M E V Z U AT Eğitim Danışmanlık Yayın Aylık; Bilim, Haber, Yorum ve Aktüalite EĞİTİM VE DANIŞMANLIK KONULARI BELEDİYE MEVZUATI EĞİTİMİ ve DANIŞMANLIĞI SU VE KANALİZASYON İDARELERİ EĞİTİM ve DANIŞMANLIĞI KAMU ZARARI ile İLGİLİ EĞİTİM ve DANIŞMANLIK İÇ KONTROL EĞİTİM ve DANIŞMANLIĞI İHALE MEVZUATI EĞİTİM ve DANIŞMANLIĞI PERSONEL MEVZUATI ile İLGİLİ, EĞİTİM ve DANIŞMANLIK BELEDİYE ŞİRKETLERİ EĞİTİM ve DANIŞMANLIĞI MALİ YÖNETİM EĞİTİM ve DANIŞMANLIĞI İŞ ve SOSYAL GÜVENLİK MEVZUATI EĞİTİM VE DANIŞMANLIĞI KATI ATIK EĞİTİM ve DANIŞMANLIĞI Adres: Zübeyde Hanım Mahallesi Sarma Cad. No: 11/1 İskitler- Altındağ / ANKARA Tel: (0 312) 229 16 60 Faks: (0 312) 229 16 65 Gsm: 0 533 770 51 70 www.mevzuatedergi.com • [email protected]
EĞİTİM VE DANIŞMANLIK KONULARI EĞİTİM VE DANIŞMANLIK KAPSAMINDA SUNDUĞUMUZ HİZMETLER... Eğitimler Hakkında Detaylı Bilgi İçin 0312 229 16 60 Eğitim ve Danışmanlık Alanları • İç Kontrol Danışmanlığı • İç Kontrol Uyum Eylem Planı Hazırlama Danışmanlığı • Mali Yönetim Danışmanlığı • Süreç Danışmanlığı • Stratejik Yönetim Danışmanlığı • Eğitim İhtiyaç Analiz Danışmanlığı • Kurumsal Yönetim Danışmanlığı • Hassas Görev ve Risk Danışmanlığı • Muhasebe Danışmanlığı • Arşiv, Dosya Yönetimi ve Resmi Yazışma Danışmanlığı • Ön Mali Kontrol Danışmanlığı • Şirket Kurulum ve Yönetim Danışmanlığı • Bütçe Danışmanlığı • Evsel Katı Atık Danışmanlığı • Gelir Danışmanlığı • AB, Dünya Bankası ve Kalkınma Ajansları Proje • Gider Danışmanlığı • Denetim Danışmanlığı Danışmanlığı • İhale Danışmanlığı • İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı Danışmanlığı • Performans Programı Danışmanlığı • Sosyal Yardım ve Sosyal Hizmetler Danışmanlığı Mevzuat Eğitim Konuları • 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu • Zabıta Mevzuatı • 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu • Disiplin İşlemleri • 6360 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu • Memur Soruşturma Usulleri • Devlet Muhasebesi • Kamu Zararı • Bütçeleme ve Performans Esaslı Bütçe • Tebligat İşlemleri • Belediye Gelirleri • Kabahatler Kanunu ve İdari Para Cezaları • İhale ve İhale Sözleşmeleri • Belediye Para Cezaları • Damga Vergisi Uygulamaları • Kamulaştırma Mevzuatı • İç Kontrol • İmar Planı ve Kent Planlaması • Ön Mali Kontrol • Resmi Yazışma Kuralları ve Arşiv Mevzuatı • Harcama Belgeleri • İş Yeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatları Mevzuatı • Taşınır Mal Yönetmeliği • İş ve Sosyal Güvenlik Mevzuatı • Taşınmaz Mal Yönetmeliği • İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı • Sayıştay Denetim • Faaliyet Raporu Hazırlama • Müzakere Teknikleri • Stres Yönetimi Kişisel Gelişim Eğitim Konuları • Verimli Çalışma ve Motivasyon • İkna Etme Yöntemleri • Liderlik ve Etkin Yöneticilik • Zor İnsanla Başa Çıkma • Toplum Önünde Başarılı Konuşma • Telefonda Etkili ve Doğru İletişim • Etkili İletişim • Prezantasyon Teknikleri • Kurum Kültürü • Etik İlkerleri • Kriz Yönetimi • Zaman ve Toplantı Yönetimi • Ekip Çalışması
MEVZUAT İçindekiler Aylık; Bilim, Haber, Yorum, Mevzuat ve Aktüalite Dergisi EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252 İdari ve Mali Mevzuat İhale Mevzuatı Yayıncılık İnşaat Eğitim Danışmanlık Organizasyon Turizm Başyazar: Halûk NALÇAKAR San. ve Tic. Ltd. Şti. Adına Sahibi İçişleri Bakanlığı Uğur DURUŞ E. Başkontrolörü “Dergimiz ayda bir yayımlanan yerel süreli yayındır” İhale Aşamasında Alt Yükleniciye Yaptırılacak İşlerin Sözleşme Bedelinin %30'unu Geçecek Şekilde Beyan Edilmesi Değerlendirme Dışı Bırakılmayı Gerektirir mi? 4 Yazı İşleri Müdürü İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Mevzuatı 7 Genel Yayın Yönetmeni Yazar: Av. M. Lamih ÇELİK Uğur DURUŞ [email protected] Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Teftiş Kurulu Başkanı Yönetim Yeri ve İletişim Bilgileri OSB'lerde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Adres: Zübeyde Hanım Mah. Türk Ticaret Mevzuatı 10 Sarma Cad. No: 11/1 Yazar: Dr. Soner ALTAŞ İskitler-Altındağ/ANKARA Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Tel : (0312) 229 16 60 Başmüfettişi Fax : (0312) 229 16 65 Belediye Şirketlerinin Tür Değiştirmesi KEP Hesap: [email protected] 13MEVZUAT’TAN HABERLER Web: www.mevzuatedergi.com 13GENELGELER E-Mail: [email protected] Satış ve Abone Bilgileri: Fiyatı: 75 TL Yıllık Abonelik: 890 TL [email protected] Tel: 0 312 229 16 60 Gsm: 0 533 770 51 70 ISSN: 2148-2047 Basım Tarihi : 20.10.2021 14GÖRÜŞLER 75YARGI KARARLARI Baskı: PROJE OFSET LTD. ŞTİ. İvedik OSB. 2284. Cadde No:72 Yenimahalle / ANKARA Tel : (0554) 160 58 68
İHALE MEVZUATI İhale Aşamasında Alt Yükleniciye Yaptırılacak Başyazar İşlerin Sözleşme Bedelinin Halûk NALÇAKAR %30'unu Geçecek Şekilde Beyan Edilmesi İçişleri Bakanlığı E. Başkontrolörü Değerlendirme Dışı Bırakılmayı Gerektirir mi? 1. GİRİŞ nusu işin nev’i itibariyle bir kısmını yüklenici ile yaptığı sözleşmeye dayalı olarak gerçekleştiren Taraflarının karşılıklı hak ve yükümlülük- gerçek veya tüzel kişiyi ifade eder.’’ şeklinde tanım lere sahip olduğu kamu ihale sözleşmelerine yapılmış ve ilerleyen maddelerde bu hususla ilgi- konu yapım işlerinde kimi zaman edimin belli li ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır. bir bölümünün ifası özel bir uzmanlık veya tek- nik bilgi gerektirebilmektedir. Bu hususa ilişkin Bu yazıda ihale aşamasında alt yükleniciye 4734 sayılı Kamu İ�hale Kanunun “Alt yüklenici- yaptırılacak işlerin sözleşme bedelinin %30’unu ler” başlıklı 15’inci maddesinde; “İhale konusu geçecek şekilde beyan edilmesi değerlendirme işin özelliği nedeniyle ihtiyaç görülmesi halinde, dışı bırakılmayı gerektirir mi, sorusunun cevabı ihale aşamasında isteklilerden alt yüklenicilere aranacaktır. yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmeleri, söz- leşme imzalamadan önce de alt yüklenicilerin 2. ALT YÜKLENİCİLERE YAPTIRILACAK listesini idarenin onayına sunmaları istenebilir. İŞLERE İLİŞKİN SINIRLAMALAR Ancak bu durumda, alt yüklenicilerin yaptıkları işlerle ilgili sorumluluğu yüklenicinin sorumlulu- Yapım işleri Genel Şartnamesinin 20 nci ğunu ortadan kaldırmaz.” hükmü yer almaktadır. maddesinin 3 üncü fıkrasında; “İşin tamamı hiç- Ayrıca 4735 sayılı Kamu İ�hale Sözleşmeleri Ka- bir suretle alt yükleniciler marifetiyle yaptırıla- nunun 7 nci maddesinde sözleşmede yer alması maz.” düzenlemesi yer almakta ve bu çerçevede zorunlu hususlar arasında alt yüklenicilere iliş- işlerin tamamının alt yükleniciye devri imkanı kin bilgiler ve sorumluluklar sayılmış olup, aynı bulunmamaktaydı. Ancak alt yükleniciye yaptı- Kanunun 30 uncu maddesinde alt yüklenicilerin rılacak işlere ve tutara ilişkin bunun dışında bir sorumluluğu hususu düzenlenmiştir. Yine Yapım sınırlama mevcut değil idi. 08.08.2019 tarihli ve İ�şleri Genel Şartnamesinde (Yİ�GŞ); “Sözleşme ko- 30856 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan değişikliklerle alt yüklenicilere yaptırılacak işle- re ilişkin sınır getirilmiştir. Bu kapsamda söz ko- 4 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
İhale Mevzuatı nusu fıkra; “İşin tamamı alt yüklenicilere yaptırı- uygun olmadığını tespit etmesi durumunda, alt lamayacağı gibi işin niteliğinden kaynaklanan se- yüklenicinin değiştirilmesini veya alt yükleniciler beplerle veya teknik zorunluluklar nedeniyle ihale tarafından yapılmasını istemediği herhangi bir iş dokümanında farklı oranlar belirlenmesi durumu bölümünün bizzat yüklenici tarafından yapılma- hariç, tek bir alt yükleniciye yaptırılacak iş bölüm- sını her zaman isteyebileceği, işin tamamının alt lerinin toplam bedeli sözleşme bedelinin %30’unu; yüklenicilere yaptırılamayacağı ve işin niteliğin- alt yüklenicilere yaptırılacak işlerin toplam bedeli den kaynaklanan sebeplerle veya teknik zorunlu- ise sözleşme bedelinin %50’sini geçemez. İhale do- luklar nedeniyle ihale dokümanında farklı oranlar kümanında düzenlenmesi kaydıyla doğrudan alt belirlenmesi durumu hariç, tek bir alt yükleniciye yüklenicilere ödeme yapılabilir.” şeklinde değişti- yaptırılacak iş bölümlerinin toplam bedelinin söz- rilmiştir. Buna göre işin tamamı alt yüklenicilere leşme bedelinin %30’unu; alt yüklenicilere yaptırı- yaptırılamayacağı gibi, işin niteliğinden kaynak- lacak işlerin toplam bedelinin ise sözleşme bedeli- lanan sebeplerle veya teknik zorunluluklar nede- nin %50’sini geçemeyeceği anlaşılmıştır. niyle ihale dokümanında farklı oranlar belirlen- mesi durumu hariç, tek bir alt yükleniciye yaptı- Alt yüklenicilik müessesine ilişkin ilgili mev- rılacak iş bölümlerinin toplam bedeli sözleşme zuat hükümleri ve ihale dokümanı düzenlemeleri bedelinin %30’unu geçemeyecektir. Ayrıca alt değerlendirildiğinde; İdari Şartname’nin 7’nci yüklenicilere yaptırılacak işlerin toplam bedeli maddesinin (f) bendi uyarınca istekliler tarafın- sözleşme bedelinin %50’sini geçmesi de müm- dan alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen iş- kün olamayacaktır. lerin olması durumunda söz konusu işlere ilişkin listenin idareye teklif ekinde sunulması gerektiği, 3. İHALE AŞAMASINDA ALT alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen herhan- YÜKLENİCİYE YAPTIRILACAK İŞLE- gi bir iş olmaması durumunda ise anılan listenin sunulma gerekliliğinin olmadığı, öte yandan is- RİN SÖZLEŞME BEDELİNİN %30'UNU tekliler tarafından teklif kapsamında alt yükleni- GEÇECEK ŞEKİLDE BEYAN EDİLMESİ cilere yaptırılması düşünülen işlere yer verilmiş Konuya ilişkin 15.09.2021-2021 / UY.I- olsa da bu işlerin tümünün alt yükleniciler tara- 1713 sayılı Kİ�K kararında; fından yapılacağına dair bir kesinliğin yeterlik değerlendirmesi aşaması itibarıyla bulunmadığı, “Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nde alt yük- çünkü söz konusu listenin yeterlik değerlendirmesi lenicinin, sözleşme konusu işin nev’i itibariyle bir aşamasında idarece onaylanmasının söz konusu kısmını yüklenici ile yaptığı sözleşmeye dayalı ola- olmadığı, ihalenin bu şekilde teklif veren istek- rak gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişi şeklinde li üzerinde kalması durumunda isteklinin işe ait tanımlandığı, 4734 sayılı Kanun’un 15’inci mad- sözleşme imzalanmadan önce alt yüklenicilerin desi uyarınca ihale konusu işin özelliği nedeniyle listesini idarenin onayına sunması gerektiği ve bu ihtiyaç görülmesi halinde, ihale aşamasında istek- aşamada idarece onaylanan alt yüklenicilerin işe lilerden alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri başlayabileceği, dolayısıyla idarece hangi işlerin işleri belirtmelerinin ve sözleşme imzalamadan alt yüklenicilere yaptırılacağı hususu sözleşme önce de alt yüklenicilerin listesini idarenin onayı- aşamasında kontrol edildiğinden, Yapım İşleri Ge- na sunmalarının istenebileceği, ancak bu durumun nel Şartnamesi’nin 20.3’üncü maddesinde “İşin ta- yüklenicinin sorumluluğunu ortadan kaldırma- mamı alt yüklenicilere yaptırılamayacağı gibi işin yacağı, ayrıca Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin niteliğinden kaynaklanan sebeplerle veya teknik 20’nci maddesi uyarınca ihale dokümanında, söz- zorunluluklar nedeniyle ihale dokümanında farklı leşme imzalanmadan önce alt yüklenicilerin liste- oranlar belirlenmesi durumu hariç, tek bir alt yük- sinin idarenin onayına sunulmasının istendiği hal- leniciye yaptırılacak iş bölümlerinin toplam bedeli lerde idarenin onayına sunulan listede yer alan alt sözleşme bedelinin %30’unu; alt yüklenicilere yap- yüklenicileri onaylayıp onaylamadığını on beş gün tırılacak işlerin toplam bedeli ise sözleşme bedeli- içinde yükleniciye bildireceği, idarece onaylanma- nin %50’sini geçemez.” şeklinde belirlenen koşul- yan alt yüklenicilerin ise hiçbir suretle iş yerinde ların sağlanmasının da sözleşme imzalanmadan çalışamayacağı, öte yandan yüklenici tarafından önce idarece kontrol edilecek bir husus olduğu, ay- teklif kapsamında belirtilmese dahi işin yürütül- rıca İdari Şartname’de öngörülen alt yüklenicilere mesi sırasında yüklenici tarafından ihtiyaç duyul- yaptırılması düşünülen işlerin listesine ilişkin ola- ması halinde idarenin onayı ile alt yüklenici ça- rak Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 20.3’üncü lıştırılabileceği, idarenin alt yüklenici tarafından yapılan işlerin sözleşme ve şartname hükümlerine MEVZUAT 5
İhale Mevzuatı maddesinde öngörülen koşulların yeterlik değer- tarafından ihtiyaç duyulması halinde idarenin lendirmesi aşamasında dikkate alınacağına dair onayı ile alt yüklenici çalıştırılabilir. Bütün bun- bir düzenlemenin de yapılmadığı anlaşılmıştır. lara ek olarak işin başında idarece onaylanmış alt yüklenicilerin ve/veya yaptıkları iş kısımlarının Yapılan tespitler ve açıklamalar doğrultu- işin devamı sırasında değiştirilerek, işin başka sunda, idarece Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin alt yüklenicilere yaptırılması da idarenin iznine 20.3’üncü maddesinde öngörülen koşulların ye- tabidir. Ayrıca idare, alt yüklenici tarafından ya- terlik değerlendirmesi aşamasında dikkate alın- pılan işlerin sözleşme ve şartname hükümlerine masının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı uygun olmadığını tespit ederse, alt yüklenicinin anlaşıldığından, başvuru sahibinin teklifinin alt değiştirilmesini veya alt yükleniciler tarafından yüklenicilere yaptırılması düşünülen işlerin liste- yapılmasını istemediği herhangi bir iş bölümü- sinin Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 20.3’üncü nün bizzat yüklenici tarafından yapılmasını her maddesine uygun olmadığı gerekçesiyle değerlen- zaman isteyebilir. dirme dışı bırakılmasının yerinde olmadığı sonu- cuna varılmıştır.” Bu kapsamda; -Söz konusu listedeki işlerin kesinlikle alt şeklinde değerlendirme yapılarak Yapım yüklenicilere yaptırılacağı anlamına gelmediğin- İ�şleri Genel Şartnamesi’nin 20.3’üncü maddesin- den, alt yükleniciye yaptırılması düşünülen işler de öngörülen koşulların -tek bir alt yüklenici- toplamından hareketle teklifin değerlendirme ye yaptırılacak iş bölümlerinin toplam bedeli dışı bırakılması mümkün değildir. sözleşme bedelinin %30’unu; alt yüklenicile- -Alt yükleniciler ve alt yüklenicilerin yapa- re yaptırılacak işlerin toplam bedeli ise söz- cağı işleri gösterir listenin sözleşme aşamasında leşme bedelinin %50’sini geçemez- koşulunun idarenin onayına sunulması gerekeceğinden ve yeterlik değerlendirmesi aşamasında dikkate mevzuatı aşan oranda alt yükleniciye iş yaptırıl- alınmasının kamu ihale mevzuatına uygun olma- ması mümkün olamayacağından, alt yükleniciye dığına karar verilmiştir. yaptırılması düşünülen işler toplamından ha- reketle teklifin değerlendirme dışı bırakılması Bu konudaki kişisel değerlendirmelerimiz mümkün değildir. şunlardır: -Sözleşme aşamasında alt yüklenicilere yaptırılması düşünülen işlere ait listedeki işlerin Yapım işleri açısından alt yüklenicilerle bir kısmı alt yükleniciye yaptırılmaksızın yükle- ilgili iki tür uygulama yapılmaktadır. Birinci se- nici tarafından da yapılabileceğinden, mevzuatı çenek, isteklilerden alt yüklenicilere yaptırmayı aşan oranda alt yükleniciye iş yaptırılması söz düşündükleri işleri belirtmelerinin istenmesi du- konusu olmayacaktır. Ayrıca alt yüklenicilere rumudur. İ�kinci seçenek, isteklilerden alt yükle- yaptırılması düşünülen işlere ait listedeki işle- nicilere yaptırmayı düşündükleri işleri belirtme- rin tamamı yüklenici tarafından da yapılabilece- lerinin istenmemesi durumudur. ğinden mevzuatı aşan oranda alt yükleniciye iş yaptırılması söz konusu olmayacaktır. Yine onay Birinci durumda istekliler ihale konusu aşamasında alt yüklenicilere yaptırılması düşü- yapım işinde alt yüklenicilere yaptırmayı dü- nülen işlere ait listede yer almayan işlere de yer şündükleri işlere ait listeyi teklif ekinde vere- verilmesi mümkündür. ceklerdir. Alt yüklenicilere yaptırılması düşünü- Bu kapsamda alt yüklenicilere yaptırma- len herhangi bir iş olmaması durumunda anılan yı düşündükleri işleri belirtmelerinin istenmesi listenin sunulmasına gerek yoktur. İ�steklilerden durumunda dahi söz konusu listeyi sunmayan alt yüklenicilere yaptırmayı düşündükleri işleri istekli bile değerlendirme dışı bırakılmazken, belirtmelerinin istenmesi durumunda söz konu- ayrıca listedeki işlerin tamamının alt yükleniciye su listeyi sunmayan istekli değerlendirme dışı bı- yaptırılacağına dair bir kesinlik yok iken ve alt rakılmamalıdır. Bu durum isteklinin bu aşamada yüklenicilerin ancak idarenin onayı ile çalıştırıl- alt yüklenici çalıştırmayı düşünmediğini gösterir. ması mümkün iken, sadece alt yükleniciye yap- Ayrıca bu aşamada isteklilerin alt yüklenicilere tırılması düşünülen işler toplamından hareketle yaptırmayı düşündükleri işleri belirtmeleri ye- teklifin değerlendirme dışı bırakılmasının müm- terli olup, ayrıca alt yüklenicilerin listesinin su- kün olmadığı düşünülmektedir. nulmasına gerek bulunmamaktadır. İ�hale dokümanında alt yüklenicilere yaptı- rılması düşünülen işlerin belirtilmesi istenmekle birlikte, yüklenici teklifi kapsamında liste ver- mese dahi işin yürütülmesi sırasında yüklenici 6 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
İŞYERİ AÇMA ve ÇALIŞMA RUHSATI MEVZUATI Yazar OSB'Lerde Av. M. Lamih ÇELİK İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Teftiş Kurulu Başkanı 1. GİRİŞ planlarındaki oranlar dâhilinde gerekli ortak Organize sanayi bölgeleri; temelde sanayi kullanım alanları, hizmet ve destek alanları ve teknoloji geliştirme bölgeleri ile donatılıp planlı tesislerinin bir araya gelmesiyle, sanayinin ge- bir şekilde ve belirli sistemler dâhilinde sanayi liştirilmesi ve müşterek ihtiyaçların en hızlı ve için tahsis edilmesiyle oluşturulan ve bu Kanun verimli bir şekilde karşılanabilmesi amacıyla ku- hükümlerine göre kurulan, planlanan ve işleti- rulmuş alanlardır. len, kaynak kullanımında verimliliği hedefleyen mal ve hizmet üretim bölgelerini ifade eder” biçi- Organize sanayi bölgelerinde yer almak minde tanımlanmıştır. isteyen sanayi tesisleri, faaliyete başlayabilmek adına, yönetim sınırı içerisinde yer almak iste- OSB’lerin kurulmasındaki temel hedefler; dikleri organize sanayi bölgesi yönetimine baş- “- Sanayinin disipline edilmesi, vurarak ruhsat almak zorundadır. Bu çalışmada; - Şehirlerin planlı gelişmesine katkıda bu- özel hukuk tüzel kişisi olan OSB’lerin idari işlem- lunması, lerinden olan işyeri ruhsat uygulaması ele alına- - Sanayileşmenin az gelişmiş bölgelere caktır. kaydırılarak yaygınlaştırılması, - Tarım alanlarının sanayi bölgeleri olarak Genel Hatlarıyla ORGANİZE SANAYİ kullanılmasının önlenmesi, BÖLGELERİ (OSB) - Sağlıklı, ucuz, güvenilir altyapı ve sosyal tesisler kurulması, Organize sanayi bölgeleri (OSB), 4562 Sa- - Müşterek arıtma tesisleri kurularak çevre yılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda1 “Or- kirliliğinin önlenmesi, ganize Sanayi Bölgesi (OSB): Sanayinin uygun - Organize Sanayi Bölgeleri’nin devlet gö- görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, çar- zetiminde, kendi organları tarafından yönetilme- pık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, lerinin sağlanması”dır. 2 kentleşmeyi yönlendirmek, kaynakları rasyonel kullanmak, bilgi ve bilişim teknolojilerinden ya- 2 ÖCAL, Mehmet Fatih, ‘’Organize Sanayi Bölgeleri’nin Bölge- rarlanmak, sanayi türlerinin belirli bir plan dâ- sel Etkileri Ve Konya Sanayisi’’, Doktora Tezi, 2008, s. 8. hilinde yerleştirilmesi ve geliştirilmesi amacıyla, sınırları tasdik edilmiş arazi parçalarının imar 1 R.G. 15.04.2000/24021 MEVZUAT 7
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Mevzuatı Organize sanayi bölgeleri, Vakıf, dernek hiçbir kısıtlamaya tabi olmayan bir takdir yetkisine vb. özel hukuk tüzel kişilerinden farklı bir şekilde sahip değillerdir.”6 denilmektedir. kamu gücüne dayalı hukuksal işlemler tesis edebil- mektedir. 4562 sayılı kanun uyarınca özel hukuk Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu’nda yer tüzel kişisi olduğu açıkça belirtilen OSB’ler, ruh- alan düzenlemeye göre, kendi sınırları içerisinde sat, imar ve kamulaştırma yaptırma gibi bir takım yer alan inşaat yapım işlerinde ruhsat vermeye ve kamu gücü ayrıcalıkları nedeniyle yeni tip olarak bölge içerisinde açılacak işyerleri için işyeri açma nitelendirilen özel hukuk tüzel kişisi olarak karşı- ruhsatı verme yetkisini haiz olup; bu yetki münha- mıza çıkmaktadır. 3 sıran organize sanayi bölgesi yönetiminin uhdesin- dedir. OSB’NİN RUHSATLANDIRMA YETKİSİ Ruhsat kelime anlamı olarak “izin, müsaade” Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönet- anlamına gelmekte; idare hukuku yönü ile ise “Be- meliği’nin; Yapı Ruhsatı, Yapı Kullanma İ�zin Bel- lirli bir işi yapabilmek için gerekli koşulların sağ- gesi ve İ�şyeri Açma ve Çalıştırma Ruhsatı başlıklı lanması üzerine yetkili makam tarafından verilen 42. maddesi’ne göre, organize sanayi bölgelerinde, yapma izni”4 olarak ifade edilmektedir. yapılacak olan yapılara ilişkin yapı(inşaat) ruhsatı Bir hukuksal işlem olan ruhsat, Kanunda be- verilmesi ile bu yapıların kullanımına ilişkin olarak lirtilen yetkili makamlarca, ruhsat verilmesi (ruh- verilen yapı kullanma izin belgesi verilmesi aşama- satlandırma)5 için aranan şartları haiz olanlara ilgili larında, 3194 sayılı İ�mar Kanunu hükümleri; işye- alanda faaliyet izni verilmesini sağlayan idari işlem- ri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi işleminde ise dir. 3572 sayılı İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Ruhsatlandırma işlemi kapsamında, idarenin Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştiri- idari işlem tesis etmesi halinde, ilgili özel hukuk lerek Kabulüne Dair Kanun hükümleri ile bunlara tüzel kişisine ruhsatnameyi verirken, tam takdir ilişkin idari düzenlemeler uygulanarak, ruhsatlan- yetkisine sahip olmadığı gibi, verilen ruhsatı iptal dırma işlemi yapılacak ve denetimlerde bulunula- ederken de hukukun çizdiği çerçeve dışına çıkması caktır. mümkün değildir. Bu durum Avrupa insan Hakları Mahkemesi (Aİ�HM) kararlarında da yer bulmakta- OSB’de kurulmasında sakınca görülen tesis- dır Şöyle ki; “Ö� ncelikle, bu ruhsat, iptal edilebilme ler hakkında, yürürlükteki çevre mevzuatı hüküm- ihtimaline tâbi olmak üzere, ruhsatta belirtilen ve lerinin yerine getirilmesi ve diğer katılımcıların iç hukuktaki şartlar uyarınca başvurucuya bir ulaş- faaliyetlerini olumsuz etkilememesine yönelik tüm tırma hizmeti gerçekleştirilmesi için yetki verilme- tedbirlerin alınması kaydıyla; müteşebbis heyet sini kapsayan bir “hak” içermektedir. Ruhsatın han- veya genel kurulca belirlenen prensipler çerçeve- gi şartlara göre iptal edilebileceğinin belirtileme- sinde yönetim kurulunca karar verilir. Gerekmesi diği ve yasanın iptale ilişkin belli bir takdir yetkisi halinde konu ile ilgili kurum ve kuruluşlardan gö- tanıdığı doğrudur; ancak genel kabul gören hukuki rüş veya rapor alınır. OSB’de kurulamayacağına ka- ve idari ilkeler çerçevesinde yetkililer, bu bağlamda rar verilen tesise ilişkin nihai karar, ilgilinin başvu- rusu üzerine Bakanlık Makamından alınacak onay 3 İNANÇ, Mehmet, ‘’Özel Hukuk Tüzelkişilerinin İdari İşlemle- ile verilir. (m.45) ri’’, Oniki levha Yayınları, 1. Baskı Mart 2018, s. 35. 4 YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Ankara, s. 697. İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına ilişkin 5 Ruhsatlandırmanın ilk defa ne zaman tercih edildiğine dair Yönetmeliği’nin 15. maddesinde; birinci sınıf gay- kesin bulunmasa da bu uygulamanın Orta Çağ’da Katolik ki- risıhhî� müesseseleri için Organize sanayi bölgele- lisesinin Vatikan’a ruhsatiye bedeli ödeyen yerel vergi topal- rinde ise inceleme kurulunun teşekkül etmeyecek, layıcılara verdiği ruhsatlar ile başladığına inanılmaktadır. durumun gereğine göre -kurulacak işletmeye göre- Ancak hem bu konuya ilişkin olarak kesin deliller bulunma- gerekli görülürse organize sanayi bölgesi yönetim dığından hem de bu kişilerin başta ödedikleri ücretler sonucu kurulu kararı ile sağlık koruma bandı tespit edile- ruhsattan çok iltizam sistemine dahil olmalarından ötürü, cektir. ruhsatlandırmanın Avrupa’da ilk kez 1552 yılında İngilte- re’de alkol satışı alanında yetkilendirme ile başladığı kabul Organize sanayi bölgelerinde, işyeri ruhsatı edilmektedir. Bkz. ÇEKİÇ, M. İsmail, İdare Hukuku Açısından verilmesi başvurusu üzerine, OSB yönetimince İ�ş- Ruhsat, 2019, s. 2. yeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönet- 6 DUTERTRE, Gilles, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Ka- rarlarından Örnekler, s. 144. https://www.anayasa. gov.tr/ media/3600/aihmkararlarindanornekler.pdf Erişim Tarihi: 30.12.2019. 8 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Mevzuatı meliği’ne aykırılık bulunup bulunmadığı hususun- Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 2012/442 E., da gerekli incelemeler yapılacak ve eksik husus 2013/485K. Sayılı ilamında da “Dosyanın incelen- bulunmaz ise, yönetim kurulu başkanı veya vekili mesinden, davacı şirketin Ostim Organize Sanayi ile birlikte bir yönetim kurulu üyesi veya yetki- Bölgesinde “Oksijen ve karbondioksit” dolumu yap- lendirilmiş bölge müdürü tarafından işyeri açma mak üzere İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı aldığı; ve çalışma ruhsatı düzenlenecektir. İ�şyeri açma ve daha sonra yapılan denetimlerde ise 10 m3'lük ok- çalışma ruhsatının verilmesinin ardından organize sijen tankını söktüğünün, karbondioksit tankının sanayi bölgesi yönetimince, ruhsat verilen işyeri en mevcut olduğunun, halen karbondioksit gaz dolu- geç 1 aylık süresi içerisinde kontrol edilerek, işye- munun yapıldığının, ayrıca faaliyet konusu dışında, ri faaliyetinin ruhsata uygun olup olmadığı tespit oksijen, karışım, argon, LPG ve azot gaz tüplerinin edilecektir. Şayet eksiklik söz konusu ise on beş depolandığının, satışının yapıldığının tespit edil- günlük bir süre verilerek eksikliğin giderilmesi ta- mesi üzerine Ostim Organize Sanayi Bölgesi Yöne- lep edilecektir. Bu sürede tespit edilen eksiklikler tim Kurulunun 14.9.2011 günlü, 387 sayılı kararıyla giderilmezse ruhsat iptal edilerek, işyerinin faali- faaliyetten men edilmesine, İ�şyeri Açma ve Çalışma yeti durdurulacaktır. OSB alanında, işyeri açma ve Ruhsatının iptaline karar verildiği anlaşılmıştır. Yu- çalıştırma ruhsatı vermeye ve denetlemeye yetkili karıda sözü edilen mevzuat hükümlerinin birlikte olan OSB yönetimi, işyeri açma ve çalışma ruhsatı- değerlendirilmesinden, Organize Sanayi Bölgeleri- na ilişkin olarak, tahsil edilmesi gereken harçları da nin özel hukuk tüzel kişiliğine sahip olduğu ve özel tahsil ederek il özel idaresi veya büyükşehir beledi- hukuk tüzel kişilerince tesis edilen işlemlerin yargı- yesi hesabına yatırır.7 sal denetiminin adli yargı yerlerince yapılacağının açık olduğu gözetildiğinde işyeri açma ve çalışma 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanu- ruhsatının iptali yolunda tesis edilen işlemin yargı- nu’nda ve ilgili yönetmeliklerinde işyeri açma ve ça- sal denetiminin de adli yargı yerine ait olduğu açık- lışma ruhsatı verilmesi konusunda ek düzenleme- tır.” Denilmektedir. 10 ler yer almamaktadır. Bu nedenle organize sanayi bölgeleri alanlarındaki, işyeri açma ve çalışma ruh- Ankara 25. Hukuk Dairesi’nce “idari işlemler satı verilmesi hususunda İ�şyeri Açma ve Çalışma hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönle- Ruhsatlarına ilişkin Kanun ve Yönetmelik hükümle- rinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı ri uygulama alanı bulmaktadır. 4562 sayılı Organize iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından Sanayi Bölgeleri hakkındaki kanun uyarınca, yönet- açılan iptal davaları ve idari eylem ve işlemlerden melikteki yetkiler OSB yönetimi tarafında kullanılır. dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar ta- rafından açılan tam yargı davaları olarak sınırlandı- RUHSAT İPTALİ HALİNDE YETKİLİ MAH- rılmıştır. 4562 Sayılı Organize Sanayi Bölgesi Kanu- KEME nunun 5. maddesin de Organize Sanayi Bölgesinin özel hukuk tüzel kişiliğinin olduğu açıkça düzenlen- Uyuşmazlık Mahkemesi’nce8 “İ�kitelli Orga- miş olduğundan, mahkemece açık yasa hükmü ge- nize Sanayi Bölgesi Başkanlığı’nın özel hukuk tüzel reği davalı İ�vedik Organize Sanayi Bölgesinin özel kişiliğine sahip olduğu ve özel hukuk tüzel kişile- hukuk tüzel kişisi olduğu da gözetilerek, taraflar rince tesis edilen işlemlerin yargısal denetiminin arasındaki uyuşmazlığa özel hukuk hükümlerinin adli yargı yerlerince yapılacağının açık olduğu uygulanması gerekli olup, davaya bakma görevi gözetildiğinde; ….. işyeri açma ve çalışma ruhsatı Adli Yargı Mahkemesine aittir.11” şekilde değerlen- verilmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle, İ�kitelli dirme yapılmıştır. Organize Sanayi Bölgesi Başkanlığına karşı açılan davanın yargısal denetiminin adli yargı yerinde ya- “Müteşebbis heyet tarafından alınan karar- pılması gerektiği sonucuna varılmıştır.\" denilerek, ların iptali için hak düşürücü nitelikteki dava açma özel hukuk tüzel kişisi statüsüne sahip organize süresi yönetmelikte düzenlenen bir ay değil Kanun- sanayi bölgelerince, işyeri açma ve çalışma ruhsatı daki düzenleme uyarınca üç aydır.” (Yargıtay HGK E: verilmemesi işlemi için açılan davanın adli yargı gö- 2013/4-329 K: 2014/147 T: 26.02.2014 ) rev alanında olduğu ifade edilmiştir.9 wordsOnly=False E 7 GÜNDÜZÖZ, İlker, Türkiye Belediyeler Birliği İşyeri Açma Ve 10 http://kararlar.uyusmazlik.gov.trKarar/Content/241cf5 Çalışma Ruhsatı Rehberi, Ankara, 2010, s.26 51-7546-4fd7-aba4-f667d342677d?excludeGerekce=Fal- 8 Uyuşmazlık Mahkemesi’nin 21.10.2019 tarih, 2019/525 se&wordsOnly=False Esas, 2019/693 Karar numaralı ilamı 11 http://ezproxy.iku.edu.tr:2132/kho2/ibb/files/is-ankara- 9 7 http://kararlar.uyusmazlik.gov.tr/Karar/Content/21f7c bam-26hd-2017-1936.htm 0af-22b1-45c78c1af4f5dc149414?excludeGerekce=False& MEVZUAT 9
TÜRK TİCARET MEVZUATI Yazar Belediye Dr. Soner ALTAŞ Şirketlerinin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Tür Değiştirmesi Başmüfettişi 1. GİRİŞ izni verilmiştir. Bu şirketlerin ağırlıklı kısmı bele- diye personeli limited şirketi, diğerleri ise belediye Ü� lkemizde son yıllarda belediyelerin iştiraki personeli anonim şirketi statüsünde kurulmuştur1. olan şirket sayısında önemli bir artış yaşanmıştır. Nitekim, uygulamaya baktığımızda da, belediyele- Bunda 24 Aralık 2017 tarihli ve 30280 sayılı Res- rin genelde birer sermaye şirketi olan anonim şir- mi Gazete’de yayımlanan 696 sayılı Olağanüstü Hal ket ve limited şirketi tercih ettikleri görülmektedir. Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkın- da Kanun Hükmünde Kararname’nin 127’nci mad- Son yıllarda şirketler, ekonomik ve hukuki desi ile 27/06/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun nedenler başta olmak üzere diğer pek çok faktörün Hükmünde Kararname’ye eklenen Geçici 24’üncü de etkisiyle yeniden yapılanma olarak ifade edilen madde uyarınca, belediyede taşeron olarak tek işçi ekonomik ve hukuki yapılanma değişikliklerine git- çalışsa dahi, işçi statüsüne geçirilme hakkından ya- mektedirler2. Şirketlerinin yeniden yapılandırma rarlanılabilmesi için, belediyenin ya tek başına ya ya da yapı değişikliği kapsamında sıklıkla başvur- da il özel idareleri, bağlı kuruluşları ve üyesi ol- dukları uygulamalardan birisi de tür değiştirme- dukları mahalli idare birlikleri ile birlikte serma- dir. Tür değiştirme, şirketin hukukî� ve ekonomik yesinin yarısından fazlasına sahip olduğu bir şir- bütünlüğü bozulmadan, tasfiye edilmeksizin başka ketin bulunması ya da belediyenin bu nitelikte bir bir şirket türüne dönüştürülmesidir. Bu yönüyle, şirket kurması zorunluluğu getirilmesinin etkisi belediye şirketlerinin de tür değiştirmesi mümkün- büyük olmuştur. 4046 sayılı Ö� zelleştirme Uygula- dür. Ö� rneğin, başlangıçta limited şirket statüsünde maları Hakkında Kanunun 26’ncı maddesinin son kurulan bir belediye şirketi, sonradan büyümenin fıkrası uyarına belediye tarafından şirket kurabil- mek için Bakanlar Kurulu’ndan onay alınması ge- 1 Altaş, Soner, Belediye Personel Şirketlerinde Yönetim rektiğinden, Bakanlar Kurulu 21/03/2018 tarihli Organının Yapısı, Görevleri, Üyelerin Seçimi Ve Ücretlerinin ve 2018/11541 sayılı kararı ile il özel idareleri, Belirlenmesi, İdari ve Mali Mevzuat Dergisi, s. 212, 2018, s. belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi 20-21 olduğu mahalli idare birliklerinin yeni kurulacak 2 Ulusan, Hikmet, Koçsoy, Murat, 6102 Sayılı Yeni Türk şirketlerine izin vermiş, böylece, daha önceden var Ticaret Kanunu’na Göre Kısmi Bölünme İşlemi: Kurumlar olan yüzlerce belediye şirketine ilaveten, anılan Vergisi Kanunu İle Karşılaştırılması ve Muhasebeleştirilmesi, kararname ile 752 belediye şirketine daha kuruluş Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, C. 9, S. 18, 2013, s. 256 10 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Türk Ticaret Mevzuatı de etkisiyle, hatta halka açılmayı da düşünerek başka şekilde ifadesidir6. anonim şirket türüne dönüştürülmek istenebilir. Ya TTK’nın 180’inci maddesinde, tür değiştir- da aksine, anonim şirket statüsündeki bir belediye şirketi küçülmeye gidip daha kolay yönetim modeli me sistemi açısından “şekil değiştirici tür değiştir- sağlamak ve masraflarını azaltmak amacıyla limi- me” sistemi kabul edilmiştir. Buna göre, eski şirket, ted şirket türüne dönüşmeyi planlayabilir. Böyle kanunda öngörülen işlemlerin yapılması suretiyle bir durumda, mevcut şirketi tasfiye ederek yeni bir tüzel kişiliğini kaybetmeksizin sadece şekil değiş- şirket kurulması oldukça maliyetli bir işlem olacağı tirmek suretiyle yeni tür şirkete dönüşür. Ortada gibi, birçok sorunu da beraberinde getirir. Bunun tek tüzel kişi var olduğundan, malvarlığının dev- yerine, yasal tür değiştirme imkanından yararlan- redilmesi de gerekmez. Aynı durum, tür değiştiren mak daha pratik olur3. İ�şte bu çalışmada, genel şirketin hak ve borçları açısından da geçerlidir7. hatları itibariyle belediye şirketlerinin faydalana- bileceği tür değiştirme müessesesi üzerinde durul- Ö� rneğin, A Belediyesi Personel Limited Şir- maktadır. keti tür değiştirerek A Belediyesi Personel Anonim Şirketi’ne dönüştürüldüğü takdirde, bu anonim 2. TÜR DEĞİŞTİRMENİN şirket yeni kurulan bir şirket değil de A Belediyesi YASAL DAYANAĞI Personel Limited Şirketi’nin devamı olan bir şirket olarak kabul edilir. Ticaret şirketlerinin tür değiştirmesine ilişkin olarak mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Ka- 3. BELEDİYE ŞİRKETİNİN nunu’nun “nevi değiştirme” kenar başlıklı 152’nci DÖNÜŞEBİLECEĞİ VE maddesinde “Bir ticaret şirketinin nevinin diğer bir DÖNÜŞEMEYECEĞİ ŞİRKET TÜRLERİ ticaret şirketi nevine çevrilmesi kanunda aksine hü- küm olmadıkça, yeni nev’e ait kuruluş merasimine TTK, geniş bir tür değiştirme serbestisi ve tabidir; Böylece yeni nev’e çevrilen şirket eskisinin türü seçme özgürlüğü sağlamaktadır8. TTK’nın devamıdır.” Hükmüne yer verilmiştir. Böylece eski 181’inci maddesine göre; kanun, türler arasında geçiş serbestisini ve yeni kuruluş yoluyla tür değiştirmeyi genel kural olarak a) Bir sermaye şirketi (anonim, limited ve kabul etmiştir. Mülga 6762 sayılı yasanın 553’üncü sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket); ve devamı maddelerinde ise özel bir düzenlemeye yer verilmiş ve anonim şirketin limited şirkete “tas- 1. Başka türde bir sermaye şirketine; fiye edilmeksizin” dönüşmesi hükme bağlanmıştır. 2. Bir kooperatife; b) Bir kollektif şirket; Tür değiştirme, 6102 sayılı Türk Ticaret Ka- 1. Bir sermaye şirketine; nunu4 (TTK5)’nun ise 180 ilâ 190’ıncı maddeleri 2. Bir kooperatife; arasında düzenlenmiştir. TTK’nın bölünmeye ilişkin 3. Bir komandit şirkete; düzenlemeleri eski kanuna kıyasla daha kapsamlı c) Bir komandit şirket; hükümler içermektedir ve birçoğu yenidir. 1. Bir sermaye şirketine; 2. Bir kooperatife; TTK’nın 180’inci maddesine göre, ticaret şir- 3. Bir kollektif şirkete; ketlerinin, hukuki şekillerini, bir başka deyişle, tür- d) Bir kooperatif bir sermaye şirketine, lerini değiştirmeleri mümkündür. Yeni türe dönüş- dönüşebilir. türülen şirket, eskisinin devamıdır. Tür değiştirme Bu düzenleme ile TTK bir sermaye şirketi- ile tür değiştiren şirketin hukukî� ilişkilerinin değiş- nin ve kooperatifin şahıs şirketine (kollektif ve ko- meyeceğine dair bu hüküm eski kanunun veciz “yeni mandit şirkete) dönüştürülmesine izin vermemiş; nev’e çevrilen şirket, eskisinin devamıdır” kuralının buna karşılık, şahıs şirketinin sermaye şirketi ile kooperatife dönüşümünü uygun bulmuştur. Diğer 3 Çeker, Ticaret Şirketlerinin Genel Hükümleri ve Yeniden bir ifadeyle, TTK’da şirket borçlarından kişisel ola- Yapılandırılmaları, Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, rak sorumlu olan ortakların, şirket borçlarından C. 16, S. 3-4, 2012, s. 118-119 sorumlu tutulmayan ortaklara dönüşmeleri uygun 4 14 Şubat 2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de görülmüş, tersi reddedilmiştir. yayımlanmıştır. 5 Çalışmamızda, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu için “TTK” 6 Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu, kısaltması kullanılmıştır. Esas No: 1/324, TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 23, Yasama Yılı: 2, S. Sayısı: 96, Nr. 112 7 Çeker, 2012, s. 119 8 Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu MEVZUAT 11
Türk Ticaret Mevzuatı Dolayısıyla, sermaye şirketi sayılan beledi- lulukla ilgili olup ek yükümlere, kişisel taahhütlere ye anonim ve limited şirketleri diğer bir sermaye (kefalet ve garanti gibi) uygulanmaz10. şirketi türüne dönüştürülebilir. Ö� rneğin; beledi- ye anonim şirketi belediye limited şirketine ya da TTK, sorumluluk konusunda özel bir zama- belediye limited şirketi belediye anonim şirketine naşımı da öngörmektedir. Buna göre, tür değiştiren dönüştürülebilir. Buna karşılık, belediye anonim ve şirketin borçlarından doğan, ortağın kişisel sorum- limited şirketinin kollektif ya da komandit şirkete luluğuna ilişkin istemler, tür değiştirme kararının dönüştürülmesi mümkün değildir. ilanı tarihinden itibaren üç yıl geçince zamanaşı- mına uğrar. Alacak ilan tarihinden sonra muaccel 4. BELEDİYE ŞİRKETİNİN TÜR olursa, zamanaşımı süresi muacceliyet tarihinden DEĞİŞTİRMESİNİN SORUMLULUĞA başlar. Anılan zamanaşımı kuralı, hiçbir şekilde daha ETKİSİ önce zamanaşımına uğramış taleplere yeni bir süre kazandırmaz. Bunun gibi, bir talep, üç yıldan önce TTK’nın 190’ıncı maddesinde, tür değiştir- zamanaşımına uğruyorsa kendi süresine tâbi olur; mede ortakların kişisel sorumluluklarına ilişkin yoksa geri kalan süre üç yıla kadar uzamaz. Ö� zel za- olarak 158’inci madde hükmüne göndermede bu- manaşımının başlangıcı tür değiştirme kararının ilâ- lunmuştur. Bu yollama uyarınca, tür değiştiren şir- nı tarihidir. Alacak bu tarihten sonra muaccel olursa, ketin borçlarından tür değiştirmeden önce sorumlu muacceliyet anı başlangıç tarihi kabul olunur11. olan ortakların sorumlulukları tür değiştirmeden sonra da devam eder. Ancak, bu borçlar tür değiş- 5. ÖZET VE SONUÇ tirme kararının ilanından önce doğmuş olmalı veya İ�ster anonim ister limited şirket statüsünde borçları doğuran sebepler bu tarihten önce oluşmuş bulunmalıdır. Bu ilke, bir taraftan tür değiştirmenin, olsun, belediye şirketinin tür değiştirme yoluyla mevcut sorumluluğun sona ermesine neden olama- hukuki şeklini değiştirmesi mümkündür. Tür de- yacağı, diğer taraftan da tür değiştirmenin kimseye, ğiştirme, belediye şirketinin hukukî� ve ekonomik bu arada doğal olarak alacaklılara zarar vermemesi, bütünlüğü bozulmadan, tasfiye edilmeksizin başka hiç kimsenin tür değiştirmeden başka yarar sağlama- bir şirket türüne dönüştürülmesidir. Yeni türe dö- ması, aksi halde bunun haksız olacağı şeklindeki, özü nüştürülen şirket, belediye şirketinin devamı sayılır. adalet olan düşünceye dayanır. Eski sorumluluk re- Bununla birlikte, yasa, sermaye şirketlerinin ancak jiminden doğan sorumluluğun kanunen belirlenmiş bir sermaye şirketine, yani, anonim şirket, limi- belli bir süre sonra sona ermesi, yani bu sorumlulu- ted şirket veya sermayesi paylara bölünmüş ko- ğun özel bir zamanaşımına tâbi olması da gene aynı mandit şirkete veyahut kooperatife dönüşmesine adalet düşüncesinin gereğidir9. izin vermiştir. Bu bağlamda, sermaye şirketi sayı- lan belediye anonim ve limited şirketleri diğer bir Buna karşılık, TTK sorumluluğun devam sermaye şirketi türüne dönüştürülebilir. Ö� rneğin; edebilmesini iki şarta bağlamıştır. Bunlar, tür de- belediye anonim şirketi belediye limited şirketine ğiştiren şirketteki borcun ya tür değiştirme kara- ya da belediye limited şirketi belediye anonim şir- rının ilânından önce doğmuş olması ya da borcu/ ketine dönüştürülebilir. Ancak, belediye anonim ve borçları doğuran sebeplerin bu tarihten önce oluş- limited şirketinin kollektif ya da komandit şirkete muş bulunmasıdır. Tür değiştirme kararının ilâ- dönüştürülmesi mümkün değildir. nından sonra doğan veya sebebi oluşan borçlarda kişisel sorumlu ortağı sorumlu tutmaya devam et- Tür değiştiren belediye şirketinin borçların- mek ne şirketler ne de sicil hukukuna uyar, üstelik dan tür değiştirmeden önce sorumlu olan ortak- adil de değildir. Sorumluluğu devam ettiren ikinci ların sorumlulukları tür değiştirmeden sonra da şart, yani borcun sebebinin tür değiştirme kararı- devam eder. Ancak, bu borçlar tür değiştirme ka- nın oluşmasından önce doğması şartı, hem sözleş- rarının ilanından önce doğmuş olmalı veya borç- meden, sebepsiz zenginleşmeden ve vekâletsiz iş ları doğuran sebepler bu tarihten önce oluşmuş görmeden, hem de haksız fiillerden doğan borçlar bulunmalıdır. Bununla birlikte, tür değiştiren be- yönünden geçerlidir. Gerek sözleşme ihlâllerinde lediye şirketinin borçlarından doğan, ortağın kişi- gerek haksız fiillerde zararı doğuran fiilin tür değiş- sel sorumluluğuna ilişkin istemler, tür değiştirme tirme kararının ilânı tarihinden önce gerçekleşmiş kararının ilanı tarihinden itibaren üç yıl geçince olması yeterlidir; yoksa zararın da bu tarihten önce zamanaşımına uğrar. ortaya çıkması şart değildir. Hüküm kişisel sorum- 10 Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu 9 Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu 11 Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu 12 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
MEVZUAT ' TAN HABERLER GENELGELER Yayınlayan İdare İçişleri Bakanlığı - İller İdaresi Genel Müdürlüğü R. G. Tarihi Konu 31.08.2021 R. G. Sayı E-89780865-153-13807 PCR Zorunluluğu .............. İ�lgi: 20.08.2021 tarihli ve 13441 sayılı Genelgemiz. Salgınla mücadelenin başarılı bir şekilde sürdürülmesi, vaka, hasta, yoğun bakım ve vefat sayılarının asgari seviyelere düşürülmesi ve salgının olumsuz ekonomik ve sosyal etkilerinin tamamen bertaraf edilerek kalıcı ve sürdürülebilir normalleşmenin sağlanması açısından toplumun bazı kesimlerinde mevcut olan aşı- lama sürecine ilişkin tereddütlerin giderilerek aşılamanın toplumsal bağışıklığı sağlayacak düzeye getirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda ilgi Genelgemizle; - Aşılama çalışmaları gönüllük esasına göre yürütülmeye devam edilmekle birlikte aşıya karşı tereddüt içerisinde olan kesimlerin kaygı ve tereddütlerini gidermeye yönelik bilgilendirme ve rehberlik faaliyetlerine ağırlık verilmesi, - 6 Eylül 2021 Pazartesi gününden itibaren aşı süreci tamamlanmayan v e y a hastalığı geçirmemiş kişilerin; konser, sinema ve tiyatro gibi vatandaşlarımızın toplu olarak bulunduğu faaliyetlere katılımında ya da uçak, otobüs, tren veya diğer toplu ulaşım araçlarıyla gerçekleştirecekleri şehirlerarası seyahatleri için negatif sonuçlu PCR testi zorunluluğu getirilmesi, Kararlaştırılmıştır. Yine Milli Eğitim Bakanlığınca 24 Ağustos 2021 tarihinde yayımlanan “Kovid-19 Salgınında Okullarda Alınması Gereken Önlemler Rehberinde”öğrencilerle bir araya gelmesi zorunlu olan aşı olmamış öğretmen ve okul çalışanlarından haftada iki kez PCR testi istenileceği belirtilmiştir. Bu çerçevede; 1. Ö� ğretmenler, eğitim personeli, kantin çalışanları ve öğrenci servisi personelinin aşı süreçlerini ta- mamlanmış olması önerilmekle birlikte başta öğretmenler olmak üzere eğitim personeli, kantin çalışanları ile öğrenci servislerinin şoför ve rehber personeli gibi öğrencilerle bir araya gelecek kişilerin/görevlilerin aşılı/geçirilmiş hastalık durumunda (Covid-19 hastalığı sonrası bilimsel olarak bağışık kabul edilen süreye göre) olmamaları halinde; bu kişilerden haftada iki kez PCR testi ile taranmaları istenilecek ve sonuçlar okul idaresi tarafından gerekli işlemler yapılmak üzere kayıt altında tutulacaktır. 2. PCR negatif test zorunluluğu istenilen alanlara (okul, sinema, tiyatro, konser vb.) girmek isteyen ya da şehirlerarası toplu taşıma araçlarını (uçak, tren, otobüs vb.) kullanacak olan kişiler; aşılama süreçlerinin tamamlanmış veya hastalığı geçirmiş kişi durumunda olup olmadığını Hayat Eve Sığar (HES) uygulaması üze- rinden kontrol ederek PCR negatif test raporu almaları gerekip gerekmediğini öğrenebileceklerdir. 3. Aşı süreci tamamlanmayan veya hastalığı geçirmemiş kişilerden, belirli alanlara girişte (okul, sinema, tiyatro, konser vb.) ya da şehirlerarası toplu taşıma araçlarını (uçak, tren, otobüs vb.) kullanma sırasında iste- nilecek PCR negatif test sonucu 18 yaş ve üzeri vatandaşlarımız için uygulanacaktır. Yukarıda belirtilen esaslar doğrultusunda Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 27 nci ve 72 nci maddeleri uyarınca İ�l/İ�lçe Umumi Hıfzıssıhha Kurulları kararlarının ivedilikle alınması, uygulamada herhangi bir aksaklı- ğa meydan verilmemesi ve mağduriyete neden olunmaması hususunda; Bilgi ve gereğini önemle arz ve rica ederim. Süleyman SOYLU Bakan MEVZUAT 13
GÖRÜŞLER Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 21.09.2021 Sayısı 7118846/622.02/1622838 Konu Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Tespiti Hk. Özet Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Tespiti .............................. İlgi: a) .... tarihli ve .... sayılı yazı. b) .... tarihli ve .... sayılı yazı. Covid-19’un yeni varyantları sonrasında hastalığın hızlı bulaşıcılığına bağlı olarak yayılma hızı ve ye Genel Müdürlüğünden alınan ilgi (b) yazı ekinde yer alan ….. Büyükşehir Belediye Başkan- lığını ilgi (a) yazısında özetle; .... tarihli ve .... sayılı yazı ve ... tarihli ve .... sayılı yazı ile kırsal yerleşim özelliği devam eden yerlerde Büyükşehir Belediyesi kurulmadan önce onaylanan köy ve mezraların yerleşik alanı ve civarı sınırlarının geçerli olduğunu, bu yerlerde yeniden belirleme yoluna gidile- meyeceğini, hiç tespit yapılmamış mahalle ve mezralara ait yerleşik alanların tespitinin 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 27 nci maddesi kapsamında “Kırsal Yerleşik Alan ve Civarı” adı ile Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 4 üncü ve 43 üncü maddelerine göre yapılacağının belirtildiğini; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu Ek Madde 3’te ve 3194 sayılı İmar Kanunu 27 nci maddesinde aynı teknik terimle “Kırsal Yerleşik Alan” kavramlarının düzenlendiğini ama kırsal yerleşik alanların tespiti ile ilgili farklı yöntemler belirtildiğini; her iki kanunda da köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen ve kırsal yerleşim özelliği taşıdığı tespit edilen mahalleler ifadelerinin benzer şekilde kullanıldığını; 5216 sayılı Kanunun ek madde 3’te tamamı kırsal mahalle olarak tespit edil- meyen diğer mahallelerde de on bin metrekareden az olmamak kaydıyla kırsal yerleşik alan belir- lenebileceği belirtilirken 3194 sayılı Kanunun 27 nci maddesinde ise nüfusu 5.000’in altında kalan yerlerin, kırsal yerleşim özelliğinin devam edip etmediğine büyükşehir belediye meclisince karar verileceğinin belirtildiğini; 5216 sayılı Kanununun ek 3 üncü maddesi ile “kırsal mahalle” veya “kırsal yerleşik alan” sınırları içinde bir takım vergi muafiyetlerinin getirildiğini, 3194 sayılı İ�mar Kanunu 27 nci mad- desi ile de kırsal yerleşik alan sınırı ve civarında ifraz, yapılaşma koşulları, ruhsat muafiyeti ve ruhsata tabi olmadan yapılabilecek yapılara ilişkin ilgili kurum veya kuruluşlarca yapılan etüt, proje, proje uygunluk görüşü için resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmama gibi birçok kolaylık getirildiğini; Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği’nin 1 inci maddesi (2) nolu bendinde “(2) 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanu- nunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ile 27 nci maddesi uyarınca belirlenen kırsal yerleşik alan ve civarı sınırlarına ilişkin hükümler bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır” ifadesinin yer aldığı belirtilerek; Yapılacak çalışmalarda uygulamada karışıklıklar yaşanmaması için 3194 sayılı İ�mar Kanu- 14 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuattan Haberler - Görüşler nu’nun 27 nci maddesi ve 5216 sayılı Büyükşehir Kanunu’nun ek 3 üncü maddesi kapsamındaki kriterlerin birlikte değerlendirilerek ortak bir “Kırsal Yerleşik Alan Tespiti” yapılıp yapılamaya- cağı hakkında Bakanlığınız görüşü talep edilmektedir. Bilindiği üzere; 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun ek 3 üncü maddesinde; “Köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunup sos- yo-ekonomik durumu, şehir merkezine uzaklığı, belediye hizmetlerine erişebilirliği, mevcut yapı- laşma durumu ve benzeri hususlar dikkate alınarak ilgili ilçe belediye meclisinin kararı ve teklifi üzerine büyükşehir belediye meclisinin en geç doksan gün içinde alacağı karar ile kırsal yerleşim özelliği taşıdığı tespit edilen mahalleler, kırsal mahalle kabul edilir. Bu belirlemenin mahalle düze- yinde yapılması esastır. Ancak; tamamı kırsal mahalle olarak tespit edilmeyen diğer mahallelerde de on bin metrekareden az olmamak kaydıyla kırsal yerleşik alan belirlenebilir. Kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan vasfı bu fıkrada belirtilen usulle kaldırılabilir. Büyükşehir belediyesi, birinci fıkra uyarınca ilçe belediyesinden gelen teklifi aynen veya de- ğiştirerek kabul edebilir ya da reddedebilir...” hükmü, Diğer taraftan, kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alanı, bunların tespitine ilişkin işlemle- ri, bu yerlerde uygulanacak muafiyet ve indirimleri düzenlemek ve diğer hususların açıklanma- sını sağlamak için Bakanlığımızca çıkarılan Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönetmeliği 15.04.2021 tarihli ve 31455 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Söz konusu Yönetmeliğin “Amaç ve kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde; “(1) Bu Yönetmeli- ğin amacı, kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alanı, bunların tespitine ilişkin işlemleri, bu yerlerde uygulanacak muafiyet ve indirimleri düzenlemek ve diğer hususların açıklanmasını sağlamaktır. (2) 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ile 27 nci maddesi uyarınca belirlenen kırsal yerleşik alan ve civarı sınırlarına ilişkin hüküm- ler bu Yönetmeliğin kapsamı dışındadır.” hükmü, “Kırsal mahalle tespiti’ başlıklı 4 üncü maddesinde; “(1) Kırsal mahalle, büyükşehir beledi- yeleri sınırları içinde olup 1984 yılı ve sonrasında köy veya belde belediyesi iken mahalleye dönüşen mahallelerde tespit edilir. 1) Kırsal mahalle tespit edilirken birinci fıkradaki şartın yanı sıra söz konusu alanlara tanı- nacak muafiyet ve indirimler göz önünde bulundurularak belediye sınırları içinde benzer durumda olan yerler bakımından adalet, eşitlik ve genellik prensipleri de dikkate alınır. 2) Bir mahallenin kırsal mahalle olarak tespit edilebilmesi için; (2) Kırsal yerleşim özelliğinin devam edip etmemesi, (3) Şehir merkezine olan uzaklık ve ulaştırma durumu, (4) Belediyelerin yol, su, atık su, katı atık, toplu taşıma gibi hizmetlerinden en az birine erişe- bilme imkânına tam kapasitede ulaşabilip ulaşamaması, ç) Mevcut yapılaşma durumunun kırsal niteliğinin devam edip etmemesi, (5) İmar mevzuatı uyarınca yerleşik ve gelişme alanları içinde olup olmaması, (6) Sosyo-ekonomik olarak; kırsal nüfus oranının yüksek olması, yüzölçümünün önemli bir kısmını tarım, orman, mera, yaylak ve kışlak arazilerinin oluşturması, tarımsal üretimin, hayvancı- lık ve orman faaliyetlerinin başlıca geçim kaynağı olarak tespit edilmiş olup olmaması, Hususlarından bir veya daha fazlası ile benzeri hususlar dikkate alınır.” hükmü, “Kırsal yerleşik alan tespiti” başlıklı 5 inci maddesinde; “(1) Uygulamanın mahalle düzeyin- de yapılması esastır. Bununla birlikte mahalle bütünlüğü içinde 4 üncü maddede belirtilen şartları taşımaması nedeniyle kırsal mahalle olarak tespit edilemeyen mahallelerdeki on bin metrekareden MEVZUAT 15
Mevzuattan Haberler - Görüşler az olmayan alanlar, 4 üncü maddede belirtilen ilkelerde ve şartlarda kırsal yerleşik alan olarak belirlenebilir. (2) Kırsal yerleşik alanlar, bir mahallenin veya birden fazla mahallenin bir kısmını içeren yerlerinde tespit edilebilir.” hükmü yer almaktadır. Konuyla ilgili Mekânsal Planla Genel Müdürlüğünün ilgi (b) yazısında özetle “3194 sayılı İmar Kanunun 8. maddesinin (ğ) bendi kapsamında, büyükşehir belediyesi sınırının il sınırı olması nedeniyle mahalleye dönüşen, nüfusu 5.000’in altında kalan ve kırsal yerleşim özelliği devam eden yerlerdeki uygulamalar, büyükşehir belediye meclisince aksine bir karar alınmadıkça, uygulama imar planı yapılıncaya kadar 27. madde hükümlerine göre yürütüleceği, Plansız Alanlar İmar Yö- netmeliğinin 4. ve 43. maddeleri doğrultusunda “kırsal yerleşik alan” tespiti yapılabileceği; Tespit- lerin büyükşehirlerde “Köy Yerleşik Alanı ve Civarı” yerine “Kırsal Yerleşik Alanı ve Civarı” olarak ad- landırılacağı; Köy Yerleşik Alan Tespit Komisyonunun ilgili ilçe belediyesince oluşturulacağı; taşkın, heyelan ve kaya düşmesi gibi afet riski olan sıhhi ve jeolojik açıdan üzerinde yapı yapılmasında mah- zur bulunan alanlar ile köyün anayolları ve genişlikleri belirlenerek hâlihazır harita ve kadastro haritaları üzerine işlenmek suretiyle ilgili ilçe belediye meclisi kararı ile tespit edilen kırsal yerleşik alan sınırının onaylanmak üzere büyükşehir belediye meclisine gönderileceği; söz konusu tespitler yapılırken 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinlerin alınacağı; büyükşehir belediye meclislerince, daha önce valiliklerince tespit edilmiş ve İl İdare Kurullarınca karara bağlanmış olan köy ve mezraların yerleşik alan sınırlarının geçerli olacağı; büyükşehirlerde İmar Kanununun 8. maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi kapsamında kırsal özelliği devam eden yerleşimlerde daha evvel tespit edilmiş olan köy yerleşik alan sınırlarının, kırsal yerleşik alan sınırı olarak kabul edileceği değerlendirilmektedir.“ şeklinde mütalaa verilmiştir. Yukarıda yer alan hükümlerin değerlendirilmesi neticesinde; a) 3194 sayılı İ�mar Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (ğ) bendi ile 27 nci maddesi uyarınca belirlenen ve detayları Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğünün ilgi (b) yazı- sında belirtilen “kırsal yerleşik alan ve civarı” sınırları tespitine ilişkin kararların alınabileceği ve bu tespitin bir mahallenin yerleşim yerini ve bu yerleşim yerine belli bir uzaklıktaki civarını içerdiği; 5216 sayılı Kanunun ek 3 üncü maddesi ile Kırsal Mahalle ve Kırsal Yerleşik Alan Yönet- meliği kapsamında “kırsal mahalle veya kırsal yerleşik alan” belirlenebileceği ve bu belirlemede ise özellikle bir mahallenin kırsal mahalle olarak belirlenmesinde mahallenin sınırlarının tama- mını kapsayacağı, b) 3194 sayılı Kanun uyarınca yapılan tespitlerin imar mevzuatı bakımından hüküm ifade edeceği, 5216 sayılı Kanun uyarınca yapılan belirlemelerin ise sadece mali kolaylıkları (vergi, harç, harcamalara katılma payı ve ücretler) öngördüğü, bir mahalle sınırlarının bir kısmında mali kolaylıkların olması veya uygun görülmemesi durumlarda bu yerler için kırsal yerleşik alan be- lirlenebileceği, c) “Kırsal yerleşik alan ve civarı” ile “kırsal mahalle ve kırsal yerleşik alan” kavramlarının uygulama amaç ve kapsamının farklı olmasına rağmen aynı alanlarda da örtüşebileceği, Değerlendirilmekte olup bu iki uygulamanın amaç ve kapsamından uzaklaşmadan her iki uygulamada örtüşen alanların olması halinde veya her iki uygulamaya yönelik ayrı ayrı belirleme yapmak suretiyle aynı meclis kararı içinde alınmasının mümkün olduğu mütalaa edilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür 16 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 14.09.2021 Sayısı 7118846/622.02/1710068 Konu 5393 Sayılı Kanunun 8 inci Maddesi Hükümlerinin Uygulaması Hk. Özet 5393 Sayılı Kanunun 8 inci maddesi yer alan “birleşme ve katılma” hükümlerinin uygulaması hk. .............................. İ�lgi : a) ........................’ nin 18.08.2021 tarihli ve 1539542 sayılı yazısı. b) ........................’ nin 11.06.2021 tarihli ve 6042 sayılı yazısı. c) ........................’ nin 09.06.2021 tarihli ve 1914 sayılı yazısı. d) ........................’ nin 05.06.2021 tarihli ve 6302 sayılı yazısı. İ�lgi yazılarda özetle, ... ilçesine bağlı ... köyü ... mezrası ile ... Köyü ... ve ... mezralarının ... ilçesine mahalle olarak bağlanması, yine benzer şekilde ... ilçesine bağlı ... ve ... köylerinin tüzel kişiliklerinin kaldırılarak ... ilçesine mahalle olarak bağlanması hususlarında talepler olduğu, bu nedenle konunun ilgili mevzuatlar çerçevesinde değerlendirilerek Bakanlığımız görüşünün bil- dirilmesi talep edilmektedir. Bilindiği üzere, 5393 sayılı Belediye Kanununun “Sınırların kesinleşmesi” başlıklı 6 ncı mad- desinde; “Belediye sınırları, belediye meclisinin kararı ve kaymakamın görüşü üzerine valinin onayı ile kesinleşir. Kesinleşen sınırlar, valilikçe yerinde uygulanmak suretiyle taraflara gösterilir ve durum bir tutanakla belirlenir. Kesinleşen sınır kararları ile dayanağı olan belgelerin birer örneği; belediyesi- ne, mahalli tapu dairesine, il özel idaresine ve o yerin mülki idare amirine gönderilir. Kesinleşen sınırlar zorunlu nedenler olmadıkça beş yıl süre ile değiştirilemez.” hükmü, “Birleşme ve katılma” başlıklı 8 inci maddesinde; “Belde, köy veya bunların bazı kısımlarının bir başka beldeye katılabilmesi için bu yerlerin meskûn sahalarının katılınacak beldenin meskûn sahasına uzaklığı 5.000 metreden fazla olamaz. Bir belde veya köyün veya bunların bazı kısımlarının meskûn sahasının, komşu bir beldenin meskûn sahası ile birleşmesi veya bu sahalar arasındaki mesafenin 5.000 metrenin altına düşmesi ve buralarda oturan seçmenlerin yarısından bir fazlasının komşu beldeye katılmak için başvurması hâlinde, katılınacak belde sakinlerinin oylarına başvurulmaksızın, katılmak isteyen köy veya bel- de veya bunların kısımlarında başvuruya ilişkin oylama yapılır. Oylama sonucunun olumlu olması hâlinde başvuruya ait evrak, valilik tarafından katılınacak belediyeye gönderilir. Belediye meclisi evrakın gelişinden itibaren otuz gün içinde başvuru hakkındaki kararını verir. Belediye meclisinin uygun görmesi hâlinde katılım gerçekleşir. Büyükşehirlerde birleşme ve katılma işlemleri, katılına- cak ilçe veya ilk kademe belediye meclisinin görüşü üzerine, büyükşehir belediye meclisinde karara bağlanır. Katılma sonrası oluşacak yeni sınır hakkında, 6 ncı maddeye göre işlem yapılır ve sonuç Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilir. Bir beldenin bazı kısımlarının komşu bir beldeye katılmasında veya yeni bir belde ya da köy kurulmasında, beldenin nüfusunun 5.000’den aşağı düşmemesi gerekir. Büyükşehir belediyesi bulunan yerlerde ayrılma yoluyla yeni bir belde kurulması için belde nüfusunun 100.000’den aşağı düşmemesi ve yeni kurulacak beldenin nüfusunun 20.000’den az ol- maması şarttır. Bu madde uyarınca gerçekleşen katılmalarda, katılınan belde ile bazı kısımları veya tümü ka- MEVZUAT 17
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler tılan köy veya belde arasında; taşınır ve taşınmaz mal, hak, alacak ve borçların devri ve paylaşımı, aralarında düzenlenecek protokolle belirlenir. Birleşme ve katılma işlemlerinde bu maddede düzenlenmeyen hususlarda 4 üncü madde hük- müne göre işlem yapılır.” hükümleri yer almaktadır. Diğer taraftan 5442 sayılı Kanunun 2 nci maddesinde; “... 1. İl ve ilçe kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi, adlarının değiştirilmesi, bir ilçenin başka bir il’e bağlanması kanun ile; 2. Bucak kurulması, kaldırılması, merkezinin belirtilmesi, il ilçe ve bucak sınırlarının ve bucak adlarının değiştirilmesi bir köyün veya kasabanın veya bucağın başka bir il ve ilçeye bağlanması, mühim mevki ve tabii arazi adlarının değiştirilmesi Cumhurbaşkanı onayı ile; . . . ” hükmü, 11.05.1988 tarihli ve 19811 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sınır An- laşmazlığı, Mülki Ayrılma ve Birleşme ile Köy Kurulması ve Kaldırılması Hakkında Yönetmeliğin “Amaç ve Kapsam” başlıklı 1 inci maddesinde; “Bu Yönetmelik: d) Bir bucağın, bir ilçeden başka il veya ilçeye bağlanmasına veya merkezinin değiştirilme- sine, Bir ya birkaç köy ve belediyenin bağlı bulunduğu bucaktan ayrılarak başka bir mülki idare birimine bağlanmasına, bir veya birkaç köye ait bağlılardan bazılarının bağlı bulundukları idare biriminden ayrılarak başka bir köyle birleştirilmesine, Belediye kanununun 7 nci maddesinin kapsamı dışında kalan ve bir belediyeye bağlı mahal- lerden bir veya birkaçının bağlı bulundukları belediyeden ayrılarak başka bir köyle birleştirilmesi- ne, e) Yeniden köy kurulmasına, merkezlerinin belirlenmesine veya değiştirilmesine, bir köy veya belediye bağlısının ayrılarak ayrı bir köy kurulmasına, bazı köy veya belediye bağlılarının bağlı ol- dukları idari birimlerden ayrılarak kendi aralarında birleşip bağımsız bir köy kurmalarına, iki veya daha çok köyün birleşerek bir köy haline gelmesine, Köylerin tüzel kişiliğinin kaldırılmasına, f) Ayrı illere veya aynı ilin başka ilçelerine yada ayrı bucaklarına bağlı köyler ve belediyeler arasındaki il, ilçe ve bucak sınırı niteliğindeki sınır anlaşmazlıklarının çözümlenmesine, Ait esas ve usulleri düzenler.” hükmü, “Ayrılma ve Birleşme Talebi” başlıklı 14 üncü maddesinde; “Köylerin ayrılma ve birleşme ta- leplerini ihtiva eden müracaatları, köy muhtarları tarafından imzalanır ve müracaata bu talebi belirten ihtiyar meclisi kararı eklenir. Belediyeler adına yapılan müracaatlar, belediye başkanları tarafından imzalanır ve bu talebi olumlu karşılayan belediye meclisi karan bağlanır. Aynı mülki idare birimine bağlanmak isteyen köy ve belediye sayısı birden fazla olduğu takdirde, birlikte imzaladıkları ortak bir dilekçe ile en yakın mülki amire müracaat ederler. Bir köy veya belediyeye bağlı mahalle ve benzeri bağlılardan veya doğruca köy halkı tara- fından yapılacak yazılı ve gerekçeli müracaatlar o yerde oturan seçmenlerin yansından bir fazlası tarafından imzalanır. Talepte bulunan birim sayısı birden fazla ise, yazılı talep ayrı ayrı yapılır.” hükmü, “İki İl Arasındaki İdari Ayrılma ve Birleşmelerde Görev“ başlıklı 16 ncı maddesinde; “İki il arası idari bağlılığı değiştirilmesi ile ilgili işlemler, birimin bağlı bulunduğu valilikçe yürütülür.” hükmü yer almaktadır. Buna göre, 5393 sayılı Belediye Kanununun 8 inci maddesine göre yürütülen birleşme ve 18 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler katılma işlemlerinde; a) Belde, köy veya bunların bazı kısımlarının bir başka beldeye katılabilmesi için arala- rındaki mesafenin 5.000 metreden fazla olmaması, mesafe hesaplanırken katılacak olan belde, köy veya bunların katılacak kısımlarının meskûn sahalarındaki son ev ile katılınacak beldenin meskûn sahasındaki ilk evin uzaklığının esas alınması gerektiği, b) Nüfusu 5.000’in altında olan bir beldenin bazı kısımlarının ayrılarak yeni bir köy kurul- masına veya başka bir belediyeye katılmasına ya da hâlihazırda nüfusu 5.000’in üzerinde olan bir beldenin bazı kısımlarının ayrılarak yeni bir köy kurulması veya başka bir belediyeye katılması nedeniyle nüfusunun 5.000’in altına düşecek olması halinde, birleşme ve katılma işlemine huku- ken imkân bulunmadığı, dolayısıyla birleşme ve katılma işlemi yapılamayacağı, c) Katılma ve birleşme işlemine ilişkin olarak yapılacak halk oylamasının, ilgili seçim kuru- lunca yapılması gerektiği, d) Katılıma ilişkin olarak alınacak belediye meclis kararında; katılan kısımda bulunan ma- hallelerin devam edip etmediği, mahalle kaldırılıyor ise hangi mahalle veya mahallelere dâhil olduğu, katılan köyün katıldığı belediyeye, müstakil mahalle olarak mı bağlandığı yoksa mahalle- lerden birisine mi dâhil edildiğinin açıkça karara bağlanması gerektiği, e) Katılma ve birleşme işlemlerine ilişkin; katılım ile ilgili belediye meclisi kararının, ilgili seçim kurulunca düzenlenen oylama tespit tutanağının ve yukarıdaki esaslara göre teknik ele- manlarca düzenlenmiş mesafe cetvelinin Bakanlığımıza bir üst yazı ile gönderilmesi, diğer belge- lerin ise Valiliğinde muhafaza edilmesi gerektiği, f) Birleşme ve katılmalar sonucu oluşan yeni sınırlar hakkında 5393 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi hükümlerine göre işlem yürütülmesi gerektiği, g) İ�lçe mülki sınır değişikliğine sebep olacak katılma talebi başvurularında öncelikle 5393 sayılı Kanunun 8 inci maddede yer alan hükümler çerçevesinde işlem tesis edilmesi gerektiği, akabinde 5442 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde sınır değişikliği işlemlerinin değerlendir- meye alınması için işlemleri tamamlanan katılma talebi dosyasının incelenerek İ�çişleri Bakanlı- ğına iletilebilmesi amacıyla Bakanlığımıza gönderilmesi gerektiği Değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 08.09.2021 Sayısı E-14399437-622.02/1681864 Konu Afete Maruz Bölge Sınırları İ�çerisinde Kalan Yapılara İ�lişkin İ�şlemler Özet Afete maruz bölge sınırları içerisinde kalan yapılara işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmesi hk. .............................. İ�lgi: a) Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünün 03.08.2021 tarihli ve 1429835 sayılı yazısı. b) Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 09.07.2021 tarihli ve 541933 sayılı yazısı ve ekleri. İ�lgi (b) yazı ile................ili, ..................ilçesi kentsel sit alanı ve ................ Koruma Amaçlı İ�mar Planı Sınırları dahilinde ........ Kalesi ve civarında, kaya düşmesi açısından riskli olması nedeniyle MEVZUAT 19
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler …………, …………, ......................... ve ………… Mahallerinin belirli bölgelerinde Bakanlar Kurulunun 17.07.1962 gün ve 6/748 sayılı kararına istinaden Afete Maruz Bölge olarak ilan edildiği, Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmeliğin “Ü� zerine Bina Yapılamayacak Arazi” baş- lıklı 4. maddesinde “....Çığ düşmesi, kaya düşmesi veya yer kayması afetlerinden herhangi birine uğrayan ve bu afetlerden biri için 7269 sayılı Kanunun 2 nci ve 14 üncü maddelerine göre afet bölgesi olduğu kararname ile tespit ve ilân edilen yerlerde bina yapılamaz ve mevcut binalar ona- rılamaz.” hükmüne istinaden bahse konu mahallelerde bulunan yapı malikleri tarafından yapı ruhsatı veya işyeri açma ruhsatı ve çalışma ruhsatı alma talepleri durumunda izlenecek yol ile ilgili olarak Bakanlığımız görüşü talep edilmektedir. Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğünün ilgi (a) yazılarında “... 3194 sayılı İmar Kanununun 4 üncü maddesinde “2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi Kanunu ve 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hak- kında Kanun ile diğer özel kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır.” hükmü, 20 nci maddesinde “Yapı; (...) imar planı, yönetmelik, ruhsat ve eklerine uygun olarak yapıla- bilir.” hükmü yer almaktadır. Anılan hükümler uyarınca, yapıların imar planı, yönetmelik, ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılması gerektiği, ancak özel kanunlara tabi alanlarda uygulamalar için öncelikle tabi olunan özel kanun hükümleri ve bu hükümlere dayalı olarak hazırlanan imar planı ve plan notlarına, hü- küm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İmar Kanunu ve Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğine göre uy- gulama yapılması gerektiğinden, kentsel sit alanında kaldığı ifade edilen ve koruma amaçlı imar planı bulunan söz konusu alanlara ilişkin uygulamalar hakkında yetki ve sorumlulukları dahilinde Kültür ve Turizm Bakanlığından görüş alınarak işlem tesis edilmesi gerektiği ...” denilmektedir. Bilindiği üzere 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 2 nci maddesinde “Su baskınına uğramış veya uğrayabilir bölgeler, İmar ve İskan Bakanlığının teklifi üzerine Devlet Su İşlerinin bağlı bulunduğu Bakanlıkça; yer sarsıntısı, yer kayması, kaya düşmesi ve çığ gibi afetlere uğramış veya uğrayabilir bölgeler ise, İmar ve İskan Bakanlığınca tespit ve bunlardan şehir ve kasabalarda meydana gelen ve gelebile- ceklerin sınırları imar planına, imar planı bulunmıyan kasaba ve köylerde de belli edildikçe harita veya krokilere işlenmek suretiyle, afete maruz bölge olarak Cumhurbaşkanınca kararlaştırılır ve bu suretle tespit olunan sınırlar, (...) ilgili valiliklerce mahallinde ilan olunur. Mahalli şart ve özellikler dolayısiyle yangın afetine uğraması muhtemel olan sahalar, şehir ve kasabalarda belediye meclisleri, köylerde ihtiyar heyetleri tarafından tespit ve kaymakamların mütalaası alındıktan sonra valilerin tasvibi üzerine ilgili bölgelerde ilan olunur.” hükmü, 3 üncü maddesinde “İkinci maddeye göre ilan edilen afet bölgelerinde yeniden yapılacak, de- ğiştirilecek, büyütülecek veya esaslı tamir görecek resmi ve özel bütün yapıların tabi olacağı teknik şartlar, Bayındırlık Bakanlığının mütalaası da alınarak İmar ve İskan Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle tespit olunur. Belediye hudutları ve varsa mücavir sahalar dahilinde ilgili belediyeler, bunun dışında kalan yerlerde vali ve kaymakamlar bu yönetmelik esaslarının uygulanmasını sağlamakla yükümlüdür- ler. Yönetmelik esaslarına aykırı olan yapılar hakkında; yukarda belirtilen merciler tarafından sahiplerine tebligat yapılarak, en çok 3 aylık süre içinde hatanın ve tehlikeli durumun giderilmesi bildirilir. 20 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Verilen süre içinde sahiplerince ıslah edilmiyen bina veya bina kısımları belediye hudutları ve mücavir saha dahilinde belediye encümenlerince diğer yerlerde ise il veya ilçe idare kurullarınca, yıkma parası yıkıntı malzemesinden karşılanmak, yetmemesi halinde kalan kısmı afetler fonundan tamamlanmak üzere yıktırılır. İmar ve İskan Bakanlığı bu konuda gerekli kontrol ve denetime yetkilidir. Yer kayması, kaya düşmesi, çığ gibi afetlere uğrıyabilecek meskûn yerlerde alınacak önleyici tedbirler İmar ve İskan Bakanlığınca, su baskınına uğrıyabilecek yerlerde ise, Devlet Su İşlerinin bağlı bulunduğu bakanlıkça alınır. Bu işlere ilişkin ödenek, tedbirleri almakla görevli bakanlıkça karşılanır.” hükmü, 1) üncü maddesinin (a) bendinde “... (Değişik: 31/8/1999-KHK-574/1 md.) Arazinin tehlikeli durumu ve binaların gördüğü hasar bakımından yıktırılması ve boşaltılması gerekenler hakkında, o il ve ilçenin en büyük mülkiye ami- rine ayrı bir rapor verilir. Bu makamlarca böyle binalar derhal boşalttırılır. Yıkılması gerekenler için en çok 3 gün süre verilerek tehlikenin giderilmesi sahiplerine bildirilir. Mahallinde sahibi bu- lunmadığı takdirde durum, mahalli vasıtalarla ilan edilmek suretiyle, bildiri yapılmış sayılır. ...” hükmü ve (b) bendinde “(Değişik: 31/8/1999-KHK-574/1 md.) Hasar görmüş, fakat ıslahı mümkün olan binaların fen kurullarının göstereceği şartlara göre tamiri yapılıncaya kadar içine girilmesine ve oturulmasına izin verilemez. Bu binalar 1 yıl içinde tamir ettirilmediği ve itiraz da olmadığı takdirde yukarıdaki esaslar dahilinde yıktırılır. ...” hükmü, 2) üncü maddesinde “İkinci madde gereğince tespit ve ilan olunan afet bölgelerine dahil şe- hir, kasaba ve köylerde bina ve mesken yapımı, fen kurullarınca tehlikeli görülen ve sınırları kroki- lerle tespit olunan yerler, İmar ve İskan Bakanlığınca yapı ve ikamet için yasaklanmış afet bölgeleri sayılır ve durum, belediyesi olan yerlerde belediyesince, köylerde ise ihtiyar meclislerince hemen ilan edilir. Belediyesi olan yerlerde belediyeler, olmıyan yerlerde ihtiyar meclisleri bu yasaklanmış afet bölgesi hükmünü uygulamakla görevlidir. Hilafına hareket edildiği takdirde, mevcut ve yapılmakta olan binalar, yıkma parası yıkıntı malzemesinden karşılanmak, yetmemesi halinde kalan kısmı afetler fonundan tamamlanmak üze- re vali ve kaymakamların emri ile yıktırılır. Yasaklanmış afet bölgesi sınırları, alınacak tedbirlerle tehlikenin önlenmesi oranında daraltı- lır veya tamamen kaldırılır. Bu husus da aynı şekilde duyurulur. “ hükmü, 3) inci maddesinde “Afet dolayısiyle hasara uğramış şehir ve kasabaların imar planı mevcut olup da İmar ve İskan Bakanlığınca değiştirilmesi gerekli görülmediği takdirde, inşaata mevzuat dairesinde hemen izin verilir. ...” hükmü, 4) ncı maddesinde “Genel hayata etkili afetlerden önce veya sonra kesin lüzum üzerine meskûn bir topluluğun bir kısmının veya tamamının kaldırılarak başka mahallere toplu olarak ve- yahut dağıtılarak yerleştirilmesi İçişleri, Maliye, Bayındırlık, Sağlık ve Sosyal Yardım, Tarım, Milli Eğitim, Sanayi, İmar ve İskan ve köylerde Köy İşlerine bakan Bakanlıklar mütehassıs temsilcilerin- den kurulacak bir komite incelendikten sonra Cumhurbaşkanı Kararı ile İmar ve İskan Bakanlığı tarafından yaptırılır. Ancak bu toplu nakiller aynı belediye ve köy sınırları içinde ise Cumhurbaşkanı kararına lü- zum kalmaksızın İçişleri ve İmar ve İskan Bakanlıklarınca müştereken yapılır.” hükmü, MEVZUAT 21
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yar- dımlara Dair Kanun’un 2 nci maddesine göre tespit ve ilan edilen afet bölgelerinde yeniden ya- pılacak, değiştirilecek, onarılacak veya güçlendirilecek resmi ve özel tüm binaların ve bina türü yapıların teknik şartlarını belirlemek amacıyla yayımlanan Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmeliğin “Üzerine bina yapılmayacak arazi’ başlıklı 4 üncü maddesinde “(1) 7269 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine göre yapı ve ikamet için yasak bölge sayılan yerlerde bina yapı- lamaz ve mevcut binalar onarılamaz. Ayrıca yapay dolgu zeminler üzerinde, inceleme ve değerlen- dirme yapılarak özel önlem alınmadıkça bina yapılamaz. (2) Çığ düşmesi, kaya düşmesi veya yer kayması afetlerinden herhangi birine uğrayan ve bu afetlerden biri için 7269 sayılı Kanunun 2 nci ve 14 üncü maddelerine göre afet bölgesi olduğu ka- rarname ile tesbit ve ilân edilen yerlerde bina yapılamaz ve mevcut binalar onarılamaz.” hükmü, İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliği’n 1 inci maddesi “Bu Yönetmeliğin amacı, işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesinde uygulanacak esas ve usulleri düzenlemek- tir.” hükmünü, “İşyerlerinde aranacak genel şartlar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) ben- di “Özelyapı şeklini gerektiren sinema, tiyatro, düğün salonu, otel, hamam, sauna; ekmek fırını ile akaryakıt, sıvılaştırılmış petrol gazı, sıvılaştırılmış doğal gaz ve sıkıştırılmış doğal gaz istasyonu için yapı kullanma izin belgesinin alınmış olması” hükmünü, “İşyeri açılması” 6 ncı maddesinin birinci fıkrası “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetme- likte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hüküm- lerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınma- dan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.” ve üçüncü fıkrası “İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1 ve 2’de yer alan durumlarına uygun formu doldurarak yetkili idareye başvurur.” hükmünü, “İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhi müesseseler’ başlıklı 23 üncü maddesinin ikinci fıkrası “Yet- kili idareler, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhi müesseseler için yapılacak beyan ve incelemelerde; insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güven- lik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemeleri esas alır.” hükmünü, “Denetim\" başlıklı 24 üncü maddesi “Gayrisıhhi müesseseler, çevre ve toplum sağlığı açısın- dan yetkili idareler tarafından denetlenir. Yetkili idarenin en üst amiri veya görevlendireceği kişi gerekli tedbirleri almak veya aldırmakla sorumludur.” hükmünü amirdir. Yukarıdaki açıklamalar kapsamında; a) Yapıların imar planı, yönetmelik, ruhsat ve eklerine uygun olarak yapılması gerektiği, ancak özel kanunlara tabi alanlarda uygulamalar için öncelikle tabi olunan özel kanun hüküm- leri ve bu hükümlere dayalı olarak hazırlanan imar planı ve plan notlarına, hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayılı İ�mar Kanunu ve Planlı Alanlar İ�mar Yönetmeliğine göre uygulama yapılma- sı gerektiğinden, kentsel sit alanında kaldığı ifade edilen ve koruma amaçlı imar planı bulunan söz konusu alanlara ilişkin uygulamalar hakkında yetki ve sorumlulukları dahilinde Kültür ve Turizm Bakanlığından görüş alınarak işlem tesis edilmesi gerektiği, b) 7269 sayılı Kanun uyarınca Cumhurbaşkanınca “afete maruz bölge” olarak kararlaştırı- lan yerlerde kalan mevcut yapı stoku içindeki mesken ve iş yerlerinin yer kayması, kaya düşmesi, çığ gibi afetlere uğrayabilecek meskûn yerlerde alınacak önleyici tedbirler kapsamında hata veya tehlikeli durum içinde olduğu tespit edilen ve mevcut haliyle kullanılması yasaklanan ya da Ka- 22 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler nun kapsamında verilen süreler sonrası sahiplerince ıslah edilmediği için yıkılmasına karar veri- len veyahut tamamının kaldırılarak başka mahallere toplu olarak ya da dağıtılarak yerleştirilme- sine karar verilen yerleşim yerlerindeki bina veya bina kısımlarına işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmemesi gerektiği; diğer taraftan sayılanların dışında kalan bina veya bina kısımlarına Kanun’da öngörülen yasak, kısıtlama ve tedbirlere riayet edilerek işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmesinin yetkili idare takdirinde olduğu değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 27.08.2021 Sayısı 71188846/622.02/1609512 Konu Ruhsat Vermeye Yetkili İ�dare Hk. Özet Büyükşehir belediyelerinin kiraya verdiği işyerlerine ruhsat verme yetkisi hk. .............................. İ�lgi: 23.08.2021 tarih ve 7593 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile büyükşehir belediyesince yapılan veya işletilen işyerlerine işyeri açma ve çalış- ma ruhsatı verme yetkisi konusunda tereddüt hasıl olduğu belirtilerek konu hakkında Bakanlığı- mız görüşü talep edilmiştir. Bilindiği üzere, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir ve ilçe belediye- lerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasında “... d) Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerlerine büyükşehir belediyesinin sorumluluğunda bulunan alanlarda işletilecek yerlere ruhsat vermek ve denetlemek. j) Gıda ile ilgili olanlar dâhil birinci sınıf gayrisıhhi müesseseleri ruhsatlandırmak ve denetle- mek, yiyecek ve içecek maddelerinin tahlillerini yapmak üzere laboratuvarlar kurmak ve işletmek. ...” hükmü çerçevesinde anılan görevlerin büyükşehir belediyeleri tarafından yürütüleceği belirlenmiştir. Mezkur Kanun’un 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasının (c) bendinde “Sıhhi işyerlerini, 2 nci ve 3 üncü sınıf gayrisıhhi müesseseleri, umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek,” görevi büyükşehir ilçe belediyelerine verilmiştir. 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un 5 inci maddesi “... (7) Büyükşehirlerde, alışveriş merkezlerine yapı ruhsatı, yapı kullanma izin belgesi ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı vermeye büyükşehir belediyeleri yetkilidir. Alışveriş merkezi projesi için yapı ruhsatı verilirken, üst meslek kuruluşlarının görüşü alınır. Bu kuruluşlar görüşlerini on beş iş günü içinde bildirir. ...” hükmü, Ö� te yandan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15 inci maddesinde “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: c) Gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetleri ile ilgili olarak kanunlarda belirtilen izin veya ruhsatı vermek. l) Gayrisıhhi müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek. MEVZUAT 23
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler ...” hükmü, Aynı Kanun’un “Şehirlerarası özel otobüs terminali işletmesi ve akaryakıt istasyonları” baş- lıklı 80 inci “Belediye sınırları ve mücavir alanları içinde, kara yolu ile yolcu taşıma hakkına sahip gerçek ve tüzel kişilerin şehirlerarası otobüs terminali kurmalarına ve işletmeleri ile her türlü akar- yakıt ile sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) istasyonlarına nazım imar ve uygulama imar plânına uygun olmak kaydıyla belediye tarafından izin verilebilir. Akarya- kıt istasyonlarına izin verilmesi için nazım imar plânında akaryakıt istasyonu olarak gösterilmesi şarttır. Bu istasyonlara çalışma ruhsatı büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi tarafından verilir.” hükmü yer almaktadır. Ayrıca İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde yetkili idarenin “Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini, büyükşehir belediyesi sınırları içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu konularda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe belediyesini, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bele- diyeyi, organize sanayi bölgesi sınırları içinde organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini, endüstri böl- gesi sınırları içinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi ile bölgede yer alan AR-GE ve tasarım faaliyetinde bulunan firmalar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı il müdürlüklerini.” ifade ettiği belirtilmiştir. Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde büyükşehirlerde alışveriş merkezleri ve akaryakıt istasyonları gibi Kanun ile müstakilen yetki verilen yerler, birinci sınıf gayrisıhhi müesseseler ile büyükşehir belediyesince yaptırılan veya işletilen veya kiraya verilen alanlardaki işyerlerinin büyükşehir belediyesi; sıhhi, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhi müessese- ler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ise ilgili ilçe belediyesi tarafından ruhsatlandı- rılması gerektiği değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 27.08.2021 Sayısı E-83683335-000-1078678 Konu Belediye Şirketlerine Yeni İ�şçi Alımında Dikkat Edilecek Esaslar Özet Belediye şirketine yeni işçi alımının yapılıp yapılamayacağı, yeni işçi alımı yapılacaksa uyulması gereken esaslar hakkında. .............................. İ�lgi: Valiliğinin (Çevre ve Şehircilik İ�l Müdürlüğü) ............... tarihli ve ................ sayılı yazısı …………. Belediyesi tarafından Belediye şirketinde çalıştırılmak üzere ihtiyaç duyulan per- sonele ücret ödemesinin ve diğer sosyal haklardan kaynaklanan tutarın Belediye bütçesinden karşılanıp karşılanamayacağı ve Belediye şirketine yeni işçi alımının yapılıp yapılamayacağı ko- nularında görüş talep eden ilgi yazı eki incelenmiştir. Bilindiği üzere, 5393 sayılı Belediye Kanununun Norm Kadro ve Personel İstihdamı başlıklı 49 uncu maddesinin 8 inci fıkrasında; “Belediyenin yıllık toplam personel giderleri, gerçekleşen en son yıl bütçe gelirlerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme kat- sayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarın yüzde otuzunu aşamaz. Nüfusu 10.000’in altında olan belediyelerde bu oran yüzde kırk olarak uygulanır. Yıl içerisinde aylık ve ücretlerde beklenmedik bir 24 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler artışın meydana gelmesi sonucunda personel giderlerinin söz konusu oranları aşması durumunda, cari yıl ve izleyen yıllarda personel giderleri bu oranların altına ininceye kadar yeni personel alımı yapılamaz. Yeni personel alımı nedeniyle bu oranın aşılması sebebiyle oluşacak kamu zararı, za- rarın oluştuğu tarihten itibaren hesaplanacak kanuni faiziyle birlikte belediye başkanından tahsil edilir. Personelin her türlü alacakları zamanında ve öncelikle ödenir.” hükmü, yer almaktadır. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Ek 20 nci maddesinde; “İl özel idareleri, beledi- yeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğru- dan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebilir. “ hükmüne yer verilmiştir. Diğer taraftan, İ�l Ö� zel İ�dareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Ü� yesi Olduğu Mahalli İ�dare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İ�lişkin Usul ve Esasların “Personel Giderlerinin Toplam Giderler İ�çindeki Payına İ�lişkin Ü� st Sınır” başlık- lı 5 inci maddesinde; “İdarelerin, şirket personeli de dahil yıllık toplam personel giderleri, idarenin gerçekleşen en son yıl bütçe gelirleri toplamının her yıl, bir önceki yıla ilişkin olarak 4/1/1961 ta- rihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılması sonucu bulunacak miktarın yüzde kırkını aşamaz. Bu oran büyükşehir belediyelerinde yüzde otuz olarak uygulanır. Yıl içerisinde aylık ve ücretlerde beklen- medik bir artışın meydana gelmesi sonucunda personel giderlerinin söz konusu oranları aşması durumunda, cari yıl ve izleyen yıllarda personel giderleri bu oranların altına ininceye kadar idare şirketlerine yeni personel alımı yapılamaz. “ hükmü yer almaktadır. Bununla birlikte, 4735 sayılı Kamu İ�hale Sözleşmeleri Kanununun “Sözleşme Kapsamında Yaptırılabilecek İ�lave İ�şler, İ�ş Eksilişi ve İ�şin Tasfiyesi” başlıklı 24 üncü maddesi; “Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu ol- ması halinde, artışa konu olan iş; a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması, b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması, Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleş- melerinde ise % 20 ‘sine kadar oran dâhilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hüküm- ler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir... “ hükmü yer almaktadır. Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinde; Belediye ve Bağlı Kuru- luşları ile Mahalli İ�dare Birlikleri Norm Kadro İ�lke ve Standartlarına Dair Yönetmelik eki Cetvel- lerde D-9 grubunda yer alan İ�li Belediyesinin nüfusunun 10.000’in üzerinde olması nedeniyle; söz konusu Belediyeye memur, sözleşmeli personel, daimi işçi ve geçici işçi alımlarında personel gider oranının yüzde otuzunu aşmayacak şekilde, belediye şirketine personel alımlarında ise iş artışı olması durumunda geçişe esas sözleşmede yer alan işçi sayısının en fazla yüzde yirmisine kadar, şirket personel giderleri de dâhil edilerek hesaplanan personel gider oranının yüzde kırkı- nı aşması durumunda Bakanlığımızdan izin alınması halinde istihdamı mümkün bulunmaktadır. Bilgilerini ve gereğini rica ederim. Bakan a. Yerel Yönetimler Genel Müdürü MEVZUAT 25
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 23.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02- 1559924 Konu Görevden Uzaklaştırılan Belediye Başkanına Yapılacak Ö� demeler Hk. Özet Görevden uzaklaştırılan Belediye Başkanına yapılacak ödemeler hk. .............................. İ�lgi : ............................... Belediye Başkanlığının 03.08.2021 tarihli ve 57 sayılı yazısı. İ�lgi yazınız ile; Belediye Başkanlığı görevinden 07.11.2016 tarihinde uzaklaştırılan ..................... eski Belediye Başkanı .........................’ın görev süresinin 31.03.2019 tarihinde yapılan ye- rel seçimlerde sona erdiği, görevden uzaklaştırma süresi olan 2 yıl 4 ay 24 günlük maaşının 1/3 ünün görevden uzaklaştırmadan dolayı kesildiği, 26.07.2021 tarihli dilekçede maaşından kesilen miktarın talep edildiği, yargılaması devam eden .....................’a ilgili ödemenin yapılıp yapılamaya- cağı hususunda Bakanlığımızın görüşünün bildirilmesi talep edilmektedir. 5393 Sayılı Belediye Kanununun “Belediye başkanının özlük hakları” başlıklı 39 uncu mad- desinde; “Belediye başkanına nüfusu; a) 10.000’e kadar olan beldelerde 70.000, b) 10.001’den 50.000’e kadar olan beldelerde 80.000, c) 50.001’den 100.000’e kadar olan beldelerde 100.000, d) 100.001’den 250.000’e kadar olan beldelerde 115.000, e) 250.001’den 500.000’e kadar olan beldelerde 135.000, f) 500.001’den 1.000.000 ‘a kadar olan beldelerde 155.000, g) 1.000.001 ‘den 2.000.000’a kadar olan beldelerde 190.000, h) 2.000.001 ‘denfazla olan beldelerde 230.000, Gösterge rakamının Devlet memurları için belirlenen aylık katsayı ile çarpımı sonucu buluna- cak tutarda aylık brüt ödenek ödenir. Nüfusu 50.001’den az olan il merkezi beldelerde bu ödeneğin hesaplanmasında (c) bendinde belirtilen gösterge rakamı esas alınır. Belediye başkanının görevli, izinli ve hasta bulunduğu sürelerde ödeneği kesilmez. Belediye başkanlığı yapmış olanların, personel kanunlarına tâbi bir kadroya atanmaları hâ- linde belediye başkanlığında geçen süreleri memuriyette geçmiş sayılır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca Devlet memurları ile bakmakla yükümlü bu- lundukları için uygulanan sosyal hak ve yardımlar, aynı esas ve usullere göre belediye başkanları ile bakmakla yükümlü bulundukları için de uygulanır.” hükmü, Mezkûr Kanununun “Belediye başkanlığının boşalması hâlinde yapılacak işlemler” başlıklı 45 inci maddesinde; “Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması durumunda, vali tarafından belediye meclisinin on gün içinde toplanması sağlanır. Meclis, birinci başkan vekilinin, onun bulunmaması durumunda ikinci başkan vekilinin, onun da bulunmaması durumunda en yaşlı üyenin başkanlığın- da toplanarak; a) Belediye başkanlığının boşalması veya seçim dönemini aşacak biçimde kamu hizmetinden 26 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler yasaklanma cezasının verilmiş olması durumunda bir başkan, b) Başkanın görevden uzaklaştırılması, tutuklanması veya seçim dönemini aşmayacak biçim- de kamu hizmetinden yasaklama cezası alması durumunda bir başkan vekili, Seçer. Ancak, belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütleri- ne yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması veya tutuklanması ya da kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona ermesi hallerinde 46 ncı maddedeki makamlarca belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesi görevlendirilir. Görevlendirilecek kişinin seçilme yeterliğine sahip olması şarttır. Görevden uzaklaştırılan veya tu- tuklanan belediye meclisi üyesinin istifa etmesi halinde de bu fıkra hükümleri uygulanır. Bu fıkra gereğince belediye başkanı veya başkan vekili görevlendirilen belediyelerde bütçe ve muhasebe iş ve işlemleri valilik onayı ile defterdarlığa veya mal müdürlüğüne gördürülebilir. Bu belediyelerde belediye meclisi, başkanın çağrısı olmadıkça toplanamaz. Meclisin, encümenin ve komisyonların görev ve yetkileri 31 inci maddede belirtilen encümen üyeleri tarafından yürütülür. .............................. Yeni seçilen belediye başkanının görev süresi, yerine seçildiği başkanın görev süresi ile sınır- lıdır. Başkan vekili, yeni başkan seçilinceye veya görevden uzaklaştırılmış ya da tutuklanmış olan başkan göreve dönünceye kadar görev yapar. Belediye başkanı veya başkan vekili seçilinceye kadar belediye başkanlığı görevi, meclis birin- ci başkan vekili, bulunmaması durumunda ikinci başkan vekili, onun da bulunmaması durumunda vali tarafından görevlendirilecek bir kamu görevlisi tarafından yürütülür. Belediye başkanı veya başkan vekili seçimi en geç onbeş gün içinde tamamlanmadığı takdirde belediye meclisinin feshine ilişkin hükümler uygulanır.” “Görevden uzaklaştırma” başlıklı 47 nci maddesinde “Görevleriyle ilgili bir suç nedeniyle haklarında soruşturma veya kovuşturma açılan belediye organları veya bu organların üyeleri, ke- sin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir. Görevden uzaklaştırma kararı iki ayda bir gözden geçirilir. Devamında kamu yararı bulun- mayan görevden uzaklaştırma kararı kaldırılır. Görevden uzaklaştırılanlar hakkında; kovuşturma açılmaması, kamu davasının düşmesi veya beraat kararı verilmesi, davanın genel af ile ortadan kaldırılması veya görevden düşürülmeyi ge- rektirmeyen bir suçla mahkûm olunması durumunda görevden uzaklaştırma kararı kaldırılır. Görevden uzaklaştırılan belediye başkanına, görevden uzak kaldığı sürece aylık ödeneğinin üçte ikisi ödenir ve bu süre içinde diğer sosyal hak ve yardımlardan yararlanmaya devam eder.“ hükmü yer almaktadır. Danıştay 8 inci Dairesinin 30.11.2004 tarihli ve 2004/2588 Esas, 2004/4605 Karar sayılı Kararına göre; \"...... Anayasanın 127. maddesinin dördüncü fıkrası ile bu hükme paralel düzenleme içeren 1580 sayılı Belediye Kanununun 93. maddesinin üçüncü fıkrasında, İçişleri Bakanının, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan mahalli idare organlarının üyelerini geçici bir tedbir olarak kesin hükme kadar görevlerinden uzaklaştırılabileceği hükme bağlanmıştır. 1580 sayılı Belediye Kanununun 93. maddesinin ikinci fıkrasında, belediye başkanlığının bo- şaldığı veya başkanın görevinden uzaklaştırıldığı hallerde vali tarafından belediye meclisinin on MEVZUAT 27
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler gün içinde toplanmasının sağlanacağı, bu toplantıda meclisin, katılanların salt çoğunluğunun gizli oyuyla ve kendi üyeleri arasından bir başkan vekili seçeceği, başkan vekilinin, yeni başkan seçilin- ceye veya görevinden uzaklaştırılmış olan başkan görevine dönünceye kadar görev yapacağı, 117. maddesinin 2. bendinde, belediye heyetleri, memur ve müstahdemlerine ilişkin ödeneklerin, maaş- ların, ücretlerin belediyenin giderleri arasında yer aldığı hükme bağlanmıştır. Belediye başkanları mahalli halkın seçtiği kamu görevlileri olduklarından bunlara gördükleri hizmet karşılığı verilen para da maaş veya ücret değil ödenektir. Belediye başkanlarının herhangi bir nedenle tutuklanması veya görevden uzaklaştırılması durumunda bu görevi, 1580 sayılı Yasanın 93. maddesine göre seçilecek vekil yürüteceğinden baş- kanlık ödeneğini de, hizmetinin karşılığı olarak vekilin alacağı tabiidir. Belediye başkanının daha sonra görevine dönmesi halinde, tutuklu kaldığı veya görevinden uzaklaştırıldığı süre için kendisine ödenek verilmesi, hizmet karşılığı olan ödeneğin niteliği ile bağdaşmayacağı gibi aynı dönemde iki kişiye birden ödeme yapılması sonucunu da doğuracaktır. Bu bağlamda; belediye başkanları için hizmet karşılığı olarak bütçeye konan ödenekten, baş- kanlık görevini fiilen yerine getirenlerin yararlanması gerekmekte olup, davacının tutuklu kaldığı süre içinde kendisine başkanlık ödeneği verilmemesinde hukuka aykırılık bulunmadığından, aksi yönde verilen idare mahkemesi kararında yasal isabet görülmemiştir. ......\" Danıştay 8 inci Dairesinin 18.05.2007 tarihli ve E: 2006/2066, K: 2007/3002 sayılı kararı- na göre özetle; “... belediye başkanlarının memur ve müstahdem sınıfına dahil olmayıp, aldıkları aylık ücretin tahsisat niteliğinde olduğu ve belediye başkanları için hizmet karşılığı olarak bütçeye konulan öde- nekten başkanlık görevini fiilen yerine getirenlerin yararlanabileceği, bu yüzden görevden uzak- laştırılması nedeniyle fiilen belediye başkanı olarak görev yapamayan davacıya çalışmadığı dönem için başkan ödeneği ödenmesinin mümkün olmadığına ... karar verilmiştir.” Sayıştay Başkanlığının 7 nci Dairesinin 2014 tarihli ve 52 nolu Kararına göre; “... görevden uzaklaştırılan belediye başkanına, görevden uzak kaldığı süre boyunca kendisine ödenen aylık ödeneğin 2/3’ünün ödenebilecek olup, bu süre zarfında diğer sosyal ve hak ve yar- dımlardan yararlanabileceği mümkün bulunmakla birlikte, görevden uzak kalınan süre boyunca ödenmeyen üçte bir oranındaki ödeneğin göreve iade veya belediye başkanlığının sona ermesi gibi nedenlerle kendisine geri ödenmesi mümkün bulunmamaktadır. Dolayısıyla, tutuklanması nedeniyle görevden uzaklaştırılan Belediye Başkanı ....................’e görevden uzak kaldığı süre boyunca kendisine ödenmeyen üçte bir oranındaki ödeneğin tutuklu- luğunun sona ermesinden sonra ödenmesi nedeniyle oluşan ........................ TL tutarındaki ödemenin tamamı kamu zararı oluşturduğundan konunun gelir vergisi boyutuna girilmemiştir. Bu itibarla, ....................... TL kamu zararının, Harcama Yetkilisi ....................... ile Gerçekleştirme Görevlisi ....................'a (Şef) müştereken ve müteselsilen, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereğince hüküm tarihinden itibaren işleyecek faizleri ile ödettirilmesine oy birliğiyle ka- rar verildi.” ifadeleri yer almıştır. İ�lgili mevzuat hükümleri ve yargı kararları incelendiğinde; 5393 sayılı Belediye Kanunu- nun 45 inci maddesi çerçevesinde görevden uzaklaştırılan belediye başkanına aynı Kanunun 47 nci maddesine göre ödeneğinin 2/3’lük kısmının ödeneceği ve bu süre içinde diğer sosyal hak ve yardımlardan yararlanmaya devam edeceği, ancak görevden uzaklaştırma tedbiri kaldırılan belediye başkanına ödeneğinin uzaklaştırma tedbiri süresi içinde ödenmeyen 1/3’lük kısmının 28 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler ödenmesinin mümkün olmadığı, diğer taraftan herhangi bir nedenle tutuklanan veya seçim dö- nemini aşmayacak biçimde kamu hizmetinden yasaklama cezası alan belediye başkanına tutuk- luluk veya yasaklama cezası süresi boyunca herhangi bir ödenek verilmesinin mümkün olmadığı değerlendirilmektedir. Bilgi edinilmesini rica ederim. Turan KONAK Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 19.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02-1543442 Konu Belediye Meclis Ü� yeliğinde Geçen Süreler Hk. Özet Belediye Meclis üyeliliğinde geçen sürelerin 657 sayılı Kanunun 68/ B-c maddesi gereğince kazanılmış hak aylığı yönünden ve emekli ke- seneği yönünden değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hk. .............................. İ�lgi : 10.02.2021 tarihli ve 1451 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile; 31.03.2019 tarihinde yapılan Mahalli İ�dareler Seçimleri sonucunda ... Bele- diye Başkanlığına ... seçildiği, ... Belediye Başkanı seçilen .’in Belediye Başkanı seçilmeden önce 2014-2019 yılları arasında ... Belediye Meclis üyeliği yaptığı, Belediye Başkanı Emekli Sandığı ile ilişkilendirildiğinden Belediye Meclis üyeliliğinde geçen sürelerin 657 sayılı Kanunun 68/B-c maddesi gereğince kazanılmış hak aylığı yönünden ve emekli keseneği yönünden değerlendirilip değerlendirilemeyeceği hususunda Bakanlığımız görüşü talep edilmektedir. Konu hakkında Cumhurbaşkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünden görüş ta- lep edilmiş olup ekte gönderilmekte olan görüş yazısında özetle; - Belediye meclis üyeliğinde geçen sürelerin memurların kazanılmış hak aylığına esas derece ve kademelerinde değerlendirilebilmesine yönelik herhangi bir mevzuat hükmü bulunmadığı, - Belediye meclis üyeliğinin sigortalılık ilişkisi doğuracağına dair ilgili mevzuat hükümlerinde herhangi bir hüküm bulunmadığı, - Emekli keseneğine esas aylığın, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununa tabi iştirakçilerin emekli keseneği ve kurum karşılıklarının hesabında esas alınan derece ve kade- melerini ifade ettiği, 5434 sayılı Kanunun ek 18 inci maddesi uyarınca diğer sigortalılık statülerin- de sigorta primi ödemek suretiyle geçen sürelerin ilgililerin emekli keseneğine esas aylık hesabında değerlendirildiği, emekli keseneğinin 2008 yılı Ekim ayı başından önce 5434 sayılı Kanuna tabi bir göreve girenlerden kesildiği, mezkûr tarihten sonra göreve başlayanların prim kesintileri hakkında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 inci maddesi hükümlerinin uygulandığı, ifade edilmektedir. Genel Müdürlüğümüzce; Cumhurbaşkanlığı Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün görüşü incelenmiş olup hazırlanan görüşe eklenecek bir husus bulunmamaktadır. Bilgilerini ve gereğini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür MEVZUAT 29
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 18.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02-1534217 Konu Servis Araçları (S) Plakalarının Satışı Hk. Özet İ�hale sonucu bedel ödendikten sonra Ticari Plaka Tahsis Belgesi alınmaması, trafik tescil işlemlerinin yaptırılmamasından dolayı plakaların kullanıma geçmemesi nedeniyle ihalenin iptali ve ilgili plakalar için -önceki bedelden daha düşük olmamak kaydı ile- yeniden ihaleye çıkılıp çıkılamayacağı, alıcının yatırmış olduğu bedelin iadesi gerekip gerekmediği hk. .............................. İ�lgi: 08.06.2021 tarihli ve 519 sayılı yazınız. İ�lgi yazınız ile; Belediye Meclisi kararı ile talep edilen ve İ�l Trafik Komisyonunca tahsis kararı alınan 20 adet servis plakasının ihaleye çıkarıldığı, yapılan ihalelerde 9 adet servis plakası ... Ltd. Şti. ne satıldığı ve ihale bedelinin ödendiği, ... Belediye Başkanlığı Servis Araçları (S) Plaka Satış Şartna- mesi ve ... Belediyesi Servis Aracı Yönetmeliği gereğince hak sahibinin “Ticari Plaka Tahsis Belgesi” al- dıktan sonra trafik tescil işlemlerini yaptırması gerektiği, alıcı Şirketin henüz Belediyenizden “Ticari Plaka Tahsis Belgesi” almadığı, trafik tescil işlemlerini yaptırmadığı, bu nedenle plakaların kullanıma geçmediğinden bahisle ihalenin iptali ve ilgili plakalar için -önceki bedelden daha düşük olmamak kaydı ile- yeniden ihaleye çıkılıp çıkılamayacağı, alıcının yatırmış olduğu bedelin iadesi gerekip ge- rekmediği hususlarında Bakanlığımızın görüşü talep edilmektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15 inci maddesinde; “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: f) Toplu taşıma yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulaşım araçları, tünel, raylı sistem dâhil her türlü toplu taşıma sistemlerini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek. p) Kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yü- rütmek. ...” hükmü, 2886 sayılı Devlet İ�hale Kanunu’nun 59 uncu maddesinde “Taşınır mallar, bedeli ödendiği halde şartnamedeki süre içinde teslim alınmaz ise, idare bunları müşteri hesabına bu Kanun hükümleri da- iresinde satmaya yetkilidir. Malların süresi içinde teslim alınmaması ve ikinci defa satılması sebebiyle tahakkuk edecek masraflar, varsa idarenin diğer alacakları, ikinci satış bedelinden mahsup edildikten sonra, geri kalan kısmı, ilk müracaatında verilmek üzere müşteri namına emanet hesabına alınır. Sa- tış bedeli idarenin masraflarını ve alacaklarını karşılamazsa, farkı teminattan mahsup edilir ve artanı müşteriye geri verilir. Sözleşmenin akdedilmiş olması halinde feshedilerek yukarıdaki hükümlere göre işlem yapılır.” hükmü yer almaktadır. İ�lgili mevzuat hükümleri çerçevesinde; taşınır mal kapsamında yer alan tahsisli plakaların, be- deli ödendiği halde şartnamedeki süre içinde teslim alınmaması durumunda, İ�darenizce bunların müşteri hesabına 2886 sayılı Kanun’un 59 uncu madde hükümleri dairesinde satılabileceği değerlen- dirilmektedir. Bilgi edinilmesini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür 30 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 18.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02-1536028 Konu Tarım Alanında Bulunan Taşınmazda Konut Yapılması Hk. Özet Planda tarım alanında kalan ve İ�l Tarım ve Orman Müdürlüğünce tarım dışı konut yapılması uygun görülen taşınmazlarda yapılacak yapılara ilişkin İ�l Tarım ve Orman Müdürlüğünün görüş bildirmediği ya da yapılaşma koşullarının Belediye tarafından verilmesi gereken durumlarda nasıl işlem yapılması gerektiği hk. .............................. İ�lgi: 10.06.2021 tarihli ve 12745 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile; bir vatandaş tarafından 2600 m2 yüzölçümlü, tarla vasıflı, ... ili, ... İ�lçesi, ... Ma- hallesi, ... parsel sayılı taşınmaz üzerinde yapılmak istenen konut projesi için hazırlanan mimari projenin onaylanarak yapı ruhsatı verilmesi talep edildiği, 03.02.2021 tarihli ve 2021/1 1 nolu imar durum belgesi ve eklerinden, taşınmazın 1/5000 Güzelyalı Nazım İ�mar Planında Tarım ala- nında kaldığı ve ... 2020 Yılı 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı hükümlerinin geçerli olduğu, İ�l Tarım ve Orman Müdürlüğünün E-45706566- 230.04.02-272596 sayılı yazısı ile taşınmazın ta- rım dışı kullanılması ve konut yapılmasının uygun olduğuna dair görüş bildirildiği ve Toprak Ko- ruma Projesini onayladığı, planda tarım alanında kalan ve İ�l Tarım ve Orman Müdürlüğünce ta- rım dışı konut yapılması uygun görülen taşınmazlarda yapılacak yapılara ilişkin plan hükümleri ile yönetmelikte emsal, taban alanı, bina yüksekliği, birden fazla yapı yapılıp yapılamayacağı gibi temel hususlarda bir hüküm bulunmadığının görüldüğü ve talebin ne şekilde değerlendirilmesi gerektiği hususunda tereddüte düşüldüğünden bahisle herhangi bir zaman kaybı yaşanmaması ve benzeri yapılan taleplerde vatandaşların mağdur olmaması ve hatalı işlem yapılmaması adına; vatandaşın talebinin ne şekilde değerlendirilmesi gerektiği hususu ile İ�l Tarım ve Orman Müdür- lüğünün görüş bildirmediği ya da yapılaşma koşullarının Belediye tarafından verilmesi gereken durumlarda nasıl bir işlem yapılacağı hususlarında Bakanlığımızın görüşü talep edilmektedir. ................ Genel Müdürlüğünün 08.07.2021 tarihli ve 1985705 sayılı yazısında; “... 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 25’inci maddesi ile değişik 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8’inci maddesinin (c) bendine “Tarım arazileri, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan; tarımsal amaç dışında kullanılamaz, planlanamaz, köy ve/veya mezraların yerleşik alanı ve civarı veya yer- leşik alan olarak tespit edilemez.” hükmü eklenmiş olup tarım arazilerinin amaç dışı kullanımları 5403 sayılı Kanun’un 13 ve 14’üncü maddeleri ile Tarım Arazilerinin Korunması Kullanılması ve Planlanmasına Dair Yönetmelik ve Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Planlanmasına Dair Uygulama Talimatı hükümleri doğrultusunda yapılmaktadır. Bu kapsamda; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi sınırlarında yer alan 285 parsel numaralı taşınmaz üzerinde yapılmak istenen konut projesi için ... Valiliği (İl Tarım ve Orman Müdürlüğü) tarafından 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, Yönetmelik ve Talimat hükümleri doğrultu- sunda arazi sınıf tespitine göre işlemler yapılarak alınması gerekli tedbirlerle ilgili Toprak Koruma Projesi hazırlattırılmış ve izinlendirme sürecinin tamamlanmış olduğu İlgi (b)’de kayıtlı yazınız ve eklerinden anlaşılmaktadır. 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümlerine göre yapılan tarım dışı amaçlı arazi kullanım izinlendirme işlemleri talep alanı bazında yapılmakta olup bu alana yapıla- MEVZUAT 31
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler cak olan yapıların büyüklüğü, taban alanı, çeşidi, sayısı, yüksekliği gibi konularda mevzuatlarımız açısından herhangi bir sınırlandırma söz konusu olmayıp bu hususların ruhsatlandırma veya imar planı yapan kurum mevzuatlarına göre değerlendirilmesi gerektiği ...” Bakanlığımız ... Genel Müdürlüğünün 08.07.2021 tarihli ve 1284540 sayılı yazısında; “... 5216 sayılı Kanun ve 1 no’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 102. maddesi uyarınca ... İli’nde imar planları ve çevre düzeni planlarına yönelik iş ve işlemler …... Büyükşehir Belediye Baş- kanlığınca yürütüldüğünden yürürlükteki planlar kapsamındaki değerlendirmenin anılan Büyük- şehir Belediye Başkanlığınca yapılması gerekmektedir.” Bakanlığımız ... Genel Müdürlüğünün 11.078.2021 tarihli ve 1461232 sayılı yazısında; “... 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 3’üncü maddesinde, “Herhangi bir saha, her ölçekteki plan esaslarına, bulunduğu bölgenin şartlarına ve yönetmelik hükümlerine aykırı maksatlar için kulla- nılamaz.” hükmü, 4’üncü maddesinde, “2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Var- lıklarını Koruma Kanunu, bu Kanunun ilgili maddelerine uyulmak kaydı ile 2960 sayılı İstanbul Boğaziçi Kanunu ve 3030 sayılı Büyük Şehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun ile diğer özel kanunlar ile belirlenen veya belirlenecek olan yerlerde, bu Kanunun özel kanunlara aykırı olmayan hükümleri uygulanır.” hükmü, 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, “Tarım arazileri, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununda belirtilen izinler alınmadan; tarımsal amaç dışında kullanılamaz, planlanamaz, köy ve/veya mezraların yerleşik alanı ve civarı veya yerleşik alan olarak tespit edilemez.” hükmü, Aynı maddenin (ğ) bendinde, “Büyükşehir belediyesi sınırının il sınırı olması nedeniyle ma- halleye dönüşen ve nüfusu 5.000’in altında kalan yerlerin, kırsal yerleşim özelliğinin devam edip etmediğine büyükşehir belediye meclisince karar verilir. Büyükşehir belediye meclisince aksine bir karar alınmadıkça, uygulama imar planı yapılıncaya kadar bu alanlardaki uygulamalar 27 nci madde hükümlerine göre yürütülür.” hükmü, 27’nci maddesinin birinci fıkrasında, “Belediye ve mücavir alanlar dışında köylerin köy yer- leşik alanlarında, civarında ve mezralarda yapılacak konut, entegre tesis niteliğinde olmayan ve imar planı gerektirmeyen tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar ile köyde oturanların ihtiyaçlarını karşılayacak bakkal, manav, berber, köy fırını, köy kahvesi, köy lokantası, tanıtım ve teşhir büfeleri ve köy halkı tarafından kurulan ve işletilen kooperatiflerin işletme binası gibi yapılar için yapı ruh- satı aranmaz. Ancak etüt ve projelerin valilik onayını müteakip muhtarlığa bildirimi ve bu yapıla- rın yöresel doku ve mimari özelliklere, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olması zorunludur.” hükmü, Beşinci fıkrasında, “Köy yerleşik alan sınırı içerisinde, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümleri uygulanmaz.” hükmü, Yedinci fıkrasında, “Çevre düzeni planında açıkça belirtilmediği takdirde, ihtiyaç duyulması hâlinde, köyün gelişme potansiyeli ve gelişme düzeyi de dikkate alınarak (...) özel kanunlara ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla bu alanlarda yapılaşma kararı ve ifraz şartları belediye sınırı il sınırı olan yerlerde büyükşehir belediye meclisi, diğer yerlerde il genel meclisi kararı ile belirlenir.“ hükmü yer almaktadır. Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesinde ise, “2 nci maddede sayılan alan- ların onaylı bir çevre düzeni planı kapsamında kalması halinde, çevre düzeni planı kararlarına uyulur.” hükmü bulunmakta olup, Bu alanlardan; köy yerleşik alan tespiti yapılan yerlerdeki uygulamaların Plansız Alanlar 32 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler İmar Yönetmeliği’nin Beşinci Bölüm hükümlerine göre, köy yerleşik alan tespiti yapılmayan yer- lerdeki uygulamaların ise Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği ‘nin Altıncı Bölüm hükümlerine göre yapılması gerekmektedir. Öncelikle bilindiği üzere, köy yerleşik alanı dışında yer alan tarımsal nitelikli alanlara ilişkin İmar Kanunu’nun 4’üncü maddesi ile 8/(c) maddesi uyarınca, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan görüş alınarak uygulama yapılma- sı gerekmekte olup; Anılan mevzuat hükümleri kapsamında, bir alanda ancak üst ölçekli planın öngördüğü kul- lanım kararına uygun yapı yapılabilmesi mümkün olup; çevre düzeni planı kapsamında kalan ve imar planı bulunmayan alanlarda yapılaşma koşullarının öncelikle onaylı çevre düzeni planı karar- larına göre belirlenmesi, çevre düzeni planında hüküm yoksa Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği’ne göre uygulama yapılması gerektiği, Ayrıca, İmar Kanunu’nun 27’inci maddesi kapsamındaki alanlarda, çevre düzeni planında açıkça belirtilmediği takdirde ve ihtiyaç duyulması hâlinde, anılan maddenin yedinci fıkrasında belirtilen koşullara uyulmak kaydıyla, büyükşehir belediye meclisi kararıyla yapılaşma koşullarının belirlenebileceği değerlendirilmekte olup; Konunun, Kanun’un 8/ğ ve 27’nci maddeleri, yürürlükteki çevre düzeni planı ile Plansız Alan- lar İmar Yönetmeliği hükümleri kapsamında, yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalarımız da dikkat alınarak ilgili idaresince değerlendirilmesi gerektiği ...” ifade edilmektedir. Sonuç olarak, Genel Müdürlüğümüzce; ... görüşü incelenmiş olup ... Genel Müdürlüğü görü- şüne ek olarak ... Genel Müdürlüğünce hazırlanan görüşe eklenecek bir husus bulunmamaktadır. Bilgilerini ve gereğini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 17.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02-1525232 Konu Açık Hava Düğün ve Balo Salonu Hk. Özet Yapı kayıt belgesi olan yapılarda açık hava ve balo salonu açılması hk. .............................. İ�lgi: 10.08.2021 tarihli ve 1478402 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile................ ili, ........... ilçesi, ............. Mahallesi, ........................ Caddesi, 239 ada 52/52 pafta, 39 nolu parselde tarla vasıflı imar planı içinde olmayan kain yapı için 5KDJV009 belge numaralı yapı kayıt belgesi alındığı, bahse konu adreste açık hava düğün ve balo salonu işletmesi için ruhsat talep edildiği, söz konusu parselde açık hava düğün ve balo salonu işletmesi için ruh- sat verilip verilemeyeceği ile ilgili tereddütte kalındığı belirtilerek konu hakkında Bakanlığımız görüşü talep edilmektedir. Bilindiği üzere, 3194 sayılı İ�mar Kanunu’nun Geçici 16 ncı maddesinde “Afet risklerine ha- zırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehirci- lik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlara 31/10/2018 tarihine kadar başvurulması, bu maddedeki şartların yerine getirilmesi ve 31/12/2018 tarihine kadar kayıt bedelinin ödenmesi MEVZUAT 33
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler halinde Yapı Kayıt Belgesi verilebilir. Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar Bakanlık tarafından hazırlanan Yapı Kayıt Sistemine yapı sahibinin beyanına göre kaydedilir. Yapının bulunduğu arsanın 29/7/1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununa göre belirlenen emlak vergi değeri ile yapının Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen yaklaşık mali- yet bedelinin toplamı üzerinden konutlarda yüzde üç, ticari kullanımlarda yüzde beş oranında alı- nacak kayıt bedeli başvuru sahibi tarafından genel bütçenin (B) işaretli cetveline gelir kaydedilmek üzere merkez muhasebe birimi hesabına yatırılır. 6306 sayılı Kanun kapsamında kullanılmak üzere kaydedilen gelirler karşılığı Bakanlık bütçesine ödenek eklemeye Maliye Bakanı yetkilidir. Bu öde- nek, dönüşüm projeleri özel hesabına aktarılarak kullanılır. Kayıt bedeline ilişkin oranı iki katına kadar artırmaya, yarısına kadar azaltmaya, yapının niteliğine ve bölgelere göre kademelendirme- ye, ayrıca başvuru ve ödeme süresini bir yıla kadar uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yapı Kayıt Belgesi yapının kullanım amacına yöneliktir. Yapı Kayıt Belgesi alan yapılara, ta- lep halinde ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su, elektrik ve doğalgaz bağlanabilir. Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili bu Kanun (iptal ibare: Anayasa Mahkemesinin 24/9/2020 tarihli ve E.: 2019/21; K.: 2020/51 sayılı Kararı ile) (...) uyarınca alınmış yıkım kararları ile tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilir. Yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapı- larda, Yapı Kayıt Belgesi ile maliklerin tamamının muvafakatinin bulunması ve imar planlarında umumi hizmet alanlarına denk gelen alanların terk edilmesi halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebilir. Bu durumda, ikinci fıkrada belirtilen bedelin iki katı ödenir. Beşinci fıkra uyarınca kat mülkiyetine geçilmiş olması 6306 sayılı Kanunun ek 1 inci madde- sinin uygulanmasına engel teşkil etmez. Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların, Hazineye ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması ha- linde, bu taşınmazlar Bakanlığa tahsis edilir. Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin 31/12/2019 tarihine kadar yapacakları satın alma talepleri üzerine taşınmazlar Bakanlıkça rayiç bedel üzerinden doğrudan satılır. Bu durumda elde edilen gelirler bu maddenin ikinci fıkrasına göre genel bütçeye gelir kaydedilir. Ayrıca bu gelirler hakkında 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 5 inci maddesinin beşinci fıkrası, yapı ve tesisler hakkında ise onbirinci fıkrası hükmü uygulanmaz. (Ek cümleler: 4/7/2019-7181/14 md.) Yapı kayıt belgesine konu taşınmaz için 24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı İmar ve Gecekondu Mevzuatına Aykırı Yapılara Uygulanacak Bazı İşlemler ve 6785 Sayılı İmar Kanununun Bir Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre tapu tahsis belgesi alınması ve bu belgeye esas arsa bedellerinin ödenmiş olması hâlinde bu madde uyarınca ayrıca satış bedeli alınmaz. Yapı kayıt belgesi alınan taşınmaz- ların satışa konu edilen kısımlarından yapı kayıt belgesi tarihi ile satış tarihi arasındaki dönem için ecrimisil alınmaz, tahakkuk ettirilen ecrimisiller terkin edilir, satış tarihi itibarıyla tahsil edilen ecrimisil tutarı satış bedelinden mahsup edilir, bu tutardan fazlası iade edilmez. Yapı Kayıt Belgesi alınan yapıların belediyelere ait taşınmazlar üzerine inşa edilmiş olması halinde, Yapı Kayıt Belgesi sahipleri ile bunların kanuni veya akdi haleflerinin talepleri üzerine be- deli ilgili belediyesine ödenmek kaydıyla taşınmazlar rayiç bedel üzerinden belediyelerce doğrudan satılır. Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar ile Hazineye ait sosyal donatı için tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar bu madde hükümlerinden yararlandırılmaz. 34 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Yapı Kayıt Belgesi, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerlidir. Yapı Kayıt Belgesi düzenlenen yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümleri uygulanır. Yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğundadır. Bu madde hükümleri, 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Bo- ğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alan ile İstanbul tarihi yarımada içinde ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alan- larda ve ayrıca 19/6/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlı- ğı Kurulması Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirlenmiş Tarihi Alanda uygulanmaz. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir.“ hükmü, Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İ�lişkin Usul ve Esasların “Yapı kayıt belgesinin kullanım yer- ler” başlıklı 6 ncı maddesinde “... (8) Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarda işyeri açma ve çalışma ruhsatı yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın verilir.” hükmü, İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliğin “İşyerlerinde aranacak genel şart- lar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Özel yapı şeklini gerektiren sinema, tiyatro, düğün salonu, otel, hamam, sauna; ekmek fırını ile akaryakıt, sıvılaştırılmış petrol gazı, sı- vılaştırılmış doğal gaz ve sıkıştırılmış doğal gaz istasyonu için yapı kullanma izin belgesinin alınmış olması,” hükmü, “İşyeri açılması” başlıklı 6 ncı maddesinde “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tara- fından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır. İşyeri ruhsatları yetkili idarelerin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından bu Yönetmelikte öngörülen sürede imzalanır; ruhsat için ayrıca, meclis veya encümen tarafından bir karar alınmaz. Ruhsat, Örnek 5’te yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenir. İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1 ve 2’de yer alan durumlarına uygun formu doldurarak yetkili idareye baş- vurur. ...” hükmü, Geçici 7 nci maddesi “Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte ticari amaca yönelik verilen yapı kayıt belgesine sahip yapılarda açılmak istenen iş yerleri, faaliyet konusu itibarıyla ruhsat- landırma için gerekli olan can ve mal güvenliği ile ilgili bu Yönetmeliğin ve ilgili diğer mevzuatın amir hükümlerinde belirtilen şartları taşıması halinde yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın ruhsatlandırılır.” hükmünü içermektedir. Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde 3194 sayılı Kanun’a ekle- nen geçici 16 ncı madde ile yapı kayıt belgesinin ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı- ların bu haliyle kullanımını mümkün hale getirdiği; diğer taraftan İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruh- satlarına İ�lişkin Yönetmeliğe eklenen geçici 7 nci madde uyarınca 09/06/2020 tarihinde ticari amaca yönelik verilen yapı kayıt belgesine sahip yapılarda açılmak istenen iş yerlerinin, faaliyet konusu itibarıyla ruhsatlandırma için gerekli olan can ve mal güvenliği ile ilgili bu Yönetmeliğin MEVZUAT 35
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler ve ilgili diğer mevzuatın amir hükümlerinde belirtilen şartları taşıması halinde yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın ruhsatlandırılabileceği değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 16.08.2021 Sayısı 7118846/622.02/1525384 Konu İ�hale Şartlarının Değiştirilmesi Hk. Özet İ�halesi tamamlanan kiralama sözleşmelerinde değişiklik yapılması .............................. İ�lgi: Çevre ve Şehircilik İ�l Müdürlüğünün 29.06.2021 tarih ve 1218550 sayılı yazısı. İ�lgi yazı ve ekleri ile.............. Belediye Meclisince 1868 ada 1 parsel üzerine minimum 700 maksimum 1000 m2 alana sahip Çadır Düğün Salonunun 10 yıllığına kiralanması kararı alındığı, 2886 sayılı Devlet İ�hale Kanunu’na göre ihalesinin tamamlandığı, ihaleyi alan kiracı ……… ‘in 20.11.2020 tarihinde ilgili belediyeye dilekçe vererek pandemi sürecinden kaynaklı kiraladığı alan ile ilgili olarak toplam 500 m2 ilave kapalı çadır alan yapmak üzere düğün salonu ve restoran olarak kullanım değişikliği talebinde bulunduğu, ihalesi tamamlanan ve sözleşmesi imzalanan söz konusu kiralama işi kapsamında bu iznin verilip verilemeyeceği konusunda tereddüte düşül- düğünden konu hakkında Bakanlığımız görüşü talep edilmiştir. Bilindiği üzere 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18 inci maddesinin (e) bendinde “Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin de- ğiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üze- rinde sınırlı ayni hak tesisine karar vermek.” hükmü, “Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34 üncü maddesinin (g) bendinde “Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.” hükmü, 2886 sayılı Devlet İ�hale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı birinci maddesinde “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütü- lür. ...” hükmü, “İlkeler” başlıklı 2 nci maddesinde “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şe- kilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlan- ması esastır. Başka başka istekliler tarafından karşılanması mutat olan muhtelif işler bir eksiltmede topla- namaz. Ancak, ihalelerinin ayrı ayrı yapılacağı açıklanmak suretiyle ilanları bir arada yapılabilir. ...” hükmü, “Şartnameler” başlıklı 7 nci maddesinde “İhale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa ekleri idarelerce hazırlanır. Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka genel ola- rak aşağıdaki hususların da gösterilmesi zorunludur: a) İşin niteliği, nevi ve miktarı, 36 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler b) Taşınmaz malların satışı, kiraya verilmesi, trampa edilmesi ve üzerlerinde mülkiyetin gay- ri ayni hak tesisinde tapu kayıtlarına göre yeri, sınırı, yüzölçümü, varsa pafta, ada ve parsel numarası ve durumu, ...” hükmü, “İhale işlem dosyasının düzenlenmesi” başlıklı 15 inci “İhale suretiyle yapılacak işler için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada onay belgesi, varsa tahmin edilen bedele ilişkin hesap tutana- ğı, şartname ve ekleri, gerekli projeler, ilana ilişkin belge ve gazete nüshaları, sözleşme tasarısı ile saklanmasında yarar görülen diğer belgeler bulunur. Şartnamelerde tekniğe uygun olmayan veya gerçekleşmesi mümkün bulunmayan kayıt ve şartların bulunduğu anlaşıldığı takdirde, komisyonlar ilgili idareye şartnameleri düzelttirmek üze- re ihaleyi erteler. Bu durumda ihale, yeniden düzenlenecek şartnameye ve 19 uncu madde uyarınca yapılacak ilana göre göre yürütülür.” hükmü, “İlanlarda bulunması zorunlu hususlar” başlıklı 18 inci maddesinde “İlanlarda aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur. a) İhale konusu olan işin niteliği, yeri ve miktarı, b) Şartname ve eklerinin nereden ve hangi şartlarla alınacağı, c) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte ve hangi usulle yapılacağı, d) Varsa tahmin edilen bedel ve geçici teminat miktarı, e) İsteklilerden aranılan belgelerin neler olduğu, f) Kapalı teklif usulüyle yapılacak ihalelerde, tekliflerin hangi tarih ve saate kadar nereye verileceği.” hükmü, “Şartname ve eklerinde değişiklik halinde ilan” başlıklı 19 uncu maddesinde “İlan yapıldık- tan sonra şartname ve eklerinde değişiklik yapılamaz. Değişiklik yapılması zorunlu olursa, bunu gerektiren sebep ve zorunluluklar bir tutanakla tespit edilerek önceki ilanlar geçersiz sayılır ve iş yeniden aynı şekilde ilan olunur.” hükmü, “İlanın uygun olmaması” başlıklı 20 nci maddesinde “17 ve 18 inci maddelerdeki hükümlere uygun olmayan ilanlar geçersizdir. Bu durumda ilan yenilenmedikçe ihale yapılamaz. İlanların geçersizliği ihale yapıldıktan sonra anlaşılırsa, ihale veya sözleşme feshedilir. Ancak, işde ivedilik ve ihalede Devletin yararı varsa, ihale ve sözleşme Maliye Bakanlığının uygun görüşü ve birinci derece ita amirinin onayı ile geçerli sayılabilir. İhalenin veya sözleşmenin bozulması halinde, müteahhit veya müşterinin fesih tarihine kadar yapmış olduğu gerçek masrafları ile, varsa, tahakkuk etmiş hakedişleri verilir.” hükmü, “Uygun be- delin tespiti” başlıklı 28 inci maddesinde “Artırmalarda uygun bedel; tahmin edilen bedelden aşağı olmamak üzere teklif edilen bedellerin en yükseğidir. Eksiltmelerde uygun bedel; tahmin edilen bedeli geçmemek şartı ile, teklif edilen bedellerin tercihe layık görülenidir. Kapalı teklif usulüyle yapılan ihalelerde; bedel tahmini yapılmışsa uygun bedel, teklif edilen bedellerden tahmin edilen bedeli geçmemek şartıyla tercihe layık görüleni; bedel tahmini yapılma- mışsa uygun bedel, teklif edilen bedellerin tercihe layık görülenidir. Tercih gerekçeleri kararlarda belirtilir. Ancak, bedel tahmini yapılmamış kapalı teklif usulü ihalelerde, ihalenin geçerli sayılması bizzat ilgili bakanın onayına bağlıdır.” hükmü, “Zam ve indirim teklifleri” başlıklı 33 üncü maddesinde “Teklifler verildikten sonra bu Ka- nunda yazılı haller dışında zam veya indirim teklifleri kabul edilmez.“ hükmü, “İhalenin sözleşmeye bağlanması” başlıklı 53 üncü maddesinde “Bütün ihaleler bir sözleş- meye bağlanır. Sözleşme, idare adına ita amiri tarafından imzalanır. MEVZUAT 37
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Bu Kanunda belirtilen özel hallerde sözleşme yapılması zorunlu değildir.” hükmü, “Kiralarda sözleşme süresi’ başlıklı 64 üncü maddesinde “Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin (Ek ibare: 20/2/2001 - 4628/17 md.) ve enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihti- yacı olan arazilerin (Ek ibare: 18/4/2001 - 4646/13 md.) ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür. ...” hükmü yer almaktadır. Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde; 2886 sayılı Kanun uyarın- ca yapılacak taşınmaz kiralama ihalelerinde, ilanda ve şartnamede bulunması gereken hususlara mutlaka yer verilmesi gerektiği, bu hususlarda eksikliklerin tespit edilmesi halinde eksiklikler giderilmeden ihaleye devam edilemeyeceği, ilan ve şartnamede belirtilmiş olan ve sözleşmeye bağlanan hususlarda değişiklik yapılmasının mümkün olmadığı değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 16.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02-264050 Konu Motorlu Kara Taşıtı Kiralama İ�şletmeleri Özet Motorlu kara taşıtı kiralama işletmeleri hakkında. .............................. İ�lgi: a) ... Valiliğinin ... tarihli ve ... sayılı yazısı. b) ... Valiliğinin ... tarihli ve ... sayılı yazısı. c) ... Valiliğinin ... tarihli ve ... sayılı yazısı. İ�lgi yazılar ve ekleri incelendiğinde; motorlu kara taşıtı kiralama işletmeleri hakkında Ba- kanlığımız görüşü talep edilmiştir. Bilindiği üzere, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14 üncü maddesinde “... Belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsar. ...” hükmü, İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkra- sının (t) bendinde; “İş yeri: Ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin ya da girişimin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan, kara ya da su üzerindeki açık veya kapalı alanda bulunan sabit ya da mobil yerleri” hükmü, 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.“ ve üçüncü fıkrasında “İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1 ve 2’de yer alan du- rumlarına uygun formu doldurarak yetkili idareye başvurur.” hükmü, 38 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler 8 inci maddesinde “... (Ek fıkra: 12/3/2012-2012/2958 K.) Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri ile gayrisıhhi müesseseler hariç olmak üzere, sıhhi işyerleri için adresin değişmemesi kaydıyla faaliyet konusunun değiştiği durumlarda ruhsat başvurusunda bulunulması halinde, dosyadaki bilgi ve belgeler esas alınarak yeni faaliyet konusu ile ilgili şartlar karşılanmak kaydıyla başvuru sahibi adına tekrar ruhsat düzenlenir. ….“ hükmü, 10 uncu maddesinde “Adresi ve işleticisi aynı olan ve birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerlerine, ana faaliyet dalı esas alınarak tek ruhsat düzenlenir. Talifaaliyet konuları ruhsatta ay- rıca belirtilir. Aynı adreste bulunsa bile ana faaliyet konusu veya işletmecisi farklı olan işyerlerine ayrı ayrı ruhsat düzenlenir. ….“ hükmü, Ek 3 üncü maddesinde “13 üncü maddenin birinci fıkrası ve 23 üncü maddenin beşinci fıkrası uyarınca yapılacak ilk denetimden sonra yetkili idarelerce yapılacak denetimlerde, işletmecinin ku- surlu fiili sebebiyle iş yerinde oluşmuş, mer’i mevzuata aykırılıkların ve noksanlıkların tespiti halin- de, bu aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmesi için işletmeciye bir defaya mahsus onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmemesi halinde 1608 sayılı Kanunun 1 inci maddesi gereğince işletmeciye idari para cezası verilir. Ayrıca gayrisıhhi müesseselerde aykırılık ve noksanlıklar giderilinceye kadar, sıhhi müesseselerde ise yetkili idarenin öngördüğü ve onbeş günden fazla olmayan bir süre kadar faaliyetin menine karar verilir. Aykırı- lıkların ve noksanlıkların giderildiğinin tespiti halinde iş yeri hakkında verilmiş olan men kararı derhal kaldırılır. Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri bakımından 2559 sayılı Kanunun 6 ncı ve 8 inci madde hükümleri saklıdır.” hükmü, (Ek-2)’de yer alan “Ü� çüncü Sınıf Gayrisıhhi Müesseseler” başlıklı bölümünün “8- Diğerleri” Başlıklı alt bölümünde; “8.14- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti yapı- lan iş yerleri: 8.14.1- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Öncelikle faaliyet konusuyla ilgili toplu iş yerlerinde açılması esastır. 8.14.2- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Tapu kütüğünde dükkân, mağaza, ofis ve büro gibi iş yeri niteliğini haiz bağımsız bölüm olacaktır. 8.14.3- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Ana gayrimenkulün kayıtlı bulunduğu tapu kütüğünde, mesken olarak gösterilen bağımsız bölüm bulunmayacaktır. .... 8.14.5- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Kapalı teşhir alanında sıvılaştırılmış pet- rol gazı ve sıvılaştırılmış veya sıkıştırılmış doğalgaz kullanan araç bulundurulmayacaktır. 8.14.6- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Giriş ve çıkış kapısı kolay tahliyeye imkan verecek nitelikte olacaktır. 8.14.7- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Çevreye, altyapıya ve trafiğe getirdiği yük ile can ve mal güvenliği riskine ilişkin Valilik görüşü alınacaktır. MEVZUAT 39
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler 8.14.10- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Mali sorumluluk sigortası yaptırılacak- tır. 8.14.12- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Açık ve kapalı faaliyet alanı dışında yol, kaldırım ve benzeri yerlerde motorlu kara taşıtı teşhir edilmeyecektir. 8.14.13- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Faaliyet sınıfı için aranması gereken ge- nel şartlar ile bu alt bölümün ilgili alt maddelerindeki özel şartlar, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmeden önce yerinde kontrol edilecektir. 8.16- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Motorlu kara taşıtı kiralama işletmeleri: 8.16.1- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) İdari büro ile taşıtların bekletildiği yerin aynı yerde olması halinde faaliyet konusuyla uyumlu olacak şekilde 8.14.1, 8.14.2, 8.14.3, 8.14.5, 8.14.6, 8.14.7, 8.14.10, 8.14.12 ve 8.14.13 alt maddelerindeki hükümlere tabidir. Ancak idari büro ile taşıtların bekletildiği yerin farklı yerlerde olması halinde bu şartlar yalnızca taşıtların bekletildiği yer için aranır. 8.16.2- (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) Taşıtların bekletildiği yer, taşıt başına on metrekareden az olamaz. 8.16.3 (Ek: RG-9/6/2020-31150-C.K-2626/14 md.) İş yerinde taşıt kiralama faaliyetinden başka ticari faaliyette bulunulmayacaktır.” hükmü, Bu kapsamda öncelikle belirtmek gerekir ki adresi farklı olan ancak işletmecisi aynı olan tüm işletmeler için ayrı ayrı ruhsat düzenlenmektedir. Dolayısıyla, idari büro ile taşıtların bekle- tildiği alanın farklı yerlerde olması durumunda; 1- İ�dari büronun işletmecisi aynı olacak şekilde sıhhi müessese kapsamında ayrıca ruhsat- landırılması gerektiği, 2- İ�dari büronun ya da taşıtların bekletildiği alanın ruhsatlandırılmasında herhangi bir ön- celik sıralamasının bulunmadığı, bununla birlikte aralarında illiyet bağı kurulacak iki iş yerinin de ruhsatlandırmaya hazır halde tanzim edilmesinin sonraki uygulamalar açısından kolaylık teş- kil edeceği, 3- Aynı veya farklı belediye sınırları içinde yer alan taşıtların bekletildiği yer veya idari büro için verilmiş ruhsatlara, taşıtların bekletildiği yer veya idari büro için verilmiş ruhsat bilgi- lerinin detaylıca karşılıklı not olarak yazılmasının zorunlu olmadığı, bununla birlikte biri diğeri olmaksızın bağımsız olarak faaliyet gösteremeyeceği için her iki faaliyet konusunun birbirleri ile illiyet bağı kurulacak şekilde belirlenmesinin ve ruhsatlarda durumun açıklanmasının uygun ola- cağı, diğer taraftan idari büro ile taşıtların bekletildiği alan arasındaki uzaklığa ilişkin herhangi bir kısıtlama bulunmadığı, 4- Taşıtların bekletildiği alan için verilecek işyeri açma ve çalışma ruhsatlarında Yönetme- lik’in ilgili maddesi gereğince tespit edilecek alan hesaplanarak araç kapasitesinin yazılmasına gerek olmadığı, bununla birlikte iş yerinin toplam faaliyet alanının ruhsatta belirtilmesi ve Yö- netmelik’te her araç için belirlenmiş asgari 10 m2 alana aykırı kullanımların Yönetmelik’in ek 3 üncü maddesi uyarınca yaptırıma tabi olacağı, 5- İ�dari büronun ruhsatlandırılması ancak taşıtların bekletildiği alanın ruhsatlandırılama- ması halinde idari büro için verilen ruhsatın iptal edilmemesi gerektiği, bununla birlikte idari büro için verilen ruhsattaki faaliyet konusunun işlevsiz kalması nedeniyle işletmeci tarafından sıhhi müessese kapsamında yeni bir faaliyet konusu seçilerek dosyadaki bilgi ve belgeler esas alınmak ve yeni faaliyet konusu ile ilgili şartlar karşılanmak kaydıyla başvuru sahibi adına tekrar 40 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler ruhsat düzenlenmesinin uygun olacağı, öte yandan idari büroya ilişkin ruhsatın herhangi bir se- beple iptal edilmesi halinde yeni bir idari büro ruhsatı alınana kadar taşıtların bekletildiği yerde faaliyet icrasına devam edilemeyeceği, Değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 16.08.2021 Sayısı 7118846/622.02/1525323 Konu Belediye Taşınmazlarının Satışı Hk. Özet Belediye taşınmazlarının peşin ve taksitle satışı hk. .............................. İ�lgi: 14.06.2021 tarihli ve 726 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile Belediyenizin 140 adet mesken ve 3 adet işyerini kapsayan kat karşılığı konut ihalesi yaptığı, yüklenici ile sözleşme imzalanarak inşaatların yapımına başlandığı, Belediyenizin payına düşen 42 adet konutun ve 1 adet işyerinin inşaat bitmeden taksitli olarak satışının düşü- nüldüğü, ancak satışın nasıl yapılacağı hakkında farklı görüşlerin ortaya çıktığı belirtilerek konu hakkında Bakanlığımız görüşü talep edilmiştir. Bilindiği üzere 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” baş- lıklı 15 inci maddesinde “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları şunlardır: h) Mahalli müşterek nitelikteki hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla, belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde taşınmaz almak, kamulaştırmak, satmak, kiralamak veya kiraya vermek, trampa etmek, tahsis etmek, bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesis etmek.” “Meclisin görev ve yetkileri\" başlıklı 18 inci maddesinde “Belediye meclisinin görev ve yetki- leri şunlardır: e) Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı ayni hak tesisine karar vermek.“ hükmü, “Encümenin görev ve yetkileri” başlıklı 34 üncü maddesinde “Belediye encümeninin görev ve yetkileri şunlardır: g) Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; sü- resi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek. ...” hükmü, “Arsa ve konut üretimi” başlıklı 69 uncu maddesinde “Belediye; düzenli kentleşmeyi sağla- mak, beldenin konut, sanayi ve ticaret alanı ihtiyacını karşılamak amacıyla belediye ve mücavir alan sınırları içinde, özel kanunlarına göre korunması gerekli yerler ile tarım arazileri hariç imarlı ve alt yapılı arsalar üretmek; konut, toplu konut yapmak, satmak, kiralamak ve bu amaçlarla arazi satın almak, kamulaştırma yapmak, bu arsaları trampa etmek, bu konuda ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşları ve bankalarla iş birliği yapmak ve gerektiğinde onlarla ortak projeler gerçekleştir- mek yetkisine sahiptir. MEVZUAT 41
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler Belediye, bu amaçla bütçesinden gerekli parayı ayırmak suretiyle işletme tesis edebilir. Arsalar hariç üretilen konut ve işyerlerinin satışı 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümleri- ne tâbi değildir. O belediye ve mücavir alan sınırları içinde kendisine, eşine veya onsekiz yaşından küçük çocuklarına ait konutu olmayan dar gelirli kişiler ile afete maruz kalanlara, sanayi bölgele- rinden nakledileceklere ve üyelerinin tamamı bu durumda olan kooperatiflere, bedeli 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre oluşturulan takdir komisyonu tarafından belirlenecek tutardan aşağı olmamak üzere arsa tahsisi yapılabilir. Durumları 775 sayılı Gecekondu Kanunu- nun 25 inci maddesine uyan kimselere de bu maddeye göre arsa ve konut sağlanabilir. Bu fıkranın uygulama esasları, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanacak çerçeve yönetmeliğe uy- gun olarak belediye meclisleri tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.” hükmü bulun- maktadır. 2886 sayılı Devlet İ�hale Kanunu’nun “Kapsam’’ başlıklı 1 inci maddesinde “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütü- lür.” hükmü, “İlkeler” başlıklı 2 nci maddesinde “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır. ...” hükmü, “İhale komisyonları” başlıklı 13 üncü maddesinde “İta amirleri, ilgili idarenin memurların- dan birinin başkanlığında idareden, yapım işlerinde işin ehli veya uzmanı olmak şartıyla, en az bir kişi ve maliye memurunun katılmasıyla kurulacak komisyonları görevlendirirler. İl özel idarelerine ait ihaleler, il daimi encümenince, belediyelere ait ihaleler belediye encüme- nince bu Kanun hükümlerine güre yürütülür.” hükmü, 57 nci maddesinde “Sözleşme yapılması gerekli olan hallerde müteahhit veya müşteri 31 inci maddeye göre onaylanan ihale kararının veya Maliye Bakanlığının vizesi gereken hallerde bu vize- nin yapıldığının bildirilmesini izleyen günden itibaren 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilmiş sözleşmeyi, idareye vermek zorundadır. Satışlara ilişkin ihalelerde müşterinin aynı süre içinde ihale bedelini ve müşteriye ait bulunan vergi, resim ve harçları yatırması, diğer giderleri ödemesi gerekir.” hükmü yer almaktadır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Taşınır ve taşınmaz satışı” başlıklı 46 ncı maddesi “Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin her türlü taşınır ve taşınmazlarının satışına Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilidir. Satış bedelleri genel bütçeye gelir kaydedilir. Diğer kamu idarelerine ait taşınır ve taşınmazların elden çıkarılması kanunlarında ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen yetkili organlarının kararıyla mümkündür. ...” hükmünü içermektedir. 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 69 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına dayanılarak ha- zırlanan Belediyelerin Arsa, Konut ve İ�şyeri Ü� retimi, Tahsisi, Kiralaması ve Satışına Dair Genel Yönetmeliğin “Belediye meclisinin yetkisi’ başlıklı 16 ncı maddesi “Belediye meclisi, dar gelirli ta- nımına ilişkin miktarı %25’e kadar artırmaya veya düşürmeye; tahsis ve satışlarda alınacak peşi- nat miktarlarını ve peşin ödemelere uygulanacak indirim oranını, tahsis ve satışlarda uygulanacak taksit süreleri ile vade farkını, yıllık kira artış oranını, satışlarda uygulanacak grup veya meslek in- dirim oranını belirlemeye; 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun gereğince belirlenen oranı geçmemek üzere gecikme faizini tespit etmeye yetkilidir.” hükmünü, “Tahsis ve satış yetkisi’ başlıklı 17 nci maddesinde “Arsa, konut ve işyeri tahsisi, kiralama ve satışları belediye encümeni kararı ile yapılır. Belediye encümeni kişilerin dar gelirli kapsamına girip 42 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler girmediğini belirlemeye, tahsis, kiralama ve satışın yapılıp yapılmamasına, satışlarda teklif edilen fi- yatın yeterli olup olmadığına ve ihaleyi sonuçlandırıp sonuçlandırmamaya yetkilidir. Aile nüfusu, dul, engelli, evde yatalak hasta bulunması, çocukların gelir getirici bir işte çalışıp çalışmaması, aile bireylerinin sahip olduğu araç ve diğer varlıklar, gazi, şehit eş ve çocukları ile benzer özel durumları olanlara belediye encümeni tarafından kıymet takdir komisyonu tarafından belirlenen miktar üzerinden başkaca şart aranmaksızın arsa ve konut tahsis edilebilir.” hükmünü, “Yönetmelik” başlıklı 24 üncü maddesinde “Belediyeler, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan yönetmelikler ile bu Yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla arsa, konut ve işyeri üretimi, tahsisi, satışı ve kiralanmasına ilişkin diğer husus- ları belediye meclisi kararı ile çıkaracakları yönetmelikle düzenlerler.” hükümlerini içermektedir. Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde; belediyelerin özel mülki- yetinde bulunan taşınmazlarının, belediye meclisi tarafından karar alınmak ve belediye encüme- ni tarafından da bu karar uygulanmak suretiyle 2886 sayılı Devlet İ�hale Kanunu uyarınca satışı- nın gerçekleştirilebileceği, bununla beraber 2886 sayılı Kanun uyarınca satışa ilişkin ihalelerde ödemelerin yalnızca peşin olarak yapılabileceği; Ö� te yandan belediyelerin düzenli kentleşmeyi sağlamak, beldenin konut, sanayi ve ticaret alanı ihtiyacını karşılamak amacıyla 5393 sayılı Kanun’un 69 uncu maddesi kapsamında konut, toplu konut ve iş yeri yapmak ve satmak yetkisine sahip olduğu, bu amaçla üretilen konut ve iş yerlerinin satışının 2886 sayılı Devlet İ�hale Kanunu hükümlerine tabi olmadan 5393/69 uncu madde ve Belediyelerin Arsa, Konut ve İ�şyeri Ü� retimi, Tahsisi, Kiralaması ve Satışına Dair Genel Yönetmelik hükümlerine uygun olarak üretilmiş ve satışa ilişkin Genel Yönetmelikte yer almayan diğer hususların bulunması halinde bunları düzenleyen yönetmeliğin belediye meclisince çıka- rılmış olması halinde yapılabileceği değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 13.08.2021 Sayısı 7118846/622.02/1422724 Konu Otoparkların Ruhsatlandırma Yetkisi Hk. Özet Büyükşehir olan illerde otoparklara işyeri açma ve çalışma ruhsatı verme yetkisi hk. .............................. İ�lgi: 30.07.2021 tarihli ve 1417516 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ekindeki ............................ 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 27.07.2021 tarihli ve 2021/311 Esas sayılı yazısında; davacı …........… ile davalı ………… Belediyesi Başkanlığı arasın- da görülmekte olan alacak (Taşınmaz Kira Sözleşmesinden Kaynaklanan) davası nedeniyle dava konusu Hatay ili, İ�skenderun ilçesi 1841 ada 14 parsele bitişik 2732,53 m2’lik otopark olarak kullanılacak alanın işletme yetkisinin 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ile getirilen ye- nilik neticesinde çelişki oluştuğu belirtilerek, otoparklara işyeri açma ve çalışma ruhsatı verme yetkisinin hangi kuruma ait olduğuna ilişkin Bakanlığımız görüşü talep edilmiştir. Bilindiği üzere, 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Deği- şiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nda bazı değişiklik- ler yapılmıştır. 5216 sayılı Kanun’un “Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” MEVZUAT 43
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler başlıklı 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde “Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik dü- zenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek.” (l) bendinde “Yolcu ve yük terminalleri, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, işlettirmek veya ruhsat vermek.” hükümleri- nin büyükşehir belediyelerince yerine getirileceği belirtilmiştir. Anılan Kanun’un 7 nci maddesindeki ilçe belediyelerinin görev ve yetkilerini düzenleyen 3 üncü fıkrasının (d) bendinde yapılan değişiklikten sonra “Birinci fıkrada belirtilen hizmetlerden; 775 sayılı Gecekondu Kanununda belediyelere verilen yetkileri kullanmak, (...) spor, dinlenme ve eğlence yerleri ile parkları yapmak; yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik sosyal ve kültürel hizmetler sunmak; mesleki eğitim ve beceri kursları açmak; mabetler ile sağlık, eğitim, kültür tesis ve binalarının yapım, bakım ve onarımı ile kültür ve tabiat varlıkları ve tarihi dokuyu korumak; kent tarihi bakımından önem taşıyan mekânların ve işlevlerinin geliştirilmesine ilişkin hizmetler yapmak; bölge otoparkı, kapalı ve açık otoparklar yapmak, yaptırmak, işletmek, iş- lettirmek veya ruhsat vermek.” hükümleri Kanun yayım tarihinden itibaren ilçe belediyelerince yerine getirilecektir. 5216 sayılı Kanun’un “Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyon” başlıklı 27 nci maddesinin son fıkrasında “(Ek fıkra: 12/11/2012-6360/11 md.) (Değişik fıkra: 24/12/2020- 7261/31md.) İmar mevzuatı uyarınca belediyelerin otoparkla ilgili olarak elde ettikleri gelirler beş yıllık imar programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında bölge otoparkı için gerekli arsa alımları ile inşasında kullanılır. Bu gelirler bu fıkrada belirtilen amaç dışında kullanı- lamaz.” hükmü yer almaktadır. 3194 sayılı İ�mar Kanunu’nun “Otoparklar” başlıklı 37 nci maddesinde “İmar planlarının tanziminde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçlar göz önünde tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılır. Otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni, otopark tesis edilmedikçe de kullanma izni verilmez. Kullanma izni alındıktan sonra otopark yeri, plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilemez. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket edildiği takdirde ilgili idare- ce yapılacak tebligat üzerine en geç üç ay içerisinde bu aykırılık giderilir. Mülk sahibi tebligata rağmen müddeti içerisinde gerekli düzeltmeyi yapmaz ise, belediye encümeni veya il idare kurulu kararı ile bu hizmet ilgili idarece yapılır ve masrafı mal sahibinden tahsil edilir. (Ek fıkra: 4/7/2019-7181/11 md.) Yapılaşmamış parseller, parsel maliklerinin muvafakati, araç giriş ve çıkışlarının trafiği aksatmaması ve ilgili idaresinden izin alınmak kaydıyla, zemini geçirimli malzeme ile kaplanarak ve gerekli işaretlemeler yapılarak, yapı kapsamına girmeyecek şekilde açık otopark olarak işletilebilir.” denilmek suretiyle otopark yeri ayrılması ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususlar düzenlenmiştir. İ�şyeri açma ve çalışma ruhsatlarının verilmesinde uygulanacak esas ve usulleri düzenleyen İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliğe göre otoparklar sıhhi müessese gru- bunda yer alan işyerleri arasındadır. Yönetmeliğin “Ruhsatın düzenlenmesi” başlıklı 12 nci mad- desinde, “Sıhhi işyeri açmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1’de yer alan başvuru ve beyan formuyla yetkili idareye müracaat eder. Başvurunun Yönetmelikte öngörülen kriterlere uygun olduğunun tespiti halinde başkaca bir işleme 44 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler gerek kalmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenerek ilgiliye aynı gün içinde verilir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı müracaatı sırasında bu Yönetmelikte belirtilen bilgi ve belge- ler dışında başka herhangi bir belge istenemez ve başvuru formundaki beyana göre ruhsat işlemleri sonuçlandırılır. İlgilinin beyanına göre tanzim edilen ruhsat müktesep hak doğurmaz.” hükmü ile “Aranacak şartlar” başlıklı 14 üncü maddesinde “Sıhhi işyerlerinin ruhsatlandırılması sırasında bu Yönetme- likte belirtilen genel şartların yanı sıra sınıflarına ve özelliklerine göre Ek 1’de belirtilen şartlar aranır.” hükümleri doğrultusunda yapılan müracaatların Yönetmelikte öngörülen kriterlere uy- gun olduğunun tespiti halinde işyeri açma ve çalışma ruhsatının düzenlenmesi, 13 üncü madde hükümlerine göre de ruhsat verilen iş yerlerinin yasal süre içinde kontrolü ile işyeri açma ve çalışma ruhsatının kesinleşme işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir. Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ve açıklamalar çerçevesinde; büyükşehir ilçe beledi- yelerinin daha önce yalnızca otopark yapma yetkisi bulunmakta iken 7261 sayılı Kanun ile 5216 sayılı Kanun’da yapılan değişiklik üzerine bu idarelere 3194 sayılı Kanun’un 37 nci maddesi ve Otopark Yönetmeliği kapsamında bölge otoparkı yapma yetkisi ve sorumluluğu verilmiş olup ay- rıca bu idarelerin sınırları içinde kapalı ve açık otoparkları yapma, yaptırma, işletme, işlettirme veya sıhhi müessese kapsamında İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmelik kap- samında kapalı ve açık otoparkları ruhsatlandırma ve denetleme yetkisinin de bulunduğu, ilçe belediyelerinin sayılan görev, yetki ve sorumluluklar bakımından birinci derecede ve genel yet- kili idareler olduğu, öte yandan büyükşehir belediyelerinin de büyükşehir belediyesi tarafından yapılan, işletilen veya sorumluluğunda bulunan alanlarda aynı yetkileri özel olarak haiz olduğu değerlendirilmektedir Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 12.08.2021 Sayısı 7118846/622.02/1500142 Konu Gayrisıhhi Müesseselerde Akaryakıt Tankı Bulundurulması Hk. Özet Gayrisıhhi Müesseselerde Akaryakıt Tankı Bulundurulması Halinde Yapılacak İ�şlemler Hk. .............................. İ�lgi: 04.08.2021 tarih ve 1450603 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile farklı akaryakıt firmaları tarafından 09.03.2021 tarihinde dağıtımlı olarak veri- len dilekçelerde ................ ilinde faaliyet gösteren bazı gayrisıhhi işletmelerin mevzuat hükümleri- ne aykırı olarak bünyelerinde akaryakıt tankı bulundurdukları, bu tanklardan kendi araçlarıyla birlikte üçüncü şahıslara ait araçlara yakıt verdikleri ve bu durumun kendilerini olumsuz etkilen- diğini belirterek konu hakkında Bakanlığımız görüşü talep edilmiştir. Bilindiği üzere İ�şyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde “Bu Yönetmelik, sıhhi ve gayrisıhhi işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması ve denetlenmesine dair iş ve işlemleri kapsar. “ hükmü, “Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde “Bu Yönetmelikte geçen deyimlerden; ... MEVZUAT 45
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler b) Gayrisıhhi müessese: Faaliyeti sırasında çevresinde bulunanlara biyolojik, kimyasal, fizik- sel, ruhsal ve sosyal yönden az veya çok zarar veren veya vermesi muhtemel olan ya da doğal kay- nakların kirlenmesine sebep olabilecek müesseseleri, c) Birinci sınıf gayrisıhhi müessese: Konutlardan ve insan ikametine mahsus diğer yerlerden mutlaka uzak bulundurulmaları gereken müesseseleri, d) İkinci sınıf gayrisıhhi müessese: Konutlardan ve insan ikametine mahsus diğer yerlerden mutlaka uzak bulundurulmaları gerekmeyen, bununla birlikte müessesenin faaliyetinin gerektir- diği durumlarda izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin esenlik ve istirahati hususunda konumu, tesisatı ve vaziyeti itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için inceleme yapıl- ması gerekli müesseseleri, e) Üçüncü sınıf gayrisıhhi müessese: Konutların ve insan ikametine mahsus diğer yerlerin yanında açılabilmesi için sıhhi nezarete tabi tutulması yeterli olan müesseseleri, f) Sıhhi müessese: Gayrisıhhi müesseseler dışında kalan her türlü işyerini, ... (t) İş yeri: Ticari, sınai, zirai veya mesleki bir faaliyetin ya da girişimin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan, kara ya da su üzerindeki açık veya kapalı alanda bulunan sabit ya da mobil yerleri” hükmü, “İşyerlerinde aranacak genel şartlar” başlıklı 5 inci maddesinde “... (c) Özel yapı şeklini gerektiren sinema, tiyatro, düğün salonu, otel, hamam, sauna; ek- mek fırını ile akaryakıt, sıvılaştırılmış petrol gazı, sıvılaştırılmış doğal gaz ve sıkıştırılmış doğal gaz istasyonu için yapı kullanma izin belgesinin alınmış olması, (h)Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri; patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı maddelerin üretildiği, satıldığı ve depolandığı işyerleri; otuz kişiden fazla çalışanın bulunduğu her tür- lü işyerleri, ana giriş kapıları dışında cadde ve sokağa doğrudan bağlantısı olmayan ve bir- den fazla işyerinin bir arada bulunduğu iş hanı, çarşı ve benzeri işyerlerinde yangına karşı gerekli önlemlerinin alındığını gösteren itfaiye raporunun alınması, diğer işyerlerinde ise yangına karşı gerekli tedbirlerin alınmış olması, ... n) Yanıcı ve parlayıcı madde kategorisindeki sıvıların depolanması amacıyla kullanılan tesis ve düzeneklerde, işyeri açma ve çalışma ruhsatında kayıtlı hacimden fazla ve başka kategoriden sıvı depolanmaması, bu tesis ve düzeneklerde gerçekleştirilecek tadilatların ruhsata işlenmeden faaliyete geçirilmemesi. ... (Ek fıkra: 29/6/2010 - 2010/671 K.) Fabrika, şantiye, nakliye filosu ve benzeri işletme- lerin ticari amaç dışında kendi faaliyetlerinin gerekli kıldığı yanıcı ve parlayıcı madde ka- tegorisindeki sıvıların depolanması veya kendi araçlarına yakıt ikmali yapılması amacıyla kullanılan düzenekler, özel mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, bu Yönetmelik ekindeki depolama hacimleri esas alınarak gayrisıhhi müessese olarak ruhsatlandırılır. ... (Ek fıkra: 12/3/2012-2012/2958 K.) Birden fazla işyerinin bir arada bulunduğu iş hanı, çarşı ve benzeri işyerlerinde yangına karşı gerekli önlemlerin alındığını gösteren itfaiye raporu bu binaların yönetimi tarafından alınır ve yapıda değişiklik olmadığı sürece bura- lardaki işyerleri için ayrıca münferit itfaiye raporu aranmaz. Yangın tedbirlerini etkileye- cek şekilde yapıda değişiklik yapılması durumunda yalnızca yapısında değişiklik yapılan işyerinin sahibinden münferit itfaiye raporu istenir.\" hükmü, 46 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler “İşyeri açılması” başlıklı 6 ncı maddesinde “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tara- fından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır. ... İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1 ve 2’de yer alan durumlarına uygun formu doldurarak yetkili idareye baş- vurur. ...” hükmü, “Denetim” başlıklı 24 üncü maddesinde “Gayrisıhhi müesseseler, çevre ve toplum sağlığı açı- sından yetkili idareler tarafından denetlenir. Yetkili idarenin en üst amiri veya görevlendireceği kişi gerekli tedbirleri almak veya aldırmakla sorumludur.“ hükmü, “Faaliyetten geçici süreyle men ve idari para cezası” başlıklı Ek 3 üncü maddesinde “13 üncü maddenin birinci fıkrası, 21 inci maddenin ikinci fıkrası ve 23 üncü maddenin beşinci fıkrası uyarın- ca yapılacak ilk denetimden sonra yetkili idarelerce yapılacak denetimlerde, işletmecinin kusurlu fiili sebebiyle iş yerinde oluşmuş, mer’i mevzuata aykırılıkların ve noksanlıkların tespiti halinde, bu aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmesi için işletmeciye bir defaya mahsus onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen aykırılıkların ve noksanlıkların giderilmemesi halinde 1608 sayılı Kanunun 1 inci maddesi gereğince işletmeciye idari para cezası verilir. Ayrıca gayrisıhhi mü- esseselerde aykırılık ve noksanlıklar giderilinceye kadar, sıhhi müesseselerde ise yetkili idarenin öngördüğü ve onbeş günden fazla olmayan bir süre kadar faaliyetin menine karar verilir. Aykırı- lıkların ve noksanlıkların giderildiğinin tespiti halinde iş yeri hakkında verilmiş olan men kararı derhal kaldırılır. Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri bakımından 2559 sayılı Kanunun 6 ncı ve 8 inci mad- de hükümleri saklıdır. ...” hükmü, Mezkur Yönetmeliğin ekinde yer alan Gayrisıhhi Müesseseler Listesi’nde; “A) BİRİNCİ SINIF GAYRİSIHHI MÜESSESELER ... 5-PETROKİMYA SANAYİİ ... 5.6- İçerisinde yanıcı ve parlayıcı madde kategorisindeki sıvıların depolanması amacıyla kul- lanılan 150 m3 ve üzeri depolama hacmine sahip depolama tesis ve düzenekleri, ... B) İKİNCİ SINIF GAYRİSIHHI MÜESSESELER ... 5- PETROKİMYA SANAYİİ ... 5.3- Marina, akaryakıt ve/veya otogaz istasyonları ile içerisinde yanıcı ve parlayıcı madde kategorisindeki sıvıların depolanması amacıyla kullanılan en az 8 m3‘ten 150 m3'e kadar depolama hacmine sahip depolama tesis ve düzenekleri, MEVZUAT 47
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler ... C) ÜÇÜNCÜ SINIF GAYRİSIHHI MÜESSESELER ... 5- PETROKİMYA SANAYİİ 5.1- Köy pompası ile içerisinde yanıcı ve parlayıcı madde kategorisindeki sıvıların depolan- ması amacıyla kullanılan 8 m3‘e kadar depolama hacmine sahip depolama tesis ve düzenekleri, ...” hükmü yer almaktadır. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesin- de “(1) Bu Yönetmelik; a) Ülkedeki her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini, b) Yangının ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve panik sebebiyle can ve mal güvenliği bakımından yol açabileceği tehlikeleri en aza indirebilmek için yapı, bina, tesis ve işletmelerin tasa- rım, yapım, kullanım, bakım ve işletim esaslarını, kapsar. (2) Karada ve suda, sürekli veya geçici, resmi veya özel, yeraltı veya yerüstü inşaatı ile bunla- rın ilâve, değişiklik ve onarımlarını içine alan sabit ve hareketli tesisler bu Yönetmeliğin uygulan- ması bakımından yapı sayılır ve bu tesisler hakkında bu Yönetmeliğe göre işlem yapılır. ...” hükmü, “Yüksek tehlikeli yerler” başlıklı 17 nci maddesinde “Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akar- yakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak değerlendirilir. Aşağıda belirtilen yerler bu sınıfa girer. a) Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili yerler, LPG, doğalgaz ve benzeri gazların depolama, taşıma, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerlerdir. b) Patlayıcı maddelerle ilgili yerler, ısı ve basınç tesiri ile kolay tutuşabilen ve patlayabilen maddelerin bulunduğu yerlerdir. Mermi, barut, dinamit kapsül ve benzeri maddelerin imal ve mu- hafaza edildiği ve satıldığı yerler bu yerlerdendir. c) Yanıcı sıvılarla ilgili yerler, yanıcı sıvıların üretildiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu satış tesisleri ve benzeri yerlerdir.” hükmü, “Yakıt depoları” başlıklı 56 ncı maddesinde “(1) Yakıt depoları, yangına dayanıklı bölmelerle korunmuş bir hacme yerleştirilir. Yakıt deposu ile kazan dairesinin yangına 120 dakika dayanıklı bir bölme ile ayrılmış olması gerekir. Depoda yeterli havalandırmanın sağlanması ve tank kapasi- tesinin en az üçte birini alacak şekilde havuzlama yapılması şarttır. Yakıt tankları, ilgili Türk Stan- dartlarına göre hesaplanır ve yerleştirilir. (2) Akaryakıt depoları; merdiven altına, merdiven boşluğuna, mutfağa, banyoya ve yatak odasına konulamaz. (3) Kalorifer yakıtı olarak kullanılan sıvı yakıtlar; aşağıda belirtilen şekilde ve miktarlarda depolanabilir: a) 1000 litreye kadar bodrumda ve varil içinde, b) 3000 litreye kadar bodrumda ve sızıntısız sac kaplarda, c) 40000 litreye kadar bina içinde bodrum katta, yangına 120 dakika dayanıklı kâgir odada sızıntısız tanklarda veya bina dışında sızıntısız yeraltı ve yerüstü tanklarında, ç) (Mülga: 10/8/2009-2009/15316 K.) 48 EYLÜL 2021 • Yıl: 21 • Sayı: 252
Mevzuat'tan Haberler - Görüşler d) Stok ihtiyacının 40000 litreden fazla olması hâlinde, yakıt tankları, binadan ayrı, bağım- sız, tek katlı bir binaya yerleştirilmiş ve Sekizinci Kısımda belirtilen emniyet tedbirleri alınmış şekil- de. (4) Akaryakıt depolarının metal bölümleri, ilgili yönetmeliklere göre statik elektriğe karşı topraklanır. (5) Akaryakıt yakan kat kaloriferinin yakıt depoları daire içinde merdiven boşluklarına ve mutfağa, banyoya ve yatak odasına konulamaz. Bu depolar, bu Yönetmelikte belirtilen hususlara ve ilgili standartlara uymak kaydıyla, bodrumda en fazla 2000 litre hacminde yapılabilir. Günlük yakıt deposu ise, en fazla 100 litre olmak üzere, daire içinde kapalı bir hacimde yapılabilir. Günlük yakıt deposu sadece havalık ile atmosfere açılır, taşma borusu ana yakıt deposuna bağlanır. (6) Kat kaloriferi tesisatı bulunan veya gazyağı kullanan binalarda, en az 1 adet 6 kg’lık kuru ABC tozlu el yangın söndürme cihazı bulundurulması şarttır. (7) Kömürlük; kazan dairesine bitişik, taban kotu el ile veya stoker ile yükleme ve boşaltmaya elverişli olarak tesis edilir. Kömürün rahat taşınabilmesi ve cürufun kolay atılabilmesi gerekir. Kö- mürlük alanı 1.5 m kömür yüksekliği esas alınarak hesaplanır.“ hükmü bulunmaktadır. Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinde; fabrika, şantiye, nakliye filosu ve benzeri işletmelerin ticari amaç dışında kendi faaliyetlerinin gerekli kıldığı yanıcı ve parlayıcı madde kategorisindeki sıvıların depolanması veya kendi araçlarına yakıt ikmali yapıl- ması amacıyla kullanılan düzeneklerin özel mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, İ�şye- ri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İ�lişkin Yönetmeliğin ekindeki depolama hacimleri esas alınarak gayrisıhhi müessese olarak ruhsatlandırılabileceği, ticari amaçlarla veya mevzuat hükümlerine aykırı olarak yanıcı ve parlayıcı madde kategorisindeki sıvıların depolanması veya yakıt ikmali yapılması amacıyla kullanılan düzenekler kurulması halinde Yönetmeliğin ek 3 üncü maddesi uyarınca yaptırım uygulanması gerektiği değerlendirilmektedir. Bilgilerini rica ederim. Bakan a. Genel Müdür Yayınlayan İdare Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Yerel Yönetimler Genel Müdürlüğü Y. Tarihi 11.08.2021 Sayısı E-14399437-622.02-1495479 Konu Mezarlık Takası Hk. Özet Mezarlık alanının satın alınacak ya da kamulaştırılacak bir başka alanla takasının ve mevcut mezarlık alanının imar planına uygun kul- lanıma açılmasının mümkün olup olmadığı hk. .............................. İ�lgi: 02.04.2021 tarihli ve 918 sayılı yazınız. İ�lgi yazı ile; …… Sanayi Odası ……. Organize Sanayi Bölgesi (……. OSB) genişleme alanı yer seçiminin 27/02/2019 tarihli ve 674 sayılı kararla kesinleştiği, mevcut alana ilave edilen yakla- şık 995 hektar büyüklüğündeki alan içerisinde “... Mezarlık Genişleme Alanı”nda yer aldığı, ... OSB ilave ve revizyon imar planının değerlendirilebilmesi için söz konusu mezarlık alanının ... OSB tarafından satın alınacak ya da kamulaştırılacak bir başka alanla takasının ve mevcut mezarlık alanının imar planına uygun kullanıma açılmasının mümkün olup olmadığı hususunda Bakanlı- ğımızın görüşü talep edilmektedir. MEVZUAT 49
Search
