลยี่ นแปลงของสภาพแวดลอ้ ม ทั้งทางกายภาพและทางภมู อิ ากาศ 11 ตัวช้วี ดั สขุ ภาพอาเซยี น 9

1 10 ประเทศอาเซยี น ความหลากหลายท่รี วมเปน็ หนึง่ การรวมกันของ 10 ประเทศในภูมิภาคอาเซียน ทำ�ให้อาเซียนกลายเป็นภูมิภาคที่มีความเข้มแข็ง ทางเศรษฐกิจเพิ่มขน้ึ และยังเป็นภมู ิภาคท่มี คี วามหลากหลายทางชีวภาพมากท่ีสดุ ในโลก บนพ้ืนท่ีกว่า 4.43 ล้านตารางกิโลเมตร ต่างก็มีความหลากหลายทางภาษาและวัฒนธรรม ความแตกต่างทาง ระดบั เศรษฐกจิ ของประเทศ รวมถงึ การมรี ปู แบบการปกครองทตี่ า่ งกนั ความตา่ งและหลากหลายน้ี ไมท่ �ำ ใหอ้ าเซยี น ดูแตกแยก แต่กลับเป็นจุดเด่นท่ีสามารถกลมกลืนเพ่ือให้เกิดการพัฒนาร่วมกันได้ ตั้งแต่การยกระดับแรงงาน การค้า การลงทนุ รวมไปถงึ การแลกเปลย่ี นวฒั นธรรมอนั จะเปน็ ประโยชนส์ �ำ คญั ทช่ี ว่ ยสง่ เสรมิ และสนบั สนนุ โอกาสตา่ งๆ ในการพฒั นา ประเทศ ขอ้ มลู ประเทศในภมู ภิ าคอาเซียน ประเทศ พน้ื ท2ี่ (ตร.กม.) ศาสนาหลกั 1 กล่มุ เชื้อชาตหิ ลัก การเมืองการปกครอง บรไู น 5,765 อิสลาม พุทธ มาเลย์ รอ้ ยละ 66 สมบูรณาญาสทิ ธิราชย์ กัมพชู า 181,035 ครสิ ต์ จนี รอ้ ยละ 11 ประชาธปิ ไตย อินโดนีเซยี 1,860,360 พทุ ธ ประชาธิปไตย ลาว (พ้ืนท่ีใหญ่ที่สดุ ใน อิสลาม ขะแมร์ รอ้ ยละ 90 มาเลเซยี ประชาคมอาเซยี น) คริสต์ ชาวเกาะชวา รอ้ ยละ 41 สังคมนยิ ม 236,800 ชาวซุนดาน รอ้ ยละ 15 เมียนมาร์ พทุ ธ ประชาธิปไตย ฟิลปิ ปนิ ส์ 330,252 อสิ ลาม ลาว ร้อยละ 55 ประชาธปิ ไตย สงิ คโปร์ พุทธ ขมุ (Khmou) ร้อยละ 11 กอ่ นปี 2554 ปกครองโดย 676,577 ครสิ ต์ รัฐบาลทหาร ไทย พทุ ธ มาเลย์ ร้อยละ 50 ประชาธิปไตย เวยี ดนาม 300,000 คริสต์ จนี รอ้ ยละ 23 714 อิสลาม ประชาธิปไตย ครสิ ต์ ชนพ้ืนเมือง ร้อยละ 11 (พืน้ ท่ีเล็กที่สดุ ใน อิสลาม ประชาธิปไตย ประชาคมอาเซยี น) พุทธ คริสต์ เมียนมาร์ ร้อยละ 68 สังคมนยิ ม อิสลาม ฮนิ ดู 513,120 ไม่นบั ถอื ศาสนา ตากาล๊อก ร้อยละ 28 331,051 พทุ ธ ซีบูเอโน ร้อยละ 13 อิสลาม พุทธ คริสต์ จนี รอ้ ยละ 77 มาเลย์ รอ้ ยละ 14 ไทย รอ้ ยละ 75 จนี ร้อยละ 14 คนิ (เวยี ด) ร้อยละ 86 ที่มา: World Development Indicators Database, The World Bank 2014 1 ข้อมูลศาสนา จาก องค์ความร้ปู ระชาคมเศรษฐกจิ อาเซียน 2 ข้อมลู ปี 2554 10 สขุ ภาพคนไทย 2558

àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¾Åѧ¹Óé ¡Ò «¸ÃÃÁªÒµÔ แหลงผลิตพลังงานไฟฟาแตละชน¹ÓéิดÁ¹Ñ ¶‹Ò¹Ë¹Ô ÅÒÇ àǾÂÕ ´Å§Ñ¹¹ÒÓéÁ ¡Ò «¸ÃÃÁªÒµÔ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ä·Â ÅแÒหÇ¡ลÁÑ ง¾ªÙผÒàÇลÂÕ ´ิต¹พÒÁลังงมาในีนน้ำก4ไ¹¾มฟºลันéÓพÅุมÃÁด§ÑÁäฟมÙันป¹¹Ñิ¹บÒาลรกéÓสàาะาÅเทนำแทรàี่สบ«ตศอุดาÂÕอรงล¿าเมมเระซŁใาีชนนลกี»ยÔ ้ำก4ถนนม»ลึง¡¶ันพ¹ิดุมҍҋดÁÊมันป«¹ิบҏาลร¸ËกสàะาÃŹÔเทนำทÃรàäี่สบÁ«ศอ·ุดาªÂÕอรงÂÒาเมเµรซาลÔกียÅถนÒึงÇ¡ÁÑ ¾ÊªÙ §ÔÒàäǤ·ใแกขจคเอÂÕ âÂม»´นะอัิลนมว¹ÃปียาปงะโÒพดรÁทมโนรูลชะน¡รหมะกาÁหอÑ ีัเพล¾านชมัซะาʪÙยราคีตายี§ÔปเÒ์ก¤าซวค่¹า่âºากห»éÓาีงยÃมมไÁมÃäมÙๆรลม¹Ñ¹นีนีถอธมา้ย้�ำ่ารยนาั่ลมังนรแนคเาม¿ัมนÍซหลวงี้ทŁ¹Ô ีีทแแชินย»Ôะâ�ำ´»าาºลแหใม¹น¶¹งÃตหà‹ÒÕะหÊäลÙ«ีแนพ¹ม¹ิภÂ้ÕกกËลห่้�ำงลีคÔ¹ลา๊าม่พลงงั ยุว่ซมงแั่งนลา¿ใาธแปรันŁนงมรร่รธ»Ô งปกร่ธ»ะหาหา¹๊ารมาเตลนÊลทซะตชุชาทเธศาุชายทนรี่นกอมตปิศดริดาหิารมตเตะกลซแช่าเเ่าพียทชาาลงง่ตนศนยอๆๆะิ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ÁÒàÅà«ÂÕ มใีนน้ำก4มลันพุมดมันปิบาลรกสะาเทนำทรี่สบศอุดาอรงาเมเรซาลกียถนึง สามารถÍซ¹Ô âื้อ´¹ขàÕ «าÂÕ ยพลังงานกันได้ หากสามารถ เชคื่อวมามโยหงลมราีถะกบึงหรลบอาสยยาทลยาะงส2ช่ง0ีวไฟภขฟาอพา้ งขอโอลากงเซอยีาเนซไียดน้ส�ำเร็จ Ê§Ô ¤â»Ã Í¹Ô â´¹àÕ «ÂÕ ความหลมาีถกึงหรลอายยทลาะง2ช0ีวภขาอพงขโอลพ6กงัน4อ,ธ8ุพ0าเ0ซืชกแียลลมุนะสพิ่งนั มธชุีชีวีวิติต ทรัพยาอการเธซรียรนมตชั้งาอตคิทยวู่ีาส่ใมมนหบเลมขาูรีถกตณึงหรรล์ ้ออายตยนท้ังลทาแะง่ีตม2ช0ีว่ี ภขาอพงขโอลกงอาเซียน พันรอผธยุพืนลปะืช1าแ6ละสิ่งมีชีวิต ของพ้ืน6ท4ีป่,8า เ0ข0ตรกอ ลนุมทพัว่ ันโลธกุชีวติ ปา่ ไม้ ชายฝง่ั ทะเล รวมไปถงึ พนั ธพ์ุ ชื และ ผืนปา ชายฝง ส่ิงมีชีวิตต่างๆ ท�ำให้อาเซียนกลายเพป6ัน4็น,ธ8ุพ00ืชกแลลุม ะสพิ่งนั มธชุีชวี ีวิติต ภูมิภาคท่ีมีความหลากหลายทางชีวภาพ รอยละ 16 ประมาณ 110,000 กโิ ลเมตร มากถงึ รอ้ ยละ 20 ของโลกหรอผรยืนอืลปะม1า6ากทส่ี ดุ ของพน้ื ทป่ี าเขตรอ นทวั่ โลก ปะการังใตทะเล 284,000 ตารางกิโลเมตร ในโลก จาก 3 ปรขอะงพเืน้ททีป่ศาเขหตรลอันกทวั่ โลคก ือ ·ÕèÁÒ: ÃǺÃÇÁ¨Ò¡ “ÍÒà«ÂÕ ¹¡ºÑ ¤ÇÒÁËÅÒ¡ËÅÒ·ҧªÇÕ ÀÒ¾”, ¡ÃзÃǧ·ÃѾÂҡøÃÃÁªÒµÔáÅÐÊÔ§è áÇ´ÅÍŒ Á 2558 อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ แต่ ชายฝง การพัฒนาไปสู่ความเป็นเมืองท่ีเพิ่มข้ึน ปะการังใตทะเล การก่อสรป้าะกงาตรัง่าใตงทๆะเล ท�ำให้เกิดการสูญเสีย ประมาณ 110,000 กโิ ลเมตร ทรัพยา2ก84ร,0ธ00รตรามรางชกาิโลตเมติทรี่เป็นท่ีอยู่อาศัยของ 284,000 ตารางกโิ ลเมตร ·èÁÕ Ò: ÃǺÃÇÁ¨Ò¡ช“าÍยÒฝà«งÂÕ ¹¡ºÑ ¤ÇÒÁËÅÒ¡ËÅÒ·ҧªÇÕ ÀÒ¾”, ¡ÃзÃǧ·Ã¾Ñ ÂҡøÃÃÁªÒµáÔ ÅÐÊè§Ô áÇ´ÅŒÍÁ 2558 ประมาณ 110,000 กโิ ลเมตร แหลงมรดกโลกทางวัฒนธรรม 36 แหงในอาเซียน สงิ่ มชี วี ิตบาง·ÕèÁชÒน: Ãดิ ǺทÃÇใี่ Áก¨Òล¡ ้จ“ÍะÒสà«ÕÂญู ¹¡พºÑ ¤ันÇÒธÁË์ุ ÅÒ¡ËÅÒ·ҧªÕÇÀÒ¾”, ¡ÃзÃǧ·Ã¾Ñ ÂҡøÃÃÁªÒµáÔ ÅÐʧèÔ áÇ´ÅÍŒ Á 2558 ¡2ÁÑ 5á¾%˪٠§‹Ò ในด้านความหลากหลายทางวฒั นธรรม ปฏิเสแธหไลมง่ไมดร้ ดกโลกทาàงÇ8ÂÕ2ว´2á¹ัฒ%ËÒ§‹ Áนธรรม 36 แหงในอาเซียน ว่าสังคมและวัฒนธรรมของอาเซียนมีความหลากหลาย พท่ีนทุ า่ธสคนรใจิสตตแ์ ้งัหฮแลนิ ตงด่คมู รวขดางมกจโื๊อหลลกมาทภีกางหาวษลัฒาารยนาทธชรากรงาศมรา3ส16น3าแหทภงม่ีาใษทีนาอ้ังอาใเิสซนียลน1าàÇม80ÂÕ2´2á¹%ËÒ§‹ Á ¡2ÁÑ 5á¾%˪٠§‹Ò ปเชร่นะเทปศระแเพตณ่ภาีสยàงÇ8ÂใÕ2ก´ต2á¹%รË้วÒ§‹าÁัฒนนตธ์ รเรปม็นทป่ีตร่าะงกเพันณก็มีปีจีใุดหคมล่ท้าี่คยลร้า่วมยกก¡2ÁÑ 5ัันนá¾%˪٠§‹Ò 5ä1·4áÂ%˧‹ Í¹Ô 8â2´2á¹%ËàÕ §‹«ÂÕ Í¹Ô 8â2´2á¹%ËàÕ §‹«ÂÕ UNE2SÅ6CáÒ%ÁËOÇ4Ò§‹1à21áÅ0%Ëà1«§‹ 5ÂÕ 2Å6áÒ%Ëǧ‹ คทในว่ีไมามม่ 4หีชลดุ ปาปกรรหะะ5เลจä1·ท4áำ�าÂ%Ëศชย§‹ าขลตอุ่มิงนเหช�้ำรอ้ื โือชขภางตาษสิ หางู รภสือิงาคยกโใาปนรรปอ์เรปยะน็ู่รเทข่วศอมงกเตชันัวน่ ไเอดสง้ท5งิä1·ค¿4้ัáงÂ6%ËŁโท1ͻԧ‹ป7á¹Ô»่ี8%มËรâ2¹´§‹2áีÊ์¹%ˏ àÕ§‹«ÂÕ ¿6Ł 1»Ô 7á»%˹§‹ ʏ àÁ1ÂÕ 3¹á%ËÁ§‹ÒÏ 11 2Å6áÒ%ËÇোÁ1ÂÕ 3¹á%Ë·ÁÁÕ觋ÒÃҏ: World ¿6Ł 1»Ô 7á»%˹ §‹ ʏ Á4ÒàáÅË૧‹ ÂÕ ·èÁÕ Ò: World Heritage Centre, àÁ1ÂÕ ¹áËÁ§‹ÒÏ 11 ตวั ชว้ี ดั สขุ ภาพอาÁเ4ซÒ1àีย1áÅน%Ë૧‹ ÂÕ Heritage Centre, UNESCO 2015

2 ประชากรในอาเซียน ในอกี 20 ปขี า้ งหนา้ ทกุ ประเทศอาเซยี น จะกลายเปน็ สงั คมผสู้ งู อายุ (มปี ระชากรอายุ 65 ปี ขนึ้ ไปเกนิ รอ้ ยละ 7 ของประชากรทงั้ หมดในประเทศ) ขณะทไ่ี ทยและสงิ คโปรจ์ ะกา้ วเขา้ สสู่ งั คมสงู อายุ ระดบั สดุ ยอด (มปี ระชากรอายุ 65 ปี ขนึ้ ไปเกนิ รอ้ ยละ 20 ของประชากรทง้ั หมดในประเทศ) การเปล่ียนแปลงเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ ทำ�ให้จำ�นวนวัย ประชากรอาเซียนในป 2558 รวม 632 ลานคน แรงงานท่ีลดลงต้องเป็นวัยแรงงานท่ีมีคุณภาพเพ่ือ บรรเทาการพึ่งพงิ สวสั ดกิ ารจากภาครฐั ในสงั คมผ้สู ูงอายุ ÁÒàÅà«ÂÕ 5% ¡ÁÑ ¾ÙªÒ 2% àÁÕ¹ÁÒÏ 9% ÅÒÇ 1% ประชาคมอาเซยี นมปี ระชากรรวมกนั 600 กวา่ ลา้ น Ê§Ô ¤â»Ã 1% คน ใน 10 ประเทศ คดิ เปน็ ร้อยละ 9 ของประชากรโลก ทเ่ี กอื บครง่ึ หนงึ่ ของประชากรภายใตป้ ระชาคมอาเซยี นเปน็ ºÃÙä¹ 0.06% ชาวอินโดนีเซีย อีกเกือบคร่ึงกระจายอยู่ในแต่ละประเทศ โดยบรไู นมปี ระชากรภายในประเทศนอ้ ยทส่ี ดุ ไมถ่ งึ รอ้ ยละ ä·Â 11% 1 ตัวช้ีวัดหน่ึงท่ีแสดงให้เห็นว่าจ�ำนวนประชากรจะมีแนว โน้มเพิ่มขึ้นหรือลดลงคือ อัตราเจริญพันธุ์ (จ�ำนวนบุตร àÇÂÕ ´¹ÒÁ 15% Í¹Ô â´¹ÕàªÂÕ 40% โดยเฉล่ียที่สตรีคนหน่ึงให้ก�ำเนิดตลอดอายุ 15-49 ปี) ¿Å »Ô »¹Ê 16% ซึ่งจะเห็นได้ว่าภาวะเจริญพันธุ์ได้ลดต่�ำลงในทุกประเทศ โดยเฉพาะสงิ คโปรแ์ ละไทยทภี่ าวะเจรญิ พนั ธล์ุ ดตำ่� ลงอยา่ ง ËÁÒÂà˵:Ø ÀÒÂ㵌¢ŒÍÊÁÁµÔÀÒÇÐà¨ÃÔÞ¾¹Ñ ¸ØÃдºÑ ¡ÅÒ§ »‚ 2553-2643 รวดเร็ว จ�ำนวนเด็กที่เกิดน้อยลงและคนมีชีวิตยืนยาวขึ้น ·èÕÁÒ: World Population Prospects: The 2012 Revision ทำ� ใหเ้ ร่มิ มสี ัดส่วนผู้สงู อายุเพิ่มมากขึน้ ในสังคม อตั ราเจริญพันธุ์รวม อัตราสวนเกื้อหนุนระหวางประชากรวัยแรงงานตอผูสูงอายุ ปี225510381– ปี225554381- คาปดี ป2ร5ะ5ม7า2ณ ไทย อาเซียน บรูไน 5.59 2.11 1.82 ¼ÊÙŒ Ù§ÍÒÂØ ÍÒ»ÂÃØ Ð1ª5Ò-6¡4à »‚ ¼ŒÊÙ Ù§ÍÒÂØ ÍÒ»ÂÃØ Ð1ª5Ò-6¡4à »‚ กัมพชู า 6.22 2.8 2.66 65 »¢‚ éÖ¹ä» 65 »¢‚ Öé¹ä» อนิ โดนีเซีย 7.2 ลาว 5.57 2.19 2.18 2556 2556 9.9 มาเลเซีย เมียนมาร์ 5.98 3.02 2.9 2563 5.4 2563 8.0 ฟิลิปปินส์ 5.21 2.72 2.58 2573 สิงคโปร์ 6.1 2.08 2.18 3.5 5.5 ไทย เวยี ดนาม 6.54 3.27 3.06 2573 2.5 3.8 3.65 1.25 0.8 2583 2583 5.99 1.63 1.5 굄 ÃÒà¡éÍ× Ë¹Ø¹ = (¨Ó¹Ç¹»ÃЪҡÃÇÑÂáç§Ò¹ ÍÒÂØ 15-64 »‚) 7.38 1.89 1.85 »ÃЪҡÃÍÒÂØ 65 »‚¢Ö¹é ä» ทมี่ า: 1 Jones, G.W. 2013 ค�ำนวณจากข้อมูล United Nations ·èÕÁÒ: ¨§¨Ôµµ Ä·¸ÃÔ §¤, ÈØ·¸Ô´Ò ªÇ¹Çѹ áÅлÃÒâÁ· »ÃÐÊÒ·¡ØÅ 2556 Population Division 2010 2 Asian Development Bank 2014 Indicator 12 สขุ ภาพคนไทย 2558

ในอีก 20 ปี ข้างหน้า ทุกประเทศในอาเซียนจะเป็นสังคมสูงวัยและจะทยอยเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ (มปี ระชากรอายุ 65 ปี ขึน้ ไปเกนิ ร้อยละ 14 ของประชากรทั้งหมดในประเทศ) ยง่ิ ท�ำใหจ้ ำ� นวนประชากรวัยแรงงาน ต่อจำ� นวนประชากรสูงอายมุ ีอตั ราลดลง ตวั อย่างประเทศไทย จากปี 2556 ทีผ่ ู้สงู อายุ 1 คน มปี ระชากรวัยแรงงาน ใหก้ ารดแู ล 7.2 คน เหลอื เพยี งประชากรวยั แรงงาน 2.5 คน ในปี 2583 สัดสวนประชากรตามกลุมอายุ เปรียบเทียบป 2558 และ 2578 โครงสร้างทาง ป ร ะ ช า ก ร มี ก า ร 4.9 16.6 5.6 10.6 5.4 10.9 3.9 6.4 5.8 11.2 5.4 10.6 4.1 7.0 11.2 23.0 10.4 22.9 6.8 15.4 เปลี่ยนแปลงอย่างชัดเจน ใน 4 ประเทศอาเซียน 70.6 63.3 66.5 61.8 67.5 69.0 68.1 70.4 70.4 62.5 65.1 72.1 70.8 ไดแ้ ก่ สิงคโปร์ ไทย บรไู น 65.4 65.1 67.7 73.5 63.3 63.8 และเวียดนาม ทม่ี ีสัดสว่ น ŒÃÍÂÅÐ 68.5 ประชากรวัยแรงงานลดลง โดยไทยมสี ดั สว่ นวยั แรงงาน 24.5 18.0 31.0 24.3 28.1 21.4 34.4 26.2 25.3 20.7 24.2 33.4 27.9 15.3 13.7 17.5 13.3 22.4 16.1 ลดลงจากร้อยละ 72.1 19.0 ในปี 2558 เป็น ร้อยละ 63.8 ในปี 2578 และมี ºÃÙä¹ ¡ÑÁ¾ÙªÒ Í¹Ô â´¹àÕ ªÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«ÂÕ àÁÕ¹ÁÒÏ ¿Å»Ô »¹Ê ÊÔ§¤â»Ã ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ สดั สว่ นผสู้ งู อายทุ เ่ี พม่ิ ขนึ้ จาก รอ้ ยละ 10.4 เป็นรอ้ ยละ ËÁÒÂà˵Ø: ÀÒÂãµ¢Œ ŒÍÊÁÁµÀÔ ÒÇÐà¨ÃÔ޾ѹ¸ØÏ дѺ»Ò¹¡ÅÒ§ »‚ 2553-2643 »‚ 2558 0-14 »‚ 15-64 »‚ 65 »¢‚ Ö¹é ä» 22.9 ขณะที่เมียนมาร์ ·èÕÁÒ: World Population Prospects: The 2012 Revision »‚ 2578 0-14 »‚ 15-64 »‚ 65 »¢‚ ¹éÖ ä» แนวโนม้ จำ� นวนประชากรในอาเซยี น ประเทศ 2553 2558 2563 2568 อนิ โดนเี ซีย 240,676,000 255,709,000 269,413,000 282,011,000 ฟิลิปปนิ ส์ 93,444,000 101,803,000 110,404,000 119,219,000 เวียดนาม 89,047,000 93,387,000 97,057,000 99,811,000 ไทย 66,402,000 67,401,000 67,858,000 67,900,000 เมียนมาร์ 51,931,000 54,164,000 56,125,000 57,650,000 มาเลเซีย 28,276,000 30,651,000 32,858,000 34,956,000 กัมพูชา 14,365,000 15,677,000 16,947,000 18,120,000 ลาว สิงคโปร์ 6,396,000 7,020,000 7,651,000 8,253,000 บรไู น 5,079,000 5,619,000 6,057,000 6,334,000 รวมประชากรอาเซยี น 401,000 429,000 454,000 478,000 596,017,000 631,860,000 664,824,000 694,732,000 หมายเหต:ุ Medium fertility, 2010-2100 ที่มา: World Population Prospects: The 2012 Revision ยังคงได้รับประโยชน์จากการมีประชากรวัยแรงงานในสัดส่วนท่ีสูง จึงเป็นเร่ืองท้าทายต่อประเทศไทยท่ีโอกาส ในการย้ายฐานการผลิตอุตสาหกรรมจากประเทศไทยไปยังประเทศที่มีแรงงานจ�ำนวนมากกว่าและค่าจ้างแรงงานที่ ถกู กวา่ การใหค้ วามสำ� คญั ตอ่ การพฒั นาคณุ ภาพฝมี อื แรงงานนอกจากจะชว่ ยเพมิ่ ศกั ยภาพความสามารถใหก้ บั แรงงานไทย ทมี่ จี ำ� นวนลดลงใหเ้ ปน็ แรงงานไทยทไี่ ดม้ าตรฐานและมฝี มี อื พรอ้ มจะชว่ ยพฒั นาเศรษฐกจิ ของประเทศใหร้ องรบั กบั สงั คม สงู อายอุ ยา่ งสมบูรณไ์ ดใ้ นอนาคต 11 ตัวชีว้ ดั สุขภาพอาเซยี น 13

3 สขุ ภาพกาย สิงคโปรม์ ีอายคุ าดเฉล่ยี เมือ่ แรกเกิดสงู ท่ีสดุ ในอาเซยี น คอื 83 ปี และอยอู่ ย่างมสี ุขภาพดีถงึ 76 ปี ในช่วงเวลากว่า 20 ปีทผ่ี ่านมา ประชากร อายุคาดเฉล่ียเม�อแรกเกิด พ.ศ. 2533 และ พ.ศ. 2555 ใน 10 ประเทศในภูมิภาคอาเซียน มสี ขุ ภาพกายทด่ี ขี น้ึ สงั เกตไดจ้ ากอายคุ าดเฉลย่ี 77 83 69 75 70 76 ทส่ี งู ขน้ึ ในทกุ ประเทศ ทง้ั นป้ี ระชากรในประเทศ ท่ีรำ่�รวยกว่ามักจะมีอายุคาดเฉลี่ยที่ยืนยาว 73 72 71 66 71 74 59 66 66 69 75 62 53 กว่าประชากรในประเทศท่ียากจน ปัจจุบันสิงคโปร์มีอายุคาดเฉลี่ยเมื่อ 54 ÃŒÍÂÅÐ 2533 2555 แรกเกดิ สูงท่สี ดุ ในภูมิภาคท่ี 83 ปี ในขณะ ทล่ี าวและเมยี นมารม์ อี ายคุ าดเฉลย่ี เมอื่ แรก เกดิ ตำ่� ทสี่ ดุ ท่ี 66 ปี แตม่ แี นวโนม้ เพม่ิ สงู ขน้ึ ÅÒÇ ÁÒàÅà«ÂÕ àÁÕ¹ÁÒÏ ¿Å Ô»»¹Ê Ê§Ô ¤â»Ã อย่างชดั เจนเม่อื เปรียบเทียบกบั ในอดตี ºÃäÙ ¹ ¡ÑÁ¾ÙªÒ Í¹Ô â´¹àÕ ªÕ ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ อยา่ งไรกต็ าม คนทมี่ อี ายยุ นื ยาวอาจ ·ÕèÁÒ: World Health Statistics 2014, World Health Organization (WHO) ไมไ่ ดม้ สี ขุ ภาพดเี สมอไป อาจมโี รคภยั ไขเ้ จบ็ รมุ เรา้ จนต้องนอนติดเตยี ง ดังนน้ั นอกเหนือจากการมชี ีวิตยนื ยาวแลว้ จะต้องดดู ้วยว่าชีวติ นัน้ อยู่อยา่ งมสี ุขภาพดีดว้ ย หรอื ไม่ ซง่ึ พิจารณาไดจ้ ากอายคุ าดเฉลยี่ ของการมสี ขุ ภาพดี (Healthy Life Expectancy) อายุคาดเฉลี่ยเปรียบเทียบกับรายไดตอหัว พ.ศ. 2555 120 100 ÍÒ Ø¤Ҵ੠ÕèÅ (»‚) 80 60 40 20 0 0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 G(inPtNPePIrnµCa‹ÍtuËiorÑÇrneanlt $) 140,000 ·èÕÁÒ: World DataBank 2012, The World Bank 14 สขุ ภาพคนไทย 2558

อายคุ าดเฉล่ยี แรกเกดิ และอายุคาดเฉลย่ี ของการมีสขุ ภาพดี พ.ศ. 2555 83 77 76 75 74 10 72 11 71 9 69 66 66 ÍÒÂؤҴà©ÅÕèÂáÃ¡à¡´Ô 7 9 10 9 9 9 9 Í¢Òͧ¡¤Ø ÒÒôÁà©ÊÕ ÅØ¢ÂèÕÀÒ¾´Õ ¨Ó¹Ç¹ ‚» 76 68 66 66 64 61 62 60 57 57 Ê§Ô ¤â»Ã ºÃÙä¹ àÇÕ´¹ÒÁ ä·Â ÁÒàÅà«Õ ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò ÍԹⴹÕàªÂÕ ¿Å »Ô »¹ ʏ àÁÕ¹ÁÒÏ ËÁÒÂà˵Ø: ʋǹµ‹Ò§ ¤×Í ¨Ó¹Ç¹»‚ ·ÕèÁÕªÕÇµÔ ÍÂÙ‹â´ÂÊØ¢ÀÒ¾äÁ‹´Õ ·ÕèÁÒ: World Health Statistics ÅÒÇ 2014, WHO ในอาเซียน ประชากรในสงิ คโปรน์ อกจากจะมีอายคุ าดเฉลยี่ ทีย่ ืนยาวท่ีสุดแลว้ ยงั เปน็ ประเทศที่ประชากรอย่อู ยา่ ง มสี ขุ ภาพทด่ี ยี าวนานทสี่ ดุ ดว้ ย คอื 76 ปี และใชช้ วี ติ อยโู่ ดยมสี ขุ ภาพไมด่ เี พยี ง 7 ปี ซงึ่ ตำ่� ทส่ี ดุ ในอาเซยี น ในขณะที่ ประเทศกมั พชู า ถงึ แมว้ า่ อายคุ าดเฉลย่ี จะเพม่ิ ขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ ในชว่ ง 20 ปที ผี่ า่ นมา แตช่ ว่ งเวลาทอี่ ยอู่ ยา่ งมสี ขุ ภาพดนี นั้ ยังไม่ยาวมากนัก โดยเฉลีย่ คนกมั พชู าทีต่ อ้ งอยู่อย่างมีสุขภาพไม่ดีถงึ 11 ปี ถอื ว่ายาวนานท่สี ุดในอาเซียน ภาระโรค พ.ศ. 2555 ผูห ญิง ผชู าย 14 15 11 12 16 15 13 10 17 16 8 8 6 7 7 10 5 5 7 6 76 43 58 37 64 48 58 79 64 62 83 51 64 41 76 56 64 85 76 72 ÃŒÍÂÅÐ ÃŒÍÂÅÐ 10 42 32 51 21 38 30 11 19 22 9 41 29 53 17 34 31 10 17 22 ºÃäÙ ¹ ¡ÑÁ¾ªÙ Ò ÍԹⴹàÕ ªÂÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«Õ àÁÕ¹ÁÒÏ ¿Å »Ô »¹Ê ÊÔ§¤â»Ã ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ ºÃÙä¹ ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò ÍԹⴹÕàªÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«ÂÕ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¿Å Ô»»¹ ʏ ÊÔ§¤â»Ã ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ ·ÕÁè Ò: Department of Health Statistics and Information Systems, ¡ÒúҴ਺ç World Health Organization (WHO) 2014 ¡áâÃÅŤÐØÁ‹ ä»âÁÃõ‹¤¡Ô ´ÔµÓµ´Ôà¹Í‹àª´Ô Íé× ,áŤÐÇÀÒÒÁüÐÔ´âÀ»ª¡¹µÒãÔ ¡¹ÒÁÃÒÃ´Ò ในประเทศยากจน สาเหตุการเจ็บป่วยของประชากรยังคงเป็นโรคติดต่อ อนามัยแม่และเด็ก และภาวะทาง โภชนาการในสดั สว่ นทส่ี งู กวา่ ครงึ่ ของการเจบ็ ปว่ ยของประชากรในประเทศลาวทงั้ หญงิ และชายมสี าเหตมุ าจากโรคตดิ ตอ่ อนามยั แมแ่ ละเดก็ หรอื ภาวะทางโภชนาการ ในทางกลบั กนั ประเทศทพี่ ฒั นาแลว้ เชน่ สงิ คโปร์ บรไู น รวมถงึ ไทย สาเหตุ ของการเจบ็ ปว่ ยของประชากรมาจากโรคไมต่ ิดตอ่ เปน็ หลกั เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน และความดัน 11 ตัวชีว้ ดั สุขภาพอาเซยี น 15

4 สขุ ภาพจติ ไทยมคี วามสขุ สูงเปน็ อันดบั 2 ของอาเซียน แต่มีอตั ราตายจากการทำ�ร้ายตนเองสงู เปน็ อันดบั 2 ของอาเซียนเช่นกนั สุขภาพจิตที่ดี เป็นองค์ประกอบสำ�คัญของการมีสุขภาพที่ดี กลุ่มวัยทำ�งานอายุตั้งแต่ 15-59 ปี มีแนวโน้ม การเจบ็ ปว่ ยและเสียชวี ติ จากภาวะสขุ ภาพจติ สูงกวา่ กลุม่ เดก็ และผู้สงู อายุ การมีสุขภาพท่ีดีน้ัน 10 ความพึงพอใจในชีวิต และดชั นีความกวหนา ทางสังคม นอกเหนือจากการมีร่างกาย ÃÐ Ñ´º¤ÇÒÁ¾Ö§¾Íã¨ã¹ ÕªÇԵ੠èÅÕ»‚ 2552-2556 9 ที่สมบูรณ์และแข็งแรงแล้ว 8 ยังต้องมีสุขภาพจิตท่ีดีด้วย 7 ความพึงพอใจในชีวิตเป็น 6 ตั ว ชี้ วั ด ห นึ่ ง ท่ี ส ะ ท ้ อ น ถึ ง 5 การมสี ขุ ภาพจติ ทด่ี ี โดยทว่ั ไป 4 ¿ÅÔ»»¹Ê ระดับความพึงพอใจในชีวิต 3 มีความสัมพันธ์เชิงบวกกับ 2 ดัชนีความก้าวหน้าทางสังคม 1 0 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 น่ันคือ ประเทศท่ีมีค่าดัชนี ´Ñª¹¤Õ ÇÒÁ¡ÒŒ Ç˹ŒÒ·Ò§Ê§Ñ ¤Á (Social Progress Index) ความก้าวหน้าทางสังคมสูง ·ÕèÁÒ: Social Progress Index 2015 ประชากรในประเทศนน้ั จะให้คะแนนความพึงพอใจในชวี ติ ของตนสงู เชน่ เดยี วกนั อนั ดับความสขุ ของประเทศอาเซยี น ป 2553-2555 ความสุขถือเป็นอีกองค์ประกอบหนึ่ง ทส่ี ะท้อนถึงการมีสขุ ภาพจิตที่ดี ในภูมิภาค สิงคโปร ไทย มาเลเซีย เวยี ดนาม อินโดนีเชยี อาเซียน ประเทศสงิ คโปร์ ไทย มาเลเซยี เวียดนาม และอนิ โดนเี ซีย มีคะแนนเฉล่ีย 6.Í5ѹ4´6Ѻ¤·ÐèÕ á3¹0¹ 6.Í3ѹ7´1ºÑ ¤·ÐÕè á3¹6¹ 5.Í7ѹ6´0Ѻ¤·ÐèÕ á5¹6¹ 5.Í5¹Ñ 3´3ºÑ ¤·ÐèÕ á6¹3¹ 5.Í3ѹ4´8ºÑ ¤·ÐèÕ á7¹6¹ ความสขุ สงู กวา่ คะแนนเฉลย่ี ของโลก โดยไทย เป็นที่ 36 ของโลก และท่ี 2 ของอาเซยี น ฟล ปิ ปน ส ลาว เมียนมาร กัมพูชา คาเฉล่ยี 156 ประเทศ แต่อย่างไรก็ตาม หากดูข้อมูลการเสียชีวิต จากการทำ� รา้ ยตนเอง พบวา่ สงิ คโปรแ์ ละไทย 4.Í9¹Ñ 8´5ºÑ ¤·ÐÕè á9¹2¹ 4Í.7ѹ8´7ºÑ ·¤èÕÐ1á0¹9¹ 4Í.4ѹ3´9ºÑ ·¤èÕÐ1á2¹1¹ 4Í.0¹Ñ 6´7ºÑ ·¤ÕèÐ1á4¹0¹ 5.158 ¤Ðá¹¹ มอี ตั ราการตายจากการท�ำรา้ ยตนเองสงู สุด ในภมู ภิ าค คอื 21 และ 17 รายตอ่ การตาย ·èÕÁÒ World Happiness Report 2013 1,000 ราย ตามลำ� ดับ 16 สขุ ภาพคนไทย 2558

อตั ราตายจากการทำรายตนเอง ตอการตาย 1,000 ราย ป 2557 21.4 17.4 15.3 15.0 ¡ÒõÒ ‹µÍ 1,000 ÃÒ 8.6 8.9 5.9 5.5 4.6 ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò ÍԹⴹÕàªÂÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«ÂÕ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¿Å »Ô »¹Ê ÊÔ§¤â»Ã ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ ·èÕÁÒ: Department of Health Statistics and Information Systems, World Health Organization (WHO) 2014 ภ า ร ะ โ ร ค ที่ เ กิ ด จ า ก สุ ข ภ า พ จิ ต ภาระโรคจากปญหาสุขภาพจติ ตอหัวในแตล ะกลมุ อายุ มีโอกาสเกิดในกลุ่มคนวัยท�ำงานสูงที่สุด ส า เ ห ตุ อ า จ ม า จ า ก ก า ร ง า น แ ล ะ ค ว า ม 5.0 ºÃäÙ ¹ รบั ผดิ ชอบทตี่ อ้ งแบกรบั วยั แรงงานจงึ กลาย 4.5 ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò เป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคและ 4.0 ÍԹⴹàÕ ªÂÕ การเสียชีวิตจากภาวะสุขภาพจิตมากที่สุด 3.5 ÅÒÇ ซ่ึงตรงข้ามกับภาระโรคจากสุขภาพกาย 3.0 ÁÒàÅà«Õ ที่เด็กและผู้สูงอายุมีความเส่ียงสูงกว่า 2.5 àÁÂÕ ¹ÁÒÏ คนวยั ท�ำงาน 2.0 ¿Å Ô»»¹ ʏ 1.5 ÊÔ§¤â»Ã 1.0 5-14 15-29 30-59 60-69 70+ ä·Â 0.5 àÇÂÕ ´¹ÒÁ 0.0 0-4 ÍÒÂØ บคุ แลลาะกบรรทกิ าางปรกส2าุขร5ภแ4พา9พท-ด2ยา5แน5ลส3ะขุสภาธาพารจณติ สขุ ËÁÒÂà˵Ø: ¤Ó¹Ç³â´Â¡ÒùÓÀÒÃÐâä¨Ò¡»˜ÞËÒÊØ¢ÀÒ¾¨Ôµ¢Í§»ÃЪҡà ᵋÅЪ‹Ç§ÍÒÂËØ ÒôŒÇ¨ӹǹ»ÃЪҡÃ㹡ÅÁØ‹ ÍÒÂ¹Ø Ñ¹é บรูไน (1ตจ0อิต,ป0แร0พะ0ชทาคยกนร) จเติ ตเีย1ว0งช,ส0(ำต0หอ0รปบั รรผาะยชปู )าวกยร à¾×èÍãËŒä´ÀŒ ÒÃÐâä¨Ò¡»Þ˜ ËÒ梯 ÀÒ¾¨µÔ µ‹ÍËÇÑ ã¹áµÅ‹ СÅØÁ‹ ÍÒÂØ กัมพูชา <0.05 1.0 อนิ โดนีเซยี <0.05 ·ÕÁè Ò: Department of Health Statistics and Information Systems, มาเลเซีย <0.05 <0.05 World Health Organization (WHO) 2014 เมยี นมาร 0.1 - ฟลิปปน ส <0.05 1.8 สำ�หรับการดูแลผู้ป่วยทางด้านจิตเวชน้ัน สิงคโปร <0.05 - สิงคโปร์ มาเลเซีย และเวียดนามมีความพร้อม ไทย 0.3 - มากที่สุดในภูมิภาคอาเซียน ทั้งในด้านจำ�นวนแพทย์ เวียดนาม <0.05 4.2 ต่อประชากรและจำ�นวนเตียงสำ�หรับบริการผู้ป่วย 0.1 1.3 ทางจติ เวช 1.8 ·ÁèÕ Ò: World Health Statistics 2014, World Health Organization (WHO) 11 ตวั ช้วี ดั สุขภาพอาเซยี น 17

5 พฤติกรรมสขุ ภาพ อนิ โดนีเซียครองแชมป์อัตราการสบู บหุ ร่ีสูงทีส่ ดุ นักดืม่ ไทยด่ืมเหล้าตอ่ คนมากท่ีสุด ขณะที่มาเลเซยี พบโรคอว้ นสูงที่สุด เหล้า บหุ ร่ี และโรคอว้ นจากการกินอาหารทไ่ี มด่ ีต่อสขุ ภาพและการออกกำ�ลังกายท่ไี ม่เพยี งพอ เป็นภยั เงยี บที่คกุ คาม ทำ�ลายสุขภาพประชากรของอาเซียน พฤติกรรมเสยี่ งเหลา่ นเ้ี ป็นเรื่องทแ่ี ต่ละประเทศตอ้ งเฝา้ ระวังและจัดการรบั มือ สาเหตกุ ารตายของประชากรอาเซียน ป 2555 การเจ็บป่วยและการตายจากโรคไม่ติดต่อเร้ือรังที่เพิ่มข้ึน สาเหตหุ ลักมาจากปญั หาพฤติกรรมทางสุขภาพ อัตราการสบู บุหร่ี 190..55 10.9 6.7 9.0 10.6 10.9 7.9 4.6 10.9 10.5 ในอาเซยี นถอื วา่ อยใู่ นระดบั ทสี่ งู โดยเฉพาะในกลมุ่ ผชู้ าย อนิ โดนเี ซยี 37.4 22.0 42.7 16.3 30.4 25.0 19.0 18.4 16.6 ซึ่งเป็นประเทศเดียวในอาเซียนที่ยังไม่ได้ลงนามให้สัตยาบันตาม กรอบอนสุ ญั ญาวา่ ดว้ ยการควบคมุ ยาสบู ดจู ะมปี ญั หาในเรอ่ื งนม้ี าก 80.2 51.8 71.3 48.2 73.0 58.7 67.1 76.4 70.8 72.9ŒÃÍÂÅÐ ทสี่ ุด จากจำ� นวน “นกั สูบ” ในประเทศทม่ี มี ากกว่า 1 ใน 3 ของ ¤ÇÒÁªØ¡¡ÒÃÊÙººØË ÕèûÃЪҡÃÍÒÂØ 15 »‚ Öé¢¹ä» (%)ประชากรอายุ 15 ปีข้นึ ไป ในหลายประเทศ พน้ื ที่สาธารณะ เช่น ºÃäÙ ¹ ¡ÁÑ ¾ªÙ ÒÍ¹Ô â´¹ÕàªÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«ÂÕ àÁÂÕ ¹ÁÒϿŁ Ô»»¹ ʏ Ê§Ô ¤â»Ã ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ ร้านอาหาร ภายในรถโดยสาร และแมแ้ ต่ภายในบา้ น ยงั เปน็ พนื้ ท่ี âääÁµ‹ Ô´µ‹Í âäµÔ´µÍ‹ /µÔ´àªÍé× ¡ÒúҴà¨çº เสีย่ งอันดับตน้ ๆ ส�ำหรบั คนท่ีไม่สูบบหุ รีท่ ีจ่ ะไดร้ ับควนั บหุ รมี่ อื สอง ·ÕèÁÒ: World Development Indicator 2012, The World Bank ความชุกการสบู บุหรี่ของประชากรอายุ 15 ปข น้ึ ไป ความชุกการสบู บหุ รี่ เทยี บกบั ภาระภาษีบหุ ร่ตี อราคาขายปลีก (»‚ 2552-2º5Ã5äÙ 4¹) 3.9% 18.0% 34.9% 64.9% ¹Í¡¨Ò¡¡ÒÃʺ٠ºØËÃÕè ¡ÒúÃÔâÀ¤ (»¡‚ 2ÑÁ5¾5ªÙ 4Ò) 3.4% 19.5% 39.1% ÂÒÊÙºã¹ÃٻẺ͹×è હ‹ 40 Í(Ô¹»â‚ ´2¹5Õà5ª6ÂÕ ) ¡ÒÃÍÁËÃ×Íà¤éÂÕ ÇËÁÒ¡áÅÐÂÒàÊŒ¹ 35 Í5¹Ô 9â;´3¹6àÕ ª.3ÂÕ (»‚ 25Å5Ò5Ç) 处 ¤§ÁÕÍÂÙÁ‹ Ò¡ã¹ËÅÒ»ÃÐà·È (»Á‚ Ò2àÅ5à5«4ÕÂ) 2.1% 25.5% 36.3% 43.0% ÍÒà«ÂÕ ¹ â´Â੾ÒÐã¹àÁÕ¹ÁÒÏ 30 16-19Å.7ÒÇ; 25.5 ¿53Ł ;»Ô 2»8¹ .Ê3 70ä;·1Â9.9 (à»Á‚ ÕÂ2¹5Á5Ò0Ã) 8.4% 23.1% ·ÕèÁÕÁÒ¡¶Ö§ 51.4 % ã¹¼ªÙŒ Ò 25 4à1Ç.ÂÕ 6´; ¹2Ò3Á.8 (¿»Å‚ Ô»25»5¹ 3Ê) 22.0% 43.9% áÅÐ 16.1% ã¹¼ŒÙËÞ§Ô (»Ê‚ §Ô2¤5â5»6Ã) 1.0% 23.1%28.3% 44.8% (ÍÒÂØ 15 »¢‚ Öé¹ä») ¡ÑÁ¾ªÙ Ò 20 4Á6Ò;àÅ2à3«.ÂÕ1 àÁ5ÂÕ0¹; Á2Ò2Ï (»‚ 2ä5·5Â7 7.8% áÅÐÅÒÇ ÁÕÁÒ¡ã¹¼ÙŒËÞ§Ô (à»Ç‚ÕÂ2´5¹5Ò3Á) 19.9% 47.7% ·èÕ 12.7% áÅÐ 8.0% µÒÁÅÓ´ºÑ 15 20¡.2ÁÑ 5¾; ªÙ 1Ò9.5 6º2Ã;äÙ 1¹8 7Ê1§Ô ;¤1â»3.Ã3 9.0% 23.8% 39.0% êËÇÒÞÁÂ§Ô ·èÁÕ Ò: ASThetlepatseA, mSsEebAceNorn2Tdo01be4adcitcioon Control 3.8% 13.3% 100 10 20 30 40 50 60 70 80 2.1% 47.4% 1.4% ÀÒÃÐÀÒÉÕºØËõÕè Í‹ ÃÒ¤Ò¢Ò»ÅÕ¡ (%) ·ÕèÁÒ: oTonbTaocbcaoccTaoxeTas xan(SdITTP)riocfesthien ASoSuEAthNe:aAstnAOsiaveTrovibeawcc(MoaCyo2n0tr1o4l),ASlloiauntcheea(sStEAATsCiaAI)nitiative ËÁÒÂà˵:Ø ¢(º»ÍŒ ÂÁÙä2¹ÙÅ5¤5(Ç»6Ò)‚ Á,2ª5Å¡Ø5Ò¡2Ç-Ò2Ã(5»Ê5‚ºÙ 42º)5,ØË5ÿ5èÕ:)Å,äÔ»·¡»ÂÑÁ¹¾Ê(ªÙ» Òà‚ Ç2ÂÕÁ5´Ò5¹à7ÅÒ)à,Á«ÊÂÕ (§Ô »¤(»‚â2»‚ 52Ã553Í5)Ô¹4,)â,´àÁ¹ÕÂÕૹÕÂÁÒÏ (»‚ 2550) ·ÕèÁÒ: ¢ÍŒ ÁÙŨҡ SEATA ASEAN Tobacco Tax Report Card, May 2013 ในด้านพฤตกิ รรมการดืม่ เคร่อื งดม่ื แอลกอฮอล์ แมล้ าวจะมีปรมิ าณการด่ืมต่อคนสูงทีส่ ดุ (สงู กว่าไทยเล็กน้อย) แตไ่ ทยมีปริมาณการด่มื ต่อ “นกั ดืม่ ” สงู ท่สี ุดถงึ 23.8 ลิตรเทยี บเท่าแอลกอฮอล์บรสิ ทุ ธิต์ อ่ คนต่อปี ปญั หาน้สี ะท้อน ออกมาในรูปของความชุกผู้ท่ีมีภาวะปัญหาจากการด่ืมแอลกอฮอล์ (Alcohol Use Disorder) ท่ีพบว่าสูงที่สุด ในไทยด้วยเช่นกัน เวียดนามเป็นอีกประเทศที่มีปัญหาและต้องจับตามอง เนื่องจากมีอัตราการตายของประชากร ทเ่ี กยี่ วเนอื่ งกับการบรโิ ภคแอลกอฮอล์ รวมถึงความชกุ ผทู้ ี่มีภาวะพ่ึงพงิ แอลกอฮอล์สงู ท่สี ุดในภมู ภิ าค 18 สุขภาพคนไทย 2558

องคก์ รกองทุนเพ่อื การสง่ เสริมสุขภาพและควบคุมการบริโภคยาสบู ประเภทของมลู นิธิและกองทุน ปีที่ เงินสนบั สนนุ รวม/ จำ� แนกตามแหล่งเงนิ สนบั สนนุ ก่อต้ัง อัตราภาษที ่ีจดั เกบ็ รายได้จากการจดั เกบ็ ภาษเี ฉพาะ – ภาษบี าป (Sin Tax) Thai Health Promotion 120-130 ลา้ นเหรียญสหรฐั (ปี 2556-2557) Foundation (เป็นรายไดจ้ ากสว่ นเพ่มิ 2% ของภาษสี รรพสามิต (ส�ำนกั งานกองทนุ สนบั สนุน 2544 ท่ตี ้องช�ำระโดยผ้ผู ลิตและน�ำเข้าสินคา้ ประเภทเคร่ืองดื่ม การส่งเสริมสุขภาพ หรือ สสส.) แอลกอฮอลแ์ ละยาสูบ) Lao PDR Tobacco Control Fund 2.1 ลา้ นเหรยี ญสหรัฐ (ประมาณโดยกระทรวงสาธารณสุข 2556 ในปี 2557) โดยเป็นรายไดจ้ ากจากภาษบี นกำ� ไร จากการขาย 2% บวก 200 กบี ตอ่ แพ็คบหุ ร่ี ประมาณ 4.3 ลา้ นเหรยี ญสหรฐั (ปี 2556-2558) โดยเปน็ รายไดจ้ ากภาษีสรรพสามติ อัตรา 1% Vietnam Tobacco Control Fund 2556 มผี ลบังคบั ใช้ 1 พ.ค. 2556, เพม่ิ เปน็ 1.5% และ 2% ใน พ.ค. 2559 และ 2562 ตามลำ� ดับ งบประมาณภายใต้กระทรวงสาธารณสขุ Singapore Health 2544 136 ลา้ นเหรยี ญสหรัฐ Promotion Board (ปี 2557) Health Promotion Centre, 2551 560 ล้านเหรยี ญสหรฐั Ministry of health Brunei (ปี 2556-2557) งบประมาณจากเงินคงคลงั รฐั บาล 3.08 ล้านเหรียญสหรัฐ (ปี 2556) Malaysian Health 2549 Promotion Board (MySihat) ที่มา: The ASEAN Tobacco Control Atlas, second edition September 2014 ผลกระทบจากการบรโิ ภคแอลกอฮอล 8.3 ปรมิ าณการบรโิ ภคแอลกอฮอลตอ คนตอ ป 2553 6.8 ตอ น4กั.3ดม� ตอ 1น4กั .ด2ม� ตอ น7กั.1ดม� ตอ 1น5กั .ด2ม� ตอ 1น0กั .ด5ม� ตอ น8กั.9ดม� ตอ 1น2กั .ด3ม� ตอ น3กั.9ดม� ตอ 2น3กั .ด8ม� ตอ 1น7กั .ด2ม� 5.0 4.9 5.2 4.9 4.6 1.1 0.7 4.3 4.3 4.4 0.9 4.6 ÃŒÍÂÅÐ ÔŵÃà Õ·Âºà ‹·ÒáÍÅ¡ÍÎÍ Åº Ôà ØÊ· ìÔ¸2.72.82.32.92.9 6.4 2.1 1.7 2.2 1.8 1.31.70.8 0.80.7 2.01.5 0.90.5 3.3 6.2 2.0 1.1 0.7 ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ ºÃÙä¹ ¡ÁÑ ¾ÙªÒ ÍԹⴹàÕ ªÂÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«Õ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¿ÅÔ»»¹ ʏ Ê§Ô ¤â»Ã 00..36 2.2 ÍԹⴹ00àÕ ..ª51Õ 1.0 4.6 0.5 ºÃäÙ ¹ ¡ÑÁ¾ÙªÒ ÁÒàÅ0à.«3Õ àÁÂÕ ¹00Á..Ò16Ï 1.5 ÍѵÃÒ¡ÒõÒ·àÕè ¡ÕèÂÇà¹Íè× §¨Ò¡¡ÒúÃÔâÀ¤áÍÅ¡ÍÎÍŏ (AAF) ÅÒÇ ¿Å Ô»»¹Ê ÊÔ§¤â»Ã ¤ÇÒÁª¡Ø ¢Í§¼ŒÙÁÀÕ ÒÇÐ Alcohol use disorder ¤ÇÒÁª¡Ø ¢Í§¼ŒÙÁÕÀÒÇÐ Alcohol dependency »ÃÔÁÒ³·ÕÁè Õ¡Òúѹ·¡Ö ·ÁèÕ Ò: aOGnrlogdbaaHnilezaaSttlatiohtnu2s0(WR14eH,pOoW)rtoroldn HAelcaolthhol »ÃÔÁÒ³·èäÕ Áä‹ ´ŒÁ¡Õ Òúѹ·Ö¡ ËÁÒÂà˵Ø: ¢¡ŒÍÒÁõÅÙ Ò¤ÂǤҴÔÁ઻¡Ø š¹¤ÃÔ´ŒÍà»Źš Ðâ͌ ͧšÐÒ¢Ã͵§Ò»Â÷ÐÑ駪ËÒÁ¡´ÃͨÒÒ¡ط1¡Ø 5ÊÒ»àË¢‚ éÖ¹µäØ »à»à»¹š ¹š¢¢ŒÍÍŒÁÁÅÙ ÅÙ¤»Ò´‚ 2»5Ã5Ð3Á,Ò¢³ŒÍãÁ¹Åٻʂ ´Ñ25Ê5Ç‹ 5¹ ·ÕÁè Ò: Global Status Report on Alcohol and Health 2014, World Health Organization (WHO) 11 ตวั ชวี้ ดั สขุ ภาพอาเซยี น 19

ส�ำหรับ “โรคอ้วน” 56.0 65.0 ความชกุ โรคอวนและการมกี จิ กรรมทางกายท่ีไมเพียงพอ พบว่ามีความชุกสูงสุดใน มาเลเซีย การเกิดภาวะ ÃŒÍÂÅТͧ»ÃЪҡÃÍÒ Ø 20 »‚¢éÖ¹ä» 27.931.9 ËÞ§Ô อว้ น มีสาเหตหุ ลักมาจาก ªÒ ป ั ญ ห า พ ฤ ติ ก ร ร ม ก า ร บรโิ ภคทไ่ี มเ่ หมาะสม รวม 1100..98 9.8 14.4 7.8.25 1.74.1 66..26 ถึงการมีกิจกรรมทางกาย 15.619.5 20.0 25.7 1.26.8 10.4 17.9 4.9 11.8 ไม่เพียงพอ ทั้งนี้พบว่า 2.5 6.9 1.22.0 ประชากรท้ังชายและหญิง 16.520.7 2.0 6.1 ของมาเลเซียมีปัญหาใน 114.5.26 4.5 8.3 ขอ้ หลงั นใี้ นสดั สว่ นทส่ี งู กวา่ ประเทศอนื่ มาก ÍÔ¹â Ñ¡´Á Õ¹àÙ¾ ÕªªÒ ºÃÙä¹ ÅÒÇ ÊÔ§¤â»Ã ÅÒÇ ÍÔ¹â Ñ¡´Á Õ¹àÙ¾ ÕªªÒ àÁÕÁÒÂà¹ÅàÁ Õ«ÒÂÏ àÇÕ´ ä¹Ò·ÂÁ ¿ÅÔ» »¹Ê àÁÕÁÒÂà¹ÅàÁ Õ«ÒÂÏ ¿ÅÔ» »¹Ê àÇÕ´ ä¹Ò·ÂÁ ¤ÇÒÁª¡Ø ¡ÒÃÁ¡Õ ¨Ô ¡ÃÃÁ·Ò§¡ÒÂäÁà‹ ¾ÂÕ §¾Í ¤ÇÒÁª¡Ø âä͌ǹ ËÁÒÂà˵:Ø ¢ŒÍÁÙÅ»‚ 2551; âäÍÇŒ ¹ ¤×Í ¡ÒÃÁ´Õ ªÑ ¹ÁÕ ÇÅ¡ÒµÑé§áµ‹ 20 ¡¡./Á.2 ¢¹Öé ä» ·ÁèÕ Ò: ¢ÍŒ ÁÙÅâäÍÇŒ ¹: World Health Statistics 2014; ¢ŒÍÁÅÙ ¡ÒÃÁ¡Õ ¨Ô ¡ÃÃÁ·Ò§¡ÒÂ: Non-communicable Diseases: Country Profiles 2011 พฤตกิ รรมสขุ ภาพอ�นๆ ÃÍŒ ÂÅТͧáÁÇ‹ ÂÑ Ã‹¹Ø ºÃäÙ ¹ ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò Í¹Ô â´¹àÕ ªÂÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«ÂÕ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¿Å »Ô »¹ ʏ Ê§Ô ¤â»Ã ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ ã¹ÍÒà«ÂÕ ¹ 굄 ÃÒ ã¹ËÞ§Ô ÍÒÂØ 15-19 »‚ à¨ÃÞÔ ¾¹Ñ ¸ÃØ ÇÁ¢Í§ä·Â (»‚ 2555)1 2.30 4.43 4.83 6.50 0.57 1.21 4.68 0.60 4.10 2.90 µÓè ໹š Í¹Ñ ´ºÑ Êͧ ¤ÇÒÁªØ¡¢Í§¼ŒÙµ´Ô àªéÍ× HIV na 0.80 0.40 0.30 0.40 0.60 0.10 na 1.10 0.40 Ãͧ¨Ò¡Ê§Ô ¤â»Ã (% ¢Í§»ÃЪҡÃÍÒÂØ 15-49 »)‚ (»‚ 2555)1 (ä·Â=1.5, Ê§Ô ¤â»Ã= 0.8) ÍѵÃÒ¤Ò´»ÃÐÁÒ³¡ÒÃàÊÂÕ ªÇÕ µÔ na 17 18 20 25 15 9 5 38 25 ᵡ‹ ÅºÑ ÁÃÕ ÍŒ ÂÅТͧ ¨Ò¡ÍغѵàÔ ËµºØ ¹¶¹¹ áÁÇ‹ ÂÑ Ã¹‹Ø ·¤èÕ Í‹ ¹¢ÒŒ §Ê§Ù (µ‹Íáʹ»ÃЪҡÃ) (»‚ 2553)3 ¨¶¢¡Ñ§Ö ÍÍçºÂØ3Á¡ÒµÑ ÊÕÒ¹ãàÔÃÒ¹ËÂààʵ˹4Âպصµª¹¨Ø(ÇÕ72Ò¶µÔ3-¡¹3´.8¹ÇŒ %ÅÂÍŒ) ·èÁÕ Ò: 31 TWhoerldWoDrledveFlaocptmBeonotkI,nCdiecnattroarl Intelligence Agency นอกจากเร่ือง บุหรี่ เหล้าและพฤติกรรมการกินการออกก�ำลังกายท่ีมีผลต่อโรคอ้วนแล้ว พฤติกรรมทาง สขุ ภาพอน่ื ๆ ทป่ี ระเทศในอาเซยี น โดยเฉพาะไทย ควรตอ้ งใหค้ วามสำ� คญั ยงั มอี กี หลายเรอ่ื ง เชน่ การมเี พศสมั พนั ธแ์ ละ ตง้ั ทอ้ งไมพ่ ร้อมในวัยร่นุ การขับข่พี าหนะบนทอ้ งถนนอยา่ งปลอดภัยเพือ่ ลดอุบตั ิเหตุ การปอ้ งกันเอชไอวี เอดส์ เป็นตน้ การก�ำหนดมาตรการ แนวทางในการป้องกัน ลด ละ เลิก พฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม ส่งเสริมพฤติกรรมท่ีดี ตอ่ สขุ ภาพ รวมถงึ สรา้ งกลไกในการเฝา้ ระวงั ปญั หาและจดั การผลกระทบทเี่ กดิ ขนึ้ เปน็ การบา้ นทที่ กุ ประเทศตอ้ งพจิ ารณา และดำ� เนินการ 20 สขุ ภาพคนไทย 2558

6 การพฒั นาทางเศรษฐกิจและสงั คม รายไดต้ อ่ คนในอาเซยี น ระหวา่ งประเทศรวยทสี่ ดุ และประเทศจนทสี่ ดุ แตกตา่ งกนั ถงึ 50 เทา่ ระดับการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมที่แตกต่างกันมากส่งผลต่อความเหลื่อมลำ้�ในการพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐาน และทรพั ยากรมนษุ ยท์ งั้ ในดา้ นการศกึ ษาและสขุ ภาพ รวมถงึ ปญั หาความยากจน สง่ิ เหลา่ นเี้ ปน็ ความทา้ ทายทส่ี �ำ คญั ตอ่ ทกุ ประเทศในอาเซียนทตี่ ้องร่วมมอื กนั แก้ปัญหาเพ่ือก้าวไปขา้ งหนา้ ด้วยกนั โครงสรางทางเศรษฐกิจภาคการจางงาน ป 2556 ¡ÑÁ¾ÙªÒ 64.3 14.3 8.1 27.6 Í¹Ô â´¹ÕàªÕ 35.0 50.6 19.7 8.9 8.1 ÅÒÇ 72.2 86.0 26.7 ÁÒàÅà«Õ 13.0 17.6 69.4 àÁÕ¹ÁÒÏ 15.0 7.7 ¿Å»Ô »¹Ê 0.1 65.6 14.5 Ê§Ô ¤â»Ã 31.0 60.0 13.8 ÃÍŒ ÂÅТͧ¡ÒèŒÒ§§Ò¹ÃÇÁ ä·Â 43.2 àÇÕ´¹ÒÁ 41.7 38.7 46.8 ËÁÒÂà˵:Ø àÁÕ¹ÁÒÏ ¢ÍŒ ÁÅÙ »‚ 2543 ÅÒÇ ¢ŒÍÁÙÅ»‚ 2553 ÀÒ¤à¡ÉµÃ¡ÃÃÁ ÀÒ¤ÍµØ ÊÒË¡ÃÃÁ ÀÒ¤ºÃÔ¡Òà ·ÁèÕ Ò: World Development Indicator 2014, The world bank รายไดมวลรวมประชาชาติตอหัวประชากร 54,040 10 ประเทศอาเซียนเมื่อจ�ำแนกระดับ (GNI per capita) ป 2556 รายไดต้ อ่ หวั ประชากรตามเกณฑข์ องธนาคารโลก จะแบ่งออกไดเ้ ป็น 4 กลุม่ คอื หน่ึง ประเทศ 31,590 รายไดส้ งู หรือ HIC ได้แก่ สิงคโปรแ์ ละบรูไน ซ่ึงมีระดับรายได้ต่อหัวท้ิงห่างคนอาเซียนใน àË ÕÃÂÞÊË Ñð ( ÙÁÅ ‹¤Ò ‚»»˜¨ ب Ѻ¹) 950 3,580 1,450 10,430 1,045 3,270 5,340 1,740 ประเทศอืน่ ๆ หลายเท่าตัว สอง ประเทศรายได้ ปานกลางระดบั สงู หรอื UMIC ไดแ้ ก่ มาเลเซยี ºÃäÙ ¹ ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò ÍԹⴹàÕ ªÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«Õ àÁÕ¹ÁÒÏ ¿Å Ô»»¹ ʏ Ê§Ô ¤â»Ã ä·Â àÇÂÕ ´¹ÒÁ และไทย สาม ประเทศรายได้ปานกลางระดับ ลา่ งหรือ LMIC ไดแ้ ก่ อินโดนีเซยี ฟิลปิ ปินส์ ËÁÒÂà˵Ø: “¢ºÍçäÙ»¹Ã”Ðà෻Ț¹Ã¢ÒŒÍÂÁä´ÅÙ Œ¹»ÍŒ‚ Â25·5ÕèÃ2Ð,´ºÑ“àÁ1ÕÂ,0¹4Á5ÒÃà”ËÃàÂÕ»Þš¹»ÊÃËÐÃÁ°Ñ Ò³Ëá×ÍÒµÃÓ賡 ÇGÒ‹ NI µ‹ÍËÑÇ»ÃЪҡà เวยี ดนามและลาว และกลมุ่ สดุ ทา้ ย กลมุ่ ประเทศ ·ÁèÕ Ò: World Development Indicator 2014, The World Bank รายได้น้อย หรือ LIC ได้แก่ กัมพูชาและ เมียนมาร์ความแตกต่างในระดับรายได้นี้ 11 ตัวชีว้ ัดสขุ ภาพอาเซียน 21

ส่วนหน่ึงเกี่ยวข้องกับโครงสร้างทาง ตัวชี้วัดข(อตNิดงaปตrrราoมะwเคทiวศnาgมCกDLาMeวvหVeนlเoาทกpียาmรบลeกดnับชtออGีกงaว6pางปIกnราdะรเทicพศaัฒอtoานเrซsาเียศ(นNรษDปฐG ก2Iิจs5)แ5)ล5ะสังคม เศรษฐกิจในแต่ละประเทศท่ีต่างกันด้วย ประเทศอาเซียนที่มีรายได้สูงและรายได้ â¤Ã§ÊÌҧ¾×é¹°Ò¹ ปานกลางมีสัดส่วนและการขยายตัว ของการจ้างงานในภาคบริการและภาค ¤ÇÒÁÂÒ¡¨¹ 4.2 3.3 ¡·ÒÃÃ¾Ñ ¾Â²ÑÒ¡¹ÃÒÁ¹ÉØ Â อุตสาหกรรมท่ีค่อนข้างสูง ขณะท่ี 3.8 ประเทศรายได้น้อยยังคงมีการจ้างงาน ส่วนใหญ่ หรือประมาณ 2 ใน 3 อยู่ใน ภาคการเกษตร ปัญหาความยากจนและการ 1.6 3.1 พฒั นาทรพั ยากรมนษุ ยย์ งั คงเปน็ ชอ่ งวา่ ง ใ น ก า ร พั ฒ น า ที่ ส� ำ คั ญ ข อ ง ป ร ะ เ ท ศ CLMV (กมั พชู า ลาว เมียนมาร์และ ¡Ò÷͋ §à·ÕÂè Ç 3.1 à·¤â¹âÅÂÕÊÒÃʹà·È เวียดนาม) ขณะท่ีปัญหาการกระจาย รายได้ท่ีไม่เท่าเทียมดูจะเป็นอุปสรรค หลักของการพัฒนาในกลุ่มประเทศ ¡¡ÒÒÃÃŤ§ŒÒ·áÅعРก�ำลังพัฒนา โดยเฉพาะมาเลเซียซึ่งมี ความแตกตา่ งของสดั สว่ นรายไดร้ ะหวา่ ง Ë·èÁÁÕ ÒÒ:ÂàEËcµo:Ø n˨N¤¡oÁÐÅÇmDÁÒÒ‹ØÁGiÁ¤Õc»àI¾Ò‹sÃËÃOелàÒu·ØË‚ÂtNÈ2ÇÒlo5Ò‹DÁo§4CãG8k¹L0I,¡Msf2Òo(V¶Ãä5rÙ¡Á5S¡“¹Á‹4oźÑÓªÕ ´uáà‹ÍÊtªÅ6§h¹‹ÍÐÇeͻŧҋ aâǧÃÒ‹ ´‹Ò¡sÐÊt§Òà´Ø ·¡ÃA»OÒȾs‚òÑiE2a¾AC5,¹Ñ²S5DÒEC5¹àAÅhÒDN·ine)Òav·§¶eàèàÕ Èa§ÖËloÃnÅp1Éd×Í0m°«¡I§Öèe(nÔ¨ªÁndá‹ÍÕÃtiÅaЧCÇд‹ÒÊ2ºÑe§§Ñ0¡n¡¤1ÒtÒ4ÁrÃÃe”¾¾BѲà²ÑÃe¾Ðy¹¹èÍ×ËoÒãÒÇn¤ª¡Ò‹ d‹ÍàŒÇ§»¹ÒŒÊš¹t§¢Íh·µÒŒ§eèÊÕÑǧ¡ªÊØ´ÅMÕéÇÙ§)‹ÁØ ¡´Ñ i»dâǵ´Ãd‹ÒÔ´ÂÐ)leµà··NÒÕè¼ÈIÁDn‹Ò㤹cG¹ÇoÁÍIÒsmÒÒÁÁàá¡e«¡Õ µŒÒÂÕ Ò‹ÅÇG¹ÃËйa´¹(ÓpäŒÒÒŒà´,¹Ê¢Œá¹Í2¡§Í0‹ 14 คนท่ีรวยท่ีสุดกับคนที่จนที่สุดในประเทศ มากท่ีสุด นอกจากนีก้ ารเขา้ ถึงแหลง่ น้ำ� สะอาดและการพัฒนาโครงสร้างพ้ืนฐาน ปญหาความยากจนและการกระจายรายได กมั พูชา อินโดนเี ซยี ลาว มาเลเซยี ฟลปิ ปนส ไทย เวียดนาม ÃÍŒ ÂÅ1Ð.»2Ã5ЪàËÒáÂÕ ÃÞÃÒÊÂËä´ÃÑ°ŒµµèÓÍ‹¡ÇÇѹҋ 18.6 16.2 33.9 0.0 18.4 0.4 16.9 41.5 4.1 43.4 ÃÍŒ ÂÅÐ2».Ã0Ð0ªÒàË¡ÃÃÕÂÃÞÒÂÊäË´ÃŒµ°Ñ èÓµ¡‹ÍÇÇ‹Òѹ 49.5 43.3 66.0 2.3 49.7 46.7 43.4 6.0 6.8 7.4 ÊѴʋǹ¢ÃÍҧ»äôЌã๷ÃÈÒâ´ä´ŒÃQÇÁ5 44.5 46.0 44.8 51.5 8.3 6.9 5.9 43.0 39.4 35.6 ÊÑ´ÊÇ‹ ¹¢ÃÍҧ»äôÐ㌠๷ÃÈÒâ´ä´Ì QÇÁ1 7.9 7.3 7.6 4.5 â´ÂÊÑ´QÊ5‹Ç¹à÷ÒÕºä´QŒã¹1ÃÒ(ªäÇ‹ ´§ŒÃ»Ç‚ Á2¢5Í5§1»-2Ã5Ð5à·4)È1 5.6 6.3 5.9 11.3 ´Ñª¹Õ ¨Ô¹Õè 31.8 38.1 36.2 46.2 (GINI Index; 0-100)2 ·ËÁèÕÁÒÒ:ÂàW˵oØ:rldº12 ÃÅÍDÙä¹ÔÒ¹eÇâ´v¿àe¹ÁŁ lÕàÂÕ»Ôo«¹p»ÂÕ Á¹mÒ¢ÊeÌ͏ náÁátÅÅÙÅÐI»Ðnà‚ÊÇd2Õ§Ôic5¤´5aâ¹»4tÒo:ÃÁrää·2Á¢Â0ÍŒÁ‹ 1ÁÕ¢¢4ÙÅŒÍ,ÍŒ »ÁÁT‚ÅÙhÙÅ2:e»5‚5W255,o5¡r3ldÑÁ; ¾¡BÙªÁÑaÒ¾náÙªkÅÒÐÍÁÔ¹Òâà´Å¹à«àÕ «ÂÕ ÂÕ á¢ÅÍŒÐÁ¿ÙÅŁ »»Ô ‚»2¹ 5Ê54¢, ÍŒ ÁÁÒÅÙ àÅ»à‚ «2ÂÕ 55¢2ÍŒ; ÁÅÅ٠һǂ 2á5Å5Ð2,àÇäÂÕ ·´Â¹Ò¢ÁÍŒ Á¢ÅÙ ŒÍ»Á‚ ÅÙ 2»5‚520551; 22 สุขภาพคนไทย 2558

การพัฒนาถนนหนทาง การเขาถึงสาธารณสุขมูลฐาน และน้ำด�มสะอาดของประชากร ºÃäÙ ¹ äÁ‹Áբ͌ ÁÅÙ 82.3 ¶¹¹¤Í¹¡ÃµÕ ËÃÍ× ÅÒ´ÂÒ§ ¡ÑÁ¾ÙªÒ 6.3 (ÃŒÍÂÅТͧ¤ÇÒÁÂÒÇ 33.1 67.1 ¶¹¹·éѧËÁ´) 515.78.7 ¡ÒÃà¢ŒÒ¶Ö§Ê¶Ò¹Ê¢Ø ÒÀºÔ ÒÅ Í¹Ô â´¹àÕ ªÂÕ 84.3 ¡ÒÃࢌҶ֧¹Óé ´×èÁ·ÊÕè ÐÍÒ´ ÅÒÇ 61.5 69.6 13.7 ÁÒàÅà«Õ 80.9 95.7 99.6 àÁÂÕ ¹ÁÒÏ 45.7 77.3 ¿Å Ô»»¹Ê 25.6 84.1 74.2 92.4 ÊÔ§¤â»Ã 111000000...000 ä·Â 939.54.987.5 àÇÕ´¹ÒÁ 71.784.8 96.5 ËÁÒÂà˵:Ø 1. ¢Iâ¢n´ÍŒÍŒ dÂÁÁiÃcÙÅÅÙ ÍŒ a¡¶ÂÒt¹ÅoùÐàr¢¤ÊŒÒ9ÍÓ¶5¹Ë§Ö.¡2ÊÃÃѺÒàÕµ¸»»ËÒ¹šÃÃÃж³×Í๷ÅʹÒ颯 ´¤äÁ·ÂÍÅÙ Ò¹°§¡Ò¢Ã¹»ŒÍµÕ ‚ ÁËá2ÙÅÃÅ5¨Í×Ð5ÒŹ4¡ÒéÓ¡´(´ÂÃÂÁè× ¡ÁÒÊ৷ÇÐÒ¹Œ ͧÒË¡´ÅÑÁ¨Ç¾Ò§¡Ùªá¡ÒÅÒÐÿ¡¤ÅÃÒÁÔ»´·»»Ò¹Ã§ÊÐˏáÁÅÅÒÇг§ÅªãÒ¹¹Ç»º‚·»2‚ 5ã25¹54»52‚ â;2´5Âä5·6TÂhÃe»Ð‚ºW2ØÇ5oÒ‹ 4r2l»d;ÃàÐFÇàaÕ·c´Èt¹ä·ÒBÁÂoÁo»Õ¶k‚¹, 2¹C5¤5eÇ6nÒ)tÁra¨ÂÒlÒ¡ÇInÃtWÇeÁloligr1lde15nD,c0ee7v7eA¡lgoâÔ epÅnmàÁceµynÃt 2. งบประมาณดานการศึกษาและคุณภาพของประชากร ‹¤ ÑÒ´ª¹Õ¡Òà Ѿ²¹Ò¤¹ (0-100) ‚» 2556 95 3.Ê0§Ô5¤; â9»0Ã.1 3.4º5Ã;äÙ 8¹5.2 5Á.9Ò4à;Åà7«7ÂÕ .3 90 85 ·ÕèÁÒ: S°Â2¾»a§uÒº5¡‚nѲ¹5s2»àdtǹ6¢5aÃŒ¹5ÒÍŒÐBin¨¢¡2ÁÁuiÒŒÍ-ÒnÙÅÒi2¡lÁÃd³g´5àÅÙiÈ5ÒŒnÀH¢H¹6ÃgÒuÍÉuʤm§¨m°§ÑRûҤ¡a°Ñea¡Ã¨ÔÁ´nsÐnáiáÒŒlàWiÅ·e¹DÅPÐÈnÐo¡erʤocäÒrvl·§ÑÃdسgee¤ÈÂrlÀoeÁÕ¡DÒp(sáÉe»s¾Ëm:Òv‚ª§‹ e2eRÇÕªà5l»enÔµoÒ5¹štdµp6Ê¢u;ÔmR)ÓÍŒce¤e¹ÁÁipnÒ‹ n¡ÑÒÅÙ ´go¨t§ÃѪrÒÒÐtIV¹¹n¡Ë2u¡ÕdäÇ0ÐlÒÒ‹i³nc1ú§ea4оºr¡t²ÑaoÃbr¹ÃiÁlÒit¡¤ieÒ¹sà 80 ¿2.Ł 6»Ô 5;»¹ 6Ê6 3.94ä·; Â72.2 75 70 3Í.¹Ô5â6´;¹6àÕ 8«.ÂÕ4 65 60 2¡.ÁÑ6¾; ªÙ6Ò6 2.77Å;ÒÇ56.9 6à.Ç2ÂÕ 9´; ¹6Ò3Á.8 55 0à.Á7ÂÕ9¹; Á5Ò2Ã.4 34 50 0 12 5 67 §º»ÃÐÁÒ³ÀÒ¤Ã°Ñ ´ŒÒ¹¡ÒÃÈ¡Ö ÉÒ (% ¢Í§GDP) ดา้ นการคมนาคมขนสง่ ยังคงเป็นวาระการพัฒนาที่เรง่ ด่วนของหลายประเทศอาเซียน โดยเฉพาะลาวและกัมพูชา ซึ่งมี ประชากรจำ� นวนมากทไี่ มส่ ามารถเขา้ ถงึ นำ�้ ดม่ื สะอาด รวมถงึ มสี ดั สว่ นถนนทเ่ี ปน็ ถนนคอนกรตี หรอื ลาดยางคอ่ นขา้ งนอ้ ย ในเรื่องการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ค่าดัชนีการพัฒนาคนของหลายประเทศอาเซียนยังคงอยู่ในระดับท่ีต่�ำ การลงทุนทางการการศึกษาโดยเฉพาะจากภาครัฐ ยังเป็นปัจจัยที่มีความส�ำคัญ อย่างไรก็ตาม ภายใต้ข้อจ�ำกัดด้าน งบประมาณและศักยภาพทางการคลังของแต่ละประเทศ รวมถึงประเทศไทย การพัฒนาคุณภาพและประสิทธิภาพ ของระบบการศึกษาเป็นสิง่ ที่ไมส่ ามารถละเลยได้ 11 ตวั ชวี้ ดั สขุ ภาพอาเซียน 23

7 สภาพแวดล้อมและความเปน็ เมือง อาเซียนมีประชากรเมอื งร้อยละ 36 ใน 235 เมอื งใหญ่ อีก 15 ปี จะเพ่มิ ขึ้นเป็นรอ้ ยละ 43 หรอื มีประชากรเมอื งเพิ่มขน้ึ ถงึ อีก 93 ลา้ นคน อาเซียนเป็นภูมิภาคในเขตร้อนชื้น จำนวนผูปวยมาลาเรีย และวัณโรค ป 2555 ทย่ี งั มพี นื้ ทป่ี า่ ถงึ รอ้ ยละ 45 ของพนื้ ท่ี ทง้ั หมด ภายใตส้ ถานการณก์ ารพฒั นาทมี่ า ¼ÙŒ»Ç† ÂÁÒÅÒàÃÕ พร้อมกับการขยายตัวของความเป็นเมือง (á¼ÃÅÙŒ»ÇÐdžÁ¼TÇÙ»ŒBѳ)†ÇâÂäHIV การเปลย่ี นแปลงของสภาพแวดลอ้ มทง้ั ทาง ˹‹ÇÂ: µÍ‹ áʹ»ÃЪҡà ธรรมชาตแิ ละทางสงั คมซงึ่ เปน็ ปจั จยั ก�ำ หนด สุขภาพท่ีสำ�คัญ เป็นทั้งโอกาสและความ ท้าทายทีภ่ มู ิภาคตอ้ งรบั มือ ¨Ó¹Ç¹µÒ ‹µÍáʹ»ÃЪҡà äÁ‹ÁÕ Œ¢Í ÙÁÅ ºÃäÙ ¹ ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò ÍԹⴹàÕ ªÕ ÅÒÇ ÁÒàÅà«Õ àÁÕ¹ÁÒÏ ¿Å»Ô »¹ ʏ Ê§Ô ¤â»Ã ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ 90 1,076 764 2,268 297 1,655 514 34 101 2,652 489 24 461 ä ‹Á ÕÁ Œ¢Í ÙÁÅ 73 210 159 30 218 ·ËÁÕèÁÒÒ:ÂàW˵o:Ø rl21d)) H¢¼e͌ٻŒ aÁ†ÇlÂÅÙthÁ¼Ò»ŒÙ OÅdž ÒÂrgàÇÃaѳÂÕ nàâ»iÃz¤¹ša¢ti¨ÍŒoÒÁn¡ÙÅ(¤WWÒ´HH»OOÃ')sÐÁTÒ2u³0b1(e3ercstuimloasitsesCoouf nctrays'sesP)ro¨fiÒl¡es:World Malaria Report 2013 อจำัตแรนากกตารามตภายูมจิภาากปคปข2ญอ5งห5อา5มงคลพกาิษรทอานงาอมาัยกโาลศก ä·ÂÍ,¹Ô âà´Á¹ÂÕ àÕ¹«ÁÂÕ ÒÃ, àÇÁÕ´Òà¹ÅÒà«ÁÂÕ ¡¿ÑÁÅ¾Ô»ªÙ »Ò¹ÅÊҏ Ç 124 172 106 47 ʺ§Ô ¤ÃÙä⻹Ï 100 76 70 32 SWLEAHAMemIfm:pra:Ir:rrH:r:::AiLEgWAOfSarhoimecWs-utisaneet-tch;errinac-orEnnamaMd,PseetaMdcAiitidsfieiacdrr;,laen-inecaonm, e; 22 25 29 Afr Amr LMI Amr HI Emr LMI Emr HI Eur LMI Eur HI Sear Wpr LMI Wpr HI World ËÁÒÂà˵:Ø ÁžÉÔ ·Ò§ÍÒ¡ÒÈ »ÃСͺ´ŒÇ ÁžÉÔ ¨Ò¡ÀÒ¤¤ÃÇÑ àÃÍ× ¹áÅÐ㹺ÃÃÂÒ¡ÒÈ (household and ambient air pollution) ·ÁèÕ Ò: WHO, 2012. Burden of disease from Household Air Pollution for 2012 จากสภาพภูมิศาสตร์และอากาศที่เป็นเขตร้อนชื้น ความชุกของมาลาเรียในภูมิภาคมีอัตราที่สูงเป็นอันดับสอง ของโลก รองจากแอฟริกา แม้พ้ืนที่ป่าจะยังมีอยู่มาก กล่าวคือมากกว่าครึ่งของพ้ืนท่ีทั้งหมดในหลายประเทศ เช่น บรูไน ลาว มาเลเซีย กัมพูชา และอินโดนีเซีย แต่ปัญหามลภาวะ โดยเฉพาะมลพิษทางอากาศกลับเป็นปัญหา 24 สุขภาพคนไทย 2558

ปริมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซค และสัดสวนพื้นที่ปาที่ยังคงอยู ºÃÙä¹ 0.3 22.9 73.6 สัดสว นพ้ืนท่ีปา ป 2556 ¡ÁÑ ¾ÙªÒ 55.8 51.4 67.5 61.7 45.6 ÍԹⴹàÕ ªÂÕ 45.1 37.2 ˹‹ÇÂ: àÁµ Ôá ѵ¹/¤¹ÅÒÇ 1.8 ปริมาณการปลอย ŒÃÍÂÅТͧ¾×é¹ èÕ· †»Ò Ñé·§ËÁ´ÁÒàÅà«ÕÂ0.3กาซคารบ อนไดออกไซค àÁÕ¹ÁÒÏ º ÙÃ乿Ł »Ô »¹Êป 2553 Ñ¡Á Ù¾ªÒÊÔ§¤â»Ã Ô͹ⴹÕà ÕªÂ0.27.7 ä·Â ÅÒÇàÇÂÕ ´¹ÒÁ 26.1 ÁÒàÅà«ÕÂà©ÅÕÂè âÅ¡ à ÕÁ¹ÁÒ Ã0.92.7 ¿ ÔÅ» »¹Ê 4.5 ÊÔ§¤â» Ã 0.0 ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ 1.7 4.9 ·ÁÕè Ò: ¢ÍŒ ÁÅÙ ¡ÒûÅÍ‹ ¡Ò«¤Òú ͹ä´Í͡䫤 ¨Ò¡ World Development Indicator, 2010 ¢ÍŒ ÁÙžé¹× ·è»Õ Ò† ¨Ò¡ Food and Agriculture Organization of The United Nation. ทางสุขภาพท่ีส�ำคัญ โดยมีอัตราการตายของประชากรที่มีสาเหตุเก่ียวเน่ืองกับมลพิษสูงกว่าภูมิภาคอ่ืนทั่วโลกอย่าง เหน็ ไดช้ ดั นอกจากนก้ี ารปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกกอ็ ยใู่ นอตั ราทสี่ งู ในหลายประเทศ โดยเฉพาะประเทศบรไู น และมาเลเซยี ซง่ึ มอี ัตราการปลอ่ ยก๊าซคาร์บอนไดออกไซคส์ งู กว่าคา่ เฉลี่ยของโลก ในปี 2573 หรือ 15 ปีตอ่ จากน้ี คาดการณว์ ่าประชากรเมืองของอาเซยี นจะขยายตวั เพมิ่ ขึ้นเป็นร้อยละ 43 ของ ประชากรทั้งหมด การขยายตวั ของเมืองมอี ัตราท่คี ่อนขา้ งสงู ในกลุม่ ประเทศรายได้ปานกลางโดยเฉพาะใน อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ ไทย รวมถึง เวียดนามซึ่งเป็นประเทศท่ีมีจ�ำนวนเมืองใหญ่ที่มีประชากรอาศัยอยู่มากกว่า 2 แสนคน มากเปน็ 4 อนั ดบั แรกในอาเซยี น อยา่ งไร กต็ าม ความเปน็ เมอื งท่เี พิ่มข้ึนไมไ่ ดเ้ ปน็ รอยละของประชากรเมืองที่อาศัยในสลัม หลักประกันถึงการพัฒนาคุณภาพชีวิต ใน 4 ประเทศอาเซียน ป 2552 รวมถงึ สขุ ภาพทดี่ ขี นึ้ ของประชากรเสมอไป »ÃЪ ŒÃÒÍ¡ÃÂàÅ ×ÁÐÍ¢§Í é·Ñ§§ËÁ´ 40.9 35.2 ในปี 2552 กว่า 1 ใน 3 ของประชากร เมืองในฟิลิปปินส์และเวียดนาม และ 23.0 27.0 ประมาณ 1 ใน 4 ของประชากรเมอื งใน ÍԹⴹàÕ ªÕ ¿Å »Ô »¹Ê ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ ไทยและอินโดนีเซียอาศัยอยู่ในเขตสลัม และชุมชนแออัดซ่ึงยากต่อการจัดการ ·ÕèÁÒ: Slum residence Data by country, 2014 เรอื่ งความสะอาดและสาธารณสขุ มลู ฐาน 1 สัดสวนประชากรที่อาศัยในเมืองที่มีผูอาศัยมากกวา 2 แสนคนขึ้นไป การควบคุมโรคติดต่อ เช่น วัณโรค 100 100 และจำนวนเมืองที่มีในแตละประเทศอาเซียน รวมถึงการส่งเสริมสุขภาพและป้องกัน โรคไม่ติดต่อที่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นจาก ¨Ó¹Ç¹àÁÍ× §·ÕÁè ռ͌٠ÒÈÑ 2556 วิ ถี ชี วิ ต ค น เ มื อ ง ท่ี เ ป ล่ี ย น ไ ป เ พ่ื อ ล ด 2 áʹ¤¹¢¹Öé ä»ã¹»‚ 2556 2573 ความเส่ียงต่อการเกิดภาวะทวิภาระโรค (double burden of diseases) 15 56 128 3831 49 34 235 จึงเป็นการบ้านส�ำคัญของหลายประเทศ 48 45 55 33 36 43 15 37 26 33 13 1 21 15 9 19 1 11 13 ในอาเซียน ÊÔ§¤â»Ã ÁÒàÅà«ÕÂ Í¹Ô â´¹àÕ ªÂÕ ä·Â ¿Å Ô»»¹ ʏ àÇÂÕ ´¹ÒÁ ÅÒÇ àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¡ÑÁ¾ÙªÒ ÍÒà«ÂÕ ¹ ·ÕÁè Ò: McKinsey Global Institute. 2014. “Southeast Asia at the crossroads: Three paths to prosperity” 11 ตวั ช้วี ัดสขุ ภาพอาเซยี น 25

8 การคลงั สขุ ภาพ ไทย เป็นหนึง่ ในสีป่ ระเทศอาเซยี นท่มี รี ะบบหลักประกนั สุขภาพถว้ นหนา้ โดย 3 ใน 4 ของค่าใชจ้ ่ายสุขภาพทั้งหมดมาจากภาครัฐ ประชากรอาเซยี นในหลายประเทศ ยงั คงเผชญิ ความเสย่ี งทางการเงนิ จากคา่ ใชจ้ า่ ยทางสขุ ภาพเมอื่ เจบ็ ปว่ ย นโยบาย และการขับเคล่ือนเพ่ือสร้างระบบหลักประกันสุขภาพท่ีมีความครอบคลุมถ้วนหน้า เป็นธรรมและมีประสิทธิภาพ เปน็ ภารกจิ ส�ำ คัญทแี่ ต่ละประเทศตอ้ งเร่งพัฒนา สถานการณการมีหลักประกันสุขภาพถวนหนา (Universal Health Coverage: UHC) ในประเทศอาเซียน กลมุ 1 มหี ลกั ประกนั สุขภาพถวนหนาทีค่ รอบคลุมแลว กลมุ 2 มกี ารกำหนดปเ ปา หมาย (target year) ในการ(มsกีtลUroุมHnCg3 cมทoคีีค่ mวราอmมบมitคุงmลมeุมนั่ nถtว) นหนา ÊÔ§¤â»Ã ¶MÁÀ´ÑÕÒeUÂÁdãHÒµiãsCa¡Œ¹ÒvªµÃe‹Çʧéѧ,á¹»MµÑº‚ ‹»2eÊ5‚¹d23¹Øis53hà0-ª2i8eÔ§5lÊ5dÇ3ÊÑ á´¨ÅÖ§¡Ô ÐÁÒ¡ÕÃM¨ÒeÒá¨d´ÑÀifµuÒ¤né§Ñ âÃd¤°Ñ ç¡Òà ในการมีUHC ทคี่ รอบคลุมถวนหนา ºÃÙä¹ (ÁNÕ aUtHioCnaãl¹ÅWÑ¡eÉlf³aÐreÃSÐyºsºteÊmÇÊÑ )´¡Ô ÒÃáË‹§ªÒµÔ ¿Å»Ô »¹ ʏ ãµ¹Ñ§é »à»‚ Ò‡ 2·5Õè¨5Ð9ºÃÃÅØ UHC ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò ÁÒàÅà«ÂÕ Á´¡ÒÇŒÕ ÃÂUãàH˧C¹ÔºŒ §Ãºµ¡Ô »Ò§Ñé áÃÃâе´Á‹ªÂÒÇ‹ ¼³§Ù㌠»ËÀ‚ ºŒÒ2¤Ã5¡ÔÃ3Ñ°Ò3ÃÊÀ¢Ø ÒÀÂÒ㵾ÌÀÐÒº¤ºÃ°Ñ ÍԹⴹàÕ ªÂÕ ãⴹ»µ‚ §éÑ2à5»6‡Ò2·¨èÕ ÐºÃÃÅØ UHC Ãã¹ÇÁ¡·¶ÒÕè¤ÃÖ§à¢Ã¾ÊÊáÍÍ˧Íè×ʺŒÒ§àÊ´Ê礹§ÃÐÃŤºÑÔÁкÁØ ÇºÊ¡º»Ò¹ºÒºÁÃùØËÃФÊáÔŪÃÇÐÒÑ¡ÒҌҺû¡§Áʺ¤ÃÃÁØ¢¶ÐÇا‹ ÀU¡ÒÇŒÁÁÒ¹H¹Ñ Ñ¹è ¾àËCʢآ¹ŒÁÀÒŒ áÒ¢¾ç§ àÇÂÕ ´¹ÒÁ ¢¤ÍÃͧ»ºÃ¤ÐŪÁØ Òã¡ËÃŒä´ãŒ¶¹Ö§»‚ 8205%63 ä·Â Á¡¢Ê¡ÍÇÍÍÕ ÑÊU§§§··´H3ععԡCһˡÃÅõÍÃÐÑ¡§§éÑ¡Ñ ¡»·áÉѹµÃعÒÊл‹/¾Ñ§¡Ê‚ ¤¹ÑÔ·2ÒÁÊ5¸º4¢ØÔ»Òá5ÀÃÅÅÐÒ¢ÀÐâ¾ÒŒÂÊÒ¶ÃªÂ·Ô ÒÇŒ¹ã¸ª¹µ·»Ô¡Ë¡Œ ÒÃÒ¹Ò§ÐÃÃÊŒÒâ´¢Ø ªÓÀà¹Ò¹¾¹Ô §äÒ´¹áŒ ¡‹ ÅÒÇ ãµ¹é§Ñ »à»‚ Ò‡ 2·5¨èÕ6Ð3ºÃÃÅØ UHC ·ÕèÁÒ: CLTT»hheÃoresѺevsoáeeUÅnrHaÐsCCgào¾LeeuÁèÔ NanàfeµotrnrtÔÁriwee¨2sdoÒ”.r¡1:kfrABo“,SUimllE2inoA0ivn1ANe4SPrEsPoaAluplNsuHlTaPehltaurioelstnehs,: àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ãµ¹§Ñé »à»‚ ‡Ò2·5¨èÕ7Ð3ºÃÃÅØ UHC องคประกอบคาใชจายสุขภาพรวม ป 2555 ใน 10 ประเทศอาเซยี น แบง่ กลุ่มตามระดับ ความครอบคลุมของหลักประกันสุขภาพท่ีมีได้เป็น 80..21 13.2 36.1 58.6 38.2 48.8 45.4 52.0 71.3 61.7 หนงึ่ กลมุ่ ทมี่ รี ะบบหลกั ประกนั สขุ ภาพถว้ นหนา้ หรอื ŒÃÍÂÅТͧ ‹¤Òã Œª¨‹Ò ØÊ¢ÀÒ¾ÃÇÁ10.4 Universal Health Coverage (UHC) ได้แก่ 13.6 สิงคโปร์ บรูไน มาเลเซีย และไทย สอง กลุ่มท่ี º ÙÃä¹ 24.7 หลักประกันสุขภาพยังไม่ถ้วนหน้า แต่ได้ก�ำหนด ä·Â ปีเป้าหมายท่จี ะบรรลุ UHC ไว้ ไดแ้ ก่ อนิ โดนีเซีย ÁÒàÅà«Õ ฟิลิปปินส์ เวียดนาม ลาวและเมียนมาร์ และ Ôʧ¤â» Ã สาม กลมุ่ ทไี่ มไ่ ดก้ ำ� หนดปเี ปา้ หมายทจี่ ะบรรลุ UHC ÅÒÇ แต่แสดงออกถึงความมุ่งมั่นในการสร้างระบบ àÇÕ´¹ÒÁ หลักประกันสุขภาพที่ครอบคลุมถ้วนหน้าให้เกิดข้ึน Ô͹ⴹÕàªÕ ในประเทศ ได้แก่ กมั พูชา ¿ ÔÅ»»¹ Ê à ÕÁ¹ÁÒÏ Ñ¡Á¾ÙªÒ 9.0 3.8 10.6 8.6 15.0 10.3 4.8 91.8 76.4 54.9 37.6 51.2 42.6 39.6 37.7 23.9 ครอมบีคUลCุมแลว ขอมงกี ำUหCนดทป่ีคเปราอหบมคายลุม ใคนวกาามรมมงุี Uมั่นC ¤‹Ò㪨Œ Ò‹ Â梯 ÀÒ¾¤ÃÑÇàÃÍ× ¹ ·ÕÁè Ò: G(WWlooHrblOda-lGHHeHeaOalt)lh,th2O0O1rgb4asenrivzaattioorny- ¤Ò‹ 㪨Œ ‹ÒÂ梯 ÀҾͧ¤¡ ÃÀÒ¤àÍ¡ª¹ ¤‹Ò㪌¨‹ÒÂÊØ¢ÀҾͧ¤¡ ÃÀÒ¤Ã°Ñ 26 สขุ ภาพคนไทย 2558

2,881 ป ร ะ ช า ก ร อ า เ ซี ย น ในประเทศท่ีมีระบบหลัก คาใชจายสุขภาพรวมตอหัวประชากร ป 2555 1,219 ป ร ะ กั น สุ ข ภ า พ ถ ้ ว น ห น ้ า ครอบคลุมแล้ว ได้รับ 135 676 การคุ้มครองความเส่ียงจาก 25 385 ภาระค่าใช้จ่ายทางสุขภาพดี 84 234 150 203 กว่าคนในประเทศที่หลัก ประกนั สขุ ภาพยงั ไมถ่ ว้ นหนา้ PPP International $ อย่างชัดเจน พิจารณาจาก ¡ÑÁ Ù¾ªÒ สดั สว่ นคา่ ใชจ้ า่ ยสขุ ภาพรวม à ÕÁ¹ÁÒÏ ของประเทศท่ีมาจากภาค เอกชนหรอื ครวั เรอื นโดยตรง ÅÒÇ (out-of-pocket) ของ àÇÕ´¹ÒÁ กลุ่มแรกซ่ึงต่�ำกว่าอย่าง Ô͹ⴠչàªÕ เห็นได้ชัด ในบรูไนและไทย ¿ ÔÅ» »¹ Ê ค่าใช้จ่ายสุขภาพที่มาจาก ภ า ค รั ฐ คิ ด เ ป ็ น สั ด ส ่ ว น ที่ ä·Â คอ่ นขา้ งสงู คอื รอ้ ยละ 91.8 ÁÒàÅà«Õ และร้อยละ 76.4 ตาม Ôʧ¤â»Ã ล�ำดับ สิงคโปรเ์ ปน็ ประเทศ เดยี ว ทร่ี ะบบประกนั สขุ ภาพ ºÃÙä¹ เน้นการส่งเสริมหน้าท่ีส่วน บุคคลในการดแู ลตนเองและ ความมงุ ม่นั มกี ำหนดปเปา หมาย มี UC ใช้ระบบบัญชีเงินออมเพื่อ ในการมี UC ของ UC ที่ครอบคลุม ครอบคลมุ แลว สขุ ภาพ หรือ MediSave ท�ำให้ค่าใช้จ่ายสุขภาพจาก ·ÕÁè Ò: World Health Organization-Global Health Observatory (WHO-GHO), 2014 ค รั ว เ รื อ น มี สั ด ส ่ ว น สู ง ถึ ง รอ้ ยละ 58.6 ของคา่ ใช้จ่าย จากแหเงลินงชภวายยเนหอลกือปทรางะเทสศุขภปาพ 2555 22.1 สขุ ภาพรวม 15.3 ŒÃÍÂÅТͧ¤‹Ò㪌¨‹Ò ØÊ¢ÀÒ¾ÃÇÁ ºÃÙä¹ ä ‹Á ÕÁ Œ¢ÍÁÙÅ ÊÔ§¤â»Ã ÁÒàÅà Õ«Â ä·Â ¿ ÔÅ» »¹Ê Ô͹ⴹÕàªÕ àÇÕ´¹ÒÁ à ÕÁ¹ÁÒÏ ÅÒÇ ¡ÑÁ¾ÙªÒ 0 0.2 0.6 1.8 1.1 2.4 8.1 มี UC มีกำหนดปเปา หมาย ความมงุ มนั่ ครอบคลมุ แลว ของ UC ทคี่ รอบคลุม ในการมี UC ·èÕÁÒ: World Health Organization- Global Health Observatory (WHO-GHO), 2014 เง่ือนไขด้านงบประมาณทางสุขภาพของภาครัฐเป็นข้อจ�ำกัดท่ีส�ำคัญในการสร้างระบบหลักประกันสุขภาพ ท่คี รอบคลมุ ให้กับคนในประเทศ โดยเฉพาะในประเทศรายได้น้อย เช่น ลาว กัมพูชา และเมียนมาร์ ทแี่ ม้ค่าใชจ้ ่าย ทางสุขภาพต่อหัวจะต�่ำกว่าประเทศสมาชิกอื่นๆ ของอาเซียน แต่ค่าใช้จ่ายส่วนใหญ่ก็มาจากกระเป๋าของประชาชน อีกทัง้ ยงั มกี ารพ่งึ พิงเงินชว่ ยเหลือทางสุขภาพจากแหลง่ ภายนอกประเทศในสัดสว่ นท่คี อ่ นข้างสูง 11 ตวั ชี้วัดสุขภาพอาเซียน 27

9 ทรัพยากรสาธารณสุข ไทยผลติ แพทย์ตอ่ ปีต่อประชากรเป็นอนั ดบั 7 ของอาเซียน ห จำ�นวนบคุ ลากรทางการแพทย์และสาธารณสขุ ของไทยยังอยใู่ นระดบั ตอ้ งระวัง ลายประเทศในอาเซียนยังขาดแคลนบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข ในขณะท่ีความสามารถในการผลิต บุคลากรยังอยู่ในระดับตำ่� นอกจากน้ียังมีบุคลากรจำ�นวนมากออกไปทำ�งานในต่างประเทศสร้างความท้าทายใน การทเุ ลาปญั หาความขาดแคลน จ�ำนวนบุคลากรทางแพทย์และสาธารณสุขต่อ บคุ ลาการทางการแพทยแ์ ละสาธารณสขุ (ตอ่ ประชากร 10,000 คน) ประชากรเปน็ ตวั ชวี้ ดั สำ� คญั ทส่ี ะทอ้ นใหเ้ หน็ ความพรอ้ ม ของประเทศในการดแู ลสขุ ภาพของประชากร โดยรวม การผลิตต่อประชากร 10,000 คน แล้ว ประเทศส่วนใหญ่ในภูมิภาคอาเซียนค่อนข้าง ขาดแคลนบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข แพทย์ พผยดาบุงคาลรรแภล์ะ ทนั ตแพทย์ เภสชั กร มีเพียงสิงคโปร์ บรูไน และมาเลเซีย ท่ีมีบุคลากร เพยี งพอตอ่ ประชากร ในขณะทก่ี มั พชู า อนิ โดนเี ซยี ลาว บรูไน 15.0 2549-2556 1.2 และเมียนมาร์มีบุคลากรทางแพทย์และสาธารณสุข กัมพูชา 2.3 77.3 2.3 1.0 ในระดับที่ต่�ำกว่าระดับต�่ำสุดที่ก�ำหนดโดยองค์การ อินโดนีเซยี 2.0 7.9 0.2 1.0 อนามัยโลก คือต่�ำกว่า 22.8 รายต่อประชากร ลาว 1.8 13.8 1.0 1.2 10,000 คน ในขณะที่ประเทศไทยมีบุคลากรทาง มาเลเซยี 12.0 8.8 0.4 4.3 แพทย์และสาธารณสุขจ�ำนวนสูงกว่าข้ันต�่ำสุดเพียง เมยี นมาร์ 6.1 32.8 3.6 - เลก็ น้อยเท่าน้นั ฟลิ ปิ ปินส์ - 10.0 0.7 8.9 สิงคโปร์ 19.2 3.9 ไทย 3.9 -- 1.3 เวยี ดนาม 11.6 63.9 3.3 3.1 20.8 2.6 11.4 - ท่ีมา: World Health Statistics 2014, World Health Organization (WHO) ในด้านศักยภาพการผลิตบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข พบว่าสิงคโปร์และมาเลเซียมีความสามารถ ในการผลิตแพทย์ต่อประชากรสูงท่ีสุดในภูมิภาค ในขณะท่ีประเทศไทยมีความสามารถในการผลิตแพทย์ต่อประชากร อย่ทู อ่ี นั ดับ 7 ของภูมิภาค คือสามารถผลิตได้ 2 คนตอ่ ประชากร 100,000 คนต่อปี และสามารถผลิตพยาบาล ได้ 12 คนตอ่ ประชากร 100,000 คนตอ่ ปี ส่วนฟลิ ิปปนิ สม์ ีความสามารถในการผลิตพยาบาลตอ่ ประชากรสงู ที่สดุ ในภูมิภาคอาเซยี น แต่พยาบาลจ�ำนวนมากออกไปทำ� งานในต่างประเทศ ความสามารถในการผลิตบุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุข (ตอ่ ประชากร 100,000 คน) ปี การผลิตตอ่ ประชากร 100,000 คน ผดุงครรภ์ แพทย์ พยาบาล 3 บรไู น 2553 4 38 4** กัมพชู า 2551 3** 4** 4 อนิ โดนเี ซีย 2551 2 15 0 ลาว 2550 1 11 มาเลเซีย 2551 8 34* ไม่ผลติ แลว้ เมียนมาร์ 2548 1 4 2 ฟลิ ิปปนิ ส์ 2550 4 78 5 สิงคโปร์ 2553 8 32 ไทย 2553 2 12 ไมผ่ ลติ แลว้ เวยี ดนาม 2551 4 1^ ไม่ผลิตแล้ว - ทม่ี า: Kanchanachitra et al. 2011, Lancet หมายเหตุ: *ข้อมลู ปี 2552^ รวมพยาบาลและผดุงครรภ์ **เฉพาะของภาครฐั 28 สขุ ภาพคนไทย 2558

นอกจากนป้ี ระเทศสงิ คโปร์ บรไู น มาเลเซยี รวมถงึ ประเทศไทย มคี วามพรอ้ มทางการบรกิ ารสขุ ภาพและเทคโนโลยี ทางการแพทย์ ไมว่ า่ จะเปน็ ดา้ นจำ� นวนโรงพยาบาล จำ� นวนเตยี ง หรอื เครอ่ื งมอื ทางการแพทยต์ า่ งๆ เชน่ เครอ่ื ง CT scan เครือ่ งฉายรังสี และเครอื่ งแมมโมแกรม บรกิ ารสุขภาพและเทคโนโลยี โรงพยาบาล เตยี งในโรงพยาบาล เครือ่ งเอกเรย์ เครื่องฉายรงั สี เครื่องแมมโมแกรม (ต่อประชากร (ตอ่ ประชากร คอมพิวเตอร์ (ต่อประชากรล้านคน) (ตอ่ ประชากรหญงิ อายุ 10,000 คน) 10,000 คน) (ต่อประชากรลา้ นคน) 50-69 ปี ลา้ นคน) 2556 บรไู น 2556 2549-2555 2556 - 91.9 กัมพชู า 1.4 28 7.2 0.1 - อินโดนเี ซยี 0.6 7 1.2 0.1 - ลาว 0.4 9 - 0.0 0.0 มาเลเซยี 2.2 15 0.7 1.4 เมยี นมาร์ 0.5 19 6.4 0.1 86.7 ฟลิ ิปปินส์ 0.6 6 0.1 0.2 0.7 สิงคโปร์ 1.8 5 1.1 3.5 13.1 ไทย 0.5 20 8.9 1.0 127.6 เวยี ดนาม 1.8 21 6.0 0.4 27.9 - - - ที่มา: World Health Statistics 2014, World Health Organization (WHO) การเคลือ่ นย้ายบคุ ลากรทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุข บรไู น น�ำเข้า ส่งออก อยา่ งไรก็ตาม ทรัพยากร อนิ โดนีเซยี +++ 0 ทางสาธารณสขุ มกี ารเคลอื่ นยา้ ย มาเลเซีย 0 ++ ระหว่างประเทศได้ตลอดเวลา ฟลิ ปิ ปินส์ ++ + โดยเฉพาะทรัพยากรด้านบุคคล สิงคโปร์ 0 ++++ บางประเทศมีนโยบายการผลิต ไทย ++++ + บุคลากรเพ่ือส่ งออก เช่น 0+ ฟลิ ปิ ปนิ ส์ ในขณะท่ีบางประเทศ เชน่ สงิ คโปรแ์ ละบรไู น มนี โยบาย ทม่ี า Kanchanachitra et al. 2011, Lancet ดึงดูดบุคลากรทางการแพทย์ จากประเทศอ่ืน ดังน้ัน จึงเป็น ยาทจี่ �ำเป็น ค่ามธั ยฐานของการมียาสามญั คา่ มัธยฐานของอัตราส่วน ที่น่าติดตามว่าการกระจายตัว บางประเภท ราคาผบู้ รโิ ภคของยาสามญั ของบุคลากรทางสาธารณสุข อนิ โดนีเซีย (%) ในภูมิภาคจะเป็นอย่างไร เมื่อ มาเลเซีย บางประเภท อนุญาตให้มีการเคล่ือนย้าย ฟลิ ิปปินส์ บุคลากรวชิ าชพี ไดอ้ ย่างเสรี ไทย รัฐ เอกชน รฐั เอกชน 2544-2552 65.5 57.8 1.8 2.0 25.0 43.8 - 6.6 15.4 26.5 6.4 5.6 75.0 28.6 2.6 3.3 ท่ีมา: World Health Statistics 2014, World Health Organization (WHO) 11 ตัวช้ีวดั สุขภาพอาเซยี น 29

10 ความเป็นธรรมดา้ นสุขภาพ หลายประเทศในอาเซยี นยงั มคี วามเหลือ่ มล�้ำดา้ นการเข้าถึงบรกิ ารสุขภาพข้ันพ้ืนฐาน เช่น การคลอดบุตรท่ีได้รับการดูแลจากบุคลากรสาธารณสุข ในประเทศลาว คนจนเพียงร้อยละ 11 เท่านั้นที่เข้าถึงบริการคลอดบุตรโดยบุคลากรสาธารณสุข เปรยี บเทียบกบั คนรวยทร่ี อ้ ยละ 91 การไดร้ บั บรกิ ารสขุ ภาพขนั้ พน้ื ฐาน สัดสวนประชากรที่ด�มน้ำมีคุณภาพ จำแนกตามที่อยูอาศัย และการมีสุขภาพท่ีดีเป็นสิทธิ ท่ีทุกคนในประเทศควรได้รับอย่าง ࢵàÁÍ× § เท่าเทียมกัน อย่างไรก็ตามความ ࢵª¹º· ไม่เป็นธรรมด้านการเข้าถึงบริการ ÃÇÁ สุขภาพในภูมิภาคอาเซียนยังปรากฏ ใหเ้ หน็ อยา่ งชดั เจน ในดา้ นการกระจาย ÍԹⴹàÕ ªÂÕ * ÅÒÇ àÁÕ¹ÁÒÏ ¿Å Ô»»¹Ê* ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ ตัวของทรัพยากรน้ัน พบว่ายังคงมี ËÁÒÂà˵:Ø *Ê´Ñ ÊÇ‹ ¹¤ÃÑÇàÃÍ× ¹·èÕ´èÁ× ¹éÓÁդسÀÒ¾ ความเหลื่อมลำ้� โดยประเทศไทยมี ·ÕèÁÒ: ¿ÍԹŁ â»Ô ´»¹¹ Õà«ÊÂՏ-D-DHHSS22555525, ,ä·ÅÂÒÇ-M-MICICSS22555554, ,àÇàÁÕ´Õ¹¹ÁÒÁÒÃ-M- MICICSS22555542-2553, การกระจุกตัวของแพทย์และพยาบาล 89.1 ในเขตเมืองอยู่ในระดับท่ีสูงเม่ือเทียบ 61.2 กับประเทศอน่ื ในภมู ิภาคอาเซยี น 74.9 87.6 63.9 69.9 93.2 77.6 82.3 93.6 84.2 88.9 98.3 96.0 97.0 98.4 89.4 92.0 การฝากครรภแ์ ละการคลอดบตุ รโดยไดร้ บั การดแู ลจากบคุ ลากรสาธารณสขุ เปน็ บรกิ ารสขุ ภาพขนั้ พนื้ ฐานสำ� หรบั สตรีต้งั ครรภ์ และเปน็ หนึ่งในตัวชี้วัดของการพฒั นาแหง่ สหัสวรรษ (Millennium Development Goals – MDGs) ปัจจุบันกัมพูชา ลาว เมยี นมาร์ และฟลิ ิปปินส์ ยังคงห่างไกลจากเปา้ หมายการให้บรกิ ารเหลา่ น้ีแก่ประชากรทกุ กลมุ่ อยา่ งถว้ นหน้า โดยเฉพาะในกลุม่ คนรายได้นอ้ ยท่ีสดุ ขคอาสงปัมรปะรเะทสิทศธิ์จใีนนีกลาารวกมรเีะจพาียยงตรัว้อขยอลงแะพท2ย3แลทะพ่ไี ดยา้ฝบาากลครรภ์อยา่ งน้อย หนึ่งครั้ง เปรยี บเทียบกบั กลมุ่ ทีร่ ำ�่ รวยที่สุดทร่ี อ้ ยละ 92 สดั สว่ นการฝากครร0ภ.5อ์0ยา่ งน้อยหน่ึงครั้ง จ�ำแนกตามระดบั รายได้ครัวเรือน Q5 ᾷ ¾ÂรÒวºมÒÅ ประเทศ แหล่งขอ้ มลู Q1 Q2 Q3 Q4 กัมพูชา อนิ โดนีเซยี DHS 2553 78.8 85.6 92.1 95.1 0.37 98.5 89.1 ลาว เมยี นมาร์ DHS 2555 86.9 95.8 97.7 99.0 99.4 95.7 ฟิลิปปนิ ส์ MICS 2554 42.10.21 ไทย MICS 2552-2553 22.9 62.0 0.17 77.1 91.7 0.22 54.2 เวยี ดนาม DHS 2556 MICS 2555 70.7 0.19 77.7 0.11 82.9 0.1292.6 0.9217.4 803.1.19 MICS 2554 8¡8ÑÁ.¾5ÙªÒ 2551 96.3ÅÒÇ 2552 96.7¿Å»Ô »¹Ê 254999.4 ä·Â 255918.6 àÇÕ´¹ÒÁ952.5452 Ë·ÕÁèÁÒÒÂ: àKËaµn:Ø c¤â´h´‹Òѧa99Âʹn·ÑÁ86éѹaÕè»..c0¤Ã12hÐÒ‹ ËiÊÊtrÁ·ÔÑÁaÒ¸»Â¨Ôì2öչ0Ð§Ö 1Õʤà1·Ô »Ç¸Òš¹ìÔÂÁÇè§Ô à¸Ô à·¢¡Õ 99‹ÒŒÒÒà77ã÷¡º..ÕÂÅ‹§92ÁŒª¡1Õé¤Ñ¹ÇÂÍÒè§ÔÂÁÁ‹ÒàËÕ¤§ÊÅÇÁÒÍè× ÁºÁàÃÙÅ˳éÓÅ¢99×èÍÍáÁ79§ÅÅ¡..ÐÓé72ÒÊÃ1§Ù¡ÃËÐÁ¨ÒÒ¶·§Ö äѾÇÂÒÒÁ¡99àËÃ99ÅÁ..Íè× 71¤ÕÁ‹ÒÅÃéÓÐÍËÂÇÒ‹ ‹Ò§§ÊÁ0ºáÃÙ ³ÅЏ99183..17 97.1 78.4 หมายเหต:ุ เรยี งลำ� ดบั รายไดค้ รวั เรอื นจาก Q1 ถงึ Q5 แบง่ ออกเปน็ 5 กลมุ่ เทา่ ๆ กนั โดย Q1 หมายถงึ ครวั เรอื นทรี่ ายไดน้ อ้ ยทส่ี ดุ (20%) และ Q5 หมายถงึ ครวั เรอื นทรี่ ายไดม้ ากทส่ี ดุ (20%) DHS = Demographic and Health Survey MICS = The Multiple Indicator Cluster Survey 30 สขุ ภาพคนไทย 2558

สัดสว่ นการคลอดบุตรท่ไี ด้รับการดูแลจากบคุ ลากรสาธารณสขุ จำ� แนกตามระดับรายได้ครัวเรอื น ประเทศ แหลง่ ขอ้ มูล Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 รวม กมั พชู า DHS 2553 48.7 63.7 74.5 86.5 96.7 71.0 อินโดนีเซีย DHS 2555 57.5 81.8 89.7 93.2 96.6 83.1 ลาว MICS 2554 10.8 23.9 45.0 64.3 90.7 41.5 เมยี นมาร์ MICS 2552-2553 51.0 63.5 68.7 82.7 96.1 70.6 ฟิลปิ ปินส์ DHS 2556 42.2 71.0 83.8 92.4 96.2 72.8 ไทย MICS 2555 98.4 99.6 100 99.7 99.9 99.6 เวียดนาม MICS 2554 71.9 96.3 99.6 99.6 99.2 92.9 หมายเหต:ุ เรยี งสลัดำ� ดสบั รวายนไดปค้ รรวัะชเรอืานกรจาทกี่ดQ�ม1นถ้ำงึ มQีค5ุณแบภง่ อาอพกเปจน็ ำ5แนกลกมุ่ ตเทาา่ มๆ ทกนัี่อโยดยูอาQศ1ัยหมายถงึ ครวั เรอื นทรี่ ายไดน้ อ้ ยทส่ี ดุ (20%) และ Q5 หมายถงึ ครวั เรอื นทรี่ ายไดม้ ากทสี่ ดุ (20%) นอกจากนี้ ความเหล่ือมล้�ำยังปรากฏในสุขภาพของประชากรเด็กต�่ำกว่า 5 ขวบ ในครัวเรือนยากจนท่ีสุดของ ประเทศไทย มนี ้ำ� หนกั ต่�ำกว่าเกณฑ์ถึงร้อยละ 14 เปรยี บเทยี บกบั เพยี à¢งµรàÁ้อÍ× ย§ ละ 4 ในครัวเรือนรายได้สงู ࢵª¹º· สดั สว่ นของเดก็ ต่�ำกวา่ 5 ปที ่นี �้ำหนักต่�ำกว่าเกณฑ์ จำ� แนÃกÇÁตามระดับรายได้ครวั เรือน 89.1 61.2 74.9 87.6 63.9 69.9 93.2 77.6 82.3 93.6 84.2 88.9 98.3 96.0 97.0 98.4 89.4 92.0 ประเทศ แหล่งข้อมลู Q1 Q2 Q3 Q4 Q5 รวม กมั พชู า DHS 2553 35.4 32.6 27.8 24.6 15.9 28.3 ลÍาÔ¹วâ´¹àÕ ªÂÕ * ÅÒMÇ ICS 2à5Á5ÂÕ ¹4ÁÒÏ ¿Å»Ô »3¹ Ê6* .5 ä·Â 29.6àÇÕ´¹ÒÁ 25.2 19.4 12.1 26.6 Ë·ÕèÁÁÒÒ:¿Íà˹ԁŵâ»Ô ´:Ø»¹MM¹ *àÕ «ÊÊÕÂ-II´Ñ DCC-ÊDHÇ‹SSHS¹S2¤2225Ã55ÑÇ5552à555,Ã,Í× 4ä5·¹ÅÂÒ·Ç-èÕ´M-MÁè× IC¹ICSÓé SÁ2¤Õ2555س55À4, ,Òà21ǾàÁÂÕ 03´ÂÕ ..¹¹65ÁÒÁÒÃ-M- MICICSS22555542-1125105..330, ไทย 10.2 7.0 3.7 9.2 เวยี ดนาม 13.9 8.5 3.1 11.7 หมายเหต:ุ เรยี งลำ� ดบั รายไดค้ รวั เรอื น จาก Q1 ถงึ Q5 แบง่ ออกเปน็ 5 กลมุ่ เทา่ ๆ กนั โดย Q1 หมายถงึ ครวั เรอื นทร่ี ายไดน้ อ้ ยทสี่ ดุ (20%) และ Q5 หมายถงึ ครวั เรอื นทรี่ ายไดม้ ากทสี่ ดุ (20%) DHS = Demographic and Health Survey MICS = The Multiple Indicator Cluster Survey คาสัมประสิทธิ์จีนีการกระจายตัวของแพทยและพยาบาล การเขา้ ถงึ แหลง่ นำ�้ ดม่ื มคี ณุ ภาพ เป็นอีกตัวช้ีวัดท่ีแสดงให้เห็นถึงความ 0.50 แตกต่างด้านสุขภาพของประชากร ᾷ ¾ÂÒºÒÅ โดยเฉพาะความแตกต่างระหว่าง ประชากรในเขตเมืองและเขตชนบท 0.37 ในอินโดนีเซีย ครัวเรือนในเขตเมือง รอ้ ยละ 89 ดม่ื นำ�้ มคี ุณภาพ เปรยี บ 0.19 0.21 0.17 0.21 0.22 เทยี บกบั ร้อยละ 61 ในเขตชนบท ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò 2551 0.12 ä·Â 2551 0.11 0.19 ความไม่เป็นธรรมด้านสุขภาพ ÅÒÇ 2552 ¿ÅÔ»»¹Ê 2549 àÇÂÕ ´¹ÒÁ 2552 ยงั คงปรากฏใหเ้ หน็ ในภมู ภิ าคอาเซยี น จงึ นบั เปน็ ประเดน็ สำ� คญั ทตี่ อ้ งพฒั นา ·ËÁÁèÕ ÒÒ:ÂàKËaµn:Ø c¤´âh´Ò‹Ñ§aÂʹn·ÁÑѹé aèÕ»c0¤ÃhÐÒ‹ ËiÊÊtrÁ·ÔÑÁaÒ¸»ÂìÔ¨2öչ0ÐÖ§1Õʤà1Ô·»Ç¸Òš¹ÂìÔÁÇè§Ô à¸Ô à·¢Õ¡Ò‹ ŒÒÒàã÷¡ºÂÕ Å‹§ÁŒª¡1éդѹÇÂÍÒ§èÔÂÁÁÒ‹àˤէÊÅÇÁÒè×ÍÁºÁàÃÙÅ˳Óé Å¢×Íè ÍáÁ§ÅÅ¡ÐéÓÒÊÃ1§Ù¡ÃËÐÁ¨ÒÒ¶·Ö§Ã¤¾Ñ ÇÂÒÒÁ¡àËÃÅÁèÍ× ¤ÕÁÒ‹ÅÃÓé ÐÍËÂÇÒ‹ Ò‹ §§ÊÁ0ºáÙóÅЏ 1 ต่อไปในอนาคต 11 ตวั ชว้ี ัดสุขภาพอาเซียน 31

11 อาเซยี นกบั ความทา้ ทายทางสขุ ภาพ ประชากรอาเซยี นมีการเคล่ือนย้ายภายในภมู ิภาคเพมิ่ ข้ึนจาก 3.3 ล้านคน ในปี 2543 เป็น 6.5 ลา้ นคน ในปี 2556 เพอ่ื รบั มอื กบั ความทา้ ทายของ สามเสาหลักประชาคมอาเซียนกับประเด็นดานการสาธารณสุขไทย Health in the Post 2015 และการเข้าสู่ประชาคม Sคeวcาuปมrรมitะyน่ัชาคCคงมoอกmาาเซmรียเมuนnือiง(tAyแลsAeะ SanC) Cปuรlอtะชuาเrาซคaยี lมนCสงัo(AคmsมmeแaลunะnวiัฒStyoนcAธiSoร-CรมC) ประ(CชAoาsคmeมamเnศuรEnษciฐtoyกnิจAoอEmาCเiซc)ยี น อาเซยี น ประเทศสมาชกิ ควรเรง่ »ÅÍ´ÀÂÑ Á¹èÑ ¤§ ʾèÔ§²Ñ áǹ´ÒÅÁÍŒ¹ÁÉØ Â͏ ѵÊÅÇÑ¡ÑÊÉ´³¡Ô ҏÍÃÒÊàѧ«¤ÕÂÁ¹ Í´ً ¡Õ ¹Ô ´Õ µÅÒ´ÃÇÁ เสริมสร้างความเข้มแข็งของ »ÃÐà´¹ç ·Ò§ÊØ¢ÀÒ¾áÅÐÊÒ¸ÒÃ³Ê¢Ø ·èÊÕ Ó¤ÑÞ ระบบสขุ ภาพ พัฒนาระบบการ คลงั และหลกั ประกนั สขุ ภาพทม่ี ี હ‹ Ê·Ô ¸ÁÔ ¹ÉØ Âª¹ ઋ¹ ໇ÒËÁÒ¡ÒþѲ¹ÒáË‹§ÊËÊÑ ÇÃÃÉ àª‹¹ àÃ×Íè §ÂÒÍÒËÒà ความครอบคลมุ ถว้ นหนา้ ส�ำ หรบั ÍÒªÞÒ¡ÃÃÁ¢ŒÒÁªÒµÔ ¤³Ø ÀÒ¾ªÇÕ Ôµ ÊÔ·¸ÁÔ ¹Øɪ¹ ÊÇÑÊ´Ô¡ÒÃÊѧ¤Á áÅÐà¤Ã×Íè §Á×Í·Ò§¡ÒÃᾷ บริการพื้นฐานท่ีจำ�เป็น รวมท้ัง ¤ÇÒÁà·Ò‹ à·ÕÂÁ ͹ÒÁÂÑ à¨ÃÔÞ¾¹Ñ ¸Ø ¼ÙŒÊ§Ù ÍÒÂØ ¡ÒÃ໚¹Èٹ¡ ÅÒ§ºÃ¡Ô Òà ส่งเสริมนโยบายสาธารณะเชิง ¡ÒäҌ ÂÒàʾµÔ´ ·Ò§ÊØ¢ÀÒ¾ (Medical Hub) บูรณาการท่ีทำ�ให้เกิดผลลัพธ์ ¡Òá͋ ¡ÒÃÌҠÍÒÇظªÇÕ ÀÒ¾ ¼ÙŒ¾Ô¡Òà áç§Ò¹µ‹Ò§´ÒŒ Ç ¡Òû͇ §¡¹Ñ âä ¡ÒÃà¤ÅèÍ× ¹ÂŒÒºؤ¤ÅÒ¡Ã ที่ดีทางสุขภาพและต่อปัจจัย ¤ÇÒÁËÇÁÁÍ× ´ŒÒ¹ÊÒ¸ÒóÀÂÑ áÅÐÊ‹§àÊÃÁÔ Ê¢Ø ÀÒ¾ ¡Òþ²Ñ ¹ÒÃкº ÇÔªÒª¾Õ (ᾷ ·Ñ¹µá¾·Â กำ�หนดสุขภาพด้านต่างๆ 梯 ÀÒ¾ ʧèÔ áÇ´ÅÍŒ Á ¡®Í¹ÒÁÂÑ ÃÐËÇÒ‹ § ໚¹µŒ¹ »ÃÐà·È (International Health ¾ÂÒºÒÅ) ¡Ó˹´ บนเส้นทางของการ ÁҵðҹáÅС®à¡³± พฒั นาความรว่ มมอื สปู่ ระชาคม Regulations) ÍÒËÒûÅÍ´ÀÂÑ ¡ÒäØÁŒ ¤Ãͧ¼ŒÙºÃÔâÀ¤ อาเซียน ภายใต้ 3 เสาหลัก áÅФÇÒÁÁÑ¹è ¤§·Ò§ÍÒËÒà ໹š µ¹Œ ¤ÁŒØ ¤ÃÍ§Å¢Ô ÊÔ·¸Ôì ໚¹µ¹Œ ทางเศรษฐกิจ การเมืองและ ·èÕÁÒ: â¡´ÒÂùºÒÃÂÃÂáҾ·“Ê»ÇØòÑЪ¹Ò ¤¡ÁµÔ äµ·´Ô ÂÔÅ¡¡Ñº¡ÍÅØÒૼÕÂ͌٠¹Ó:¹ÇºÂ¤Ø ¡ÅÒÒáÊÃÓÊ¹Ò¡Ñ ¸¹ÒÃ⳺ÊÒØ¢ÂáÃÅÙŒ·Ðѹ»·Ø øÐȪÒÒʤµÁÃ͏ ÒàÁà«èÍ× ÂÕ ¹Ç”ѹ·èÕ 20 ¾ÄÉÀÒ¤Á 2556 ราคาบุหรี่ยี่หอยอดนิยมของแตละประเทศในอาเซียน ป 2555 ความม่ันคง สังคมและวัฒนธรรม มีประเด็น ท้าทายทางสุขภาพและการสาธารณสุขใน ºÃäÙ ¹ 00..407.-9111...0231.62.1 6.5 ภูมิภาคหลายเร่ือง ท้ังในส่วนที่เป็นผลจาก ¡ÁÑ ¾ªÙ Ò 1.01.6 3.7 ÊØ¢ÈÀËÅØÍÒ¹¡¨¹Ô¡¾äèÖ§ÒÒâһ㴡¡Ã¹àʹà»Ãª¤¼‹»ÙÀàÕù‹ Å«ÅÃÐÒÍè×ÂÕСÂື¹àáã÷ËعÈÐÅÂÈ÷¡¼ÐÒŒ ÕèÍ¿Âźٌ¼à¹è×àË‹ØÁŴŁ ÊÏÅàÔµÔ»ŒÒû¹ÒŒ·»¢Õ ¨š¹ÊÍÕÁ聹ÒáÈØ¢§ÃÕʡŹÙÊÀҏ¡Ð¤ԹÒãÒǏ¹¾Ò¤ÃѵඡŨҌ»¶¡Ù·Ã´Ò¹šØ´³¡ÓÀ¢ºÔ(źÕÒàÍŒ¡AªÒÉØË¡Ò‹¹EÕçÑÃCèÕ)ǼÅÅÔµ การเปลย่ี นแปลงภายในแตล่ ะประเทศ เชน่ การ Í¹Ô â´¹ÕàªÂÕ เปล่ียนผ่านทางประชากรสู่สังคมผู้สูงอายุ การ 22..11 9.5 ขยายตัวของเมืองและการย้ายถิ่น การเพ่ิมขึ้น ÅÒÇ 0.19.1 ºËØ ÃãèÕ ¹»ÃÐà·È ของการเจ็บป่วยและการตายด้วยโรคไม่ติดต่อ ÁÒàÅà«Õ ºØËÃèÕµ‹Ò§»ÃÐà·È จากวิถีชีวิตที่เปล่ียนไป เป็นต้น และในส่วนท่ี ¿Å »Ô »¹ ʏ อาจเป็นผลกระทบท่ีเกิดจากประชาคมอาเซียน Ê§Ô ¤â»Ã เชน่ การเคล่อื นยา้ ยแรงงาน ซงึ่ รวมถึงบคุ ลากร ทางการแพทย์และการรับบริการทางสุขภาพ ä·Â àÇÕ´¹ÒÁ ˹‹ÇÂ: àËÃÕÂÞÊËÃ°Ñ ·ÕèÁÒ: ASToosbiuatahcTeocabosat cTAacsxoieasCInaointnidatrtoiPvl eriAcleoliasnninTcoebAaS(SEcEAcANoT:CTAAan)x (OSIvTeT)rvoiefwth(eMaSoyu2th0e1a4)s,t 32 สุขภาพคนไทย 2558

ข้ามประเทศท่ีจะมีแนวโน้ม กจำลนุมวปนรผะเูทยศายอถาเิ่นซคียงนคาปง ภ2า5ย5ใน6ภูมิภาค (Intra-regional migration) เพ่มิ ข้ึน การเปิดเสรที างการค้า ทอ่ี าจกระทบตอ่ การเคลอ่ื นยา้ ย สินค้าทางสุขภาพในภูมิภาค ºÃäÙ ¹ 63,127,1899 767,711 ¨Ó¹Ç¹ ¨Ó¹Ç¹ โดยเฉพาะ ยารกั ษาโรค เคร่อื ง ¡ÑÁ¾ªÙ Ò 69,579 ¼ŒÙÂÒŒ ¶¹èÔ à¢ÒŒ ¼ÙÂŒ ÒŒ ¶è¹Ô ÍÍ¡ มือทางการแพทย์ และรวมถึง ÍԹⴹÕàªÕ สนิ คา้ ทที่ ำ� ลายสขุ ภาพ เชน่ บหุ รี่ 44,858 1,216,009 และเหลา้ ÅÒÇ 14,582 ÁÒàÅà«Õ 930,976 ¨ÓùÇÀÇÁ¹Ò»Â¼6‚ãÙŒÂ.¹25ŒÒ5ÀÂ5ÅÙÁ¶6ŒÒÔÀÔè¹¹Ò¤¤¤§¹¤ŒÒ§ การพัฒนาความร่วมมือ 1,049,780 ระหว่างกลุ่มประเทศสมาชิกท้ัง 1,512,129 2,150,790 10 ประเทศที่มีความแตกต่าง àÁÂÕ ¹ÁÒÏ ¿ÅÔ»»¹Ê - 64,2,15115210,002242,1,980,946195 ÊÔ§¤â»Ã 3,578,646 ä·Â ·ÕèÁÒ: IUnnteitrendatNioantaiol nms ig(Draenptasrttomcekn:tBoyf dEecsotinnoamtioicn aanndd Sooricgiianl Affairs) àÇÂÕ ´¹ÒÁ 25,611440,763 และความเหลื่อมล้�ำเชิงบริบท ในหลายด้านเพ่ือบรรลุเป้าหมายการพัฒนาที่ย่ังยืน หรือ Sustainable Development Goals (SDGs) ในการมสี ขุ ภาพทดี่ แี ละความอยดู่ กี นิ ดขี องประชากรอาเซยี นอยา่ งถว้ นหนา้ การเสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ ของระบบบรกิ าร สุขภาพในระดับภูมิภาค ระบบการคลังสุขภาพที่เป็นธรรมมีประสิทธิภาพและมีความย่ังยืน ยังคงเป็นโจทย์ในระดับ ภูมภิ าคทที่ ้าทายส�ำหรบั ประชาคมอาเซียนและทุกประเทศสมาชิก ข้อเสนอตัวช้วี ดั เป้าหมายทีส่ �ำคญั ประกอบด้วย อัตราการตายของมารดา ทารกและเด็ก อายตุ �่ำกว่า 5 ปี การแพรร่ ะบาดของเอชไอวี/เอดส์ มาลาเรยี วัณโรค และโรคติดเชื้อตา่ งๆ การตายกอ่ นวยั อนั ควรดว้ ยโรคไมต่ ิดตอ่ อุบัติเหตบุ นทอ้ งถนน มลภาวะและการปนเปื้อนต่างๆ การใช้สารเสพตดิ การบรโิ ภคแอลกอฮอลใ์ นระดบั ทเี่ ปน็ โทษ การเขา้ ถึงบรกิ ารอนามัยเจริญพันธ์ุ และการมีระบบหลักประกนั สุขภาพถ้วนหน้า เปน็ ต้น เป้าหมายการพัฒนาทย่ี ง่ั ยนื (Sustainable Development Goals: SDGs) Goal 1. Goal 2. การขจดั ความหวิ โหย Goal3. Goal 4. การขจดั ความยากจน ความมั่นคงทางอาหาร สุขภาพท่ดี ี การศึกษาทม่ี คี ุณภาพ และการเกษตร และความอยดู่ กี ินดี ท่วั ถงึ และเปน็ ธรรม ทุกรูปแบบ Goal 8. การเติบโต ทางเศรษฐกิจท่ียั่งยืนและ Goal 5. Goal 6. นำ�้ และสขุ าภบิ าล Goal 7. พลังงานสมยั ใหม่ท่ี งานท่ีมีคุณคา่ สำ� หรับทกุ คน ความเทา่ เทยี มทางเพศ ทีย่ ัง่ ยืนถว้ นหน้า ไมแ่ พง เช่ือถอื ได้ และยง่ั ยืน Goal 12. Goal 9. โครงสร้างพื้นฐาน Goal 10. การลด Goal 11. รปู แบบการบริโภค การพัฒนาอตุ สาหกรรม ความไมเ่ ท่าเทยี มท้ังภายใน เมืองและทพี่ ักอาศัย และการผลิตท่ยี ่ังยืน ทปี่ ลอดภยั ยงั่ ยนื และนวตั กรรม และระหว่างประเทศ Goal 16. สังคมท่สี งบสขุ Goal 13. เทา่ เทียม มคี วามยุตธิ รรม การเปล่ยี นแปลง Goal 14. การอนุรักษ์ Goal 15. ระบบนเิ วศ และมีสถาบนั ในทุกระดบั ทมี่ ี สภาพภูมิอากาศ และใชป้ ระโยชน์อยา่ งย่ังยนื การจัดการปา่ ไม้ การลด และผลกระทบ ความเส่ือมโทรมของดินและ ประสทิ ธภิ าพ โปร่งใส จากมหาสมทุ ร ทะเล การสญู เสียความหลากหลาย และทรพั ยากรทางน�ำ้ ทางชวี ภาพ Goal 17. กลไกและภาคีระดับโลกเพอ่ื การพัฒนาทยี่ ่ังยนื ทีม่ า: Indicators and a Monitoring Framework for Sustainable Development Goals-Launching a data revolution for the SDGs (Revised working draft for consultation 16 January 2015) 11 ตวั ชวี้ ัดสขุ ภาพอาเซียน 33

สำ�หรบั การอ้างองิ บทความ โครงการสุขภาพคนไทย. 2558. ชื่อบทความ. สขุ ภาพคนไทย 2558 (เลขหนา้ ของบทความ). นครปฐม: สถาบันวจิ ยั ประชากรและสงั คม มหาวทิ ยาลยั มหิดล.



1 รัฐประหาร 2557 ผา่ ทางตนั ประเทศไทย วิกฤตความขัดแย้งทางการเมืองไทยท่ีสะสมมา ร่วมทศวรรษและปรากฏผ่านสงครามเส้ือสีระหว่าง กลุ่มท่ีสนับสนุนกลุ่มการเมืองในสังกัดอดีตนายกรัฐมนตรี ทักษิณ ชินวัตร และกลุ่มท่ีคัดค้านระบอบทักษิณ ได้ปะทุ จนเกิดความรุนแรงและนำ�ไปสู่จุดเปลี่ยนคร้ังใหญ่ทาง การเมืองไทยในปี 2557 ภายหลังการเสนอร่าง พ.ร.บ. นริ โทษกรรมโดยรัฐบาล น.ส.ย่ิงลกั ษณ์ ชนิ วตั ร เมือ่ เดอื น พฤศจิกายน 2556 ได้ก่อให้เกิดกระแสต่อต้านและ http://i.ytimg.com/mvi/aLxJreoZsdTeYfiWauglt6.jMpg/ การรวมตวั ประทว้ งในหลายพน้ื ทท่ี ว่ั ประเทศตดิ ตอ่ กนั นาน หลายเดือน มีการใช้กำ�ลังสลายการชุมนุม แต่เหตุการณ์ บานปลาย ประชาชนบาดเจ็บล้มตาย และนำ�ไปสู่การรัฐประหารโดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) เพ่ือยุติ ความขัดแย้งท่ีเกิดข้ึน ต่อมา คสช. ได้จัดตั้ง สภานิติบัญญัติแห่งชาติ (สนช.) คณะรัฐบาลและสภาปฎิรูปแห่งชาติ (สปช.) เพอื่ เขยี นกตกิ าและก�ำ หนดโครงสรา้ งการเมอื ง รวมทงั้ แนวทางการบรหิ ารและปฏริ ปู ประเทศ ผา่ นทางรฐั ธรรมนญู ฉบับใหม่ซ่ึงคาดวา่ จะแลว้ เสรจ็ ในปี 2558 เครอื ขา่ ยสาธารณสขุ เหตุผลส�ำคัญที่เครือข่ายบุคลากรทางการแพทย์ และปรากฏการณม์ วลมหาประชาชน และสาธารณสุขออกมาชุมนุมคัดค้านและข้ึนป้ายต่อต้าน รา่ ง พ.ร.บ.นริ โทษกรรม ตามโรงพยาบาลตา่ งๆ ทวั่ ประเทศ รา่ ง พ.ร.บ.นริ โทษกรรมของรฐั บาล น.ส.ยง่ิ ลกั ษณ์ เป็นการแสดงจุดยืนที่เข้มแข็งและหนักแน่นคร้ังใหญ่ท่ีสุด เปรียบเสมือนไม้ขีดไฟที่จุดกองเพลิงจนเกิดไฟลามทุ่ง ของวงการสาธารณสุขน้ัน เกิดจากการไม่ยอมรับการ ไปทั่วประเทศ และน�ำไปสกู่ ารรวมตัวอยา่ งกวา้ งขวางของ รวบรัดออกกฎหมายฟอกผิดคดีคอร์รัปช่ันและคดีอาญา คนจ�ำนวนมากและต่อเนื่องยาวนานติดต่อกันหลายเดือน ประกอบกบั ความไมพ่ อใจการดำ� เนนิ นโยบายดา้ นสาธารณสขุ จนเกิดปรากฏการณ์ “มวลมหาประชาชน” นับล้านคน ของ นพ.ประดิษฐ สนิ ธวณรงค์ รัฐมนตรวี ่าการกระทรวง เป็นปรากฏการณ์ทางการเมืองไทยท่ีมีผู้เข้าร่วมประท้วง สาธารณสุขจากพรรคเพ่ือไทยขณะน้ัน เช่น นโยบาย มากท่ีสุด มวลชนผู้ประท้วงมีความหลากหลายของ ปรับเปลี่ยนระบบการจ่ายค่าตอบแทนบุคลากรทาง สาขาอาชีพและภูมิล�ำเนา ท้ังเกษตรกร ข้าราชการ การแพทย์ เปน็ ตน้ นอกจากนบ้ี คุ ลากรดา้ นสาธารณสขุ ยงั แรงงานรับจ้าง คนชั้นกลาง นิสิตนักศึกษา นักวิชาการ ไม่เห็นด้วยกับการผลักดันให้แพทย์ในสังกัดของรัฐ นักการเมือง ดารานักแสดง นักกิจกรรม ผู้ท�ำงาน ให้ไปอยู่กับภาคเอกชนเพ่ือสนองนโยบายศูนย์กลางทาง ในองคก์ รอสิ ระ และบคุ คลทว่ั ไป แตเ่ ปน็ ทน่ี า่ สงั เกตวา่ ใน การแพทย์หรือเมดิคัลฮับของรัฐบาล ดังน้ันเมื่อ การชมุ นมุ ครง้ั น้ี กลมุ่ ผปู้ ระทว้ งทมี่ บี ทบาทสำ� คญั กลมุ่ หนง่ึ นพ.ประดษิ ฐ สัง่ ห้ามไมใ่ ห้บคุ ลากรในกระทรวงฯ ชมุ นุม คือเครือข่ายวิชาชีพต่างๆ โดยหน่ึงในน้ันคือเครือข่าย หรือเคล่ือนไหวทางการเมือง จึงเกิดปฏิกิริยาต่อต้าน บุคลากรทางการแพทยแ์ ละสาธารณสุข ทงั้ จากกระทรวง หนกั หน่วงย่ิงขึน้ สาธารณสุข โรงพยาบาลรัฐ/เอกชน ชมรมแพทย์ชนบท พยาบาล แพทย์ คณาจารย์ และผบู้ รหิ ารโรงพยาบาลตา่ งๆ 36 สขุ ภาพคนไทย 2558

คสช. และรฐั ประหาร 2557 ถกู ควบคมุ ทคี่ า่ ยทหารระยะเวลาหนงึ่ สว่ นบางรายกป็ ลอ่ ย ความขดั แยง้ ตลอด 6 เดือน ในชว่ งปลายปี 2556 ตวั กลับทันที นอกจากน้ี คสช. ได้มีค�ำส่ังปดิ ทีวีดาวเทยี ม ของสเี สอื้ ตา่ งๆ ทใ่ี ชป้ ลกุ ระดม และหา้ มสอื่ มวลชนวจิ ารณ์ ถงึ ตน้ ปี 2557 ทำ� ใหป้ ระเทศไทยตกอยูใ่ นสภาพชะงกั งัน การทำ� งาน คสช. หรอื นำ� เสนอเนอื้ หาทกี่ ระทบความมน่ั คง และมีแนวโน้มเป็น “รัฐล้มเหลว” เน่ืองจากรัฐบาล เพอื่ ใหส้ ถานการณอ์ ยใู่ นความสงบ ตอ่ มา คสช. ไดจ้ ดั เวที พรรคเพอื่ ไทยไมม่ อี ำ� นาจอยา่ งแทจ้ รงิ ในการบรหิ ารประเทศ ความปรองดองภายใต้แนวคิด “คืนความสุข ให้กับ อกี ทง้ั ไมส่ ามารถสงั่ การกองทพั ได้ นอกจากนน้ั น.ส.ยงิ่ ลกั ษณ์ ประชาชน” ก่อนการประกาศแนวทางการบริหารประเทศ ชินวัตร รักษาการนายกรัฐมนตรี ถูกศาลรัฐธรรมนูญ หรือโรดแม็ป 3 ระยะ วนิ จิ ฉยั ใหพ้ น้ จากตำ� แหนง่ กรณโี ยกยา้ ยนายถวลิ เปลยี่ นศรี อดตี เลขาธกิ ารสภาความมนั่ คงแหง่ ชาตอิ ยา่ งไมเ่ ปน็ ธรรม โรดแมป็ 3 ระยะ สกู่ ารเลอื กตง้ั ใหม่ ขณะท่ีผู้ประท้วงก็ปักหลักชุมนุมไม่เลิก ภายหลังต�ำรวจ พล.อ.ประยุทธ์ ได้ประกาศโรดแม็ปการบริหาร ใช้ก�ำลังสลายการชุมนุมจนมีผู้บาดเจ็บล้มตายเมื่อ 18 กุมภาพนั ธ์ 2557 ท�ำให้เกิดเสยี งเรยี กร้องใหก้ องทพั ประเทศ 3 ระยะ ระยะแรกชว่ งควบคมุ อำ� นาจการปกครอง เข้าแทรกแซง จนในที่สุดกองทัพภายใต้การน�ำของ จะท�ำเรื่องการปรองดองให้เร็วที่สุดภายใน 3 เดือน พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ผู้บัญชาการทหารบก ตั้งศูนย์ปรองดองท้ังในส่วนกลางและพ้ืนที่ ระยะที่สอง ได้ประกาศใช้กฎอัยการศึกทั่วราชอาณาจักรเมื่อ 20 ประกาศใชร้ ัฐธรรมนญู ช่ัวคราว และจดั ตัง้ สภานติ ิบญั ญตั ิ พฤษภาคม 2557 จากน้ันได้เรียกประชุมกลุ่มผู้ขัดแย้ง แห่งชาติ สรรหานายกรฐั มนตรี ตั้งคณะรัฐมนตรี จดั ท�ำ สำ� คญั 7 ฝ่าย ประกอบด้วย พรรคประชาธิปัตย์ สมาชกิ รัฐธรรมนูญ พร้อมกับจัดต้ังสภาปฏิรูปแห่งชาติ โดยใช้ วุฒิสภา พรรคเพ่ือไทย แกนน�ำเสื้อแดง แกนน�ำคณะ เวลาประมาณ 1 ปี หากสถานการณ์เรียบรอ้ ยเป็นปกติ กรรมการประชาชนเพ่ือการเปล่ียนแปลงประเทศไทยให้ กจ็ ะเข้าสู่ระยะที่ 3 คือ การเลอื กต้งั เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็น ประมขุ (กปปส.) รฐั บาล และคณะกรรมการการเลอื กตง้ั ส�ำหรบั โรดแมป็ ระยะแรก คสช. ใช้เวลา 3 เดอื น เพ่ือหาทางออกของประเทศโดยให้โจทย์การเมือง 5 ข้อ กว่าจะตั้งรัฐบาลใหม่ได้ เพราะต้องเร่งแก้ปัญหาเร่งด่วน แกผ่ เู้ จรจาไปหาคำ� ตอบ คือ 1. ปฏริ ูปกอ่ น หรอื เลอื กตัง้ เพื่อคลี่คลายคดีความรุนแรงท่ีคนร้ายใช้อาวุธสงครามยิง กอ่ น 2. ทำ� ประชามติ เรอื่ งใดก่อน 3. การต้ังนายกฯ ใสผ่ ชู้ มุ นมุ จดั เวทสี รา้ งความปรองดอง รวมทงั้ จดั ระเบยี บ คนกลาง 4. การต้งั รัฐบาลเฉพาะกาลโดยวุฒิสภา 5. ให้ สังคมท้ังปัญหารถตู้ วินมอเตอร์ไซค์ แรงงานต่างด้าว กปปส. กับแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่ง แก้ปัญหาผู้มีอิทธิพล ยึดคืนผืนป่าที่ถูกบุกรุก ตลอดจน ชาติ (นปช.) ยุติการชมุ นมุ แต่สุดท้ายวงเจรจา 7 ฝา่ ย แก้ปัญหาสินค้าเกษตร โดยเฉพาะการจ่ายเงินให้ชาวนา ไม่สามารถหาข้อสรุปได้ พล.อ.ประยุทธ์ จึงประกาศยึด ที่รฐั บาลติดค้างจากโครงการรบั จ�ำนำ� ขา้ ว2 ตอ่ มา คสช. อ�ำนาจการปกครองในนามคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ได้ตั้งรัฐบาลข้ึนบริหารประเทศ โดย พล.อ.ประยุทธ์ (คสช.) เมือ่ 22 พฤษภาคม 2557 โดย พล.อ.ประยทุ ธ์ ได้ก้าวขึ้นมาด�ำรงต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรี และควบเก้าอี้ พรอ้ มดว้ ยผบู้ ญั ชาการเหลา่ ทพั ไดแ้ ถลงเหตผุ ลการยดึ อำ� นาจ หัวหน้า คสช. โดยมีแกนน�ำ คสช. ร่วมเป็นรัฐมนตรี ผ่านทีวีพูลว่าเพ่ือยุติความขัดแย้งและน�ำประเทศไปสู่ จำ� นวน 11 คน จากทง้ั หมด 33 คน (รวมนายกรฐั มนตร)ี ความปรองดอง และเพื่อเป็นการปฏิรูปโครงสร้างทาง และใหม้ รี ฐั ธรรมนญู ชัว่ คราว โดยกอ่ นหน้าไดม้ ีการจดั ตั้ง การเมือง เศรษฐกจิ สังคม และอนื่ ๆ เพอื่ ใหเ้ กดิ ความ สภานติ ิบญั ญตั แิ หง่ ชาติ (สนช.) โดยโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง ชอบธรรมกบั ทุกพวกทกุ ฝา่ ย1 ครัง้ แรก 200 คน มีทหาร 105 นาย ตำ� รวจ 11 นาย ที่ส�ำคัญรัฐธรรมนูญช่ัวคราวยังให้คง คสช. ไว้ และ ภายหลังการยึดอ�ำนาจ คสช. ได้ออกค�ำส่ังเรียก มาตรา 44 ยงั ใหอ้ ำ� นาจหวั หนา้ คสช. ทจ่ี ะออกคำ� สง่ั เพอ่ื แกนน�ำพรรคการเมือง แกนน�ำมอ็ บสเี สอ้ื ตา่ งๆ นักธุรกิจ ป้องกันความม่ันคงของชาติได้โดยให้ถือว่าการกระท�ำนั้น และคู่ขัดแย้งที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวจ�ำนวน มีผลในทางนิติบัญญตั ิ บริหาร และตุลาการดว้ ย หลายร้อยคนมา \"รายงานตัวเพือ่ ปรบั ทัศนคต\"ิ บางราย 10 สถานการณ์เดน่ ในรอบปี 37

จากโรดแมป็ สกู่ ระแสการปฏริ ปู ประเทศ ภาพลกั ษณอ์ าชวี ะ โดยการปลกู ฝงั คา่ นยิ มหลกั 12 ประการ ให้กับนักเรียนเพ่ือเน้นความรักชาติ รักษาประเพณีไทย การชมุ นมุ ตอ่ ตา้ นรฐั บาล น.ส.ยง่ิ ลกั ษณใ์ นชว่ งกอ่ น การเสียสละ อดทน มีอุดมการณ์เพ่ือส่วนรวม เรียนรู้ รัฐประหารได้น�ำมาสู่กระแสเรียกร้องให้เกิดการปฏิรูป การเปน็ ประชาธปิ ไตยอนั มพี ระมหากษตั รยิ ท์ รงเปน็ ประมขุ ทางการเมอื ง เศรษฐกจิ และสงั คมของประเทศอยา่ งกว้าง ท่ีถกู ตอ้ ง และยดึ หลักเศรษฐกจิ พอเพยี ง ขวาง เช่น ปฏิรปู การเลือกต้ัง การแก้ไขปัญหาคอรร์ ปั ชั่น การปฏิรูปพลงั งาน การศึกษา เป็นตน้ กระแสเรียกรอ้ ง วางหลกั การ รฐั ธรรมนญู ฉบบั ปรองดอง ดงั กลา่ วสง่ ผลให้ คสช. กำ� หนดหลกั การใหม้ ี “การปฏริ ปู ” ประเด็นส�ำคัญท่ีทุกกลุ่มการเมืองก�ำลังจับตามอง ไว้ในรัฐธรรมนูญช่ัวคราว และจัดต้ังสภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) เพอื่ เปน็ เจา้ ภาพกำ� หนดแนวทางการปฏริ ปู ประเทศ คอื การปฏริ ปู การเมอื ง ผา่ นการจดั ทำ� รฐั ธรรมนญู ฉบบั ใหม่ 11 ดา้ น ประกอบดว้ ย การเมอื ง การบรหิ ารราชการแผน่ ดนิ ไดม้ กี ารตง้ั คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนญู ข้ึน โดยมี กฎหมายและกระบวนการยุติธรรม การปกครองท้องถ่ิน ศ.บวรศักด์ิ อุวรรณโณ เลขาธิการสถาบันพระปกเกล้า การศกึ ษา เศรษฐกจิ พลงั งาน สาธารณสขุ และสง่ิ แวดลอ้ ม เปน็ ประธาน ซง่ึ กมธ. ยกรา่ งไดต้ ง้ั คณะอนกุ รรมาธิการ สอื่ สารมวลชน สงั คม และอ่ืนๆ ขนึ้ มา 10 คณะ เพอ่ื พจิ ารณากรอบการจดั ทำ� รฐั ธรรมนญู โดยมีข้อเสนอปฏิรูปการเมืองหลายชุดเพื่อพิจารณา เช่น สปช. มีบทบาทส�ำคัญในการก�ำหนดแนวทาง ปอ้ งกนั กลมุ่ ทนุ ผกู ขาด ใหน้ ายกรฐั มนตรแี ละคณะรฐั มนตรี ของร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ โดยระบุเนื้อหาส�ำคัญ มาจากการเลอื กตงั้ โดยตรง การนริ โทษกรรมใหก้ บั ประชาชน ทตี่ ้องใส่ไวใ้ นรฐั ธรรมนญู อาทิ มาตรการปอ้ งกันนโยบาย ทม่ี คี ดจี ากการชมุ นมุ โดย กมธ. ไดก้ ำ� หนดหลกั การสำ� คญั ไว้ ประชานิยมท่ีจะสร้างปัญหาทางเศรษฐกิจ กลไกป้องกัน คอื ใหม้ หี มวดวา่ ดว้ ยการปรองดองขนึ้ มาตา่ งหาก รวมถงึ มิให้มีการท�ำลายหลักการที่รัฐธรรมนูญวางไว้ และกลไก การปฏิรูปเพ่ือลดความเหลื่อมล�้ำ อีกด้านหน่ึง สนช. ผลักดันการปฏิรูปในด้านต่างๆ โดยนายวิษณุ เครืองาม ไดเ้ สนอแนวทางการจดั ทำ� รฐั ธรรมนญู จาก กมธ. 16 คณะ รองนายกรัฐมนตรีฝ่ายกฎหมายและหัวหน้าคณะร่าง เพื่อส่งต่อให้ กมธ. ยกร่างรัฐธรรมนูญเช่นกัน โดยมี รฐั ธรรมนญู ฉบบั ชวั่ คราวชแ้ี จงวา่ รฐั ธรรมนญู ฉบบั ชวั่ คราว ขอ้ เสนอตา่ งๆ เช่น ใหป้ ระชาชนฟ้องศาลโดยตรงสำ� หรบั เปน็ ต้นสายแม่น้�ำ 5 สาย สายที่ 1 คือ สนช. สายท่ี 2 คดีทุจริตของภาครัฐ คดีทุจริตไม่มีการหมดอายุความ คณะรฐั มนตรี สายที่ 3 สภาปฏิรปู แหง่ ชาติ สายที่ 4 ห้ามนักการเมืองท่ีเคยต้องค�ำพิพากษาหรือกระท�ำทุจริต คณะกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ (กมธ.) และ เข้าดำ� รงต�ำแหนง่ ทางการเมอื ง และ ส.ส. ไม่จำ� เป็นตอ้ ง สายที่ 5 คสช. ทจ่ี ะทำ� งานรว่ มกนั เพอ่ื ไมใ่ หก้ ารรฐั ประหาร สังกัดพรรคการเมือง ในด้านภาคประชาสังคม ตัวแทน “เสยี ของ”3 เครอื ขา่ ยกลมุ่ ต่างๆ เช่น เครอื ขา่ ยสขุ ภาพ กลุ่มชาตพิ ันธุ์ กลุ่มแรงงาน ผู้บริโภค กลมุ่ องคก์ รปกครองทอ้ งถ่นิ ก็ได้ ประเด็นการปฏิรูปที่ได้รับความสนใจจากสังคม มายืน่ ข้อเสนอตอ่ สปช. เพ่อื พจิ ารณาข้อเสนอการปฏริ ปู อยา่ งมาก คือ การปฏริ ูปพลังงานและการศกึ ษา สำ� หรับ ประเทศของกลุ่มตนเองด้วย เรื่องพลังงาน ภาคประชาชนเห็นว่านโยบายพลังงาน ต้องรักษาผลประโยชน์ให้กับผู้ใช้พลังงาน ประชาชน ทงั้ นี้ กมธ. ยกรา่ งฯ มรี ะยะเวลาจดั ทำ� รฐั ธรรมนญู และผู้บริโภค แต่อีกกลุ่มมองว่า นโยบายพลังงานควร 120 วัน นบั ต้งั แต่ 20 ธันวาคม 2557 โดยจะรวบรวม มุ่งพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ ซึ่งรสนา โตสิตระกูล ความเห็นท่ีตกผลึกจากหลายฝ่ายที่เสนอเข้ามายัง กมธ. เครือข่ายจับตานโยบายพลังงาน เห็นว่าหัวใจส�ำคัญคือ ยกรา่ งฯ ทง้ั จาก สปช. ครม. คสช. สนช. ซง่ึ คาดวา่ กมธ. การแก้ไขปญั หาการทุจริต และการปฏิรปู เรื่องกรรมสิทธ์ิ ยกร่างฯ จะสามารถจัดท�ำร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่แล้ว การใชพ้ ลงั งาน สำ� หรบั เรอ่ื งการศกึ ษานนั้ พล.อ.ประยทุ ธ์ เสร็จภายใน 17 เมษายน 25584 ซ่ึงวิษณุ เครืองาม ไดม้ อบนโยบายเรง่ ดว่ นใหก้ ระทรวงศกึ ษาธกิ ารเนน้ ใหเ้ ยาวชน รองนายกฯ คาดวา่ กระบวนการตา่ งๆ จะเสรจ็ และพร้อม สนใจประวตั ศิ าสตร์ ความเปน็ ไทย เชดิ ชวู รี บรุ ษุ ผสู้ รา้ งชาติ ใหม้ กี ารเลอื กตง้ั ไดป้ ระมาณเดือนกมุ ภาพันธ์ 25595 การแกป้ ญั หากวดวชิ า การรบั จา้ งทำ� การบา้ น และการปรบั 38 สขุ ภาพคนไทย 2558

ส�ำหรับประเด็นเร่ืองการปรองดอง น้ัน บวรศักดิ์ เวน้ วรรคทางการเมอื งหา้ ปดี งั กรณขี องอดตี นายกรฐั มนตรี ต้ังความหวังกับการปฏิรูปครั้งน้ีว่า สองโจทย์ใหญ่ท่ี ย่งิ ลักษณ8์ ต้องท�ำให้ได้คือ 1. การปรองดองให้ประเทศก้าวต่อไป ไมต่ ดิ หลม่ กบั ดกั ความขดั แยง้ 2. ทำ� อยา่ งไรใหก้ ารปฏริ ปู บทสรปุ สามารถลดความเหล่ือมล้�ำและสร้างความเป็นธรรมใน การรฐั ประหารปี 2557 นบั ไดว้ า่ ประสบความสำ� เรจ็ สังคมได้ โดยกลา่ วเสริมว่า “การปฏริ ปู เหมอื นกบั คำ� สอน ของพระพุทธองค์ว่า ดอกบัวซ่ึงเป็นดอกไม้บริสุทธ์ิที่แทน ในการผ่าทางตันของประเทศและยุติความรนุ แรง รวมถึง ความบริสุทธ์ิ เกิดจากโคลนตมก็ได้ เช่นเดียวกับขณะนี้ การกอ่ การรา้ ยท่ีน�ำไปสู่การบาดเจ็บล้มตายของประชาชน การปฏิรูปเกิดจากกระบวนการที่ไม่เป็นประชาธิปไตยได้ และก�ำลังอยู่ในโรดแม็ประยะท่ีสอง ซึ่งเป็นเรื่องยากและ ฉนั น้นั ”6 ทา้ ทาย เนอื่ งจากเปน็ การกำ� หนดโครงสรา้ งและวางแนวทาง การปฏิรูปประเทศ สิ่งท่ีตอ้ งติดตามคอื การปฏริ ปู ครัง้ น้ี ยงิ่ ลกั ษณถ์ กู ถอดถอน เวน้ วรรคทางการเมอื งหา้ ปี จะสำ� เรจ็ มากนอ้ ยแคไ่ หนและจะพาสงั คมกา้ วพน้ จากกบั ดกั ในช่วงต้นปี 2558 ได้มีเหตุการณ์ทางการเมือง ความขดั แยง้ ไดจ้ รงิ หรอื ไม่ การยกรา่ งรฐั ธรรมนญู ฉบบั ใหม่ จะชว่ ยแกป้ ญั หามะเรง็ ร้ายของประเทศ ทั้งการคอร์รัปชั่น ท่ีส�ำคัญ อันเป็นการส่งสัญญาณทางการเมืองในอนาคต การซ้ือสิทธิ์ขายเสียง การตรวจสอบนักการเมืองและ ที่ผู้น�ำประเทศต้องรับผิดชอบต่อความผิดพลาดในการ พรรคการเมอื งทไ่ี รป้ ระสทิ ธภิ าพ การรวบอำ� นาจทางการเมอื ง บริหารราชการแผ่นดิน เม่ือ 23 มกราคม 2558 สนช. ของกลุ่มทุนการเมืองขนาดใหญ่ได้หรือไม่ ถ้าไม่ส�ำเร็จ ไดพ้ จิ ารณาลงมตถิ อดถอน น.ส.ยง่ิ ลกั ษณ์ ชนิ วตั ร อดตี นายก ในครั้งน้ีการต่อสู้ทางการเมืองของภาคประชาชนจนปลุก รฐั มนตรี กรณไี มร่ ะงบั ยบั ยง้ั ความเสยี หายโครงการจำ� นำ� ขา้ ว กระแสปฏิรูปข้ึนมาจนส�ำเร็จก็เท่ากับเป็นการเสียโอกาส ตามมติของ ปปช. ที่ช้ีมูลความผิดของ น.ส.ยิ่งลักษณ์ และการรัฐประหารรอบนี้ท่ีถือเป็นต้นทุนราคาแพงของ วา่ มพี ฤตกิ ารณส์ อ่ วา่ จงใจใชอ้ ำ� นาจหนา้ ทขี่ ดั ตอ่ บทบญั ญตั ิ ประเทศกเ็ ทา่ กบั เสยี ของและอาจนำ� ไปสวู่ งจรเดมิ ของวกิ ฤต แหง่ รฐั ธรรมนญู แหง่ ราชอาณาจกั รไทย มาตรา 178 และ ทางการเมืองภายหลงั การเลือกต้งั อกี ในอนาคต ส่อว่าจงใจใช้อ�ำนาจหน้าที่ขัดต่อบทบัญญัติแห่งพระราช บัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 ดังน้ัน ภาคประชาสังคมจึงมีบทบาทส�ำคัญในการ มาตรา 11 (1) กรณไี มร่ ะงบั ยบั ยง้ั ความเสยี หายทเ่ี กดิ ขนึ้ ขับเคล่ือนการปฏิรูปประเทศให้ด�ำเนินไปอย่างต่อเนื่อง จากการด�ำเนินโครงการรับจ�ำน�ำข้าวของรัฐบาล และ การสรา้ งจติ สำ� นกึ และการมสี ว่ นรว่ มของภาคประชาสงั คม ได้จัดส่งรายงานการไต่สวนข้อเท็จจริง เรื่องถอดถอน ในกระบวนการทางการเมืองเป็นส่ิงที่ต้องด�ำเนินต่อไป น.ส.ย่ิงลักษณ์ ออกจากต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรีให้กับ แม้ในยุครัฐบาล คสช. ท่ีการรวมกลุ่มของประชาชน ประธาน สนช. โดย สนช. ได้ลงคะแนนถอดถอนด้วย ถกู จำ� กดั แตภ่ าคประชาสงั คมกค็ วรดำ� รงบทบาทและผลกั ดนั คะแนนเสยี ง 190 - 18 งดออกเสยี ง 8 คะแนน บตั รเสยี แนวความคิดผ่านกลไกต่างๆ เช่น สปช. และ สนช. 3 คะแนน ซง่ึ มีคะแนนถอดถอนเกิน 132 คะแนน ถือว่า ขณะเดียวกันการพัฒนาความเข้มแข็งของชุมชนและการ ท่ีประชมุ สนช. มีมตใิ หถ้ อดถอน น.ส.ยิ่งลกั ษณ์ ออก สร้างเครือข่ายในลักษณะพหุภาคีท้องถิ่นท่ีเชื่อมโยงหลาย จากต�ำแหน่งนายกรัฐมนตรี ส่งผลให้ถูกเว้นวรรคทาง พน้ื ทเ่ี ขา้ ดว้ ยกนั จะสามารถสรา้ งพลงั การเปลย่ี นแปลงทาง การเมือง 5 ปี7 และในวันเดียวกัน สนช. ได้ลงมติ สังคมและเศรษฐกิจจากฐานรากได้ ปรากฏการณ์มวล ไมถ่ อดถอน นายนคิ ม ไวยรชั พานิช อดตี ประธานวุฒสิ ภา มหาประชาชนและเครือข่ายต่างๆ ท่ีเกิดข้ึนและสืบเน่ือง และนายสมศักดิ์ เกยี รตสิ ุรนนท์ อดีตประธานสภาผ้แู ทน ติดต่อกันนานกว่าคร่ึงปีเป็นอีกข้ันตอนหนึ่งของการพัฒนา ราษฎร กรณีด�ำเนินการพิจารณาร่างแก้ไขรัฐธรรมนูญ ภาคประชาสังคมให้เข้มแข็งข้ึน อีกท้ังเป็นการเช่ือมโยง ปี 2550 เกย่ี วกับที่มา ส.ว. เป็นการกระทำ� ท่ีส่อว่าจงใจ เครอื ขา่ ยภาคประชาชนในหลายระดบั ซงึ่ เปน็ ประโยชนต์ อ่ ใช้อ�ำนาจหน้าท่ีขัดรัฐธรรมนูญปี 2550 ท�ำให้อดีต การเตบิ โตของภาคประชาสังคมในระยะยาว นักการเมืองทั้งสองคนรอดพ้นจากมลทิน และไม่ต้อง 10 สถานการณ์เด่นในรอบปี 39

2 ชวี ติ บนเสน้ ดา้ ย ปญั หาความปลอดภยั ของระบบขนสง่ สาธารณะของไทย ระบบขนสง่ สาธารณะ ถอื เปน็ โครงสรา้ งพน้ื ฐานทร่ี ฐั บาล รถไฟ สนับสนุนให้ประชาชนเดินทางร่วมกัน โดยอาศัย รถไฟเป็นยานพาหนะที่มีจุดมุ่งหมายในการ การน�ำ ภาษมี าอดุ หนนุ ตน้ ทนุ และใหป้ ระชาชนจา่ ยสว่ นตา่ ง ตามทางเลือก ทั้งน้ีเพ่ือความสะดวก ประหยัดค่าใช้จ่าย ขนสง่ สนิ คา้ หรอื เคลอ่ื นยา้ ยผโู้ ดยสารจากสถานทห่ี นง่ึ ไปอกี และลดการใช้พลังงาน อย่างไรก็ดีระบบขนส่งสาธารณะ สถานทีห่ นึ่ง นับเปน็ ระบบขนส่งสาธารณะทส่ี ามารถขนส่ง ในประเทศไทย เช่น รถไฟ รถโดยสาร และเรือยังมี ผู้โดยสารจ�ำนวนมากไปยังจุดหมายได้ในคราวเดียวกัน ข้อบกพร่องที่ต้องแก้ไขอยู่หลายประการ บางข้อสามารถ เนอื่ งจากลกั ษณะการโดยสารรถไฟทบ่ี รรจผุ โู้ ดยสารจำ� นวน ยอมรบั ไดใ้ นระดบั หนง่ึ แตบ่ างขอ้ กเ็ ปน็ ปญั หาใหญเ่ กนิ กวา่ มาก และตอ้ งใช้ระยะเวลาเดนิ ทางทคี่ อ่ นขา้ งนานจึงส่งผล ท่ีจะยอมรับได้โดยเฉพาะปัญหาเร่ืองความปลอดภัย ให้การรักษาความปลอดภัยอย่างมีประสิทธิภาพตลอด เหตุการณ์โศกนาฏกรรมคร้ังหนึ่งที่เกิดข้ึนบนรถไฟ ระยะเวลาการเดนิ ทางไมใ่ ชเ่ รอ่ื งงา่ ย ประกอบกบั การดแู ล เม่ือ 6 กรกฎาคม 2557 เด็กหญิงวัย 13 ปีถูกทำ�ร้าย ควบคมุ พนกั งานทหี่ ละหลวม ทง้ั หมดนล้ี ว้ นเปน็ สาเหตหุ ลกั จนเสยี ชวี ติ เปน็ เหตสุ ะเทอื นขวญั ทร่ี นุ แรงและสง่ ผลกระทบ ท่ีก่อให้เกิดเหตุปัญหาอาชญากรรมขึ้นบนรถไฟ ดังกรณี ต่อภาพลักษณ์ของการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) เด็กสาววยั 13 ปที ถี่ กู นายวันชัย แสงขาว พนักงานบรษิ ทั มากทส่ี ดุ ครง้ั หนง่ึ ในรอบ 117 ป1ี เหตกุ ารณค์ รง้ั นไ้ี ดส้ ะทอ้ น รบั สมั ปทานดแู ลความสะอาดบนรถไฟ ของ รฟท. ทำ� รา้ ย สภาพปัญหาในเรื่องความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สิน ขณะอยบู่ นรถไฟตนู้ อนตทู้ ี่ 3 ขบวนรถท่ี 174 สรุ าษฎรธ์ าน ี–  ของผู้ใช้บริการได้อย่างชัดเจน แม้ว่าความไม่ปลอดภัย กรงุ เทพฯ โดยคนรา้ ยรับสารภาพวา่ ตนเองเสพยาเสพติด ท่ีเกิดข้ึนในระบบขนส่งสาธารณะ ส่วนหน่ึงเป็นเพราะ ตง้ั แตต่ น้ ทางจงั หวดั นครศรธี รรมราช อกี ทงั้ ไดด้ ม่ื เบยี รก์ บั อุบัติเหตุท่ีไม่สามารถควบคุมได้ แต่ในขณะเดียวกันก็มี เพอ่ื นจนอยใู่ นสภาพมนึ เมา กอ่ นทจ่ี ะเขา้ มาทำ� รา้ ยและลว่ ง ปัญหาที่เกิดจากพนักงานผู้ให้บริการภายในระบบขนส่ง ละเมิดเด็ก โดยมีนายณัฐกร ช�ำนาญ เพ่ือนพนักงาน สาธารณะหรือผู้ที่ร่วมใช้บริการระบบขนส่งสาธารณะด้วย ท�ำความสะอาดช่วยดูต้นทางให้ จากนั้นได้โยนเหย่ือออก กันเอง ซ่ึงในบทความน้ีจะแยกนำ�เสนอเป็นประเด็นต่างๆ นอกหน้าต่างรถไฟบริเวณสถานีวังก์พง – สถานีเขาเต่า ตามประเภทของระบบขนสง่ สาธารณะ ดังต่อไปนี้ อ�ำเภอปราณบุรี จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ อย่างโหดร้าย จนทำ� ให้เด็กเสียชวี ิต 40 สุขภาพคนไทย 2558

แม้ในตอนท้าย ศาลจะพิพากษาให้นายวันชัย เจ้าหนา้ ท่ตี �ำรวจไดจ้ ับกุมผกู้ ่อเหตุ คอื นายอุสมาน หรอื มีความผิดหลายกรรม และให้ลงโทษสูงสุดประหารชีวิต สมนกึ อาดมั อายุ 19 ปี ซงึ่ รบั สารภาพวา่ ลงมอื กอ่ เหตจุ รงิ ส่วนนายณัฐกร มีความผิดฐานให้การสนับสนุน มีโทษ โดยเจตนาเลือกที่นั่งด้านหลังสุด เมื่อสบโอกาสช่วง จำ� คกุ 4 ปี แตค่ วามรสู้ กึ หวาดวติ กของผใู้ ชบ้ รกิ ารของ รฟท. กลางคืนจึงลงมือขโมยสิ่งของและน�ำไปฝากไว้กับเพื่อน ก็ยังคงอยู่ ด้วยเพราะผู้ก่อคดีเป็นพนักงานที่ท�ำงานบน อกี คนทยี่ งั หลบหนคี ดอี ยู่ คอื นายอบั ดลุ เลาะ สาหะ อายุ ขบวนรถไฟโดยตรง ทงั้ ยงั มกี ารตรวจสอบพบวา่ นายวนั ชยั 21 ปี โดยผู้ต้องหายืนยันว่าไม่ได้มีการวางยาผู้โดยสาร มีประวัติการเข้าท�ำงานท่ีไม่โปร่งใส กล่าวคือมีญาติเป็น ซึ่งตรงกับผลตรวจปัสสาวะของผู้โดยสาร รวมท้ังผล พนักงานระดับ 6 หรือเจ้าหน้าที่ระดับหมวดภายในการ การตรวจสอบผ้าห่ม ปลอกหมอน ผ้าปู และผ้าม่าน รถไฟแห่งประเทศไทย ท�ำให้สามารถใช้เส้นสายรับ ในโบก้ีดังกล่าวที่ไมพ่ บสารเคมใี ดๆ เขา้ ทำ� งานจนมาก่อคดีขนึ้ ในทส่ี ดุ ทงั้ สองกรณที ยี่ กมาเปน็ ตวั อยา่ งนี้ เปน็ เครอ่ื งยนื ยนั อกี หนง่ึ เหตกุ ารณค์ วามไมป่ ลอดภยั บนรถไฟเกดิ ขน้ึ อย่างชัดเจนถึงความไม่ปลอดภัยจากการใช้บริการระบบ เม่ือ 5 สิงหาคม 2557 โดยเจ้าหน้าท่ีต�ำรวจรถไฟ ขนส่งสาธารณะประเภทรถไฟอันเป็นผลมาจากตัวบุคคล หาดใหญ่ได้รับการประสานงานจากต�ำรวจรถไฟทุ่งสงว่า ทง้ั ในสว่ นของผโู้ ดยสารดว้ ยกนั เองและพนกั งานทป่ี ระจำ� อยู่ เกิดเหตุลกั ทรพั ยผ์ โู้ ดยสารกลางดึกบนตู้ท่ี 10 ของขบวน บนรถไฟ นอกจากนน้ั ความไมป่ ลอดภยั ขณะโดยสารรถไฟ รถด่วนพเิ ศษทกั ษณิ ท่ี 37 กรงุ เทพฯ – สุไหงโกลก ซ่ึงเปน็ ยังอาจเกิดขึ้นในรูปของอุบัติเหตุ เช่น การเกิดเหตุรถไฟ ตู้นอนปรับอากาศช้ันสอง โดยผู้เสียหายถูกลักทรัพย์ไป ชนรถหรือชนคน อันเป็นผลมาจากการท่ีจุดตัดหรือถนน ท้งั สน้ิ 9 รายจากจำ� นวนผู้โดยสาร 32 ราย ทรัพย์สนิ ที่ ท่ีตัดผ่านทางรถไฟในประเทศไทยจ�ำนวนมากขาดแคลน ถกู โจรกรรมประกอบดว้ ยโทรศพั ทม์ อื ถอื จำ� นวน 10 เครอ่ื ง เครอ่ื งกัน้ ขณะทรี่ ถไฟแลน่ ผา่ น ตารางตอ่ ไปน้เี ปน็ ตวั อยา่ ง และเงินสดรวมมูลค่าประมาณ 70,000 บาท โดย เหตกุ ารณ์อุบัตเิ หตทุ างรถไฟท่ีเกิดขนึ้ ในช่วง 5 ปที ่ีผ่านมา ผู้โดยสารเกือบทุกคนให้การว่ารู้สึกสะลึมสะลือคล้าย ซึ่งมีท้ังรถไฟตกราง การชนกับรถหลากหลายประเภท ถูกวางยาสลบ2 ต่อมาเมื่อวันท่ี 16 สิงหาคม 2557 ทั้งรถเกง๋ รถตู้ รถบรรทกุ และรถกระบะ3 ตัวอย่างอบุ ตั ิเหตทุ ีเ่ กดิ ขึ้นกบั ขบวนรถไฟ สงิ หาคม 2553 - ตุลาคม 2557 วันที่ ขบวนรถไฟที่เกย่ี วขอ้ ง ลกั ษณะอบุ ตั ิเหตุ สถานที่เกดิ เหตุ ความเสยี หาย 19 สงิ หาคม ชนรถเกง๋ ต.บา้ นพรุ อ.หาดใหญ่ เสยี ชีวติ 2 ราย ขบวนรถด่วนพเิ ศษ 36 ตกราง บาดเจบ็ 9 ราย 2553 บัตเตอร์เวอร์ธ – กรงุ เทพฯ จ.สงขลา 13 ตุลาคม ชนรถหกลอ้ ใกล้สถานีรถไฟท่าพระ เสียชวี ติ 1 รายและ ขบวนรถดเี ซลราง ชนรถเกง๋ บาดเจ็บมากกวา่ 20 ราย 2553 ปรับอากาศ 78 ชนรถกระบะ จ.ขอนแกน่ อุดรธานี – กรุงเทพฯ ชนรถตู้ เสยี ชีวิต 4 ราย 10 กรกฏาคม ชนกับรถบรรทกุ ต.หัวหวาย อ.ตาคลี บาดเจบ็ สาหสั 3 ราย 2554 รถด่วนพเิ ศษ จ.นครสวรรค์ กรงุ เทพฯ – ศิลาอาสน์ บาดเจ็บ 6 ราย 19 สงิ หาคม ขบวนรถน�ำเท่ยี ว 910 ใกลส้ ถานีรถไฟงิว้ ราย รถดเี ซล 3 คันเสียหาย 2555 อ.นครชยั ศรี จ.นครปฐม นำ้� ตก – กรุงเทพฯ มีผเู้ สยี ชวี ิต 5 ราย 18 ตุลาคม ขบวนรถท้องถิน่ 410 อ.เมือง จ.พิษณโุ ลก และบาดเจบ็ จำ� นวนมาก 2555 ศิลาอาสน ์ – พษิ ณโุ ลก ต.ท่ามะขาม อ.เมือง 3 มนี าคม ขบวน 4040 จ.กาญจนบุรี 2556 ธนบุร ี – นำ้� ตก ขบวนรถธรรมดาที่ 415 จดุ ตดั บา้ นหนองกุง 30 ตุลาคม นครราชสมี า – หนองคาย ใกลส้ ถานีรถไฟสำ� ราญ 2557 อ.เมอื ง จ.ชัยภมู ิ 10 สถานการณเ์ ด่นในรอบปี 41

รถโดยสาร ตอ่ ความตอ้ งการของผใู้ ชบ้ รกิ าร ทำ� ใหเ้ กดิ ความหละหลวม รถโดยสารในทน่ี ห้ี มายถงึ รถโดยสารสาธารณะทอ่ี ยู่ ในการคัดเลือกบุคลากร และอาจรวมถึงการลดจ�ำนวน พนกั งานตอ่ รถหนง่ึ คนั โดยการโยกยา้ ยไปประจำ� รถโดยสาร ในรปู ของรถโดยสารประจำ� ทาง เชน่ รถทัวร์ รถเมล์ และ คันอื่นที่ยังไม่มีพนักงานประจ�ำ ท�ำให้พนักงานขับรถต้อง รถตู้ มเี จา้ พนกั งานขับรถจ�ำนวน 1 - 2 คนต่อการรับสง่ รบั ผดิ ชอบขนสง่ ผโู้ ดยสารเพยี งลำ� พงั ตลอดเสน้ ทาง จงึ เกดิ หน่ึงคร้ัง ซ่ึงแม้จะขนส่งผู้โดยสารได้ในปริมาณที่น้อยกว่า ความเม่ือยล้าและขาดความระมัดระวัง ท้ังนี้สถิติความ รถไฟ แตก่ ม็ ขี อ้ ดใี นแงข่ องรปู แบบยานพาหนะทหี่ ลากหลาย สญู เสยี ทเ่ี กดิ ขนึ้ ระหวา่ งการใชบ้ รกิ ารระบบขนสง่ สาธารณะ ราคาคา่ โดยสาร ตลอดจนจำ� นวนเสน้ ทางเดนิ รถทมี่ ากกวา่ ประเภทรถโดยสารทรี่ วบรวมโดย ศนู ยพ์ ทิ กั ษส์ ทิ ธผิ บู้ รโิ ภค รถไฟ ท�ำให้ผู้โดยสารได้รับความสะดวกสบายระหว่าง มลู นธิ ิเพ่ือผบู้ รโิ ภค (มพบ.) ระหว่าง 1 ตลุ าคม 2554 การเดนิ ทาง สว่ นความไมป่ ลอดภัยในการใชบ้ รกิ ารระบบ ถึง 22 พฤศจกิ ายน 2556 พบวา่ มอี บุ ตั ิเหตรุ วมทงั้ สนิ้ ถงึ ขนส่งสาธารณะประเภทรถโดยสารอาจเกิดจากสาเหตุ 301 ครงั้ มผี เู้ สยี ชวี ติ 417 คน และบาดเจบ็ 4,660 คน ต่างๆ แต่ที่พบมากท่ีสุดในช่วงหลายปีที่ผ่านมาก็คือ ดังตารางตอ่ ไปน4ี้ ความประมาทของผู้ขับขี่ยานพาหนะ ทั้งจากการละเลย ไมต่ รวจสอบยานพาหนะกอ่ นใชง้ าน การดม่ื สรุ าหรอื เครอื่ งดม่ื http://wHwUZwE.tkhiVaUirjyartBh.mcos.xtzh0/VmCeZdJiaF/1NutjpmUasU2.4jnpgCQKx5e1 มนึ เมาระหว่างขบั รถ และการพักผ่อนทีไ่ ม่เพียงพอจนเกดิ อาการหลบั ใน นำ� ไปสอู่ บุ ตั ภิ ยั บนทอ้ งถนน กอ่ ใหเ้ กดิ ความ เสียหายแก่ชีวิตและทรัพย์สินของทั้งผู้ขับขี่ยานพาหนะ ผู้โดยสาร ตลอดจนผู้ใช้รถใช้ถนนรายอื่น โดยเฉพาะ อยา่ งยง่ิ รถโดยสารประเภทรถทวั รท์ ตี่ อ้ งเดนิ ทางขา้ มจงั หวดั เปน็ ระยะทางทคี่ ่อนขา้ งไกล ตัวอย่างสถานการณ์ความไม่ปลอดภัยท่ีพบเห็น ไดบ้ ่อย ไดแ้ ก่ อบุ ตั ิเหตุรถทวั รพ์ ลกิ คว่ำ� ตามหวั โค้งต่างๆ ในช่วงวันหยุดยาวหรือเทศกาลส�ำคัญ ซึ่งหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้องจ�ำเป็นต้องเพ่ิมจ�ำนวนรถโดยสารให้เพียงพอ สถิติความสญู เสยี จากรถโดยสารชว่ ง ตลุ าคม 2554 - พฤศจิกายน 2556 ประเภทรถโดยสาร จำ� นวนอบุ ตั ิเหตุ (ครงั้ ) จำ� นวนผ้บู าดเจ็บ (คน) จำ� นวนผู้เสียชวี ติ (คน) รถตู้ 96 719 134 รถโดยสารปรับอากาศ 88 2,006 146 รถโดยสารน�ำเท่ียว 45 1,108 66 รถโดยสารระหว่างจังหวดั 24 452 19 23 91 28 รถเมล์ 20 279 18 รถรบั สง่ พนักงาน 5 6 301 5 417 รถแทก็ ซี่ 4,660 รวม 42 สขุ ภาพคนไทย 2558

เรอื โดยสาร บริบูรณ์ และมสี ว่ นสงู ไม่เกนิ 150 เซนติเมตร เพอ่ื ความ แม้สถิติของอุบัติเหตุทางเรือจะมีจ�ำนวนน้อยกว่า สบายใจของผใู้ ชบ้ รกิ ารทา่ นอน่ื มาตรการนไี้ ดร้ บั การตอบรบั ทดี่ ี สงั เกตไดจ้ ากยอดจองทนี่ ง่ั บนรถไฟทเ่ี ตม็ แทบทกุ เทยี่ ว อุบัติเหตุทางบก แต่ความไม่ปลอดภัยระหว่างใช้ระบบ ขนส่งสาธารณะประเภทเรือก็สามารถเกิดข้ึนได้จากหลาก ในท�ำนองเดียวกัน บริษัท นครชัยแอร์ จ�ำกัด หลายสาเหตุ เชน่ เดยี วกบั ระบบขนสง่ สาธารณะประเภทรถ ซ่ึงเป็นหน่ึงในบริษัทที่ให้บริการรถโดยสารก็ได้ก�ำหนด โดยสาร กลา่ วคอื หากผขู้ บั ขดี่ มื่ สรุ าเครอื่ งดมื่ มนึ เมาขณะ “เลดโี้ ซน” ข้ึนเม่อื 7 สงิ หาคม 2557 มลี ักษณะคล้ายกบั ขับเรือ หรือมีอาการหลับในเน่ืองจากพักผ่อนไม่เพียงพอ “เลดโี้ บก”ี้ ของ รฟท. คอื เปน็ การจดั โซนทน่ี งั่ เฉพาะสำ� หรบั ตลอดจนผขู้ ับเรอื เป็นผ้ทู ่ไี ม่มีประสบการณม์ าก่อน กย็ อ่ ม ผู้หญิงที่เดินทางเพียงคนเดียว ที่นั่งของเลด้ีโซนจะมีป้าย ส่งผลให้เกิดอันตรายจากการขับเรือไปชนสิ่งต่างๆ ท่ีอยู่ สีชมพูแสดงต�ำแหน่งของ “เลดี้ซีท” (Lady Seat) ในนำ้� จนเรือลม่ ได้ ทงั้ น้ี ปจั จัยเสีย่ งท่ีสามารถทำ� ให้เรอื ล่ม อยา่ งชดั เจนในแถวท่ี 3 บนทกุ คนั รถ แบง่ เปน็ NCA Gold ยังอาจเกิดจากผู้โดยสารที่ขึ้นเรือเป็นจ�ำนวนมากจนเรือ Class 3 ทนี่ ่ัง และ NCA First Class 4 ที่นง่ั ไม่สามารถรับน้�ำหนักทั้งหมดได้ หรืออาจเกิดจากการท่ี บนรถโดยสารที่เป็นเส้นทางน�ำร่องทั้งหมด 12 เส้นทาง ผโู้ ดยสารไปยนื รวมกนั ทดี่ า้ นหนง่ึ ของเรอื จนนำ�้ หนกั เทไปท่ี ประกอบด้วยเส้นทางกรุงเทพฯ – ขอนแก่น, กรุงเทพฯ –  ดา้ นดงั กลา่ ว ทำ� ใหเ้ รอื เสยี สมดลุ พลกิ ควำ่� ลง ทง้ั 2 ปจั จยั มหาสารคาม, กรุงเทพฯ – หนองบัวล�ำภู, กรุงเทพฯ –  ข้างต้น ถือเป็นปัจจัยด้านบุคคลซ่ึงสามารถร่วมมือกัน อุดรธานี, กรุงเทพฯ – หนองคาย, กรุงเทพฯ – บุรีรัมย์, ป้องกันและควบคุมได้ ส่วนปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมได้ กรงุ เทพฯ – สุรินทร,์ กรุงเทพฯ – ศรีสะเกษ, กรุงเทพฯ –  ต่อการเกิดอุบัติภัยทางน�้ำ อาทิเช่น ความผันผวนของ อบุ ลราชธาน,ี กรงุ เทพฯ – อตุ รดติ ถ,์ กรงุ เทพฯ – เชยี งใหม่ กระแสน�้ำและส่ิงกีดขวางใต้น้�ำ เมื่อผู้ขับเรือพบเจอสิ่ง และกรงุ เทพฯ – เชียงราย เหล่านี้จ�ำเป็นต้องมีสติและพยายามแก้ปัญหาด้วยความ ระมดั ระวังมากทสี่ ดุ ทง้ิ ทา้ ย ปัญหาที่ส�ำคัญยิ่งของระบบขนส่งสาธารณะใน มาตรการแกไ้ ขปญั หา จะเห็นได้ว่า ระบบขนส่งสาธารณะในประเทศไทย ประเทศไทยคอื ปญั หาความปลอดภยั ในชวี ติ และทรพั ยส์ นิ ของผใู้ ชบ้ รกิ าร หนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ งและผใู้ หบ้ รกิ ารจงึ ตอ้ ง ทกุ ประเภทต่างมภี าวะความไมป่ ลอดภยั อนั เกดิ จากปจั จยั พยายามปรับปรุงการให้บริการและแก้ไขปัญหาอุบัติเหตุ หลกั ๆ 2 ลกั ษณะ ได้แก่ ความไมป่ ลอดภัยอันเกิดจาก ท่ีเกิดขึ้นบ่อยครั้ง รวมท้ังวางมาตรการป้องกันมิจฉาชีพ เจ้าหน้าที่และบุคคลท่ีโดยสารด้วยกันเอง และความ ใหร้ ดั กมุ ขน้ึ สว่ นผโู้ ดยสารเองกต็ อ้ งสงั วรถงึ ความปลอดภยั ไมป่ ลอดภยั อนั เกดิ จากอบุ ตั เิ หตซุ งึ่ ควบคมุ ไดย้ าก สำ� หรบั ในชีวิตและทรัพย์สินของตนเองอยู่เสมอโดยต้ังอยู่ใน ความไม่ปลอดภัยลักษณะแรกน้ัน หน่วยงานที่เก่ียวข้อง ความไม่ประมาท และช่วยเป็นหูเป็นตาแทนเจ้าหน้าท่ี ทุกภาคส่วนต่างเร่งแก้ไขและวางแผนด�ำเนินการเพื่อให้ ในบางโอกาส เมอื่ พบผู้ท่ีมพี ริ ธุ หรอื พบสงิ่ ของตอ้ งสงสยั ก็ เกิดความปลอดภัยต่อผู้ใช้บริการมากย่ิงข้ึน ตัวอย่างเช่น ควรท่ีจะถอยห่างออกมาและรีบแจ้งเจ้าหน้าท่ีท่ีน่าเช่ือถือ รฟท. ได้น�ำร่องเปิดตัว “เลดี้โบกี้” หรือรถไฟส�ำหรับ ให้เข้าไปตรวจสอบ อีกท้ังเม่ือเกิดเหตุไม่คาดฝันขึ้นแล้ว ผูโ้ ดยสารสภุ าพสตรีและเด็กโดยเฉพาะ ในชอ่ื “Ladies ผู้โดยสารก็ต้องตั้งสติหาวิธีหลีกเลี่ยงหรือป้องกันตนเอง And Children Car” ในบางเสน้ ทางเมอื่ 1 สงิ หาคม อยา่ งเหมาะสม เพอ่ื ทต่ี นเองและผรู้ ว่ มเดนิ ทางจะสามารถ 2557 โดยการออกแบบตู้โดยสารที่เน้นสีชมพู และ ใชร้ ะบบขนสง่ สาธารณะไดอ้ ยา่ งปลอดภัย ใหพ้ นกั งานปผู า้ พนกั งานทำ� ความสะอาด พนกั งานเสบยี ง และเจา้ หนา้ ทต่ี ำ� รวจรถไฟเปน็ ผหู้ ญงิ ทงั้ หมด สว่ นเดก็ ผชู้ าย ที่ขึ้นเลดี้โบก้ีพร้อมสุภาพสตรีต้องมีอายุไม่เกิน 10 ปี 10 สถานการณเ์ ด่นในรอบปี 43

3 การจดั การขยะและสารพิษ: ข้ึนแทน่ วาระแห่งชาติ? http://image.bangkokbiznews.com/media/images/size5/2014/03/21/9bffakkbeabbkgke7ia8a.jpg ไฟไหม้บ่อขยะที่แพรกษาครั้งแรกเกิดข้ึนเมื่อวันท่ี 16 มีนาคม 2557 ควันพิษจากเหตุไฟไหม้ขยะซึ่งมีกล่ินเหม็นฉุน ได้ลอยปกคลุมพ้ืนที่โดยรอบซ่ึงเป็นเขตชุมชนที่มีผู้อยู่อาศัยจำ�นวนมากและแผ่กระจายเป็นระยะทางไกลไปยังเขตอ่ืนๆ ของจังหวัดสมุทรปราการ และกรุงเทพฯ จนทางการต้องอพยพประชาชนกว่าพันครอบครัวออกจากพื้นท่ี และประกาศ เป็นพ้ืนที่ภัยพิบัติฉุกเฉิน1 รวมทั้งระดมพนักงานดับเพลิง เจ้าหน้าท่ีบรรเทาสาธารณภัย และอาสาสมัครจำ�นวนมาก เข้าดับไฟ ใช้เวลาถึง 8 วันกว่าจะควบคุมเพลิงได้ และในเวลาอีกไม่นานก็เกิดเหตุไฟไหม้บ่อขยะแห่งเดิมซ้ำ�ข้ึนอีกถึง 2 ครั้ง จนสร้างความวิตกกังวลให้กับประชาชนท่ีอาศัยในบริเวณพื้นที่ใกล้เคียง รวมทั้งเกิดคำ�ถามต่อภาครัฐ องค์กร ปกครองทอ้ งถน่ิ และชมุ ชนถงึ แนวทางในการจดั การขยะทีย่ ง่ั ยนื ในพนื้ ทต่ี ่างๆ ทวั่ ประเทศ เหตกุ ารณไ์ ฟไหมท้ แ่ี พรกษาเปน็ ไฟไหมบ้ อ่ ขยะครง้ั ใหญ่ ได้ท�ำการตรวจกลุ่มควัน พบว่ามีสารพิษหลายชนิดใน ที่สามารถมองเห็นได้อย่างชัดเจนจากภาพถ่ายดาวเทียม ปริมาณท่ีสูงเกินค่ามาตรฐาน เช่น ซัลเฟอร์ไดออกไซด์ ของส�ำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ คาร์บอนไดออกไซด์ ฟอรม์ าลดไี ฮด์ คาร์บอนมอนอกไซด์ (GISTDA) โดยกลมุ่ ควนั ไดล้ อยปกคลมุ พน้ื ทอ่ี ำ� เภอเมอื ง ไดออกซิน (สารก่อมะเร็ง) และสารอินทรีย์ระเหยง่าย และอำ� เภอบางพลี จงั หวดั สมทุ รปราการ และบางเขตของ (VOC) โดยสารพษิ ดงั กลา่ วหากไดร้ บั ในปรมิ าณเขม้ ขน้ สงู กรุงเทพฯ โดยแนวควันไฟพุ่งไปทางทิศเหนือเป็นทางยาว อาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้3 นอกจากนี้ สารพิษจากการ ประมาณ 20 กโิ ลเมตร จนทางการไดป้ ระกาศใหบ้ ริเวณ เผาไหม้ท่ีถูกชะลงไปกับน�้ำดับเพลิง ท�ำให้น�้ำชะขยะเดิม รัศมี 1 กโิ ลเมตรรอบบอ่ ขยะเปน็ เขตภยั พบิ ตั 2ิ มีผปู้ ่วย ทม่ี ใี นบอ่ สกปรกมากขน้ึ หากไมไ่ ดร้ บั การบำ� บดั อยา่ งถกู วธิ ี กว่าพันรายเข้ารับการรักษาอาการแสบจมูก แสบคอ กจ็ ะปนเปอ้ื นแหลง่ นำ้� สาธารณะหรอื นำ้� ใตด้ นิ สง่ ผลใหเ้ กดิ แสบตา และผปู้ ว่ ยบางรายมอี าการหนกั กรมควบคมุ มลพษิ ปัญหามลพิษทางน้�ำตามมาอีก4 44 สขุ ภาพคนไทย 2558

เหตุการณ์ไฟไหม้บ่อขยะท่ีแพรกษาได้ส่งผลกระทบ ขยะสะสมของไทยสงู เทา่ ตกึ ใบหยกกวา่ หนงึ่ รอ้ ยตกึ ตอ่ ประชาชนทง้ั ดา้ นสขุ ภาพอนามยั และสขุ ภาพจติ รวมถงึ ปี 2556 กรมควบคุมมลพษิ ไดส้ �ำรวจปรมิ าณขยะ ก่อความเสียหายแก่กิจการท่ีอยู่โดยรอบ จนเกิดการรวม ตัวของชาวบา้ นราว 2,000 คน ร่วมกันฟอ้ งด�ำเนนิ คดที ้งั มูลฝอยทัว่ ประเทศพบว่า ปรมิ าณขยะมลู ฝอยท่ัวประเทศมี ทางแพง่ และทางปกครองแกเ่ จา้ ของทด่ี นิ บอ่ ขยะ ผปู้ ระกอบ จำ� นวนรวมถงึ 27 ล้านตนั เพมิ่ ขึ้นจากปีก่อน 2 ล้านตัน กิจการคัดแยกฝังกลบบ่อขยะ รวมท้ังหน่วยงานรัฐและ โดยขยะมูลฝอยดังกล่าวได้รับการก�ำจัดแบบถูกต้องเพียง เอกชนทเ่ี กย่ี วขอ้ ง และเรยี กรอ้ งใหม้ กี ารปดิ บอ่ ขยะแหง่ นี้5 รอ้ ยละ 27 และถกู นำ� กลับมาใชป้ ระโยชนใ์ หมเ่ พยี งรอ้ ยละ ตลอดจนเร่งฟื้นฟูระบบนิเวศบริเวณบ่อขยะให้กลับมามี 19 ขณะทเ่ี หลอื ไดร้ บั การกำ� จดั แบบไมถ่ กู ตอ้ งถงึ รอ้ ยละ 26 สภาพตามปกติ กรณดี งั กลา่ วเปรยี บเสมอื นการจดุ ประกาย และไม่ได้รับการเก็บขนท�ำให้ตกค้างในพื้นท่ีร้อยละ 28 ให้ชุมชนทั่วประเทศตื่นตัวและหันกลับมามองถึงปัญหา ปัจจุบันท่ัวประเทศมีสถานท่ีก�ำจัดขยะมูลฝอยทั้งหมด การจัดการขยะของตนและกดดันผู้รับผิดชอบให้ปรับปรุง 2,490 แห่ง เปน็ สถานทซ่ี ่ึงมกี ารก�ำจัดขยะมลู ฝอยแบบถูก แกไ้ ขการจดั การขยะใหด้ ขี น้ึ เนอื่ งจากในปี 2557 มปี ญั หา ตอ้ งเพยี ง 466 แห่ง (ร้อยละ 19) และมีสถานที่กำ� จัดขยะ ไฟไหม้บ่อขยะข้ึนถึง 15 กรณีท่ัวทุกภาคของประเทศ มลู ฝอยแบบไมถ่ กู ตอ้ ง เชน่ การเทกองกลางแจง้ และการเผา โดยสว่ นใหญเ่ กิดข้นึ ในพื้นท่ภี าคกลาง ในท่โี ลง่ ถึง 2,024 แห่ง (ร้อยละ 81) ท�ำใหเ้ กิดปรมิ าณ ขยะมลู ฝอยสะสมตกคา้ งเพมิ่ ขนึ้ สงู โดยปรมิ าณขยะมลู ฝอย สะสมทง้ั ประเทศมจี ำ� นวนสงู ถงึ 19.9 ลา้ นตนั เทยี บเทา่ กบั ตึกใบหยก 2 จ�ำนวน 103 ตกึ เรียงตอ่ กัน6 ส่วนหน่งึ เป็น ขยะอุตสาหกรรมท่ีถูกน�ำมาทิ้งปะปนกับขยะเทศบาลซ่ึงเป็น อันตรายมาก หากไม่ได้รับการก�ำจดั ท่ีเหมาะสม ภาพถ่ายดาวเทียมของควันไฟจากเหตกุ ารณ์เพลิงไหม้บ่อขยะแพรกษา ภาพจาก GISTDA 10 สถานการณ์เด่นในรอบปี 45

เหตกุ ารณไ์ ฟไหมบ้ อ่ ขยะ 15 กรณี ในปี 2557 กากของเสยี อตุ สาหกรรม จากการสำ� รวจของมลู นิธบิ ูรณะนิเวศ ถกู ลกั ลอบทง้ิ ลงบอ่ ขยะเทศบาล ภาพจาก Thaipublica เทศบาลเป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบ ขยะมลู ฝอยชมุ ชนซงึ่ ตอ้ งจดั ใหม้ บี รกิ ารขนสง่ ขยะจาก ปรมิ าณขยะมลู ฝอยท่ีถกู กำจัดและถูกนำมาใชป ระโยชน บ้านเรือนและจัดหา “หลุมฝังกลบแบบถูกหลัก ป 2551–2556 สุขาภิบาล”8 แต่หลุมฝังบางส่วนได้รับการจัดการ ไม่ดพี อ เช่น ไมม่ กี ารคัดแยกประเภทก่อนฝัง ไมม่ ี 23.93 24.11 24.22 25.35 24.73 26.77 การดาดที่ผิวบ่อ ไม่มีระบบป้องกันเพลิงไหม้ ไม่มี 5.69 5.96 5.77 5.64 5.83 7.27 การป้องกันสัตว์รบกวน นอกจากนี้ยังมีพื้นที่ว่าง 3.45 3.86 3.90 4.10 5.28 5.15 อีกมากท่ีถูกลักลอบท้ิงขยะมูลฝอยชุมชนและกาก 2551 2552 2553 2554 2555 2556 ของเสยี อนั ตรายจากโรงงานอตุ สาหกรรม จนเกดิ เปน็ กองขยะ ทไี่ ม่สามารถหาผู้รับผดิ ชอบได้ นายณฐั พล »ÃÁÔ Ò³¢ÂÐÁÙŽÍ·àèÕ ¡´Ô ¢Öé¹ (ÅÒŒ ¹µ¹Ñ ) ณฏั ฐสมบรู ณ์ อธบิ ดกี รมโรงงานอตุ สาหกรรม (กรอ.) »ÃÔÁÒ³¢ÂÐÁÅÙ ½Í·¶èÕ ¡Ù ¡Ó¨Ñ´ (Ōҹµ¹Ñ ) กลา่ ววา่ ปจั จบุ นั ประเทศไทยมกี ากของเสยี อตุ สาหกรรม »ÃÔÁÒ³¢ÂÐÁÙŽÍ·èÕ¹Ó¡ÅѺÁÒ㪌»ÃÐ⪹ (ÅÒŒ ¹µÑ¹) ปีละกวา่ 44.8 ลา้ นตัน แบง่ เป็นกากอุตสาหกรรม ที่ไม่อันตราย 42 ล้านตัน และกากอุตสาหกรรม ·ÕÁè Ò: ¢àÍ¡ÐÊÁÒÅ٠ý͓ʶ”Òâ¹´¡ÂÒ¡ÃóÁ¤»Ç˜Þº¤ËÁØÒÁáÅžÐÉÔ ¢7ŒÍàʹÍàª§Ô ¹âºÒÂ㹡ÒèѴ¡Òà อันตราย 2.8 ล้านตัน อย่างไรก็ตามมีการส่ง ใบกำ� กบั การขนยา้ ยกากของเสยี ออกจากโรงงานมายงั กรมโรงงานอุตสาหกรรมท่ีเป็นกากอุตสาหกรรม ไมอ่ นั ตรายเพยี ง 12 ลา้ นตนั และกากอตุ สาหกรรม ทเี่ ปน็ อนั ตราย 1 ลา้ นตนั สะทอ้ นวา่ ยงั มกี ารลกั ลอบ ทิ้งกากอุตสาหกรรมทั้งสองประเภทตามท่ีต่างๆ จ�ำนวนมาก โดยส่วนใหญ่พบในพืน้ ท่ีภาคตะวันออก9 เพญ็ โฉม แซต่ งั้ ผอู้ ำ� นวยการมลู นธิ บิ รู ณะนเิ วศกลา่ ว ว่า ขณะนี้มลู นิธกิ �ำลงั ยกร่าง พ.ร.บ.การรายงานการปลอ่ ย และการเคลื่อนย้ายสารมลพิษสู่ส่ิงแวดล้อมฉบับประชาชน เพื่อเป็นเคร่ืองมือแก้ปัญหาลักลอบน�ำขยะอันตรายไปท้ิง โดยท่ีมาของร่าง พ.ร.บ.ฉบับนี้เกิดจากการประชุมสุดยอด ผ้นู �ำด้านสงิ่ แวดล้อมเมอื่ ปี 2535 ซงึ่ ท่ีประชุมมีมติร่วมกัน ท่ีจะยกระดับความส�ำคัญของการแก้ปัญหามลพิษด้วยการ พัฒนาระบบข้อมูลการปล่อยและการเคลื่อนย้ายมลพิษ (Pollutants Release and Transfer Register) หรอื PRTR ปจั จุบันประเทศอุตสาหกรรม 40 ประเทศ บังคับใช้กฎหมายน้ีแล้ว และประเทศก�ำลังพัฒนาอีก 10 ประเทศ รวมทง้ั ไทยกำ� ลงั รา่ งกฎหมายน1้ี 0 46 สุขภาพคนไทย 2558

ทวิ า แตงออ่ น ผตู้ ดิ ตามศกึ ษาปญั หาขยะอตุ สาหกรรม ส�ำหรับแนวทางการจัดการขยะของไทยน้ัน วิเชียร ในภาคตะวันออกวิเคราะห์ว่า ต้นเหตุของปัญหาขยะ จุ่งรุ่งเรือง อธิบดีกรมควบคุมมลพิษแสดงความเห็นว่า อุตสาหกรรมมี 2 ประการ หนึ่ง หน่วยงานผู้รับผิดชอบ จะต้องผลกั ดันการจัดการขยะมูลฝอยเป็นระเบียบวาระแหง่ ไม่ท�ำหนา้ ทข่ี องตวั เองอย่างตรงไปตรงมา ละเว้นการปฏิบัติ ชาติ กรอบแนวคิดและยุทธศาสตรส์ ำ� คัญคือการเสริมสร้าง หนา้ ทแี่ ละมผี ลประโยชนร์ ว่ มดว้ ย สอง ประเทศไทยยงั มบี อ่ สังคมรีไซเคิล การจัดระบบเรียกคืนซากผลิตภัณฑ์และ ฝงั กลบขยะไมเ่ พยี งพอ ขอ้ มลู จากกรมโรงงานอตุ สาหกรรม บรรจุภัณฑ์ การรวมกลุ่มขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พบว่ามีโรงงานอุตสาหกรรมประมาณ 1.3 แสนโรงงาน การแปรรปู ขยะมลู ฝอยเปน็ พลงั งาน การวจิ ยั พฒั นาเทคโนโลยี ค�ำถามคือว่าเราจะเอาขยะอุตสาหกรรมไปไว้ที่ไหนในเมื่อ อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ และการใหเ้ อกชนมสี ว่ นรว่ มในรปู แบบ บ่อขยะอุตสาหกรรมเรามีน้อยมากมีเพียง 4 แห่งเท่านั้น Public Private Partnerships กระบวนการทั้งหมด โดยมีพื้นท่ีรวมกันไม่เกิน 1,000 ไร่ แล้วประเทศไทย นต้ี อ้ งทำ� ใหท้ กุ ฝา่ ยทงั้ ภาครฐั และเอกชนชว่ ยกนั จดั การขยะ14 จะรองรับขยะอนั ตรายปีละหลายล้านตนั ได้อย่างไร11 คสช. กำ�หนดใหก้ ารจดั การขยะมลู ฝอย การจดั การขยะ ชมุ ชนตอ้ งชว่ ยกนั เปน็ วาระแหง่ ชาติ ธารา บวั ค�ำศรี ผอู้ �ำนวยการฝ่ายรณรงค์ กรีนพีซ พลเอกดาวพ์ งษ์ รตั นสวุ รรณ รฐั มนตรวี า่ การกระทรวง เอเชียตะวนั ออกเฉยี งใตใ้ หข้ อ้ มลู วา่ ขยะมูลฝอยในชุมชน ทรพั ยากรธรรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ้ มกลา่ ววา่ คณะรกั ษาความ กับขยะพิษหรือขยะอุตสาหกรรมมีแนวโน้มท่ีจะมาผสม สงบแห่งชาติ (คสช.) ได้เห็นความส�ำคัญของปัญหาขยะ ปนเปกันในสายพานการจัดการขยะของไทย โดยกาก มูลฝอยชุมชนที่จะต้องแก้ไขโดยเร่งด่วนและก�ำหนดให้ อตุ สาหกรรมทเ่ี ปน็ อนั ตรายบางสว่ นถกู ลกั ลอบทงิ้ แตข่ ยะ เรอื่ งการจัดการขยะมลู ฝอยเปน็ ระเบียบวาระแห่งชาติ โดย พิษส่วนหนึ่งก็มาจากชุมชนด้วย โดยเฉพาะของเสียที่ มอบหมายใหก้ ระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อิเล็กทรอนิกส์ ทั้งน้ีขยะท่ีตกค้างและ (ทส.) เป็นเจ้าภาพด�ำเนินการร่วมกับหน่วยงานท่ีเก่ียวข้อง เหตุไฟไหม้บ่อขยะต่างๆ สะท้อนให้เห็นว่าสังคมบริโภค ในการกำ� หนดมาตรการแนวทางการแกไ้ ขปญั หาขยะมลู ฝอย จนลน้ เกนิ กนิ เหลอื ใชเ้ หลือท้ิง พอไปเจอข้อจำ� กัดในการ และของเสียอันตรายโดย ทส. ได้จัดทำ� Roadmap การ จัดการขยะ มันก็ย้อนกลับมาหาตัวเราเอง12 ในช่วง จดั การขยะมลู ฝอยและของเสยี อนั ตรายจากการหารอื หนว่ ย 5 - 10 ปีท่ีผ่านมา คนไทยผลิตขยะเฉล่ียแล้ว 1 - 1.5 งานตา่ งๆ ทเ่ี กย่ี วขอ้ ง Roadmap ดงั กลา่ วไดผ้ า่ นความเหน็ กก./คน/วัน ซ่ึงถือเป็นเกณฑ์ท่ีสูง “บางประเทศที่ด้อย ชอบจาก คสช. เมอื่ 26 สิงหาคม 2557 โดยกรมควบคมุ พฒั นากว่าเราอาจข้นึ ไปที่ 1.6 - 1.7 กก./คน/วนั แตถ่ ้า มลพษิ ได้เสนอแผนการกำ� จัดขยะเปน็ 3 ระยะ คอื เป็นประเทศท่ีพัฒนาแล้วจะน้อยกว่ามาก ประมาณ 0.6 - 0.7 กก./คน/วนั โดยสัดสว่ นของขยะทีถ่ ูกนำ� กลบั มาใช้ใหม่จะสูงมาก แต่ของไทยขยะถูกน�ำกลับไปใช้ใหม่ ไมถ่ งึ 10% ของขยะทค่ี วรนำ� กลบั มาใชใ้ หมไ่ ด้ ในขยะมลู ฝอย 100% ประมาณ 85% สามารถน�ำกลบั มาใชใ้ หมห่ รือนำ� มาใชป้ ระโยชนไ์ ด้ ประเทศทพ่ี ฒั นาแลว้ เชน่ ในยโุ รปมเี ปา้ หมาย ในการน�ำกลับมาใช้ใหม่ให้ถึง 50%” รศ.ดร.พิสุทธ์ิ เพยี รมนกลุ อาจารยป์ ระจำ� ภาควชิ าวศิ วกรรมสง่ิ แวดลอ้ ม คณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยกล่าว13 http://www.dailynews.co.th/imagecache/670x490/cover/599424.jpg 10 สถานการณ์เดน่ ในรอบปี 47

• ระยะเรง่ ดว่ น 6 เดอื น ใหเ้ รง่ กำ� จดั ขยะเกา่ สะสม Roadmap การจัดการขยะมูลฝอยและของเสียอันตราย ใน 6 จังหวดั คอื นครปฐม พระนครศรอี ยธุ ยา สระบุรี และแสดงความเห็นดว้ ยวา่ ตอ่ ไปนท้ี ุกภาคส่วนต้องชว่ ยกนั ลพบรุ ี สมทุ รปราการ และปทมุ ธานี เร่งทำ� การฝงั กลบรวม ภาคประชาชนต้องช่วยกันลดปริมาณขยะด้วยการน�ำมา ถึงน�ำไปเป็นเชื้อเพลิงผลิตไฟฟ้า โดยมีจังหวัดน�ำร่อง 5 ใชใ้ หม่ การลดการทงิ้ ขยะ ใชป้ ระโยชนจ์ ากขยะใหไ้ ดม้ ากทสี่ ดุ จังหวัดคอื นนทบุรี กทม. ภูเกต็ เชียงรายและสงขลา จาก ภาครฐั ในการออกกฎหมายและการจัดการขยะอยา่ งเหมาะ นั้น จะกอ่ สร้างโรงไฟฟ้าในลักษณะนีใ้ ห้แลว้ เสร็จ 15 แห่ง สม ส่วนภาคอุตสาหกรรมตอ้ งกำ� จัดขยะอนั ตรายอยา่ งเปน็ ทวั่ ประเทศ15 ระบบ เพอ่ื รกั ษาสง่ิ แวดลอ้ มและสงั คมทย่ี งั่ ยนื ใหก้ บั ลกู หลาน ในอนาคต17 • แผนระยะปานกลางจะครอบคลุม 20 จังหวัด ท่ีต้ังเป้าให้มีการแก้ปัญหาขยะตกค้างโดยการตั้งศูนย์ก�ำจัด บทสรุป: การจัดการขยะและสารพษิ ขยะมูลฝอย ศนู ยร์ วบรวมของเสียอันตรายชุมชนอย่างน้อย ปญั หาขยะสะสมในพนื้ ทต่ี า่ งๆ ของไทยกำ� ลงั ขยายตวั จงั หวัดละ 1 แห่ง เป็นวกิ ฤตด้านสุขภาพและส่งิ แวดลอ้ ม เหตุการณไ์ ฟไหม้บอ่ • แผนระยะยาวที่จะขยายพน้ื ท่อี อกไป 46 จังหวดั ขยะที่แพรกษาเป็นส่วนหนึ่งของปัญหาขยะที่ก�ำลังปะทุขึ้น ทว่ั ประเทศโดยทกุ จงั หวดั จะตอ้ งจดั ตง้ั ศนู ยก์ ำ� จดั ขยะมลู ฝอย ทั่วประเทศจากสาเหตุหลายประการ ถึงเวลาแล้ว รวมเพื่อจัดการขยะมูลฝอยแบบผสมผสานและสามารถ ทท่ี กุ ฝา่ ยตอ้ งรว่ มกนั แกไ้ ขปญั หาขยะแบบบรู ณาการ โดยเรมิ่ แปรรูปขยะมูลฝอยรวมทั้งผลิตกระแสไฟฟ้า นอกจากน้ีจะ จากบุคคลแต่ละคนที่ต้องคัดแยกขยะก่อนทิ้ง พื้นท่ีต่างๆ จดั ตงั้ ศนู ยร์ วบรวมของเสยี อนั ตรายทค่ี รอบคลมุ ทกุ จงั หวดั 16 ตอ้ งจดั การปญั หาขยะอยา่ งเปน็ ระบบโดยการมสี ว่ นรว่ มของ ภาครัฐ เอกชน ชุมชนท้องถน่ิ และภาคประชาสงั คม ส่วน พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ซึ่งเปน็ ภาครัฐโดยหน่วยงานผู้รับผิดชอบต้องท�ำหน้าที่ของตนอย่าง ประธานเปิดงานวันส่ิงแวดล้อมไทยเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม ตรงไปตรงมาและมปี ระสทิ ธภิ าพ และในอนาคต รา่ งพ.ร.บ. 2557 ภายใตแ้ นวคดิ “เมืองสะอาด คนในชาติมสี ุข” ได้ การรายงานการปล่อยและการเคลื่อนย้ายสารมลพิษสู่ กลา่ วถึงนโยบายการจดั การขยะวา่ รัฐบาลและ คสช. ให้ ส่ิงแวดล้อมฉบับประชาชนจะเป็นความเคล่ือนไหวส�ำคัญ ความส�ำคัญกับการบริหารจัดการขยะมูลฝอยและของเสีย ที่ต้องตดิ ตามต่อไป อันตรายให้หมดจากประเทศไทยอย่างเร่งด่วน ด้วยการ ใหก้ ารจดั การขยะมลู ฝอยเปน็ “ระเบยี บวาระแหง่ ชาต”ิ และ ให้กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดล้อม จัดท�ำ 48 สขุ ภาพคนไทย 2558