ชาวสวนทุเรียน

140 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เร่อื งจาก...คุณตาไหว ฉายดล อายุ 89 ปี 26 หมู่ 4 ตาํ บลวดั ชลอ อาํ เภอบางกรวย จงั หวดั นนทบุรี ถ้าเราจะปลูกทุเรยี น เราก็ต้องปรบั ดินให้ดีก่อน แล้วก็ทําเป็นโคกข้นึ และก็เอา ทุเรยี นมาปลกู ทุเรยี นทจ่ี ะเอามาปลูกกต็ อ้ งต่อมาหรอื ตอนมา เอามาชําไวพ้ อขน้ึ อยู่ตวั เป็นต้นดี แลว้ ค่อยเอามาปลกู พอปลูกแลว้ ก็ต้องคอยบํารุง คอยรดน้ํา พรวนดนิ ทุเรยี นน่ีมหี ลายพนั ธุน์ ะ แลว้ แต่เราจะเลอื กปลกู จะเป็นพนั ธกุ์ า้ นยาว ชะนี กระดุม ทองยอ้ ย ถ้ากนิ อรอ่ ยดนี ่ีตอ้ งกา้ นยาว และก็ชะนี เม่อื ก่อนทส่ี วนกไ็ ม่ไดป้ ลกู หมอนทองหรอกมาปลกู ตอนหลงั ทเ่ี ขานิยมปลูกกนั ส่วน ชะนีน่กี จ็ ะมี 2 แบบนะ มพี นั ธุล์ กู เลก็ จะดกกนิ ไม่อร่อย พนั ธุล์ ูกใหญ่ไมด่ กแต่กนิ อร่อย ทส่ี วนน่ีก็ มเี น้อื ท่ี 6 ไร่ ปลกู หลายอยา่ งนะไมใ่ ช่ทุเรยี นอยา่ งเดยี ว มหี มาก มะพรา้ ว มะปราง ฉันทําสวนมา ตงั้ แต่ปี 2493 พอปลดทหารออกมาแลว้ กม็ าทาํ สวนต่อ พอปลกู ทุเรยี นเรม่ิ โตแลว้ เรากต็ อ้ งรดน้ําพรวนดนิ อย่เู ร่อื ยไป ถา้ เป็นรอ่ งสวนเราก็ ตอ้ งลอกขด้ี นิ ในทอ้ งรอ่ งขน้ึ มาขา้ งบนทุกปีๆ ลอกมากเ็ อาเลนมาวางไวท้ อ่ี กร่องตอนทุเรยี นออก ดอก กต็ อ้ งรดน้ําไปเรอ่ื ยๆ พอดอกจะบานกต็ อ้ งผ่อนน้ําลง รดน้ําน้อยๆช่วงทด่ี อกบานเตม็ ทแ่ี ลว้ กป็ ลอ่ ยทง้ิ ไว้ แลว้ กไ็ มต่ อ้ งรด ใหด้ อกมนั อยตู่ วั เสยี ก่อนนะ ถา้ เรารดน้ํามากเกนิ ไปกจ็ ะทาํ ใหด้ อก มนั รว่ งหมดเลย ในการรดน้ําครงั้ แรกๆกต็ อ้ งรดบ่อย พอดอกมนั บานกต็ ้องผ่อนน้ํา นานๆถงึ จะ รดครงั้ หน่งึ เพราะกา้ นมนั แขง็ ตน้ ทองหลางต้องปลูกสบั หว่างไว้ในทอ้ งรอ่ ง ทุเรยี นปลูกห่างกนั 5 วา แล้วกป็ ลูก ทองหลางสบั หว่างต้นหน่ึงอยา่ งน้อยก็ 4 วา ปลูกใหม้ รี ะยะห่างกนั เพ่อื สรา้ งความชน้ื ในดนิ พอ ใบมนั รว่ งแลว้ กอ็ ยทู่ ต่ี รงนนั้ รว่ งลงไปในทอ้ งรอ่ งแลว้ กล็ อกเอามาวางไวบ้ นหลงั รอ่ งใชเ้ ป็นป๋ ุย ไม่ เคยไดใ้ สป่ ๋ ยุ อยา่ งอ่นื เลยตงั้ แต่ทาํ มา ใส่ขเ้ี ลนอยา่ งเดยี วแหละพอใชไ้ ด้ ถงึ ปีเรากล็ อกทอ้ งรอ่ งเอา ขน้ึ มา เพราะมนั มใี บทองหลางอย่แู ลว้ ถา้ มเี วลากเ็ อาจอบง่ามสบั พรวนดนิ ใหห้ น้าดนิ มนั ฟูเวลา รดน้ําจะไดย้ บุ ลงไปไดส้ ะดวกถงึ ดนิ ขา้ งล่าง เวลาทท่ี ุเรยี นออกดอกกต็ อ้ งคอยสงั เกตว่าออกเดอื นไหน จากดอกบานกน็ บั ไป 100 วนั ทุเรยี นก็จะแก่มนั มกี ําหนดอยู่ 100 วนั มนั ก็จะเรมิ่ แก่เกบ็ ได้ วธิ กี ารตดั ทุเรยี นก็ตอ้ งขน้ึ ต้น ไปตดั ก่อนทจ่ี ะตดั กต็ ้องดหู ลายอยา่ ง บางคนเขากด็ ูขวั้ ขวั้ มนั จะโปนเป็น 2 ชนั้ ถา้ ขวั้ มนั ยงั ไม่ เป็น 2

141 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี ชนั้ มนั กย็ งั อ่อนอยู่ ถา้ โปนๆขน้ึ มาอกี ชนั้ หน่ึงมนั ถงึ จะแก่ ถงึ จะตดั ได้ แลว้ ดูกําหนดว่า 100 วนั กใ็ ชไ้ ดแ้ ลว้ อกี อยา่ งหน่งึ กต็ อ้ งดหู นาม ตอ้ งใหห้ นามมนั แหง้ ตามรอยหนาม พอหนามแหง้ เน้อื มนั กจ็ ะยบุ ลงไป ถา้ ทเุ รยี นมนั อ่อนกจ็ ะเตม็ ลกู พอมนั แก่เน้อื กจ็ ะยุบลง เพราะมนั สุกแลว้ เวลาจะ ตดั ทุเรยี นกใ็ ชม้ ดี ตดั ถา้ อยไู่ กลปลายกง่ิ กต็ ้องสอย ใชต้ ะกรา้ รองรบั แลว้ ใชเ้ ชอื กโรยลงมา ตอ้ งมี รอกเกาะไวก้ บั ตน้ โรยลงมาทางปลายกงิ่ ถา้ อยไู่ กลปลายกง่ิ กต็ อ้ งสอย ใชต้ ะกรา้ อย่างเดยี วแลว้ กเ็ อาลงมา เวลาทจ่ี ะเอาน้ําเขา้ สวน สมยั ก่อนไมม่ ปี ระตูน้ํา เขาจะมที ่อถ่ายน้ําเขา้ ออก ท่อกป็ ิด- เปิดได้ เวลาเปิดกเ็ ปิดขา้ งในสวน เวลาจะไมเ่ อาน้ําเขา้ กป็ ิดขา้ งนอก เขาจะใชใ้ บตองแหง้ เอามา มดั กนั ใหแ้ น่น แลว้ ทาํ เป็นลกู ท่ออุด วธิ กี ารสงั เกตน้ํา เวลาน้ําขน้ึ เรากจ็ ะชมิ น้ํา ถา้ น้ํามนั เคม็ เปิดเขา้ มา รากมนั กจ็ ะดูด น้ําทาํ ใหต้ น้ ตายใบรว่ ง บางทนี ้ํามนั กเ็ คม็ บางทนี ้ํามนั กไ็ ม่เคม็ เป็นอยา่ งน้ีแหละ ถา้ น้ําเคม็ เราก็ ไมเ่ ปิดเขา้ ถา้ ไมเ่ คม็ เรากเ็ ปิด การเกบ็ ทเุ รยี นตอ้ งเกบ็ 2 คน คนหน่งึ ตดั แลว้ กโ็ รยตะกรา้ มาใหอ้ กี คนหน่ึงรบั ถา้ ตอ้ งตดั คนเดยี วกจ็ ะใชเ้ ชอื กผกู ทข่ี วั้ แลว้ ทาํ เป็นปม แลว้ กค็ ่อยๆหย่อนลงมาวางทพ่ี น้ื ต้องค่อยๆกระตุก เชอื กใหห้ ลดุ จากขวั้ เชอื กรดั ขวั้ ทาํ ปมไวห้ น่อยมนั กอ็ ยู่ น้ําหนกั ของลูกทุเรยี นจะค่อยๆถ่วงลงไป ใหป้ มรดั แน่นขน้ึ แต่ถา้ กระตุกเชอื กกห็ ลุด หลงั จากทเ่ี ราตดั ทุเรยี นมาจากต้นกต็ อ้ งมาแยกกองไวเ้ ป็นพนั ธุต์ ่างๆ เรากข็ ายเป็น ลูกกนั เพราะสมยั ก่อนไม่มกี ิโลชงั่ ก็อาศยั ขายกนั เป็นลูกเอา มนั ก็ต้องคดั ขนาดว่าเป็นลูกเลก็ กลาง ใหญ่ ราคาฉนั ก็ใหแ้ ม่บา้ นเขาเป็นคนขาย เม่อื ก่อนกป็ ระมาณ 20-30 บาท เวลาดทู ุเรยี น สุกการดดี น้ีกเ็ ป็นการฟงั เสยี งจากทุเรยี นทเ่ี ราตดั มาแลว้ มนั่ ใจว่าสุกกนิ ได้ ถ้าจะใหด้ คี อื สงั เกต เอาจากขวั้ ตอนทอ่ี ย่บู นตน้ ก่อนจะตดั ถา้ ใชก้ ารดดี คอื ดดี ทุเรยี นทใ่ี กลส้ ุกแลว้ มนั ถงึ จะรู้ บางคน เขาจะใช้โกรกแต่โกรกดูตอนทุเรยี นจะสุกแล้ว โดยใช้น้ิวทงั้ ห้าน้ิว ใช้ทางด้านเล็บครูดไปบน หนามทุเรยี น เพ่อื ฟงั เสยี งทุเรยี นท่จี ะสุกเน้ือจะยุบลงจะมเี สยี งดงั อกี แบบหน่ึง เสยี งมนั จะโปร่ง ดงั ผดิ กนั จากตอนดบิ ๆ ทเ่ี ขาใชม้ อื โกรกกนั คอื ใชโ้ กรกดทู เุ รยี นสุก ฉนั เลกิ ทําสวนทุเรยี นเม่อื ตอนน้ําท่วมปี 2538 ทุเรยี นตายหมดทงั้ สวน แล้วกไ็ มไ่ ด้ ปลกู อกี น้ํามนั เรมิ่ ไมด่ ี และฉนั กอ็ ายมุ ากขน้ึ ทาํ สวนต่อไมไ่ หว เพรามนั ต้องดแู ลอะไรหลายอยา่ ง นะในการทาํ สวนทเุ รยี น

142 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เร่อื งจาก...คุณลงุ เฉวยี ง ชเู ทยี นชว่ ง อายุ 64 ปี 149/9 หมู่ 3 ตําบลบางศรเี มอื ง อาํ เภอเมอื ง จงั หวดั นนทบรุ ี ลุงทําสวนทุเรยี นมาตงั้ แต่ปี 2540 ตอนน้ีก็ 15 ปีแล้ว เช่าสวนเขาทําและเขาก็ให้ ช่วยดูแลด้วย ขนาดของสวนทุเรยี นท่ที ําร่องสวนจะกว้าง 3 เมตร ความยาวน่ีก็แล้วแต่ขนัด 30-40 วากม็ ี แต่รอ่ งหน่งึ ความกวา้ ง 3 เมตร ทุเรยี นท่เี ลอื กนํามาปลูกก็เป็นพนั ธุ์กระดุม หมอนทอง ก้านยาว ชะนี อย่างพวก ทุเรยี นพนั ธุพ์ น้ื เมอื งพวกกบและพนั ธุอ์ ่นื ๆจะโตช้า เราก็เลอื กปลูกท่ใี ห้ผลไวโตไว ผลดกอย่าง กระดุมจะดกมาก 3-4 ปี กจ็ ะเรม่ิ ออกศรแลว้ การปลูกทุเรยี นจะมสี องวธิ คี อื ปลูกแบบยกโคก และแบบขุดหลุมก็มี ถ้าเป็นการ ปลกู แบบยกโคกกจ็ ะยกโคกพนู โคกขน้ึ มา การยกโคกน่ียกเพ่อื ใหร้ ากมนั ลอย พอรดน้ําแลว้ ราก มนั จะลอยขน้ึ มา พอรากของทุเรยี นออกมาขา้ งๆ เรากต็ อ้ งใชด้ นิ กลบไปเรอ่ื ยๆ แต่การขุดหลุม จะมคี วามกวา้ ง 1 เมตร ยาว 1 เมตร ความลกึ กค็ บื หน่งึ แลว้ ตคี อกขน้ึ มา เอาทุเรยี นปลูกในคอก โดยจะเอาน้ําขงั คอกเอาไว้ เพ่อื ป้องกนั ปลวกและพวกแมลงเขา้ ไปกนิ ราก แต่การขุดหลุมปลกู ลุง ว่าจะโตกไวกว่าในความรสู้ กึ ของลุงนะ ยกโคกจะโตชา้ ถ้าปลูกแบบขุดหลุมตอ้ งใชไ้ มห้ มาก ไม้ ไผ่รองหลมุ มนั จะทาํ ใหด้ นิ โปรง่ กว่า แต่ถา้ พนู โคกขน้ึ มาดนิ มนั จะแน่น มกี ารปลูกต้นทองหลาง เพราะทองหลางเป็นป๋ ุยของทุเรยี นใบและรากมนั จะทําให้ ตน้ ทเุ รยี นเยน็ ยงิ่ รากของทองหลางทเ่ี ป็นพเู ขากต็ ดั เอาขน้ึ มาโปะไวท้ โ่ี คนทุเรยี นทาํ ใหต้ น้ ไมเ้ ยน็ และงามดี เอาไวบ้ งั ลมกไ็ ดแ้ ต่กช็ ่วยอะไรไมไ่ ดม้ าก เพราะปลูกแบบสลบั ฟนั ปลา ต้องโยงตน้ เอา ไมโ่ ยงกไ็ มไ่ ดจ้ ะทาํ ใหต้ น้ โค่นได้ วธิ กี ารรดน้ําเราก็รดธรรมดา บางทเี ว้น 2-3 วนั ต้องคอยดูอย่าให้ดนิ แห้งเกินไป แฉะก็ไม่ชอบดนิ ต้องเป็นดนิ ดๆี ทุเรยี นจะชอบอย่างน้ี ช่วงท่ใี กลจ้ ะมดี อกออกลกู ตอนทจ่ี ะออก ดอกต้องรดน้ําใหม้ ากเลย พอดอกผลอิ อกมาแลว้ กต็ ้องเวน้ การรดน้ํา 3-4 วนั ถงึ จะรดครงั้ หน่ึง ถา้ ดอกบานแล้วไปรดมากๆทุเรยี นจะสลดั ดอกหลุดหมด พอลกู ประมาณเท่าถ้วยแกงเลก็ ๆ ถงึ จะรดน้ําอกี ครงั้ หน่งึ ตอ้ งมกี ารผอ่ นน้ํา พอดอกบานจะไปเรง่ น้ําไมไ่ ด้ แลว้ กต็ อนทุเรยี นแก่ใกลจ้ ะ ตดั หา้ มรดน้ํา เพราะจะทําให้ไสซ้ มึ น้ําจะเขา้ ไปแฉะท่แี กนไสข้ องทุเรยี น ทําใหท้ ุเรยี นแฉะและ เละ ดงั นนั้ จะตอ้ งมวี ธิ กี ารรดน้ํา

143 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี การป้องกนั แมลงใชก้ ารฉีดยาธรรมดา โรคเช้อื ราต้องถากต้นทเ่ี ป็นราออก แล้วถงึ จะใช้ปนู ทา นานๆจะเจอสกั ครงั้ หน่ึง การใส่ป๋ ยุ ถา้ เราไมไ่ ดใ้ ส่ป๋ ยุ กต็ อ้ งสาดเลน ปีหน่ึงกต็ ้องสาดเลนขน้ึ หน่ึง ครงั้ พอตดั ลูกเสรจ็ กต็ ้องสาดเลนทบั ทใ่ี ต้ตน้ จะมสี ่วนช่วยใหท้ ุเรยี นงามขน้ึ ไปไดอ้ กี แต่เดยี๋ วน้ี เขาใสป่ ๋ ยุ กนั หมดแลว้ ดนิ สมยั น้ีมนั ไมเ่ หมอื นสมยั ก่อน ปลกู กต็ อ้ งลุน้ วา่ ตน้ ไมจ้ ะขน้ึ หรอื เปล่า การเอาน้ําเขา้ ออกสวนเราก็ปล่อยเข้าปกติ แล้งๆหน่อยเราก็จะมกี ารสงั เกตแคม อ่อน แคมแก่ของร่อง เรากต็ ้องปล่อยน้ําใหต้ ดิ กบั แคมแก่ทห่ี ญ้ามนั ขน้ึ เวลารดน้ําจะได้รดง่าย ขน้ึ ถ้าไปปล่อยให้น้ําอย่รู ะดบั แคมอ่อน คอื ระดบั ท่ตี ่ํากว่านัน้ ก็จะทําให้ใบเห่ยี วได้ ตรงแคม อ่อนจะเป็นช่วยตลงิ่ น่ิมๆ ถ้าเราจะรดน้ําดว้ ยเคร่ืองเรากต็ ้องปิดท่อ แต่ถ้ารดน้ําดว้ ยแครงก็ไม่ ตอ้ งปิด เพราะเรารดดว้ ยแครง แต่ตอนทต่ี ดั ลูกเราต้องกกั น้ําไวป้ ล่อยใหน้ ้ําแหง้ เลยไม่ได้ พอน้ํา เยอะเรากต็ อ้ งเอาลกู ทอ่ อุดเขา้ ไป ลกู ทอ่ ทเ่ี ราใชก้ ต็ น้ ทองหลางถากใหเ้ ป็นรแู หวกเขา้ ทอ่ ไดเ้ พราะมกี ระบงั เรากถ็ ากตน้ ทองหลางคลา้ ยกบั ทร่ี องหมอ้ กลมๆ อดั เขา้ ไปในท่อ จะไม่มรี วั่ เลยนะ หรอื เอากาบหมากผ่าแลว้ ยดั เขา้ ไป เพราะท่อจะมกี ระบงั อยู่ จะไม่มนี ้ํารวั่ เลย ไม่ ไหล ไม่ซมึ เป็นวธิ กี ารแบบโบราณ วธิ กี ารดูทุเรยี น พอลูกทุเรยี นโตใกล้ตดั ไดแ้ ล้วหนามจะกร้าน พอทุเรยี นแก่ปลาย หนามจะไหม้ถ้าเรม่ิ แก่แล้วถ้าหนามกร้านๆ ดํา อีก 2-3 วนั ทุเรยี นก็จะหล่น แบบเดยี วกับ กา้ นยาวขวั้ มนั จะขอดขน้ึ ไป จากลูกถงึ ขวั้ จะขอดขน้ึ ไป 2 น้ิว แสดงว่าแก่จะตดั ได้แลว้ แต่ชะนี กบั หมอนทองขวั้ จะโปน แลว้ หนามจะสงั เกตได้ตอนยงั ไม่สุกหนามจะเขยี ว พอแก่แลว้ หนามจะ ไหม้ เวลาท่จี ะตดั ทุเรยี นต้องขน้ึ ไปตดั แล้วใช้ตะกรา้ รบั ลงมาไม่อย่างนัน้ หนามจะช้ํา ถ้า สุกๆแลว้ พูขา้ งในมนั โปรง่ แลว้ จะเละเลย กต็ อ้ งมตี ะกรา้ รบั เอามดี สอยแลว้ เอาตะกรา้ รบั โรยลง มา ตอ้ งรกั ษาหนามของทุเรยี นดว้ ย โดยมากเขาจะเลอื กตดั ลกู ทห่ี อมหน่อยๆ ขน้ึ ไปตดั จะรเู้ ลย ปลงิ จะแยม้ ออกนิดๆ แต่ทุเรยี นจะยงั ไม่หล่นนะ แต่ถ้าท้งิ ไว้พรุ่งน้ีหล่นแน่ ต้องคอยสงั เกตดู ตามตลาดเขาไม่ต้องการทุเรยี นหล่น เขาไม่ค่อยกินกนั เพราะมนั เป็นปลาร้า วิธกี ารนับวนั ก็ ประมาณ 120 วนั 4 เดอื น นบั ตงั้ แต่เรมิ่ เป็นตนี หนูไปยนั ถงึ ตดั ได้ พอครบกําหนด 120 วนั กต็ ดั ได้เลย แต่ถ้าเป็นก้านยาวจะเลยไปประมาณ 1-2 อาทติ ย์ ก้านยาวจะหนักและออกช้ากว่าไม่ เหมอื นกระดุมไมถ่ งึ 120 วนั กแ็ ก่แลว้ ขายไดก้ ่อน หลงั จากเก็บทุเรยี นหมดแล้ว เรากต็ ้องถางหญ้า เอาใส่โคนทุเรยี นแลว้ สาดเลนทบั หญา้ อกี ทหี น่ึง ถางหญ้าเสรจ็ เรากเ็ อาหญ้าลอ้ มๆโคนไว้ ถ้าต้นไหนไม่ค่อยงามเรากใ็ ส่ป๋ ุย ป๋ ยุ ก็ เป็นพวกขว้ี วั ขค้ี วายน่ีกใ็ ชไ้ ด้ แต่ตอ้ งเป็นขว้ี วั ขค้ี วายทแ่ี หง้ นะ ถ้าเป็นขว้ี วั สดน่ีตายเลย เพราะ ทุเรยี นไมช่ อบของสกปรกต้องใชข้ ว้ี วั ขค้ี วายทแ่ี หง้ มากกว่า ต้องใส่ป๋ ยุ บา้ งถา้ ไมใ่ ส่เดยี๋ วน้ีไม่งนั้ ไมไ่ ดก้ นิ หรอก ผดิ กบั เมอ่ื ก่อนไมใ่ ส่กง็ าม

144 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เราตอ้ งมกี ารแซมพชื อ่นื ๆ เราตอ้ งลงทเุ รยี นห่างกนั 5 เมตร ต่อ 1 ต้น เราตอ้ งแซมดว้ ย การปลกู กล้วย แต่ทองหลางระหว่างต้นทุเรยี น ต้องมตี ้นหน่ึง ในระยะ 5 เมตร กต็ ้องปลูกสลบั ฟนั ปลาไปภายในรอ่ ง รอ่ ง 1 ต่อ 1 ตน้ ทุเรยี นกบั ตน้ ทองหลางในระยะ 5 เมตร พน้ื ทว่ี ่างๆกป็ ลกู กลว้ ยและพชื อ่นื ๆ แต่ทองหลางน่ีดมี ากเลย ใบชว่ ยเป็นป๋ ยุ ใหก้ บั ทเุ รยี นไดเ้ ป็นสงิ่ ทไ่ี มท่ าํ ลายกนั อุปกรณ์ในการทาํ สวนกม็ แี ครง พลวั่ กาบเอาไวใ้ ชร้ างดนิ มดี พอเราทําโคกแลว้ ราก มนั ออกเป็นสแี ดง มาเราก็ต้องคอยพรวนดนิ สองครงั้ ในตอนแรกๆ แต่พอให้ลูกแล้วพรวนดนิ ไมไ่ ดจ้ ะทาํ ใหข้ าด การรางคอื การทาํ ใหร้ ากออกมา ตน้ ทุเรยี นรากจะวงิ่ ออกมาขา้ งๆ และลงราก ไมล่ กึ จะเป็นรากลอยเพราะเราทาํ โคก แต่ตอ้ งรางดนิ เป็นวงกลมๆ ออกมาเรอ่ื ยๆ 6 เดอื นจะราง ดนิ 1 ครงั้ ภายใน 1 ปี รากทุเรยี นจะวงิ่ ออกมาขา้ งนอก เราจะเหน็ ไดเ้ ลยเพราะรากทุเรยี นเป็นสี แดงเราสงั เกตมองเหน็ ได้ เทคนิคในการทําสวนทุเรยี น มนั จะต้องมกี ารฉีดยาบ้าง ทําสวนทุเรยี นน่ีไม่มอี ะไร มากหรอก ทเุ รยี นจะขน้ึ ดเี สยี ดว้ ยซ้าํ แต่ตอ้ งคอยหมนั่ ดูแลดว้ ยนะถงึ จะโตไว เราจะใชว้ ธิ เี ก่ากบั วธิ ใี หม่ในการปลูกทุเรยี นมาประยุกต์ใชป้ นกนั ในร่องหน่ึงเรากป็ ลูกทุเรยี นหมอนทองไวก้ ลาง รอ่ ง กระดุมเอาไวส้ ลบั แคม โดยใหท้ ุเรยี นเป็นรม่ เงาใหก้ นั เอง หลงั จากทต่ี ดั ทุเรยี นแลว้ ประมาณ 2 คนื ไดท้ ุเรยี นถงึ จะสุก ประมาณ 80% อย่างท่ี อ่นื เขาตดั 60% ของเราไมม่ กี ารจมุ่ น้ํายา ตดั ผง่ึ ไวค้ นื หน่งึ ดดี ปๆุ กก็ นิ ไดแ้ ลว้ อรอ่ ยสุก สงิ่ ทท่ี ําใหค้ ดิ ว่าทุเรยี นนนทท์ ําไมถงึ อร่อย ลุงคดิ ว่าดนิ จะดกี ว่าท่อี ่นื มแี ร่ธาตุเยอะ ขนาดน้ําทว่ มไป ดนิ ยงั ปลกู มะเขอื ไดข้ น้ึ งามเลย ดนิ มนั มแี รธ่ าตุทม่ี ากบั น้ําพอน้ําแหง้ แลว้ แรธ่ าตุ ก็จะอยู่ตามหน้าดนิ ถึงทําให้ปลูกทุเรยี นได้ดี ตอนก่อนท่นี ้ําจะท่วมทุเรยี นกําลงั งามมากทงั้ หมอนทอง กา้ นยาว เสยี ดายมาก ไม่ถงึ 2 เดอื นไดท้ ต่ี ายเกลย้ี งไปกบั น้ําหมด น้ําท่วมทผ่ี ่านมา ไม่รจู้ ะป้องกนั กนั ยงั ไงเลย มนั กนั้ ไมอ่ ย่เู อากระสอบทรายกนั้ ไวก้ ็ป้องน้ําไม่ไดน้ ้ํามาแรงป้องไม่ อยู่สวนทุเรยี นหมดไปตามๆกนั ทส่ี วนน้ีกม็ ี 16 ไร่ ตายหมด ตอนน้ีกไ็ ม่คดิ ท่จี ะปลูกใหม่แล้ว เพราะลุงกแ็ ก่แล้วกลวั ทําไม่ไหวเพราะทําอย่คู นเดยี ว จะปลูกก็แต่พวกกล้วย มะเขอื พรกิ ข่า ตะไคร้ ท่เี ป็นผกั สวนครวั ดีกว่าโตเร็วกว่า ขายได้อยู่เร่อื ย ปลูกทุเรยี นต้องดูแลมากและใช้ เวลานานกว่าจะออกลูก แต่ก่อนเขากจ็ า้ งใหล้ ุงทําสวน จา้ งตดั รดน้ํา ยนั หาบทุเรยี นเขา้ ไปเก็บ ไวท้ โ่ี รงเกบ็ ทุเรยี น บางทเี จา้ ของสวนเขากใ็ หล้ ุงไปขายทต่ี ลาด กม็ คี นตดิ ใจรสชาตทิ ุเรยี นตลอด แหละ ทุเรยี นนนท์มชี ่อื เสยี งมานานแลว้ การขายทุเรยี นกข็ ายกนั เป็นลกู กระดุมกร็ าคาไม่แพง มากไม่ถงึ รอ้ ย แต่รสชาตหิ วาน มนั อร่อย แต่ถ้าเป็นหมอนทองกข็ ายราคาแพงขน้ึ หน่อย ลกู ละ 300-400 บาท ปลกู กระดมุ ดที ส่ี ุด 3 ปีกไ็ ดก้ นิ ลกู แลว้ พอตน้ ทเุ รยี นสงู ท่วมหวั หน่อยกอ็ อกลกู แลว้ แต่ออกไมม่ าก 3-4 ลูกเท่านนั้ พอต้นโตลูกกจ็ ะดกขน้ึ แต่ตอนแรกๆจะตดิ ไม่เยอะเท่าไหร่ เวลา ขายกม็ คี นมาจองกนั เลย ตดิ ใจรสชาตกิ โ็ ทรจองกนั ถา้ ไมด่ เี อามาคนื ได้ แต่ไมเ่ หน็ มใี ครเอามา

145 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี คนื สกั ทนี ะ เพราะเราตดั แบบจะสุก 100% แลว้ ใครกนิ กต็ ดิ ใจกนั ทุกคน บอกว่าหวาน ตดิ ใจกนั แต่บางทหี มดกย็ งั ถามเลยว่ามอี กี ไหมทเุ รยี น การคา้ ขายทุเรยี นแต่ก่อนดมี าก เราจะเอาไปขายท่ี จงั หวดั ทต่ี ลาดน้ําพุ หาบไปวางขายกนั ทุเรยี นก้านยาวจะต้องมกี ารถนอมขวั้ ต้องถนอมมากๆ เลย พอตดั มาจากตน้ กต็ อ้ งมาวางใส่กระจาดเอาหนังสอื พมิ พห์ รอื ใบตองแหง้ ปรู องกระจาด ต้อง เอาใบตองหุ้มขวั้ ทุเรยี นก้านยาว ต้องระวงั ไมใ่ หข้ วั้ โดนหนามเป็นรอย ถ้าเกดิ ช้ําขวั้ หกั กจ็ ะเสยี ราคา แล้วการจะใช้น้ิวดดี หนามฟงั เสยี งถ้าจะกินห่ามกใ็ ห้ดดี ฟงั เสยี งปุๆ ถ้าจะกนิ สุกก็ต้องมี กลนิ่ หอมๆด้วย แต่พอสุกแล้วหนามมนั กจ็ ะกร้าน สอี อกน้ําตาลไหม้ ถ้าเป็นทุเรยี นท่กี นิ อร่อย ตอ้ งกา้ นยาวแน่นอนทก่ี นิ อรอ่ ยทส่ี ุด แต่เราเป็นเจา้ ของไมค่ อ่ ยไดก้ นิ ดๆี หรอก กนิ ทก่ี ระรอกเจาะ ของดๆี เรากต็ อ้ งขาย กระรอกจะเป็นอะไรทป่ี ้องกนั ยากทําไมไ่ ด้ ขนาดห่อลูกดว้ ยตาขา่ ยแลว้ นะ ยงั หลุดเขา้ ไปกนิ ไดเ้ ลยถงึ กลางลกู แกไ้ มไ่ ด้ เพราะเป็นธรรมชาตขิ องมนั ความเช่อื ในการทาํ สวนทุเรยี น แลว้ แต่วา่ เราจะเช่อื แบบไหนอยา่ งเร่อื งการปลกู บาง คนก็บอกว่าปลูกวนั อาทติ ยด์ ี ปลูกวนั พุธไม่ดแี ต่กป็ ลูกขน้ึ งามเลย อย่าไปเช่อื เลย แล้วแต่เรา สะดวกปลกู มากกว่าวา่ งวนั ไหนกป็ ลกู วนั นนั้ ประเพณีกจ็ ะมกี ารสลากภตั รทุเรยี นตามวดั เขาจะ ใชท้ เุ รยี นดๆี โดยมากเขาจะเอาทุเรยี นหมอนทองกบั กา้ นยาวไปทาํ บญุ กนั เรามคี วามภาคภูมใิ จเม่อื ได้ผลผลติ มา เพราะเราปลูกของเรามา ปลูกอะไรก็งาม ของสวนอยา่ งไรกก็ นิ ดกี ว่าของไร่อย่แู ลว้ มนั อร่อยผดิ กนั กบั ของไร่ เพราะเราจะเกบ็ ตอนทใ่ี กล้ จะแก่จดั เรามคี วามภาคภูมใิ จในการทาํ อาชพี ชาวสวนทุเรยี น ลุงมคี วามชอบแบบน้ี ไม่ชอบไป อยใู่ ตบ้ งั คบั ใครทาํ สวนมคี วามเป็นอสิ ระดี เชา้ มากท็ าํ สวน เยน็ กร็ ดน้ํา ดูแลสวนไป คดิ ว่าไมต่ อ้ ง ไปอยใู่ ตบ้ งั คบั ใครมนั สบายใจกว่า

146 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เร่อื งจาก... คณุ ลงุ ชยั ยศ ดาํ รงทรพั ย์ อายุ 66 ปี 9 หมู่ 3 ตาํ บลเกาะเกรด็ อาํ เภอปากเกรด็ จงั หวดั นนทบุรี การทําสวนทุเรยี นเรม่ิ แรกเลย เราควรปลูกระยะห่างระหว่างต้นทป่ี ลูก ห่างกนั 3 เมตร ถงึ 3 เมตรครง่ึ ส่วนร่องสวนก็แล้วแต่เขาจะทํา สมยั ก่อนเขาจะเลอื กทําร่องใหญ่เอาไว้ ก่อน เดยี๋ วน้ีเขาทําร่องไม่ใหญ่ ขนาดร่องก็กว้าง 3 เมตร ระหว่างในร่องเราจะขุดดนิ ขยาย ออกไป ทําใหด้ นิ มนั ขยายตวั ถา้ ดนิ แน่นเกนิ ไปทุเรยี นจะไม่ค่อยขน้ึ เวลาพูนโคกทุเรยี นจะขุด ดนิ ภายในรอ่ ง ค่อยพนู โคกขน้ึ ไป เมอ่ื ดนิ มนั แน่นกข็ ดุ ดนิ ขา้ งๆ กบั บรเิ วณทพ่ี นู โคกทาํ ใหด้ นิ มนั หลวม แลว้ กค็ ่อยๆเอาหญา้ ใสด่ นิ ใหเ้ ป็นอาหารของดนิ ในการเลอื กกง่ิ ทจ่ี ะนํามาใชต้ อนและปลกู ทเุ รยี น ควรเลอื กกง่ิ กระโดงทม่ี นั ตงั้ ขน้ึ และ เลอื กกง่ิ ทไ่ี มแ่ ก่เกนิ ไปไมอ่ ่อนเกนิ ไปทพ่ี อเหมาะ ทส่ี วนปลกู ทุเรยี นประมาณ 70 ตน้ หลงั จากน้ํา ท่วม การปลูกเราปลูกตามทเ่ี ขากําหนดและทํากนั มาว่าไรห่ น่ึงใหป้ ลูกประมาณ 20 ต้น เรามี 4 ไร่ เผ่อื ปลกู อะไรอกี บา้ ง ตน้ ไมท้ ป่ี ลกู เป็นหลกั ใหร้ ม่ เงาแก่ตน้ ทเุ รยี น คอื ทองหลางกบั ต้นทุเรยี น มนั จะถูกกนั ทองหลางเป็นพชื ตระกูลถวั่ ใบมนั เป็นป๋ ุยอย่างดเี ลย ทองหลางมนั จะช่วยทุเรยี น หายใจ ใบกเ็ ป็นป๋ ยุ พวกพชื ตระกูลถวั่ เป็นป๋ ยุ ดที ส่ี ุดเลยและช่วยบงั ร่มใหก้ บั ทุเรยี น อาจจะมกี าร ใชต้ ้นกลว้ ยดว้ ยกไ็ ด้ แต่ทุเรยี นในระยะ 1-2 ปี ต้องบงั รม่ ให้ก่อน แต่ถา้ ต้นมนั เรม่ิ รดั ตวั ใหญ่ขน้ึ มาแลว้ ตอ้ งตดั ตน้ ไมห้ รอื กง่ิ ทบ่ี งั รม่ ออก ถา้ ไมอ่ ยา่ งนนั้ ต้นจะไมพ่ งุ่ และเจรญิ เตบิ โตสงู ขน้ึ การปลกู ทเุ รยี นรสชาตขิ องทอ่ี ่นื จะไมเ่ หมอื นกบั เมอื งนนท์ เพราะแรธ่ าตุจากน้ําทไ่ี หลลง มา น้ําทะเลขน้ึ มาดนั กนั มนั จะมาชนกนั พอดี น้ําจะพดั พาเอาแร่ธาตุขน้ึ มาทบั ถมกนั พอดที ําให้ เหมาะสาํ หรบั การปลกู ทเุ รยี น อยา่ งทศ่ี รี ษะเกศ จนั ทบรุ ี เขากจ็ ะปลูกไม่เหมอื นกบั เรา เพราะเขา จะปลูกกับพ้นื ท่ดี ินธรรมดา และดินของทางนัน้ ก็เป็นดินแดง ของทางเมืองนนท์จะเป็นดิน เหนียวสดี าํ เป็นดนิ ทท่ี บั ถมกนั มาตามแมน่ ้ําขน้ึ มากไ็ ดแ้ ร่ธาตุทเ่ี หมาะสมปลกู อะไรกเ็ จรญิ เตบิ โต ได้ดี แต่สมยั น้ีพนั ธุ์ทุเรยี นท่นี ิยมปลูกกนั ถ้าเป็นพนั ธุ์เศรษฐกิจมอี ยู่ 3 พนั ธุ์ คอื หมอนทอง กา้ นยาว ชะนี คอื พนั ธุเ์ ศรษฐกจิ มอี ยู่ 3 พนั ธุ์ คอื หมอนทอง ก้านยาว ชะนี คอื พนั ธุเ์ ศรษฐกจิ ทม่ี รี าคาในตลาด นอกนัน้ ก็เป็นพนั ธุ์พ้นื เมอื งพวกกบชายน้ํา กบแม่เฒ่า ย่ํามะหวาดน่ีเน้ือจะ เหลอื งกนิ อรอ่ ยแต่ลกู มนั เลก็ กบมนั จะตน้ ใหญ่มากเรยี กว่า กบนวล

147 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี การรดน้ํา น้ําเป็นส่งิ ท่สี ําคญั ท่สี ุด ต้องเป็นน้ําท่สี ะอาด ถ้าเป็นน้ําท่เี ป็นน้ําปนเป้ือน ผงซกั ฟอกน้ตี ายเลย อยา่ งน้ําในทอ้ งรอ่ งน่จี ะตอ้ งสะอาดมาก เราจะตอ้ งดดู ว้ ยนะตอ้ งถามพรรค พวกทอ่ี ยแู่ ละทําสวนในบรเิ วณเดยี วกนั ดว้ ยว่าช่วงไหนน้ําทะเลขน้ึ ถ้าน้ําทะเลขน้ึ เปิดใหน้ ้ําเขา้ มาไม่ได้ไม่อย่างนัน้ จะทําให้ทุเรยี นตาย ต้องรอให้ช่วงน้ําเหนือดนั ลงมาก่อนน้ําเหนือจะดนั น้ํา ทะเลไปหมด แลว้ ถงึ เปิดเขา้ เราเปิดทอ่ ระบายน้ําระบายออก ของเรามที ่ออยู่ คอื เหมอื นการลกั น้ํา มปี ระตเู ปิด-ปิด พอเปิดน้ําเขา้ มาใหเ้ ตม็ ทแ่ี ลว้ เรากก็ กั ไวท้ นี ้ีเรากจ็ ะมแี ต่น้ําสะอาด น้ําเคม็ มนั กจ็ ะไมม่ ี เราจะสงั เกตไดจ้ ากพชื ชนิดหน่ึงทม่ี นั จะสามารถตรวจสอบน้ําได้ เขาเรยี กว่าผกั กูด ถา้ ผกั กูดงามแสดงว่าน้ําดี ถ้าผกั กูดตายก็แสดงว่าน้ําไม่ดี ต้องระวงั เร่อื งน้ําสกปรกมาก เพราะ ทุเรยี นชอบน้ําสะอาด การรดน้ําตอนแรกจะรด 2 วนั ครงั้ ต่อไปก็จะเรม่ิ รดถ่ขี น้ึ แต่รดน้ําตอน รอ้ นไม่ได้ ต้องรอใหอ้ ากาศเยน็ ใหน้ ้ํามนั เยน็ ช่วงท่รี ดน้ําทุเรยี นจะเป็นช่วงเช้าประมาณตี 4-5 เราจะรดกนั ตอนนนั้ เรากจ็ ะใชแ้ ครงรดน้ําตน้ ทเุ รยี น บางคนเขากจ็ ะใชส้ ปรงิ เกอร์ แต่เราใชแ้ ครง รดเอาจะไดอ้ อกกําลงั กายดว้ ย การดแู ลกไ็ มม่ อี ะไรแต่กต็ อ้ งเอาใจใส่พอสมควร อย่างการใส่ป๋ ุยทน่ี ่ีส่วนมากจะไมใ่ ส่ ป๋ ยุ เคมเี ลยนะ จะใชพ้ วกป๋ ยุ ชวี ภาพ ป๋ ยุ หมกั เราพยายามจะไม่ใชป้ ๋ ยุ เคมี เพราะว่าเราจะป้องกนั ตวั เราดว้ ย ถา้ ใชป้ ๋ ยุ เคมคี นทําสวนกส็ ุขภาพแย่ ถา้ เจอป๋ ุยเคมมี ากๆ แต่กต็ ้องใส่บา้ งกบั ตน้ ทม่ี นั โตแลว้ เลก็ ๆใส่ไมไ่ ด้ จะใส่กบั ตน้ ทม่ี นั จะใหผ้ ล เราจะใชส้ ตู ร 16 บา้ ง สตู รอยา่ งอ่นื บา้ งรวมกนั ดู ขว้ี วั เรากใ็ ส่บ้าง แต่ไม่ไดใ้ ส่มากใส่มากไปก็ไม่ดี เพราะยงั ไม่รเู้ ลยว่าขว้ี วั ทไ่ี ปซอ้ื มาใส่โซดาไฟ ผสมลงไปหรอื เปล่า ถ้าใส่โซดาไฟน่ีต้นไมจ้ ะตายเลย จะเหน็ ว่าการปลูกทุเรยี นมนั เป็นอะไรท่ี ละเอยี ดอ่อนเยอะ ตอ้ งระมดั ระวงั อะไรอกี เยอะเลย ในช่วงทม่ี กี ารออกดอก ถา้ ดอกออกเยอะมากไปเรากต็ อ้ งตดั แต่งดอก ไมใ่ หด้ อกมนั อยตู่ รงปลายกงิ่ มากไป ถา้ อย่ปู ลายกงิ่ มากไปกง่ิ มนั จะหกั ต้องใหอ้ ย่รู ะหว่างกง่ิ แลว้ กต็ อ้ งมกี าร ค้าํ ใชไ้ มไ้ ผ่มาคา้ํ บางคนเขากน็ ิยมปดั ดอกกนั แต่ทส่ี วนน่ีไม่ปดั ถา้ ปดั ดอกแลว้ ทุเรยี นเน้ือมนั จะ บาง เวลาปดั ดอกเขากจ็ ะปดั กนั ประมาณ 2 ทุ่ม ปดั ต่างพนั ธุก์ นั นะ เอาอกี พนั ธุห์ น่ึงมาปดั กบั อกี พนั ธหุ์ น่ึง เอาชะนีมาปดั ก่อน แลว้ ถงึ มาปดั ก้านยาว มนั กจ็ ะตดิ ดี แลว้ เน้ือมนั จะเปลย่ี นรสชาตกิ ็ จะไมเ่ หมอื นเดมิ การปดั ดอกวธิ กี ารปดั เขาจะใชแ้ ปรงหรอื ไมข้ นไก่ ผูกไวก้ บั ไมย้ าวๆ ปดั ใหต้ ดิ เกสรก่อน แล้วถงึ มาปดั อีกต้นหน่ึง เกสรก็จะมารวมกนั เอง ปกตเิ ขาจะใช้ผ้งึ แต่ผ้งึ ไม่ได้เรว็ เหมอื นกบั การปดั ดอก การปดั ดอกจะเป็นการช่วยผสมเกสรใหก้ บั ตน้ ทุเรยี น โดยชว่ งทม่ี กี ารออกดอก กจ็ ะมกี ารนบั วนั โดยการจดบนั ทกึ ช่วงทท่ี ุเรยี นออกดอก ทเ่ี รยี กว่าหางแยน้ นั้ จะเรม่ิ นบั 1 ถา้ เป็นหมอนทองกจ็ ะประมาณ 4 เดอื น 120 วนั บวกลบไมเ่ กนิ น้ี ถึงจะตัดลูกได้ พอเรม่ิ นับและก็เรม่ิ จดบนั ทึก จะมกี ารทําเคร่อื งหมายไว้เลยว่าต้นน้ีออก เมอ่ื ไหร่

148 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี โดยจะเขยี นตดิ กบั ตน้ ไวเ้ ลย ไม่อยา่ งนนั้ เราจะจาํ ไมไ่ ด้ ต้องจดไวว้ ่าเรม่ิ ตดิ ตงั้ แต่เมอ่ื ไหร่ แลว้ ก็ ผกู ไวก้ บั ตนั ตอ้ งทาํ อยา่ งนนั้ เลยนะ แลว้ อกี อยา่ งหน่งึ เราตอ้ งจาํ ไวด้ ว้ ย เพราะบางทดี อกมนั ออก ไม่พรอ้ มกนั ต้องจํานะ แต่บางคนเขาเก่งดูจากผวิ และหนามแล้วก็ตดั ได้แม่นมาก แต่ถ้าจะให้ แน่นอนทส่ี ดุ คอื การนบั วนั บวกลบไมเ่ กนิ 7 วนั วธิ กี ารระบายน้ําในสวนใช้ท่อระบายน้ํา ถ้าน้ําสูงเกนิ ไป เราตอ้ งใชเ้ คร่อื งสูบน้ําดูด ออก น้ําจะตอ้ งอยใู่ นระดบั ของมนั มกี ารกําหนดระดบั เอาไวเ้ ลย ใหห้ ่างจากต้นประมาณ 1 เมตร ครง่ึ แต่ทเ่ี หน็ อย่ตู อนน้ีระดบั น้ํายงั สูงอย่นู ะ แต่มนั ยงั ไมม่ ผี ลกระทบอะไรอะไร เพราะต้นมนั ยงั ไมใ่ หญ่ ถา้ ตน้ ใหญ่หรอื เรมิ่ มลี กู แลว้ กต็ ้องสูบน้ําออกใหแ้ หง้ กว่าน้ี สบู ใหน้ ้ําอยรู่ ะดบั ต่ํา จะใหแ้ ช่ น้ําไมไ่ ด้ถา้ แช่น้ําแลว้ ไสข้ องทุเรยี นมนั จะซมึ ถ้าพอมนั จะตดิ ลูกตอ้ งสูบน้ําออกเรยี กว่าสบู ใหต้ ่ํา เลยกว่าได้ แต่ตอ้ งมนี ้ําอยนู่ ะ ทเุ รยี นทไ่ี มช่ อบน้ํามาก แต่ขาดน้ําไมไ่ ด้ คอื การทาํ สวนทุเรยี นมนั ตอ้ งเหมาะเจาะกนั หมด อะไรขาดสกั อยา่ งหน่งึ กไ็ มไ่ ด้ ตอ้ งมชี ่วงจงั หวะทพ่ี อดี วธิ กี ารเกบ็ ทุเรยี น ทุเรยี นของเราเวลาเกบ็ จะเรยี กว่าเก็บแบบถนอมมากเลย อย่าง ทุเรยี นแถวจนั ทบุรเี ขาขน้ึ ไปตดั ท่ตี ้นแล้วจบั โยนลงมา แต่ของเราน่ีหนามเป็นตําหนิไม่ได้เลย ต้องตดั ขวั้ ใหเ้ ฉียงขน้ึ ไป ใชต้ ะกรา้ สวมแล้วค่อยชกั ลงมาใชเ้ ชอื กยาวๆ สําหรบั ผูกตะกรา้ ใช้ชกั รอก หรอื ใช้ไมย้ าวผูกกบั มดี คมๆท่ปี ลายไมแ้ ลว้ ก็ตดั คอื จะไม่ใหม้ ชี ้ําแม่แต่นิดเดยี ว พอเอาลง มาแลว้ ก็มาวางกบั ไมเ้ รยี งตงั้ ขน้ึ มาหา้ มวางกบั พ้นื ซเี มนต์ เพราะซเี มนต์มนั จะดูดเอาความชน้ื เขา้ มาทําใหห้ นามเสยี การตดั ถ้าอยู่สูงมากๆ ก็ต้องปีนขน้ึ ไปบนต้น จะมเี ชอื กรดั ตวั ผูกกบั ต้น ทุเรยี นไวเ้ วลาตดั ตอ้ งมี 2 คน อกี คนหน่งึ คอยชกั รอกทเุ รยี นลงมา เขาเรยี กวา่ โรยลงมา เราจะไม่ใช้วธิ กี ารเคาะลูกดูว่าสุกหรอื ไม่สุกบนต้นทุเรยี น เพราะลกู บางลูกอย่ไู กลจาก กลางลําต้นจะใชว้ ธิ กี ารคาํ นวณวนั และดูสจี ากลูกประกอบดว้ ย คอื เอาสองวธิ กี ารน่ีรวมกนั ดูสี ดหู นาม แต่กเ็ ป็นเรอ่ื งทไ่ี มแ่ น่เสมอไป แต่ถา้ เป็นการคาํ นวณวนั น่ไี มม่ พี ลาดบวกลบไมเ่ กนิ 7 วนั หลงั จากทเ่ี กบ็ ทเุ รยี นหมดแลว้ การดแู ลตน้ ทเุ รยี นทาํ ไดโ้ ดย การตดั แต่งกง่ิ กง่ิ ไหนท่ี เน่าและหกั ก็ตดั ทง้ิ หลงั จากนัน้ กเ็ รม่ิ ใส่ป๋ ุยบํารุงตน้ ทุเรยี น ทุเรยี นมนั ออกลูกมาให้เรากนิ แลว้ ก็ ตอ้ งบาํ รงุ บา้ ง ชว่ งนนั้ กต็ อ้ งปลอ่ ยใหท้ ุเรยี นพกั ไป ต้องบาํ รุง ใส่ป๋ ยุ อนิ ทรยี ์ ศตั รพู ชื ของทุเรยี นมี หลายอย่างนะ ทแ่ี ต่ทส่ี ําคญั ทส่ี ุดเลย คอื หนอนเจาะตน้ เป็นหนอนของดว้ งหนวดยาว มนั จะไข่ ใส่ตน้ เสรจ็ แลว้ มนั กจ็ ะขน้ึ เจาะเขา้ ไปในต้น ถา้ เจาะเขา้ ถงึ กลางตน้ เม่อื ไหร่กต็ าย ตอนแรกยาใช้ ไมไ่ ดผ้ ล พ่งึ มาลองทําดูเม่อื ไม่ก่ปี ีน้ีเองก่อนท่นี ้ําจะท่วม โดยใชต้ าขา่ ยดกั ปลาพนั รอบต้น พวก ดว้ งหนวดยาวเป็นแมลงปีกแขง็ หนวดจะยาวพอมนั จะเขา้ มาในต้นทุเรยี นกต็ ดิ อยทู่ ต่ี าข่าย กใ็ ช้ วธิ กี ารแบบน้มี นั ไดผ้ ลจรงิ ๆ ดว้ งมนั จะตดิ อยแู่ ละไปไหนไมไ่ ด้ มดกจ็ ะมาขน้ึ ตวั มนั แลว้ กดั มนั อกี ทหี น่งึ เพราะดว้ งพวกน้เี ป็นแมลงบนิ ต่าํ มนั จะมาวางไขท่ บ่ี รเิ วณโคนตน้ กต็ อ้ งป้องกนั ดว้ ยวธิ นี ้ี

149 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี อุปกรณ์ทใ่ี ชใ้ นการทาํ สวนหลกั ๆทใ่ี ชค้ อื พลวั่ มอื ไมค้ ้าํ ต้นทุเรยี น เวลาค้าํ ตอ้ งปกั ใหแ้ น่น ถ้าไม่ แน่นลมพดั ต้นจะโยก แล้วจะทําให้รากได้รบั ความกระทบกระเทอื น น้ําจะให้มากไม่ไดใ้ นตอน แรก ถา้ ใหม้ ากจะทาํ ใหร้ ากเน่า ส่วนโคนทท่ี าํ โคกตรงกน้ หลุมตอ้ งระบายน้ําได้ ถา้ โคกแน่นน้ําจะแฉะขงั รากจะเน่าต้องเอาไมค้ อยแทงดนิ เพ่อื ใหน้ ้ําลงระบายไดไ้ ม่ใหค้ ้างอยู่ ถ้า รากตน้ ทุเรยี นเน่าสงั เกตไดเ้ ลยว่าใบมนั จะไหมค้ รง่ึ หน่งึ ถา้ ตน้ ทส่ี มบรู ณ์ใบมนั จะเขยี ว ในเร่อื งของพนั ธุ์ทุเรยี นบา้ นเรามเี ยอะแยะมากหลายพนั ธุ์ ทางกลุ่มคนปลูกทุเรยี น ยงั เสยี ดายเลยท่ีถูกเขมรเอาไปจดลขิ สทิ ธเิ ์ ป็นทุเรยี นของประเทศเขา ลุงคิดว่าคนไทยเรามี ทเุ รยี นเป็นของเราแทๆ้ แต่ไม่จดลขิ สทิ ธทิ ์ าํ เป็นไม่สนใจ เหน็ ว่าอย่างไรกเ็ ป็นของเรา เขาเอาไป จดลขิ สทิ ธเิ ์ป็นของประเทศเขา มนั กเ็ กดิ ความเสยี หายนะ ทุเรยี นนนทท์ น่ี ่ีจะเกบ็ กนั แบบไมใ่ หช้ ้าํ เกบ็ ไดไ้ ม่นาน เดยี๋ วกม็ คี นมาซอ้ื แลว้ มาจอง กนั เลย เรยี กว่าถ้าใกลส้ ุกแลว้ กเ็ รยี กใหม้ าเลย เขาภูมใิ จว่าเขาไดก้ นิ ทุเรยี นของจงั หวดั นนทบุรี เขาเรยี กว่า ตกเขยี ว ก็ลกู เป็นหม่นื นะประมาณ 15,000 บาท กบั สวนทุเรยี นเลก็ แบบน้ีก็ภมู ใิ จ มากแลว้ แต่เรอ่ื งราคากไ็ มใ่ ชเ่ รอ่ื งน่าสนใจ เท่ากบั วา่ เราปลกู แลว้ เรามคี วามภาคภูมใิ จสบายใจท่ี เราไดท้ าํ สวนบา้ นเรามสี วนทุเรยี นนะ การซอ้ื ขายทเ่ี ป็นเอกลกั ษณ์ของทุเรยี นนนท์ มกี ารรบั รอง ในการซอ้ื แน่นอน ถา้ ไมด่ เี อามาคนื ยนิ ดคี นื เงนิ ให้ ในเกาะน้ีก็มคี นท่ที ําสวนทุเรยี น 60 กว่าคนได้ แต่กไ็ ม่มาก ถ้ามคี นมาถามข้อมูล เกย่ี วกบั การทาํ สวนทุเรยี น ในเกาะน้ีกจ็ ะมสี วนเรยี นรอู้ ย่สู วนหน่ึง เขาทําเป็นศูนยเ์ รยี นรใู้ หค้ น ไดม้ าศกึ ษา เรามชี มรมทุเรยี นในเกาะเกรด็ และมปี ณธิ านว่า เราจะทาํ รสทุเรยี นของเราใหเ้ ป็น รสของทุเรยี นนนท์ คอื เราจะไม่ใช้สารเคมอี อกมามนั จะเป็นรสของทุเรยี นนนท์ ตงั้ มนั่ กนั ไวว้ ่า เราจะตอ้ งทาํ แบบไม่ใชส้ ารเคมอี อกมามนั จะไดเ้ ป็นรสชาตดิ งั่ เดมิ เวลาเรามปี ญั หาอะไรเรากจ็ ะ แลกเปลย่ี นความรกู้ นั ทุกวนั ท่ี 12 ของเดอื นต้องมานงั่ ชุมนุมกนั ทช่ี มรมหรอื ศูนยเ์ รยี นรู้ มอี ะไร กไ็ ปนัง่ ปรกึ ษากนั ทุกครงั้ จะนัง่ คุยกัน บางคนกบ็ อกว่าลูกมนั ไม่เอาเลยทําสวนน่ีทาํ อย่างไร ก็ คดิ กนั ว่าคนทาํ สวนทุเรยี นคงหมดแคร่ นุ่ เรา เพราะคนรนุ่ ใหมไ่ มม่ ใี ครสนใจอาชพี น้ี การอนุรกั ษ์ทท่ี าํ อย่ใู นปจั จุบนั ผมคดิ ว่ายงั ไมด่ พี อ แต่กย็ งั ดกี ว่าไมท่ ํา มนั เรมิ่ มเี ป็น รปู เป็นร่างว่าเราอนุรกั ษ์ไว้ สาํ คญั ทค่ี นสบื ทอดเราน่ีจะรบั ช่วงต่อไปหรอื ไม่ เราอนุรกั ษ์ไวท้ ําไว้ แลว้ คนรุ่นใหม่ต่อไปไม่ทําแล้วเราจะอนุรกั ษ์ต่อไปได้อย่างไร เราจะต้องทําอย่างไรให้มคี นมา อนุรกั ษ์ ถา้ ตงั้ เป็นโรงเรยี นขน้ึ มาผมวา่ น่าจะดี ใหม้ หี ลกั สูตรเพ่อื เรยี นรใู้ นการอนุรกั ษ์ทุเรยี น คดิ วา่ เป็นสง่ิ ทด่ี ที เุ รยี นมนั จะไมห่ ายไปจากนนทบุรี มนั จะไดไ้ มเ่ หลอื เพยี งช่อื อยา่ งเดยี ว พธิ กี รรมความเช่อื กม็ กี ารไหวเ้ จา้ ท่เี จา้ ทางขอใหต้ น้ ไมเ้ ราเจรญิ งอกงาม อย่างการ ปลกู ทเุ รยี นกไ็ มไ่ ดถ้ อื ฤกษ์อะไร ปลกู วนั ทแ่ี ดดไมร่ อ้ นอากาศเยน็ ๆ เรากป็ ลกู ทเุ รยี นได้

150 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี ตอนแรกผมก็เป็นข้าราชการตํารวจก็ไม่เคยคดิ ว่าจะทําสวน พอเกษียณอายุราชการ ก่อนกําหนดออกมาแลว้ กไ็ ม่รจู้ ะทําอะไร กม็ าทําสวนมนั มคี วามสุขอกี อยา่ งหน่ึง มคี วามสุขมาก ทเ่ี หน็ ต้นไมเ้ จรญิ เตบิ โต มาดูในสวนตอนเช้าๆ อากาศกด็ แี ลว้ เวลาทุเรยี นออกผลมาแลว้ มนั ทํา ใหเ้ กดิ ความภาคภมู ใิ จขน้ึ มาเลย มนั ชว่ ยต่อชวี ติ เราไดอ้ กี เยอะ ไปไหนไมไ่ ดน้ านกต็ อ้ งรบี กลบั มาคลุกอยู่ในสวนเกิดความผูกพนั อย่กู บั สวน ตอนทส่ี วนล่มแรกๆในช่วงก่อนท่ที ุเรยี นจะ ตาย กเ็ ป็นเดอื นนะตอนแรกมนั มอี ยู่ 2 ต้น ใบมนั ยงั สดอย่เู ลย เรากค็ ดิ ว่ามนั คงไมต่ ายหรอกมงั้ ถา้ เรากู้ทนั ก็กูข้ น้ึ มากู้ไดค้ รงั้ แรกก็คดิ ว่ารอดแลว้ มนั มาทเี ดยี วท่วมเลย ล้นคนั เลยทนี ้ีกเ็ อาไม่ อยู่ วธิ กี ารกสู้ วนถมดนิ เป็นคนั สูงขน้ึ ไป แลว้ ใชเ้ คร่อื งสูบน้ํา สูบออก แลว้ อกี อยา่ งหน่ึงตอนทส่ี ูบ น้ําออกไปแล้วดนิ มนั จะเหลวหา้ มเขา้ มาย้าํ โคนต้นทุเรยี นเดด็ ขาด ต้องปล่อยให้มนั เป็นไปตาม ธรรมชาติ แต่ทุเรยี นมนั เปราะกบั น้ํามากเหลอื เกนิ เจอน้ําไม่เกนิ 7 วนั ใบมนั จะตกแลว้ ใบจะเรมิ่ ไหมเ้ หมอื นกบั มนั แพน้ ้ํา การปลกู ทุเรยี นมนั กไ็ ม่มอี ะไรพเิ ศษไปมากกว่าน้ีหรอก ความรทู้ ไ่ี ดจ้ ากการทําสวน มาเป็นการสบื ทอดกนั มาจากบรรพบรุ ษุ และเรยี นรดู้ ว้ ยตวั เองส่วนมากจะเรยี นรจู้ ากเพ่อื นท่ีเป็น ชาวสวนด้วยกนั จะได้ความรู้มากเลย มอี ะไรกม็ าแบ่งปนั ความรู้กนั ช่วยกนั ต้องมกี ารพ่งึ พา อาศยั กนั ถงึ ผมจะไมไ่ ด้เป็นคนทน่ี ่ีตงั้ แต่เกดิ แต่พอมาอยทู่ น่ี ่ีแลว้ ก็รกั และมคี วามภาคภูมใิ จใน ความเป็นชาวสวน ถงึ มนั ไม่เป็นอาชพี ทน่ี ่าภูมใิ จสําหรบั คนอ่นื แต่เราภูมใิ จเหมอื นมนั ฝงั่ อยใู่ น สายเลอื ด ไปทาํ อยา่ งอ่นื มนั คงทาํ ไมไ่ ดห้ รอกคงตอ้ งทาํ สวนทเุ รยี นน่แี หละ

151 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี เร่อื งจาก...คณุ อดสิ รณ์ ฉิมน้อย 92/1 หมู่ 2 ตาํ บลบางกร่าง อาํ เภอเมอื ง จงั หวดั นนทบุรี ผมทําสวนทุเรยี นมาไม่ได้ก่ปี ีหรอกครบั ท่บี า้ นเราทํากนั มาตงั้ แต่รุ่นปู่ ย่า ตา ทวด รนุ่ ผมน่รี นุ่ ท่ี 4 แลว้ กถ็ ่ายทอดกนั ไปเรอ่ื ยๆ แต่ไมใ่ ช่ว่าผมไม่เรยี นหนังสอื แลว้ มาทาํ สวนเลย ผม จบปรญิ ญามาเหมอื นกนั เรากท็ าํ สวนกนั มาตามพ่อแม่ สมยั ก่อนถ้ามาบา้ นผมก่อนน้ําท่วมจะไม่ เหน็ บา้ นเลย ตน้ ทุเรยี นจะบงั หมดเลยเรามที เุ รยี น 100 กว่าตน้ บา้ นทเ่ี ป็นศูนยเ์ รยี นรฯู้ สรา้ งดว้ ย ไม้ทุเรยี นหมดเลย หลงั จากท่นี ้ําท่วมผมเก็บซากไว้เป็นท่รี ะลึก รบั รองได้ว่ามหี ลงั เดียวใน ประเทศไทย ไมท้ ุเรยี นก็อายุประมาณ 40 ปีนะครบั ต้นหน่ึง ไมพ้ วกน้ีเป็นไมเ้ น้ืออ่อน ฝาบา้ น และพน้ื บา้ นทํามาจากไมท้ ุเรยี นเวน้ แค่หน้าต่าง กบั ประตู ทจ่ี งั หวดั นนทบุรยี งั มคี นรกั ทุเรยี นอยู่ เยอะนะครบั แล้วก็ไม่ขายท่ี ผมเป็นตัวหลกั ท่คี อยกระตุ้นให้คนรุ่นใหม่หนั กลบั มา พยายาม ปลกู ฝงั ใหค้ นกลบั มารกั สวนทุเรยี น หนั หลบั มาทาํ สวนทเุ รยี น ใครปลกู ทุเรยี นไมข่ น้ึ บอกมาเดยี๋ ว ผมจะไปชว่ ยดใู ห้ ผมยอมเสยี เวลาขนาดนนั้ เลย บางคนปลกู ทุเรยี นปลกู ยากไมข่ น้ึ เพราะเขาไม่ มคี วามตงั้ ใจท่องอย่อู ย่างเดยี วมนั ไม่ขน้ึ ๆแลว้ อากาศไม่ดแี ล้ว น้ํามนั เน่า เขาไม่ไดค้ ดิ ว่าทําไม เขาไมแ่ กไ้ ขสงิ่ นนั้ ทาํ ไมไมเ่ ปลย่ี นพฤตกิ รรมกลบั มาใหค้ วามสนใจ วธิ กี ารสรา้ งสวนทุเรยี นถา้ เป็นภมู ปิ ญั ญาของคนนนท์ จะตอ้ งดอู งคป์ ระกอบ 4 อย่าง คอื ดนิ น้ํา ลม แดด มนั กเ็ หมอื นกบั พชื ทวั่ ไป ดนิ ท่นี นทบุรี ส่วนใหญ่จะเป็นดนิ เหนียว การจะปลูกทุเรยี นจะต้องมดี นิ เหนียวท่ี อุดมสมบรู ณ์ มใี บไมอ้ นิ ทรยี ส์ าร และอนิ ทรยี ว์ ตั ถุคอ่ นขา้ งทจ่ี ะสมบรู ณ์ ลม ในเวลาทําสวนทุเรยี นเขาจะตอ้ งดูทศิ ทางลม เพราะลมจะมผี ลในการใหผ้ ลผลติ เขาจะวางแนวสวนไวต้ ามตะวนั จากตะวนั ออกไปตะวนั ตก เพ่อื ป้องกนั ลมในฤดูฝน ซง่ึ ลมจะมา ทางทศิ ตะวนั ตกเฉยี งใต้ แต่ถา้ เกดิ วางสวนขวางตะวนั เวลาทล่ี มจะพดั ตน้ ไมล้ ม้ ทบั ไปในทศิ ทาง เดยี วกนั ผมคดิ วา่ น่ีคอื ภมู ปิ ญั ญาของคนโบราณ แดด ทุเรยี นต้องการร่มเงา คนนนท์จะมวี ธิ กี ารป้องกนั แดดอย่างทเ่ี หน็ คอื 1. การ ปลูกกลว้ ย 2. การปลูกทองหลาง 3. การเอาทางมะพรา้ วมาบงั ซง่ึ ปจั จุบนั เขาใช้สแลนกนั แล้ว ทเุ รยี นตอ้ งการรม่ เงาจากพชื ทช่ี ว่ ยในการคายออกซเิ จน ไมใ่ ชอ่ าศยั แดด

152 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี อยา่ งเดยี ว มนั เป็นความชุ่มชน้ื ในอากาศ ทุเรยี นต้องการความชุ่มชน้ื ในอากาศ คอื รอ้ นชน้ื แต่ ถา้ เกดิ ไมม่ ตี น้ ไมอ้ ่นื ปลกู ทเุ รยี นแบบเดย่ี วๆ กลางแจง้ แบบตน้ เดยี วทเุ รยี นจะไมข่ น้ึ เลย ส่วนในเรอ่ื งของน้ํา สมยั โบราณการทาํ สวนจะไมม่ เี ครอ่ื งสูบน้ํา เขาจะต้องวางระบบสวน ไว้ให้ดเี ป็นแนวสโลปให้ออกมาใหน้ ้ําสามารถเปิดออกคลองได้ ต้องมกี ารวางคนั กนั รอบคลอง ชลประทานค่อนขา้ งดี น่ีคอื ภูมปิ ญั ญาของชาวสวนนนท์ สาเหตุของการทําสวนในทด่ี นิ เหนียว ตอ้ งมรี อ่ งเพราะ 1. สวนตอ้ งอยตู่ ดิ คลอง 2. จะตอ้ งมรี อ่ งระบายน้ําการวางแนวพน้ื ทส่ี โลป สงู -ต่ํา ตอ้ งดี น้ําถงึ ระบายออกเองได้สะดวก ซง่ึ เดมิ เขาทาํ กนั แบบน้ี แลว้ จะมที ่อปล่อยออกต้องศกึ ษา ภายในพ้นื ท่สี วนของตนเองซ่งึ เป็นความเคยชินของเจ้าของพ้นื ท่ี เพราะสมยั ก่อนเขาพ่งึ พา อาศยั กนั อย่างสวนขนัดสุดทา้ ยต้องอาศยั น้ําจากคลองใหญ่ เขาตอ้ งวางระดบั น้ําทด่ี ถี งึ กนั เพ่อื ไม่ใหน้ ้ําไปขงั สวนใดสวนหน่ึง สวนสุดทา้ ยน้ําก็เขา้ ไปถงึ เขาจะมกี ารวางระบบรอ้ ยท่อจากไม้ ตาล น่คี อื ภมู ปิ ญั ญาทถ่ี ูกถ่ายทอดกนั มาหลายๆรอ้ ยปี เพราะเราทาํ สวนกนั มาเป็นหลายๆรอ้ ยปี แลว้ เวลาทจ่ี ะเอาน้ําเขา้ ออกสวน จะต้องสงั เกตน้ําขน้ึ -ลง ขา้ งขน้ึ -ขา้ งแรม ถ้าจะเปิดเอาน้ําเขา้ สวนกต็ ้องเปิดขา้ งขน้ึ น้ําขน้ึ ถ้าเกดิ น้ําตายเราอยากปล่อยน้ําในสวนออกกต็ ้องเปิดขา้ งแรม น้ํา จะขน้ึ ลงปกตติ ามธรรมชาติ ตอนน้นี ้ําในทอ้ งรอ่ งมาจากน้ําฝน ผมปิดน้ําในคลองไม่ใหเ้ ขา้ มา ผม กลวั น้ําในคลองมนั เคม็ มนั กร่อย และเน่า ผมเอาน้ําจากฝนทต่ี กลงมากกั เอาไวย้ งั ไมไ่ ดเ้ ปิดน้ํา เขา้ เลยครบั ท่ีน้ํามนั ขุ่นก็เพราะปลาตะเพยี น มนั อยู่เอง เพราะเราไม่ได้ใช้สารเคมี น้ําอย่างน้ี ปลกู ตน้ ไมย้ งั ไงกข็ น้ึ การปลกู ทเุ รยี นบงั จากธรรมชาตมิ กี ลว้ ยบงั ถา้ ไม่มกี ลว้ ยกจ็ ะตอ้ งหาทางมะพรา้ วมา บงั ทเุ รยี นของผมเป็นทุเรยี นทเ่ี ปลย่ี นดนิ แลว้ ผมไมไ่ ดซ้ อ้ื มาแลว้ ปลกู เลย คอื กงิ่ ทุกกิ่งตอ้ งผ่าน การเปลย่ี นดนิ จากดนิ ทม่ี าเป็นดนิ แดง เราจะเปลย่ี นเป็นดนิ สวนก่อน ซง่ึ รากทุเรยี นไมต่ อ้ งปรบั สภาพ แต่คนทวั่ ไปเขาซ้อื มาเป็นดนิ แดงแล้วเขาเอาไปปลูกเลย รากทุเรยี นต้องปรบั สภาพกบั ตวั เองก่อนในการหากนิ ของผมทจ่ี ะลงทุเรยี นของผมต้องชําเสรจ็ ต้องเดนิ ยอดเขา้ กบั ดนิ ใหม่ได้ แลว้ ถงึ นําไปปลกู บางคนเขาตอ้ งบงั ไพร ของผมไมต่ อ้ งบงั จนมดิ คอื บงั ใหอ้ ากาศถ่ายเทสะดวก การปลูกทุเรยี นนนท์จะมภี ูมปิ ญั ญาตัง้ แต่การวางดินน้ําลมแดด แล้วมาถึงเร่อื ง วิธีการปลูกทุเรยี นผสมกับพืชอ่ืนๆ เพ่อื ให้ตัวดินสามารถท่ีจะให้พืชแต่ละชนิดมาอาศัยอยู่ ร่วมกนั ได้ อย่างปลูกทุเรยี น กล้วยหอม เอารากกลว้ ยหอมมาเป็นตวั อาศยั ทุเรยี น คอื ในการ ปลกู แบบน้ีทอ่ี ่นื เขาจะไม่ทาํ กนั แต่ทน่ี นทบุรจี ะทํา เพราะว่าทน่ี นทด์ นิ น่ีจะเป็นดนิ เหนียวน้ําจาก กลว้ ยจะอุม้ ไปเลย้ี งทุเรยี นไดจ้ ากภูมปิ ญั ญาเก่าๆ เท่าทผ่ี มศกึ ษากจ็ ะมหี ลายเรอ่ื ง เช่น การปลกู ส้มเขยี วหวาน เพ่อื ช่วนในเร่อื งของการปรบั สภาพดนิ ซ่งึ วธิ พี วกน้ีเราไม่ได้คดิ ณ.ปจั จุบนั น้ี เพราะทํากนั มาเป็น 100 ปีแล้ว การปลูกส้มจะรองรบั ในการปลูกทุเรยี นเพราะช่วยแปรสภาพ ความเปรย้ี วของดนิ ทเ่ี ป็นกรดใหห้ วาน สม้ จะปลกู ไดด้ แี ถวรงั สติ เพราะรงั สติ ดนิ จะเปรย้ี วและ

153 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี บางมด เพราะดนิ บางมดก็อย่ใู กล้ทะเลบางมดก็ดนิ เปรย้ี วเป็นดนิ ทอ่ี ย่รู ะหว่างน้ําจดื กบั น้ําเคม็ อย่างส้มน่ีเม่อื ตอนน้ําท่วมหลงั จากน้ําลดดนิ เกดิ อาการเปรย้ี ว กรดเปรย้ี วใต้ดนิ จะลอดขน้ึ มา ตอนน้ําทว่ ม สงั เกตไดพ้ อน้ําลดมนั จะไหลกลบั ไปทด่ี นิ ดนิ จะเป็นสนี ้ําตาลถ้าเราจะแกโ้ ดยการใส่ ปนู ขาว ไดโคโดไมทก์ ไ็ ด้ แต่เป็นการแก้ทป่ี ลายเหตุ แก้ไดเ้ ป็นจดุ ๆไปตรงไหนทไ่ี ดโคโดไมทไ์ ม่ ถึง แต่วิธกี ารแก้ของคนโบราณเท่าท่ผี มศึกษาและคุยกบั ผู้ใหญ่มา เขาจะใช้วธิ กี ารดูดความ เปรย้ี วของดนิ โดยธรรมชาตจิ ากการปลูกกลว้ ย รากกลว้ ยจะหาดดู น้ําจากดนิ เปรย้ี วทงั้ หมดแปร มาเป็นธาตุอาหาร สม้ เขยี วหวานกเ็ หมอื นกนั แต่สม้ เขยี วหวานรากกเ็ ป็นพชื ตระกูลถวั่ รากมนั จะเป็นตุ่มๆเมอ่ื ยกรากขน้ึ มา พวกน้จี ะมไี นโตรเจนเยอะ แลว้ จะใหป้ ระโยชน์กบั ดนิ ดี ถา้ สมมตวิ ่า เรามองในเรอ่ื งของระบบรากแลว้ มนั จะใหป้ ระโยชน์กบั ทุเรยี นได้มาก แต่ก่อนทุเรยี นเราจะตายก็ เคยลองใชไ้ ดโคโดมา่ เคมี ป๋ ยุ อนิ ทรยี ์ ทุเรยี นไมข่ น้ึ ช่วงหน่ึงตอนนัน้ ทุเรยี นโทรมมาก ผมใส่ขว้ี วั ทงั้ สวนไม่ไดเ้ ร่อื ง ยอ้ นกลบั มาถ้าต้นไหนโทรมมากเอา 16-16-16 ใส่ต้นนัน้ เลยใหส้ ูม้ นั กไ็ ม่ได้ เร่อื ง ผมก็คดิ ว่าใชว้ ทิ ยาศาสตรก์ แ็ ลว้ ไสยศาสตร์ก็แลว้ กเ็ อาไดโคโดม่ามาใส่เพราะไดโคโดม่า มนั ใช้กบั สารเคมไี ม่ได้ เราก็ใส่ท่โี คนนัน้ มนั ก็ดีขน้ึ มานิดนึง ผมก็คดิ ว่าแน่นอนต้นตรงน้ีต้อง กลบั มาใชว้ ธิ กี ารแบบโบราณแลว้ แหละ เพราะไดโคโดมา่ มนั ช่วยไดร้ ะยะสนั้ มอี ายกุ ารออกฤทธิ ์ แค่ 6 เดอื น ผมกเ็ ลยเอาสม้ มาปลกู เอามาปลกู รอบตน้ 4 มมุ ไมน่ านเท่าไหรท่ ุเรยี นกฟ็ ้ืนออกมา งามเลย พอสม้ เขยี วหวานขน้ึ ทุเรยี นกข็ น้ึ รากมนั มปี ระโยชน์มาก รากจะเหมอื นพชื ตระกูลถวั่ จะ เป็นปมๆทร่ี าก วตั ถุประสงค์เราก็ไม่ได้คดิ ว่าจะขายกง่ิ กะว่าเราปลูกไว้ 3 ปี ให้เรามผี ลผลติ ได้รายได้ บา้ งเกบ็ ลกู ขาย พอทเุ รยี นเราขน้ึ กจ็ ะฟนั สม้ ทง้ิ หรอื ไมก่ เ็ กบ็ ไวใ้ นส่วนทเ่ี กบ็ ได้ ความกว้างของอกร่องท่เี ขาทํากันถ้ามาตรฐาน ก็ประมาณ 4 เมตร การวางต้น ทุเรยี นระยะห่างกนั เขาจะวางห่างกนั 10 เมตร แลว้ เราจะแซมทุเรยี นพนั ธุพ์ น้ื บา้ น ในการออก ผลจะทาํ ใหท้ ุเรยี นพน้ื บา้ นตดิ ผลดี ผมจะปลกู สม้ ดว้ ยใหต้ น้ สม้ ห่างจากทเุ รยี น 2 เมตร ทุเรยี นต้น แรกกบั ทส่ี องของผมปลูกห่าง แต่ละต้นจะห่างกนั 5 เมตร สม้ ต้นแรกต้นสองจะห่างกนั 5 เมตร ของผมจะทาํ เป็นระเบยี บทุกอย่าง แต่ละต้นจะห่าง 2.50 เมตร แลว้ รากจะถงึ กนั กลว้ ยรากอย่ทู ่ี โคนทุเรยี นหมด รากกลว้ ยเต็มโคนทุเรยี นเลย เพราะว่าบนโคกทุเรยี นมที งั้ น้ํา ป๋ ุย ความอุดม สมบูรณ์สูง รากของต้นไมอ้ ่นื จะไปอย่ทู ต่ี ้นทุเรยี นหมด รากกลว้ ยมนี ้ําทุเรยี นตอ้ งการความเยน็ ตอ้ งการน้ํากจ็ ะเป็นเกาะกบั รากกลว้ ยเรม่ิ ตน้ จะปลูกกลว้ ยก่อน แลว้ กป็ ลกู สม้ เพราะจะใหส้ ม้ เป็น ต้นบงั ร่มทุเรยี นไม่ตรงกนั สม้ กบั ทุเรยี นในแต่ละร่องจะต้องตรงกนั อนั น้ีเป็นภมู ปิ ญั ญาสลบั กนั ไปทุกร่อง น่ีคอื ภมู ปิ ญั ญาทค่ี นโบราณเขาสรา้ งไวใ้ ห้ ปลกู แบบสลบั ฟนั ปลา การทาํ สวนของคน โบราณทค่ี ํานึงถงึ คอื แม่น้ํา คลอง แสงแดด ลม หน้าฝนลมจะมาจากทะเลทศิ ตะวนั ตกเฉียงใต้ ลมทม่ี าจากทศิ ตะวนั ออกเฉียงเหนอื เวลาปลกู ตน้ ไมท้ กุ ชนิดเขาจะใหป้ ลูกสลบั ฟนั ปลา เพ่อื ให้

154 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี แดดส่องถงึ การวางแนวสวนต้องตามการขน้ึ และตกของพระอาทติ ย์ แดดส่องมาตอนเชา้ จะส่อง แก่ทเุ รยี นตน้ แรกแลว้ ทอดเงามาต่อตน้ ทส่ี อง การทอดของแสงแดดตน้ แรกกจ็ ะเป็นตวั บงั แสง ให้กบั ต้นอ่นื ๆชาวสวนเขาจะปลูกไมบ้ งั แดดหรอื ไมก้ นั ลม กค็ อื ต้นไมใ้ หญ่ๆไว้รอบๆสวน ทศิ ตะวนั ออกเขาปลูกไว้บงั แดดเพ่อื ไม่ให้แดดส่องทุเรยี น เขาเรยี กว่าไมบ้ งั ไพร จะปลูกมะม่วง ขเ้ี หลก็ มะพรา้ ว ซ่งึ จะปลูกไว้ยดึ คนสวน น่ีคอื รูปแบบท่ถี ูกต้องในเร่อื งของการวางระบบการ ปลกู ตน้ ไมใ้ นสวน ถา้ ปลกู ตน้ ทุเรยี นเป็นแถวไปเลยนนั้ จะมปี ญั หาในเรอ่ื งของทรงพุ่มของทุเรยี น จะใหญ่ จะชนกนั ถ้าลมพดั มาทางทศิ ตะวนั ตกเฉียงใต้จะล้มไปต่อเน่ืองตลอดทงั้ แทบ เพราะมี ทรงพมุ่ ตดิ กนั แต่ถา้ ทาํ แบบสลบั ฟนั ปลามนั จะเป็นชอ่ งลมใหล้ มหมนุ ผ่านได้ ผ่านต้นไมท้ เ่ี ป็นตน้ ทม่ี ที รงพุ่มเลก็ ทป่ี ลกู สลบั กนั ไวใ้ นแต่ละรอ่ ง เป็นช่วงลมผ่านทาํ ใหท้ ุเรยี นนนั้ ไมล่ ม้ ทรงพุ่มมนั จะ ไม่ผละกนั เช่น ปลูก มะม่วง สม้ ทุเรยี น ต้องใช้ลมในการปนั่ ภายในต้นของมนั เองในการทํา ใหผ้ ลผลติ ตดิ ดี น่คี อื หลกั ทางภมู ปิ ญั ญาทค่ี นโบราณเขาสอนกนั มาหลายชวั่ อายคุ นแลว้ เป็นเรอ่ื ง ทถ่ี กู ตอ้ ง ตอ้ งลองเอาไปพจิ ารณากนั เอาเองครบั การปลูกต้นทองหลางก็จะมกี ารปลูกมาตลอด แต่ของท่สี วนเรามนั เป็นต้นเก่า แต่ เรากจ็ ะปลูกต้นทองหลางใหม่ ตอนน้ีเรายงั ไม่ไดล้ งทุเรยี น เน่ืองจากเรากําลงั ทําศูนยอ์ นุรกั ษ์ฯ ต่างๆใหเ้ รยี บรอ้ ยก่อน การเสรมิ รากจากท่ผี มเดินสํารวจมาทวั่ ทงั้ จงั หวดั นนทบุรแี ล้ว ผมไม่เห็นถึงการ เจรญิ เตบิ โตของการเสรมิ รากเลย ทุเรยี นอายุ 50 ปี เลก็ กว่าตน้ เสาบา้ นต้นใหญ่ๆอกี แลว้ เขาใส่ ราก 2 ราก สวนน้ีเสรมิ รากตงั้ แต่ พ.ศ. 2500 ซง่ึ ตอนนนั้ จะนิยมทาํ กนั มากในสมยั นนั้ ทุเรยี นจะ แรงทแี รก คอื รากจะออกช่วยกนั หากนิ แต่พออายุ 10 กว่าปีไปแลว้ มนั จะเรม่ิ ชะงกั ใบจะเลก็ พุ่ม จะเลก็ ลงมนั จะไปโตทโ่ี คน โตทร่ี ะบบรากแต่ตน้ มนั ไมโ่ ต ทุเรยี นพวกน้จี ะใหผ้ ลผลติ น้อยมาก ผม มสี วนปู่อยู่สวนหน่ึงปู่เขาเสรมิ รากมาเม่อื 50 ปีท่ีแล้วทงั้ ขนัดเลย ขนัดเขาประมาณ 3 ไร่ได้ ทุเรยี นสวนน้มี ปี ีหน่งึ ไมเ่ กนิ 20 ลกู ผมกถ็ ามว่าแลว้ ไปทาํ มนั ทาํ ไม มที ุเรยี น 3 ไร่ ไดท้ ุเรยี น 20 ลูกต่อฤดูการเก็บเกย่ี วผลผลติ แต่ทุเรยี นเขามพี นั ธุโ์ บราณดๆี เยอะมาก ประมาณ 3 ไร่ ต้นเลก็ มากทเุ รยี นปลกู มา 40-50 ปี กา้ นยาวใหล้ กู 10 ลกู ได้ ตน้ ละลกู 2 ลูกได้ ทรงตน้ ทุเรยี นลกู ขน้ึ ไป เลยรากใหญ่ ทุเรยี นทเ่ี สรมิ รากเหตุทไ่ี ม่เจรญิ เตบิ โตมากไม่แขง็ แรง ตน้ ไมใ่ หญ่เพราะทุเรยี นเขา ปลูกด้วยกง่ิ ตอนสมยั ก่อน กง่ิ ตอนไม่มรี ากแลว้ แต่วนั ดคี นื ดเี อารากแก้วมาเสรมิ ให้เขา มนั ยดึ ตน้ ดแี ต่รากแกว้ ไมใ่ ชร่ ากทห่ี าอาหาร เท่ากบั เรามาเพมิ่ ภาระใหต้ ้นทุเรยี นเอาอาหารไปเลย้ี งราก แกว้ ทุเรยี นจะหากนิ ดว้ ยรากตะขาบ รากแขนงทอ่ี ย่บู นดนิ วันดคี นื ดมี คี นมาใส่รากแก้วให้ ราก แกว้ มนั พุ่งลงดนิ ลกึ มาก แทนทม่ี นั จะไปโตทย่ี อดแต่โตทใ่ี ต้ดนิ แทน แลว้ ผลประโยชน์ทไ่ี ดม้ าคอื รากตะขาบทห่ี ากนิ อยบู่ นดนิ ตอ้ งนําไปเลย้ี งรากแกว้ ทอ่ี ยใู่ ตด้ นิ แลว้ รากลกึ ไมพ่ อ บางสวนเจอ

155 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ระบบน้ําใต้ดนิ ไม่ดเี กดิ ปญั หารากเน่าก็มผี ลต่อยอดทุเรยี น ยอดกค็ ่อยๆแห้งลงๆ กเ็ พราะราก แกว้ อยใู่ ตด้ นิ แช่น้ําเสยี อยตู่ ลอด ผมมาศกึ ษากร็ วู้ า่ ไมด่ ใี นเรอ่ื งของการเสรมิ ราก การเป็นโรค การตดิ ต่อของโรคมนั ตดิ ง่าย เพราะทุเรยี นมนั มแี ผล เทยี บกบั ทุเรยี นกง่ิ ตอนสวนผมทป่ี ลูกมา 40 ปีไม่ไดค้ นโอบไมร่ อบตน้ เลย ไมม่ กี ารเสรมิ ราก รากแกว้ ไม่มปี ระโยชน์กบั ทุเรยี น เพราะว่า รากแขนงของทุเรยี นใหญ่พอๆ กบั รากแกว้ อยแู่ ลว้ ไมม่ ภี มู ปิ ญั ญามแี ต่วชิ าการ ในดา้ นของการบํารุงต้น การดูแลทเ่ี ป็นภูมปิ ญั ญา คอื การปลูกทุเรยี นในท่ยี กโคก การยกโคกน่ีมอี ยทู่ ่เี ดยี ว คอื จงั หวดั นนทบุรี ทม่ี กี ารยกโคกและปลกู พชื ในทด่ี นิ เหนียว การยก โคกจะช่วยในการระบายน้ํา ช่วยให้ทุเรยี นมกี ารระบายน้ําของราก เวลาขุดดนิ ข้นึ ไปดนิ มนั จะ โปง่ รากของทุเรยี นกจ็ ะดดู น้ําเขา้ ไปไดด้ ี การรางโคน ทเุ รยี นเมอ่ื มอี ายุ 1 ปี เรากจ็ ะรางโคนรอบ เหมอื นวางคตั เตอรท์ ่รี ะบายน้ําเวลาฝนตกลงมาน้ําก็จะไม่ขงั ท่ตี ้นทุเรยี น น้ําจะไหลแกไปโดย ธรรมชาตอิ นั น้ี กเ็ ป็นภมู ปิ ญั ญาโบราณ พอมาถงึ วธิ กี ารปลกู แบบโบราณ คอื การนงั่ แท่น นงั่ แท่นหมายถงึ การตดั ตน้ ไมม้ า เป็นแผน่ กลมๆ เพ่อื มารองไมใ่ หท้ เุ รยี นนนั้ ทรดุ ลง เขาจะเรยี กวธิ กี ารน้ีว่า นงั่ แท่น เอาแท่นมาตงั้ ปลูกในทด่ี อน บางคนเขากใ็ ชว้ ธิ กี ารตอกเสาเขม็ แลว้ กเ็ อาแท่นตงั้ ทุเรยี นกจ็ ะไม่ทรุดตอนปลูก เม่อื ปลูกเสรจ็ ต้นจะโตรศั มขี องโคนประมาณ 1 น้ิวก็จะมกี ารกรดี โคน เพ่อื ใหต้ ้นขยายใหญ่ข้นึ แลว้ วธิ กี ารรางทว่ี ่านนั้ เวลาปลกู ทเุ รยี นสมยั โบราณเขาจะยกโคกแลว้ กข็ ดุ หลุมลงไป เขากจ็ ะทํา แท่นก่อนทาํ แท่นเขากจ็ ะตอกหลกั หลกั กค็ อื เอาไมท้ องหลางขนาดเสน้ ผ่านศูนยก์ ลางประมาณ 3 น้วิ ตอกหลกั ลงไป แลว้ กเ็ อาแทน่ ตงั้ ทุเรยี นมนั จะไมท่ รดุ เขาจะนิยมปลกู ในทๆ่ี เป็นทล่ี ุ่ม ทร่ี มิ แม่น้ําถา้ จะทําใหท้ ุเรยี นขน้ึ ต้องปลูกด้วยวธิ นี ้ี เวลาคนโบราณปลกู เขากจ็ ะใช้ป๋ ยุ คอก เพ่อื เรยี ก รากต่างๆของทุเรยี น การรดน้ํา คอื ถา้ เป็นทุเรยี นปลูกใหม่ ต้องทาํ ไมห้ ลกั ใหด้ ที ใ่ี ชพ้ ยุงต้นทุเรยี น รดน้ํา โดยใชแ้ ครง หา้ มรดน้ําแรง รดน้ําวนั เวน้ วนั หรอื รดเชา้ -เยน็ อยทู่ ช่ี ่วงระยะเวลา ถ้าฝนตกมากก็ ไมร่ ด เขา จะปลกู ทุเรยี นกนั ในชว่ งมนี าคม-เมษายน พอปลกู เสรจ็ กค็ อ่ ยๆรดน้ํา วนั ละ่ แครงสองแครง ไม่ได้ ปลูกทเี ดยี วและรดน้ําแบบระบบสปรงิ เกอร์ แลว้ กอ็ กี เร่อื งหน่ึงคอื การใหน้ ้ําท่นี ่ีใหส้ ปรงิ เกอรว์ นั ละ 2 เทย่ี ว เชา้ มดื ตี 5 ผมเปิดใหน้ ้ําเทย่ี วหน่งึ พอแดดเผาเรยี บรอ้ ย 5-6 โมงเยน็ ใหน้ ้ําอกี เทย่ี ว หน่ึง คอื ระดบั น้ําเราชุ่มชน้ื เสมอ เราใหน้ ้ําสม่าํ เสมอ เวลาแดดส่องลงมาน้ําในดนิ ไอกจ็ ะระเหย ขน้ึ มนั จะไมร่ อ้ นมาก เพราะมนี ้ําลอ้ มรอบ การลอกท้องร่องจะทําเม่อื ทุเรยี นขน้ึ แล้ว ทุเรยี นเล็กๆ เขาจะไม่ลอกท้องร่องกนั ตอ้ งเป็นทเุ รยี นทป่ี ลกู งามแลว้ สงู 2 เมตร ถงึ จะลอกทอ้ งร่องได้ การลอกทอ้ งร่องกค็ อื การเอาข้ี เลน

156 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ต่างๆทห่ี มกั เป็นป๋ ุยธรรมชาตทิ างชวี ภาพ เอาขน้ึ มากลบทุเรยี น สวนทุเรยี นจะลอกปีละ 1 ครงั้ ประมาณปีละ 1 ครงั้ ทุกปี ช่วงเวลาทอ่ี อกดอกออกลูกของทุเรยี น เม่อื สมยั ก่อนชาวสวนจะดูแลโดยการใหน้ ้ํา ถ้าจะให้ดอกออกและใหญ่ หรอื เป็นดอกทส่ี มบูรณ์ ต้องบํารุงต้นใหส้ มบูรณ์ตงั้ แต่ฤดฝู น เพราะ ช่วงทด่ี อกบาน ดอกทุเรยี นจะไมต่ อ้ งการน้ํา ถา้ ใส่น้ําเยอะมากดอกทุเรยี นจะรว่ ง เขากห็ ยดุ การ ใหน้ ้ํา เทคนคิ คอื การใหน้ ้ําน้อยๆ ไมใ่ หน้ ้ํา ตดิ ลูกแลว้ ค่อยใหน้ ้ํา สมยั ก่อนเขาจะปล่อยใหแ้ มลง ต่างๆพวกชนั โรง ผง้ึ อยใู่ นสวนกนั เขาจะไม่ใชส้ ารเคมี แมลงพวกน้ีกจ็ ะช่วยทาํ ใหท้ ุเรยี นตดิ ผล งา่ ยขน้ึ การป้องกนั แมลงและศตั รพู ชื สมยั ก่อนเขาจะไม่ใชส้ ารเคมี เมอ่ื ก่อนโรคพชื จะน้อย จะมโี รคกค็ อื เพล้ยี ไก่แจล้ งก็จะเอาน้ําฉีด ถ้าเกดิ เพลย้ี ไฟกจ็ ะรมสุมไฟ และก็ใช้กํามะถนั ใส่ใน เตาไฟควนั กจ็ ะปลวิ ไปตามลม สมยั ก่อนเขาไม่มกี ารมาใชเ้ คร่อื งฉีดยาหรอก เขาจะใชว้ ธิ กี ารสุม ไฟ คนสวนพอเยน็ เขากจ็ ะกวาดใบไม้ ใบหญ้าต่างๆแลว้ จดุ สุมไฟเลก็ ๆ ใหม้ คี วนั ขน้ึ ไปทงั้ สวน อนั น้กี เ็ ป็นภมู ปิ ญั ญาของคนโบราณอกี อยา่ งหน่ึง การสงั เกตดลู กู ทเุ รยี นว่าเกบ็ ได้ ถ้าเป็นคนสวนสมยั โบราณเขาจะเขา้ สวนทุกวนั จะ จาํ ไดต้ งั้ แต่ดอกบาน ว่าดอกกง่ิ น้ีจะบานเม่อื ไหร่ วธิ กี ารจาํ ของคนโบราณ คอื จาํ ว่าเป็นวนั พระ วนั โกน กค่ี ่าํ และกจ็ ะรวู้ ่าดอกอนั น้ีออกเม่อื ไหร่ ออกก่อน ออกหลงั แลว้ บานเม่อื ไหรพ่ อตดิ เป็น ลกู กค็ อื นบั หน่ึงว่าเป็นลกู แลว้ นะ เขาจะประมาณการเอาจากการเจรญิ เตบิ โต ดูหนาม ดขู วั้ ดสู ี ของลกู การเตบิ โตของลกู ทุเรยี น เขากจ็ ะสงั เกตจดจาํ สมมตวิ ่าทุเรยี นออกมาดอกออกคนละวนั กนั ก็จะเห็นถึงความแตกต่างกนั ในเร่อื งขนาดของลูก สลี ูกต่างๆ ซ่งึ คนโบราณเขาจําได้ว่า ทุเรยี นกง่ิ น้มี นั ออกวนั ไหน เขาจะจาํ แมน่ มาก เวลาตดั ทุเรยี นตอ้ งขน้ึ ไปตดั บนตน้ ใชต้ ะกรา้ รองรบั กบั ใชม้ อื ไปตดั ทล่ี ูกเลย แลว้ ก็ ผูกขวั้ หยอ่ นลงมา เวลาตดั ทุเรยี นเสรจ็ ชาวสวนจะมภี าชนะเป็นเข่งหรอื ตะกรา้ ไปรองรบั ทุเรยี น ทุเรยี นจะไม่วางกบั พน้ื ปนู พ้นื ดนิ เขาจะใส่ตะกรา้ รบั ลงมาแลว้ เอามาใส่เข่ง จากเข่งพอมาถงึ บา้ น เขาเก็บในหอ้ งหรอื ในทท่ี ล่ี มสามารถผ่านได้ ไม่อบั ไม่รอ้ นจดั ทุเรยี นจะสุกทวั่ กนั ทงั้ หมด ทเุ รยี นกา้ นยาวเขาจะพนั ขวั้ ไว้ เพอ่ื ป้องกนั ไมใ่ หข้ วั้ เหย่ี ว จะใชใ้ บตองพนั รอบขวั้ แนวทางการอนุรกั ษ์ทุเรยี นพนั ธุ์พน้ื เมอื งของนนทบุรี เราของบของโครงการทเ่ี ป็น ของโรงงานยาสูบไปมรี ะยะเวลาดําเนินการภายใน 5 ปี นบั จากปีน้ีต่อไป เราจะเอาทุเรยี นพนั ธุ์ พน้ื เมอื งท่มี อี ยู่ 40 สายพนั ธุ์ แจกใหก้ บั เกษตรกรฟรๆี แต่เรากต็ ้องมขี อ้ ตกลงกบั เกษตรกรว่า เราตอ้ งมสี ทิ ธไิ ์ ปตดั ยอดเอามาเสยี บขยายพนั ธตุ์ ่อไดจ้ ากสวนของคนทร่ี บั แจกต้นพนั ธุจ์ ากเราไป เขาจะตอ้ งยนิ ดที ใ่ี หย้ อดทุเรยี นตามทต่ี กลงกนั ไวเ้ ป็นสญั ญาระหวา่ งกนั เรากจ็ ะเอามาขยายพนั ธุ์

157 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี ต่อไป และมกี ารจะทําสวนทน่ี ่ีใหเ้ ป็นศูนยเ์ รยี นรู้ ขยายพนั ธุท์ ุเรยี นต่อไป เหมอื นโรงเรยี นหน่ึงท่ี สอนการอนุรกั ษ์ การเสยี บยอดขยายพนั ธุ์ การดแู ลรกั ษาใหก้ บั เกษตรกรดว้ ย ความสนใจทจ่ี ะอนุรกั ษ์ทุเรยี นพนั ธุโ์ บราณ แต่ก่อนในอดตี เรามที ุเรยี นพนั ธุ์โบราณ เยอะอยแู่ ลว้ ทส่ี วนน้กี ท็ าํ สวนโดยใชท้ ุเรยี นพนั ธโุ์ บราณมาตลอด ผมเป็นสวนเดยี วทข่ี ายทุเรยี น พนั ธุโ์ บราณมา 30-40 ปี มาโดยตลอด แลว้ รดู้ ว้ ยความมจี ติ สํานึกทผ่ี มเป็นชาวสวนนึกถงึ ปู่ ยา่ ตา ยาย เรามที เุ รยี นโบราณเขาปลกู กนั มาตงั้ แต่บรรพบุรษุ แต่คนรนุ่ ใหมเ่ ขาปลกู เพ่อื การคา้ เป็น ส่วนใหญ่ จะมผี มน่ีแหละทป่ี ลูกเพ่อื การอนุรกั ษ์ ปีหน่ึงทุเรยี นท่เี ราไดไ้ ม่มากหรอกครบั เพราะ เราถือว่าสวนเรามแี ต่ทุเรยี นโบราณ ถ้าเราไม่อนุรกั ษ์ไว้ เราก็จะไม่มีทุเรยี นโบราณให้เห็น พนั ธุกรรมพชื ของประเทศไทยกจ็ ะหายไปโดยปรยิ าย เพราะคนไม่นิยมปลกู กนั ทุเรยี นทไ่ี ดร้ บั ความนิยมในการปลูกมากท่สี ุด ก็คงจะเป็นหมอนทอง ก้านยาว แต่ผมจะเน้นความสนใจไปท่ี ทเุ รยี นพนั ธพุ์ น้ื บา้ นมากกว่า ถา้ เป็นตอทเุ รยี นปา่ มนั ทนกบั น้ําขงั ได้ ผมทดลองมาแลว้ ทน่ี ่ีแช่อยู่ 15 คนื ยงั ไมต่ าย เลย เพราะตอป่ามนั มคี วามแขง็ แกร่งในการยดึ ดนิ มนั ไม่เป็นโรครากเน่าง่าย แต่ถ้าเป็นทุเรยี น จากปราจนี บุรี จนั ทบุรี ระยอง เขาจะใชเ้ มด็ หมอนทอง ชะนี เมด็ ชะนีจะอ่อนไหวต่อโรคทน่ี นท์ จะไม่ค่อยปลกู กนั โรครากเน่ากเ็ กดิ ขน้ึ ง่าย แลว้ ถา้ ยอดใหญ่กว่าโคนจะตายเรว็ เพราะโคนมนั เลก็ ผมจะเอาตอทุเรยี นปา่ ทแ่ี ช่น้ําไวไ้ ปปลูกไวร้ มิ น้ํา เสรจ็ แลว้ เราจะเปลย่ี นยอดเป็นพนั ธุอ์ ่นื มา เสยี บยอดแทน อย่างกระดุมสนี าคใบจะออกเป็นสนี าค ลกู กจ็ ะเป็นสนี าค เน้ือของกระดุมสนี าค จะกนิ อรอ่ ยกวา่ กระดุมธรรมดา การปลกู ทุเรยี นกระดุมในสวนกเ็ พราะต้องการเอาดอกไปปดั ต้น อ่นื เพราะกระดมุ ออกลกู ดก เน้อื มนั จะบาง สงั เกตไดถ้ า้ ทุเรยี นทม่ี าจากจนั ทบุรี ระยอง แลว้ เน้ือ บางกเ็ ป็นเพราะใชก้ ระดุมปดั ผลจะตดิ งา่ ยไดผ้ ลเยอะสจี ะดแี ต่เปลอื กบาง แต่ทน่ี นทเ์ ขาจะไม่ปดั ดอกกนั ธรรมชาตกิ จ็ ะปดั กบั ธรรมชาติ เราจะมแี มลงหว่ี ชนั โรง ช่วยผสมเกสรทุเรยี น เน้ือกเ็ ลย ต่างกนั กรดุมเขยี วลูกจะใหญ่ หนามจะห่าง แต่หากินยากคนกินแล้วจะตดิ ใจ แต่ผมไม่ได้ตดั ยอดทําไว้เลยซ่งึ ผมเองก็เสียดายมาก เน่ืองจากคดิ ว่าใบไม่สวยอย่าไปเอาเลยเดยี วก็หาได้ เพราะคําว่ากระดุมสามารถหาได้ทวั่ ไป ซ่งึ สวนผมเม่อื ก่อนมเี ยอะมาก พนั ธุ์ทุเรยี นเก่าน่ีเป็น ทุเรยี นนนท์ก็หายาก ตูดมนั จะป้านๆเหมอื นก้านยาว บางทผี มเองกห็ ลงไปกบั พนั ธุ์อ่นื จนลมื ทเุ รยี นพนั ธุข์ องเราเอง อุปกรณ์ในการทําสวนมเี ยอะหลายอย่างหลกั ๆ ก็มแี ครงรดน้ํา เสยี ม พวกน้ีเป็น อุปกรณ์ในการทําเกษตรอยู่แล้ว แต่ท่พี เิ ศษสําหรบั ชาวสวนก็คอื 1. ตะกรา้ ไว้สอยทุเรยี น 2. แครงรดน้ําบางอนั กเ็ ป็นแครงทส่ี านจากไมไ้ ผ่ทม่ี มี าแต่โบราณ

158 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี การซอ้ื ขายทเุ รยี นในสมยั โบราณ จรงิ ๆแลว้ ในสมยั ก่อนทุเรยี นจะมเี ยอะมาก จะมพี ่อคา้ คนกลาง มาซอ้ื ชาวสวนเองจะไมใ่ ช่แม่คา้ หรอกในสมยั ก่อน แต่สมยั น้ีชาวสวนกค็ อื แมค่ า้ คนหน่ึงทต่ี อ้ ง เอาทเุ รยี นออกไปขาย เพราะจาํ นวนผชู้ อ้ื กน็ ้อย ผขู้ ายกน็ ้อย ทเุ รยี นกน็ ้อย ปจั จบุ นั ต้องไปจดั งานท่เี ซน็ ทรลั รตั นาธเิ บศร์ เป็นงานทุเรยี นนนท์ทุกปี เร่อื งตลาดตอนน้ีเราไม่ห่วง อยา่ งทส่ี วนไม่เคยเอาไปขาย เพราะทส่ี วนจะมลี กู คา้ ประจาํ มาซอ้ื ในหน้าทเุ รยี นทส่ี วนคนจะเยอะมาก ความเชอ่ื ของคนสวน อยา่ งผมเป็นคนพน้ื ท่ี เมอ่ื เราไดผ้ ลผลติ ปีหน่ึง หลงั จากทเ่ี กบ็ เกย่ี วผลผลติ แลว้ เรากจ็ ะทาํ บญุ ทาํ บุญทส่ี วน ทาํ บุญทบ่ี า้ น ถ้าสวนเราอยกู่ บั บา้ นเรากท็ ําทบ่ี า้ น แต่ถา้ สวนไมม่ บี า้ นเรากจ็ ะทาํ บุญเอาพระมาเลย้ี ง คนโบราณมถี งึ ขนาดว่าเอาสายสญิ จน์ มาลอ้ ม ตน้ ทุเรยี นกย็ งั มี เทา่ ทผ่ี มฟงั ปู่ ย่า ตา ยายเล่านะ เขาจะลอ้ มตน้ ทุเรยี นเลยเปรยี บเสมอื นทุเรยี น เป็นสงิ่ ทห่ี าเงนิ ใหเ้ ขา บางคนเขาเอาแบงคร์ อ้ ย สมยั ก่อนถอื ว่าแบงคร์ อ้ ยมคี ่าสูงมาก ไปแขวนไว้ ตามตน้ ทเุ รยี น เสรจ็ แลว้ เวลาพระสวดชะยนั โตฯ กจ็ ะเอาตะกรา้ ไปเกบ็ แบงคร์ อ้ ยทอ่ี ย่ใู นสวนเอา มาเขา้ บา้ น เพ่อื ความเป็นศริ มิ งคล อนั น้ีเป็นประเพณีโบราณ แต่เดยี๋ วน้ีกค็ ่อนขา้ งจะไมม่ ใี ครทาํ ห่างหายกนั ไปหมดแลว้ ในความคดิ ของผมนะคนรุน่ ใหมเ่ ช่อื นักวชิ าการสมยั ใหม่ ไมไ่ ดเ้ ช่อื คนโบราณทเ่ี ป็น ภมู ปิ ญั ญาชาวบา้ น ชาวสวนรุ่นใหมจ่ ะมผี มกอ็ ายุก็ 40 กว่าจะ 50 แลว้ ถอื ว่าเลก็ ทส่ี ุดแลว้ ครบั เด็กรุ่นใหม่มสี นใจแต่มนั ตดิ องค์ประกอบ เขายงั ไม่เปิดใจเท่าไหร่ท่จี ะสนใจกบั การศึกษาหา ความรใู้ นอนิ เตอรเ์ น็ตแลว้ ก็เอาเทคโนโลยสี มยั ใหม่ เพ่อื นํามาพฒั นาผลผลติ ของทุเรยี นอย่าง เดียว แต่ไม่ได้คิดอย่างผม เขาจะคิดว่าทําอย่างไรให้ทุเรีย นเขาข้ึน มีลูกเยอะ คิดแบบ เทคโนโลยกี ารเกษตร เขาไม่ไดค้ ดิ ยอ้ นแบบผมว่าทําอย่างไรทจ่ี ะคน้ ความรเู้ ก่าขน้ึ มาทาํ และก็ เอาของใหม่มาผสมผสาน แต่เขาคดิ กนั แบบนนั้ ถ้ารุ่นใหม่ทม่ี าคดิ ทําสวนแบบแนวโบราณไม่มี หรอก ทุกคนคดิ อยากจะเก่งเร่อื งการใชส้ ารเคมที าํ อยา่ งไรทจ่ี ะใหท้ ุเรยี นข้ึนเรว็ ใหไ้ ดผ้ ลผลติ สงู มนั ผดิ หลกั ของคนโบราณ คนโบราณเขาใชภ้ ูมปิ ญั ญาทําสวนทุเรยี น ทุเรยี นถา้ มนั โตเรว็ อายมุ นั กจ็ ะสนั้ เพราะมนั แรงดว้ ยป๋ ุยดว้ ยยาและความสมบูรณ์มนั ไม่ทนั กนั โคนนิดเดยี วต้นสูง แต่คน โบราณเขาจะเน้นโตแบบธรรมชาติ โตไปพรอ้ มๆกนั ต้นขนาดเท่าน้ีส่วนสูงต้องได้ แต่สมยั ใหม่ ผลไมพ้ อโดนเคมปี ๋ ุยมนั จะโตพุ่งเรว็ แล้วความสมบูรณ์ในระบบรากกบั ต้นมนั ไม่เหมาะสมกนั ต่อไปก็อยู่ได้ไม่นาน ผมเคยถามจากรุ่นตานะครบั สมยั หลงั พ.ศ. 2500 จะมกี ารใช้สารเคมี หนกั ๆฮติ มาก หนักจนถงึ ขนาดว่าทุเรยี น 4 ปี ต้นใหญ่สูงมโหฬารเลย แต่ทุเรยี นพวกนนั้ อยู่ได้ ประมาณ 8-9 ปีตายหมดมนั เป็นอย่างนัน้ จรงิ ๆ ผมจะถามปู่ ย่า ตา ยาย คนโบราณ ถ้ามคี น ศกึ ษาภูมปิ ญั ญาก็จะมคี นเล่าให้ฟงั เม่อื สมยั ก่อนหลงั น้ําท่วมปี 2485 คนกเ็ รม่ิ ปลูกทุเรยี นกนั ตอนนนั้ เคมเี รมิ่ เขา้ มาในประเทศไทยใหมๆ่ สวนไหนปลกู ทุเรยี นกจ็ ะอดั เคมี ปลกู 3 ปีทุเรยี นก็ จะสงู ใหญ่ เพราะหลงั น้ําทว่ มดนิ มนั ดแี ลว้ ไปอดั เคมเี ขา้ ไปอกี มนั กเ็ ลยโตเรว็ พอโตป๋ ยุ ประมาณ

159 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี 8 ปี เรมิ่ เกบ็ เกย่ี วผลผลติ ได้ 3-4 ปี เรม่ิ ตายมลี ะตน้ ๆ น่เี ป็นเรอ่ื งทเ่ี หมอื นกบั เดก็ กนิ KFC โตเรว็ แลว้ ก็ตายเรว็ เพราะโดนกระตุ้นด้วยสารเคมี ใส่ป๋ ุยเคมดี นิ กเ็ สยี ถ้าเราใชข้ ห้ี มลู งดนิ ก็ไม่เป็นไร ไดป้ ระโยชน์คดิ คนละแงก่ นั สวนขา้ งๆทง่ี ามใบเขยี วดโี ดน 16-16-16 ไปกก่ี ระสอบ ระยะยาวสู่ เราไม่ได้ ระยะสนั้ เราให้เขา อย่างของผมจะเหน็ ไดช้ ดั ทุเรยี นทป่ี ลูกพรอ้ มกนั ในย่านน้ี ของคนอ่นื เขาตายกนั ไปนานแลว้ ถ้าของผมถ้าน้ําไมม่ าท่วมอกี 20 ปี เรากเ็ อาอยู่ ดว้ ยเหตุผล คอื เราไมเ่ อาเคมเี ขา้ มาเป็นตวั หลกั เดยี๋ วน้ถี า้ เป็นเรอ่ื งชวี ภาพถา้ ไดจ้ ากมลู สตั วก์ ห็ มกั เอง ถ้าพชื กห็ มกั เองใชร้ ดในสวนของเราไมต่ อ้ งไปพง่ึ พาป๋ ุยเคมมี าก แต่ถ้าว่าเราปลูกโดยธรรมชาตคิ ่อยๆ ใหม้ นั โตไปตามธรรมชาตขิ องมนั ปีหน่งึ ใบแตกกช่ี นั้ เหมอื นกบั คนเราโตขน้ึ จะสงู ก่เี ซนตเิ มตรมนั กค็ อื ธรรมชาติ กจ็ ะทําใหท้ ุเรยี นอายุยนื ผมว่าถา้ ทุเรยี นน้ําไมท่ ่วมในสวนผมทงั้ สวนมสี วนเดยี ว ทส่ี มบรู ณ์ ทเุ รยี นบางตน้ โอบไมร่ อบยงั มเี ลย เพราะเหตุผลหน่งึ คอื ว่า เราไมใ่ ชส้ ารเคมเี ลย คอื ใช้ เฉพาะยาฉีดแต่เป็นโรค แต่ดนิ ทน่ี ่ีจะดมี าก เราจะไม่ใส่อะไรทางดนิ เราจะใส่อนิ ทรยี อ์ ยา่ งเดยี ว แลว้ ใบทเุ รยี นของผมไมต่ อ้ งกลวั ลกู เตม็ แลว้ คอื เราปลกู ทุเรยี นมาแบบน้ี แต่สาํ หรบั ชาวสวนภมู ิ ปญั ญาเป็นสง่ิ ทพ่ี สิ ูจน์ได้ เพราะทผ่ี ่านมา 100 กว่าปี 160 ปี ทม่ี ที ุเรยี นมาในทแ่ี ห่งน้ี มนั พสิ ูจน์ ได้ว่า ทุกสงิ่ สามารถท่จี ะอยู่ได้ ทําได้ แล้วก็ใช้ชวี ติ อยู่ได้ ทางด้านในการแลกเปล่ยี นความรู้ ระหว่างชาวสวนดว้ ยกนั เรากม็ ชี มรมอนุรกั ษ์ทุเรยี นนนท์ จดั เสวนาพูดคุยกนั อยตู่ ลอด สําหรบั เร่อื งทุเรยี นผมว่าไม่ยากทจ่ี ะเรยี นรหู้ รอกครบั เพราะเราไม่ใช่คนท่มี าจากพ้นื ท่ีอ่นื เราเหน็ มา ตงั้ แต่เดก็ เหน็ ตน้ ทเุ รยี นกร็ วู้ ่าเราจะตอ้ งทาํ อะไรบา้ ง เราจะเหน็ ภาพออกครบั ส่วนคนสมยั ใหมก่ ็ คงยงั นึกภาพไม่ออกว่าควรจะทาํ อะไร อย่างทบ่ี อกมนั เป็นสง่ิ ทเ่ี ราเหน็ มาตงั้ แต่สมยั บรรพบุรุษ เราทาํ กนั มาจนซมึ ซบั เป็นความรตู้ ดิ ตวั มาจนถงึ ทกุ วนั น้ี

160 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี เร่อื งจาก... คณุ สมศกั ดิ์ พ่มุ เหลก็ อายุ 60 ปี 24/5 หมู่ 9 ตาํ บลบางเลน อาํ เภอบางใหญ่ จงั หวดั นนทบรุ ี การปลกู ทุเรยี นมนั กค็ ลา้ ยๆเหมอื นๆกนั แหละครบั ส่วนใหญ่การปลูกทุเรยี นถ้าเป็น คนจงั หวดั นนทบุรกี ป็ ลกู เหมอื นกนั ใชก้ ารปลกู ตน้ ทองหลาง ป๋ ยุ จากขเ้ี ลนในร่องปีหน่ึงกล็ อกเอา ขน้ึ มาครงั้ หน่ึง ถา้ ตน้ ทเุ รยี นโตขน้ึ ตอ้ งมกี ารคยุ้ โคลนขน้ึ มา แลว้ กเ็ อาป๋ ยุ ใส่แลว้ สาดขล้ี อกทบั เขา้ ไป รากมนั กจ็ ะออกเตม็ ไปหมด ขล้ี อก กค็ อื ขเ้ี ลนทอ่ี ย่ใู นทอ้ งร่อง แต่ทส่ี าํ คญั คอื มใี บทองหลาง ทร่ี ว่ งหล่นลงไปผสมกบั เลน ใบทองหลางมธี าตุ ไนโตรเจนสงู ช่วยใหท้ ุเรยี นเจรญิ เตบิ โตดี จรงิ ๆ แล้วก่อนท่จี ะเรม่ิ ปลูกทุเรยี นต้องปลูกส้มก่อน ท่สี วนน้ีจะปลูกส้มตามหลกั เลย คอื ปลูกกลว้ ย และมสี ม้ แซมไปก่อน พอสม้ เรม่ิ โต เขากจ็ ะเรม่ิ ลงทุเรยี นตามทหี ลงั เพราะสม้ เป็นตวั ปรบั สภาพ ดนิ ไดด้ ที ส่ี ดุ และอกี อยา่ งหน่งึ ทไ่ี มค่ วรขาดในสวนทเุ รยี นเลยกค็ อื ตน้ หมาก เพราะต้นหมากเป็น พชื ท่อี อกซเิ จนท่ดี ที ่สี ุดในโลก ผมลองเปิดศกึ ษาจากอินเตอร์เน็ตดู เขาวจิ ยั กนั มาแล้วว่าต้น หมากเป็นพชื ท่ใี หอ้ อกซเิ จนท่ดี ที ่สี ุดในโลก คนโบราณเขาเก่งมากครบั เป็นภูมปิ ญั ญาโบราณ ลองดูสคิ รบั สวนทุเรยี นทุกสวนจะมตี ้นหมาก เพราะต้นหมากช่วยผลติ ออกซเิ จน เป็นผลพลอย ไดว้ ่าเราไดผ้ ลผลติ มกี นิ ตลอดปี และเอาไวข้ าย แต่ความจรงิ คอื ช่วยผลติ ออกซเิ จน สวนผมลง ต้นหมากเอาไว้เยอะเลย ผมว่าคนโบราณเขาเก่งนะครบั กว่าเขาจะเรยี นมาดว้ ยตวั เขาเองเป็น รอ้ ยๆปี กว่าเขาจะเรยี นรู้ด้วยตวั เองมาได้ มนั เป็นภูมปิ ญั ญาของเขาท่คี ดิ กันมา แล้วส่งต่อ ความรใู้ หก้ บั ลกู หลานทเ่ี ป็นคนทาํ สวน วธิ กี ารปลกู ทุเรยี นจรงิ ๆพอเรมิ่ ขน้ึ ก็จะมกี ารรางรอบๆ การางทําเพ่อื ป้องกนั รากไม้ ใหญ่ท่จี ะเข้ามาหาต้นทุเรยี น แล้วอีกอย่างหน่ึงพอรางแล้วก็ต้องใส่ป๋ ุยรอบๆต้นทุเรยี นของ จงั หวดั นนทบุรี จะต้องทําในลกั ษณะการยกโคก เพราะทุเรยี นไมช่ อบน้ําแฉะ ชอบน้ําผ่าน ตอ้ ง ใหน้ ้ําทกุ วนั แบบน้ําผ่าน แต่แฉะขงั ไมไ่ ด้ แหง้ กไ็ มไ่ ด้ แหง้ แลว้ กจ็ ะทาํ ใหต้ น้ ตายได้ การใหน้ ้ําเป็นส่วนทส่ี ําคญั มาก อยา่ งน้อยก็ให้น้ําวนั เวน้ วนั ไมม่ ที ุเรยี นพนั ธุไ์ หนท่ี ต้องการน้ําน้อยกว่าหรอื มากกว่า ช่วงท่ที ุเรยี นให้ผลผลติ จะต้องมกี ารลดปรมิ าณการให้น้ํา จะตอ้ งมกี ารกําหนดว่าตน้ น้รี ดน้ํากแ่ี ครง ในช่วงทอ่ี อกดอกจะรดน้ํากแ่ี ครง เขาจะนบั แครงรดกนั แต่ตอนทต่ี น้ เลก็ ๆ จะตอ้ งรดน้ําใหส้ ม่าํ เสมอ การปลกู ทุเรยี นสําคญั ทน่ี ้ําอย่างเดยี ว อย่างอ่นื ไม่มี อะไรมาก อยา่ ใหน้ ้ําเยอะ อยา่ ใหแ้ ฉะทโ่ี คนตน้ เท่านนั้ เอง รดแบบใหน้ ้ําผา่ นได้ ภมู ปิ ญั ญาของ

161 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ชาวสวนนนท์นัน้ มมี านานมาก เช่น ในสวนของชาวสวนนนท์ จะมแี ทบทุกอย่างท่เี ป็นพชื ผกั สวนครวั มมี าตงั้ แต่โบร่าํ โบราณ ตน้ ทองหลางเขาจะปลกู แซมดว้ ย พลู ดปี ลี พรกิ ไทยจะปลูกไว้ ตามโคนตน้ ทองหลาง คอื การเขา้ สวนมรี ายไดท้ ุกวนั ถา้ มสี วนขนาดน้ีไม่มอี ดหรอกครบั เขา้ มา ในสวนตอ้ งเกบ็ ของขายได้ ถา้ ชวั่ โมงน้สี ามรอ้ ยบาทหาไดแ้ น่นอนในสวน ทเุ รยี นจะไมช่ อบดนิ แน่น ถา้ ไมจ่ าํ เป็นจะไมใ่ หเ้ ขา้ ไปเหยยี บในรอ่ งสวน เพราะดนิ ใน ท้องร่องมนั จะฟูอยู่แล้ว ถ้าเขาไปเหยยี บแล้วดนิ จะแน่น รากทุเรยี นจะไม่ออกจรงิ ๆแล้วสวน ทุเรยี นหญ้าจะไม่เตียนมาก จะต้องมหี ญ้าปกคลุมอยู่บ้าง เพราะหญ้าจะมสี ่วนช่วยกักเก็บ ความชน้ื ไว้ สงั เกตวา่ ถา้ สวนไหนทร่ี กๆ แลว้ ไปตดั หญา้ ออกดนิ จะซุยมากๆเลย ผดิ กบั ดนิ ทห่ี ญา้ เตยี นๆดนิ จะแหง้ แลว้ มนั จะทาํ ใหร้ ดน้ําไมล่ ง น้ํามนั จะไหลลงทอ้ งรอ่ งหมด ดนิ ทท่ี อ้ งรอ่ งกบั ดนิ ทค่ี นั นามนั จะต่างกนั จะตอ้ งปลกู หญา้ หรอื ปลอ่ ยใหห้ ญ้าขน้ึ คลุม ดนิ บ้างไมใ่ ช่ถางจนเตยี น บางสวนใชผ้ ดิ วธิ ไี ปใชย้ าฆ่าหญา้ จะทําใหด้ นิ เสยี ตอนน้ีทส่ี วนผมอกี ขนดั หน่งึ ยงั ปลอ่ ยใหห้ ญา้ ขน้ึ รกอยู่ แต่อกี ขนดั หน่งึ ของสวนปลกู ไปเกอื บหมดแลว้ 2 ไร่ โดยส่วนมากต้นทุเรียน เขาจะไม่ให้ปีนข้นึ ไปเก็บบนต้นถ้าไม่จําเป็น เพราะว่า ทุเรยี นสมยั ก่อนเป็นทุเรยี นกง่ิ ตอนมนั จะไม่มรี ากแก้วลงไป ต้นมนั จะโยก ถ้าโยกแล้วตน้ มนั จะ ตาย พอ่ ผมบอกวา่ จะทาํ ใหต้ น้ ชา้ํ เพราะตวั คนหนกั จะทาํ ใหต้ น้ โทรม การขน้ึ ไปตดั และเกบ็ ทุเรยี น ถา้ เป็นตน้ ใหญ่ๆ เขาจะมวี ธิ กี ารขน้ึ ไปตดั ขา้ งบนถ้าตน้ ใหญ่จะมตี ะกรา้ ขน้ึ ไปแลว้ กส็ อยลงตะกรา้ แลว้ ก็ดงึ ลงมาขา้ งล่าง ทุเรยี นนนท์ไม่ได้ตดั แลว้ เอา กระสอบรบั ไมใ่ ช่อยา่ งนนั้ คนละเรอ่ื งกนั วธิ กี ารตดั ทุเรยี นของคนนนทไ์ ม่เหมอื นใครตดั คนเดยี ว ได้ เอาเชอื กผกู ลงมาแลว้ ปล่อยลงเขง่ มนั กจ็ ะหลดุ เองแลว้ กด็ งึ เชอื กขน้ึ ไปใหม่ กเ็ ลยสามารถตดั คนเดยี วได้ เขาจะไม่ใหป้ ลงิ ช้าํ หนามหกั กไ็ มไ่ ด้ รกั ษาขวั้ มาก ถ้าเป็นทุเรยี นต่างจงั หวดั ขวั้ มนั จะล่นื แต่ทุเรยี นนนทข์ วั้ จะสากเป็นธรรมชาตขิ องเขา จะมกี ารห่อใบตองขวั้ ก้านไวไ้ ม่ใหเ้ ห่ยี ว หกั ปลงิ กจ็ ะไมค่ ่อยเสยี ไมค่ ่อยหกั หนามกจ็ ะดี จะมกี ารรกั ษาหนาม เวลาท่จี ะสงั เกตดูว่าสุกจะแก่ เราก็จะสงั เกตดูท่ปี ลิงได้ เขาจะใช้การนับวนั ก็ได้ ชาวสวนเขาจะรวู้ ่าทุเรยี นลกู น้ีออกดอกเม่อื ไหร่ เขาจะรเู้ ลย แต่ตวั การทส่ี ามารถทําใหเ้ รารกู้ ค็ อื กระรอก ถา้ กระรอกเรมิ่ กนิ เม่อื ไหร่ทุเรยี นจะเรมิ่ แก่แลว้ การสงั เกตขวั้ โปนบางทกี อ็ าศยั ดไู ดแ้ ค่ บางสายพนั ธุ์ แต่เขาจะอาศยั ดทู ก่ี ระรอก เขาจะมภี มู ปิ ญั ญาแนวคดิ ของเขานะชาวสวน ใชน้ บั วนั ว่ากว่ี นั แลว้ บางคนเขากด็ สู ี หนาม ดูรอ่ งพู ดูรอ่ งหนาม แต่ชาวสวนจะรวู้ ่าอนั ไหนออกก่อนหลงั จะใชว้ ธิ กี ารจาํ เอา สุกก่อน สุกหลงั เขาจะเดนิ ดทู ุกวนั ในสวนว่าลกู ไหนออกก่อน เขาจะใชว้ ธิ จี าํ จรงิ ๆ แลว้ กแ็ มน่ ดว้ ย เขาจะจาํ ว่ากง่ิ น้ี ตน้ น้ี ทงั้ ทม่ี เี ยอะมากแต่เขาจาํ ได้ ผมรมู้ าว่าเดยี๋ วน้ีเขาจะ ใชว้ ธิ กี ารทางวทิ ยาศาสตร์ เรยี กว่าวธิ กี ารตรวจทุเรยี นแก่ แต่ผมยงั ไม่เขา้ ใจนะ เขามกี ารคดิ อยู่ เขา

162 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี จะมกี ารค้ําแล้วใช้เชอื กฟางเป็นสชี ่วยจํา เพราะเดยี๋ วน้ีสมาธิการจําของคนสนั้ มนั เป็นเร่อื ง ละเอยี ดอ่อนนะ เพราะทุเรยี นนนทเ์ รามที งั้ หมด 200 กว่าสายพนั ธุ์ไม่ใช่มเี ท่าท่เี หน็ แค่ในสวน การดแู ลรกั ษาต่างๆต้องใชค้ ําว่าตอ้ งทะนุถนอมตงั้ แต่ต้นทุเรยี นจนถงึ ออกลกู เลยแหละ อย่างท่ี เขาบอกแหละครบั ว่าคนปลกู ทุเรยี นนนทเ์ หมอื นกบั เลย้ี งลูกคนหน่ึงค่อนขา้ งลําบากเลยกว็ ่าได้ ตอ้ งดแู ลตอ้ งรกั ษาตงั้ แต่เรมิ่ ผมจะมคี วามสุขเวลาเขา้ ไปนงั่ ในสวน แลว้ มนั สบายใจแลว้ ลมกเ็ ยน็ สบาย สมยั ก่อนเราจะมกี ารนอนเฝ้าทุเรยี น ตอนทใ่ี กลท้ ุเรยี นจะแก่ ยงิ กระรอก กลางสวน จะมโี รงเกบ็ ของอย่เู ลก็ เอาไวเ้ ก็บป๋ ยุ เคร่อื งมอื ทางการเกษตร พวกแครง ป๋ ุย ส่วนมากจะเกบ็ ป๋ ยุ มากกว่าเขาเรยี กว่า หา้ งสวน นอนหา้ งเฝ้าทุเรยี น จะมแี คร่ไวส้ าํ หรบั นอน ขา้ งๆกเ็ ป็นทเ่ี ก็บ ของ และกใ็ ชเ้ ป็นทพ่ี กั เวลาไปสวน เวลาเหน่ือยกไ็ ปนัง่ พกั ในนนั้ เขาจะใชห้ ลงั คาจากทําหลงั คา ของหา้ งสวนเพ่อื กนั ลกู ทเุ รยี นหลน่ ใส่ ทุเรยี นนนท์ผมว่าท่ีแพงไม่ได้แพง เพราะคําว่าทุเรียนนะ ทุเรียนน่ีไม่แพงเลย ทุเรยี นนนทแ์ พงตรงประวตั ศิ าสตร์ ความเป็นมาของทุเรยี นมนั ถงึ ไดแ้ พง ทุเรยี นทุกต้นนนั้ มชี ่อื เรยี กต่างๆ ท่เี ห็นทงั้ หมด มนั มที ่มี าท่ไี ปทงั้ นัน้ เลย อย่างกบวดั กล้วย มาจากวดั กล้วยท่เี ป็น แหล่งเพาะ ช่อื ของพนั ธุท์ ุเรยี นมี 200 กว่าช่อื ทเ่ี หลอื อยทู่ งั้ นนทบุรมี เี พยี ง 40 กว่าสายพนั ธุ์ มี ช่อื เรยี กท่เี ป็นช่อื คนเพาะ ช่อื ของพนั ธุ์ทุเรยี นมี 200 กว่าช่อื ท่เี หลอื อยู่ทงั้ นนทบุรมี เี พยี ง 40 กวา่ สายพนั ธุ์ มชี ่อื เรยี กทเ่ี ป็นช่อื คนกม็ ี เช่น กบตาขาํ ตาขาํ เป็นคนเพาะ หรอื อาจจะเป็นช่อื ของ สถานท่กี ็ได้ อย่างกบหน้าศาล อาจจะไปปลูกไว้ท่หี น้าศาลเจ้าสกั แห่งหน่ึง แล้วกข็ น้ึ มา มชี ่อื เรยี กแปลกๆ อยา่ งพนั ธุต์ ะพาบน้ํา ไอ้เข้ กม็ นี ะอยทู่ บ่ี างกรวย ช่อื แลว้ แต่เขาจะตัง้ ขน้ึ มา เพราะ แต่ละคนเพาะสายพนั ธุ์จะข้ามไปขา้ มมา ยงั เช่อื ว่าอีกต่อไปพนั ธุ์ท่มี อี ยู่มนั จะไม่ค่อยเปล่ยี น นอกจากว่าตน้ มนั โตแลว้ พอมลี กู มาผสมกนั มนั จะเปลย่ี นไปตอนทอ่ี อกลูก เพราะว่าเราเอาเมลด็ มนั จะกลายและเปลย่ี นไปได้ การทาบกงิ่ มมี านานแลว้ ทาบไวเ้ พ่อื ใหอ้ าหารไดแ้ ต่ผมไม่แนะนํา ใหท้ ําอย่างนัน้ นะ อยา่ งการทาบกง่ิ รากกอ็ ย่ใู นบรเิ วณเดยี วกนั แลว้ ทุเรยี นจะต้นไม่ใหญ่ ตน้ จะ เลก็ อย่างต้นทุเรยี นทเ่ี ป็นพนั ธุเ์ ดย่ี วๆ ลาํ ตน้ จะใหญ่ แต่ถ้าเรามาเสรมิ รากลาํ ตน้ จะเลก็ นิดเดยี ว แล้วพอต้นโตขน้ึ ไปจะเป็นช่องว่าง ผมว่าเกิดจากความเขา้ ใจผดิ ในการทําการเสรมิ ราก การ เสยี บยอดชาวสวนเมอื งนนทท์ าํ กนั มานานแลว้ ขา้ งล่างเป็นอกี พนั ธุห์ น่ึงขา้ งบนเป็นอกี พนั ธุห์ น่ึง แต่เขาไมไ่ ดเ้ อาความรนู้ ้อี อกไปเผยแพรท่ ไ่ี หน การตอนกง่ิ จะใชก้ นั มานานมากในสมยั ก่อน ส่วน การเพาะเมลด็ จะทําให้กลายพนั ธุ์ แต่สมยั โบราณเขาใชก้ ารเพาะเมลด็ มนั ถงึ ได้มชี ่อื เรยี กพนั ธุ์ ทเุ รยี นต่างๆมากมาย แต่การกลายพนั ธกุ์ เ็ ป็นประโยชน์อย่างหน่งึ สาํ หรบั การแพรพ่ นั ธุ์

163 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี บางคนเขากด็ สู ี หนาม ดรู อ่ งพู ดรู อ่ งหนาม แต่ชาวสวนจะรวู้ ่าอนั ไหนออกก่อนหลงั จะใชว้ ธิ กี ารจาํ เอา สุกก่อน สุกหลงั เขาจะเดนิ ดูทุกวนั ในสวนว่าลกู ไหนออกก่อน เขาจะใช้วธิ จี าํ จรงิ ๆ แลว้ กแ็ มน่ ดว้ ย เขาจะจาํ ว่ากงิ่ น้ี ตน้ น้ี ทงั้ ทม่ี เี ยอะมากแต่เขาจาํ ได้ ผมรมู้ าว่าเดยี๋ วน้ีเขาจะ ใชว้ ธิ กี ารทางวทิ ยาศาสตร์ เรยี กว่าวธิ กี ารตรวจทุเรยี นแก่ แต่ผมยงั ไม่เขา้ ใจนะ เขามกี ารคดิ อยู่ เขาจะมกี ารค้ําแลว้ ใชเ้ ชอื กฟางเป็นสชี ่วยจาํ เพราะเดยี๋ วน้ีสมาธกิ ารจาํ ของคนสนั้ มนั เป็นเร่อื ง ละเอยี ดอ่อนนะ เพราะทุเรยี นนนท์เรามที งั้ หมด 200 กว่าสายพนั ธุ์ไม่ใช่มเี ท่าท่เี หน็ แค่ในสวน การดแู ลรกั ษาต่างๆตอ้ งใชค้ ําว่าตอ้ งทะนุถนอมตงั้ แต่ตน้ ทุเรยี นจนถงึ ออกลูกเลยแหละ อยา่ งท่ี เขาบอกแหละครบั ว่าคนปลกู ทุเรยี นนนทเ์ หมอื นกบั เลย้ี งลกู คนหน่ึงค่อนขา้ งลําบากเลยกว็ ่าได้ ตอ้ งดแู ลตอ้ งรกั ษาตงั้ แต่เรม่ิ ผมจะมคี วามสุขเวลาเขา้ ไปนงั่ ในสวน แลว้ มนั สบายใจแลว้ ลมกเ็ ยน็ สบาย สําหรบั แนวทางการอนุรกั ษ์ เราจะทําโครงการอนุรกั ษ์ทุเรยี นนนทไ์ ปเร่อื ยๆจะไม่มี การล้มเลกิ อย่างโครงการทเ่ี ราของบประมาณจากโรงงานยาสูบไปมรี ะยะเวลาดําเนินการ 5 ปี ทางกลุ่มชมรมอนุรกั ษ์ทุเรยี นนนท์กจ็ ะทําโครงการอนุรกั ษ์ต้นพนั ธุ์ทุเรยี นขยายออกไปในทุก อําเภอ ของจงั หวดั นนทบุรี โดยเรมิ่ จากทต่ี รงสวนของคุณอดสิ รณ์ก่อน แต่กลุ่มของพวกเรามอี ยู่ ในทุกอําเภอ เป็นชมรมอนุรกั ษ์ทุเรยี นนนทเ์ หมอื นกนั ทเ่ี รารวมกลุ่มกนั ทท่ี าํ ด้วยใจของพวกเรา จะมกี ารแลกเปลย่ี นความรใู้ นการทําสวนระหว่างกนั บางทชี าวสวนคนอ่นื ๆ เขาอาจจะมคี วามรู้ มากกว่าผมกไ็ ด้ ทค่ี นนิยมกินของสวนก็เพราะไม่มปี ๋ ุย ไม่มยี า ของสวนอย่างกล้วยหอมถ้าไปขาย แล้วเป็นของสวนหวีล่ะ 30 เป็นหวลี ะ 50 บาท คอื มนั ไม่มยี าฆ่าแมลง แล้วปลูกกันด้วยภูมิ ปญั ญาทอ้ งถน่ิ ถ้าเราเอารสชาติมาเทยี บกนั ระหว่างของสวนกบั ของไร่ ของสวนจะหวานกว่า เหตุเพราะว่าดนิ ดี แล้วก็มวี ธิ กี ารปลูกท่ีเป็นของชาวสวนนนท์ คอื เป็นออแกนิก จะดูแลบํารุง ดว้ ยป๋ ยุ อนิ ทรยี ์ ไมค่ อ่ ยไดใ้ ชป้ ๋ ยุ เคมกี นั เท่าไหร่ แลว้ สภาพสวนทท่ี ําอยา่ งน้อยๆ สวนกลว้ ยเขาก็ จะมที องหลาง ซ่งึ เป็นพชื ตระกูลถวั่ ท่สี ามารถเป็นไนโตรเจนโดยธรรมชาติอยู่แล้ว จงึ ทําให้ คุณภาพของดนิ ทจ่ี งั หวดั นนทบุรนี ัน้ ดี ไปดูไดท้ ุกสวนเลยจะมตี ้นทองหลาง พชื ตระกูลถวั่ จะมี เชอ้ื ไรโซเบยี มอยมู่ นั จะเกดิ ปมรากถวั่ แลว้ จะดงึ ไนโตรเจนไปสะสมไวใ้ นดนิ แล้วเราได้มถี งึ สอง วิธใี นการทําป๋ ุยจากธรรมชาติ คือ เรามที ้องร่อง พอใบร่วงในท้องร่องก็เป็นป๋ ุยหมกั โดยวิธี ธรรมชาติ

164 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี จากภมู ปิ ญั ญาทอ้ งถน่ิ ผมอย่กู บั สวนมาตงั้ แต่เดก็ ทง้ิ สวนไปประมาณ 20 ปีได้ ไปเป็นทหารเพง่ิ กลบั มาได้ เกอื บ 10 ปี แลว้ ทก่ี ลบั มาทาํ สวนต่อ ความเช่ือพิธีกรรมท่ีเก่ียวข้องในการทํางานมีมาตัง้ แต่โบราณอยู่แล้วครบั มนั เกย่ี วกบั เรอ่ื งช่อื เสยี ง ถงึ ไดม้ คี นคดิ ทําสวนสบื ทอดกนั มาตลอดไม่มขี าดช่วงผมมนั่ ใจไดเ้ ลยเป็น การปลกู ฝงั ทางวฒั นธรรม การปลกู ทเุ รยี นทอ่ี ยใู่ นสายเลอื ดเราอย่แู ลว้ พอเกบ็ เกย่ี วผลผลติ เสรจ็ กจ็ ะมกี ารเซ่นไหว้เจา้ ท่ี ผลผลติ เราออกไดผ้ ลดี กต็ ้องทําบุญใหเ้ จา้ ท่เี จา้ ทาง อนั น้ีก็เป็นความ เช่อื ทม่ี กี นั มาอยแู่ ลว้ ผมว่ามนั อยู่ท่เี ราเป็นคนนนทบุรี เราเห็นว่ามนั จะหายไป ก็เป็นเร่อื งท่นี ่าใจหาย เหมอื นกนั นะ เมอ่ื ก่อนเราไปทไ่ี หนในจงั หวดั นนทบุรกี จ็ ะมแี ต่ทุเรยี นทงั้ นนั้ เลย ทุเรยี นนนทเ์ ป็น สงิ่ ทส่ี รา้ งช่อื เสยี งใหก้ บั จงั หวดั นนทบรุ ี แต่กม็ คี นอกี หลายคนหลายกลมุ่ ทค่ี ดิ กนั เหมอื นกบั ผมคอื อยากอนุรกั ษ์ทุเรยี นนนทเ์ อาไว้ แลว้ คนทเ่ี ป็นคนสูงอายุยงั ใหค้ วามรเู้ รากม็ อี ยใู่ หค้ วามรเู้ ราเยอะ มาก ผมคดิ ว่าเรามดี นิ ทด่ี ที ่สี ุดในโลก แล้วบรเิ วณแถบน้ีทางฝงั่ บางใหญ่ บางกร่าง บางกรวย เคยเป็นเกาะเป็นแนวแมน่ ้ําสายเดมิ มาก่อน เราถงึ ไดม้ ที ุเรยี นดี เพราะน้ําท่วมกเ็ กดิ ดนิ ทบั ถมกนั มาเป็นรอ้ ยๆปี พนั ๆปี ดนิ กเ็ ลยมแี ร่ธาตุ มฮี วิ มสั เยอะสะสมกนั อย่ใู นดนิ แถบน้ี ซง่ึ เขาไดท้ ําการ วจิ ยั กนั มาแลว้ ว่าดนิ ท่นี นทบุรี เป็นดนิ ท่ดี ที ส่ี ุดในโลก ปลูกอะไรก็ขน้ึ งาม เรากลา้ คุยไดเ้ ลยว่า ผลไมท้ ุกอย่างท่ดี งั มาจากนนทบุรหี มดเลยนะ ไม่ว่าจะเป็นส้มเขยี วหวาน ส้มโอ กระท้อนเป็น ของนนทบุรที งั้ หมด จงั หวดั นครปฐมเขายงั ยอมรบั ว่าสม้ โอของเขาทด่ี งั กเ็ อาพนั ธุม์ าจากนนทบุรี สม้ เขยี วหวานบางมดกม็ าจากทน่ี ่ี กระทอ้ น มะปราง เพราะทน่ี ่เี ป็นแหล่งผลติ ผลไมท้ ด่ี ที ส่ี ุด ประวตั ขิ องนนทบุรสี มยั ก่อน พวกขา้ ราชบรพิ ารทไ่ี ดร้ บั ของผลไมท้ เ่ี ป็นของดๆี มา พอเขากนิ ผลไมเ้ สรจ็ กเ็ อาเมลด็ มาเพาะปลกู ตามบา้ นทต่ี งั้ อยรู่ มิ คลองบางกอกน้อยกบั คลองออ้ ม สวนผลไมข้ องนนทบุรจี ะเป็นแหล่งผลิตผลไมเ้ ขา้ ไปในวงั เขา้ ไปขายในเมอื งแถวบางลําภู ฝงั่ ธนบุรี ทางนนทบุรจี ะเป็นสวนผลไม้ ทเ่ี รยี กว่า สวนใน ถ้าเป็นสวนนอก กอ็ ยแู่ ถวบางชา้ ง อมั พ วา สมทุ รสงครามตามประวตั ศิ าสตร์ ถา้ ใครไมใ่ ชค่ นนนทบุรจี ะไมร่ หู้ รอก คนนนทจ์ ะเป็นคนทไ่ี ม่ เอาเปรยี บคนอ่นื เพราะเรามสี ภาพแวดล้อมท่อี ยู่กบั สวน เรามคี วามอุดมสมบูรณ์ในเร่อื งของ ต้นไม้ ผลไมม้ ากแห่งหน่ึง ถ้าใครไม่ใช่คนนนทบุรจี ะไม่รหู้ รอก ผมภูมใิ จว่าผมเกิดท่นี ่ีพวกผม ภมู ใิ จนะทผ่ี มเกดิ ทน่ี นทบุรี

165 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี เร่อื งจาก...คุณป้าสมบรู ณ์ แผว้ สกลุ อายุ 72 ปี 14 หมู่ 2 ตําบลบางสที อง อาํ เภอบางกรวย จงั หวดั นนทบุรี ป้าเดนิ ตามพ่อแม่ไปสวนตงั้ แต่ 7-8 ขวบ กไ็ ปสวนกบั พ่อแม่ ช่วยพ่อแม่ทําสวนมา ขนมะพรา้ วจากสวนมาบา้ นตงั้ แต่เดก็ เรยี กไดว้ ่าชวี ติ กอ็ ย่กู บั สวนตงั้ แต่เลก็ เลย ความกวา้ งของ ร่องสวนทท่ี ํากนั กป็ ระมาณ 3 เมตร ความยาวกแ็ ล้วแต่ขนัดของสวน บางขนัดจะร่องสนั้ บาง ขนดั กร็ อ่ งยาวขน้ึ อยกู่ บั พน้ื ทท่ี ม่ี ี ทุเรยี นพนั ธเุ์ ก่าทป่ี ลกู ตงั้ แต่สมยั พ่อ กม็ กี ้านยาว กบ ชะนี กบตาเต่า กบตาทว้ ม ย่าํ มะหวาด ทองย้อยฉัตร กบเล็บเหยย่ี ว กบแม่เฒ่า สาวน้อย ชมพูศรี ดาวกระจาย กบสนี าค กระดุมทอง อลี วง กระปุกทอง กระปุกทองดพี นั ธุ์น้ีเน้ือสวยมาก กบตาขํา กําปนั่ เจา้ กรม สาว น้อยเรอื นงาม ทุเรยี นพนั ธุเ์ ก่าๆมนั ค่อยๆหมดไปหลายปี ตอนนัน้ ยงั ไม่มหี น่วยงานของรฐั มา ช่วยเหลอื ดูแล พอต้นตายกค็ ่อยๆหมดไป แต่สมยั ก่อนยงั ไม่มพี นั ธุห์ มอนทอง จะมนี ้อยสวนท่ี ปลูก เพราะเป็นพนั ธุท์ ่มี าทหี ลงั กระปุกทองดเี น้ือสวยมาก เวลาปลูกท่ศี รเป็นเน้ือจะหนามาก ตอ้ งรอใหถ้ งึ 10-15 ปี ไปแลว้ เปลอื กถงึ จะบางลง แต่เน้ือสวยและแกนง่าย ทุเรยี นพนั ธุท์ องยอ้ ย ฉตั ร กระปกุ ทองดจี ะชอบแกนเป็นเต่าเผา เต่าเผาจะมลี กั ษณะเป็นสดี าํ หลงั พทู ุเรยี น ทุเรยี นแกน มหี ลายแบบ แกนเน้อื สเี ขยี วๆกม็ ี อยา่ งแกนเต่าเผาบางลกู กจ็ ะดาํ ทงั้ เมลด็ ของทเุ รยี น พนั ธุก์ ระดุมเน้ือจะอรอ่ ย เน้ือบาง เมลด็ โต สสี วย กนิ แบบหวานมนั เสยี อยา่ งเดยี ว ตรงทเ่ี น้ือบาง กระดุมทอง กระดุมเขยี ว เน้ือบางเหมอื นกนั เพราะเป็นพนั ธุเ์ ดยี วกนั แต่ทุเรยี น พนั ธกุ์ ระดุมจะออกลกู ก่อน ในบรรดาทุเรยี นพนั ธุต์ ่างๆ กระดุมจะออกก่อนในช่วงเดอื นเมษายน กจ็ ะขายทุเรยี นกระดุมไดเ้ งนิ ก่อน ต่อไปทุเรยี นลวงกจ็ ะออกลกู แลว้ ถงึ จะเป็นทุเรยี นพนั ธุ์หลกั หรอื พนั ธุ์หนัก อย่างเช่นทุเรยี นพนั ธุ์กบต่างๆและพนั ธุ์อ่นื ๆก็จะแก่ตามกนั มาเร่อื ยๆ แต่ปลูก ทุเรยี นกระดมุ เอาไวด้ แี กจ้ นขายไดก้ ่อน ทุเรยี นทเ่ี น้ืออร่อยๆมหี ลายพนั ธุน์ ะ อลี วงกเ็ น้ืออร่อย กบชายน้ําน่ีกอ็ ร่อยมาก กบ เหยย่ี ว กบแมเ่ ฒา่ น่กี อ็ รอ่ ย ยา้ํ มะหวาดเน้ือสจี ะไมเ่ ขม้ แต่ว่าอรอ่ ยหวานมนั เน้ือจะออกสเี หลอื ง นวลๆแล้วลูกจะยาวๆ ขวั้ จะเลก็ ลูกสวย เปลอื กบาง สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดาฯ สยามบรม ราชกุมารี จะทรงโปรดทเุ รยี นพนั ธุน์ ้ีมาก อกี พนั ธุห์ น่งึ คอื กา้ นยาวทเ่ี ขาล่าํ ลอื กนั วา่ อรอ่ ย กค็ อื

166 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี กนิ แลว้ มนั จะไม่ค่อยมกี ลน่ิ ตดิ ปาก ทุเรยี นพนั ธุอ์ ่นื กลน่ิ จะแรง น่ีเป็นลกั ษณะเฉพาะของทุเรยี น กา้ นยาว การปลูกทุเรยี นทน่ี นทบุรี นิยมปลกู แบบยกโคก ยกใหด้ นิ โปรง่ เวลารดน้ํา น้ํามนั จะ ได้ไม่แช่ ถ้าเราขุดหลุมปลูกจะทําใหร้ ากทุเรยี นไม่ดี การยกโคกจะทําใหร้ ากหายใจได้ เพราะ ทุเรยี นรากมนั ไมไ่ ด้ลงอย่างเดยี ว รากจะออกขา้ ง สมยั ก่อนตอนรดน้ําเรายนื เหยยี บรากทุเรยี น เลย รากใหญ่นูนขน้ึ มา เวลารดน้ํากจ็ ะไหลตกขา้ งร่องน้ําจะไม่ขงั กต็ ้องทําโคกให้นูนขน้ึ มา ไม่ ตอ้ งนูนมาก เพราะการออกรากของทเุ รยี นจะออกขา้ งๆแลว้ รากจะไมไ่ ดล้ งลกึ แบบรากแกว้ วธิ กี ารรดน้ํา อย่างหน้าฝนกไ็ ม่ต้องรด ถ้าฝนหยุดตก เราก็ต้องรดน้ําแล้ว พอฝน หยุดไปสกั อาทติ ยห์ น่ึงเรากต็ ้องรดน้ํา เพราะถ้าทง้ิ เลยไม่ไดเ้ ดยี วตาย เพราะทุเรยี นนนท์ไม่ได้ ปลกู ดว้ ย ดนิ ทรายเหมอื นทางจนั ทบุรี ระยอง ต้องรดเม่อื หมดหน้าฝน ต้องรดน้ําไปจนกว่าฝนจะตก เว้น 2-3 วนั กต็ อ้ งรด พอเป็นลูกเรากต็ ้อง รดน้ําน้อยหน่อย พอสกั 5-6 ปีไปแลว้ เรมิ่ ศรเป็น หมายถงึ ออกดอกนะ เรากต็ ้องรดน้ําโปรยๆ ไม่ใหน้ ้ําเยอะ พอถงึ ช่วงดอกบานกใ็ หห้ ่างน้ําหน่อย พอตดิ เป็นลกู โตกวา่ หวั แมม่ อื หน่อยกเ็ รม่ิ ใหน้ ้ําเยอะ 2-3 วนั รดน้ําครงั้ หน่งึ กต็ อ้ งรดเยอะ พอลกู ทุเรยี น โตกต็ อ้ งรดน้ําเวน้ 2-3 วนั รดน้ําครงั้ หน่ึง ถา้ อากาศรอ้ นต้องใหน้ ้ําสม่าํ เสมอ ไมอ่ ยา่ งนนั้ ทุเรยี น จะแกน ถ้าฝนตกไม่ต่อเน่ืองนานๆฝนจะตกลงมาครัง้ หน่ึง ทุเรยี นจะแกนถ้าอากาศรอ้ นๆ เรา ต้องให้น้ําอย่างสม่าํ เสมอ ถงึ เดอื นเมษายนจะตดั ทุเรยี นกระดุมได้ก่อน ตามมากจ็ ะเป็นทุเรยี น ลวง แลว้ เป็นทเุ รยี นหลกั จนกวา่ จะเกบ็ ทุเรยี นหมด ช่วงเดอื นมถิ ุนายนทุเรยี นหมดกเ็ รม่ิ ถางหญ้า ลอกเลน บํารุงต้น ถ้าใส่ป๋ ุยเรากล็ อกเลนทบั แล้วกแ็ ต่งต้น ตดั กง่ิ ทเ่ี ราไม่เอา แต่งตงั้ แต่กงิ่ ล่างๆ ขน้ึ ไป เขาเรยี กว่า แต่งต้นทุเรยี น แต่พอเขา้ ฤดูฝนแล้วก็หยุดพกั ทุเรยี นจะไปออกดอกอกี ทกี ็ ชว่ งเดอื นธนั วาคม ป้ากจ็ ะวา่ งไปตงั้ แต่เดอื นมถิ ุนายน-ธนั วาคม วนอยา่ งน้เี รอ่ื ยไป ช่วงหน้าฝนก็ ลอกเลน แต่งตน้ เสรจ็ กจ็ ะปลอ่ ยใหต้ ้นแตกใบอ่อนของเขาเอง เรากต็ อ้ งหยุดทําไปพกั หน่ึงใหต้ น้ ทุเรยี นพกั การบํารุงต้นต้องบํารุงตอนต้นเลก็ ๆอย่างช่วงน้ีท่กี ําลงั ปลูกใหม่ ต้องทําโคกและก็ ต้องคอยเสรมิ ดนิ เวลาปลูก ต้องดูแลมากการปลูกทุเรยี นเหมอื นเล้ยี งลูกเลย ไม่เหมอื นปลูก ตน้ ไมอ้ ่นื ปลกู อยา่ งอ่นื กท็ ง้ิ ไดบ้ า้ งไม่ตอ้ งดแู ลอะไรมาก แต่ทเุ รยี นน่ีต้องคอยดแู ลตลอดจนกว่าจะ มลี ูก 5 ปี ทุเรยี นกระดุมลวงถึงได้กนิ ลูก ก้านยาวและพนั ธุ์อ่นื ๆ 7-8 ปี ถึงจะเก็บขายได้เป็น อะไรทค่ี ่อนขา้ งกนิ เวลา ในชว่ งเวลาทเ่ี รายงั ไมไ่ ดก้ นิ ทุเรยี น ตามระหว่างตน้ ทุเรยี นกต็ ้องมกี ลว้ ย มพี ชื อ่นื ปลูกอย่ดู ว้ ย ในร่องสวนเราจะมตี ้นทองหลาง ตามต้นทองหลางก็จะปลูกพลู พรกิ ไทย ดปี ลี ใหข้ น้ึ ตามตน้ ทองหลาง แลว้ เรากจ็ ะไดผ้ ลผลติ จากของเหล่าน้ีเกบ็ ไปขายก่อน อยา่ งกลว้ ย มะพรา้ ว หมาก ตรงแคมรอ่ งกจ็ ะปลกู หมาก ก่อนทจ่ี ะไดข้ ายทเุ รยี น เพราะทเุ รยี นยงั ขายไมไ่ ด้

167 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี เงิน เขาเรยี กว่ากินเปลือกสวนไปก่อน เปลือกสวนก็จะมี กล้วย หมาก มะพร้าว ตามต้น ทองหลางกจ็ ะปลกู พลูใหข้ น้ึ ไปเป็นอยา่ งหน่ึง ทองหลางอกี ตน้ หน่ึงกจ็ ะปลูกพรกิ ไทยใหเ้ กาะขน้ึ ไป คนเมอื งนนท์ไปปลูกต้นทุเรยี น ทําสวนทุเรยี นท่ไี หนก็ต้องมตี ้นทองหลาง เพราะ ประโยชน์ของทองหลางจะทาํ ใหด้ นิ ฟู ใบของทองหลางจะช่วยเป็นป๋ ยุ ใหท้ ุเรยี นได้ เวลาทใ่ี บร่วง หล่นไปในทอ้ งร่องเรากจ็ ะลอกใบทองหลางขน้ึ มา ลอกเลน กเ็ ป็นป๋ ยุ รากของทองหลางกจ็ ะทํา ให้ดินฟูด้วย ได้ประโยชน์หลายอย่างแล้วเรายงั กนิ ได้ด้วย ใบทองหลางใช้กินกบั เม่ยี งส้มโอ เมย่ี งคาํ กอ็ รอ่ ย ปลาแนมกก็ นิ ดว้ ยกนั ได้ กนิ อรอ่ ยกวา่ ใบชะพลอู กี การป้ องกันศัตรูพืช แมลง สมยั ก่อนก็ไม่ค่อยมีอะไรมาก มีแต่กระรอกกับหนู กระรอกจะเป็นภยั ทห่ี น่งึ ของชาวสวนทุเรยี นกว็ ่าได้ ตอนน้ีถา้ ต้นสม้ โอมอี ย่ไู มต่ ้องกนิ กระรอกจะ กนิ ตงั้ แต่ลกู ยงั อ่อนๆ กระรอกป้องกนั ไมไ่ ด้ ดกั ไม่ได้ ถ้าเป็นหนูเรายงั ดกั ได้ ต้องเอาสงั กะสมี า พนั ตน้ ทเุ รยี นไมใ่ หม้ นั ไต่ขน้ึ เพราะหนูเดนิ ดนิ อกี วธิ หี น่ึงคอื เอากลว้ ยใส่ยาเบ่อื หนูไปผูกไวท้ ก่ี งิ่ หนูกจ็ ะกนิ แต่กระรอกไมก่ นิ กระรอกกําจดั ยากมากตอ้ งยงิ อย่างเดยี ว สมยั ก่อนเขาใชห้ นังสตกิ๊ ใส่ลูกกระสุนยงิ จนบดั น้ียงั หาวธิ ีการกําจดั กระรอกไม่ได้เลย เราไม่มคี นยงิ กระรอกก็เยอะมาก ถา้ มอี ะไรออกมากก็ นิ หมด แต่ก่อนเราไม่ไดใ้ ชส้ ารเคมหี รอก ทใ่ี ชร้ าดปลวกกม็ ี เอส85 เม่อื ก่อน ไม่มนี ้ําสม้ ควนั ไมก้ ําจดั แมลง ตอนน้ีเรากใ็ ชน้ ้ําสม้ ควนั ไมแ้ ทน ซ่งึ เป็นของธรรมชาตใิ ช้ฉีดผกั ท่ี เรากนิ เอส85 ถา้ ไมจ่ าํ เป็นกจ็ ะไมใ่ ชเ้ ลย จะใชป้ ๋ ยุ ขว้ี วั ป๋ ยุ คอก ป๋ ยุ เคมไี ม่ค่อยไดใ้ ชเ้ ท่าไหรน่ ้อย มากท่จี ะใช้ เพราะป๋ ุยเคมถี ้าใส่มากๆแล้วดนิ จะแขง็ ดนิ จะไม่ดี ถ้าเราใส่ป๋ ุยคอกจะทําให้ดนิ ฟู สมยั ก่อนจะไมค่ ่อยใชป้ ๋ ยุ กนั เท่าไหร่ แต่ก่อนพ่อป้าเขาใชก้ ากถวั่ จะเป็นแผ่นใหญ่ๆ ไปซอ้ื มาท่ี ปากคลองตลาด เราจะเอามาหมกั เป็นน้ํากไ็ ดแ้ ต่จะเหมน็ แลว้ เอาไปใส่ยาก สมยั น้ีกจ็ ะมปี ๋ ุยเขยี ว ป๋ ยุ ตราไขม่ กุ สมยั ก่อนทบ่ี า้ นจะใชป้ ๋ ยุ เทศบาล เป็นป๋ ยุ จากขยะเอามาใส่ จะไมค่ ่อยใชส้ ารเคมกี นั สักเท่าไหร่ แต่เดี๋ยวน้ีเขาก็จะเรียกว่าป๋ ุยชีวภาพ สมยั น้ีถ้าปลูกแบบสมัยใหม่ต้องถึงป๋ ุย ไมอ่ ยา่ งนนั้ ตน้ ไมไ้ มข่ น้ึ เพราะน้ํามนั ไมเ่ หมอื นสมยั ก่อน น้ําจะเสยี จากน้ําผงซกั ฟอก เมอ่ื ก่อนน้ํา จะสะอาดมาก แลว้ น้ําในแม่น้ํากจ็ ะเสยี ไม่รวู้ ่าทุเรยี นจะขน้ึ ไดด้ หี รอื เปล่า การปลูกทุเรยี นขน้ึ อยู่ กบั น้ํา น้ําตอ้ งสะอาด สมยั ก่อนเวลาเอาน้ําเขา้ สวนจะมที ่อกลมๆจะเป็นท่อไมต้ าล สวนหน่ึงกจ็ ะมที ่อหน่ึง ท่อท่เี อาไว้เปิด-ปิด เวลาท่จี ะเอาน้ําเข้าสวนก็จะเปิดเขา้ แล้วใช้ลูกท่ออุด แต่สมยั น้ีสบายใช้ กระสอบฟางผกู กบั ไมเ้ ขา้ เหมอื นกบั จอหนัง เขาเรยี กว่า จอหนงั ปิดลงไปพอน้ํามนั ดูดเขา้ ไปก็ จะปิดทอ่ ได้ แต่ก่อนตอ้ งเหลาไมท้ องหลางเป็นตน้ ๆ มาเหลาใหเ้ ท่ากบั ท่อเลก็ กว่าท่อแลว้ สวมลง ไปใช้

168 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ใบตองแห้งพนั สมยั น้ีจะเปิดท่อง่ายใช้กระสอบฟางทําเป็นจอหนังปิดท่ที ่อ พอน้ําได้ระดบั จอ หนงั กจ็ ะดนั ปิด อยา่ งเราจะไมใ่ หน้ ้ําเขา้ เรากป็ ิดจอหนงั ไวด้ า้ นนอกพอน้ํามนั ดนั ท่อกระสอบกจ็ ะ ไปปิดปากท่อพอดนี ้ํากจ็ ะไม่เขา้ แลว้ ถ้าเราใชน้ ้ําในสวนแหง้ ให้เอาจอหนังปิดขา้ งนอกไวน้ ้ําจะ แหง้ ถา้ เราจะกกั น้ําไวใ้ นขนดั สวนกต็ ้องเอาจอหนงั มาปิดไวข้ า้ งใน น้ําจะไมอ่ อก พอน้ําขา้ งนอก เยอะจอหนังก็จะเปิดเขา้ พอน้ําขา้ งนอกแหง้ จอมนั กจ็ ะดนั ปิดปากท่อ แต่ละสวนจะมที ่ออย่ทู ่อ หน่งึ ทใ่ี ชเ้ ปิดปิดน้ําจะเอาน้ําเขา้ สวนมากน้อยขนาดไหนกต็ อ้ งคอยปรบั น้ําเอาเอง ตอนน้ีป้ากเ็ ป็น คนคอยดเู ปิดปิดน้ําเอง ตอ้ งคอยเดนิ ไปดวู า่ น้ําในทอ้ งรอ่ งเราเยอะหรอื เปลา่ กต็ อ้ งปิดไม่ใหน้ ้ําเขา้ น้ําท่เี ขา้ มาในสวนมาจากแม่น้ําจะมคี ลองเล็กๆเขา้ ไปตามสวน จะมคี ลองไปถึงทุกสวน เป็น คลองย่อยจากแม่น้ํา คนโบราณเขาจะทําไวใ้ หน้ ้ําเข้าถึงสวนได้ทุกขนัด เพราะว่าสมยั ก่อนทํา สวนกนั หมดในบรเิ วณน้ี เขาจะเรยี กว่า ลาํ กระโดง เป็นคลองยอ่ ยทจ่ี ะนําน้ําเขา้ สวน แต่เดยี๋ วน้ี เราถมคคู ลองกนั ไปหมดกไ็ ม่มที างน้ําเขา้ ออก การทําสวนกเ็ ลยเป็นเรอ่ื งทล่ี ําบาก เพราะน้ําเป็น สง่ิ ทส่ี าํ คญั มาก ในชว่ งเวลาทท่ี เุ รยี นออกดอกตอ้ งปรบั การใหน้ ้ํา ในช่วงเดอื นธนั วาคม ทุเรยี นจะเรม่ิ ออกดอกแลว้ จะเรม่ิ เป็นผ่นื เขาจะเรยี กว่า เหยยี ดตนี หนู พอมนั ยาวออกมาก็ต้องปรบั น้ํารดน้ํา ใหน้ ้อยกว่าทเ่ี คยรด พอดอกใกลจ้ ะบานต้องรดน้ําน้อย หยอดแต่แค่โคนตน้ ทุเรยี น 5-10 แครง พอดอกบานแลว้ กต็ ้องบางน้ําใหห้ ่าง พอลูกโตจากปากขวดน้ําขน้ึ ไป เรากต็ ้องเพม่ิ น้ํา ตอนแรก จาก 3 วนั รดครงั้ หน่งึ กต็ อ้ งรดน้ําไปเรอ่ื ยๆ พอลกู โตกเ็ วน้ 2 วนั รดครงั้ หน่งึ สมยั ก่อนจะใชแ้ ครงกบั ขนาดรด แต่สมยั น้ีกจ็ ะใช้เคร่อื งรดน้ํารด พอลูกโตก็เว้น 2 วนั รดครงั้ หน่ึง ตอ้ งรดใหช้ ุ่มลูกทุเรยี นก็จะโต พอไดฝ้ นอกี ครงั้ ลูกกจ็ ะยง่ิ โตขน้ึ ขนาดจะใชร้ ดน้ํา ทเุ รยี น แต่ใชแ้ บบไมส้ าน มขี นาดลอกเลน ขนาดรดน้ํา แครงรดน้ํา มกี ารนําดอกทุเรยี นทเ่ี รยี กว่า หมอ้ ตาล มาทาํ เป็นขนมจบี โดยนําหมยู ดั ใส่เขา้ ไปใน ดอกหมอ้ ตาลแทนแผน่ แป้ง และยงั มกี ารนําเกสรของทุเรยี นมาทําห่อหมกใชแ้ ทนใบยอ ซง่ึ ถอื ว่า เป็นภมู ปิ ญั ญาอยา่ งหน่ึงในการนําดอกและเกสรทุเรยี นมาทาํ อาหาร ความคดิ น้ีเกดิ จากตอนทป่ี ้า เขา้ ไปในสวน รดน้ําทุเรยี นก็คดิ ว่าเราจะเอาดอกทุเรยี นมาทําอะไรได้ พอดวี นั นัน้ ป้าจะทําห่อ หมกกเ็ ลยลองเกบ็ ดอกทุเรยี นเอามาทาํ เป็นผกั กค็ ดิ ว่าจะกนิ ได้ และจะอร่อยหรอื เปล่า รสชาติก็ อรอ่ ยดกี นิ กรอบๆไมม่ รี สชาตแิ ปลกอะไร อาจารยท์ ท่ี าํ งานวจิ ยั เขากล็ องเอาไปตรวจดูว่าในดอก ทเุ รยี นมอี นั ตรายมยั้ ปรากฏวา่ ไมม่ อี นั ตรายสามารถรบั ประทานไดช้ ่วงเวลาทด่ี อกทุเรยี นบานจะ บานช่วงประมาณ 4 โมงเยน็ ถงึ 1 ทมุ่ ดอกทุเรยี นพนั ธุส์ าวน้อยเรอื นงามจะสวยกว่าเพ่อื น สวย ทงั้ กลบี สวยทงั้ ดอก เวลาทเ่ี รม่ิ บานจะเป็นช่วงเยน็ ดอกทุเรยี นจะเรมิ่ แยม้ ๆ

169 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เวลาสงั เกตทุเรยี นสุกจะมวี ธิ กี ารสงั เกตจากขวั้ ทุเรยี น สงั เกตทป่ี ลงิ เวลาทุเรยี นสุกตรงขอ้ ต่อมนั จะหลดุ ขวั้ ตรงปลงิ บนของขวั้ ล่างมนั จะโปน ขวั้ มนั จะดําและสาก พอชาวสวนมองเขาจะรตู้ ดั และ สอยไดเ้ ลย ถา้ ดขู วั้ ไมเ่ ป็นตอ้ งจบั ขวั้ ดู ขวั้ ทเุ รยี นถา้ ยงั ไมแ่ ก่มนั จะนมิ่ และอ่อน แลว้ สขี องขวั้ จะยงั ไมด่ าํ ตอ้ งขวั้ สดี าํ ออกสากๆบางคนเขากใ็ ชต้ ดั ตรงขวั้ แลว้ ชมิ ดรู สชาตจิ ะหวาน ทุเรยี นแก่ขวั้ จะหวานตดั เสรจ็ แล้วลองชมิ ดูจะเป็นอย่างนั้น แต่ถ้าสขี วั้ อ่อนสจี ะไม่เหมอื นกัน ทเุ รยี นแก่สขี วั้ จะคล้าํ แลว้ ขวั้ จะสากกว่าทุเรยี นอ่อน ถา้ ทุเรยี นอ่อนพอตดั มาแลว้ ลองแกว่งดขู วั้ จะ อ่อน ขวั้ นม่ิ ถา้ ทเุ รยี นแก่ปลงิ จะโปนขวั้ จะสากออกสคี ล่าํ นอกจากดูทข่ี วั้ แลว้ กจ็ ะมกี ารนบั วนั แต่ พอจาํ เยอะๆเขา้ กจ็ ะทาํ ใหเ้ ราลมื การเกบ็ ทเุ รยี นตอ้ งปีนขน้ึ ไปเกบ็ อนั ไหนอยใู่ กลม้ อื กต็ ดั อกี มอื เรากถ็ อื ขวั้ แลว้ ตดั เทา้ เราก็ยนื อยู่กบั ต้นขน้ึ ไปเหยยี บต้นอีกเท้าหน่ึงก็เก่ยี วกบั ต้น เวลาท่ขี น้ึ ต้นทุเรยี นไม่เคยทุเรยี น หล่นใส่หวั เพราะทุเรยี นสุกจะสงั เกตไดจ้ ะมสี ที แ่ี ปลกไปจากทุเรยี นทย่ี งั ไม่สุก จะส่งกลนิ่ หอมๆ เรากจ็ ะตอ้ งขน้ึ ไมใ่ หต้ รงกบั ลกู ทอ่ี ยตู่ รงนนั้ ขน้ึ แถบทไ่ี มม่ ลี ูกทุเรยี นตรงช่องว่างของต้นทไ่ี ม่มลี กู ทุเรยี น ลกู ทไ่ี กลเรากต็ ้องใชต้ ะกรา้ ใส่ปลายไม้ แลว้ กเ็ อามดี เสยี บไมเ้ ขา้ แลว้ กส็ อย เรยี กว่าสอย แลว้ กโ็ รยลงมาขา้ งลา่ ง สมยั ก่อนตอนกลางคนื ตอ้ งมานอนเฝ้าทห่ี า้ งสวน พอ่ จะใหล้ กู ผชู้ ายมาเฝ้าทห่ี า้ งสวน เพราะมขี โมยเชา้ กต็ ้องเขา้ ไปเกบ็ ทุเรยี นหล่น แลว้ กม็ หี น้าทเ่ี ป็นเทคนิคเลยนะ พอกนิ ขา้ วเสรจ็ จะตอ้ งเอาแปรงไปปดั ดอกทุเรยี นในเวลา 6 โมงเยน็ ทําหน้าทแ่ี ทนแมลงผสมเกสรใหผ้ สมพนั ธุ์ กนั เฉพาะต้นเกสรของต้นหน่ึงจะไปตดิ อีกต้นหน่ึง บางครัง้ มนั กจ็ ะเกดิ การกลายพนั ธุ์ เช่น อี ลวงสจี ะเป็นสเี หลอื งอ่อน ถา้ เราไปปดั กบั ทเุ รยี นกบกบั อลี วงสขี องทเุ รยี นกจ็ ะเขม้ ขน้ึ เวลาทเ่ี กบ็ ทเุ รยี นเสรจ็ กจ็ ะเอาทเุ รยี นเสรจ็ กจ็ ะเอาทุเรยี นขน้ึ มาบนบา้ นไวท้ ห่ี อกลางของ บา้ น สมยั ก่อนหอกลางจะโล่งไม่มขี องวางกจ็ ะเอาทุเรยี นมาวางกองสูง แยกกองไวว้ ่ากองไหน ตดั ก่อนหรอื หลงั พออกี วนั หน่ึงไปตดั มาใหม่กต็ อ้ งวางแยกกองเอาไว้ วนั น้ีเรากร็ อ้ื กองทต่ี ดั มา ครงั้ แรกเพ่อื ไปขาย ตอนกลางวนั พอพ่อตดั เสรจ็ กจ็ ะหาบมากองไว้ ตกตอนกลางคนื ป้ากจ็ ะรอ้ื ออก ดมดทู ห่ี อมๆกเ็ อาออกไปขาย ไอ้ทไ่ี ม่หอมกก็ องไวก้ จ็ ะรอ้ื ไล่เป็นกองๆไปจะกองทุเรยี นไว้ เตม็ หอกลางบา้ นเลย เวลาจะดูว่าทุเรยี นสุกหรอื ไม่นัน้ ใหใ้ ช้น้ิวดดี ฟงั เสยี งหรอื ใช้เลบ็ ครดู ฟงั เอา แต่ถ้า เป็นทุเรยี นสุกกไ็ มต่ อ้ งดดี และครดู แลว้ นอกจากนนั้ จะดลู กั ษณะภายนอกดหู นาม ดูขวั้ กส็ ามารถ ตดั ไดเ้ ลย เวลาทป่ี ้ารอ้ื กองทุเรยี นก็จะเอาดา้ มมดี เคาะมนั จะดงั ปุๆ พอหลวมพูกจ็ ะดงั พรุๆ ถ้า มนั ยงั ไม่หลวมพูก็จะดงั แต๊กๆ เสยี งจะแน่น พอทุเรยี นจะสุกเน้ือของทุเรยี นจะไม่ตดิ กบั เปลอื ก แลว้ สามารถเอาไปขายไดแ้ ลว้ เรากต็ ้องคดั ใส่เข่งเอาไปขายท่ปี ากคลองตลาด ท่าเตยี น ยอดพิ มาณ

170 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ใกลก้ บั สะพานพุทธ การขายทุเรยี นแต่ก่อนสนุกมาก เหน่ือยกเ็ หน่ือย สนุกกส็ นุก เราต้องไปขน ทุเรยี นทพ่ี อ่ ตดั จากสวนหาบเขา้ บา้ นจนถงึ เยน็ พอมดื กม็ านงั่ คดั ทุเรยี นรอ้ื กองทต่ี ดั ไวก้ ่อนแลว้ ใส่ เข่งใหญ่ๆเรยี งจนสวย จากนัน้ ก็รดั เชอื กไว้อีกกนั หล่นหาบไปลงเรอื 6 ทุ่มต้องออกไปขาย ทุเรยี น เชา้ กลบั มาเวลาคดั ทุเรยี นง่วงจนหลบั ขา้ งกองทุเรยี นทุเรยี นกระดุมป้าต้องคดั ถงึ 5-6 ขนาด จากใหญ่แลว้ กไ็ ล่ไปทเ่ี ลก็ ลดหลนั่ กนั ลงไป จนถงึ ขนาดลกู เลก็ สดุ ทเ่ี รยี กว่าหอยโขง่ เฉพาะ กระดุมลกู จะเลก็ คลา้ ยกบั หอยโขง่ จะขายลกู ละ 3 บาท 10สลงึ ขายกนั เป็นเข่งๆเขง่ หน่ึงมี 30-50 ลูก ลูกเลก็ ๆทุเรยี นจะขายเป็นลูก ขายเป็นเข่งจะซ้อื ยกเข่ง ยกกระจาด เข่งนึงมเี ท่าไหร่หรอื ว่า เป็นตอน ตอนท่ี 1 มี 20 ลกู แต่คดิ ราคากนั เป็นลกู เราใสไ่ วใ้ นเขง่ เป็นตอนๆ ถา้ จะคดั ทุเรยี นหลกั ก็จะคดั เป็นกระจาด กระจาดละ 5 ลกู ถ้าเป็นลูกเลก็ ๆกใ็ ส่เข่ง เข่งละ 10 ลูก แล้วแต่เขง่ หน่ึงจะใส่ไดก้ ่ลี ูก ส่วนมากป้าไปขายกจ็ ะขายใหก้ บั แม่คา้ ทร่ี บั ไปขาย เป็นพวกแม่ค้าท่เี ขาหาบขาย หรอื ว่าไปตงั้ รา้ นขาย ถ้าอย่างก้านยาวก็จะขายคนจนี เยาวราช เขาจะเลอื กมาซอ้ื แต่ก้านยาว ก้านยาวก็จะขายยกกระจาด กระจาดละ 5-10 ลูก กค็ ดิ ราคาคละ กนั ไป บางคนทเ่ี ขามาซ้อื ตามทบ่ี า้ นกม็ ี อย่างคนทร่ี จู้ กั กนั กจ็ ะมาซอ้ื ทบ่ี า้ น บางคนกซ็ อ้ื ไปแจก ซอ้ื ไปกนิ บา้ งกแ็ ลว้ แต่เขา กา้ นยาวจะขายไดร้ าคาดสี มยั ก่อนไม่แพงเหมอื นสมยั น้ีนะอย่างแพงก็ 100-200 บาท ลูกละ 20 บาท ป้ายงั เคยขายเลยอย่างลูกเล็กนะ สมยั ก่อนขายเป็นกระจาด 10-20 ลูกเลยแหละ แต่กระจาดหน่ึงท่ปี ้าขายเป็นกระจาดใหญ่นะ ขายตอนตดั ล้างต้นคอื ตดั ทุเรยี นหมดต้น ช่วงท่กี า้ นยาวออกลูกเยอะๆ ยงั เคยขาย 10-20 บาทเลย ทแี รกกจ็ ะตดั ลูกใหญ่ ก่อน ทม่ี นั แก่ก่อนเรากต็ ดั ไป แต่ต้นหน่ึงเราก็ต้องขน้ึ ตดั ทุเรยี นหลายครงั้ นะจนกว่าจะหมดต้น เทย่ี วสุดท้ายท่ตี ดั กจ็ ะตดั ลา้ งต้นหมดสวน ลูกย่อมๆก็จะขายไม่แพงมาก ลูกใหญ่ๆตดั ไดก้ ่อน ขายลูกละ 200 บาท เขาก็จะพูดกนั ว่าเจา้ นัน้ เขาขายก้านยาวไดล้ ูกตงั้ 200 เดยี๋ วน้ีขายลูกละ 5,000-10,000 บาท สมยั ก่อนขาย 2 ลกู ไมเ่ กนิ 600 บาทลกู ทไ่ี ม่สวยงอๆเหมอื นเป็ดกข็ ายราคา ถกู ลงมา แต่มนั จะมเี น้อื ไมม่ ากมแี คพ่ เู ดยี ว เทคนิคพเิ ศษในการปลูกทุเรยี น ก็ไม่มเี ทคนิคอะไรพเิ ศษหรอกนะ ต้องคอยดูต้น ไม่ให้มนั เป็นหนอน หนอนจะชอบกนิ ต้น พอมาในระยะหลงั น้ีเปลอื กจะเป็นเชอ้ื รา เราต้องถาก ตรงท่ีเป็นเช้อื ราออก แล้วก็ใช้ปูนแดงทา บางทีก็ป้องกันได้บางทีก็ป้องกันไม่ได้ เอาปูนทา เปลอื กและขอบเปลอื กตน้ ทุเรยี นใหถ้ งึ เน้ือ แลว้ เอาปนู ทาเวลาตน้ เลก็ ๆหนอนจะกนิ ไปถงึ ปลาย กงิ่ เรากต็ ้องตดั กง่ิ ทงั้ หนอนมนั ชอบกนิ คลา้ ยว่าทุเรยี นมนั เป็นไมน้ ่ิมหนอนก็กนิ ไดง้ ่าย พอเรา สงั เกตเหน็ วา่ กง่ิ แหง้ เรากต็ อ้ งฟนั ไล่ดูตอ้ งตดั กงิ่ นนั้ ออกไป มาตอนหลงั กจ็ ะเป็นเชอ้ื ราทโ่ี คน แต่ เขากม็ ยี ารกั ษานะแต่ป้าไม่เคยใชต้ ายกป็ ล่อยใหต้ าย อย่างดกี แ็ ค่เอาปนู ทาถากๆแลว้ เอาปนู ทา บางทกี อ็ ยแู่ ต่ปนู กบั ทเุ รยี นมนั จะแพก้ นั นะ เวลาเราโดนหนามทเุ รยี นกเ็ อาปนู ทา เราตอ้ งมปี นู ตดิ บา้ นไว้

171 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เลย เวลาหน้าทุเรยี น อย่างเวลาถ้าโดนทุเรยี นมนั จะปวดเอาปูนทาแลว้ มนั จะหายเลย มนั เป็น ของทแ่ี กก้ นั ได้ ส่วนมากคนท่ซี ้อื กินก็ไม่รู้จะซ้อื กันแต่เน้ือสวยๆ เราเป็นแม่ค้าบอกว่ากินลูกน้ีดี อรอ่ ยเขากไ็ มเ่ ช่อื เรา จะซอ้ื กนิ แต่ทล่ี ูกสวยเน้ือสวยแลว้ กจ็ ะหาว่าทุเรยี นเราเป็นทุเรยี นนอก เจา้ นนั้ เขา ขายทุเรยี นสวน(ทงั้ ๆทเ่ี ขาขายทุเรยี นนอก( เรากบ็ อกเขาว่าถา้ อยากซอ้ื เขากไ็ ปซอ้ื เลยทว่ี ่าเป็น ทุเรยี นสวน เขาก็ซ้อื ได้ทุเรยี นนอกไปของสวนจะเป็นของท่มี คี ุณภาพและก็อร่อย สมยั ก่อน ทุเรยี นทางต่างจงั หวดั จะไมค่ ่อยดเี ท่าทุเรยี นบา้ นเรา แต่ตอนน้ีของเขาดแี ลว้ เน้ือ รสชาติ เขาสู้ เราไดแ้ ลว้ ทเุ รยี นทเ่ี ขาเอามาผสมพนั ธุก์ นั ใหมๆ่ เป็นกา้ นยาวกบั หมอนทองของทางจนั ทบุรเี ราก็ ต้องซ้ือพนั ธุ์จากทางเขามาปลูก พอมาปลูกบ้านเราก็เป็นทุเรียนบ้านเราเพราะดินมนั ไม่ เหมอื นกนั สมยั ก่อนทางนนั้ เขากเ็ อาทุเรยี นทางเราไปปลกู พ่อป้าเขาเคยตอนใส่หมอ้ ทะนนขาย สมยั ก่อนไมม่ ถี ุงพลาสตกิ กเ็ ลยใส่หมอ้ ทะนน เขากซ็ อ้ื ของเราไป พ่อเขาจะตอนขายเยอะมากเขา กซ็ อ้ื ของเราไปปลูกเป็นทุเรยี นบ้านเขา เราก็จะซ้อื หมอ้ ทางปากเกรด็ ท่มี นั เสยี ๆมรี ู มาตอนใส่ ตน้ ไมข้ าย สมยั ก่อนเขาจะไม่มกี ารตดิ ตา การต่อ เขาจะใชว้ ธิ กี ารตอนอย่างเดยี วใส่หมอ้ ทะนน ชําเอาไว้ คนทางนัน้ เขาซอ้ื ไปทําขายไวเ้ ยอะ กเ็ ป็นการซอ้ื กลบั กนั ไปกลบั กนั มา เดยี๋ วน้ีเราไป เอาพนั ธุท์ ุเรยี นทเ่ี ขาทํากงิ่ ขายมาปลูกแลว้ เขาจะมวี ธิ กี ารใหม่ๆในการขยายพนั ธุ์กม็ กี ารต่อกงิ่ ตดิ ตา น้อยมากทจ่ี ะเป็นกงิ่ ตอน อุปกรณ์ท่ใี ช้ในการทําสวนหลกั ๆท่ชี าวสวนต้องมี คอื มดี แครง ขนาด จอบ พลวั่ ชงโลง เขง่ กระจาด สาแหรก คานในเวลาขนทุเรยี น คราดชกั หญา้ มดี พรา้ หวดสาํ หรบั ดายหญ้า กม็ แี ค่น้ีแหละอุปกรณ์ทจ่ี ําเป็น แครงจะเอาไวใ้ ช้รดน้ํา ส่วนขนาดใช้รดน้ําและขนาดใชส้ ําหรบั ลอกเลน พลวั่ จะเอาไวใ้ ช้ปลูกทุเรยี นต้นเลก็ ๆก็ยกโคกเลก็ ๆหน่อย พอถงึ ช่วงหน้าฝนกต็ ้อง เอาพลวั่ แซะดนิ รอบๆ แซะดนิ มาแปะใหโ้ คกเลก็ น้อย เพราะรากมนั ยงั ไม่เดนิ ไกล พอถงึ ปีกต็ อ้ ง เอาดนิ เขา้ ทุกปี หน้าฝนกเ็ อาดนิ เขา้ ไปรอบๆโคกใหใ้ หญ่ขน้ึ ๆจนกว่า 4-5 ปี พอตน้ ใหญ่กร็ ดน้ํา อย่างเดยี ว แล้วก็ดูแลต้นสมยั น้ีถ้าต้นสูงไปก็ต้องตดั ยอด ป้าไปดูงานจากทจ่ี นั ทบุรมี าเดยี๋ วน้ี ยอดมงั คุดเขาก็ให้ตดั สมยั ก่อนเขาไม่ตดั กนั เขาปล่อยให้สูงข้นึ ไป เดยี๋ วน้ีทงั้ ยอดมงั คุดและ ทเุ รยี นเขาใหต้ ดั ยอด ปลายกง่ิ เขากต็ ดั แลว้ กง่ิ เขาจะไม่ใหแ้ หย่เขา้ ไปหากนั บางคนปลูกต้นไมถ้ ่ี กง่ิ กจ็ ะแหยเ่ ขา้ หากนั ตอ้ งตดั ใหม้ ชี ่องอากาศใหต้ น้ ไมห้ ายใจไดบ้ า้ ง เราตอ้ งดแู ลตน้ และดแู ลทุก อยา่ ง ยงิ่ เรอ่ื งน้ําตอ้ งดแู ลมาก ป้าถงึ ไมป่ ลกู ทเุ รยี นเยอะ เพราะดแู ลไมไ่ หว ป้าแก่ลงทุกวนั ๆปลูก แคพ่ อกนิ พอ

172 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี วธิ กี ารรกั ษาหนามทุเรยี น ขวั้ ทุเรยี น เป็นเรอ่ื งทแ่ี น่นอนอยแู่ ลว้ อย่างกา้ นยาวน่ีต้อง รกั ษามากเลย เวลาวางตอ้ งอยา่ ใหไ้ ปครดู อยา่ ไปวางทบั ขวั้ กนั ถา้ กา้ นยาวขวั้ หลุด ลกู ละ 200 บาท เหลอื ลูกละ 40-50 บาท ก้านยาวตดั ในปลิงก็ไม่มรี าคาแล้วทุเรยี นทุกอย่างถ้าไม่มขี วั้ ทเุ รยี นสวนหมดราคาเลยตอ้ งมขี วั้ อยแู่ ละขวั้ ตอ้ งสวยๆดว้ ย ในปลงิ คอื ในขวั้ ปุ่มๆ ขวั้ จะเป็นอะไร ทม่ี รี าคามาก เวลาท่หี นอนเจาะลกู กจ็ ะต้องเอาแปรงกาบมะพรา้ วมาเขย่ี ออก เอาไมแ้ หลมเขย่ี หนอนออก ปดั ออกใหด้ แี ลว้ กต็ อ้ งเอาไมจ้ ม้ิ ดวู า่ ถงึ เน้อื หรอื เปลา่ ทเุ รยี นรุน่ ใหม่ดูยากมากในเร่อื ง ขวั้ ถา้ สมยั โบราณถา้ ขวั้ ยงั สดแลว้ ปลงิ ยงั อยแู่ ก่จดั สว่ นทุเรยี นนอกเดยี๋ วน้เี ราไมไ่ ดด้ ู ขวั้ เพราะตดั ขวั้ เน่าตอ้ งดทู ร่ี อยต่อถา้ ยงั สด แสดงว่าทเุ รยี นยงั แก่จดั 2-3 วนั ทุเรยี นสวนตอ้ งดูขวั้ ก่อนถา้ ทเุ รยี นแพงๆ ตอ้ งดขู วั้ ก่อนขวั้ จะช่วยใหเ้ ราดไู ดว้ ่าทุเรยี นนนั้ จดั หรอื ไมจ่ ดั ถา้ สคี อ่ นขา้ ง เหลอื งจดั คอื แก่จดั ถ้าสมี นั อ่อนๆจางๆจะจดื จากทุเรยี นท่เี ดยี วกนั แลว้ ต้องดูทุกอย่าง ดลู ูก ดู หนามว่าหา่ งมยั้ สเี ขม้ หรอื เปลา่ สมยั ก่อนถา้ ขวั้ ไมม่ กี ห็ มดท่าแลว้ แลว้ ถา้ หนามห่างๆสเี ขม้ สวย ถ้าเป็นทุเรยี นโคนก่ิงจะอร่อยกว่าทุเรยี นปลายกง่ิ ทุเรยี นปลายกงิ่ หนามจะถ่ๆี จดื กว่า แล้วขวั้ อยา่ วางใหเ้ อาหนามไปโดนถา้ หนามไปโดนมนั จะเป็นรอย วางเรยี งตอ้ งวางสบั หว่างใหด้ ี เวลาใส่ เข่งป้าต้องนอนลกู ให้ดี เรยี งต้องใหน้ อนไม่ใหข้ วั้ โดนหนามต้องเรยี งให้นอน เม่อื ก่อนขายทลี ะ 25 เขง่ เหมาเรอื หางยาวลาํ หน่งึ เรยี งใหส้ วยเพ่อื ถนอมปลงิ การบรรจุตอ้ งเรยี งใหเ้ อาพขู น้ึ เอาพู เตม็ ๆถา้ มนั แป้วก็ต้องคว่ําลง เอาพขู น้ึ อย่างป้าขายก็ขายเป็นเข่งๆไปไม่มดี เู น้ือกนั เพราะไวใ้ จ กนั เป็นขาประจาํ กนั พวกเศรษฐที อ่ี ยใู่ นกรงุ เทพทเ่ี ขาชอบทุเรยี นต้องมาเหมาทุเรยี นนนทเ์ มอื งนนท์ เขา จะมาซ้อื ทุเรยี นจากแม่ค้าแท้ๆอย่างป้าไปขายคนจนี เยาวราชจะมาซอ้ื เขาจะรูว้ ่าคนไหนเป็น เจา้ ของสวนจรงิ ๆคนไหนแมค่ า้ เขาไม่ซอ้ื คนมเี งนิ จะมาซอ้ื กบั เจา้ ของสวน ทุเรยี นเขาจะมสี ุกแก่ สุกอ่อนทุเรยี นมกี ลนิ่ ฉีกได้ เน้ือเหลืองแต่ไม่หวาน กลิน่ ทุเรยี นจดั กบั กลิ่นทุเรยี นอ่อนจะไม่ เหมอื นกนั ถา้ สกุ จดั 3 คนื กส็ ุกแลว้ คนื เดยี วสกุ คอื เตม็ ทแ่ี ลว้ 3 คนื กแ็ ยแ่ ลว้ ถ้าไมส่ ุก แต่ทุเรยี น สวนนนท์ไม่มกี ารชุบน้ํายาเลยนะ พ่อป้าเขาจะเรยี กตําเนิน ใช้เรยี กทุเรยี นท่ีไม่จดั เรียกว่า ตําเนิน หลายคนื จดั ถา้ ไม่สุกเขาจะเรยี กว่า ตําเนิน รสชาตไิ ม่หวานมนั ไม่อรอ่ ย กเ็ ป็นศพั ทท์ แ่ี ต่ ละคนใชเ้ รยี กกนั อย่างน้ํามากปีท่แี ล้วแต่ก่อนมนั ไม่ลน้ ขนาดนัน้ เราต้องไปหาดนิ มาเสรมิ คนั นาใน ขนดั น้ําเยอะกว็ ดิ ออก ปีทแ่ี ลว้ นนั้ กเ็ สรมิ จนน้ําทางดา้ นหลงั เขา้ สวนแลว้ ยงั เสรมิ ตรงขา้ งหน้าอยู่ เลย เรากช็ ่วยเสรมิ กนั อย่ทู างน้ี ทางหวั สวนน้ําเขา้ ลงทุนซ้อื ไม้หน้า 3 มาตดั เอากระดานกนั้ 2 แผ่นซ้อน เอาซลิ โิ คนยา สุดท้ายไม้กระดาน 2 แผ่นต่อกนั แล้วน้ําเลยเอาไม่อยู่ สมยั ก่อนเขา จะต้องขุดดนิ ผ่าหลงั ร่อง ต้องขุดดนิ กว้าง 3 ศอก ยาว 4 ศอก แล้วก็เอาดนิ เขา้ มาทําโคก แต่ ตอนน้ตี น้ รอ่ งมนั เตย้ี แลว้ ไมต่ อ้ งขดุ ทต่ี อ้ งขดุ ดนิ เพ่อื ตดั รากไมต้ ่างๆ ทม่ี อี ยเู่ พ่อื เอาดนิ ทข่ี ดุ ไป

173 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ถมเป็นคนั นากนั น้ํา แล้วมาเหน็ ประโยชน์ของการขดุ ดนิ น้ีเม่อื ตอนน้ําท่วมเม่อื ปี พ.ศ 2538 ซง่ึ เป็นภมู ปิ ญั ญาอยา่ งหน่งึ ของพอ่ ในการพฒั นาสวนผ่าหลงั รอ่ งเพ่อื ไมใ่ หร้ ่องสูง แลว้ กก็ นั น้ําท่วม ได้ ตอ้ งทาํ คนั นาใหส้ งู แต่รอ่ งเตย้ี เพอ่ื การรดน้ํากจ็ ะไดร้ ดสะดวก จะต้องทําหน้าร่องใหก้ วา้ งเพ่อื เดนิ รดน้ําไดส้ ะดวก แต่ตอนทพ่ี อ่ อยพู่ อ่ ไมเ่ คยบอกนะวา่ ขดุ ดนิ ไปเพ่อื อะไร เราเพง่ิ มาเหน็ ไดเ้ อง เมอ่ื เราทาํ สวน พธิ กี รรม ความเช่อื มนั ก็เป็นความเช่อื ของแต่ละคนอย่างพ่อป้าเขาจะปลูกทุเรยี นวนั อาทติ ย์ บางคนเขากป็ ลกู วนั พฤหสั บดี บางคนเขากไ็ มไ่ ดถ้ อื อะไร กป็ ลกู วนั ไหนกไ็ ด้ ประเพณที ่ี เก่ียวกบั ต้นทุเรยี นพนั ธุ์ต่างๆก็เอาไปฉีกบ้าง เป็นลูกบ้างแล้วก็เอาไปกองรวมกนั เรียกว่า สลากภตั รทเุ รยี น สมมตวิ า่ พระมี 20 องคก์ ก็ องไปก่อน 20 ลกู แลว้ แต่วา่ พระมมี าก น้อย กเ็ ฉลย่ี ไปแล้วก็ถวายพระไปตามท่กี องไว้ ท่ฉี ีกก็ถวายพระให้พระฉันเลยแล้วก็มอี าหารคาวหวาน เหมอื นกบั เลย้ี งพระธรรมดา เขาจะใหพ้ ระจบั สลากว่าไดก้ องไหน ทอ่ี ่นื เขากม็ มี ะมว่ ง บา้ นเรากม็ ี ทุเรยี น แต่พอตอนน้ีไม่มีทุเรยี นแล้วก็เลิกไป แต่สมยั ก่อนท่ีทุเรยี นสุกพร้อมกันก็จะน่ึงข้าว เหนียวกนั ไปวดั แลว้ ก็จะเอาทุเรยี นไปแกะลูกหน่ึง เอาไปวางทก่ี องอกี ลูกหน่ึง แลว้ แต่ใครจะ ศรทั ธามากน้อยจะเอาไปกล่ี กู กไ็ ด้ อกี สว่ นหน่งึ กจ็ ะเป็นการทาํ บญุ ทบ่ี า้ น จะมกี ารนําทุเรยี นไปถวายพระภูมเิ จา้ ทท่ี ส่ี วน แล้วกท็ บ่ี ้าน พอทุเรยี นจะหมดกจ็ ะเอาทุเรยี นไปถวายศาลพระภูมิ ถากหน่ึงจะไปสวนละถาดมี อยู่ 5 สวน จดั ทบ่ี า้ นดว้ ย ทส่ี วนมี 4 ขนัด กจ็ ดั ทไ่ี ปไหวส้ วนละท่ี ของไหวก้ จ็ ะมที ุเรยี น เป็ดหรอื ไก่ ก็แล้วแต่เราแล้วก็จะมี ขา้ ว น้ํา ใส่ถาดไป ดอกไม้ ธูป เทยี นไปถวายพระภูมิ เพ่อื เป็นการ เซ่นไหวเ้ จา้ ท่ี เพ่อื ขอบคุณทท่ี าํ ใหท้ ุเรยี นมผี ลผลติ ดี เม่อื ก่อนพอทุเรยี นจะเรม่ิ ออกดอก กจ็ ะไป วดั โสธรไปขอน้ํามนต์มา เอาธูปเทยี นมาไหวบ้ อกกล่าว เอาขวดไปใส่น้ํามนต์ท่วี ดั มาแล้วก็เอา ดอกไม้ธูปเทียนไปไหว้ท่ีสวน พ่อป้าเขาจะไหว้ พอไหว้เสร็จเขาก็จะเอาน้ํามนต์เทลงไปใน ท้องร่องน้ําก็ไหลวนไปทวั่ ทงั้ ร่อง แล้วเขาก็จะเดนิ พรมน้ํามนต์รอบสวน ตอนช่วงทุเรยี นออก ดอก เขาจะทําอย่างน้ีทุกปีท่มี โี อกาส การจะเซ่นไหวต้ ้องรอใหท้ ุเรยี นใกลจ้ ะหมด เราก็จะเอา ทุเรยี นลูกสวยๆเอาไว้ไหว้ เพ่อื เป็นการถวายเจา้ ทท่ี งั้ ท่บี ้านและท่สี วน ซง่ึ จะทําพรอ้ มกนั เวลา ถวายกต็ อ้ งเวลาก่อนเพล ถวายทบ่ี า้ นก่อน แลว้ คอ่ ยไปถวายทส่ี วนต่อ ใหเ้ สรจ็ ภายในก่อนเทย่ี ง ความภาคภมู ใิ จในความเป็นชาวสวนทุเรยี นเมอื งนนท์ มแี ต่อธบิ ายไม่ถูก มนั เป็นใน สายเลอื ดวา่ เราน่ะมขี องดี เรากจ็ ะขายใหค้ นทเ่ี ขาตอ้ งการจะกนิ ทุเรยี น เรามคี วามซ่อื สตั ยก์ บั คน ซ้อื เราบอกและนําเสนอขายแต่ของท่ดี อี ร่อย เราก็จะบอกเขาเราเอาไปขายไม่เหมอื นแม่ค้า ทวั่ ไป เราเอาของกไ็ ปขายใหค้ นกนิ น่ีคอื ความภาคภูมใิ จของชาวสวน ถา้ คนซอ้ื ตงั้ ใจจะกนิ ของ เราเขากซ็ อ้ื เรากจ็ ะไมต่ ้อนหน้าตอ้ นหลงั เวลาซอ้ื -ขาย จะซอ้ื กซ็ อ้ื ถ้าไม่ซอ้ื กไ็ ม่เป็นไรไมว่ ่ากนั

174 เราก็จะขายราคาน้ีของเรา ต้องลองซ้อื ไปทานดูแลว้ ถงึ จะรู้ การซอ้ื ขายจะมคี นหลายระดบั มาก แต่เราซอ้ื ขายกนั ดว้ ยความบรสิ ทุ ธใิ ์ จจรงิ ของคนสวน ถา้ ทุเรยี นเป็นตําหนิเสยี เรากเ็ กบ็ เอาไวก้ นิ เอง เราจะไมม่ กี ารหลอกขายคนซอ้ื น่คี อื การซอ้ื ขายแบบชาวสวนทป่ี ้าเป็น

175 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี เร่อื งจาก...คุณยายไสว ทศั นยี ะเวช อายุ 74 ปี 55/2 หมู่ 6 ตําบลบางรกั น้อย อาํ เภอเมอื ง จงั หวดั นนทบุรี ยายไสวเล่าถงึ ความเป็นมาในการทําสวนของตนเองว่าเรมิ่ ทําสวนมาตงั้ แต่อายุ 12 ปี จบ ป.4 มาก็ช่วยพ่อแม่ทําสวนแล้ว ไม่ไดไ้ ปเทย่ี วเตรแ่ บบเดก็ ๆคนอ่นื จากนนั้ กม็ าเรมิ่ ทํา สวนของตวั เองเม่อื ปี พ.ศ. 2493 ยดึ แนวเศรษฐกจิ พอเพยี งในการทําสวนทุเรยี นของตน ขนาด ของสวนทุเรยี นทท่ี าํ กนั ทางจงั หวดั นนทบุรเี ขาเรยี กกนั เป็นขนดั ขนดั 1 มี 5 ไร่ เลก็ ทส่ี ุด 2 ไร่ มี ประมาณ 6 ร่องสวน ร่องหน่ึงกว้างประมาณ 3 เมตร เป็นร่องๆ แต่มา ณ บดั น้ีตรงกนั ขา้ มกบั สมยั ก่อนอนั ไหนร่องเลก็ เราจะทําใหม่ตะล่อมให้เป็นร่องใหญ่ สมมตมิ ี 6 ร่อง กจ็ ะเหลอื แค่ 3 รอ่ ง ปรบั ปรงุ ใหม่ให้ร่องมนั ดขี น้ึ โตขน้ึ แต่ตอนน้ีเขาเรมิ่ ทํากนั เยอะ เพราะเดมิ ร่องเลก็ เต้ยี น้ํา ท่วม วธิ กี ารทาํ กไ็ ม่ยากหรอกตะล่อมร่องและดนิ ขน้ึ มา แลว้ ใชแ้ มคโครขดุ ดนิ ทํารอ่ งขน้ึ ตะล่อม ร่องจาก 6 ร่อง มาใหเ้ หลอื 3 ร่อง บางทจี าก 5 ร่อง ก็ทําใหเ้ หลอื 2 ร่อง น้ํามนั ไมเ่ ขา้ ออกกไ็ ม่ เป็นไร เราก็ขงั น้ําเอาไว้จะขาดน้ําก็ช่วงเดอื นกุมภาพนั ธุ์-มนี าคม พอประมาณปลายๆเดอื น เมษายนฝนกต็ กแลว้ ก่อนทจ่ี ะปลูกทุเรยี นตอ้ งตะกุยดนิ ปรบั ปรุงดนิ แล้วเอาป๋ ุยชวี ภาพราด แต่ก่อนกใ็ ช้ ป๋ ยุ เคมกี นั มาก แต่ตอนน้ีกต็ ้องปรบั ใหอ้ ่อนลง ต้องคอยรดน้ําอยู่ตลอดและดวู ่ารดน้ําแลว้ มนั ลง ไปในดนิ หรอื เปล่า เพราะบางครงั้ ดนิ กแ็ น่น ต้องหมนั่ พูนโคก เพ่อื ใหร้ ากทุเรยี นเดนิ ได้สะดวก วธิ กี ารปลูกทุเรยี นของสวนเมอื งนนท์ ขน้ึ อยู่กบั สภาพพ้นื ท่ขี องร่องสวน ถ้าร่องสูงพูนหนีน้ํา ประมาณสกั 1.5 เมตร ก็ไม่ต้องยกโคกขน้ึ แหวกดนิ ใหเ้ ป็นหลุมเอากงิ่ ตงั้ ตะล่อมๆดนิ ทําเป็น กระเปาะเล็กๆ ถ้าร่องเต้ยี เราก็ต้องทําโคกขน้ึ มาแต่ตอนน้ีเราสามารถรวมร่องให้มนั สูง แล้วก็ ปลกู ทุเรยี น การดแู ลกน็ ้อยลง ผลผลติ ไดเ้ ท่ากนั การรวมร่องเป็นสง่ิ ทย่ี ายคดิ ปรบั ปรุงขน้ึ มาใหม่ บางคนเขาก็เช่อื ยายหลายคน แล้วก็มกี ารยกร่องเล็กๆข้นึ เป็นกระเปาะเล็กๆ พอได้สกั 1-2 เดอื น เรารดน้ําแล้วดนิ จะค่อยๆหลุดไป แล้วก็ค่อยๆเอาดนิ เขา้ ตะล่อมๆกลบดนิ เขา้ มา แต่น้ํา ตอ้ งรดอยา่ งสม่าํ เสมอขาดไมไ่ ด้ วธิ กี ารรดน้ําสมยั ก่อนเราใชแ้ ครง พอเวลาปลกู ทเุ รยี นแลว้ กต็ อ้ ง หาอะไรมาปิดโคน จะรดน้ําเวน้ ประมาณ 2 วนั เอาแครงรดน้ําหยอดรดตน้ ทุเรยี น แต่มาสมยั น้ีก็ เปลย่ี นเป็นระบบการใหน้ ้ําแบบสปรงิ เกอร์ แต่ตอนทท่ี ุเรยี นออกดอกหรอื พง่ึ ผลดิ อกออกมาเราก็ ไมต่ อ้ งไปยงุ่ อะไรกบั ทุเรยี นเลย ตงั้ แต่ช่วงเดอื น พ.ย.-ม.ค. ตอ้ งหยดุ รดน้ําปลอ่ ยใหเ้ ป็นไปตาม

176 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ธรรมชาติ พอมาถงึ เดอื นมกราคมปลายๆดอกทุเรยี นจะเท่ากับมะเขอื พวงหรอื โตเลก็ กว่ามะเขอื พวงเลก็ น้อย กเ็ รม่ิ โปรยน้ําใหน้ ้ําได้ ทเุ รยี นมหี ลายสายพนั ธแุ์ ต่ทย่ี ายไดย้ นิ มาตงั้ แต่ทําสวนทุเรยี นมี 20 สายพนั ธุไ์ ด้ แต่ เดยี๋ วน้ีมหี ลายสายพนั ธุม์ ากเหน็ พวกคนสวนรุ่นใหมๆ่ บอกว่ามี 200 กว่าพนั ธุ์ ทุเรยี นก้านยาว เมอื งนนท์จะเป็นทรงหวด คนขายบางคนบอกว่าอันน้ีเป็นต้นพนั ธุ์ก้านยาวแต่ยายดูใบแล้ว รปู ทรงอยา่ งน้ไี มใ่ ชใ่ บของทเุ รยี นกา้ นยาว ยายปลกู กด็ รู วู้ ่าใบพนั ธไุ์ หนมรี ปู ทรงอย่างไร ก้านยาว มนั มี 2 พนั ธุ์ มกี ้านยาวพวงกบั ก้านยาวทรงหวด หมอนทองกบั หมอนเขยี ว ลวงทองกบั ลวง เขยี ว กระดุมทองกบั กระดุมเขยี ว มนั จะมี 2 พนั ธุค์ ู่กนั กําปนั่ เหลอื งกบั กําปนั่ เขยี ว ชะนีไข่กบั ชะนีเขยี ว จะดูทส่ี ผี วิ ถ้าชะนีเขยี วลูกจะยาว ถ้าชะนีไข่ลูกจะป้อม ลูกจะดก ยายไดท้ ุเรยี นจอก ลอยมาตน้ หน่งึ ทเ่ี รยี กวา่ จอกลอย เพราะตกลงไปบนดอกจอกแลว้ จอกยงั ลอย จอกไมจ่ ม ลูกจะ เลก็ ส่วนทุเรยี นทม่ี กี นั เยอะจนกว่า 200 กว่าสายพนั ธุใ์ นสมยั น้ีเพราะเขาผสมพนั ธุก์ นั มาแลว้ ก็ ตงั้ ช่อื กนั ขน้ึ มาใหมท่ ุเรยี นท่เี ลอื กมาปลกู ในสวน สมยั ก่อนก็มที ุเรยี นลวง กระดุม แลว้ กพ็ วกไม้ เบญจพรรณ พวกตระกูลกบและไม้อ่ืนๆ สมยั ก่อนเราไม่มกี ารซ้อื ขายกิ่งพนั ธุ์กัน จะขอกัน แลกเปล่ียนกันแล้วมาสมยั เม่ือ พ.ศ. 2534-2535 พันธุ์หมอนทองดงั ข้นึ มา ก็หนั มาปลูก หมอนทอง ก้านยาว แลว้ พวกไมเ้ บญจพรรณกป็ ล่อยท้งิ กนั เหลอื สวนละ 2-3 ต้น เพราะพนั ธุ์ หมอนทองเป็นพนั ธุเ์ ศรษฐกจิ เขาขายกนั ลูกละ 300-400 บาท ลวงและกระดุมขาย 30-50 บาท กเ็ ลยเลกิ ปลูกพนั ธุท์ ่เี หลอื ไปโดยปรยิ าย ก้านยาวก็จะแพงกว่า หมอนทอง ชะนี ก็มาปลูกแต่ พนั ธุพ์ วกน้แี ทน ศตั รูพชื ของทุเรยี นตอนออกดอกมหี นอนกดั ดอก เพล้ยี ลง เรามวี ธิ ปี ้องกนั หลาย แบบบางคนเอาเอาพลโู รดานว่านไปในดนิ เลย แต่เราเลกิ ใชเ้ พราะเขาไม่ใหใ้ ชส้ ารเคมมี าก กจ็ ะมี การสุมไฟไล่แมลง บางคนเห็นหนอนเจาะดอกก็ฉีดยาฆ่าแมลง ผสมฮอร์โมนเดยี๋ วน้ีเขามี ฮอรโ์ มนเทคโนโลยที างการเกษตรดขี น้ึ มอี ะไรแปลกๆใหม่ๆมาใหใ้ ช้ ฉีดเพ่อื ใหด้ อกตดิ แต่เราก็ ฉีดแต่พอควรไมฉ่ ีดเยอะ การดแู ลบาํ รุงรกั ษาพอเราบาํ รงุ รกั ษาดว้ ยเทคโนโลยมี ากเกนิ ไป กไ็ ม่ อร่อย ฉีดยามากเกนิ ไปก็โตก่อนกําหนด เหมอื นกบั เดก็ อ้วนทก่ี ินไก่ใส่ฮอรโ์ มน ก็โตสมบูรณ์ แบบไม่แขง็ แรงไมม่ คี ุณภาพ ถ้าทุเรยี นปล่อยใหโ้ ตไปตามธรรมชาติ รสชาตจิ ะอร่อย หวาน มนั เน้อื เนียน ป๋ ยุ เคมที เ่ี ขา้ มาใหมๆ่ บางคนเขากใ็ สต่ อนแรกกง็ ามดี ออกลกู มาใหญ่ ยายกใ็ ส่ป๋ ยุ บา้ ง แต่พอเพมิ่ ป๋ ุยเขา้ ไปมากๆ ผลผลติ ดตี ดิ ลูกแต่ไม่มคี ุณภาพใชไ้ ม่ไดค้ ุณภาพไม่ดี โตเรว็ เกนิ ไป คนจนี ท่ซี อ้ื ไปก็เอามาคนื เกอื บหมดเลย ตอนนัน้ ท่ใี ส่ป๋ ุยมากเกนิ ไปทาํ ใหร้ สชาตไิ ม่ดี ยายกเ็ ลย จาํ ไวว้ ่าตอ้ งใส่ป๋ ยุ เคมแี ต่พอควร มาเดยี๋ วน้เี ราใชพ้ วกขว้ี วั ขค้ี า้ งคาว แลว้ กใ็ ส่ป๋ ยุ เคมบี า้ ง ตอ้ งใส่

177 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี ควบค่กู นั ไปดว้ ย ไม่ใช่ใส่แต่ขค้ี า้ งคาวและขว้ี วั อย่างเดยี ว ต้องเอาหญ้าวางแลว้ เอาใบทองหลาง กลบปิดหน้าหนาวน้กี ต็ อ้ งปิดโคนไวแ้ ลว้ การลอกเลนปีหน่ึงเราจะลอกครงั้ เดยี ว ช่วงทผ่ี ลดิ อกเรากต็ ้องเรม่ิ ลอกเลนแลว้ พอ ทุเรยี นเรมิ่ ผลดิ อกเรากต็ อ้ งเรมิ่ ลอกเลนใหม้ นั เยน็ ไว้ จนถงึ มนั เป็นดอกระยะมะเขอื พวงเรากถ็ งึ จะเรม่ิ รดน้ํา แล้วกม็ อี กี แบบหน่ึงคอื ตดั ลูกเสรจ็ ทําโคนใส่ป๋ ุย ทําไวส้ กั 15 วนั หรอื เดอื นหน่ึง แลว้ กค็ อยลอกเลนทบั มใี หท้ ํา 2 แบบ แลว้ แต่จะทาํ ช่วงไหน กจ็ ะมชี ่วงเดอื นมกราคมและช่วงท่ี ตดั ลูกแล้ว การดูระดบั น้ําในท้องร่องตอนท่ที ุเรยี นมดี อก เพราะสวนเรามนั เป็นท้องร่อง ต้อง ควบคมุ น้ําไม่ใหเ้ ปิดเขา้ ไปมดิ หลงั ร่อง จะทาํ ใหด้ อกหกั ขอ้ รว่ งหมด บางคนเขาว่าน้ําแหง้ ไปเปิด เขา้ อกี ไม่ไดต้ ้องรกั ษาระดบั น้ํา เพราะถ้าหากไดน้ ้ํามากไปจะทง้ิ ช่อ หกั ขอ้ ปลูกทุเรยี นมนั ยาก อย่างน้ีแหละ ภูมปิ ญั ญาชาวบ้านมนั เยอะ ตอนท่ยี ายเดก็ ๆบอกพ่อรดน้ํายากเปิดน้ําเขา้ ไปใน สวนมาก ดอกทุเรยี นหกั ขอ้ หมดเลย เวลาเอาน้ําเขา้ สวน จะมที ่อฝงั อยู่ทุกสวนต้องมที ่อ เช่อื มกบั คลองซอยเขา้ ไปจาก คลองใหญ่ ถงึ ในสวนเราจะมที อ่ ถา้ เราไมต่ อ้ งการน้ําเขา้ เรากป็ ิดทงั้ ขา้ งนอกและขา้ งในท่อ ถา้ เรา ตอ้ งการใหน้ ้ําเขา้ -ออกเราจะมจี อทาํ ดว้ ยพลาสติกเอาไมต้ ขี นาบสองแถบ เวลาน้ําออกช่วงหน้า ฝนน้ําออกได้เข้าไม่ได้ เราไม่ต้องลงไปปิด-เปิดท่อ สมยั ก่อนใช้ลูกท่อพนั ด้วยใบตองลูกยาว เวลาจะเปิดเขา้ กต็ ้องลง แต่มาตอนน้ีเราไมต่ อ้ งลงไปเปิด-ปิดดว้ ยตวั เองเราจะมจี อกนั้ จอน้ียาย เป็นคนต้นคดิ นะ สมยั ก่อนต้องพนั ลูกท่อในปีหน่ึงพนั ไว้ 20 กว่าลูก เวลาหน้าน้ําใชใ้ บตองแห้ง พนั เวลาอุดท่อกต็ อ้ งลงเยอ่ ท่อเปิด-ปิด เขา้ ออก ลงไป 2-3 ครงั้ ตอนน้ีไม่ทําอยา่ งนนั้ แลว้ ใชไ้ ม้ เลก็ ๆตขี นาบสองขา้ งแลว้ ตขี าปกั ลงไปตรงท่อ เวลาจะใหเ้ ขา้ กเ็ อาจอปิดไวข้ า้ งใน เวลาจะใหน้ ้ํา ออกกป็ ิดไวข้ า้ งนอก ไวก้ นั คนละฝงั่ ถา้ ตอ้ งการใหร้ ะดบั น้ําอยใู่ นระดบั ทพ่ี อดไี มเ่ ขา้ และออกให้ ปิดไวท้ งั้ สองแถบ คนอ่นื เขากถ็ ามว่ายายทําอย่างไรกท็ ําให้พวกชาวสวนดว้ ยกนั ดู เราจะทําจอ ไวส้ องแผ่นปิดทงั้ ขา้ งนอกและขา้ งในท่อ ทําไวห้ น้าท่อกบั ในท่อ ขา้ งในสวนกบั นอกสวน ถา้ ให้ น้ําออกชกั จอขา้ งในสวนออก ถ้าต้องการใหน้ ้ําเขา้ สวนชกั ขา้ งนอกเผยอจอนิดหน่อยประมาณ เวลาไวไ้ ดเ้ ลยสองวนั แลว้ ไปปิดไมต่ อ้ งลอง พลาสตกิ ทใ่ี ชก้ เ็ ป็นกระสอบป๋ ุย เอาไมต้ ขี นาบทงั้ สอง ขา้ ง ทาํ ขาใหย้ าว แลว้ ปกั ลงดนิ งา่ ยทส่ี ดุ วธิ นี ้ี อธบิ ายเรอ่ื งการทาํ จอไปในทป่ี ระชุมพอน้ําเคม็ มาก็ ขอความร่วมมอื จากทางราชการใหป้ ระกาศบอก ถ้าเราไม่ต้องการน้ําเคม็ กใ็ ช้จอปิดไปซะ ไม่ ต้องเสยี งบประมาณมาป้องกนั ในเร่อื งน้ีมากทําจอปิดท่อแก้ปญั หาไป อนั น้ีกเ็ ป็นภูมปิ ญั ญาอกี อย่างหน่ึงทใ่ี ชก้ นั ของชาวสวน ทอ่ี าศยั แรงน้ําดนั จอพลาสตกิ ใหเ้ ปิด-ปิดท่อเอง แรงดนั น้ําขา้ ง นอกสูงกว่ายงั ไงน้ํากไ็ มเ่ ขา้ ไม่รวั่ เพราะเป็นพลาสตกิ แรงดูดของท่อและแรงดนั ของน้ําจะทาํ ให้ จอปิดท่อไดส้ นทิ สมยั ก่อนตอ้ งพนั ลกู ทอ่ ใชเ้ ชอื กกลว้ ยพนั ใบตองแหง้ จอจะโคง้ เขา้ ไปปิดทอ่ ได้

178 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี และยกเกบ็ ได้ พน้ื ทใ่ี นการใชก้ ็น้อยมว้ นเกบ็ ได้ ทาํ ไวห้ ลายๆอนั เวลาท่อหลุดโครมมวั แต่ไปหา ลกู ท่อพอดสี วนจมน้ํา เอาจอปิดกนั้ น้ําเคม็ ใชไ้ ดผ้ ลดมี าก เราตอ้ งใชไ้ มด้ ๆี ทําขาจะไดแ้ น่น ไม่หกั และหลุดใช้ได้เป็นปี เม่อื สมยั ก่อนมกี ารชมิ น้ําเค็ม แต่เดยี๋ วน้ีจะมที ่วี ดั ระดบั น้ําเค็มของกลุ่ม อนุรกั ษ์ทุเรยี นนนท์ก็มคี นท่คี อยวดั และบอกกนั เวลามนี ้ําเคม็ ขน้ึ มา ก็จะกระจายข่าวบอกกนั ระหวา่ งชาวสวนใหป้ ิดท่อ เรอ่ื งของน้ําเคม็ มมี านานตงั้ แต่สมยั อดตี กาล มมี าตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2501 เม่อื ก่อนยายปลกู กุหลาบใบแห้งหมดเลยทงั้ ๆท่รี ดน้ํา น้ําเคม็ มนั มมี าอย่เู ร่อื ยๆ ทางราชการเขากท็ ําดวี ่าไม่ต้อง เสยี งบป้องกนั น้ําเคม็ ใชว้ ดิ น้ําออกเอา จะทาํ ทาํ นบกนั น้ําเคม็ มงี บประมาณมาใหป้ ิดทุกคลอง ไม่ ตอ้ งทาํ หรอกใชป้ ิดจอเอาท่อใครสวนใครกป็ ิดไป น้ําเคม็ ขน้ึ มาไมเ่ กนิ 15 วนั กถ็ อยลง เราตอ้ งคดิ ทําวธิ ปี ้องกนั ขน้ึ มาด้วยตวั เราเอง ไม่ใช่ปล่อยไปตามเร่อื ง บางครงั้ โทษทางราชการเขาไม่ได้ เพราะเขาไมเ่ คยทําสวนนะ เราอย่กู บั สวนเรารเู้ ร่อื งดกี ว่าเขาลองชิมน้ําดูว่าน้ําผดิ ปกตอิ ย่างไร สมยั ก่อนไม่มเี คร่อื งวดั ระดบั น้ําเคม็ เราก็ต้องชมิ น้ําเอา เวลาลงไปอาบน้ําในคลองก็ต้องชมิ ว่า น้ําเคม็ หรอื เปล่าถา้ เคม็ กบ็ อกกนั มนั เป็นภูมปิ ญั ญาจรงิ ๆนะอย่างถุงพลาสตกิ ถุงป๋ ุยทม่ี องว่าไม่ มปี ระโยชน์ก็มปี ระโยชน์มากเอามาใช้งานได้ อย่างใครทําไม่เป็นยายก็ทําแจก บอกอธบิ ายให้ ด้วยว่า เอาขาจอแทงดินลงไป ก่อนท่ีทําปิดท่อต้องดูหน้าท่อว่ามไี ม้คานอยู่หรือเปล่าต้อง ละเอยี ด มไี มค้ านอยสู่ กั นดิ หน่งึ น้ํากเ็ ขา้ แลว้ ตอ้ งดลู ะเอยี ดแลว้ ถงึ จะปกั จอลงไปใหเ้ สมอ ถา้ กลวั ว่าจะหลุดหายไปกเ็ อาไมอ้ กี หน่ึงท่อนเลก็ ๆปกั ปกั กลางท่อกนั เป็นแนวตงั้ และก่อนจะอุดจะทํา อะไรก็ต้องระวงั สมยั ก่อนลูกกระตุ้มถ้าหลุดเขา้ ไปในท่อกเ็ ป็นปญั หาต้องงม แลว้ ต้องเอาเหลก็ แหลมแหยก่ ระทุง้ เขา้ ไปในท่อเอาออกมาอกี ในสมยั ก่อนนะ แต่เดยี๋ วน้ีปญั หานนั้ ไมเ่ กดิ แลว้ เรอ่ื งของสตั วท์ ม่ี าทําใหท้ ุเรยี นเกดิ ความเสยี หาย ในสมยั ก่อนจะมีกระรอกมากดั กนิ แต่ชาวบา้ นจะรวมตวั กนั ในช่วงตอนค้าํ ลูกทุเรยี นแลว้ เหลอื อกี 15 วนั จะตดั กระรอกและหนูจะ เรมิ่ กดั กนิ ลกู ทุเรยี น เรากร็ วมตวั ระหว่างชาวบา้ นช่วยกนั ไล่กระรอกและหนูประมาณ 10-20 คน ไล่รงั อย่ตู รงไหนถางออก มะพรา้ วเยอะกระรอกจะอย่ใู นคอมะพรา้ ว เราก็ถางคอมะพร้าวออก ลา้ งคอมะพรา้ ว ไปทไ่ี หนกม็ มี อื ปืนตามไปยงิ สอยลงมา ยายบางทกี เ็ ป็นคนยงิ กระรอก ตะโกน บอกคนท่ปี ีนต้นไมอ้ ย่ตู รงท่เี หน็ กระรอกออกมาว่าอยู่น่ิงๆอย่าตกใจ เกาะแน่นๆ เราก็เลง็ ปืน สอยกระรอกเลย อนั น้ีกเ็ ป็นวถิ ชี วี ติ ชาวสวนอกี อย่างหน่ึง กระรอกมนั มสี ญั ชาตญาณอยู่อย่าง หน่ึงเวลาท่จี นมุมแล้วมนั จะเจ่า คอื เงยี บเสยี ง เดยี๋ วน้ีก็ยงั มอี ย่แู ต่น้อยลงแล้ว ฆ่ามนั ไปก็ต้อง ทําบุญอุทศิ ส่วนกุศลไปใหม้ นั ดว้ ย เวลาทย่ี ายทอดกฐนิ กแ็ ผ่ส่วนบุญไปให้ ไม่งนั้ ไมเ่ หลอื ทุเรยี น ดๆี เรากข็ าดทุน เวลาทาํ บุญทอดกฐนิ กแ็ ผส่ ว่ นบญุ ไปใหท้ กุ ปี เรอ่ื งน้ีเป็นเร่อื งจรงิ ท่ียายทาํ บุญให้ กระรอก หนู ใครฟงั กพ็ ากนั หวั เราะ กต็ ้องทาํ ใหเ้ ขาไป เราต่างคนต่างอยู่ ต่างคนต่างหากนิ ใน ความคดิ

179 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ของยายนะ อยา่ งคา้ งคาวน่จี ะไมก่ นิ ทุเรยี น เมอ่ื ก่อนยายปลกู ลาํ ไยไวส้ องตน้ โดนคา้ งคาวตหี มด ยายถงึ ไมป่ ลกู ลําไยแลว้ ดนิ มนั ดปี ลกู อะไรกข็ น้ึ แต่ก่อนนกหวั ขวานมกี เ็ จาะลกู ทุเรยี น เดยี๋ วน้ีก็ ไมม่ แี ลว้ หายากขน้ึ นกหวั ขวานจะเจาะดไู มร่ จู้ ะเจาะสวย บางทขี ายเขาไปแลว้ ไมร่ ู้ ถ้าหนูเจาะก็ เหลอื แค่รอ้ ยเดยี ว ถ้าหนามครบกไ็ ดร้ าคา 300 บาท ถา้ เป็นหนูเจาะเดยี๋ วน้ีกไ็ มค่ ่อยมสี ่วนมาก หนูจะเจาะทุเรยี นอ่อน ถ้าเป็นกระรอกเจาะจะขายดมี าก เราจะควา้ นออกแลว้ เอาปนู ทา ยายไป ขายทเ่ี ซน็ ทรลั รตั นาธเิ บศร์ มคี นมาถามยายเอาอะไรมา กบ็ อกเขาไปวา่ ทเุ รยี นทก่ี ระรอกเจาะ เอามยั้ ล่ะ ยนื กนั ล้อมรอบเลย เพราะเราขายเป็นพู ไอ้ทเ่ี สยี ไปเรากไ็ มเ่ อา บางทยี ายฝานไปยงั ขอลองชมิ ยายกบ็ อกว่าชมิ ไดก้ ระรอกมนั ไม่มเี ชอ้ื โรค ถา้ หนูนะมี ปนู แดงจะช่วยประสานเน้ือของทุเรยี น อย่างทุเรยี นต้นเป็นแผลยายกค็ ว้านเอาเช้อื ออก แลว้ เอาปนู โปะเขา้ ไป โรคน้ําซมึ กจ็ ะหายเน้อื ทุเรยี นจะแหง้ ไม่มลี ามเลย ควา้ นออกเอาชอ้ น ขูดๆตรงท่เี สีย แล้วเอาปูนแดงอดั ทาเข้าไป ทุเรยี นก็จะสุกเหมอื นเดมิ ปกติ ปูนจะถูกกบั ต้น ทเุ รยี น ปนู แดงจะดยี ายซอ้ื ไวเ้ ป็นป๊ีบเลยตอนช่วงหน้าทุเรยี น ปนู กบั หนามทุเรยี น เวลาทเ่ี รารบั ทุเรยี นพลาดจะใชป้ นู ป้ายจะหายเรว็ ปนู มนั จะช่วยลดการแพข้ องเกสรทุเรยี น ถา้ หนามเสยี กใ็ ช้ ปนู ทาป้าย ปนู น่ีรกั ษาทเุ รยี นทงั้ ลกู และตน้ ไดด้ ที ส่ี ุด เราจะนบั วนั ทเุ รยี นสกุ ตงั้ แต่ดอกบานเป็นหางแย้ กา้ นยาวจะประมาณ 120 วนั หาง แย้ คอื ดอกทุเรยี นทโ่ี รยแลว้ เป็นลูกเลก็ เท่าหวั แมม่ อื ชะนี กระดุม ลวง น่ีก็ 100 วนั หมอนทอง กป็ ระมาณ 120-110 วนั ตดั ได้ กระดุม 100 วนั เราดูได้เลยนับจากลูกเท่าหวั แม่มอื ประมาณ 100 วนั เหมอื นกนั จะตดั ไดช้ ่วงสงกรานตข์ ายไดก้ ่อน วธิ กี ารดูเราต้องเขา้ ไปในสวนทุกวนั ตอ้ งดู ว่าดอกต้นไหนบานก่อนหรอื หลงั มสี มุดจดบนั ทกึ เลย ตน้ น้ีบางก่อนค้าํ ก่อน แต่ยายดูอย่างน้ีนะ เวลาท่ยี ายค้าํ ลูกโตพอประมาณตอนค้ําน่ีจะแม่นมากทุเรยี นมนั จะมสี องรุ่น รุ่นแรกจะเอาเชอื ก ผกู ไวส้ หี น่ึง รนุ่ หลงั เราจะผกู เชอื กไวอ้ กี สหี น่งึ แลว้ เราจะรเู้ ลยวา่ มนั เป็นรนุ่ ไหนจะดูรไู้ ม่ผดิ พลาด สมยั ก่อนพลาดตดั ทุเรยี นอ่อน การค้ํากง่ิ พอเราค้ําเราจะต้องดูว่ากง่ิ หน่ึงเราจะเอาไว้ประมาณก่ี ลกู ตอ้ งดไู วไ้ ดส้ องลูก ลกู เดยี ว กต็ ้องตดั ลูกอ่นื ทง้ิ เราจะไม่เอาไวเ้ ยอะ ถา้ เอาไวเ้ ยอะ มนั จะเสยี รสชาติ มนั จะดงึ รสชาตกิ นั ไมอ่ รอ่ ย เทคนิคพเิ ศษในการทําสวนของยายจะเร่อื งมากตอนค้ําทุเรยี นจะต้องพถิ พี ถิ นั มาก เลยพอค้าํ เสรจ็ เราจะฉีดยาฆา่ แมลงกบั ฮอรโ์ มนผสมไปทล่ี กู ทต่ี ้น แลว้ กใ็ ชป้ ๋ ุยพอประมาณแลว้ กร็ ดน้ํา เขาเรยี กวา่ บาํ รงุ ระยะยาว ยายจะไมใ่ สป่ ๋ ุยเยอะใส่แต่พอควร กบ็ าํ รุงตน้ ไป กไ็ มม่ เี ทคนิค อะไรพเิ ศษ ทําไปตามธรรมดา กจ็ ะมกี ารสุมไฟช่วยไล่แมลงต่างๆท่มี ารบกวนทุเรยี นโดยจะสุม ไฟในช่วงเยน็ การทจ่ี ะบาํ รงุ ตน้ ทุเรยี นใหเ้ จรญิ เตบิ โตสมบรู ณ์ไดด้ ี โดยการใหน้ ้ํา ตน้ ไหนชอบน้ํา เรากใ็ หน้ ้ํามาก ถา้ ตน้ ไหนไมช่ อบน้ํามากเรากต็ อ้ งหยดุ ใหบ้ า้ งเป็นบางชว่ ง แลว้ กต็ อ้ งใชป้ ๋ ยุ ดว้ ย

180 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ทงั้ ป๋ ุยคอกและป๋ ุยเคมี บางพนั ธุก์ ็ชอบน้ํา บางพนั ธุไ์ ม่ชอบน้ํา ใหน้ ้ํามากไปกแ็ ตกใบอ่อน พนั ธุ์ ไหนแตกใบอ่อนง่ายเรากใ็ หน้ ้อย อย่างหมอนทองใหน้ ้ํามากก็แตกใบอ่อน อย่างก้านยาวเราให้ น้ําสม่ําเสมอกนั ก็ไม่เป็นไร เราต้องคอยสงั เกตดูหลายอย่าง อย่างชะนีให้มากดอกก็หลุดหมด การปดั ดอกก็มกี ารปดั กนั ใช้พู่กนั ปดั เป็นการช่วยทุเรยี นผสมเกสร แต่ถ้าปดั แลว้ ต้องตดั แต่ง ดอกไมเ่ อาดอกไวห้ มด ถา้ เอาดอกไวห้ มดจะทาํ ใหท้ เุ รยี นเน้ือบาง ถา้ วนั ไหนทม่ี แี ดดรอ้ นจดั ตอ้ ง คอยมานงั่ เฝ้าทเ่ี รอื นกลางสวนว่าตน้ ทเุ รยี นเป็นอยา่ งไรบา้ ง ตอ้ งเขา้ ไปดวู ่าใบมนั เหย่ี วหรอื เปล่า ถา้ ใบเหย่ี ว กต็ อ้ งหาสาเหตุว่าเหย่ี วเพราะอะไร ตอ้ งทาํ รม่ บงั แดดใหท้ เุ รยี นในชว่ งเรมิ่ ปลกู โดยใช้ ทางมะพรา้ ว และปลกู ตน้ ทองหลางเอาไวข้ า้ งๆตน้ ทเุ รยี น เพ่อื เป็นไมบ้ งั รม่ และเป็นป๋ ุยใหท้ ุเรยี น ทเุ รยี นจะวา่ ปลกู งา่ ยกง็ า่ ย ถา้ ดแู ลเป็นกง็ า่ ย ถา้ ดแู ลไมเ่ ป็นกย็ าก ถา้ ปีไหนแดดจดั มาก ทุเรยี นน่ี ใบจะพรนุ ไหมห้ มดเลย วธิ กี ารตดั เรามวี ธิ กี ารพเิ ศษกว่าทางจนั ทบุรที างนัน้ เขาจะใช้กระสอบรบั ของเรามี ตะกรา้ ขน้ึ ไปแลว้ คนตดั เขาจะรวู้ ่าเชอื กสไี หนทโ่ี ยงกง่ิ ค้าํ กงิ่ ไวต้ ัดก่อนหรอื หลงั เขาจะรตู้ ดั มาใส่ ตะกรา้ โรยลงมาขา้ งลา่ ง จะไม่มกี ารตดั โยนนอกจากกงิ่ จะตรงอยกู่ บั ทอ้ งร่องหรอื มมี ดแดงเราจบั ไมไ่ หวกส็ อยลงน้ํา ลงน้ําจะไม่ช้ําเท่าไหร่ ถา้ ลงดนิ น่ีขวั้ หกั เป็นเต่าเผาแขง็ เราจะไม่วางกบั ดนิ เราจะมใี บตองวางรองหรอื เข่งรองไวไ้ ม่ใหห้ นามเลอะกบั ดนิ ทป่ี นเป้ือนป๋ ยุ เคมี ป๋ ยุ คอก จะทําให้ หนามเน่าได้ น่ีแหละคอื เคลด็ ลบั มนั ไมใ่ ช่ง่ายนะมนั ยากตลอดแหละแต่ถา้ เรารแู้ ลว้ ก็ไม่เป็นไร ถ้าเรามาวางกบั ดนิ ทบั ไปๆกเ็ ลอะโคลน เลอะดนิ ว่างกบั พน้ื ซเี มนตก์ ไ็ ม่ดตี ้องวางกบั ใบตอง ไม่ งนั้ เรากม็ เี ขง่ ไปตดั แลว้ างใส่มใี บตองรองเป็นชนั้ ๆ ทุเรยี นท่ขี ายได้ราคาและถ้าพูดถึงทุเรยี นเมอื งนนท์ก็จะนึกถงึ คอื ทุเรยี นก้านยาว ตดั ลงมากต็ ้องพนั ขวั้ เกบ็ ไว้อย่างดใี ชใ้ บตองพนั ขวั้ เรามใี บตองในสวนปลูกกล้วยเอาไวเ้ ลย ถ้า รองลกู ทุเรยี นเรากใ็ ชใ้ บตองแหง้ ใบตองสดมนั จะไมห่ นาและจุ ใบตองแหง้ รองๆมนั กจ็ ะไม่ทาํ ให้ ทุเรยี นช้าํ เราเรยี กว่า ตดั เกบ็ มาจากสวนอย่างไรกอ็ ยอู่ ยา่ งนนั้ ไมม่ กี ารถ่ายถอนใส่เขง่ ยายตดั ทุเรยี นบางที 30 เข่ง ยายเรยี งเท่ากนั หมด ไมม่ ายกยา้ ยทุเรยี นไปไหนอกี จะทําใหข้ วั้ มนั ล่นื ขวั้ มนั ยงั อ่อนอยู่ ไม่งนั้ จะทําใหข้ วั้ หกั วธิ จี บั ขวั้ ต้องจบั ใหล้ งมาต่ํากว่าปลงิ แล้วจบั 3 น้ิว ไม่ใช่จบั หมดทงั้ ขวั้ จะล่นื หายคลาย เขาจะละเอยี ดมากนะทุเรยี นนนท์ ถ้าไปจบั ขวั้ ลูดไปลูดมาไอ้ขวั้ ท่ี คลายทว่ี ่าแกจะเป็นทุเรยี นอ่อนเลย ขวั้ มนั จะล่นื มนั จะไม่คลาย คนจนี ทเ่ี ขาเป็นเซยี นชาํ นาญใน การเลอื กทุเรยี นเขามาจบั ขวั้ ทุเรยี นปบั๊ เขาจะรูเ้ ลยว่าทุเรยี นลูกน้ีแก่ ว่าง่ายๆคอื เราไปจบั มาก แล้วทําให้ขวั้ ทุเรยี นเป็นมนั เขาเรยี กว่าขวั้ เป็นมนั คนซ้อื จะเช่อื ว่าเป็นทุเรยี นอ่อนทงั้ ๆทเ่ี ป็น ทุเรยี นแก่ ขายไม่ได้ การเช่อื ถอื จะลดลงไปมนั เป็นเทคนิคอยา่ งหน่ึง เขง่ น่ีใช้เปลอื งมากต้องใช้ จาํ นวนมาก ยายคดั เรยี งใส่เขง่ ไวเ้ ลย อนั ไหนเป็นตําหนิเรากเ็ อาออกไว้ แลว้ อนั ไหนเราคดั ว่าใส่ เขง่ ไวก้ จ็ ะรู้

181 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบรุ ”ี เราต้องการจะเอาเข่งไหนออกไปขายก็จะรู้เลยว่าต้องหยบิ เข่งไหน จะไม่มกี ารมารอ้ื ออกอีก เวลาเราเอาไปขายเรากเ็ อาไปทงั้ เขง่ สมยั ก่อนตดั มาเสรจ็ เอาวางเรยี งๆไวแ้ ลว้ เอาเหล้าพ่นแล้ว เอาผา้ คลุมเพ่อื บ่มใหท้ เุ รยี นสุกเรว็ ผลทส่ี ุดรเู้ ท่าไม่ถงึ การณ์ขวั้ ทุเรยี นถลอกหมด เดยี๋ วน้ีไมม่ ไี ม่ ทาํ อย่างนัน้ แลว้ ทด่ี ที ส่ี ุดคอื เอามาวางไวเ้ ฉยๆ ในท่อี ากาศถ่ายเทอยา่ งไมก้ ระดานวางแลว้ ต้อง เอาเสอ่ื ปไู มง่ นั้ หนามมนั จะตําพน้ื วางแลว้ หาทพ่ี งิ ยายจะมหี ยวกกลว้ ยวางตน้ หน่ึง เอาเส่อื ปู เอา หยวกกล้วยวางต้นหน่ึง วางทุเรยี นก็พิงกบั หยวกกล้วยลูกทุเรยี นจะเกาะกนั ไม่หล่นไปไหน จะต้องถนอมถงึ ท่สี ุด บางคนชอบสุก บางคนชอบดบิ ๆหน่อยก็เอาไป เราจะไม่โยนเรยี งใส่รถ ไมไ่ ดเ้ ลยไมอ่ ยา่ งนนั้ หนามกระจยุ หมด เพราะฉะนนั้ ทเุ รยี นนนทถ์ งึ เป็นอะไรท่ตี อ้ งถนอมและ พถิ พี ถิ นั มาก เขง่ น่ีเราไม่ต้องเสยี ดายเลยเอาใบตองพบั วางใส่เป็นชนั้ ๆไว้ จะตงั้ ทุเรยี นไวเ้ ฉยๆ ใครจะมาหยบิ ทุเรยี นเขา้ ออกบางคนหยบิ แล้วง้าง ขวั้ ก็หกั เราก็ตัดเสยี ราคาแล้ว เวลาเก็บ ทุเรยี นจากตน้ กใ็ สต่ ะกรา้ โรยลงมาใชเ้ ชอื กโรยลงมา เอาเชอื กแขวนไวท้ ก่ี งิ่ ใหญ่ๆ คนขา้ งล่างอยู่ เฉยๆ กถ็ อื เชอื กไว้ แลว้ กโ็ รยลงมาพอเอาลงมาแลว้ ไมไ่ ดว้ างกบั ดนิ นะมาวางบนใบตอง หรอื ไม่ กว็ างบนหญา้ หนาๆ ของเราน่ตี อ้ งพถิ พี ถิ นั มที งั้ ขวั้ หนามกต็ อ้ งสะอาด วธิ กี ารดูแลทุเรยี นก่อนเอาออกขาย ถา้ ต้องการใหส้ ุกเรว็ เอาผา้ คลุมเขง่ ทใ่ี ส่ทุเรยี น ถา้ ไมต่ อ้ งการใหส้ ุกกว็ างผง่ึ เอาไว้ เราจะใชว้ ธิ กี ารดดี ทล่ี ูกทุเรยี น เราจะรเู้ ลยทุเรยี นทต่ี ดั มาจาก สวน สองถงึ สามคนื กจ็ ะสุกแล้ว ดดี ดูฟงั เสยี งให้มนั ดงั ปุๆ อนั ไหนกนิ ได้หรอื ไม่ได้เราต้องดูรู้ วธิ กี ารดดี หนามทุเรยี นทถ่ี ูกตอ้ ง เอาน้วิ โป้งดดี ดดี ไปขา้ งๆหนาม ถา้ ดดี ไปตรงหนามมหี วงั เลอื ด ขน้ึ หมด แต่เดยี๋ วน้ีเราไม่ต้องดดี อย่างนัน้ แลว้ เราใช้สายยางจากท่อแก๊สใส่ปลายหวายเอาไว้ เคาะดวู ่าทุเรยี นลกู ไหนสกุ ลกู ไหนดบิ เทคนิคการตดั ทุเรยี นตอ้ งมคี นขน้ึ ไปตดั กต็ ้องรอู้ นั ไหนใชไ้ ด้ อนั ไหนใช้ไมไ่ ด้ ไมใ่ ช่ ไปตดั มาแลว้ บอกตดั ผดิ ใชไ้ มไ่ ดน้ ะ เพราะลกู หน่ึงน่ีราคาเป็นพนั นะ ทุเรยี นของเราจะตดั ก่อนแก่ เตม็ ท่ี 90% เราต้องทาํ สญั ลกั ษณ์ว่าลกู ไหนตดั ไดก้ ่อนตงั้ แต่เวลาค้าํ ทุเรยี น ใชเ้ ชอื กพนั สหี น่ึง เลย อย่าไปตดั ผดิ นะ ถ้าคนตดั ๆผดิ ก็ต้องรบั ผดิ ชอบ อย่างหมอนทองใหญ่ๆ เม่อื ก่อนลูกแค่ 1,000 บาท เดยี๋ วน้ีมนั ถงึ 2,000 กว่าบาท หมอนทองใหญ่ๆ ประมาณ 4-5 กิโล มนั เหมอื น ทองคําทงั้ นัน้ แหละ ถ้าเมอื งนนท์ผู้ว่าราชการจงั หวดั ไม่สนใจทุเรยี นก็เลกิ กนั เลย พอเราตดั ทุเรยี นมาก็ไมม่ กี ารป้ายขวั้ บางคนถา้ ตดั ทุเรยี นอ่อนเขาเอาปนู ป้าย เราก็ถามเขาว่าป้ายทาํ ไม เขาบอกว่าป้ายเพ่อื ให้ขวั้ มนั แขง็ ไวเ้ พ่อื ลอกลวงเขาซ่งึ มนั ผดิ กบั คนซ้อื นะ ถ้าดูว่าขวั้ แขง็ น่ีสุก 100% ก้านยาวบางทผี ดิ กนั 5-7 วนั มนั กไ็ ม่อร่อยแล้วนะ มนั อ่อน ถ้าปล่อยให้เลยวนั ไปกว่าน้ี แล้วตดั กไ็ ม่เป็นไร ไม่หา้ ว อยา่ งทุเรยี นหา้ ว คอื ทุเรยี นขาดน้ํา เจา้ ของดแู ลเร่อื งน้ําไม่ถงึ ต้อง ดูแลเร่อื งน้ํา เร่อื งน้ําเป็นอะไรท่ีสําคญั มาก การรดน้ําแรกๆ กร็ ดวนั เวน้ วนั พอโตหน่อยกเ็ วน้ 2 วนั พออากาศรอ้ นๆ

182 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี เรากเ็ วน้ 2 วนั แต่ตอ้ งมหี ญา้ คลมุ ทโ่ี คนตน้ ทุเรยี นน่ตี อ้ งรกั มนั จรงิ ๆดแู ลมนั จรงิ ๆ ถา้ ไปทําแบบ ไมม่ ใี จทาํ ไมไ่ ด้ อยา่ งลกู น้องยายทใ่ี ชเ้ ครอ่ื งรดน้ําดินมนั จะแหง้ ลกู น้องอกี คนใชแ้ ครงรด รดดว้ ย มอื บอกว่ายายดนิ แห้งหมดเลย การรดน้ําก็ไม่ต้องรดวนั เดยี วหมดให้รดวนั ละขนัด รดเวรหน่ึง วนรอบ 6 ขนัด ถ้ารดสองเทย่ี วก็ได้ 12 ขนัด รดน้ําดว้ ยแครงมนั จะเปียกชุ่มกว่า เคร่อื งสปรงิ เกอรม์ นั ก็ดแี ต่เอาไวต้ อนท่มี ลี ูกจะดกี ว่า มนั จะพรมไปทวั่ รดกล้วย และต้นไมอ้ ย่างอ่นื ไปดว้ ย แลว้ สปรงิ เกอรต์ อ้ งมเี วลาเปิด-ปิดเครอ่ื ง ทง้ิ ไวไ้ มไ่ ดเ้ ดยี๋ วเคร่อื งเสยี เพราะเราใชป้ มั้ ปนั่ กําลงั จะ เปลย่ี นไปใชป้ มั้ ไฟฟ้าใส่ เราจะไดท้ าํ งานเปิดรดน้ําทลี ะลอ็ คไป การทําสวนทุเรยี นใหไ้ ด้ดตี ามแบบของยาย คอื ยายตงั้ ใจปลูกอยู่แล้ว กไ็ ม่ได้คดิ อะไรมาก เพราะทาํ อาชพี อ่นื กไ็ มเ่ หมอื นปลกู ทุเรยี น อาชพี ปลกู ทุเรยี นจะพูดไปกเ็ หมอื นโฆษณา ตวั เอง ยายมศี กั ยภาพพอในการทจ่ี ะทําสวนทุเรยี น เหน็ ว่าการเป็นชาวสวนมนั มเี กยี รตแิ ละเป็น ความภมู ใิ จของเรา และพอเราไดข้ ายลกู ทเุ รยี น ปลกู ทุเรยี นมลี ูกแลว้ ไดข้ ายลูกพอไดข้ ายทุเรยี น กห็ ายเหน่ือย เพราะเป็นการสรา้ งแรงจูงใจให้เรามนั คุ้มกบั คุณค่าของท่ดี นิ ในจงั หวดั นนทบุรี ท่ีดินในจังหวัดนนทบุรีเน่ียะถ้าไปปลูกอย่างอ่ืนก็ไม่คุ้มค่าเท่ากับทุเรียนนอกจากจะปลูก ทาวน์เฮาสห์ รอื ขายทเ่ี ขาไป ถา้ ปลกู ทุเรยี นมนั จะคมุ้ ค่ากบั เป็นทด่ี นิ จงั หวดั นนทบุรี ทุเรยี นเป็นอะไรท่ีมเี สน่ห์และเป็นเอกลกั ษณ์ของจงั หวดั นนทบุรี เป็นผลไม้ท่ีมี ช่อื เสยี งของเมอื งนนท์ จนยายตอ้ งแต่งกลอนบรรยายเอาไวว้ ่า เกษตรกรเมอื งนนทค์ นขยนั ทวั่ ทกุ ทา่ นมากนกั รจู้ กั ทวั่ ต่างประเทศเขตขณั ฑม์ าพนั พวั ต่างจดั ทวั รม์ าเทย่ี วกนั เกรยี วกราว ดแู มค่ า้ หน้าขาวสาวแสนสวย ถงึ ไมร่ วยมากมศี กั ดศิ ์ รี เสมอื นกบั ทุเรยี นนนทท์ กุ คนมี เช่น ชะนี กา้ นยาว และสาวชม อกี ทงั้ หมอนทองคอื ของโปรด ทา่ นอยา่ โกรธวา่ แพงกว่าขนม เพราะรสชาตเิ ขาดมี คี นชม ต่างนิยมทานทเุ รยี นนนทท์ กุ คนเอย

183 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ทย่ี ายพูดมาทงั้ หมดน่ีคอื แก่นแทข้ องทุเรยี นนนทใ์ นความคดิ ของยาย สมยั ก่อนน่ีใครมี ทุเรยี นกม็ ลี ูกสาวไปขายทุเรยี นกนั ท่ที ่าน้ํานนท์ ยายถงึ ไดแ้ ต่งกลอนขน้ึ มาได้ ซง่ึ เป็นอะไรทล่ี ง ตวั มาก เป็นเอกลกั ษณ์ของจงั หวดั นนทบุรี และมนั กเ็ ป็นศกั ดศิ ์ รอี ยา่ งทว่ี ่า สาวๆคลองอ้อมรุ่น ก่อนๆน้สี วยๆ ทกุ คนตงั้ แต่แถบบา้ นยายไปเลยนะ เวลาขายทุเรยี นไปเรอื แทก็ ซม่ี ลี ูกสาวไปดว้ ย แต่ละคนชว่ ยแมข่ าย มนั เป็นเอกลกั ษณ์ของจงั หวดั นนทบุรรี สชาตอิ ร่อยดว้ ยเคยกนิ กนั มาตงั้ แต่ เด็กจนถึงปจั จุบนั รสชาติไม่แตกต่างจากแต่ก่อนเลย เพราะเป็นท่ดี นิ ของเราดนิ ของเราอุดม สมบรู ณ์มาก ตอนน้ตี อ้ งรอไปก่อนอกี 5 ปี พอดยี ายจะเดนิ ไหวหรอื เปลา่ เหตุทท่ี ุเรยี นนนทม์ รี าคาทแ่ี พง เพราะมกี ารประมลู เอาหน้ากนั แลว้ กไ็ ปลอื กนั ว่าลูก หน่งึ แพง ปกตมิ นั กไ็ มถ่ งึ ขนาดนนั้ หรอก 5,000 – 6,000 บาท ราคาทแ่ี พงของทุเรยี นมนั เป็นไป อตั โนมตั นิ ะ สมมตอิ ยา่ งลกู น้คี ราวทแ่ี ลว้ ให้ 5,000 ลกู เดยี วกนั น้มี คี นมาถามซอ้ื เอาไวแ้ ลว้ เขาให้ ราคา 5,000 บาท เรากข็ ายตกลงกนั เรยี บรอ้ ยเขาว่าไวแ้ ลว้ มคี นมาถามซอ้ื อกี บอกให้ฉันกแ็ ล้ว กนั 6,000 บาท มนั เป็นอย่างน้ีมแี ต่ต่อขน้ึ ไมม่ ตี ่อลงนะทุเรยี นนนทเ์ น่ียะ มนั ดนั ราคากนั ไปเรอ่ื ย เจา้ ของกบ็ อกวา่ ขายใหไ้ มไ่ ดเ้ ขาวา่ ไวแ้ ลว้ เท่าน้ใี หไ้ มไ่ ดห้ รอก กม็ กี ารดนั ราคากนั จนเอาไปไดต้ ่อ กนั จนราคาเลย 5,000 บาทข้นึ ไป ทุเรยี นนนท์มนั เป็นอย่างน้ี น่ีคือท่มี าของราคาท่แี พงของ ทุเรยี นนนท์ อบจ. เขากําหนดให้เราขายก้านยาวโลละ 1,000 บาท บางคนหาทุเรยี นก้านยาว สวนอ่นื ไมไ่ ดแ้ ลว้ ต้องเจาะจงทจ่ี ะเอาลกู น้ีให้ได้ กจ็ ะให้ราคาทส่ี ูงขน้ึ ไป คนอ่นื กเ็ หมอื นกนั เอา กา้ นยาววางตงั้ โชวไ์ วห้ น้ารา้ น ซง่ึ โดยส่วนมากเขาจะว่าเอาไวแ้ ลว้ คนจะมาซอ้ื อกี กพ็ ดู ว่าขายให้ ฉันเถอะจะไปใหพ้ ่อแม่ ส่งไปเมอื งนอก มนั เลยเป็นท่มี าของทุเรยี นนนทท์ ่ตี ้องมรี าคาท่สี ูงข้นึ แลว้ คนกนิ เขากย็ อมรบั ว่าอรอ่ ยใชไ้ ด้ เรจะมกี ารรบั ประกนั เวลาซ้อื ขาย ถ้ามนั แขง็ กย็ กเอามาดู กนั ทงั้ ลกู เปลย่ี นใหห้ รอื ไมก่ ค็ นื เงนิ กนั 10,000 กค็ นื 10,000 5,000 กค็ นื 5,000 บาทไป ทุเรยี น นนทซ์ อ้ื ขายกนั แบบเป็นลกู มานานแลว้ ไม่ไดข้ ายกนั เป็นกโิ ล ส่วนเร่อื งของน้ําหนกั ทบ่ี อกว่าลูก หน่ึงประมาณก่ีกิโลกรมั เราก็จะชงั่ น้ําหนักกันจรงิ ๆ หรอื ประมาณดู อย่างลูกน้ีประมาณ 3 กโิ ลกรมั เรากต็ รี าคาไป 3,000 บาท บางคนกต็ รี าคา 3 กโิ ลกรมั ขน้ึ ไป 5,000 บาท คนซอ้ื เขาก็ เอา เรารวู้ า่ น้ําหนกั ลกู หน่ึงประมาณเท่าไหรแ่ ต่กข็ ายเป็นลกู เราไมข่ ายเป็นกโิ ลกรมั เป๊ะๆ สภาพการคา้ ทุเรยี นสมยั ก่อนจะเอาทุเรยี นไปขายกนั ท่ที ่าน้ํานนท์ สมยั ก่อนก็มคี น มาซอ้ื ทบ่ี ้านบา้ ง ส่วนทท่ี ่าน้ํานนทเ์ รากไ็ ปขอทข่ี ายจากผวู้ ่าราชการจงั หวดั เขาก็จดั ท่ใี หข้ ายท่ี ท่าน้ํานนท์ เขากม็ แี ผงใหข้ าย แต่เราไม่ไดน้ ัง่ แผง แม่คา้ ชาวสวนจะอยตู่ ามโป๊ะนัง่ เอยี งกนั ตาม คล่นื ของน้ํา ตามรมิ ถนนบ้าง ยายก็มาคดิ ว่าอะไรแม่คา้ เจา้ ของชาวสวนนัง่ ตามรมิ ฟุตบาท แต่ แมค่ า้ ทร่ี บั ไปขายนงั่ ขายเป็นแถวทแ่ี ผง กเ็ ลยขอผวู้ ่าฯไปว่าถา้ ไม่มที ใ่ี หพ้ วกชาวสวนขายกไ็ มไ่ ป หรอก

184 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี นะ ให้พวกเจา้ ของสวนมานัง่ ตามโป๊ะ ต้องจดั ท่ใี หไ้ ปนะถงึ จะไปขายพาพวกแม่คา้ ชาวสวนไป แลว้ กจ็ ดั ตลาดน้ําเรอื เป็น 100 ลาํ ตงั้ แต่นนั้ มา ผวู้ ่าฯหรอื ขา้ ราชการทย่ี า้ ยมาใหมก่ เ็ หน็ สรรพคุณ ของชาวสวน ชาวสวนกจ็ ดั เรอื ไปให้ ก่อนทจ่ี ะจดั กป็ ระชุมกนั เมอ่ื ก่อนยายเป็นผชู้ ่วยผใู้ หญ่บา้ น ทางจงั หวดั ถามว่าจะช่วยจดั เรอื ขายของใหไ้ ดไ้ หม ทุกตําบลไม่มใี ครกล้ารบั ปาก ยายเลยรบั มา 30 ลํา กบ็ อกพวกชาวสวนใครมเี รอื ปนั้ กเ็ อามา ใครมเี รอื จา้ งก็เอามา ของใครมขี ายไมพ่ อก็มา เอาของทบ่ี า้ นยายไปขายจดั ลงเรอื ไป มะพรา้ วบา้ ง ทุเรยี นใส่กระจาดบา้ ง เอาใส่เรอื ไปขาย ใคร มอี ะไรก็เอามาขายก็โยงเรอื ไปขายท่ที ่าน้ํานนท์ กเ็ กดิ ความต่นื ตาต่นื ใจกบั ผู้ท่พี บเห็น เราทํา สาํ เรจ็ ผวู้ ่าราชการจงั หวดั เลยใหข้ น้ึ มาขายบนตลง่ิ ตงั้ แต่นนั้ เป็นตน้ มา การอนุรกั ษท์ เุ รยี นนนทก์ ็ เรม่ิ มขี น้ึ มาเรอ่ื ยๆตงั้ แต่ตอนนนั้ ดว้ ย พวกแมค่ า้ กใ็ ส่เสอ้ื สเี หมอื นกนั หมด เสอ้ื แขนยาวเอวรดั นุ่ง ผา้ ถุง ใส่งอบกนั ทุกคน เลยกลายเป็นตลาดน้ําทด่ี สี รา้ งสสี นั สวยงามมาก ฝรงั่ มาชอบใจถ่ายรปู บอก very good ตอนนนั้ รสู้ กึ ว่าจะเป็น พ.ศ. 2532 เป็นทล่ี ่าํ ลอื กนั มาก บางครงั้ พวกบนแผงเขา ขายไม่ได้ เขาก็มาบอกยายว่ากลบั บา้ นไปเถอะเขาขายของไม่ได้ ยายทําทุกอย่างเพ่อื จงั หวดั นนทบุรี แต่ตอนน้ียายกค็ ดิ ว่าตวั เองหมดวาระแลว้ เพราะตวั ยายเองกอ็ ายุมากแลว้ เลยใหค้ นอ่นื เขาขน้ึ มาทาํ แทนกนั บา้ ง กม็ คี นบอกว่าไม่เหมอื นป้าไสว บางคนเขาก็บอกว่าทุเรยี นมนั ปลูกไม่ ขน้ึ ทําไม่ไหวแล้ว แก่แลว้ มาถามยายๆไม่ตอบอย่างนัน้ ปลูกทุเรยี นต่อสู้ต่อ จงั หวดั นนทบุรี ตอ้ งมที ุเรยี นนอกจากเราจะทาํ กันไม่ไหวแลว้ จรงิ ๆ มนั กจ็ ะกลายเป็นบา้ นจดั สรรไป บา้ นจดั สรร มนั กม็ ดี าษด่นื ไป มนั โก้สู่ทุเรยี นไม่ได้ ถงึ บา้ นจดั สรรขายท่กี นั มาไดม้ าคนละ 40-50 ลา้ น แป๊บ เดยี วกใ็ ชเ้ งนิ กนั หมดแลว้ ชาวสวนในแทบน้ีเคยเสนอให้ทางราชการทําเข่อื นปิดปากคลองเพ่อื ป้องกนั น้ําทจ่ี ะหลากเขา้ คลองมาในเดอื นพฤศจกิ ายน เพราะคลองอ้อมเป็นคลองอนุรกั ษ์ทุเรยี น นนท์ ยายวางแผนกบั ชาวสวนท่อี ยู่ในละแวกน้ีทําถนนเพ่อื ใหเ้ ขา้ มาในหมู่บ้านท่เี ราอย่กู นั จะ ไม่ใหบ้ า้ นจดั สรรมาปิดทางลอ้ มสวนหมด เขาจะซอ้ื ขายกนั กเ็ ร่อื งของเขา เพราะทุกคนมคี วาม จาํ เป็นไม่เหมอื นกนั ใครขายก็ขายไป ขอให้มีทางน้ํา มถี นนเขา้ ออกพอ เร่อื งน้ําเสยี ของบา้ น จดั สรรกบั ชาวสวน เขาอยไู่ ด้ เรากต็ อ้ งอยไู่ ด้ ก่อนทค่ี ุณจะทําบา้ นจดั สรรกต็ กลงกนั ว่าก่อนทค่ี ุณ จะทําบ้านจดั สรรก็ต้องบําบดั น้ําก่อนท่จี ะปล่อยน้ําออกมาในคลอง บ้านจดั สรรอย่ไู ด้ ชาวสวน เกษตรกอ็ ย่ไู ด้ เราไม่ไดต้ ่อต้านการปลูกบ้านจดั สรร เพราะว่าชาวสวนของเราก็อย่กู นั มาตรงน้ี นานแลว้ อยา่ งมคี วามสุข ทุเรยี นบางพนั ธุก์ ห็ ากนิ ไดย้ ากกว่าแต่ก่อนเพราะเขาไมน่ ิยมปลูกกนั มนั กจ็ ะหายไป หมด อย่างคนร่นุ ยายมาถามซอ้ื กจ็ ะถามว่า กบมมี ยั้ ถามมาเป็น 10 รา้ นแลว้ ไมม่ ี มามอี ย่รู า้ น เดยี วก็จะดงึ ราคากนั เขาก็ซ้ือกนั อย่างคนแก่น่ีไม่ไดม้ าซอ้ื ทุเรยี นธรรมดานะ นัง่ รถเขน็ กนั มา เป็นแถวเลย เพ่อื มาถามดวู า่ ทุเรยี นพนั ธุเ์ ก่าๆทเ่ี ขาเคยกนิ ว่ายงั มอี ยหู่ รอื เปลา่ มนั เป็นค่านยิ ม

185 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ตรงน้ดี ว้ ยนะ แมค่ า้ ทข่ี ายทเุ รยี นจะไมม่ กี ารโกหกเอาอกี พนั ธหุ์ น่ึงมาขายแลว้ บอกว่าเป็นอกี พนั ธุ์ หน่ึง มกี ารรบั รอง รบั ประกนั ในทุเรยี นทต่ี วั เองขาย ไมเ่ หมอื นสมยั ก่อนลวงอ่อนๆแท้ หลอกคน ซอ้ื วา่ เป็นลวงมะลิ ซง่ึ มนั ไมม่ ี แมค่ า้ ทข่ี ายกไ็ มไ่ ดจ้ นนะแต่หลอกลวงคนซอ้ื จนมาถงึ ทุกวนั น้ีทุก คนตอ้ งซ่อื สตั ย์ ตอ้ งสาบานนะ ถ้าใครไมซ่ ่อื สตั ยต์ ้องหลุดจากการขายทเ่ี ซน็ ทรลั ฯไปเลย ถ้าคน ซอ้ื ๆไปไมย่ อมรบั เอามาคนื มากนั ใหเ้ หน็ แต่คนซอ้ื กบั คนขายตอ้ งตรงกนั ตอ้ งซ่อื สตั ย์ ตอ้ งเอามา ใหค้ รบทงั้ ลกู ไม่ใช่กนิ ไปเสยี หมดแลว้ เหลอื แต่เมด็ กบั เปลอื กมา ยายโดนเอาเปลอื กมาคนื เขา มาต่อว่ายาย ยายกเ็ ป็นอยา่ งไรกเ็ ป็นกนั เอามาคนื ก็ตอ้ งเอามาคนื ใหค้ รบทงั้ ลกู แม่คา้ มเี งนิ ไม่ใช่ ไมม่ ี ความเช่อื เก่ยี วกบั การทําสวนขนั้ แรก เราก็ต้องขยนั อดทน ตอ้ งดูดนิ ฟ้า อากาศว่า สมควรทจ่ี ะปลกู หรอื ไม่ แลว้ อกี อยา่ งหน่งึ กเ็ ชอ่ื ทงั้ วทิ ยาศาสตรแ์ ละไสยศาสตร์ วทิ ยาศาสตรก์ ใ็ ห้ ป๋ ยุ ใหอ้ าหาร ไสยศาสตรก์ ม็ นี ้ํามนต์จากวดั ทเ่ี รานับถอื ก็เอามาประพรมในแต่ละปี สมยั ก่อนแม่ ของยายปลกู สม้ ไปวดั โสธรฯไปบนของหลวงพ่อโสธร เกบ็ ส้มได้เต็มลําเรอื เลย ถงึ ปีเราก็ไปแก้ บนกนั เม่อื ได้ผลเราก็ใหศ้ าลพระภูมเิ พ่อื เป็นการขอบคุณพระภูมเิ จา้ ท่ี เจา้ กรุงพาลี เจา้ ของท่ี เจา้ ของทาง เรากต็ อ้ งบอกทา่ นจะไดเ้ จรญิ รุ่งเรอื งมคี วามเช่อื อยา่ งน้ีแหละ แลว้ กเ็ ช่อื มนั่ ในตวั เอง เราต้องขยนั ทํา ดูแลไม่ปล่อยปละละเลย ประเพณีทเ่ี ก่ยี วขอ้ งกบั ทุเรยี นก็ไม่มอี ะไรมาก มแี ต่ท่ี ทางราชการ เขาจดั ประกวดทุเรยี น สลากภตั รทุเรยี นก็มี ถึงปีเราก็เอาทุเรยี นไปถวายหลวง พ่อโสธร เจา้ อาวาสตามวดั ทเ่ี รานบั ถือ สลากภตั รทุเรยี นน้ีแลว้ แต่ทางวดั เขาจะกําหนด ถงึ เวลา เดอื นไหนสลากภตั รทุเรยี นใครมลี ําไย เงาะ สบั ปะรด ทุเรยี น เอามารวมกนั มนั ก็ตอ้ งมที งั้ ไสย ศาสตร์ วทิ ยาศาสตรร์ วมอยดู่ ว้ ย ใครถามว่ามกี ารใชน้ ้ํามนตม์ ยั้ เรากบ็ อกมเี คยใช้ ท่ยี ายเคยทํา เพราะยายนับถอื พระภูมเิ จา้ ท่ี เจา้ กรุงพาลี เจา้ ของทเ่ี จา้ ของทาง เรากต็ ้องบอกเขาใหเ้ ขากนิ บา้ ง ใหเ้ ขาชว่ ยปกป้อง คุม้ ครองดแู ลเรา การทําสวนกเ็ หมอื นตามบรษิ ทั หา้ งรา้ นทม่ี ศี าลพระภูมิ ใหญ่ๆ แหละ พชื ทใ่ี ชป้ ลกู กจ็ าํ เป็นตอ้ งปลกู ตอ้ งทองหลาง กลว้ ยเอาไวบ้ งั ลม ทองหลางไวเ้ อาป๋ ุย มนั ใบทห่ี ล่นๆรว่ งลงไปในทอ้ งรอ่ งเรากล็ อกขน้ึ มา หรอื ไมเ่ วลาทเ่ี ราลานเรากส็ บั ๆเอาไวต้ ามโคน ทุเรยี นแลว้ ก็เอาดนิ กลบ ใบทองหลางจะเป็นส่วนช่วยใหท้ ุเรยี นรสชาตดิ ี ใชว้ ธิ เี ก่ากบั วธิ ใี หม่ใน การปลกู ทเุ รยี นผสมกนั เดยี๋ วน้เี ขามฮี อรโ์ มนฉีดใบกนั ใบพรนุ บาํ รงุ ใบอกี ดว้ ย อกี อย่างหน่ึงกค็ อื กล้วยหอม กลว้ ยตานีก็ดแี ต่รากมนั แขง็ กลว้ ยหอมจะดที ส่ี ุด กล้วยน้ําหวา้ รากกไ็ ปแย่งอาหาร แต่ยายปลกู กลว้ ยตานี เพราะตดั ใบขายไดด้ ว้ ย ลกู อ่อนๆของกลว้ ยกเ็ อามาดองกนิ ไดก้ บั น้ําพรกิ กะปิ ลูกอ่อนๆคอื กลว้ ยทย่ี งั ไม่มเี มด็ นะ ซอยแล้วขยําน้ําเกลอื ดองไวไ้ ด้ นอกจากน้ียงั ปลูกถวั่ เขยี วไวเ้ ป็นพชื คลุมดนิ แทนหญา้ ปลกู ตน้ ไผ่ไวใ้ นสวน

186 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ดว้ ยเพ่อื ไวใ้ ชง้ านทาํ เป็นดา้ มแครงรดน้ําไดแ้ ละใชง้ านต่างๆภายในสวน ป้องกนั ลมใหก้ บั ตน้ ไม้ ดว้ ย การขยายพนั ธทุ์ ุเรยี นสมยั ก่อนกม็ กี ารเพาะเมลด็ ใชต้ รงทต่ี ดิ กบั แกนทุเรยี น เราตอ้ ง เอาควา้ํ ลงแลว้ เอาทางเลย่ี นๆขน้ึ วางเรยี งตามสภาพของเมลด็ วางกดลงไปในขุยมะพรา้ วใหม้ ดิ ถ้าวางในดนิ จะทําให้เวลาเราจะเอาไปปลูกแลว้ ถอนขน้ึ มารากจะขาดได้ ถ้าวางกบั ขุยมะพรา้ ว เวลาถอนมนั จะหลดุ งา่ ยกวา่ แลว้ พอตน้ โตไดส้ กั คบื กวา่ ๆ กย็ า้ ยไปใสถ่ ุง ไปต่อ หรอื จะไปแปะกบั โคนตน้ ทเ่ี ราปลกู ไวแ้ ลว้ เป็นตน้ ยนื เอาเมลด็ น้ไี ปปลกู ขา้ งเวลามนั โตกโ็ น้มมาตดิ กบั ต้นเก่า ใหส้ งู ประมาณระดบั หน้าแขง้ ได้ เขาเรยี กว่าการเสรมิ ราก มนั กจ็ ะไดส้ องโคน บางเจา้ เขาก็เสรมิ ทงั้ 2 แถบ แต่เราจะมาแปะเทย่ี วเดยี ว 2 ต้นไมไ่ ดน้ ะ ตอ้ งผลดั กนั ทลี ะต้นทลี ะเมลด็ เดยี๋ วไอ้ตน้ ทย่ี นื อย่รู บั ไม่ไหว เปลอื กตน้ ถลอก ถลกตายหมดต้องให้ตน้ ทเ่ี สรมิ ไปครงั้ แรกอยตู่ วั ก่อน ถงึ จะปลูก อกี ต้นหน่ึงได้ การต่อกง่ิ มนั ไม่ค่อยดจี ะทําใหก้ งิ่ หลุด ส่ใู ชก้ ารเพาะเมลด็ เอาแลว้ เอากงิ่ มาเสรมิ แน่นกว่าไมก่ ลายพนั ธุด์ ว้ ย การเพม่ิ ราก เดยี๋ วน้เี ขากม็ ยี าเพมิ่ รากนะ อกี อยา่ งหน่งึ กเ็ อาเมลด็ ทุเรยี นทเ่ี พาะไว้ ก็ อยา่ งทย่ี ายบอกไวว้ ่าการเสรมิ ราก ต้นโตพอประมาณปลกู ต้นแม่ไวต้ ้นหน่ึง ปลกู ต้นเลก็ ๆ เสรมิ จะเสรมิ ต้นหรอื 2 ต้นก็แล้วแต่ถ้ารากมนั ดกี ็เสรมิ แค่ต้นเดียวปลูกแล้วก็ทาบเข้าไปแล้วเอา พลาสตกิ มดั เสรมิ ราก บางคนกเ็ สรมิ ถงึ 3 รากบางคนกเ็ สรมิ ไมเ่ ป็นจะทาํ ใหต้ ้นเก่าตาย เพราะ บางตน้ ลกึ ไปตอ้ งเสรมิ เป็นถากเปลอื กตน้ ชนดิ หน่ึงถากสองแถบแลว้ เอาตน้ ทุเรยี นทเ่ี ป็นตน้ หลกั แต่เดยี๋ วน้ีทุเรยี นมนั ไม่ใช่ทุเรยี นกงิ่ ตอน มนั เป็นทุเรยี นป่า ทุเรยี นทม่ี าจากการเพาะเมลด็ ราก มนั จะมรี อบต้นเลย ถ้าเราให้ป๋ ุยดีๆรากมนั จะออกเองเยอะแยะไป แต่สมยั ก่อนมีความจํา เป็นมากทจ่ี ะตอ้ งเสรมิ ราก เพราะทุเรยี นตอนจะมรี ากแค่ 2-3 ราก เดยี๋ วน้รี ากมรี อบตน้ ซง่ึ มาตอนน้ีเขาใชว้ ธิ กี ารเพาะเมลด็ เพราะถา้ ตอนกง่ิ ไมม่ สี ทิ ธแิ ์ ลว้ ตอน 10 กงิ่ กว่า จะไดส้ กั กง่ิ หน่ึงกไ็ ม่ทนั การณ์ ใชเ้ พาะเมลด็ ปลูกแลว้ เอายอดเสยี บ ตอนทท่ี ุเรยี นจมน้ํา 2-3 วนั ยายคดิ ชา้ ไปตดั ยอดส่งไปทจ่ี นั ทบุรเี ลยไดท้ เุ รยี นไวไ้ มม่ าก พนั ธุโ์ บราณๆกไ็ ดม้ าเยอะแต่ปลกู ไป หมดแลว้ พนั ธุเ์ ก่าๆทางราชการเขาสนบั สนุนใหช้ าวสวนปลกู ช่วงน้ีอาเซยี นเรมิ่ ๆเขา้ มานักท่องเท่ยี วนัง่ เรอื เขา้ มาเยอะ เพราะฉะนัน้ ยายถงึ เรม่ิ ปลกู ตน้ ทเุ รยี น ยายกลวั ว่ายายจะออกสวนไม่ไหว สมยั ก่อนแมย่ ายมที อ่ี ย่แู ปลงเดยี ว แลว้ ยายก็ ปลูกทุเรยี นงามขน้ึ ดไี ม่มที จ่ี ะปลูก ต่อมาพอยายแต่งงานก็ไปทําทส่ี วนทเ่ี ป็นท่ดี นิ ของสามยี าย แถวสแ่ี ยกคลองมอญ บางขุนนนท์ 7 ไร่ แต่งงานกนั มาแลว้ 10 ปี พ่อแม่สามไี มไ่ วใ้ จใหท้ าํ สวน ไมย่ อมยกทด่ี นิ ให้ มาปีท่ี 10 ยายขอเขาปลกู ทุเรยี นไดผ้ ลดตี ดั ใส่มาเตม็ ลาํ เรอื คราวน้ีเขาเช่อื ว่า ยายทําได้เลยยกทใ่ี ห้ ใหเ้ งนิ มาซอ้ื ทๆ่ี เมอื งนนท์ ก่อนน้ียายมอี ย่ไู ม่กแ่ี ปลงเขาก็ซอ้ื เพมิ่ ให้ แล้ว เรากซ็ อ้ื

187 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี ของเราเองบา้ ง เขากลวั ยายรกั ษาสมบตั เิ ขาไม่ได้ สวน 7 ไร่ ตรงบางขนุ นนทเ์ ดยี๋ วน้ียายขายไป แลว้ มาควา้ นซอ้ื ทแ่ี ถวน้ี เพราะทแ่ี ถวนนั้ 1,000,000 บาท ขายได้ 50 ไร่ ใครๆเขาว่ายายบา้ ชอบ ซอ้ื ท่ี ยายกบ็ อกว่าท่มี นั ไม่งอกแต่คนงอก นา 40 ไร่น่ีก็ยงั อยู่ มาเดยี๋ วน้ีทท่ี างเหลอื เฟ้ือไม่มมี อื จะปลูกรา่ งกายยายกไ็ มแ่ ขง็ แรงสแู้ ต่ก่อนไม่ได้ ลูกเขาไปทาํ งานอย่างอ่นื กนั หมด ยายกป็ ลกู แต่ ท่เี ราสามารถดูแลได้ แต่ราคาทุเรยี นมนั น่าปลูก เม่อื ปี พ.ศ. 2520 เลกิ ทําสวนไปพกั หน่ึงก็ น้ําเคม็ ขน้ึ พอกลบั มาปลกู ใหม่ทุเรยี นกา้ นยาวออกลกู งามเยอะไปหมด สรา้ งผลงานใหต้ วั เองดู น่าเชอ่ื ถอื ขน้ึ มา ยายขยนั อดทน และสมู้ านะเอา จนมมี าถงึ ทกุ วนั น้ี ตอนทน่ี ้ําท่วมทุกปีๆ ยายสไู้ ดต้ งั้ แต่ปี พ.ศ. 2518-2544 ยายสู้ไดม้ าตลอด มายอม แพเ้ ม่อื ปี พ.ศ. 2554 ปี พ.ศ. 2538 ยายเอาเรอื ทรายมาจอดไว้หน้าบ้านเลยเหมามา 3-4 ลํา ใครไมม่ ที รายตวงแลว้ นับกระสอบไปใหเ้ รอื ทรายขายแต่อยใู่ นความดแู ลของยาย ยายจะเอาเรอื ทรายอกี ลาํ หน่งึ มาเสรมิ ยายตอ้ งคอยฟงั วทิ ยตุ ลอดเขากจ็ ะประกาศว่าน้ําเพมิ่ ขน้ึ ก่เี ซนตเิ มตรใน แต่ละวนั เราก็ตวงทรายไปเพมิ่ จนกนั สวนเราอยู่ได้ไม่มวี นั หยุดกนั สวนจากน้ําท่วมเอาไว้ได้ จนกว่าน้ําจะลดแต่กต็ ายเหลอื ไมก่ เ่ี ปอรเ์ ซน็ ต์ ปีนนั้ เหลอื 10% ได้ มาปีน้ีน้ํามาตูมเดยี ว ถนนมี มนั ดจี รงิ สมยั ก่อนเราใชเ้ รอื ขนทรายเป็นเรอื ลําเลก็ ๆขนได้ 3-4 กระสอบ รอดต้นไมเ้ ข้าไปใน สวนแล้วก็ไปแปะๆกระสอบทรายไว้ อุตสาหะมากตอนนัน้ ยายบรหิ ารงานอยู่คนเดียวจ้าง คนงานมาตกั ทรายใส่กระสอบ ทย่ี าย 7-8 ไร่ เอาอย่คู อยเตมิ กระสอบทรายตรงไหนต่ํา ตรงไหน พงั หกั ไมต่ อ้ งกลวั เอาทรายไปเตรยี มไว้ ตรงทค่ี นั หกั เอาไมป้ กั ๆทง้ิ ทรายลงไปเอาผา้ พลาสตกิ ขงึ ไว้ไม่ให้น้ําเขา้ คนั สวนหกั ต้องใชผ้ ้าพลาสตกิ ขงึ กนั ไวอ้ ยู่ ถ้าคนั สวนหกั แล้วอุดไม่เป็นกพ็ งั หมดนะ ตอ้ งปกั หลกั แลว้ เอาผา้ พลาสตกิ ลงไปขงึ ปกั ไมไ้ วใ้ หแ้ น่นสองแถบเอาผา้ พลาสตกิ ขงึ โยง เอาทรายลง อยา่ งใหร้ วั่ กนั้ ได้ วสั ดุอุปกรณ์เราต้องมพี รอ้ มไวเ้ ลย มาปีน้ีมถี นน เข่อื นประตูน้ําท่ี ปากคลอง เขอ่ื นตามคลองมใี หท้ กุ สวน ถนนมรี อบ แต่พอมาท่วมถนนกนั น้ําเขา้ สวนไวไ้ ม่ไดเ้ ลย รถกว็ ง่ิ ไม่ได้ กระสอบกไ็ มม่ ี ผวู้ ่าราชการจงั หวดั สงั่ ลงมายายไสวต้องเอาสวนไว้ใหอ้ ยู่ มนั จะอยู่ ไดอ้ ย่างไรรถกว็ งิ่ ไมไ่ ด้ ทรายกไ็ มม่ ี ขนาดมปี ระตูน้ํายงั เอาไมอ่ ยู่ ทางภาครฐั หน่วยงานราชการ เขากช็ ว่ ยเรอ่ื งกระสอบทรายแต่กไ็ มท่ นั กไ็ ดแ้ ต่ชว่ ยเรอ่ื งขา้ วสาร อาหารแหง้ พอน้ําลดเขากช็ ่วย เงนิ ไรล่ ะ 5,098 บาท เฉพาะทส่ี วนเราจมกไ็ ปขน้ึ ทะเบยี นไว้ หน่วยงานท่ใี ห้การสนับสนุนในการอนุรกั ษ์ทุเรยี นนนท์ คอื องค์การบรหิ ารส่วน จงั หวดั นนทบุรี ใหก้ ารสนับสนุนงบประมาณอย่หู ลายลา้ นบาท โดยมกี ารเพม่ิ งบประมาณใหท้ ุก ปี นอกจากน้ีกย็ งั สนับสนุนในเรอ่ื งของกง่ิ พนั ธุ์ ป๋ ยุ ยา พาไปทศั นศกึ ษา หาทซ่ี อ้ื ขายใหก้ บั กลุ่ม ชาวสวนทุเรยี นนนท์ ถ้าใครขายทเุ รยี นไมไ่ ดก้ จ็ ะช่วยซอ้ื อบจ. ชว่ ยเราเยอะมาก เพราะนายก

188 “ภมู ปิ ญั ญาชาวสวนทเุ รยี นจงั หวดั นนทบุร”ี อบจ. เขาเหน็ ความสําคญั ของชาวสวนทุเรยี น หาทข่ี ายใหท้ เ่ี ซน็ ทรลั รตั นาธเิ บศร์ และวดั ใหญ่ สว่างอารมณ์ แต่ขายทห่ี า้ งจะขายไดด้ กี ว่าเพราะคนซอ้ื มกี ําลงั ในการซ้อื มากกว่า ยายคิดว่าการทําสวนทุเรียนให้เป็นแหล่งเรียนรู้ ให้คนอ่ืนเข้ามาศึกษา ตาม ความคดิ ของยาย คนเรานะถา้ เราอยดู่ ้วยตวั เอราเอง รวยไปคนเดยี วไมม่ ปี ระโยชน์อะไร ขา้ ศกึ เยอะ ถ้าเรามลี ูกกลุ่ม เรามคี วามรู้ มวี ธิ ปี ลูก เวลาไปขายจะไดม้ ที ุเรยี นไปขายพรอ้ มกนั เวลามี เงนิ จะไดม้ พี รอ้ มกนั มนั จะอย่เู ยน็ เป็นสุขกว่าเรารคู้ นเดยี ว เรารคู้ นเดยี วเดยี๋ วเรากแ็ ก่ตาย เดยี๋ ว ความรมู้ นั กห็ มดไป วธิ นี ้ียงั ทาํ ใหเ้ ราขยายความรสู้ ่คู นอ่นื ใหล้ กู หลานขา้ งหลงั รวู้ ่าควรจะทาํ และ ปฏบิ ตั ติ วั อย่างไรในการเป็นชาวสวนทุเรยี น ยายกลวั ว่าวธิ กี ารทําสวนทุเรยี นมนั จะสูญไป ทงั้ วธิ กี ารปลูก รุ่นหลานยายไม่มใี ครทําเป็น แต่รุ่นลูกยายๆสอนมาตงั้ แต่เลก็ ๆ สอนปลูกทุเรยี น สอนวิธกี ารทําสวน แบกเข่ง วางทุเรยี น รบั ทุเรยี น จบั ขวั้ ทุเรยี นต้องมเี ทคนิคนะจบั ไม่ดีจะ กลายเป็นทุเรยี นอ่อนหมด สอนใหห้ มดทกุ อยา่ ง เวลาทม่ี นี กั ท่องเทย่ี วมายายจะคอยใหค้ วามรู้ ถา้ เขาตอ้ งการขอ้ มลู จากยายนะ มคี น มาศกึ ษาหาขอ้ มูลเก่ยี วกบั เร่อื งทุเรยี นกบั ยายอยู่ตลอด มคี นมาให้ยายหาพนั ธุ์ทุเรยี นให้ด้วย เพราะทส่ี วนยายเป็นศูนยเ์ รยี นรู้ แลว้ กม็ อี กี ศูนยห์ น่ึงของน้องชาย แต่เขาไมค่ ่อยรบั แขก พดู จา หว้ นๆไมน่ ่าฟงั คนกจ็ ะไมค่ ่อยไปหาเขา เพราะเขาไมค่ ่อยใหค้ วามรู้ อุปกรณ์ทใ่ี ชท้ ําสวนกม็ แี ครง จอบ พลวั่ เสยี ม มดี พรา้ หวด เอาไวห้ วดหญ้าโดยใช้ แรงคนเหวย่ี ง หวดหญา้ กนั ในร่องเขา้ กนั คนละแคม ใชพ้ รา้ หวดไม่ตกแคมหา้ มพกั ต้องตกแคม สมยั ก่อนเขาดายหญ้ากนั จนตกแคม แต่สมยั น้ีไม่ถงึ ขนาดนัน้ กเ็ ลกิ กนั แล้ว เม่อื ก่อนจะเขา้ ไป หวดหญา้ ในสวนประมาณ 8.00 – 10.00 น. หวดกนั จะเป็นเลย่ี มๆเลย หวดแลว้ เขย่ี เดยี๋ วน้ีหวด กนั ไมเ่ ป็น จบั ไมเ่ ป็น พอสวนใกลจ้ ะหมดยายกซ็ อ้ื พรา้ หวดเกบ็ เอาไว้ แครงสมยั ก่อนกต็ ้องสานด้วยไมแ้ ลว้ เอายาชนั ต่อมากม็ แี ครงกระป๋ องทค่ี นจนี เขา ทําเป็นกระป๋ องๆขาย แต่มาเดยี วน้ีก็ไม่เอาแล้วเราก็เอาอุปกรณ์ท่เี ก่ยี วขอ้ งกบั วถิ ชี วี ติ เราคอื หมอ้ อะลูมเิ นียมท่ที ะลุๆ มาตดั หูออก ทําเป็นแครงได้ดกี ว่าแครงกระป๋ องหลายสบิ เท่าน้ําหนัก เบาด้วย เจาะรูสองข้างผูกแบบแครง เจาะขา้ งละสองรูใช้ทําเป็นแครงได้เป็นภูมปิ ญั ญายายก็ บ อ ก กับ เ พ่ือ น ช า ว ส ว น ว่ า ใ ห้ใ ช้ห ม้อ อ ะ ลู มิ เ นี ย ม ท่ีเ สีย ไ ม่ ใ ช้แ ล้ว ม า ทํ า เ ป็ น แ ค ร ง อ ย่ า ไ ป ท้ิง สมยั ก่อนใชแ้ ครงสานต้องมานงั่ เอายาชนั ต้องทาํ หลายอย่าง เดยี๋ วน้ีชนั น้ํามนั กไ็ มค่ ่อยมี ดา้ มก็ หายาก แลว้ ตอ้ งหาช่างทม่ี ฝี ีมอื ทาํ แครง ซง่ึ เดยี๋ วน้ีตายกนั ไปหมดแลว้ ก่อนน้ีพ่อของยายกส็ าน เก่ง ยายเองกพ็ อสานได้แต่เรมิ่ ขน้ึ ต้นลายไม่เป็น เวลาเรม่ิ ขน้ึ โครงกท็ ําไม่ได้ กระจาดใส่ทุเรยี น เวลาขายแต่ก่อนไปขายทุเรยี นต้องใส่กระจาดตงั้ ๆไว้ ยห่ี อ้ ของยายจะเป็น ย่หี ้อ ส.ว. ทงั้ หมด เขยี นติดกระจาดไว้ทุกใบ ของคนอ่นื เขาก็เป็นยห่ี ้ออ่นื คนละอย่างจะไม่ปนกนั ของยาย ส.ว. หมด

189 “ภูมปิ ญั ญาชาวสวนทุเรยี นจงั หวดั นนทบุร”ี แมก้ ระทงั่ พาย เข่ง ตะกรา้ ตดิ ไปอย่ทู ไ่ี หนกจ็ าํ ได้ เข่งปีหน่ึงใช้ 30 ใบ บางทเี ขง่ ไปอย่นู ู่นท่ศี รี ยา่ น เขายมื ไปแลว้ ลมื เขาบอกเอาเขง่ ยายมาขายดกี ลบั เป็นอยา่ งนนั้ ไป เรอื รดน้ํากใ็ ส่ทุกสวนสวนละขนัดๆสวนละลาํ ตอนน้ีคนงานค่าแรงกแ็ พง จา้ งเขาวนั ละ 400 บาท แต่คนงานเขากท็ าํ ไดท้ ุกอย่างนะ นอกจากทุเรยี นทย่ี ายปลูกแลว้ ยงั มกี ารปลกู พรกิ ขห้ี นู กล้วยหอม กล้วยตานี มะเขอื พวง เตยหอม ข่า ตะไคร้ มะกรูด ตะลงิ ปิง มะดนั มะขาม ตอ้ งมคี รบทุกอยา่ ง ปลกู แทรกไวใ้ นสวนเผอ่ื เราตอ้ งการจะทาํ ครวั อะไรจะไดม้ ี จะไดไ้ มต่ ้องไปหา ซอ้ื ถา้ มเี ยอะกข็ ายไดอ้ กี ทําใหเ้ ราประหยดั เวลาทอ่ี ย่ใู นสวน ชาวสวนจะมเี คลด็ ลบั ตรงน้ีในการ ประหยดั และหารายไดจ้ ากการขายพวกพชื ผกั สวนครวั ภมู ปิ ญั ญาของชาวสวนเมอื งนนทก์ ม็ ตี ะขาบทใ่ี ชไ้ ล่กระรอก นก หนู วธิ ตี ดั ทุเรยี นใส่ ตะกรา้ แต่ก่อนยายปลูกไมไ้ ผ่ไวท้ ําตะขาบเดยี๋ วน้ีกย็ งั ปลกู อยู่ ตะขาบทํามาจากไมไ้ ผ่ แต่ก่อนก็ มกี ระท้อนเยอะกระรอกก็ชอบมากินก็จะใชต้ ะขาบไล่กระรอก นก หนู งู ตะขาบจะใช้ไมไ้ ผ่ 3 ปลอ้ งทําและเย่อดงึ ใหก้ ระทบกนั มนั จะดงั โป๊ะ เสยี งดงั ของตะขาบจะทําใหก้ ระรอกกลวั อนั น้ีก็ เป็นสงิ่ ทด่ี ี เอาไว้ใช้เฝ้าสวนสมยั ก่อนได้ แต่เดยี๋ วน้ีต้องมมี อื ปืนประจําตําบลเลยไว้คอยเฝ้าสวน เวลาทท่ี ุเรยี นออกลกู กนั ทุเรยี นหาย ถอื ปืนเฝ้ากนั เลย ขโมยแต่ก่อนเยอะเราก็แขวนตะขาบไว้ เราเหน็ ว่าขโมยมนั ทําอะไร เราไมไ่ ล่ขโมย เรากช็ กั ตะขาบดงั โป๊ะๆขโมยกลวั มนั กไ็ ป จะเอาไม้ ไผ่เจาะรรู อ้ ยหอ้ ยกบั เชอื กใชเ้ ชอื กดงึ ตะขาบแต่ก่อนยายทําไวบ้ านเลย นกั ท่องเทย่ี วกม็ าดงึ ชกั ตะขาบกนั ดงั โป๊ะๆ ตอ้ งซอ้ื ไมไ้ ผม่ าหลายๆลาํ นงั่ ถากคนอ่นื กถ็ ากไมเ่ ป็น การถากเราตอ้ งรวู้ ธิ ี เอาไวใ้ หย้ ายหายป่วยก่อนยายจะทาํ ขน้ึ มาใหม่ ตอ้ งไปซอ้ื ไมไ้ ผ่บางๆมาทําแลว้ จะทาํ ใหเ้ สยี งดงั มากขน้ึ ในตอนทผ่ี วู้ จิ ยั ไดเ้ ขา้ ไปในสวนทุเรยี นของคุณยายไสวก็เหน็ ว่ามศี าลพระภมู ติ งั้ อยู่ กลางรอ่ งสวน กเ็ ลยถามคุณยายว่าเป็นศาลพระภูมหิ รอื ศาลเจา้ ทใ่ี นสวนหรอื เปล่า คุณยายบอก ว่าไมใ่ ช่ศาลเจา้ ทแ่ี ต่เป็นบา้ นของตวั ชนั โรงคุณยายเหน็ ว่าศาลพระภมู เิ ก่าทเ่ี ขาเอามาทง้ิ ไวต้ าม ตน้ โพธนิ ์ ้ีมตี วั ชนั โรงอย่มู ากกเ็ ลยเชญิ ศาลพระภูมมิ าตงั้ ไวท้ ่กี ลางสวน เพ่อื ใหต้ วั ชนั โรงเป็นตวั ผสมเกสรของทเุ รยี นซง่ึ เป็นวธิ กี ารทพ่ี ง่ึ พาธรรมชาตอิ กี วธิ หี น่งึ ความภมู ใิ จของคณุ ยายในความเป็นชาวสวนทุเรยี นเมอื งนนทน์ นั้ มอี ย่มู ากทงั้ ในการ แสดงความรู้สกึ ผ่านทางคําพูดและการแสดงออก คุณยายเล่าว่า แต่ก่อนคนแถวบ้านดูถูกดู แคลนยาย และในปจั จุบนั ก็ยอมรบั ว่ายายเป็นคนท่จี รงิ จงั ในการทําสวนทุเรยี นเป็นอย่างมาก แลว้ ทางต่างประเทศหรอื ชาวต่างชาติ ทงั้ ขา้ ราชการในจงั หวดั กย็ อมรบั ในตวั ของยายในการทํา สวนทเุ รยี น วา่ ยายเป็นคนทท่ี าํ สวนเก่งมแี นวคดิ วธิ กี ารในการพฒั นาสวน หรอื แมก้ ระทงั่ พวกคน