บทที่ 1 มาแก้ปัญหากันเถอะ

เทคโนโลยี ชนั้ มธั ยมศกึ ษา ๒ (การออกแบบและเทคโนโลย)ี บทท่ี 1 มาแกป้ ญั หา กันเถอะ เทคโนโลยใี นการจดั การสง่ิ แวดลอ้ ม การวเิ คราะหส์ ถานการณ์ การรวบรวมขอ้ มลู เพอ่ื แกป้ ญั หา จุดประสงค์การเรยี นรู้ - วเิ คราะหส์ ถานการณ์ปญั หา และสรุปกรอบปัญหา - รวบรวมขอ้ มูลทีเ่ กีย่ วขอ้ งกบั แนวทางการแกป้ ัญหา

รถตดิ อะไรคือสาเหตุของปญั หา การเดนิ ทางโดยรถสาธารณะมีนอ้ ย การจดั ระเบยี บจราจรไมม่ ี ประสทิ ธิภาพ ไม่มีวนิ ัยในการขับข่ี ขับรถเร็วทาใหเ้ กิดอุบตั ิเหตุ ปรมิ าณรถมากแต่พน้ื ท่ีถนนมนี ้อย ปัญหารถติดเป็นหน่ึงปัญหาใหญ่ในชุมชนเมืองท่ีมีผลกระทบต่อ สิ่งแวดล้อมท้ังด้านมลพิษทางอากาศที่เกิดจากเขม่าควัน มลพิษทางเสียง ของรถยนต์ที่ว่ิงตามท้องถนน ซึ่งไม่เพียงแต่ส่งผลต่อสิ่งแวดล้อมเท่านั้น สุขภาพของคนในชุมชนก็ได้รับผลกระทบไปด้วย ในการท่ีจะแก้ปัญหา เร่ืองนี้ต้องวิเคราะห์ก่อนว่าสาเหตุปัญหาที่แท้จริงคืออะไร เพ่ือหาแนว ทางการแกป้ ญั หาใหต้ รงประเดน็ และเปน็ วธิ กี ารแกไ้ ขที่ย่งั ยืน

ปญั หาสิ่งแวดล้อมท่เี กิดจากมนษุ ย์ การเพ่ิมขึ้นของประชากร และการขยายตัวของชุมชน เมือง ทาให้เกิดเทคโนโลยี ใหม่ ๆ เพื่อตอบสนองความ ต้องการของมนุษย์ที่ส่งผลให้ เกิดปัญหาส่ิงแวดล้อมตามมา มากมาย เช่น การท้ิงขยะและ ปล่ อยน้ าเสี ยข อง โรง ง าน อุตสาหกรรม ควันพิษที่เกิด จากการใช้รถยนต์และโรงงาน อุตสาหกรรม ซ่ึงมีผลทาให้ เ กิ ด ผ ล เ สี ย ต่ อ สุ ข ภ า พ ข อ ง มนษุ ย์

ปญั หาสิง่ แวดลอ้ มท่เี กดิ จากธรรมชาติ นอกจากมนุษย์แล้ว ปัญหาสิ่งแวดล้อมยังมีสาเหตุจาก ธรรมชาตเิ อง เชน่ ไฟปา่ การเกดิ ไฟปา่ บางคร้ังเป็นผลมาจากวาภัย เนื่องจากลมท่ีพัดแรงจนทาให้ต้นไม้เอนไปมา เกิดการเสียวสีกันเกิดเป็นไหปาขึ้นซ่ึงไฟป่าส่งผลให้เกิดมลพิษทางอากาศจากฝุ่นละออง และ แก้สพษิ จากการเผาไหม้ นอกจากนยี้ ังเปน็ อนั ตรายต่อระบบหายไจของมนุษย์ นา้ ทว่ ม การเกิดนา้ ทว่ มเนื่องจากฝนตกหนัก ทาให้เกิดความเสียหาย ต่อบ้านเรือน และทรัพย์สิน ของมนุษย์ นอกจากนี้ยังทาให้พืชผลทางการเกษตรเกิดความเสียหาย และยังเป็นที่มาของ โรคภัยต่าง ๆ เช่น โรคน้ากัดเท้า ตาแดง ไข้เลือดออก อุจจาระร่วง อาหารเป็นพิษ อหิวาตกโรค

ปัญหาสง่ิ แวดล้อมทเ่ี กิดจากธรรมชาติ นอกจากมนุษย์แล้ว ปัญหาส่ิงแวดล้อมยังมีสาเหตุจาก ธรรมชาตเิ อง เช่น แผ่นดินไหว การเกิดแผน่ ดินไหวทีเ่ ป็นสาเหตมุ าจากการเคลื่อนท่ีของแผ่นเปลือกโลก หากมีระดับความ รุนแรงมาก จะทาใหบ้ า้ นเรอื น อาคาร หรือสิ่งก่อสรา้ งพงั ทลายจนได้รับเสียหาย ทาให้มนุษย์ไร้ ที่อยู่ขาดแคลนอาหาร นอกจากน้ียังทาให้เกิดการพังทลายของหน้าดิน และส่งผลให้ สภาพแวดลอ้ มทางธรรมชาติของพชื และสัตว์เปลยี่ นไป ภูเขาไฟระเบดิ ภูเขาไฟระเบิด เกิดจากแรงดันของความร้อน ท่ีสะสมอยู่ใต้เปลือกโลก ตันออกมาสู่ผิว ของเปลือกโลก จนเกิดการระเบิด ไอระเหยหรือควันที่เกิดจากภูเขาไฟ มีกามะถัน และฝุ่น ละอองปนอยู่มาก ซึ่งจะก่อให้เกิดปัญหามลพิษทางอากาศ เป็นอันตรายต่อส่ิงมีชีวิต หากเกิด การระเบดิ ของภเู ขาไฟใตน้ ้าจะกอ่ ให้เกิดคล่นื ขนาดใหญใ่ นมหาสมทุ ร ทีเ่ รยี กว่า \"สนึ ามิ\"

เทคโนโลยใี นการจดั การสิง่ แวดลอ้ ม เทคโนโลยีในการบาบัดน้าเสีย Microbot ห่นุ ยนตม์ ีขนาดเล็กกวา่ เส้นผม ทาหน้าทีด่ ดู ซบั ตะก่ัวออกจากนา้ โรงงานผลิตสนิ ค้าประเภทอเิ ล็กทรอนกิ สแ์ ละแบตเตอร่ี ส่วนใหญจ่ ะปล่อยโลหะจาพวก ตะกัว่ สารหนู แคดเมยี ม โครเมยี มทเ่ี กดิ จากกระบวนการผลติ ออกมาสู่ส่งิ แวดลอ้ ม ซึง่ เป็นอันตรายอมนษุ ย์ เมื่อสารเหลา่ นเี้ ข้าสรู่ ่างกาย เช่น มะเร็งเกยี่ วกบั ระบบทางเดนิ หายใจ เกิดอาการทางระบบประลาท และเป็นอันตรายต่อสิ่งแวดลอ้ ม โดยเฉพาะสตั ว์นา้ จะได้รับสารพิษทปี่ นเปอื้ นมากับนา้ ดว้ ย จึงได้มี การคิดคันวิธีการกาจดั โลหะเหล่านนั้ ภายในโรงงาน หุน่ ยนต์ขนาดเลก็ กวา่ เสน้ ผมมนษุ ย์ หรอื microbot เปน็ ห่นุ ยนตท์ ใี่ ช้ในการดดู ซบั ตะกัว่ ออกจาก นา้ ในการบาบัดนา้ เสยี ในโรงงาน โดยช้ันนอกสดุ ของหุน่ ยนต์เป็นแกรฟิน (graphene) ที่ทาหน้าทดี่ ูด ขบั ตะกว่ั ออกจากนา้ นอกจากนีห้ นุ่ ยนต์ตัวนีย้ งั สามารถเคลอ่ื นทีไ่ ด้เอง โดยเมอ่ื เติมไฮโดรเจนเปอร์ ออกไซต์ (hydrogen peroxide) ลงในน้าเสยี ของคาขาวท่ีเป็นองคป์ ระกอบหน่งึ ของหุน่ ยนต์จะยอ่ ย สลายไฮโตรเจนเปอร์ออกไซต์ และปลอ่ ยห่องนาดสึกออกมาพางด้านหลัง สามารถดนั หุ่นยนต์ให้ เคลือ่ นที่ไปข้างหนา้ ตามทิศทางท่คี วบคมุ โดยสนามแมเ่ หลก็

เทคโนโลยีในการจัดการสงิ่ แวดลอ้ ม เทคโนโลยีในการบาบัดมลพิษอากาศ ไซโคลนในอตุ สาหกรรม เครื่องดกั จบั ฝุ่นทม่ี ีขนาดเลก็ ประมาณ 10 – 40 ไมโครครอน ออกจากอากาศ ปัจจบุ ันมเี ทคโนโลยใี นการควบคมุ สารปนเป้ือน จากแหล่งกาเนดิ กอ่ นปล่อยออกสูบ่ รรยากาศ เพ่ือลด ปริมาณสารปนเปือ้ นในบรรยากาศใหอ้ ยใู่ นปรมิ าณท่ีไม่ กอ่ ให้เกิดอันตราย ยกตวั อยา่ งเชน่ ไซโคลน (cyclone) เป็นเครอ่ื งแยกอนุภาคสารปนเปือ้ นออกจากกระแส อากาศ หรือกล่าวงา่ ย ๆ คอื เป็นเคร่ืองค้าจับฝุ่นทีม่ ี ขนาดเส่กี ประมาณ 10-40 ไมครอน ออกจากอากาศ ทาใหช้ ่วยลดฝุ่นละอองในอากาศ โดยใช้แรงหนี ศนู ย์กลางหรือแรงเหวี่ยง ซ่ึงเกิดจากการทาใหก้ ระแส อากาศมกี ารหมุน อนภุ าคถกู เหวย่ี งไปยงั ผนังของ ไซโคลนและเคลื่อนทลี่ งถังพัก วธิ ีนีม้ กั ใช้ในโรงงานท่มี ี ฝนุ่ จากกระบวนการผลติ มาก เช่น โรงเลอ่ื ยไม้ โรงงาน ผสมอาหารสัตว์ ข้เี ถ้าแกลบ และฝนุ่ ละอองจากการขดั โลหะ

เทคโนโลยใี นการจดั การสิ่งแวดล้อม เทคโนโลยีในการจัดการขยะมลู ฝอย ขยะมลู ฝอยท่ีเกดิ ข้นึ ในแตล่ ะวนั มหี ลายประเภท ทั้งเศษอาหาร เศษพชื ท่ีเหลือจากการทาเกษตรกรรม รวมทง้ั ขยะท่เี กิดขน้ึ ตามชมุ ชน ไม่วา่ จะเป็นถุงพลาสศึก กระดาษ แกว้ ภาชนะบรรจสุ ารเคมตี ่าง ๆ เปน็ ตน้ เพือ่ ให้ง่ายต่อการจดั การขยะมลู ฝอยแต่ละบระเภทดว้ ยเทคโนโลยีทตี่ า่ งกนั กรมควบคุมมลพิษจึงกาหนด วธิ กี ารจาแนกขยะและการจัดการขยะในแตล่ ะประเภท ดังนี้

เทคโนโลยใี นการจดั การสิง่ แวดลอ้ ม เทคโนโลยีในการจัดการขยะมูลฝอย ตัวอยา่ งการผลติ ไฟฟ้าจากบ่อฝงั กลบขยะมูลฝอย ตัวอย่างเทคโนโลยีในการออกแบบบ่อฝังกลบ จะต้องมีวัสดุกันซึมรองท่ีกันหลุมก่อน เพ่อื ป้องกันไมใ่ หข้ องเสียหรือน้าขยะจากของเสยี ซมึ ลงส่ตู นิ โดยวสั ดุกนั ซึมนั้นจะต้องมสี มบัติ ทนต่อการกัดกร่อนของน้าชะมูลฝอย และสามารถรับแรงกดทับจากขยะมูลฝอยได้ดี นอกจากน้ียังต้องมีระบบท่อระบายแก๊สจากใต้ดิน เพราะเม่ือขยะมูลฝอยทับถมกันเป็น เวลานานจะทาให้เกิดแกส๊ มเี ทนที่สามารถตดิ ไฟได้ จงึ ต้องมีท่อระบายแก๊สออามาจากใต้ดิน ทั้งนีย้ งั สามารถนาแกส๊ ทีไ่ ดไ้ ปใชใ้ นการผลติ ไฟฟ้าไดอ้ กี ดว้ ย ขอ้ มลู เพ่ิมเตมิ เก่ียวกับการฝงั กลบขยะ และการนาขยะมาใช้ประโยชนไ์ ดท้ ่ีโคด้ นี้

การวิเคราะห์สถานการณป์ ญั หา การระบุปญั หาที่ชัดเจนเปน็ พ้ืนฐานในการกาหนดวัตถุประสงค์เพ่ือแก้ไขปัญหาให้สอดคล้องกับสภาพ ปัญหาท่ีแท้จริงซึ่งจะช่วยให้แก้ปัญหาได้ตรงจุด สามารถรวบรวมรายละเอียดของปัญหาได้ตรงประเด็น โดยเทคนคิ หนง่ึ ที่นักเรียนสามารถนามาใช้ในการวิเคราะห์สถานการณ์ปัญหาและช่วยให้ได้ข้อมูลที่นาไปสู่ การกาหนดกรอบของปญั หา คอื การใช้คาถาม 5W1H ซึง่ มรี ายละเอยี ดแสดงคงั ตาราง คาถาม รายละเอียด What (ทาอะไร) เกดิ ปัญหาอะไร Who (ใคร) ปัญหาน้เี กิดกบั ใคร Why (ทาไม) ทาไมจึงเกิดปญั หานี้ When (เมื่อใด) ปัญหานี้เกิดขึ้นเมอ่ื ใด Where (ทีไ่ หน) ปญั หาเกิดขน้ึ ทีไ่ หน How (อย่างไร) จะแกป้ ญั หานไ้ี ดอ้ ย่างไร สาเหตุสถานการณ์ปญั หาขยะลน้ ถงั ในโรงเรยี น ปญั หาขยะในโรงเรยี น สาเหตขุ องปญั หา 1. ขยะล้นถัง - คนทิง้ ขยะมีมาก - ถังขยะไม่เพยี งพอ 2. ขยะส่งกล่ินเหมน็ - ไม่มเี จ้าหนา้ ที่ นาขยะไปทิ้ง 3. แมลงวันตอมขยะ - มขี ยะเปียกอยู่ในถัง - ขยะเปยี กส่งกลนิ่ ให้แมลงวันมาตอม

นาหลัก 5W1H มาใชใ้ นการกาหนดกรอบปญั หา หลัก 5W1H มาใช้ในการกาหนดกรอบของบัญหา จะช่วยให้เข้าใจถึงสาเหตุที่แท้จริงของปัญหา เพื่อกาหนดกรอบของปัญหาได้ชัดเจน และสามารถออกแบบวิธีแก้ปัญหาให้เหมาะสมได้ดียิ่งข้ึน รายละเอียดของการระบุปญั หา ดังตารางการวิเคราะห์ 5W1H ของปัญหาขยะล้นถงั 5W1H ปัญหาขยะลน้ ถงั What (ทาอะไร) ขยะมีปริมาณมากจนล้นออก Who (ใคร) จากถัง Why (ทาไม) ทกุ คนในโรงเรียนทที่ ้งิ ขยะ When (เม่อื ใด) Where (ทีไ่ หน) - ขยะมปี ริมาณมากเกนิ ไป How (อยา่ งไร) - ถงั ขยะมีขนาดเล็ก - ขยะมปี ริมาตร ทาให้มีท่วี ่าง ในถังขยะ การทงิ้ ขยะเกดิ ข้ึนทุกเวลา แต่ มากทส่ี ุด คือ ตอนพักเทยี่ ง ทต่ี ้ังถังขยะบรเิ วณใกล้โรง อาหาร - หาวธิ กี ารลดปริมาตรของ ขยะ เพื่อเพม่ิ พ้ืนที่ของถงั ขยะ - หาวธิ ีลดปริมาณขยะ

การวเิ คราะหส์ ถานการณ์ปญั หานนท์ นนท์ ระบสุ าเหตขุ องปญั หาขยะทมี่ มี ากจนลน้ ออกจากถงั ขยะ เนือ่ งจากมชี อ่ งวา่ งระหวา่ งทอ่ี ยใู่ นถงั จงึ สนใจหาวธิ กี ารบบี ขยะ โดยลดปรมิ าณของขวด แก้ว และกลอ่ งนม กรอบปญั หาของนนท์ ตอ้ งการหาวธิ กี ารบบี อดั ขยะประเภทขวดพลาสตกิ แก้วพลาสติก ในถงั ขยะเพอ่ื ใหม้ ที วี่ า่ งในถงั มากขนึ้

การแกป้ ญั หาของนนท์ การบบี ขวดพลาสตกิ กอ่ นทงิ้ การพบั กล่องกอ่ นทง้ิ วธิ ที าท่ี 1 วิธีทาที่ 2

การวเิ คราะห์สถานการณป์ ัญหาหวาน น้าหวาน ระบปุ ญั หาขยะทมี่ มี ากจนล้นออกจากถงั คอื มกี ารใชภ้ าชนะประเภทพลาสตกิ มากเกนิ ไป จงึ สนใจ หาวิธกี ารลดขยะลดปรมิ าณการใชพ้ ลาสตกิ กรอบปัญหาของนา้ หวาน ต้องการหาวธิ กี ารลดปรมิ าณขยะพลาสตกิ กอ่ นทจ่ี ะทงิ้ ลงถงั เพราะในโรงเรยี นจะมกี ารแยกขยะกอ่ นทง้ิ ลงถงั แลว้ ตามแต่ ประเภทของถงั แตป่ รมิ าณขยะยงั มปี รมิ าณมากจนลน้ ถงั อยดู่ ี

การแกป้ ญั หาของน้าหวาน แผน่ ปา้ ยประชาสมั พนั ธ์ และการออกมาตรการลดขยะ

การรวบรวมข้อมลู เพอ่ื แก้ไขปญั หา เมื่อได้กรอบของปัญหาที่ต้องการจะแก้ไขแล้ว จากนั้นก็ต้องทาการรวบรวมข้อมูลหรือ แนวคิดที่เก่ียวขอ้ งเพื่อหาแนวทางในการแก้ปัญหาให้เหมาะสมที่สุด ก่อนรวบรวมข้อมูล ต้องมี การกาหนดประเดน็ ในการวบรวมขอ้ มลู กอ่ นว่าต้องการจะสืบค้นเรื่องใดบ้าง เพื่อประหยัดเวลา และชว่ ยให้การสืบคนั ข้อมลู งา่ ยยิ่งขน้ึ ตัวอยา่ ง ประเดน็ การรวบรวมข้อมลู ของนา้ หวาน นา้ หวาน ตอ้ งการลดปริมาณขยะ จะตอ้ งสืบคน้ อะไรบา้ ง สาเหตทุ ที่ าให้ขยะล้นถงั สารวจประเภทขยะ ศึกษาพฤติกรรมการทง้ิ ขยะของนักเรียน สืบค้นวิธกี ารลดปริมาณขยะแต่ละประเภท

การรวบรวมข้อมูลเพ่ือแกไ้ ขปัญหา การรวบรวมขอ้ มูลทาไดห้ ลายวิธี ได้แก่ 1. การสบื คน้ จากแหลง่ ขอ้ มลู ทน่ี ่าเช่ือถอื ในอินเทอรเ์ น็ต 2. สารวจจากสถานที่จรงิ การทดลองทางวิทยาศาสตร์ 3. สอบถามจากผ้เู ชยี่ วชาญ 4. สืบคน้ จากเอกสาร บทความ งานวิจยั

การรวบรวมขอ้ มลู เพอ่ื แก้ไขปัญหา วิธสี บื คน้ ขอ้ มูลจากอนิ เทอร์เน็ต จะตอ้ งระบุความสาคญั (Keyword) ใหช้ ัดเจนและเฉพาะเจาะจง 1 2 3 4

การรวบรวมข้อมูลเพื่อแกไ้ ขปัญหา ชอ่ื ฐานขอ้ มูล(URL). ชื่อผู้แตง่ . ชอ่ื เร่ือง. ปที ่ีพิมพ์ วิธีอา้ งอวิงธิ จอี ากา้ องินอเงิ ทจอารกเ์ นอต็ินเทอร์เนต็ การอา้ งองิ ตัวอยา่ ง แหลง่ ขอ้ มลู ชื่อผแู้ ต่ง. ปีที่พมิ พ์. ช่อื สานักงานกองทนุ สนับสนุนการสรา้ งเสรมิ สุขภาพ เรือ่ ง. วนั ทท่ี าการ (สสส.). (2562). 7 วิธลี ดขยะ ทที่ าใหโ้ ลกนา่ อยขู่ นึ้ . สืบค้น. ชือ่ ฐานขอ้ มูล สบื คน้ เมอื่ 24 มถิ ุนายน 2563, จาก (URL). https://www.thaihealth.or.th/Content/47441- 7%20วิธลี ดขยะ%20ท่ีทาใหโ้ ลกน่าอยู่ขึ้น.html.

การรวบรวมข้อมูลเพอ่ื แก้ไขปัญหา นนทไ์ ปรวบรวมขอ้ มลู มาแลว้ พบวิธกี ารบบี อดั ขยะ หลายวธิ ี ไดแ้ ก่ 1. ใช้คานในการบบี อดั ขยะ 2. บบี อดั ดว้ ยกลไก scissors 3. ใชร้ ะบบไฮดรอลกิ ในการบบี อดั

1. ใชค้ านในการบบี อัดขยะ ใช้คานในการบีบอัดขยะ หลักการคอื เมื่อนาอุปกรณ์บีบอัดไป ยดึ ขอบถงั ขยะ แลว้ กดด้ามหรอื แขนของอุปกรณ์ 2. บบี อัดขยะดว้ ยกลไก Scissors ใช้แหล่งพลังงานจากแบตเตอร์รี่ท่ีได้จากการเก็บพลังงาน แสงอาทิตย์ ภายในตัวขยะจะมีเซ็นเซอร์ตรวจจับ ใช้การยืด ตวั และหดตัว ในการบบี ขยะ 3. ใช้ระบบไฮดรอลกิ ในการบบี อัด หลักการระบบไฮดรอลิกในการเลื่อนเข้า-ออก ก้านโยกเพื่อกวาดขยะ และบีบอัดขยะเข้าไปใน ตวั รถ

4. วิธกี ารลดปริมาณขยะ วธิ ีท่ี 1 ออกมาตรการให้รา้ นคา้ และนกั เรยี นลดการใชพ้ ลาสตกิ โดยร้านคา้ ลดการใช้แกว้ พลาสติกแบบใชค้ รั้งเดียวแลว้ ท้งิ และ เลิกใชห้ ลอดพลาสติกนกั เรยี นนาแก้วน้ามาเอง วิธที ่ี 2 จดั ทาแผนพบั และโปสเตอร์ประชาสมั พันธเ์ พื่อรณรงค์ การลดปริมาณขยะ

วิธีที่ 3 จดั กจิ กรรมธนาคารขยะรไี ซเคิลในโรงเรียน ข้ันการดาเนินการของธนาคารขยะรีไซเคลิ จัดตง้ั คณะทางาน ประชาสมั พนั ธโ์ ครงการ แบง่ หนา้ ที่รบั ผิดชอบ 01 02 ทาบอร์ดนิทรรศการ วางแผนการทางาน ประกาศเสียงตามสาย ตดิ ตอ่ รา้ นรับซอ้ื 04 เปิดดาเนนิ การ 03 โครงการตามทกี่ าหนด นาขยะรไี ซเคิลมาฝาก รบั ซอ้ื ของเกา่ 05 คัดแยกขยะ จดบนั ทกึ บัญชที ม่ี าฝาก สรปุ บัญชี แบ่งปนั ผลกบั สมาชิก