Important Announcement
PubHTML5 Scheduled Server Maintenance on (GMT) Sunday, June 26th, 2:00 am - 8:00 am.
PubHTML5 site will be inoperative during the times indicated!

Home Explore Мен тағдырыма ризамын. Мәрия Жүйріктаева

Мен тағдырыма ризамын. Мәрия Жүйріктаева

Published by Макпал Аусадыкова, 2020-05-28 02:50:08

Description: Мен тағдырыма ризамын. Мәрия Жүйріктаева

Search

Read the Text Version

жерде де тектЫ гш керсетед1 екен гой, ол юс1мен б1рге кызмет ¡стеу кызык жэне соншальщ жауапкер- шш!п мол ед1. Бул туста да шамамыз келгенше коп нэрсен1 кецшге туйд1к. Рас, б1р Караганда солай ед1, кэciптiк училищелерге окуцан цуылган, тэрт1б1 нашар, айтканга коне коймайтын басбузарлар Ж1бершет1н. Ал солардыц б!р-ею жылдьщ о жак-бу жагында жш- т1ктей Ж1Г1Т болып, ел катарлы ецбек е т т , катарга косылып кеткеншщ талайын корд1к. Санжар агай жиналыс басталар алдында «613 шыцжау балапанды акку дэрежес1не кетерем13» деп бэр1м1зд1б!р кулд1р1п алатын. Дурыс айтасыз, кYндeлiктi Т1рш1л1г1м1зге ауадай кажетт1 зэру мамандьщтарга дшгэр болып калгандыгымыз шындьщ. Алыска бармай-ак осы Астанацыздыц езш альщыз, ауылдан келген кара коз казак балалары шубырып кел1п жатыр. Келсгн, кала л р ш ш тн е бауыр бассын. Калага л р кел т, уйл)-баран- ды болып бой тжтеп кетс!н. Оган К1мн1ц карсылыгы бар. Журтка белгш! болганындай, олардьщ барлыгы тек курылыска лап б е р т жатыр. Копшш1п алып кел, барып келд1 орындайтын кара жумысшы. Егер сол жастар ауылда сен дел т бос уакыттарын отк!згенше белпл! дэрежеде мамандык алып келсе гой, кез-келген курылыс фирмаларына оздер1 мамандыктарына карай оларды эке-кокелеп шакырып алар едг Байкауымша, краншы баскаларына Караганда тэп-тэу1р енбекакы табады жэне кара жумыска жалданып киналмайды. К1шкентай дипломныц пайдага асатын жер1 осы гой. Ал жацагы 031413 айткан компьютер жендейтш, теле- дидар жондейт!н цехтар казак жастарын мацдарына жолатпайды. Эрине, бул орындалмайтын пробле­ 88

ма емес, осыньщ ьщтимал жолын ¡здест1ру1М13 ке- рек. Жастарымыздыц келешепн ойлап, ертецп кун1 олардыц далада калмауын камдастыруымыз керек. Депутат болып жургенде осы ойларымньщ барлыгын кагазга тус1рш Бш1м министрл1Г1не тапсыргам. — о^-а^ар/иу ^ашар бел- ЭэрежеЭе саласыма г)а басшылм^ жасаЭм^мз. у4л;иа/им о&ысмнм^ белшш бас^арЭы^ь^ ЭееенЭем. жамбасы^ыз<?а /^амсысы жа/^мн? — Оз басым педагогпын жэне оны эрдайым макганыш тутамын. ^асиетт! Царасай мен Каскелен топырагы м е т унем1 жебеп, демеп келе жатыр гой, айналайын! Туган топырак алдындагы царызды цайт1п етейтшд1пм1зд1 кайдам, б!рак кай кезде де бол- масын жуз1мд1 кубылага бурып айтарым, бойымдагы бар каб1лет1м мен Ж1гер1мд1 б1р мыскал туган ел1м- нен аяп калган емесп1н жэне мейлшше нэтижел1 кызмет 1стеуге тырыстым. Атойлап б 1реуд1н алдына шыгайыншы, кезге тусейшпн, кор1Н1п калайыншы деген 1шк1 есеп болган жок. Жактырса да, жактырмаса да оз п1К1р1мд1 еппммнен каймьщпастан айтатын жерде айтып, сейлейтш жерде сойлеп журд1к. Елге ¡стеген кызметт1 сатуга бола ма, жэне ол таразымен олшене ме?! Ест! адам екеу1мен де есептеспейд1. Ал абырой-бедел ше? Ек1 бш епн сыбанып абырой- беделд1Ц ортасына топ етш тусе калайыншы деген пендец13 де мьщтап кателесед!. Абырой, бедел- мацдай терщд! моншактатып ¡стеген адал ецбегщ. Цай салада кызмет 1стемеЙ1н, абыройсыз болганым жок жэне сол абыройдыц соцынан шам алып тускен 89

де емеспш. Адал ецбек пана шыгарады бедел 6niri- не. Шыным осы, сез безеп дшмарсудан аулакпын. Балаларыма да, немерелер1ме де осы OMÍp жолымнан кец)лге туйген1мн1ц oopÍH букпес13 айтып отырамын. Кей тустардагы Ж1берш алган кемш1Л1ктерд1 де 6yrin налган емеспш. Бгздщ отбасымызда жасырын турде ешнэрсе болган емес, болмайды да. Каскеленге кайта бардым. Ел сен1м корсетт1, идео­ лог хатшы болдьщ. Bi3 партияны тараттык, аткарушы бил1кт1, эюмшйнкп подмен цурдьщ.Айтпацшы,соньщ арасында ек1 жылдай облыстьщ мэдениет бел1мш баснарганым бар. Колбинн1ц, Мецд1баевтыц зама- ны гой. Обкомныц 6ipÍHini хатшысы Мецд1баев мен1 эйтеу^р жылы орнымнан жылжытуга соншальщты нумар болды. Bip емес, б^рнеше дурк1н кулаккагыс жасады. Хатшылыгымнан кетк1м келмеген. Амал пайсы, сол жерде де 6 Í3re буйырган Heci6e бар шыгар, барсам барайын дегем. Eipmmi хатшы да: «CÎ3re инен1ц жасуындай жамандьщ ойлайьщ деген ниет1М13 жок, б ¡рак аксаган жумысты орнына коятындай тэж1рибел1 адам керек. Оган тек С13Д1 гана лайьщты Kopin отырмыз. Э н айтады екенс13, музыкальщ ас- паптарда ойнайды екенс13...» деп коймады. Цойшы, эйтеу^р копш1кт1 де кальщдатып коя бшдк Бардьщ. Шук1р, жаман болганымыз жок, сол кызметт1ц аркасында Ал матыдан пэтер алдым. — Жел/ио^сан бал ор/яасмнбя adúLM Эамб/ ^ом. — Бел ортасында журд1к пе, журе алмадьщ па, ол жагын кайдан бшеЙ1н. Ka3¡p осы окигамен 03¡H байланыстыргысы келет1ндерд1Ц карасы кобейд1. 90

Одан цандай упай тугендейт1нд1г1н бшмейм1н, ал ез1м куэ болган шындык былай. Дэл Желтоксан окигасы басталатын куш Колбин б1здщ ауданга келет1н болган. Б1р1нш1н1 1Ш1М13ден тынып тагатсыздана тосып 613 отырдыц. Кабылдауга дайындыгымыз мьщты. Содан б!рт1ндеп уакыт ете бердг Онда Шэмша Кепбаевна обкомньщ идеолог хатшысы. Не болып жатыр, цашан тебе керсетес1здер деп телефон шаламын гой баягы. Оныц даусында сэл Д1рш бар. Ол мен1 Марика дей- Т1Н, «...солай, жастар кешеге шыгып кетт1. Абай болыцыздар, бейкам отырмацыздар!» Менщ де 1Ш1М б1р нэрсен1 сезе койды. 1з1нше Алматымен байланыс узшд1. Соныц артынша обкомньщ б1р нускаушысы жет1п келд1: «Жастарды аудан территориясынан сыртка шыгармацыздар». Бпдщ ауданда техникум- дар коп ед1 гой ол кезде. Содан шапкылап жастар коп шогырланган жерлерге жетпк. Сойтсек, б1зд1ц жаста- рымыз да б1раз нэрседен кулагдар болып улгерген екен. Жолга шыгуга тас туйш дайын. Азьщ-тул1ктер1 колдарында. Алексей Захарович Понамарев дейтш аудандьщ комитетт1н б1ршпн хатшысы болды. Неге екенд1гш кайдам, 031 жастар алдьша шыккысы келмед1, мен1 колайлы корд1. Бшген1М13Д1 аянып калганымыз жок. Ал сол сэттерде Алматыдан самосвалга тиел- ген ецшец кара кездер б1зд1ц кыркаларга экелшш токтаусыз тег1Л1п жатты. Мырзабек Смагулулы Ахметов ауткомныц торагасы, ултжанды, улкен журект! азамат. Мундай сумдьщты бурын-соцды юм кор1пт1, «Ойбай-ау, Мэрия Бесбаевна, не 1стейм1з, нен- дей шара колданамыз?» деп шыр-пыр болады. Мен: «Мырзеке, артьщыга карайламацыз, бул жердеп ша- 91

руаны маган калдырыцыз, С13 Алматыдан экел1нген жастармен болыцыз, б1реуд!ц кол ушын тиг1збец13, урмасын-сокпасын...» деп шырылдаймын. Еске тускенде кун1 буг1нге деЙ1н шошып ояна- мын. Желтоксан оцигасыныц «бел ортасындагы» Т1р- лiгiмiз осылай. — Эрмне, ек/ ^иэрше 77ярлотиенш Эе- болмя сямляну кш-кш^е Эе е.мес, устш'ме змел аЭямына. 7(йзфЭе Эе ^ыаметитиен сы/?ш- жо^смз. Сенд?м7иы% /и<зл- Эау б ел ш м ^ злеумеязямк се^шорыи бяс^ярасмз. б<жмяся Эа бмлж бйсынЭядмлярмен ше/^ ЭзрежеЭе семлесе аласыз, о/7?ш/ш^/'зЭ/ ^ы^ЭямЭы. Оуямым Эезенш/з, яраЭя аАЯ/л/, етмкеи-кеязкенЭ/ сйня суз^/сшен о/як/зу^е .му.м^/яЭж тябылЭы. Ось; кунЭер/ сол Эе- лутя?я больно жур^еншЭе яяя шяруаиы дядина Эемш же/и^/зе ¿мтиаЭмж-яуА) ЭемямнЭем мш- А'ене окш/'ш ом<?а ор<эл.мйм ,м<я? ¿шяняш- онсмз Эя елЭ/^ есм^е ^ом. — Дуры с айтасыз, Каскелец, Жамбыл аудандарындагы сайлаушыларыма эл1 кунге деЙ1н ризамын. Бэлюм, нолымнан б1рнэрсе келет1нд1Г1- не, осы ещрдщ отымен К1р1п, кул1мен шыккан табандылыгыма, мумк1н ¡скерл1Г1ме с е т м бшд1рген шыгар. Онда токсан сайын сайлаушылармен кездес1п туруга мумк1нд1г1м13бар ед1 гой. Тусш е б1лгенге менщ бакытты кундер1мн1ц б1р1 сол ед1. Бул депутаттьщты кимагандьщтан айтылган ой емес, ек1 рет... адам ем1р бойы депутат болып тумайды гой. Сонда сайлаушы­ лармен алца-цотан отырып сырласканды айтсаншы! 92

Муц-муктажын айтады, Tinii сенщ шамац келе бер- мeйтiн ет1Н1штер1ы де ортага жайып салады. Ауыл адамдарыньщ мшездер1 даркан гой, ceHi em6ipi жатыркамайды, кайта мейл1нше жакын тарткысы ке- лед1 де турады. Сол ею сайлауда да мен1мен 6ipre сен тур, мен атайын деген талай азаматтар мен азаматша- лар бац сынаскан. Солардыц арасынан жолым болды. Осы таяуда да елге барып келд1м. Елд1ц маган деген баягы кец1л-куЙ1, кушак жайып карсы алды. Туган топыракта аунап-кунап, елд1ц енсе т1ктегенд1пн Kopin маркайып кайттым. Цыркада кора-кора мал, жайкалган епн. Ел нарыкка эбден беЙ1мдел1п алган, ецбек етпесец карын тоймайтындыгын тус1нген. Ек1 шакыруда да хальщаральщ комитетте бол- дым. Жастар жон1ндег1 зац жобасы б1зд1ц колдан OTÎn, алгашкы редакциясын 6 Î3 баскарганбыз-ды. Калай дегенде де, халык сен1М1нен аскан ешнэрсе жок. Эл1мн1ц келген1нше ел аманатын орындауга тырыстым. Бул 6 ip жагынан жаттанды соз секш- дi ecTmyi де мумкш, эрине. Бэлтм , шамамньщ жетпеген тустары да бар шыгар. Кейде мэселенщ шсш)М1 саган да байланысты болмай шыгады гой, «юс1дег1н1ц кшт1 аспанда». Bip «эттеген-ай» — терт-бес жастагы кыз бала катерл1 iciKneH ауырады екен. Кез1нде жуткыншагына онкологияльщ опе­ рация жасалган, сэтт1 шыкпаган секшд1. Бурынгы Денсаульщ сактау министрлМндегшер от1Н!Ш!мд! ею еткен жок, булд1рпнннщ сауыгып кету1не бар ниеттер1мен кемектесп. Ол Семей ощр1нде дуниеге келген сэби ед1. Биыл да Израйльге барып емделуге ти1с болатын, алдан сэл кедерг1лер к ези тт!. Басына 93

тартсац аягына, аягына тартсан басына жетпейт1н каржынын тапшылыгы гой кэд1мп. Мен енд1 депутат емесп1н деп калай айтарсыц, елден келгендерд1ц ме- сел1н калай кайтарарсып. Мунан былайгы жерде де шамамньщ келгеншше кемектесемш. — жяс кетяя?/ дом — Енд1 кайтей!н... — Ояяозм^мя хуралы я/к/рЭес/'з? — Оппозиция болу керек, 613 демократияльщ урд'ске бет бурган заманда одан кашып кутыла ал- маймыз. Мэселе кандай жагдайда курылганында гой. Агаштыц басына шыгып алып онды-солды айцайлаганнан оппозицияда журген азаматтар не утады. Айналайын-ау, ез1м1зд1ц улттьщ дэстур1М13ге саятын цазактыц сонау атам заманнан келе жатцан кудай жаратты мэдениет1 бар емес пе. А л сол мэдени дэстур к1мд1к1нен кем?! Э р нэрсеге б1р соктыгысып, эр нэрсеге кулай бергенше, соныц 1ш!нен де ез!м1зге кажетт1С1н тауып алуга болады гой. Оппозиция ал- дымен елд1ц, хальщтыц муддес1н ойлауы керек емес пе. Б1здщ жагдайда жеке бастыц мэселес! атойлап алдыцгы планга шыгады да кетедг Кешег! кунге деЙ1н б1рге журген азаматтар болмайтын жерден к и л и т , б1р4н-б1р1 жагадан алып жатады, кон!л калдыратын эрекеттерге барады. Оппозицияныц барлык ¡с-эрекет! мэдениетт! турде дамуы керек. — ярясьжЭа .ж'ш болясыз... — Не байкайсыз, неге кецшйцз толады, не нэрсеге карныцыз ашады дейс)з гой. Бул 031 ш еп жок эцпме. Маган деЙ1н де талай-талай дуалы ауыздар айткан, менен кейш де айтыла беред!. Ом1р гой, ем1рд1ц 94

жулкынып алга жылжыган дулей козгалысын тежеу- ге KÎMHÎH шамасы келер. М ум ю н д тм н щ келген!нше журтшылыкпен араласканды, П1к1рлескенд1 уната- мын. К ебш есе тыцдаймын. K^a3ip ôipeyre акыл айта- тын уакыт емес, журттьщ 6api акылды. Мен)ц ойымша, 6api орнына келет1н сек1лд1. Эрине киындыктардын баршылыгын да жасыруга болмайды. Баягыда деп еткенге ецеш созбай-ак коялык, 6ip жыл аумагында болып жаткан езгер1стерд1н, жацальщтардыц ез1не кэд1мгщей injín жылиды. Кудайдан ел)М13Д1ц тыныштыгын, елбасымыздыц амандыгын тшеЙ1к. А на ретшде де, белгш! дэрежедег1 ногам кайраткер1 рет1нде де айтар, айтып журген шын ниет1м осы. Ал уакыт етк131п алмай сактанатын 6ip жагдай бар, ол 031MÍ3 кунде K opin журген жастар тэрбиес1. Ocipece, Keñ6ip кыздарымыздыц ашык-TecÍK, бейкам жур1С- турыстары кецшден шьщпайды. Тастанды сэбилер, отбасыныц берекес13Д1п , тун п клубтар... Цойшы, курысын, кайсы 6ipiH айтып тауысарсыц. Олар б1зд1 кабылдай ма, кабылдамай ма, оган карамай батыл- батыл айтып тастагандыктьщ артьщтыгы жок-ау дей- MÍH. — Далолярмжа «умам/ яЭал %ыаме?и е/и/'^Эер, сеяЭерЭ^ /^е/селер^ Эе, ар^я сумер w^eyfM/wep^ Эе сол яЭял е^бею) Эе^енЭ/ ямтимя ж*урем;'н Эемсй. — Ол рас, каз1р бэр) ез1це, тек ез1це байланысты. Байлык та, барлык та адал ецбект1н аркасында колга тусед1. CÍ3 бил1ктег1лер арасынан Жуйр1ктаев деген фамилияны кездест1рд!Ц1з бе? Оз1м кездест1ре алма- дым. Ягни, 613Д1Ц эулетт!ц 6ip Кудайы бар, ол - адал ецбек. Жэне ¡стеген жумысыцнан лэззэт алатын бол. 95

Кездесулерде маган «улдарыцыз не кызмет 1стей- Д1?» деп сурак кояды. Б1р улым жург1зуш1, кэд1мг1 катардагы журпзунн. Иэ, бурын белгы1 дэрежеде цызмет ¡стеген каржы полициясында. Депутат кез)м- де улым маган былай дед1: «Журег!м калайтын, куанатын, ез1мд1 еркш сез1нет1н жумыс ¡стесем». 1сте, сенщ кольщды К1м кагады. Цаз1р бшдей жург1зуш1. Турмысы, енбекакысы ешк1мнен кем емес, ен басты- сы ез1 содан лэззэт алады. — Шяршам жур^ем жо/^смз ба? — Кер1сшше, жумыссыз кол кусырып отыреам шаршап калатын сек1лд1М1н. Ауянмш .Жиенбям, ж. А7 ///А7 /А Л Е Я А7 (7 7 /А7 7 // А7 7 7 / — Аем^е^/ жас/яы^ы^ыз ке^еся!/к /ссзе/^ме// я:усяа-я7ус келсе камелЭен^еи ш^м^ызЭя /яэуелс/з А*аз<з^с/яй//^й е^бек е/я^/'^/'з. Ек/ с/з ушм несшем ерекше.. Ж аиы ^ы ^я ^ямсысы жя^ьммря^? — Мен!ц пайымдауымша, заман езгергенмен адам еш езгермек емес. Кешеп куш де мен Ж уйржтаева ед1м, буг1н де сол.Акыл-ойым, санам мен тус1Н1Г1м сол калпында. Кандай когам болсын адам- дар адал кызмет етет^н болса, сол жерде тыныштьщ пен ынтымак, б1рл1к пен сыйластьщ салтанат курары С03С13. Эрине, б1р1нш1 Алланьщ аркасы, екшпнден, 031М13Д1ц ниет!М1зден шыгар, ата-бабамыз арман ет- 96

Мария жэне экес! Беспай мал шаруашылыц гылыми-зерттеу институтыньщ цызметкерлер!мен б!рге. 1952 жыл.

Жалынлаган жас лэурен Студентт!к кезец!, Ц ы зы лорда ц аласы . 1958 ж ыл.



Мэрия Беспайкызынын жануясы OMipnin ж олдасы Ипияс Апы пкаринмен 6ipre.

Н ем е р еп е р } - М ейрам мен Е р б о л , е р жетт!..

Мэрия Беспайцызы улы Талгат, нем ерелер) Мейрам мен Айгер!м.

Улы Тимур ж ануясы мен б!рге. Немере(н Малика.

то Туган ¡Hici - ¡^уанышбек Ж уйр!ктаев.

Кудагиы М асура Нургалицызымен.

Каскелен ауданынын райкомпаотиясынла жумыс ¡стеген Ke3¡ ¡^аскеле^ ауданы райкомпартиясыньщ пленумында.

В.И. Л е н и н т ц ескертюиине гул шогын цою caií. ^ аск еле^ 1986 ж ы л. Е лб асы Н урсултан Н азарбаевп ен кездесу сеть 1993 ж ы л. А б ай мектебь

Ресми кезлесулер Н у рсу лт ан Э б Ы у п ы Н а з а р б а е в )^Р П ар лам ен т депутаттары м ен кездесу сэт!. Астана. 02.11.2003 жыл. С С Р О -н ь щ т у и г ы ш Президент! М.С. Г о р бачев п ен б<рге. Ирландия Д ублин цаласы. 2002 жыл.

Д убли н цаласы ны и axiMÍMen кездесу caii. 2002 жыл. KP Парламент Мэжш!с! лепутаттары Ж азушы Ш ерхан Муртаза мен Жекен Цалиулы Мэкецн!ц кабинет! нде.

Хельсинкидеп кездесу. (солдан оцга царай) Эзфбайжан, Э збекстан, )^Р П арлам ент М эж т!с!н !ц депутаттары Мельтем, 3. Раш и дова, Р. Ж ум абекова жэне М ария Ж у й р^т аева. )^Р П арлам ен т М э ж Ы с т щ депутаттары ¡^ытай Хальи^ Респ у б ли к асы н д а. О ртад а спикер М.Т. О сп ан ов . Пекин цаласы , 1997 жыл.

KP П ар лам ен т М э ж т ^ т н депутаттары Ж ам бы л ауданы нда. Узынагаш, 2005 жыл. ^аза^станны ц ¡скер эй елдер! форумы нан KepiHÍc. Астана, 2003 жыл.

Ресми сапарлао кез!нде Парламент Мэжтминщ депутаттары Элия М олдагулованыц согысца д е й т тэрбиеленген уй!нде. Санкт-Петербург паласы. Мэрия Беспайцызы немерес! Эйгер!ммен Санкт-Петербургте. Нева жагалауында.

кен тэуелс1зд1кке колымыз жетт1. Ошкен1М1з жанып, елген1М1з Т1ршд1. Кеудем1зд1 керш, б1р-б1р1М1збен ана т1Л1М1зде сейлесет1н кунгс жетпк. Бурын езге улттьщ ек1Л1 отырса, казакша б1р ауыз сез айта алмайтынсыц. Егер айта калсан, соцы жанжалга дешн уласатын. Бул улт уш1н цас1рет емей не ед1?. 1996 жылы Парламентте Т ы туралы зан кабылдау кез1нде улкен тартыс болды. Орыс т1Л1нде бш1м алган ез1М1зд1ц бауырлар тарапынан кел1спеушш1к- тер туындап Зэуре Жус1пова екеум1зд1ц жылаган кез- дер1м1зд4 эл1 умыта койган жокпын. Тш1м1зд1 ол кез- де цоргамасац мулдем айырылып калу кауМ тенген- д1. Тэуба, буг1н ана тш1М1з туралы зан кабылданды. Дегенмен, ез дэрежесшде толык кызмет ете алмай жатканы ек1Н1шт1. Енд1Г1 тпплнздщ тагдыры мен кетершер би1п ез халкымыздыц колында екен1н ба- уырларымыз жете тус1Н1п, естен шыгармаса екен деп тшеймш. Мен еткенд1 кексейтшдер катарынан емес- П1Н. Дей турганмен, бауырларыма айтар назым да жок емес. Эс1ресе, бил1к баеындагылар арасын- да хальщтан алыстап кеткендер де баршылык. Елбасымыз Нурсултан Э б 1шулы улкен б<р жиында жогары лауазым иелерше: «Ес1ктер1нн1ц алдына неге милициядан кузет коясыцдар? Кешеге шыкканда неге милициянын колдау-колпаштауымен журес1ндер? Юмнен коркасьщдар? Егер хальщтан корьщсацдар, олармен калай жумыс 1стейс1цдер?— деп сын-ескерт- пе айткан ед1. Сол ж1Г1ттер Елбасыныц ез1нен неге улг1 алмайды. Ол К1С1 барган жер1нде аксакалдардыц колын алып амандасып, баланыц мацдайынан тскеп , 7-315 97

ац жаулыцты анага ишш сэлем беред1. Ульыьщтыц, К1Ш1Л1КТ1Ц, К1СШ1КТ1Ц де эдебш сацтайды. Б1р сэт бол- са да халцыныц касынан табылып, жанын угынуга тырысады. Бше бшсек, адамды ос1рет!н де, ош!ретш де сол карапайым халык емес пе. 73/ — болтом з/сылдярм сейш ^янм/ялы^уиы жен этия?е2ен-яйЭы% ^амсысы ^олЭы? — Алгаш жастар мэселесш цолга алдым. Елбасына барып: — Бурынгыдай жастардьщ басын б1р!кт1рет1н не уйым, не зац жок екенд!пн айттым. Ол к)С1 ез тарапынан колдау керсет!п, нэтижес1нде «Жастар туралы» Зац кабылданды. Эрине, ем1р апга жылжыган сайын оныц да уакыт талабына сай езгерш отыруы зандылык. Буг1н оган косымшалар мен езгертулер енпзш1п жатцанын байцап отырмын. Ом1ршец боларына ез басым сенем1н. Царгалыда шуга комбинаты жабылып, канша адам жумыссыз цалганымен поймай мемлекет алдындагы карызы миллионга дейш жет1пт!. Сауда жэне индустрия министр1 Школьникке, сол кезде- Г1 Премьер-Министр Павлов мырзага шыгып жа­ тый царызды жаптыруга жэрдем етт1м. Жумысын кайтадан бастаган сэтте комбинаттыц директоры кайтыс болды. Цожайыны кеткен соц кейшнен оньщ да куЙ1 болмады-ау дейм1н. Жамбыл ауданынан бес жуз шакырым жерде 98

Улкен деген кент бар. Кенес одагы тусында Т1ке- лей Мэскеуге карайтын, уранмен айналысатын кеп кабатты уйлер1 бар керемет елд1-мекен ед1. Семей полигоны жабылган туста ол да жумысын тоцтатты. Ш еттен келгендер елше кеш1п кетт] де казактар калып койды. Мемлекеттен сол жерге дотация алып беруге кемектест1м. Байланыс бел1мшесш цайта ашкызып, бальщ шаруашылыгымен айналысатын к эстк ер д 1 тарттым. Каз1р алпыска жуык адамды жумыспен камтитын шагын бальщ комбинаты мен мектеп жумысын жалгастырып келедг Он жыл Президент жанындагы кеш1р1мдш1к комиссиясыныц мушес1 болганда ел1М13д т б1ркатар облысындагы турмелерге барып, сотталушылардыц арыз-шагымдарымен танысып, тагдырларына араласуга тура келдг Соныц б!р1 кун1 кешегщей коз алдымда калып койыпты. «Журе берсец коре берес1ц» демекш1, урпак жалгастыгыныц анау тем1р тордыц ар жагында да ом!рге сэби к ел т жатканын коргенде тацданысымды жасырмадым. Жаугашты турмес1не барган кез- де каз-катар отырган булд1рш1ндерге карап: — Сонда эйелдердт барлыгы турмеге еюкабат болып тускен бе? — деп танданганымда турме бастыгы: — Б!зде отбасымен кездесу от1п турады, — деген- де ыцгайсызданып калдым. Жагдаймен таныссак, булд1рш1ндерге сутт1 баска жактан тасымалдайды екен. Царасай зауытынан ец с у гп деген б1р сиыр алып берд1м. Б1р анадан хат келд!, жалгыз баласы сотта- лып кет1пт1. К елж соктыгысы кез1нде адам елген. 99

Оцига солтустж облыста болтан. Ж1г1т ресейлж. Комиссияньщ араласуымен icTin 6ip жакты болтаны аньщталды. Кеп узамай элп жiгiт бостандыкка шьщты. Анасы ризашыльщ сез1М1н 6шд1р1п: — Отым кайта жанды. Шамым да жаркырай тустт Аспаным да булттан арылды, — деп ризашыльщ сез1мге толы ха- тын жэне жолдапты. Осындай сэттерд! eciMe алсам, он жылымныц тектен-тек етпеген!не шук1ршш!к етемш.

\"С аб ь/р туб/ - с а р ы ал гь/н \" %м, /мм/, ^/н/ жо^лл^ан дгаль^мм/{ аз/ <)ежо^ала^м Эл-Фарабм. \"^ау!пазд!кпенкорганысжэнехалыкаралык мэселе женндеп комитетте эйелдерд!ц болуы ете ^ажет\", — деп есептейд! мэжшю депутаты Мэрия Жуйр!ктаева ханым. Рас, бул ретте олар комитеттег! ер-азамат- тармен жумысты б!рлеап ¡стеуде, олардыц колдауына, лпт! камкорлы^на да суйенедк Дегенмен де, эйел б!р!нш! кезекте ана болган соц, оныц бойында табигат берген кopfay, KopFaныc кабшел де ерлерге кapaFaндa кей кездер! басымдау да... Б!зде конакта болган Мэрия Жуйр!ктаева мен казак окырмандары арасында болган кыска э^пмеден муны ацгару киын емес. Жандарбек Дуйсебаев, Алматы облысы, Этеген батыр ауылы: — Д*оз/р ас/серЭ^ з/солтиен ^ур^ан Эурмс Эе- ^ен суря^ ^ун /нзр^МшЭе /нур. ^м ны н^я, ¿мз^е тнек эскерм болу<)ы ярман()амунмн э/сястиар^ян ^д^аля/нмн кзс/бм, ж*ал()лмялм эскер керек не, элде ж?алньия б/рдем эскерм ж/нде/н/нм^е сэнкес жяе/нярдм ж-аннам и/я%ыруьшмз керек не? Ем'нн// суря^, б/з \"А*<ззб<з/н/нм \" ^рак^д ж^'берд/лг. Мен аз бясыл; бу?ан ^зреьжын. С;з не денс/з? №1

— Эрине, мэпелеп ес1рген балаларымызды жат жерге Ж1беру киындау. Б1рак кай жерде журсе де, 613- дщ жастарымыз Отан коргауга дайын болуга ти1с. Мен1ц ез1мн1ц улдарым эскерге барып келд1. Немерелер1м ескен сайын мен де С13Д1ц ойыцызды бел1сем1н. Осш келе жаткан жас урпак эекер 1С1- не, Отан коргау ¡сше мектеп, жогары оку орныньщ кабыргасында-ак жур1п уйренет1н кунге де жетед1 деп ойлаймын. А л кел!С1м-шарт бойынша кызмет ету дегенд1 б1рте-б1рте енпзш жаткан жагдай бар. Сол кел1С1м- шарт бойынша эскерде калып жаткан жастар да жет- к Ы к п . Б1рак бул эл1 тупкт1кт1 шешшмеген мэселе, эз1рге тэж1рибе рет1нде гана. Сондьщтан нэтижес1н куте турайьщ. Жалпы эекер, эскердег1 жауынгерлерд1ц жагдайы туралы б1зд1ц комитет коп мэселелер кетердг Зац- жобалар жаеалды. Мэселен, соцгы кезде гана 613- дер Актау, Шымкент, Жамбыл, т. 6. жерлердеп жауынгерлерд1ц жагдайын козбен керш, Кррганыс министр1н шакырып, б1рнеше рет ую мет сагатын отк131п, талап койдык. Ирак мэселесше келеек, 613 тэуелс1зд1к ел болганмен, озге мемлекеттен жеке-дара жаткан ел е м естз . Б13 б1р елмен шекаралас болсак, ол ел екшпн мемлекетпен шекаралас дегендей. Сейт1п, хальщаралык мэселеден де б1зге тыс калуга бол- май отыр. \"К^азакстандык бЫмгершпнк батальо­ ны\" Иракта тек бейб1т максатта кызмет етед!, олар кактыгыска, согыска катыспайды. Дегенмен, кеЙ1нг1 кезде депутаттар б1Т1мгершш1к 102

батальонын елге кайтару туралы мэселе кетерш жа- тыр. Бул na3Ípri кун тэрт^бшде тур, алдагы сессияда каралуга тию. Ерк1нжан Асылан, Жезказган каласы: — Даиалмс амлармнЭа cwyßcHWWcp %аляарялы% ж'с^/л<)^ясн ¿vcypc/Mw балясы Эееен саз шьиьш еЭ/. Саны^ аны%-%змы2ын б/'лу^е ^ала ,ма?/ — Op6ip зац жузеге асу ymÎH ездер1щз 6 meci3- дер, каржыльщ нег13 керек. Цаир cÎ3 айткан зац жобасы дайын, 6ipaK оган Елбасы эл1 кол койган жок. Бутан кажет каржы кез1 карастырылып жатыр. Жастар мэселес1 Елбасыныц хальщка арнаган жолда- уында \"Отан\" партиясыныц VII съезшде де сез бол- ды. Менщ ойым - студенттерд!Ц тем1ржол бойында жецшд1кпен журу мэселес1 алдагы кузг1 сессияда каралып, ез шеш1мш табуга т т с . — Ж<ы<?ыз \"O w aw \" амсс азее яар/имллар da з/cacwap^a ^олЭам карсе/мсм/з кслс()/. ^л ЛЯрЛ(2МеН?ИУйЙ% 'ЖйС/ИЯр \" ЗЯ^Эм %ар<2С7ИЫ- J0M/7 уш з/сылЭам асым бараны. — Бул мэселе, мен С1зге айтайын уш жыл емес 1996 жылдан 6epi сез болып келед!. Ол жылда- ры хальщтыц элеуметт1к-экономикальщ жагдайы сын кетермейт1н ед1. I^a3ip жатдай жаксарды. Жаца айтканымдай белшет1н каржы да аньщталып, есеп- тeлiп жатыр. Енд1 аз уацытка шыдасацыздар, бэр1 ор- нына келедi. Дэметкен Айтбаева, зейнеткер: — 6?з бясмл* \"Owaw \" яар/имлсыма кабфек юз

бумре^т буояЭы. Себеб/ Дрие^мяебтн/^ яз<зжян?/ны^ ко/? ;'ся?ер;не луэ болмн .ж'урж/'з. Л/енй% зл/' Эе б/лзш келе/н/'н;'.' \"Отиян\" няр/ммяемнян болошя^/но /на^м ^янЭон жа%сылы%7ияр кутиу^е боляЭм? Ек/НШ/ Суро^Ь/.Мзенне7ИО^Ы^Об0 МЛЯНМСН?ЬЛ А</ен/'^ 30 жгмлЭян асятиын ет%бек етнажьш бор. ^лотнмн земнеи?о%ы.м 7200 тне^^е. &/? кезЭе бф ужьшЭо /с/нен, женЭен земне/нке шь^^онЭор он жм^нон оео олоЭы. Жерзм/кнн злеуметя/н/'к ^ожеызЭонЭь^ру болш/н;^ ^мзжен?керлер/.* \"Ааз/нЭе омлы^м^ыз /но.мен бол^он \" ЭемЭ/. ^л женен кем/н земнетнке шм^ыи, женен Эе оз омль^ ал2янЭяр он жмт^нон оео земнетно^ь; длин жхз- 7яыр. Муны ^олам тиуе;ну2е болоЭы? — Б1р1нш! сурагыцызга орай, \"О тан\" партия- сы жайлы гнк)р айтцаныцызга рахмет. \"Отаннын\" Елбасыньщ партиясы екен1н буг1нде республика журтшылыгы да, саясаткерлер де мойындаган. Олар жакында 2009 жылга деЙ1нп платформасын жари- ялады гой. Сонда денсаульщ, бЫ м саласын б1рнеше пайызга кетерет1нд1ктер1 туралы айтылды. Дэр1герлер мен мугал1мдерд1ц айльщтарын ек1 есе кетеру туралы мэселе койып отыр. Тургын уйге байланысты алдагы уш жылга жоспарланган багдарлама жасады. Муныц бэрше 150 миллиард тецге акша белшед1. С1зд1ц зейнетакы туралы сурагьщызга катысты не айтуга болады? Б13, депутаттар, Карагусова ханымга канша хат жазсак та зейнетакыны кайта есептеуде кемш1Л1ктер орын алып отыр. Жаца 031413 айткандай: \"и з аз айльщ алгансыз\" деп жауап кайтарады. \"О тан\" партиясыныц VII съезшде Елбасы \"зейнетакы жакын арада тагы да индексациядан етед1\" деген сез айтты. 104

Елбасыныц айтуынша, ец теменг1 зейнетакы 6800 тенге болуга ти1с. Сол кезде спдщ зейнетакыныз да есет1н болады. Дегенмен, мен1ц атыма ез жагдайыцызды толык айтып, хат жазып Ж1берсещз, мен ез атымнан Карагусова ханымга депутаттык сау- ал жасап керешн. 77кслем ^яйлянь^ся^я емкая /улжиря 7яй0ол<)мяя. Ро^#м енная в р е м е н е м Одной из партий, отстаивающих принципы со­ хранения внутриполитической стабильности, меж­ национального согласия и межконфессионального диалога, является Республиканская политическая партия «Отан» (Отчизна), в рядах которой насчи­ тывается сегодня 300 тысяч человек. Несмотря на «катаклизмы», связанные с вступлением в силу но­ вого Закона «О политических партиях», «Отан», по данным последних социологических опросов, про­ должает занимать лидирующую позицию в рейтинге популярности среди казахстанцев. М ярия Жумриктяяебя, Шяуляя/я АУяжмлися Лярлямеяязя РАГ 0 7 Ч И СТО ГО Ж Г7Ж 4 Идея создания партии родилась среди активис­ тов Общественного штаба в поддержку кандидата в Президенты страны Нурсултана Назарбаева в пери­ 105

од внеочередных выборов в 1999 году. Активистами предвыборной кампании стали тысячи людей - сто­ ронники проводимых в стране экономических пре­ образований. Они приложили энтузиазм и опыт, чтобы донести до каждого казахстанца програм­ му возрождения страны. Закономерен результат: почти 80 процентов избирателей проголосовали за Н.А.Назарбаева, выдав ему народный мандат дове­ рия. А 19 января 1999 года на итоговом заседании Общественного штаба было принято решение о пре­ образовании Общественного штаба в партию «Отан» (Отчизна). Первый съезд партии, на который съехались около четырёхсот делегатов от всех областей, горо­ дов Астаны и Алматы открылся 1 марта 1999 года. Исполняющий обязанности Председателя партии Сергей Терещенко вручил партийный билет №000001 Президенту Нурсултану Назарбаеву. Председателем Республиканской политической партии «Отан» де­ легаты первого партийного форума единогласно из­ брали Президента, выступление которого на съезде стало своего рода программой действий партии на ближайший период. Главной целью партии является активное учас­ тие в претворении экономических и политических реформ, направленных на дальнейшую демократиза­ цию общества, осуществление рыночных отношений во всех отраслях экономики, повышение жизненного уровня граждан, утверждение социальной справед­ ливости и сохранение стабильности в стране. Оно возможно только при укреплении межнационально­ 106

го и межконфессиального согласия. Немаловажный момент программы - воспитание у многонациональ­ ного народа чувства патриотизма и ответственнос­ ти за всестороннее и гармоничное развитие нашей Родины. Благодаря Президенту его продуманной и муд­ рой национальной политике, наша страна оказалась практически единственной на постсоветском про­ странстве, которую не коснулись ужасы гражданс­ ких войн на межэтнической и межрелигиозной осно­ ве. Н.А.Назарбаев сумел сохранить мир и согласие между народами и продолжает для этого прилагать все усилия. Безусловно, одной из важных задач, стоящих перед экономикой, является земельная реформа. Проект Земельного кодекса очень серьёзно обсужда­ ется во всех уголках страны. Партия «Отан» также включилась в эту работу и внесла целый ряд своих предложений в этот важнейший документ, который должен изменить жизнь сельчан в лучшую сторону и определить дальнейшее развитие сельского хо­ зяйства республики. Сегодня свыше 1660 депутатов в 115 из 198 городских и районных маслихатов яв­ ляются членами нашей партии. В Парламенте дейс­ твует сильная депутатская фракция партии «Отан». В Мажилисе партия представлена 40 процентами де­ путатов, а в Сенате - более половины численности. На состоявшихся 8 октября 2002 г. Выборах в Сенат Парламента 11 депутатских мандатов из 16 - полу­ чили члены партии «Отан», что ещё раз подтвердило её авторитет. 107

Я 0 Я4 ЛЕРЕМЕЯ Сегодня «Отан» находится на этапе серьёзных перемен. На внеочередном IV съезде Президент Н.А.Назарбаев поставил перед партией ряд задач. Партия «Отан», говорилось в докладе Главы госу­ дарства, должна способствовать осмыслению обще­ ством места и роли Казахстана в современном мире и пути своего развития. При этом особо отмечалась необходимость противодействия проявлениям экс­ тремизма, радикализма и терроризма. Этому должна способствовать идеологическая работа на базе идей безопасности и межконфессионального диалога, как основы межнационального согласия в стране. Как показывает анализ процессов в современном мире, человеческое сообщество не стало спокойнее. Иракский военный конфликт, процессы вокруг ядер- ной программы Северной Кореи, напряжённость в индопакистанских отношениях, распространение терроризма и религиозного экстремизма, ослабле­ ние роли международных институтов в урегулиро­ вании региональных конфликтов - всё это требует пристального внимания к проблемам благополучия и внутри страны. Близкой по своему духу к идее безопасности яв­ ляется межконфессиональный диалог и согласие в народе. Для страны, в которой осуществляют свою деятельность около трёх тысяч религиозных объеди­ нений, представляющих более десяти различных ве­ роисповеданий, в том числе, таких крупнейших, как ислам, православие, католицизм, протестантизм, №8

иудаизм, буддизм и других, диалог и партнёрство между ними представляют собой жизненно важную потребность. Партия своим примером стремится ук­ реплять межконфессиональное взаимопонимание, как важное условие гражданского мира. Нужно доро­ жить тем, что в отличие от многих стран континента нам удаётся его сохранять. Я ГУЩ Е СОЕЬ/ТЖ# Идейно-политическая база деятельности пар­ тии «Отан» подкрепляется практическими мерами. Мы активно участвуем в работе постоянно действу­ ющего Совещания по выработке предложений по дальнейшей демократизации казахстанского обще­ ства. Партия оказывает политическую поддержку Совещания, воспринимаемая его как механизм кон­ солидации общественно-политических сил страны. Кроме того, партия участвует в рекомендации предложений для проведения Правительством со­ циально-экономического курса. «Отан» стремится стать объединением, инициирующим реформы, ге­ нерирующим идеи по основным направлениям госу­ дарственной политики. Всем партийным организациям, парламентской фракции, партийным группам в маслихатах всех уровней рекомендовано уделять особое внимание вопросам социальной защиты населения, содейство­ вать осуществлению программ борьбы с бедностью и безработицей. Конкретной политической программой действия №9

для партии стало недавнее Послание Президента страны народу Казахстана, в котором чётко опреде­ лены основные направления политико-экономичес­ кой жизни страны на ближайшее время. Мне, как и многим моим соотечественникам, особенно импони­ рует тот раздел, где говорится о мерах по решению социальных проблем, которые безусловно улучшат благосостояние большинства казахстанцев. Эйелдщ сырым эйел б/лед/ Мэрия Беспайкызы Жуйрштаева К ? Парламент Мэжмнсшщ депутаты. Замандастары, жолдас-жо- ралары, туган-туыстары уш1н Мэрия Беспайкызы казактыц ат тобелшдей аз топ-саясаткер эйелдершщ б1р1 гана емес ол-ана, эже, ене... Б13 Мэрия апайды \"эйелд1ц сырын, эйелдщ жайын эйелден бшсек\" де­ ген оймен осы К1С1Н1 эцг1меге тарткан ед1к. ПЕШЕНЕС1НЕ ЖАЗЫЛГАН... — АТэрмя Яеся<лм^ь;зь; (лз болалоры^ыз ушш — яма, нежерелер/^/з уш м — эж е, ^амы^журтяы^ыз ушл'н — келж, ез жур/яы^ыз уммн эл; Эе болыя %аласыз. ^л, кеяшмж С/зб; ^язя^ы^ яти^аж/нер эмалберш/^ бф/ бея бмеб/. Эртмурл; ^ызже/м я/я^ярбы^ыз, ек/ %я7иярынян Лярлажентя бепу- уиятяы болбы/^ыз. .Уят^ыжызбя \"Эмел — умб/^ керк/, еркек — тяузб^ керк/\" бееен сез бор. ^ш^ажшерл/к по

эйел^е о%яй .жук амес/ ^ел^л/. Эйал яен умЭ^ о/мянясм 7ИЙ2;н;н ^фЭем альт .журб аля ,мя? — Мен1 о бастан-ак экем Беспай маркум ул ор- нына устап ес1рд1. Менен улкен апайым екеум1зд1ц арамыз бес жас. Содан шешем Рэбэти маркум ме­ нен кейш кепке деЙ1н бала кетермей, тогыз жылдан кеЙ1н барып, ÎHÎM дуниеге келд1. 1нш1 болганга д е т и уйдщ ерке улы мен болып, шаш ecipin, кейлек киген жокпын. Жецгелер1м де мен1 \"юшкене бала\" атан- дырды. Жалпы, кыз бала дуниеге келгенде, Алла оны пешенесше ана болуды, отбасыныц уйыткысы, ажа- ры мен керю болуды жазган гой. Сондьщтан, оныц 6 ipiHHii М1ндет1— жаксы жар, жаксы ана болу, жаксы кел1н болу. Бул жерде жаксы кел1н болуды косып отырган себеб1м — эйелдщ жар болып, бала cymi, отбасындагы сыйластык, отбасыныц уйткысы болуы кыз баланыц бойжет1п, кел^н болып тусу1нен баста- лады. Енем Эсия о дуниелш болып кеткенмен, кунi бугчнге дейш ол к1С1нщ туган-туыстарымен арадагы сыйластык суыган жок. Bip-6 ipÍMÍ36eH узбей арала- сып, катынасып турам ыз. А Е Л Ж .. Л ЯЕ ... Æ4Æ 4... — ке/мя ^ялЭм. С/з ^ылямшя ям/я^янЭя, келм оолуЭь;^ Эя, ене ^олуЭы^ Эя ^ямЭям екенм ^лес/з. — Отбасымда шыны-аяк сылдырламайды де меймш. EipaK енем1з екеум1здщ ауызб1рл1Г1М!з ете жаксы болды. Сол сыйластык буг1нге деЙ1н бар. ill

Келш мен ененщ сыйластыгы ею жакка да байланыс- ты. Кел1н — ол да б1реуд1ц элпештеп ecipreH баласы. Егер оган ез балацдай карасан, ол да сен1 анасындай кабылдайды. Мынандай 6ip мысал айтайыншы. Осы Астанада туратын 6ip таныс эйелд1ц жалгыз улы рана бар. Сол танысым 6ipre турмак ту гЫ кел1Н1и Koprici де келмейд!. Калай десек те улын жаксы кергенмен, кел1нд1 кабылдай алмады. Жакында оган: \"Айналайын, кез^цн^ц жасын тый, улыцньщ да улы бар. Keлiнiцдi керым келмейд! деп, балацньщ журег1н ауыртып, бакыгсыз етпе. Eip-6ipÎMeH жарасцан екен, 6ipre турсын\", — дед1м. Менщ улкен улым Талгат пен келж м Динара Алматыда турады. Kinii улым Тимур мен кeлiнiм Осел - Астанада. К ел тд ер 1м Динара мен Осел осы уакытка дешн: \"Мама, С1зд1К1 дурыс емес\", — деп кабак шытып, катты сойлеп корген жок. Екеу1 де жаксы кел1н, ез отбастарыныц уйткысы. Балаларым мен кел1ндер1м кас-кабагымнан тус1нед1. Бала да, келш де мамалап турганмен, Kepinin карап тагы оты- ра алмаймын. Мумкш бул бала кезден калыптаскан жауапкершЫк Т13Г1Н1Н колдан шыгарып, босатып Ж1бере алмауымнан шыгар. Жеке басымды куйттеп, шалкактап кете алмаймын. Бала, келтнен баска да жакындарыма карассам деймш. Бар болсам, уз1п 6eprÎM келш турады. Кемек сураган агайынга жок дей алмаймын. О й ткет, мен кедейшпнктщ кандай екен!н, б^реуден кемек сурап, акылдасудыц кандай екен1н жаксы бшемш. 1957 жылы 7 сынып б т р г е н соц, К^ызылорда педогогикалык училищесше тусш, оны 1961 жылы 112

б т р т шьщтым. (Иэ, сол жылы учили щ ет кара сирак токсан кыз бгпрген ед1к. Оньщ б)р1 буг1нг1 Казахстан Республикасы Бш1м жэне гылым минис­ тр! Шэмшэ Берюмбаева болатын.) Сол училищ ет б т р е р -б т р м е с т е н экем кайтыс болды да, 1Н1м жас, улкен апайым ез1 уйл1-баранды болып кеткен, уйдеп бас кетерер оз1м болгандьщтан, бастауыш сыныптьщ мугал1м1 болып, енбекке араласып кетт^м. Сол кез- дег1 С.М.Киров атындагы Казак мемлекетт1к уни- верситет1ндег! окуымды сырттай жалгастырдым. Одан мен утылган жокпьт. Жумыста абыройлы болдым. Оцуды б1Т1р1п, орыс Т1Л1 мен эдебиетшщ оцытушысы, филолог мамандыгын алып, бастауыш сынып мугал1мд!г1иен сатылып жогары котер1ле бас- тадым. Мектепт1ц сыныптан тыс жу мыстар ж енш деп мецгеруш1С1, мектеп директоры, оку бол1М1нщ менгеруппс!, педагогикалык училище директоры, аудан эк1М1Н1н орынбасары дегендей. Буг1н ойлаи карасам, 17 жасымнан бастап экен1ц орнында отбасыныц асыраушысы болыпиын. Далада жумыс ¡степ келем1н де уйд1ц шаруасына араласа- мын. Соида кииалгаи бэзб1р сэттерде анам маркум: «Балам, т у б т д е Алла жетюзед1» — деп жубатады. Алпыстан аскан жасымда ойлап карасам, шынында да анамньщ айтканы келген екен - Алланыц берген1 деген осы да. Енд1 колым узарган шакта, «031м толып- жетшд1м» дег1м келмейд1, бэр1 де Алланыц берген1 екен1н мойындаи, колымдагыны журтпен белюсем деймш. /^<3,7ьш эр — — Менщше, жаксы жар, ана болган эйел когамда 8-315 113

да ез орнын табады. Ек1 мэрте Парламент депута­ ты болсам, ол халцымныц ецбепмд1 багалаганы деп бшемш. К^арасай ауданы эк1М1нщ орынбасары бо- лып жур1п, 55 жасца толганымды атап етт1м. Эуелде зейнет демалысына шыгармын, 5 -1 0 сагат берсе, немерелер1мд1 жетектеп жур!п, мектепте мугал)м болармын, болмаса, немерелер1мд1 тэрбиелеп уйде отырармын деп ойлган ед)м. Содан дастархан ба- сында жиналганда: «Э, Слздщ дем алгьщыз келген екен. Ал, 613 С 13Д1Парламент депутаты етш сайласац цайтес13» — дегенд1 айтып жатты. 1995 жыл ед1. Бул сезд1 мен эзш-цалжыцга жорып, онша мэн де берме- ген болатынмын. Артынан ол сез шындыкка айнал- ды. Б)р емес ею сайлауда б1рдей ез бэсекелестер1мд1 жец^п шьщсам, оны менщ мыцтылыгым демейм1н. М е т алып шьщкан, бедел1мд1 кетерген - ел, ел ш ш - де жургендеп ецбепм, хальщпен коян-цолтьщ жур1п жумыс 1стеген1м, ез1м депутат болып сайланган Алматы облысыньщ Жамбыл жэне Царасай аудандарыньщ халкы мен!ц атымды гана емес, ецбепмд! де б1лгенд1ктен соган ездер1Н1ц цурмет1н керсетт1. 4 А С 4 У С 47( Ш А7 //Е, аЗ/Ш Ш ТУ /яор/яыя /смеЭ/ Эе- 114

з/соАхлтмыя алум.мызЭы% ез/ «Ж*уЖЫсб<7(?АЯЫ^ болмя з/сур;я, /яэрбме ¿'сжен шеус/яея ^алуьшмз^яя амес яе? Я е кмежш, не ймам;'н Эаме^ея^иея духанм озы^тяы^ о/ябасы ?яэр<5месйя% .же/яя^же/^ бе? — ...Малшыныц ц ы з ы болган соц, ауылда ест1м. Б1здщ ауылда б1р гана орыс туратын. Ол К1С1 мал дэр1гер1 болатын, казак тш 1не судай болатын. Ауыл оны Петке дeyшi ед1. Сол Петкенщ ес1мде калган б1р сез! бар: «К^азактар - акылды хальщ, баласы- на — ем1рш1ц жалгасы, эр1 ез1Н1ц суйен1ш1 рет1нде карап, мынау - мен1ц балам, ертец мен картайганда, жетк1зед1, асырайды», — деп уйретед1. Ал, орыстар, «Кушай, все равно ты уйдешь. Меня бросишь»,— деп ес1редт Осы сез С1Ц1СТ1 болады да б1здщ балалары- мыз оскен соц, ез бет1мен кетед1, ал казактыц баласы эке-шешес1н тастамайды. Асырайды»... Б упн ецщ казак та Петке айткан орыстыц кеб1н ки1п калды. Осы ретте мына б1р жайды айтайын. Сексеншпн жылдыц басында Алматы облыстык мэдениет баскармасыньщ бастыгы болып журген кез1мде, б1р комиссиямен Цапшагайдагы карттар мен мугедектер уЙ1н керуге бардым. Жолда 1Ш1мнен ол жерде казак жок шыгар деп ойладым. Ойлаганым болмады. М угедек казак Ж1Г!Т1 бар болып шыкты. Оныц жанына барып, ептеп: «Жакын-жуыгыц жок па?» — деп сурадым. Туган ага-жецгес1 бар екен. Олар эжептэу!р улкен кызмет 1стейпн кор1нед1. Шешес1 кайтыс болган соц, оларга керег! болмай, экел1п тастапты. Сонда б1р киналып та, тангалып та кайткан ед1м. Енд1 каз1р ондай жайттарды кун сайын дерл1к корет1н болдьщ Б1р1нш1ден, Улы Абай айткандай, тамагы токтык, !!5

кайгысы жоктык адамдарды аздыруда. Ешкашан циындьщ кермеген адам тек ез рахатын гана ойлап, ôipÎHmi орынга адамгершппк, ар-уятты емес, бас пайдасын коятын болса керек. Ек1нш1ден, когамныц катиездпт де адамды ашындырады. Кецестер дэу1р1 кез1ндег1 тэрбиел1к мэн1 бар 6 ipa3 дуниелерд1 жогалтып алдьщ. Олардыц орнына жаца идеология- ны калыптастыра алмай отырмыз. Мен - 1996 жылдан 6epi Республика Президент! жанындагы ракымшыльщ жасау жен!ндеп комиссияныц мушес1м1н. Оньщ токсан сайын отыры- сы болады. Сол отырыска катыскан кундер1 журепм ауырып, уйьщтай алмай шыгамын. Цылмыскер орындыгында отыргандар арасында эр улттыц ек1Л1 бар, ал казактыц ер1мдей жастары, T in ii, коп. Оларга жаным аши турып, «жиырмадан енд1 аскан ж!гтгтер 6ip емес, б1рнеше адамньщ, T in ii, жергектег1 сэбид1ц OMÎpiH киып Ж1бергенде, не ойлайды екен?» — деп каным кайнайды. М уныц 6ip ушы, эрине, тэрбиен1ц жоктыгында. Тэрбие болганда, отбасынан бастап, когамдагы тэрбиенщ элс1зди1нде, жет1мс1зд1пнде... Отбасыньщ да, когамньщ да 6ip карынныц камынан аса алмай калган жайымыз бар. — А/э/се, жосиярляя, wyûfWMM бол^ы. Да^ио^рафмялм^ ^ул %ЯЛЯЫ.7И6Н ашяесе, eceww wypz .ж'0%. Осылям ^ярся, 116

ЖОЯЫЛЫИ б я р я ЖЯ/Я^ЯН ЯЗ 6zp/ боля- WMH см ^ ям ь ш м з бяр. Эяелбер/лязбя% бял я ягуубы язямятуыяы^ себеб/ не бея омляясыз? — Буг1нде цазацтыц эйелдер1 тым жалкау боп кеткендей кершед1 маган. Жалцаульщтан да езшщ отбасында сыйлайтын конагыныц ез1нен дэмханага, мейрамханага апарып цутылатын болды. Оны айта- сыз, дайын турган газга кулше nicipyre де ер1нед1. Ал, баланы OMÎpre экелген соц, оны багып-цагып ecipy керек. Ондай «бейнетп» цалай кетерс1н? Бойын куткен эйелдщ бала тугысы жок. Бул да б1здщ, казак эйел1н!ц М1нез-цулцыныц, моралшщ, oMÎpre деген кезкарасыньщ езгерген1. Театр кермеген ауылдыц цара KeMnipÍHÍH эр сезш ойласам, солардьщ бойы- нан жогары мэдениеттш1к те, адамгерш1л1к те, парасаттыльщ та, кудайшылыц та табылады екен. Шешем марцум: «Эр бала езшщ Heci6ecÍH ала ке- лед1. К^алай асыраймын демендер», — деп отырушы ед1. Ka3¡p элеуметт!к жагдайдыц киындьщтарын келденец тартатындар бар. Бiрак мэселенщ туп непз1 - баскада... Эрине, бул орайда кеп балалы отбасыларга ук1мет тарапынан накты колдаудьщ, камкорлыктыц жоктыгы — ез алдына белек эцпме... Т И С Т И ^ А Т Т М Р 7^/^УА/РА/ //Я А 0 7 АМ Д У — А^рмн яся боляжяя хялы^ детж бе тяяяылляя ^язя^/яь^ ярясмябя бу^'нбе /шжен м^ы^яя яерзея/я/'н ^уям жо^ял^ян зя/я^яям-я^ кез-кал^ея же/7<?е /яяс/яяя ж уре бере/яж эмалбер ^ебемж бярябы. А^ям ^омыя, П7

тилиЭмр тиэлке^не ум/ыряя, ^яяя^яр уйше е/я^/зм^ен сэ^млер<)/ ше/ммен Mvawa^ózKwep^e улеся?%7е бяс/яяуьшыз ^ялям? — К^азацстанда балалар уйлер1нде тэрбиелен1п жаткандар саны 14 мьщ екен. Сол 14 мыц баланы асырап-ecipyre б1зд1ц шамамыз жетпейд1 емес, же- тед!. Облыс, аудан эк1мдер1 балалар уйлер!н бюд- жеттен бел!нетш аз гана акшага каратып поймай, арнайы багдарлама жасай ма, кор аша ма, эйтеу^р бай кэсшорындарды, каржылы адамдарды тартса, жет)мдер!м!зд1 улде мен булдеге орап коймасак та, аз судан тарьщтырмай, уст1-басын бут1н eTin ocipin, катарга косуга куш1М13 эбден жетед1. Жетпейт1Н! - ниет кана. Э р 1-берщен сон, жет1мдер!м1зд1 03ÍMÍ3 асырай алмай, жатца тенпретш ж1берген1М13 - ел- дiгiмiзгe сын емес пе? Ую меттщ ел абыройын ой- лай алмаганы ма сонда? Тенпретш Ж1бергенд1 былай койып, сол балаларды «жат журтта - жумакта жур, бацытты» — деп дэрштеу1М13 калай? Ук1метт1ц бул кылыгы «саскан уйрект1ц артымен жузет1Н!» сеюл- Д1. Ш етелдердеп аукатты отбасыларга тап болтан 4-5 «бацытты» баланыц суреттер1не карап, шека- ра асып кеткен 2 мьщга жуык баланьщ тагдырын тугел1мен сэтт1 болган екен деп, бул мэселеш «ысы- ра» салуымыз керек пе? Жат елджтердщ 6api б!рдей б1зд!н балаларымызга ертецг! кун1 мурагер кажет болгандыктан гана ынтызар деген ертепге оз ба- сым сене алмаймын. Дуние жуз1нде адам агзаларын саудалап, баюды кездеген жасырын кылмыстьщ уйымдардыц бар екен1н ук1мепм13 жокка шыгара алмае. Сондай угымдардыц ата-анасына да, туган И8

елше де кажет! жок казак балаларын оцай олжа гып жатпаганына юм кеп1л? Осы кау1пт1 ойлагандьщтан да мен казакстандьщ балаларды шетелд1к азаматтардьщ асырап алуына зац жуз^нде руксат беруге узыд1-кес- ¿лд4 карсымын. — ряхмеуя/ «^л/имн 03.20^2 ж . 7ог, кго прогив международного усыновления /Убиу/ия/и М яж илися 77ярлям^м/ия АУярмя Ж^мрмк/ияесяг - Многие мои коллеги из тех, кто в период про­ шедшей сессии побывал в командировках в Америке и других странах, посмотрел жизнь наших детей, - со­ вершенно изменили свое мнение. Я не буду отвечать за своих коллег. Я скажу только за себя: я тоже была в Ирландии, в Дублине. У нас были встречи почти со всеми структурами, которые так или иначе занима­ ются этой проблемой. Была большая общая встреча с ирландцами - приемными родителями казахстанс­ ких детей. И, наконец, были отдельные встречи в семьях: в самом Дублине там живет наш мальчик из Кызылорды, родители оставили ему русское имя - Саша, и в пригороде Дублина, где теперь живет наша девочка из Восточного Казахстана, чье красивое имя - Карлыгаш - оказалось для ирландцев слишком сложным произношением. П9

- В прекрасных условиях: отдельная комната для сна, отдельная комната для игр, игровая площадка во дворе. Прекрасные детки: нет ни намека на какое- нибудь заболевание нам ж е ¿оеорятн, чтио оякЗяютм за рубеж* только Вольных Эе/нем). И в той, и в дру­ гой семье на стене карта Казахстана - единственное напоминание о далекой родине. Глядя на эту карту и отчетливо понимая, что нашими эти дети уже ни­ когда не будут (л не еерто я /но, чтио <3е?им, котиорые у ж е се^о<)ня - ^маленькие ирлан<)%ь;, захотия/и но Эо- стниженмй еоеершенноле/нмя еернужьея на лгат^то- тио не нзееешну/о им долину), я подумала: на что мы тогда вообще способны? Что же мы тогда сидим в парламенте и чем занимаемся? Если не можем вы­ растить собственных детей. Если в своей стране не нашлось людей, которые бы захотели растить этих детишек. Понимаете, я же не говорю о том, что нуж­ но с завтрашнего дня взять и запретить международ­ ное усыновление, - это было бы верхоглядством. Я говорю, что нам, прежде всего нужно рабо­ тать в своей стране: повернуть наших высокопостав­ ленных чиновников, новых казахов, богатых людей лицом к лицу к нашим детям. Создать хорошие ус­ ловия для них у себя на родине. У нас, слава Богу, мир. Слава Богу, вся таблица Менделеева на территории нашей страны. Есть хлеб, есть золото, есть нефть. И если мы - государство, мы должны оставлять у себя маленьких граждан. А потом... вы знаете, показать можно всё что 120

угодно. Но о многом можно также догадываться... Даже эта поездка не разубедила меня в том, что кто- то все равно наживается на наших детках, отправляя их за рубеж .... «СУяряня и.ммр^, 07.05.2004 аЖ Л Л Е Д/ЯИ/ ¿УЪ/// — №з/к мьиьшен ж у к ке/яерш жур^еи ^ыз- А*ел/7/ше/<*и?ерш/'з 7$02яммм% сялясьшЭя болсмн жетяш-аршыляЭы. Хл улкем сяясятя сшгмясыиЭя^млар сдмарлм%. С/'з^/'^^е, эмелЭерЭ^ /зал;' Ж яс ^ыз()<яр^я ке^/л/'/^'з тяоля — Алла тагала эйел мен еркектщ табигатын о бастан белекше етш жараткан гой. Эйелдщ ец басты максаты — отбасыныц алтын казыгы болу. Бала суйш, урпак тэрбиелеу. Ол деген!М13, ошак касьшда байла- нып калу деген сез емес. Бул ретте б1р мысал кел- т 1ре к ететн . Менщ К1НД1К шешем Сулуке деген ана. Ауылда сол К1сш1ц атымен аталатын Сулуке жотасы бар. Эз1м керген емеспш. Улкендерден есту1мше оте кайсар, ержурек болыпты. Бала-шагасына ас дайын- дап немесе табага нан жауып жатып, кокпар тарткан топты корсе басындагы орамалын бел1не байлай салып, атка каргып мш1п соларга косылып кетет1н кершед1. М1не, осыган карап-ак багалай бер1Ц13 казак эйел1нщ кандай болганын... Эз басым бойында кайрат пен Ж1гер бар, ешк1мге жалтактамай шеш1м кабылдайтын, ем1рлж козкарасы 12!


Like this book? You can publish your book online for free in a few minutes!
Create your own flipbook