การเพาะขยายพันธุ์ไม้น้ำ

3. เป็ นโทษด้านการเกษตร

4.เป็ นโทษต่อสุขภาพอนามยั

หน่วยท่ี ๓ การขยายพนั ธ์ุไม้นา้

พรรณไม้นา้ สวยงาม 250 ชนิด

พรรณไม้นา้ สวยงาม (Aquarium plant) • หมายถงึ พรรณไม้นา้ หรือพชื นา้ ท่มี ีลักษระรูปทรงต้นและสีสัน สวยงาม • สามารถนามาปลูกประดบั เพ่ือความสวยงามและเจริญเตบิ โต ได้ดใี นต้เู ลีย้ งปลาหรือต้พู รรณไม้นา้ สวยงาม

ชนิดของพรรณไมน้ ้าท่ีมีการส่งออกมากท่ีสุด 5 อนั ดบั Cabomba Egeria Aponogeton

Nymphaea Anubias

กลุ่มของพรรณไม้นา้ สวยงาม • 1. กล่มุ ทมี่ ใี บแตกออกรอบๆโคนต้น Aponogeton Anubias

Nymphea Echinodorus

Crinum Vallisneria

2. กล่มุ ทมี ีใบเกดิ ตามข้อ Cabomba hygrophila

Ludwigia Bacopa

3. กล่มุ อ่ืนๆ กระจบั จอกหนู

การเพาะขยายพรรณไม้น้า • 1.การเพาะขยายพนั ธ์ุแบบอาศัยเพศ การใช้เมลด็

• 2.การเพาะขยายพนั ธ์ุแบบไม่อาศัยเพศ 2.1 โดยการใช้สปอร์ รากดาใบยาว เฟิ ร์นนา้ 2.2 .ใช้ส่วนต่างๆของพืช ตัดลาต้น แอมมาเนีย, โรทาล่า, ขาไก่, สาหร่ายฉัตร, สาหร่ ายหางกระรอก เหง้า อะนูเบียส, เทป, บวั

การปลกพรรณไม้นา้ ในแปลงเพาะขยายพนั ธ์ุ แบบคร่ึงบกคร่ึงนา้ แบบไร้ ดนิ แบบใต้นา้ ในบ่อดนิ การปลูก

วธิ ีการปลกพรรณไม้นา้ ในบ่อ หรือการชานา้ การเตรียมบ่อ นา้ 12 นิว้ + กรวด 3-4 นิว้

การเตรียมยอดพรรณไม้นา้ มีขอ้ 2-3 ขอ้ เดด็ ใบล่างสุดออก

การปลูก ใส่ป๋ ุยและเปล่ียนนา้ 1 ครัง้ /สัปดาห์ ป๋ ุย NPK สูตร 25-5-5 หรือ 30-20-10 ปริมาณ 5-15 กรัม/ลติ ร เติมนา้ ลงไป 60 เซนติเมตร ใช้เวลา 7-15 วนั

ปัจจัยท่ีมอี ทิ ธิพลต่อการเจริญเติบโตของพรรณไม้นา้ 1.วสั ดุปลก 2. แสงสว่าง (40 – 60%) 3.แกส็ คาร์บอนไดออกไซด์ ในนา้ ( 5 – 15 มลิ ลกิ รัม/ลติ ร) 4. ธาตุอาหารหรือป๋ ุย 5. ความขุ่นใสของนา้ (นา้ ต้องใสสะอาด) 6. อุณหภมขิ องนา้ (25 – 29 องศาเซลเซียส) 7. ความกระด้างของนา้ (75 – 150 มลิ ลกิ รัม/ลติ ร) 8. ความเป็ นกรดเป็ นด่างของนา้ (pH 6.5 – 7.4) 9. ความชื้น (เจริญดใี นความชื้นสง)

การเพาะเลยี้ งเนื้อเย่ือพรรณไม้นา้ ประโยชน์ของการเพาะเลีย้ งเนือ้ เย่อื พรรณไม้นา้ 1. เพื่อการผลติ พรรณไม้นา้ ให้ได้ปริมาณมาก ในระยะเวลา อนั รวดเร็ว 2. เพ่ือการผลติ ต้นพนั ธ์ุทปี่ ราศจากเชื้อโรค 3. เพ่ือการปรับปรุงพนั ธ์ุโดยการชักนาให้เกดิ การกลายพนั ธ์ุ แล้ว คดั เลือกสายพนั ธ์ุทดี่ ไี ว้ 4. เพื่อการเกบ็ รักษาพนั ธ์ุ

ข้นั ตอนการเพาะเลยี้ งเนื้อเย่ือพรรณไม้น้า การคัดเลือกชิน้ ส่วน การเพ่มิ ปริมาณ นาออกไปปลูก

วสั ดุอปุ กรณ์ในการเพาะเลยี้ งเนื้อเยื่อ • ห้องปฏบิ ัตกิ าร –ห้องเตรียมอุปกรณ์อาหาร –ห้องถ่ายเนือ้ เย่อื –ห้องเลีย้ งเนือ้ เย่อื

อาหารเพาะเลยี้ งเนื้อเยื่อ 1. ธาตุอาหารอนินทรีย์ – ธาตุอาหารหลกั ได้แก่ C, H, O, N, P, K, S, Ca และ Mg – ธาตุอาหารรองได้แก่ Fe, Cl, Mn, Cu, Zn, Br, Mo 2. สารประกอบพวกคาร์บอนทใ่ี ห้พลงั งาน เช่น นา้ ตาลซโครส กลโคส และ ฟรุตโตส 3.พวกวิตามิน เช่น thiamine, nicotinic acid, pyridoxine และ inositol 4.พวกกรดอะมิโน เช่น glycine, glutamine และ asparagine 5.สารควบคุมการเจริญเตบิ โต ได้แก่

• กลุ่มออกซิน มคี ุณสมบตั ทิ สี่ าคญั คือ สามารถกระตุ้นการเกดิ รากและการ เจริญของรากที่นิยมใช้คือ IBA (indole butyric acid) และ NAA (napthaleneacetic acid) • กล่มุ ไซโตไคนิน มคี ุณสมบัติทส่ี าคญั คือ ช่วยกระตุ้นให้เซลล์แบ่งตัวได้ อย่างรวดเร็ว และเร่งให้เนื้อเย่ือพืชเจริญไปเป็ นยอดและต้น ท่ีนิยมใช้คือ BA (N6-Benzyladinine), kinetin และ 2-ip (N6-isopentenyl adenine) สตรอาหารทน่ี ิยมใช้โดยทวั่ ไปคือ สตร MS

แสดงการเตรียมสารละลายเข้มข้นของอาหารสตร MS ต่อปริมาตร 1 ลติ ร (1,000 cc.) stock สารเคมี ปริมาณท่ี ความเข้มข้ ปริมาณทใ่ี ช้ 1. ใช้ (mg) (เท่า) (cc/ลติ ร) 2. NH4NO3 3. KNO3 82500 50 20 H3BO3 20 4. KH3PO4 95000 50 5. KI 5 Na2MoO4.2H2O 1240 200 6. CoCl2.6HO 34000 200 7. 166 200 50 200 8. 2 200 CaCl4.2HO 88000 200 5 5 MgSO4.7H2O 74000 200 MnSO4.7H2O 4460 200 ZnSO4.7H2O 1720 200 CuSO4.5H2O 5 200 Na2EDTA FeSO4.7H2O 7450 200 5 5570 200 5 Glycine nicotinic acid 400 200 pyridoxine-HCL 100 200 thiamin-HCL myo- 100 200 inosital 20 200 100 1

ข้นั ตอนการเพาะเลยี้ งเนื้อเยื่อ คัดเลือกต้นพนั ธ์ุ การฟอกฆ่าเชือ้ การเตรียมชนิ้ เนือ้ เย่อื และการเพาะเลีย้ ง

การฟอกฆ่าเชื้อ ล้างต้นพนั ธ์ุให้สะอาด ล้างด้วยอัลกอฮอล์ 70% เป็ นเวลา 0.5-1 นาที แล้วล้างออกด้วยนา้ กล่ัน 3 ครัง้ ฟอกฆ่าเชือ้ ครัง้ ท่ี 1 ด้วยคลอรอกซ์ 4% ฟอกฆ่าเชือ้ ครัง้ ท่ี 2 ทาในต้ปู ลอดเชือ้ ด้วยมอควิ ริกคลอไรด์ 2%

ชนิดของพรรณไม้น้าท่มี ีการเพาะเลยี้ งเนื้อเย่ือ

การจดั ตู้พรรณไม้นา้

วัสดุและอุปกรณ์ในการจัดต้พู รรณไม้นา้ • 1. ต้พู รรณไม้นา้ ขนาดต้ทเี่ หมาะสม 45x90x45 cm

• 1.1 ฐานรองรับตู้ - ไม่ควรวางบนโต๊ะธรรมดาท่ใี ช้งานท่วั ไป - ควรซือ้ ต้พู ร้อมฐานรองเป็ นชุด - ถ้าจะวางบนเฟอร์นิเจอท่ีมีอย่เู ดมิ ต้องคานึงถงึ ความแขง็ แรง

• 1.2 สถานท่วี างตู้ – ไม่ควรวางไว้บริเวณริมประตู หน้าต่าง หรือพืน้ ท่ๆี แดดส่องถงึ – ตาแหน่งในการวาง • มุมห้อง • วางตดิ ผนัง • วางบริเวณเสา • กลางห้อง

• 2. พรรณไม้นา้ การคัดเลือกพรรณไม้นา้ พจิ ารณาตามพนื้ ท่ที ่จี ะจัดตกแต่งแบ่งออกเป็ น 3 กลุ่ม ➢พรรณไม้นา้ บริเวณหน้าตู้ ➢พรรณไม้นา้ กลางตู้ ➢พรรณไม้นา้ หลังตู้

พรรณไม้นา้ หน้าตู้ ➢มีขนาดเลก็ และโตช้า ➢มีลาต้นเป็ นหวั เหง้า หรือไหลขนาดเลก็ ท่เี ลือ้ ยทอดไปบน หรือใต้วัสดุปลูก ➢ก้านใบแตกจากลาต้นเป็ นกอหรือเรียงกันตามยาว ➢ก้านใบสัน้ และใบมีขนาดเลก็ ลาต้นเจริญออกด้านข้าง ➢อาจเป็ นพรรณไม้นา้ ท่ไี ม่มีรากหรือเจริญอย่บู นวัสดอุ ่นื

ไส้ ปลาไหล หญ้านา้ โลบิเลยี ตะไคร่น้า ริคเชีย

พรรณไม้นา้ บริเวณกลางตู้ ➢มีขนาดเลก็ และเจริญเตบิ โตปานกลาง ➢อาจมีลาต้นเป็ นหวั หรือเหง้า ➢หรือไหลท่เี หลือทอดไปตามพนื้ ➢ก้านใบอาจยาวกว่าขนาดของใบใหญ่และยาวกว่า พรรณไม้นา้ บริเวณหน้าตู้

ชบา รากดาใบยาว บอนนา้ อเมซอนใบยาว บัวญป่ี ่ ุน บัวแดง

ผกั เป็ ดแดง ลานไพลนิ ดาวกระจาย

พรรณไม้นา้ บริเวณหลังตู้ ➢มีลาต้นเรียวยาว ก้านใบยาว ใบมีขนาดยาวหรือใหญ่ ➢มีการเจริญเตบิ โตเร็ว สาหร่ายพุงชะโด สาหร่ายคาบอมบ้า หอมนา้

วสั ดุปลูกพรรณไม้นา้ ➢ควรมีนา้ หนักเบา ลักษณะมนกลม ไม่มีเหล่ียมมุมท่ีแหลมคม ไม่อดั กันแน่น หรือโปร่งจนเกินไป ➢ควรล้างทาความสะอาดได้ง่าย ➢ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 2-3 มม .

วัสดุตกแต่งอ่นื ๆ 1.ก้อนหนิ ➢ควรมีเนือ้ แข็งแน่น ไม่ควรใช้หนิ ปนู หนิ ผุ และหนิ ท่มี ีคม ➢ควรใช้หนิ ท่มี ีลักษณะแปลกตา ขนาดพอเหมาะและสีเป็ น ธรรมชาติ

2.ขอนไม้หรือต่อไม้ ➢เป็ นท่หี ลบอาศยั ของปลา ➢ควรเป็ นขอนไม้หรือตอไม้เนือ้ แขง็ ท่พี บจมอยู่ในนา้ เป็ น เวลานาน ➢ถ้าเป็ นขอนไม้สดควรตากแดดให้แห้ง แล้วนาไปแช่นา้ จึงมาใช้

นา้ ➢ควรเป็ นนา้ ท่ใี ส่สะอาดปราศจากคลอรีน ➢T 25-29 องศาเซลเซียส ➢pH 6.5-7.4 ➢ความกระด้างของนา้ 75-150 มลิ ลกิ รัม/ลติ ร

เครื่องกรองนา้ ➢เพื่อให้นา้ หมุนเวยี นในต้ ➢เพื่อกาจัด ซากสัตว์ ซากพืชทเี่ น่าเปื อย ของเสียทเ่ี กิดจากการขับถ่าย ของปลาและกาจัดตะกอนทแ่ี ขวนลอยในนา้ ทาให้นา้ สะอาด ➢เพมิ่ ความสวยงามให้กบั ต้พรรณไม้นา้ ➢กระแสนา้ ช่วยให้นา้ ในต้หมุนเวยี นทาให้พรรณไม้นา้ เกดิ ความ เคลื่อนไหวดมีชีวติ ชีวามากขน้

รูปแบบการติดต้งั ระบบกรองน้ามี 2 แบบ คือ 1. เครื่องกรองตดิ ต้งั ภายในต้ ข้อดี ➢ ไม่เสียพืน้ ทน่ี อกต้สาหรับวางเคร่ืองกรองนา้ ➢ ประหยดั และดสวยงาม ข้อเสีย ➢ เสียพืน้ ทภี่ ายในต้ ➢ การถอดไส้กรองออกมาทาความสะอาดยากและอาจทาให้ปลา ตกใจ

2. เคร่ืองกรองตดิ ตงั้ ภายนอกตู้ ข้อดี ➢ไม่เสียพนื้ ท่ภี ายในตู้ ➢การถอดไส้กรองออกมาทาความอะอาดได้ง่าย ➢ไม่มีข้อจากดั ในการเลือกขนาดเคร่ืองกรอง ข้อเสีย ➢ต้องใช้พนื้ ท่ใี นการวางเคร่ืองหรือต้องทาต้ใู ต้ฐานรองเพ่อื ปิ ดบงั เคร่ืองกรอง ➢ต้องต่อท่อนา้ ภายนอกตู้

ประเภทของเคร่ืองกรองนา้ สามารถแบ่งตามชนิดของวสั ดุท่ีใช้ เป็ นตัวกรองได้ดังนี้ 1. เคร่ืองกรองแบบวิธีกล (Mechanical filter) ➢วัสดุกรองทาหน้าท่ีคล้ายตะแกรงดักเศษขยะท่เี ป็ นของเสียหรือตะกอนท่ี เป็ นชนิ้ ใหญ่ๆ วัสดุกรองประเภทนีต้ ้องเป็ นชนิดท่ีมีรูพรุน นา้ ไหลผ่านได้ สะดวก ➢เช่น ฟองนา้ ใยกรองสังเคราะห์แบบหยาบ ใยกรองสังเคราะห์แบบ ละเอียด วงแหวนเซรามกิ เป็ นต้น ➢ควรเลือกใช้วัสดุท่ีสามารถนาออกมาล้างทาความสะอาดได้ง่าย ➢ต้องทาความสะอาดบ่อยครัง้ ➢ใช้ได้ผลดกี ับซากสัตว์หรือซากพืชท่ียงั ไม่เน่าเป่ื อย

2. เคร่ืองกรองแบบชีวภาพ (Biological filter) ➢เป็ นเคร่ืองกรองท่มี ีประสทิ ธิภาพมากท่สี ุดสาหรับต้พู รรณไม้ นา้ ➢เป็ นวิธีให้แบคทเี รีย (Nitrifying bacteria) ท่อี าศัยอย่ใู นวสั ดุ กรอง ย่อยสลายของเสียประเภทโปรตนี หรือไนโตรเจนท่ยี ัง ย่อยไม่หมดให้เป็ นแอมโมเนียท่พี ืชสามารถนาไปใช้ประโยชน์ ได้ ➢วสั ดกุ รองท่ใี ช้ควรจะเลือกวัสดุท่แี บคทเี รียสามารถอาศัยอยู่ ได้ดี เช่น กรวด หนิ ลาวา เป็ นต้น

3. เคร่ืองกรองแบบเคมี (chemical filter) ➢ใช้วสั ดุกรองทม่ี ีประสิทธิภาพในการกรองเอาสารพษิ ทใ่ี ห้โทษแก่ปลา และพรรณไม้นา้ ✓ Zeolite มปี ระสิทธิภาพในการดดซ้มแอมโมเนียและไฮโดรเจน ซัลไฟต์ ✓Activated carbon มีประสิทธิภาพในการดซ้มคลอรีน ➢เคร่ืองกรองประเภทนีน้ ิยมใช้กรองนา้ จากภายนอกก่อนนาเข้าต้ เพ่ือให้คุณสมบตั ิของนา้ ดขี น้