สค 21002 วิชาศาสนาและหน้าที่พลเมือง

93 ขา พเจา ขอสละสทิ ธขิ องขาพเจา ท้ังปวง ซง่ึ เปนของขา พเจาในฐานะที่เปนพระมหากษัตริย แตขาพเจา สงวนไวซึ่งสิทธิทง้ั ปวงอันเปนของขาพเจา แตเดิมมา กอนที่ขาพเจาไดรับ ราชสมบัติสบื สันตตวิ งศ ขา พเจา ไมมีความประสงคท ี่จะบง นามผหู นง่ึ ผูใ ด ใหเปนผูรับราชสมบตั ิสบื สนั ตติวงศ ตอ ไป ตามท่ีขา พเจา มีสทิ ธทิ จี่ ะทาํ ไดต ามกฎมณเฑยี รบาลวา ดว ยการสืบสนั ตตวิ งศ อน่ึง ขาพเจาไมมคี วามประสงคท ่ีจะใหผ ูใดกอ การไมส งบข้ึนในประเทศ เพอ่ื ประโยชน ของขาพเจา ถา หากมีใครอา งใชน ามของขา พเจา พึงเขาใจวา มิไดเปน ไปโดยความยินยอม เหน็ ชอบ หรือสนับสนนุ ของขา พเจา ขาพเจา มีความเสียใจเปนอยางยิ่ง ท่ีไมสามารถจะยังประโยชนใหแกประชาชน และประเทศชาตขิ องขา พเจา ตอ ไป ไดต ามความตัง้ ใจ และความหวัง ซ่ึงรับสืบตอกันมา ตงั้ แตบ รรพบุรษุ ยงั ไดแตต ้งั สตั ยาอธษิ ฐาน ขอใหประเทศสยาม จงไดประสบความเจริญ และขอประชาชนชาวสยามจงไดมีความสขุ สบาย (พระปรมาภไิ ธย) ประชาธิปก ปร วันท่ี 2 มนี าคม พ.ศ. 2477 เวลา 13 นาฬิกา 55 นาที ท่ีมาhttp://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/<เม่ือวนั ที่ 11 กมุ ภาพนั ธ 2552> จากพระราชหตั ถเลขาสละราชสมบัตมิ ีขอ ความทีถ่ อื วาเปนหลักการสําคัญของการปกครองในระบอบประชาธิปไตยวา “ขาพเจา เต็มใจที่จะสละอํานาจอันเปนของขาพเจาอยูแตเดิม ใหแกราษฎรโดยท่วั ไป แตข า พเจา ไมย นิ ยอมยกอาํ นาจทงั้ หลายของขาพเจาใหแกผูใด คณะใด โดยเฉพาะเพือ่ ใชอาํ นาจนน้ั โดยสิทธขิ าด และโดยไมฟง เสียงอนั แทจ รงิ ของประชาราษฎร” นบั แตป  พ.ศ. 2475 เปนตนมาจนถงึ ป พ.ศ. 2552 ประเทศไทยมกี ารประกาศใชร ัฐธรรมนูญมาแลว รวม 18 ฉบับ ดงั น้ี 1. พระราชบญั ญัติธรรมนญู การปกครองแผนดนิ สยามช่ัวคราว พุทธศักราช 2475 ประกาศใช เมื่อวันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 มีทั้งหมด 39 มาตรา แบงเปน 6 หมวดพระราชบญั ญตั ธิ รรมนญู การปกครองแผน ดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475 ไดม กี ารยกเลิกไปเมื่ออนุกรรมการรางรัฐธรรมนูญ ซึ่งมีพระยามโปกรณนิติธาดา เปนประธานไดรางรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รสยามเสรจ็ และประกาศใชรฐั ธรรมนูญฉบับใหมในปเ ดียวกัน

94 2. รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พุทธศกั ราช 2475 ประกาศ ใชเม่อื วันที่ 10 ธันวาคม พ.ศ. 2475 ดงั นนั้ จึงถือวาวันที่ 10 ธันวาคมของทุกปเปน วันรฐั ธรรมนญู รัฐบาลใหหยุดราชการได 1 วัน มีทั้งหมด 68 มาตราประกอบดวยบทท่ัวไปและหมวดตา ง ๆ อีก 7 หมวด รฐั ธรรมนูญฉบบั น้มี ีผลบงั คับใชน านถงึ 14 ป มีการแกไขเพิ่มเติมถึง 3 ครั้งคือ คร้งั ท่ี 1 รัฐธรรมนูญแกไขเพิ่มเติมวาดวยนามประเทศ พุทธศักราช 2482 ใหเรียกวาประเทศไทย และบทแหง รฐั ธรรมนูญ หรือกฎหมายอื่นใด ทีใ่ ชคาํ วา “สยาม” ใหใชคําวา “ไทย” แทน คร้งั ที่ 2 รัฐธรรมนูญแกไขเพิ่มเติมวาดวยบทเฉพาะกาล พุทธศักราช 2483 ใหยกเลิกความในมาตรา 65 แหงรฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย ใหยืดอายุเวลาการมสี มาชิกประเภทที่ 2ออกไปเปน 20 ป ครงั้ ที่ 3 รัฐธรรมนูญแกไขเพ่ิมเติมวาดวยการเลือกต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรพทุ ธศกั ราช 2485 ใหย กเลกิ ความในมาตรา 18 ของรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย ถามีเหตุขัดของทําการเลอื กต้ังสมาชิกสภาผูแทนราษฎรไมไ ด เมอื่ อายุสมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎรครบส่ีปแลว ใชขยายเวลาเลือกตั้งออกไป เปน คราวละไมเกนิ สองป รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พทุ ธศกั ราช 2475 ไมมีบทบัญญตั หิ า มขา ราชการประจํายุงเก่ียวการเมือง จึงเปนผลใหบุคคลสําคัญของคณะราษฎรที่เปนขาราชการประจําสามารถเขาคุมตําแหนง ทางการเมือง ทั้งในสภาผแู ทนราษฎรและในคณะรัฐมนตรี รัฐธรรมนญู ไมรบั รองสิทธิในการตง้ั พรรคการเมือง จึงทําใหไมสามารถรวมพลังเพื่อเสรีในเร่ืองอ่ืน ๆ ได รัฐบาลยังไดออกพระราชบัญญัติปองกันรัฐธรรมนูญ มีผลใหบุคคลจํานวนหนึ่งถูกจับกุม และลงโทษ เพราะละเมิดพระราชบัญญัติดังกลาว ตอมา พ.ศ. 2489 ซึง่ เปน ชวงสมัยทพ่ี ันตรี ควง อภัยวงศ เปนนายกรัฐมนตรี และนายปรีดีพนมยงค เปนผูสําเร็จราชการแทนพระองค บุคคลทั้งสองพิจารณาวา สมควรจะเลิกบทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช 2475 และไดปรับปรุงแกไขใหม เพราะไดใชรฐั ธรรมนูญมาแลว 14 ป เหตกุ ารณบานเมืองเปล่ยี นแปลงไป ดงั นัน้ จงึ ไดมรี ัฐธรรมนูญฉบับใหมเ ปนฉบับท่ี 3 3. รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศักราช 2489 ประกาศใช เม่ือวันท่ี 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2489 มีท้ังหมดรวม 96 มาตรา รัฐธรรมนูญฉบับน้ี มีแนวทางในการดาํ เนินการปกครองเปนประชาธปิ ไตยมากกวารัฐธรรมนูญฉบับท่ี 2 กลาวคือสมาชิกรัฐสภามาจากการเลือกต้ัง ใหประชาชนมีเสรีภาพรวมกันต้ังพรรคการเมือง เพื่อดําเนินกจิ กรรมทางการเมืองไดเปน การใหโอกาสรวมกลมุ เพอื่ รักษาประโยชนข องตน และถวงดุลอาํ นาจของกลุมอนื่ อีกประการหนงึ่ คือ ใหแยกขา ราชการการเมอื งออกจากขาราชการประจาํ การแยกขาราชการการเมืองออกจากขาราชประจํา ทําความไมพ อใจแกก ลุม ขา ราชการทีม่ ีบทบาททางการเมือง นับแตมี

95การเปล่ียนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ประกอบในระยะนั้นเกิดภาวะเศรษฐกิจตกตํ่าหลังสงครามโลกคร้ังที่ 2 พลเอก ผิน ชุณหะวัน นําทหารกอการรัฐประหารในวันท่ี 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 ไดยกเลิกรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2489 ซึ่งรัฐธรรมนูญฉบบั ท่ี 3 หลังจากท่ีประกาศใชไดเ พยี ง 18 เดอื น 4. รัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย (ฉบบั ชว่ั คราว) พทุ ธศักราช 2490 ประกาศใช ในวันที่ 9 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2490 โดยมีการอางเหตุผลในการเปลี่ยนรัฐธรรมนูญฉบับที่ 3 วา “เพราะประเทศชาติอยูในภาวะวิกฤติ ประชาชนไดร ับความลําบาก เพราะขาดแคลนเครอ่ื งอปุ โภคและบริโภค ราคาสินคา สงู ข้ึน มคี วามเสือ่ มทรามในศีลธรรม รัฐธรรมนูญฉบับท่ีใชอยูเปนเหตใุ หประเทศชาติทรุดโทรม จึงขอใหยกเลิก และมาใชรัฐธรรมนูญฉบับใหม ที่จะชวยจรรโลงชาติและบําบัดยุคเขญ็ ใหเขา สภู าวะปกต”ิ มีทง้ั หมด 98 มาตรา 5. รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2492 เกิดข้นึ โดย สภารางรัฐธรรมนญู ประกาศใชบังคับ เม่ือวันท่ี 23 มีนาคม 2492 มีทั้งหมด188 มาตรา ซึ่งนับวา เปนรัฐธรรมนูญที่เปนประชาธิปไตยมากฉบับหนึ่ง แตในท่ีสุดก็ถูกฉีกท้ิง เมื่อวนั ท่ี 29 พฤศจกิ ายน 2494 โดยการทํารัฐประหารภายใตการนําของจอมพล ป. พิบูลสงคราม รวมอายุการประกาศ และบงั คบั ใช 2 ป 8 เดือน 6 วนั 6. รัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2475 แกไขเพม่ิ เติม พุทธศักราช 2495 หลังจากที่รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2492 ถูกใชไดเพียง 2 ปเศษ ก็มีการทํารฐั ประหาร เพ่ือนาํ เอารฐั ธรรมนูญ พ.ศ. 2475 กลบั มาใชอีกครั้ง โดยอางวารัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2492 น้ันใหส ิทธิเสรภี าพมากเกินไป ทําใหไมสามารถปองกันภัยคุกคามจากลัทธิคอมมิวนิสตได จึงไดเกิดการรฐั ประหารนาํ รฐั ธรรมนูญฉบบั ที่ 2 พ.ศ. 2475 ฉบับแกไ ขเพิ่มเติม (พ.ศ. 2482 กับ พ.ศ. 2483) มาใชแทนเปน การช่วั คราวไปพลางกอน และใหสภาผแู ทนราษฎรประชมุ ปรกึ ษา เพ่อื แกไ ขรัฐธรรมนญู ฉบับดงั กลาวใหสมบรู ณยิ่งขน้ึ เพือ่ ใชเปน รัฐธรรมนูญฉบับถาวรตอไป ซึ่งก็ไดต้ังคณะกรรมาธิการวิสามัญพิจารณารางรฐั ธรรมนูญ จาํ นวน 24 คน เมอ่ื ไดดําเนินการเสร็จแลว จงึ ไดเ สนอตอ ผูแทนราษฎร และสภา มีมติเหน็ ชอบจึงไดประกาศมผี ลใชบงั คับ ตงั้ แต วันที่ 8 มนี าคม 2495 ประกอบดวย บทบัญญัติท้งั หมด 123 มาตรา โดยมบี ทบัญญตั เิ ดิมของรัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ. 2475 อยเู พียง 41 มาตรา เทานั้นนอกน้ันอีก 82 มาตรา เปนบทบัญญัติที่เขียนเพม่ิ เติมขึ้นใหม ซ่งึ บทบัญญัติดังกลาวนั้น สวนใหญก็นํามาจากรัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ. 2492 รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 6 นี้ จึงมีลักษณะผสมผสานกันระหวางรัฐธรรมนูญทั้ง 2 ฉบบั ขางตน นนั่ เอง ในระหวา งทีม่ ีการใชร ัฐธรรมนูญฉบับน้ีไปไดประมาณ 5 ป ไดเกิดการเลอื กตัง้ ที่มคี วามไมบ รสิ ทุ ธ์ิและเปนธรรมโดยการ เจา หนาท่ผี ูดาํ เนินการเลอื กต้งั ไมสุจริต มีการโกงการเลือกต้ังใหแกผูสมัครพรรคเสรีมนังคศิลา ของจอมพล ป. พิบูลสงคราม โดยเฉพาะตามหนวย

96เลอื กต้งั หลายหนวยในจงั หวดั พระนคร กรณนี เ้ี ปน สาเหตสุ าํ คญั ท่ที าํ ใหคณะรัฐประหาร ภายใตการนําของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต ไดท าํ การยึดอํานาจการปกครองประเทศ เม่ือวนั ที่ 16 กนั ยายน 2500และประกาศยุบเลิกสมาชกิ สภาผูแทนราษฎรทง้ั 2 ประเภท แตก ็มไิ ดยกเลิกรัฐธรรมนูญ ทวายังคงใหใชร ฐั ธรรมนญู ตอ ไป ในขณะเดยี วกันก็กําหนดใหมีการเลือกตั้งสมาชิกประเภทที่ 1 ภายใน 90 วนั เมื่อเลอื กตัง้ เสร็จเรยี บรอยแลว กลบั ปรากฏวา การบรหิ ารราชการแผน ดิน กไ็ มเปน ไปโดยราบรน่ื นัก ในที่สุดรฐั ธรรมนญู ฉบบั น้ีกจ็ ึงไดถูก “ฉีกท้ิง” เม่อื วนั ที่ 20 ตุลาคม 2501 โดยการทํารฐั ประหารอีกคร้ังหน่ึงของคณะรัฐประหารชุดเดิม ซ่ึงมี จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต ในฐานะผูบัญชาการทหารสูงสุดและผูบัญชาการทหารบก เปนหวั หนา คณะปฏิวตั ิ รวมอายุการประกาศและบังคับใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยพทุ ธศกั ราช 2475 แกไ ขเพ่ิมเติม พุทธศักราช2495 ท้ังส้นิ 6 ป 7 เดอื น 12 วัน 7. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจกั ร พทุ ธศกั ราช 2502 ประกาศใช เม่อื วนั ที่ 28 มกราคม 2502 หลังการปฏิวัติ เม่ือวันท่ี 20 ตุลาคม 2501จอมพลสฤษด์ิ ธนะรัชต ไดออกประกาศคณะปฏิวัติฉบับที่ 3 ยกเลิกรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยพทุ ธศกั ราช 2475 แกไขเพมิ่ เตมิ พุทธศกั ราช 2495 (ฉบับที่ 6) และประกาศใหส มาชิกภาพแหงสภา-ผูแทนราษฎร และคณะรัฐมนตรีสิ้นสุดลง โดยคณะปฏิวัติ ทําหนาที่บริหารประเทศ โดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต ผทู ่เี ปน ทั้งหัวหนา คณะปฏวิ ตั ิ และเปน ผูบญั ชาการสงู สุด ไมมีการแบงแยกอาํ นาจนติ -ิบญั ญตั ิ อํานาจบริหาร และอํานาจตุลาการใหออกจากกัน คณะปฏิวัติ เปนผูสั่งการเปนผูใชอํานาจประเทศไทย จึงมีการปกครองโดยปราศจากรัฐธรรมนูญเปนเวลา 101 วัน นับต้ังแตวันท่ี20 ตุลาคม 2501จนถึงวันที่ 28 มกราคม 2502 จึงไดประกาศใชธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช2502 ซ่ึงเปนรัฐธรรมนูญไทยที่ส้ันที่สุด คือมีเพียง 20 มาตรา รัฐธรรมนูญฉบับน้ี ถึงแมจะไดชื่อวาเปนรฐั ธรรมนญู ฉบบั ช่ัวคราว เพอื่ รอการรางรัฐธรรมนญู ฉบับถาวร แตถูกใชเ ปนเวลายาวนานรวม ถึง9 ป 4 เดือน 20 วัน จนกระทั่งถกู ยกเลิกอยาง “สันติ” เม่ือสภารางรฐั ธรรมนูญ รางรัฐธรรมนูญฉบับถาวรแลว เสร็จ และประกาศบงั คบั ใชเปนรฐั ธรรมนญู ฉบับใหม เม่อื วนั ที่20 มิถนุ ายน 2511 8. รฐั ธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2511 ประกาศใช เมอื่ วันที่ 20 มิถนุ ายน 2511 มที ้ังหมด 183 มาตรา ถือเปนรัฐธรรมนูญฉบบั ที่ 2ของไทย ซ่งึ ถูกยกรางโดยสภารางรัฐธรรมนูญ เปนรัฐธรรมนูญท่ีใชเวลาในการยกรางจัดทํายาวนานทส่ี ุดถงึ 9 ปเ ศษ แตทวากลับมอี ายุการใชง านเพียง 3 ป 4 เดือน 27 วัน กลาวคอื หลงั จากใชบังคับไดไมน านนัก เพราะรัฐธรรมนูญฉบับน้ีใชขาราชการประจํา เปนเครื่องมือรักษาเสถียรภาพของรัฐบาลโดยฝา ยวฒุ ิสภา ซึ่งมีอาํ นาจท่ีสําคญั เทา เทียมกับสมาชิกสภาผูแทนราษฎร ซ่ึงมาจากการเลือกตั้งอีกท้งั รัฐธรรมนูญฉบับท่ี 8 ยงั หามมใิ หสมาชกิ ผแู ทนราษฎร เปนรฐั มนตรีในคณะเดียวกันดวย จึงเทากับกีดกนั มิใหผูแทนราษฎร ซ่ึงมาจากการเลอื กตง้ั เขามามีสว นรว มในการใชอํานาจบริหาร อันเปนความปรารถนาของนกั การเมอื งทุกคน จึงสรา งความไมพ อใจใหแกผ ูแทนราษฎรเปนอยางมาก ในขณะเดียวกัน

97เมอ่ื ปรากฏวา รฐั บาลไมสนับสนนุ จัดสรรงบประมาณแผนดนิ ใหแ กผ แู ทนราษฎรในรูปของงบประมาณจังหวัด อันเปนขอเรียกรองของผูแทนราษฎร เพ่ือพวกเขาจะไดเงินงบพัฒนาจังหวัดไปใช ใหเกิดประโยชนในการเลอื กตั้งครงั้ ตอ ไป จงึ ทําใหผ แู ทนราษฎรรวมหัวกัน พยายามจะตัดเงินงบประมาณท่ีรฐั บาลเสนอขออนุมตั จิ ากสภาทุกป ทําใหต องมกี ารเจรจาตอรองกนั อยา งหนักกวา จะตกลงกันไดดวยเหตุนี้รางพระราชบัญญัติงบประมาณของรัฐบาลจึงประกาศใชลาชาทุกป คณะทหารและบรรดาขา ราชการประจําทไ่ี มชอบตอการบริหารงานแบบประชาธิปไตย ดังน้ัน เม่ือวันท่ี 17 พฤศจิกายน 2514รัฐธรรมนญู ฉบับที่ 8 กจ็ ึงถูก “ฉกี ท้งิ ” อกี ครง้ั หนง่ึ โดยการทํารฐั ประหารตนเองของจอมพล ถนอม กิตติขจรซง่ึ เปนนายกรัฐมนตรี และผบู ญั ชาการสูงสดุ ในขณะนัน้ และก็ไดน าํ เอารัฐธรรมนญู ฉบับที่ 7 มาแกไขปรับปรุงรายละเอียดใหมเ ล็กนอ ย กอนประกาศใชบงั คับ 9. ธรรมนญู การปกครองราชอาณาจกั ร พุทธศักราช 2515 ประกาศใช เมื่อวันท่ี 15 ธันวาคม 2515 มีท้ังหมด 23 มาตรา รัฐธรรมนูญฉบับนี้ ไดนาํ เอาอํานาจพเิ ศษของนายกรัฐมนตรี ตามมาตรา 17 มาบัญญัติไวอีกดวย ขณะที่มีเวลาใชบังคับอยูเพยี ง 1 ป 9 เดอื น 22 วนั ตอ งถูกยกเลกิ ไป เมอื่ เกิดเหตุการณวันมหาวิปโยค เม่ือวันท่ี 14 ตุลาคม 2516สบื เน่อื งจากการทม่ี ีกลุม บคุ คลไมพอใจท่ีรัฐบาลของจอมพล ถนอม กิตติขจร ใชเวลารางรัฐธรรมนูญฉบับใหมนานเกินไปทัง้ ๆ ที่เคยรางรัฐธรรมนญู มาคร้งั หน่ึงแลว กลุมดังกลาวประกอบดวย ผูนํานิสิตนักศกึ ษา และประชาชนทวั่ ไป เรม่ิ รณรงคเ รยี กรอ งใหร ัฐบาลประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับใหมโดยเร็วปรากฏวา รฐั บาลกลบั ตอบโตการเรยี กรอ งดงั กลาว โดยการจบั กุมกลมุ ผูเรยี กรองรัฐธรรมนูญ จํานวน13 คน โดยตั้งขอหาวาเปนการทําลายความสงบเรียบรอยภายในประเทศ และมีการกระทําอันเปนคอมมิวนิสต รวมท้ังใชอํานาจตามมาตรา 17 แหงรัฐธรรมนูญฉบับที่ 9 ควบคุมผูตองหาดังกลาวในระหวา งการสอบสวนโดยไมมีกําหนด ทําใหศูนยกลางนิสิตนักศึกษาแหงประเทศไทย ตองออกมาเคล่ือนไหวใหรัฐบาลปลอยตัวผูตองหาทั้งหมด โดยไมมีเง่ือนไข และขอใหรัฐบาลประกาศใชรัฐธรรมนูญใหมภายใน 1 ป ดวย แตรัฐบาลไมยอมปฏิบัติตามขอเรียกรองนักเรียน นิสิต นักศึกษาและประชาชน จึงไดเดินทางมาชุมนุมกัน ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร จํานวนเรือนแสน วันท่ี13 ตลุ าคม 2516 ในตอนบา ย ๆ ฝูงชนก็ไดเดนิ ขบวนออกจากหาวทิ ยาลยั ธรรมศาสตร ผานถนนราชดําเนินไปชุมนุมอยูท่ีบริเวณพระบรมรูปทรงมา จนกระทั่งชวงเชามืดของ วันที่ 14 ตุลาคม 2516 กลุมผูชมุ นมุ จํานวนหนง่ึ ปะทะกับกองกําลังของเจาหนาท่ีตํารวจอยางรุนแรงท่ีขางพระตําหนักจิตรลดาเหตกุ ารณลุกลามใหญโ ต จนในท่ีสุดก็นาํ ไปสูก ารจลาจลครั้งสาํ คญั ในประวัตศิ าสตรไ ทยโดยมผี เู สยี ชีวิตนับรอย และบาดเจ็บอีกเปนจาํ นวนมาก ขณะที่สถานที่ราชการตาง ๆ อันเปนสัญลักษณของอํานาจเผด็จการกไ็ ดถ ูกประชาชนเผาทาํ ลายไปหลายแหงดว ยเชน กัน

98 10. รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2517 ประกาศใช เมื่อวนั ท่ี 7 ตุลาคม 2517 มบี ทบัญญตั ิรวมท้ังสิ้น 238 มาตราเปนรัฐธรรมนูญฉบับหน่ึงท่ไี ดชือ่ วา เปน ประชาธปิ ไตยมากท่ีสดุ เพราะวา มีบทบญั ญตั ิทีเ่ ปลยี่ นแปลงไปในทางกา วหนาและเปนแบบเสรนี ยิ มมากขึน้ ในหลายเรื่องดวยกัน เร่มิ ตน ในหมวด 1 บททวั่ ไป ไดมีบทบญั ญัตหิ า มมิใหมีการนริ โทษกรรมแกผ กู ระทําการลม ลา งสถาบันกษตั รยิ  หรอื รฐั ธรรมนูญ และหมวด 2 พระมหากษัตริยไดบัญญัตขิ ึน้ เปน ครัง้ แรกวา ในการสืบราชสนั ตติวงศ นั้น ในกรณีที่ไมมีพระราชโอรส รัฐสภาอาจใหความเห็นชอบในการใหพระราชธิดาสืบราชสันตติวงศได นอกจากน้ัน ยังมีบทบัญญัติอันเปนการเพ่ิมหลกั ประกันในเรอ่ื ง สิทธิ เสรภี าพ และประโยชนข องประชาชนไวม ากกวารัฐธรรมนูญทุกฉบับท่ีผาน ๆ มากอ นหนา น้ัน รฐั ธรรมนญู ฉบบั นไ้ี ดรับการแกไ ขเพ่มิ เตมิ 1 คร้งั เม่ือ พ.ศ. 2518 ในเร่ือง การรับสนองพระบรมราชโองการ แตงต้ังวุฒิสมาชิกจากเดิมใหประธานองคมนตรี เปนผูรับสนองพระบรมราช-โองการ เปลี่ยนมาเปนนายกรัฐมนตรี รัฐธรรมนูญฉบับน้ี มีการแกไขเพิ่มเติมเพียงคร้ังเดียวและมีระยะเวลาการใชเพยี ง 2 ป กถ็ ูก “ฉีกทิ้ง” โดยประกาศของ “คณะปฏิรูปการปกครองแผนดิน” ซ่ึงมีพล.ร.อ. สงัด ชลออยู ผูบัญชาการทหารสูงสุดและผูบัญชาการทหารเรือ เปนหัวหนาคณะปฏิรูปเมอ่ื วันที่ 6 ตุลาคม 2519 11. รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พทุ ธศกั ราช 2519 หลังจากปฏิวตั ิลม รฐั บาลอันเนอ่ื งมาจากเหตกุ ารณนองเลือด เมอื่ วันที่ 6 ตุลาคม 2519 แลวคณะปฏิวตั ิกไ็ ดแ ตง ตง้ั นายธานนิ ทร กรัยวิเชียร ขน้ึ เปน นายกรฐั มนตรพี รอ ม ๆ กับประกาศใชร ัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2519 ซง่ึ เปนรัฐธรรมนูญฉบับท่ี 11 เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2519โดยมีบัญญัตเิ พียง 29 มาตราเทาน้ัน ตอมา เกิดการทํารัฐประหารของคณะปฏิรูปการปกครองแผนดินชุดเดมิ ในชอ่ื ใหมวา “คณะปฏิวัติ” ในวันที่ 20 ตุลาคม 2520 ซ่ึงมีหัวหนาคนเดิม คือ พล.ร.อ. สงัด ชลออยูดงั น้นั อายกุ ารบงั คบั ใชรฐั ธรรมนูญฉบบั นี้ เพียงแค 1 ปเทาน้ัน 12. ธรรมนญู การปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2520 รฐั ธรรมนญู ฉบับน้เี กดิ จากการทํารฐั ประหารของคณะปฏวิ ตั ิ เม่ือวันท่ี 20 ตุลาคม 2520โดยคณะปฏิวัติ ใหเหตผุ ลในการปฏิวตั ิวา “เพราะภัยคกุ คามของคอมมิวนิสต” หลังจากยกเลิกรัฐธรรมนูญฉบับท่ี 11 แลว คณะปฏิวตั ิไดจ ัดตงั้ คณะกรรมการยกรางรัฐธรรมนญู ฉบบั ชั่วคราวขึ้น ตามหลักการที่คณะปฏิวัตกิ าํ หนดไว จากนัน้ คณะปฏิวัติ จึงไดประกาศใชธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักรไทยพ.ศ. 2520 ในวนั ท่ี 9 พฤศจกิ ายน 2520 รัฐธรรมนูญฉบับนี้ มีบทบัญญัติ 32 มาตรา และถูกยกเลิกเมื่อวันท่ี 22 ธันวาคม 2521 เนื่องจากการประกาศใชธรรมนูญฉบับใหม คือ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2521 อนั เปน รฐั ธรรมนญู ฉบับที่ 13 ของประเทศไทย

99 13. รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2521 เปน ผลจากการรา งของคณะกรรมาธิการรางรัฐธรรมนูญของสภานิติบัญญัติแหงชาติตามขอ กาํ หนดในธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช 2520 ซึ่งรางรัฐธรรมนูญใหมข้ึนเพื่อใชแทนรัฐธรรมนูญเกา และสภานิติบัญญัติแหงชาติ ไดใหความเห็นชอบแลว ประกาศใชเปนรัฐธรรมนูญต้งั แต วนั ท่ี 22 ธันวาคม 2521 มีท้ังหมด 206 มาตรา สาระสําคัญของรัฐธรรมนูญฉบับน้ีนบั วาเปนประชาธปิ ไตยพอสมควร หากไมนับบทบัญญตั ิเฉพาะกาลทีม่ ีผลใชบังคับอยูในชวง 4 ปแรกของการใชร ฐั ธรรมนญู ฉบบั น้ี ไดม คี วามพยายามท่จี ะแกไ ขเพมิ่ เติมรฐั ธรรมนูญฉบบั นี้อยหู ลายคร้ัง ซึ่งคร้ังสุดทายก็ประสบความสําเร็จ เม่ือป พ.ศ. 2528 วาดวย เร่ือง ระบบการเลือกต้ัง โดยแกไขจากแบบรวมเขตรวมเบอร หรือคณะเบอรเดียว มาเปนการเลือกต้ังแบบผสม เขตละไมเกิน 3 คน การแกไขเพ่ิมเติมคร้งั นี้ ถอื วา เปน การแกไ ขเพมิ่ เตมิ ครง้ั ที่ 1 ขณะท่ีการแกไขเพิ่มเติมอีกครั้ง คือ คร้ังท่ี 2นน้ั เกิดข้นึ ในป พ.ศ. 2532 เกี่ยวกับเรือ่ งประธานรฐั สภา โดยแกไขใหป ระธานสภาผูแทนราษฎรดํารงตาํ แหนงเปนประธานรัฐสภา รัฐธรรมนูญ ฉบบั ที่ 13 ไดใ ชบงั คับเปนเวลาคอนขางยาวนานถึง 12 ปเศษแตก ็ถกู “ยกเลกิ ” โดยคณะรกั ษาความสงบเรยี บรอ ยแหง ชาติ (ร.ส.ช.) ภายใตการนําของ พลเอก สนุ ทรคงสมพงษ ไดเขาทําการยึดอํานาจการปกครองประเทศ จากรัฐบาลของนายกรัฐมนตรี พลเอก ชาติชายชณุ หะวัณ เมอ่ื วนั ท่ี 23 กมุ ภาพันธ 2534 14. ธรรมนญู การปกครองราชอาณาจกั ร พทุ ธศกั ราช 2534 ภายหลงั จากท่ีคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ (ร.ส.ช.) ไดทําการยึดอํานาจแลวกก็ าํ หนดใหรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2521 และวุฒสิ ภาสภาผแู ทนราษฎร คณะรัฐมนตรีส้ินสดุ ลง โดยชแี้ จงถึงเหตผุ ลและความจําเปน ของการเขา ยดึ และควบคุมอํานาจในการปกครองประเทศโดยกลา วหารัฐบาล และผบู รหิ ารประเทศวา “มีพฤตกิ ารณก ารฉอราษฎรบังหลวง ขาราชการการเมืองใชอ าํ นาจกดข่ี ขม เหง ขาราชการประจาํ ผซู ่อื สตั ยสุจริต รัฐบาลเปน เผด็จการทางรัฐสภา การทําลายสถาบันการทหาร และการบิดเบือนคดีลม ลางสถาบันกษัตริย” ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักรพ.ศ. 2534 ประกาศเม่อื วนั ท่ี 1 มนี าคม 2534 มีทงั้ หมด 33 มาตรา มรี ะยะเวลาการใชบังคับ 9 เดือน 8 วันกถ็ ูกยกเลกิ ไป จากผลการประกาศใชร ฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2534 เมอื่ วันที่ 9 ธนั วาคมพ.ศ. 2534 15. รัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พทุ ธศักราช 2534 มักจะถกู เรียกขานกันวาเปน “รฐั ธรรมนูญฉบบั ร.ส.ช.” เพราะเปนผลงานการยกรางและจัดทําของสภานติ ิบญั ญัติแหง ชาติ อันประกอบดวยสมาชิก จํานวน 292 คน ซ่ึงพระมหากษัตริยทรงแตง ต้ังตามคาํ กราบบังคมทูลของประธานสภารกั ษาความสงบเรยี บรอ ยแหง ชาติ ประกาศใช เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 2534 มีทั้งหมด 233 มาตรา ในการรางรัฐธรรมนูญฉบับท่ี 15 นี้ มีประเด็นปญหาทางกฎหมายรัฐธรรมนูญหลายประเด็น อันกอ ใหเ กดิ ความขัดแยงทางความคิดระหวางคณะกรรมาธิการ

100พจิ ารณารางรฐั ธรรมนูญของสภานติ บิ ญั ญตั แิ หงชาติกับสาธารณชนโดยทวั่ ไป โดยเฉพาะประเดน็ เรื่องวานายกรฐั มนตรีตองเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎร เพราะประชาชนตางเขาใจกันดีวา การกําหนดใหบุคคลภายนอกเขามาเปนนายกรัฐมนตรีไดน้ัน เทากับวาเปนการเปดโอกาสใหมีการสืบทอดอํานาจใหกบั คณะ ร.ส.ช. ออกไปไดอกี ในท่สี ดุ เมอื่ รฐั ธรรมนญู น้ีมผี ลบังคับใช บทบญั ญัติมาตรา159 กไ็ ดเปดโอกาสใหเชิญบุคคลภายนอกมาเปนนายกรัฐมนตรีได และหลังจากที่มีการเลือกตั้งท่ัวไปตามรัฐธรรมนูญนี้ เน่ืองดวยปญหาบางประการ ทําใหพ รรคการเมอื งท่ีไดเสยี งขา งมาก ในฐานะพรรคแกนนําในการจัดตั้งรัฐบาล ไดเชิญนายทหารใน คณะ ร.ส.ช. คือ พลเอก สุจินดา คราประยูร ใหมาเปนนายกรัฐมนตรี พรอมกบั เหตุผลทวี่ า “เสียสตั ย เพอ่ื ชาติ” ซึ่งนับวาเปนการทวนกระแสกับความรูสึกของประชาชนไมน อ ย เพ่ือทจ่ี ะควบคุมสถานการณเอาไว รัฐบาลก็เลยออกคําสั่งใหทหารและตํารวจเขา สลายการชมุ นมุ ของกลุม ประชาชน ซ่งึ รวมตัวกนั ประทวงอยทู บี่ รเิ วณอนุสาวรียประชาธปิ ไตยและถนนราชดาํ เนิน ในชวงระหวางวันท่ี 17 ถึง 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2535 แตทวากลับเปนการนําสูเหตกุ ารณนองเลอื ดท่ีเรยี กกนั วา เหตกุ ารณพ ฤษภาทมิฬ ในที่สดุ ซง่ึ ตอ มาสถานการณตาง ๆ ก็บีบรดั จนทําใหพลเอก สุจินดา คราประยูร ตองลาออก จากตําแหนงนายกรัฐมนตรีไปอยางจํายอม รัฐบาลช่วั คราวภายหลังเหตุการณดังกลาว และบรรดาสมาชิกสภาผูแทนราษฎรในขณะน้ัน ไดดําเนินการแกไขวิกฤตการณ อันสืบเน่อื งมาจากรัฐธรรมนูญโดยเสนอใหมีการแกไขรัฐธรรมนูญรวม 4 ฉบับ ซ่ึงนับวาเปนความสาํ เร็จครงั้ แรกทีส่ มาชิกสภาผแู ทนราษฎรไดแสดงเจตนาเปนอนั หน่งึ อนั เดียวกันในการแกไขรัฐธรรมนูญไปสูความเปนประชาธิปไตยใหมากย่ิงขึ้น แตทวาความสําเร็จในคร้ังนี้ก็เปนผลสืบเนือ่ งมาจากการสญู เสียครง้ั สําคัญอีกครั้งหนึ่งของการเมืองไทย เพราะรัฐธรรมนูญฉบับที่ 15 มีระยะเวลาใชบังคับ รวมทั้งสิ้น 5 ป10 เดือน 2 วันไดถูก “ยกเลิก” เมื่อวันที่ 11 ตุลาคม 2540 โดยการประกาศใชรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 16. รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจกั รไทย พทุ ธศกั ราช 2540 ประกาศใช เม่อื วันท่ี 11 ตุลาคม พ.ศ. 2540 มที ง้ั หมด 336 มาตรา รฐั ธรรมนูญฉบับท่ี 16 นี้ถือเปนรัฐธรรมนูญที่ริเร่ิมข้ึนโดย พรรคชาติไทยมี นายบรรหาร ศิลปะอาชา เปนนายกรัฐมนตรีในขณะนนั้ ไดแ ตงตั้งคณะกรรมการปฏริ ูปการเมืองเขามาดําเนนิ งาน และไดแ ตงตง้ั คณะกรรมาธิการ-วิสามัญ พิจารณารา งรัฐธรรมนูญขึน้ มา และมกี ารเลือกต้ังสมาชิกสภารางรัฐธรรมนูญจํานวน 99 คนโดย 76 คน เปน ตวั แทนของแตละจังหวัด และอกี 23 คน มาจากผูเชีย่ วชาญหรอื ผมู ีประสบการณ ซง่ึถือวาเปนรฐั ธรรมนญู ท่ีมาจากการเลอื กตั้งฉบับเดยี วของประเทศไทย โดยกอ นหนานี้ 15 ฉบบั มาจากคณะรัฐมนตรีที่มาจากการแตงต้ังหรือรัฐบาลทหาร เจตนารมณของรัฐธรรมนูญฉบับท่ี 16 คือ การปฏริ ูปการเมอื ง โดยมเี ปาหมาย 3 ประการ คือ

101 1) ขยายสิทธิ เสรภี าพ และสว นรวมของพลเมือง 2) การเพ่ิมการตรวจสอบการใชอํานาจรัฐ โดยประชาชน เพื่อใหเกิดความสจุ ริต และโปรงใสในระบอบการเมอื ง 3) การทาํ ใหร ะบบการเมืองมเี สถียรภาพ และประสิทธิภาพ รัฐธรรมนูญฉบับที่ 16 ไดสิ้นสุดลงดวยการรัฐประหาร เมื่อวันที่ 19 กันยายนพ.ศ. 2549 สมยั พ.ต.ท. ทักษิณ ชินวัตร เปนนายกรัฐมนตรี โดยคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษตั ริยทรงเปนประมุข นําโดย พลเอก สนธิ บุญยรัตกลิน ผูบัญชาการ-ทหารบก ไดออกประกาศรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยฉบับช่ัวคราว พุทธศักราช 2549 ท้ังนี้คณะปฏิรูปฯ ไดออกประกาศคงบทบัญญัติบางหมวดของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2549 ไวภ ายหลัง 17. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย (ฉบบั ชั่วคราว) พทุ ธศกั ราช 2549 ประกาศใช เมอื่ วันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2549 มีทั้งหมด 39 มาตรา เปนรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวท่ีหัวหนาคณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข เปน ผูสนองพระบรมราชโองการ หลังจากท่ีไดกระทําการรัฐประหารเปนผลสําเร็จ เมื่อวันท่ี19 กนั ยายน พ.ศ. 2549 สิ้นสุดลง เมื่อมีการประกาศใชแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550เม่อื วนั ที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 18. รฐั ธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทย พุทธศกั ราช 2550 ประกาศใช เมื่อวันท่ี 24 สิงหาคม พ.ศ. 2550 มีทั้งหมด 309 มาตรา ดําเนินการยกรางโดยสภารางรัฐธรรมนูญ (สสร.) ระหวาง พ.ศ. 2549 - พ.ศ. 2550 ภายหลังการรัฐประหารในประเทศโดยคณะปฏริ ปู การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ทรงเปน ประมุข (คปค.) เมือ่วันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2549 รัฐธรรมนูญฉบับที่ 18 เปนรัฐธรรมนูญฉบับแรกท่ีเมื่อรางเสร็จ และไดร ับความเห็นชอบฝา ยนติ ิบญั ญัตแิ ลว ไดมีการเผยแพรใ หประชาชนทราบ และจดั ใหมีการลงประชามติเพ่ือขอความเห็นชอบ หรือไมเห็นชอบ ในการรางรัฐธรรมนูญจากประชาชนทั้งประเทศ เม่ือวันที่19 สิงหาคม พ.ศ. 2550 ผลปรากฏวา มีผูลงมตเิ ห็นชอบ รอยละ 57.81 และไมเห็นชอบ รอยละ 42.19รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ยังคงมีผลบังคับใชในปจจุบัน ทามกลางเสียงเรยี กรองใหม กี ารแกไข แตต กลงกันไมไ ดว าจะแกไขประเดน็ ใดบาง ซึ่งเปนเร่ืองท่ีตองรอดูกันตอไปวาจะเปน อยา งไร จากความเปน มาของรฐั ธรรมนูญท้งั 18 ฉบับ เมื่อศึกษาใหด ี จะพบวา มที ่มี าใน 2 ลกั ษณะ คือ 1. มงุ ใชเปนการถาวร มักใชชอ่ื วา “รฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจักร” 2. มุงใชบ ังคับเปนการชั่วคราว มกั ใชช ือ่ วา “ธรรมนูญการปกครอง”

102 รัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราวบางฉบับ ใชบังคับเปนเวลานาน เชน ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 2502 ซ่ึงเกิดข้นึ โดยการทํารฐั ประหารของจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต ใชบ งั คบัเปนเวลา 9 ปเศษ แตรัฐธรรมนูญฉบับใชบังคับในระยะส้ัน ๆ เพราะเปนรัฐธรรมนูญท่ีมีหลักการสอดคลองกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย แตไ มสอดคลอ งกบั โครงสรา งอํานาจทางการเมืองของประชาชนอยางแทจริง ทวาตกอยูในมือของกลุมขาราชการประจําโดยเฉพาะอยางย่ิงคณะนายทหารระดับสูง ดวยเหตุน้ีรัฐธรรมนูญที่มุงจะใชบังคับเปนการถาวร จึงมักจะถูกยกเลิกโดยการทํารฐั ประหารโดยคณะผนู าํ ทางทหาร เมอ่ื คณะรฐั ประหารซึ่งมีชอื่ เรียกแตกตางกันไป เชน คณะปฏิวัติคณะปฏิรปู หรือคณะรกั ษาความสงบเรยี บรอย ยดึ อํานาจไดสําเรจ็ ท่จี ะประกาศใชรัฐธรรมนูญ ที่มุงจะใชบ ังคบั เปน การถาวร แลวก็จะมีการเลือกต้ัง และตามดวยการจัดต้ังรัฐบาลใหมตามวิถีทางของรัฐธรรมนูญฉบบั ถาวร แลวก็ประกาศใชรฐั ธรรมนูญฉบับชั่วคราว พรอมทงั้ จัดใหมกี ารรางรัฐธรรมนูญฉบับถาวรใหมอีกครั้ง มีการรางแลวรางอีกหมุนเวียนเปนวงจรการเมืองของรัฐบาลไทยมาอยางตอเนอื่ งเปน เวลานานนบั หลายสบิ ป นับต้งั แตเ ปลีย่ นแปลงการปกครอง เม่ือ พ.ศ. 2475 เปนตน มา แมจ ะเกิดกรณี 14 ตลุ าคม พ.ศ. 2516 ซึง่ เปนเหตุการณท ่ปี ระชาชนเขา รว มเรียกรองรัฐธรรมนูญทีเ่ ปนประชาธิปไตยมากท่ีสดุ เปน ประวตั ิการณ หลังจาก จอมพล ถนอม กติ ติขจร ทํารฐั ประหารรฐั บาลของตนเอง เพราะขณะทํารัฐประหารยึดอํานาจการปกครองน้ัน จอมพล ถนอม กิตติขจร ดํารงตําแหนงเปน นายกรัฐมนตรี ตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2511 และเม่ือมีการประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบับชั่วคราว พรอมกับเตรียมรางรัฐธรรมนูญฉบับถาวร ตามวงจรการเมืองของไทยท่ีเคยเปนมา ก็เกิดกระบวนการเรียกรอ งรฐั ธรรมนูญจนนาํ ไปสูเหตุการณน องเลือด เม่อื วันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2516 จนทาํ ให จอมพล ถนอม กติ ตขิ จร ตอ งลาออกจากตาํ แหนง นายกรฐั มนตรี และเดนิ ทางออกนอกประเทศไทยและแมตอ มาจะมกี ารรา งรฐั ธรรมนญู พ.ศ. 2517 ท่เี ปนรัฐธรรมนญู ซึง่ มีหลักการที่เปนประชาธิปไตยมากฉบับหน่งึ แตในท่สี ดุ กม็ กี ารทํารัฐประหารอีก และก็เกิดเหตุการณนองเลือด เม่ือวันที่ 6 ตุลาคมพ.ศ. 2519 ทาํ ใหวงจรการเมืองไทยหมุนกลับไปสูวงจรเดิม คือ รัฐประหาร ประกาศใชรัฐธรรมนูญฉบบั ชวั่ คราว รา งรฐั ธรรมนญู ฉบับถาวร จัดใหม ีการเลือกต้ังจดั ต้ังรัฐบาล ตามรัฐธรรมนูญฉบับถาวรและทํารฐั ประหาร ยกเลิกรัฐธรรมนญู ฉบบั ถาวร ซ้ําซากวนเวยี นอยใู นวังวนตอไปไมจบไมสิ้น ดวยเหตุนี้กระบวนการเปล่ียนแปลงทางการเมืองของไทยท่ีผานมา จึงมีสภาพชะงักงันในขัน้ ตอนของการพฒั นาไปสูเ ปา หมายอุดมการณประชาธปิ ไตยตลอดมา วฏั จกั รของความไมตอ เนอื่ งดังกลา วขา งตนมสี ภาพเปน วงจร ดงั ภาพ

103 จนกระท่ังเกิดกระบวนการปฏริ ูปการเมือง เพื่อแกไขปญ หาของระบบการเมืองไทยท้ังระบบหลังการรัฐประหาร เม่ือ พ.ศ. 2534 และเกิดเหตุการณนองเลือดอีกคร้ังหนึ่ง เมื่อ เดือน พฤษภาคม 2535ในท่สี ุดกระบวนการปฏิรูปการเมอื งกไ็ ดน าํ ไปสูการรา งรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 ซ่งึ ถอื วา เปน รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน ซง่ึ ใชม าจนถึงเหตุการณการปฏิรูปการปกครองในป พ.ศ. 2549 และนําไปสูการรางรฐั ธรรมนญู พ.ศ. 2550 และจัดใหม ีการลงประชามตริ ับรางรัฐธรรมนญู เปนคร้ังแรกของประเทศไทยและใชมาจนถึงปจ จุบัน1.2 หลกั การและเจตนารมณ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย จากการศึกษาความเปนมาของรัฐธรรมนูญนั้น พบวา มีความสัมพันธกับการเปลี่ยนแปลงการปกครองมาต้งั แตป พ.ศ. 2475 และไมวาจะเกดิ การปฏวิ ตั ริ ฐั ประหารก่ีคร้ังก็ตาม กระแสการเรียกรองใหมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตย และเรียกรองใหรัฐธรรมนูญมีความเปนประชาธิปไตยก็เกิดขึ้นอยางตอเน่ือง และมีวิวัฒนาการมาตามลําดับ หากศึกษาถึงมูลเหตุของการเรียกรองใหมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองและประกาศใชรัฐธรรมนูญในประเทศไทยน้ัน พบวา การประกาศใชรฐั ธรรมนญู มเี ปาหมายสาํ คัญอยางนอย 2 ประการ คือ

104 1. เปน หลักประกันในเรอื่ งสิทธิ และเสรภี าพ ของประชาชน ซงึ่ ผปู กครองจะละเมดิ มิได 2. เปน บทบญั ญัติท่กี ลาวถงึ ขอบเขต อาํ นาจหนา ที่ ของผปู กครอง และปองกันมใิ หผปู กครองใชอ าํ นาจตามอําเภอใจ ดังนั้น ในการประกาศใชรัฐธรรมนูญแตละฉบับ คณะผูยกรางจึงไดเขียนหลักการและเจตนารมณใ นการจัดทาํ ไวทุกครงั้ ซ่งึ หลกั การ และเจตนารมณทคี่ ณะผยู กรา งเขียนไว นั้น ชวยใหคนรนุ หลังไดม คี วามรู ความเขา ใจ ในเนื้อหาท่ีมาของรัฐธรรมนญู แตละฉบบั วา มมี าอยางไร รวมท้งั สภาพสงั คมในชว งเวลาน้นั ดวย ซ่ึงในที่นี้จะขอยกตัวอยางหลกั การและเจตนารมณของรัฐธรรมนูญฉบับแรกคือ “พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช 2475” และรัฐธรรมนูญฉบับท่ี 18 คือ รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2550 ดงั นี้ 1. หลกั การและเจตนารมณของรัฐธรรมนูญฉบบั แรก คอื “พระราชบญั ญตั ิธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามชัว่ คราว พทุ ธศักราช 2475” สรปุ สาระสําคญั คือ 1) ประกาศวา อาํ นาจสูงสุดของประเทศเปนของราษฎร (มาตรา 1) ซ่ึงแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสทิ ธิราชย มาเปน ระบอบประชาธปิ ไตย 2) พระมหากษัตริยเปนประมุขของประเทศ กิจการสําคัญของรัฐ ทําในนามของพระมหากษัตริย 3) เปนการปกครองแบบสมัชชาโดยกําหนดใหคณะกรรมการราษฎรซึ่งมีจํานวน 15 คนทาํ หนา ทบ่ี ริหารราชการแผนดนิ ดําเนนิ การใหเปนไปตามวัตถปุ ระสงคของสภาผูแทนราษฎร 4) เร่มิ มีรัฐสภาขึ้นเปนครั้งแรก โดยกําหนดใหเปนสภาเดียว คือ สภาผูแทนราษฎรซึ่งมอี ํานาจสูงสุดกลา ว คือ - ตรากฎหมาย - ควบคุมดแู ลราชการกิจการของประเทศ - มีอํานาจ ถอดถอน หรือสามารถ ปลดกรรมการราษฎร และขาราชการทกุ ระดับช้ันได โดยคณะกรรมการราษฎรไมม ีอาํ นาจท่จี ะยุบสภาผแู ทนราษฎร - วินจิ ฉยั การกระทําของพระมหากษตั รยิ  5) รัฐธรรมนญู ฉบบั นี้ ไดก ําหนดอายุของผูมีสิทธิออกเสยี งเลือกตงั้ และผมู สี ทิ ธสิ มคั รรบั เลือกตง้ั ไว 20 ปบริบรู ณเ ทากนั สวนวิธีการเลือกต้ังเปนการเลือกต้ังทางออม คือ ใหราษฎรเลือกผแู ทนตาํ บล และผูแ ทนตําบล กเ็ ลือกสมาชกิ สภาผูแ ทนราษฎร อีกทอดหนึ่ง 6) ศาล มอี าํ นาจพจิ ารณา พิพากษาคดี ตามกฎหมาย แตไมม ีหลกั ประกันความอสิ ระของผูพพิ ากษา

105 2. หลักการและเจตนารมณข องรฐั ธรรมนญู ฉบับท่ี 18 คอื รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2550 สรุปสาระสําคญั ได ดงั นี้ 1) คมุ ครอง สงเสรมิ ขยาย สิทธิ และเสรภี าพ ของประชาชนอยางเตม็ ที่ 2) ลดการผูกขาดอํานาจรฐั และเพ่มิ อํานาจประชาชน 3) การเมอื ง มคี วามโปรง ใส มคี ุณธรรม และจริยธรรม 4) ทาํ ใหองคก รตรวจสอบ มีความอิสระเขม แขง็ และทาํ งานอยางมีประสิทธภิ าพ

106เรือ่ งท่ี 2 โครงสรา งและสาระสําคญั ของรัฐธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย โครงสรางและสาระสําคัญของรัฐธรรมนูญทั้ง 18 ฉบับ มีวิวัฒนาการมาเปนลําดับจากการศึกษาพบวา มีโครงสรา งและสาระสําคัญท่บี ัญญตั ไิ ว ดงั น้ี 1) ประมุขแหง รฐั สวนนีจ้ ะระบถุ งึ องคพระมหากษัตริย และพระราชอํานาจ ของพระองค การแตง ตง้ั ผูส ําเรจ็ ราชการ และการสืบราชสนั ตตวิ งศ 2) ระบอบการปกครอง สว นนจ้ี ะระบุรปู แบบของรฐั และลักษณะการปกครองไว กลาวคือประเทศไทยเปนรัฐเด่ียว และมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมขุ 3) สทิ ธิ เสรีภาพ ความเสมอภาค และหนา ที่ สวนนร้ี ฐั ธรรมนญู ระบุไว โดยในสว นของสิทธิเชน สิทธใิ นการศึกษา สทิ ธใิ นการรักษาพยาบาล เปนตน ในสว นของความเสมอภาค เชน การไมเ ลอื กปฏบิ ตั อิ นั เน่ืองมาจากเชื้อชาติ สีผวิ รายได และสภาพรางกาย เปน ตน ในสวนของหนา ที่ เชน ประชาชนมีหนา ที่ตอ งไปเลือกตง้ั มีหนา ท่ตี องเสียภาษี และมหี นาท่ตี อ งรกั ษาชาติ ศาสนา พระมหากษัตรยิ  เปนตน 4) แนวนโยบายพ้ืนฐานแหงรัฐ สวนน้ีจะระบุ แนวนโยบาย ท่ีจะทําใหประเทศมีความม่ันคงมีความเจริญเติบโต มีสันติสุข และประชาชน มีมาตรฐานการครองชีพ และมีคุณภาพชีวิตท่ีดี เชนการรกั ษาธรรมชาติ การสรา งความเขมแขง็ ของชุมชน การกระจายรายไดท ่เี ปนธรรม เปนตน 5) อํานาจอธิปไตย สวนนี้จะกําหนด สถาบันที่ใชอํานาจอธิปไตย ไดแก ฝายบริหาร ฝายนิติ-บญั ญัติ และฝายตลุ าการ รวมถึงความสมั พนั ธระหวา งสถาบันทัง้ สามสถาบนั 6) การตรวจสอบการใชอ ํานาจรฐั สว นนีจ้ ะระบุ กลไกที่ใชสาํ หรับตรวจสอบการทํางานของรัฐ เพอ่ื ใหเ กดิ ความโปรง ใส และความบริสุทธยิ์ ตุ ธิ รรม เชน ศาลรฐั ธรรมนญู คณะกรรมการปอ งกันและปราบปรามการทจุ รติ แหง ชาติ คณะกรรมการการเลือกต้งั เปนตน รฐั ธรรมนญู แตล ะฉบบั จะกําหนดโครงสรา ง และสาระสําคัญแตกตางกันไป การจะตัดหรือเพิ่มเรือ่ งใดเขา ไปในรฐั ธรรมนูญ เปนเร่อื งของความจําเปนในขณะน้นั ๆ ซงึ่ ผเู รยี นไมตองยึดถือตายตวัเพราะสิง่ เหลาน้ี เปน ความเหมาะสมของสถานการณในแตละยคุ สมัย โดยจะตองพิจารณาบริบทของสภาพสงั คมโดยรวมของทง้ั ประเทศ และสถานการณของโลกประกอบดว ย รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 แบงโครงสรางออกเปน 15 หมวดดังนี้ หมวด 1 บททั่วไป หมวด 2 พระมหากษัตริย

107หมวด 3 สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทยหมวด 4 หนา ที่ของชนชาวไทยหมวด 5 แนวนโยบายพื้นฐานแหง รฐัหมวด 6 รัฐสภาหมวด 7 การมสี วนรวมทางการเมอื งโดยตรงของประชาชนหมวด 8 การเงินการคลังและงบประมาณหมวด 9 คณะรัฐมนตรีหมวด 10 ศาลหมวด 11 องคกรตามรัฐธรรมนูญหมวด 12 การตรวจสอบการใชอ ํานาจรัฐหมวด 13 จริยธรรมของผูดาํ รงตําแหนง ทางการเมอื ง และเจาหนา ที่ของรัฐหมวด 14 การปกครองสวนทองถ่นิหมวด 15 การแกไขเพม่ิ เตมิ รฐั ธรรมนญูบทเฉพาะกาล เพ่อื ใหมีความรูความเขาใจเพ่มิ มากขึน้ ผูเ รียนสามารถศกึ ษารายละเอียดของรัฐธรรมนญู แหงราชอาณาจักรไทยพุทธศกั ราช 2550 เพิ่มเตมิ ได

108เร่อื งท่ี 3 จุดเดนของรฐั ธรรมนญู ท่ีเก่ียวกับ สิทธเิ สรภี าพและหนา ทขี่ องประชาชน สทิ ธิและเสรภี าพ เปน รากฐานสาํ คญั ในการปกครองตามระบอบประชาธิปไตย การที่จะรูวาการปกครองของประเทศใดมีความเปนประชาธิปไตยไดมากนอยเพียงใด ตองดูที่สิทธิเสรีภาพของประชาชนในประเทศน้ัน ๆ เปน สําคญั ถา ประชาชนมีสิทธิเสรีภาพมาก ความเปนประชาธิปไตยของประเทศนั้นก็มีมาก หากสิทธิเสรีภาพของประชาชนถูกจํากัด หรือถูกลิดรอน โดยผูมีอํานาจในการปกครอง ประชาธิปไตยก็จะมีไมได ดวยเหตุนี้กฎหมายรัฐธรรมนูญของไทยทุกฉบับ จึงไดบัญญัติคุมครอง สิทธิ เสรีภาพ ของประชาชนไว และมีการบัญญัติเพิ่มและชัดเจนขึ้นเรื่อย ๆ จนถึงรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ซ่ึงเปนรัฐธรรมนูญท่ียังคงมีผลบังคับใชในปจจบุ ัน ไดบ ญั ญตั ไิ วเร่ือง สิทธิ และเสรภี าพ ของประชาชน ไวอ ยางชดั เจน และเปน หมวดหมูปรากฏอยูในหมวดที่ 3 ดังน้ี สว นที่ 1 บททวั่ ไป สวนท่ี 2 ความเสมอภาค สวนท่ี 3 สทิ ธแิ ละเสรีภาพสว นบคุ คล สวนท่ี 4 สิทธใิ นกระบวนการยตุ ธิ รรม สวนที่ 5 สทิ ธิในทรพั ยส นิ สว นท่ี 6 สิทธิและเสรภี าพในการประกอบอาชีพ สว นท่ี 7 เสรภี าพในการแสดงความคดิ เหน็ ของบคุ คลและสื่อมวลชน สวนที่ 8 สทิ ธแิ ละเสรภี าพในการศึกษา สวนท่ี 9 สทิ ธใิ นการไดร บั บรกิ ารสาธารณสขุ และสวัสดิการจากรฐั สวนท่ี 10 สิทธิในขอ มูลขาวสารและการรอ งเรยี น สวนที่ 11 เสรีภาพในการชุมนุมและสมาคม สวนท่ี 12 สทิ ธชิ ุมชน สว นที่ 13 สิทธพิ ทิ กั ษร ฐั ธรรมนญู ผูเรียนสามารถศึกษารายละเอียดของ สิทธิ และเสรีภาพ ไดในเอกสารรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พุทธศักราช 2550 หมวด 3

109 นอกจากจะบัญญตั ิ สทิ ธิ และเสรีภาพของประชาชนไวแ ลว รฐั ธรรมนูญกย็ งั ไดบัญญัติหนาท่ีของประชาชนไว เชนกัน ดังตัวอยาง หนาท่ีของประชาชนชาวไทยในหมวด 4 ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทย พุทธศกั ราช 2550 ซึ่งบญั ญตั ิไว ดังนี้ 1. บุคคล มหี นา ทีพ่ ทิ ักษ รักษาไวซ ึง่ ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอนั มีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมุข ตามรัฐธรรมนูญนี้ (มาตรา 70) 2. บุคคล มีหนาท่ีปองกันประเทศ รักษาผลประโยชนของชาติ และปฏิบัติตามกฎหมาย(มาตรา 71) 3. บคุ คล มหี นา ทไ่ี ปใชสิทธเิ ลือกต้ัง บุคคลซึ่งไปใชสิทธิหรือไมไปใชสิทธิ โดยไมแจงเหตุอันสมควรท่ีทาํ ใหไมอาจไปใชสิทธไิ ด ยอมไดรับสิทธิ หรือเสียสิทธิตามที่กฎหมายบัญญัติ การแจงเหตุที่ทําใหไมอาจไปเลือกตั้ง และการอํานวยความสะดวกในการไปเลือกต้ัง ใหเปนไปตามที่กฎหมายบัญญตั ิ (มาตรา 72) 4. บคุ คล มีหนา ทร่ี บั ราชการทหาร ชว ยเหลอื ในการปอ งกัน และบรรเทาภัยพิบัติสาธารณะเสยี ภาษีอากร ชว ยเหลือราชการ รับการศกึ ษา อบรม พิทักษ ปกปอ ง และสบื สานศิลปวฒั นธรรมของชาติและภูมิปญญาทองถิ่น และอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ท้ังน้ีตามที่กฎหมายบญั ญตั ิ (มาตรา 73) 5. บุคคล ผเู ปน ขาราชการพนักงาน ลูกจาง ของหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจหรือเจาหนาท่ีอ่ืนของรัฐ มีหนาท่ีดําเนินการใหเปนไปตามกฎหมาย เพ่ือรักษาประโยชนสวนรวมอํานวยความสะดวก และใหบริการแกประชาชน ตามหลักธรรมาภิบาลของการบริหารกิจการบานเมอื งที่ดี ในการปฏิบัตหิ นาที่ และในการปฏบิ ตั กิ ารอน่ื ท่เี กี่ยวของกบั ประชาชน บุคคล ตามวรรคหน่ึงตอ งวางตนเปน กลางทางการเมอื ง (มาตรา 74)

110กจิ กรรมท่ี 101. เมอ่ื ผเู รียนไดศ กึ ษาความเปน มาของรัฐธรรมนูญแหง ราชอาณาจกั รไทย แลว ใหผ ูเรยี นลําดับววิ ฒั นาการของรฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจกั รไทยตามระยะเวลา ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………2. จากพระราชหัตถเลขาที่ทรงสละราชสมบัติของพระบาทสมเดจ็ พระปกเกลาเจาอยูหัว ไดท รงคาดหวงั วาประเทศไทย ควรจะมรี ูปแบบการปกครองเปนอยางไร และปจจุบัน ประเทศไทยมีรูปแบบการปกครองตามท่ีพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัว ทรงคาดหวังไวแลวหรือไม ถา มี มีในเร่อื งใดบา ง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………….............................................................................3. ใหผูเรียนวิเคราะหวิถีชีวิตของผูเรียนวามีเร่ืองใดบางในชีวิตของผูเรียนที่มีความ เกย่ี วของกบั บทบัญญตั ใิ นรฐั ธรรมนูญฉบบั ท่ใี ชอยปู จจบุ ัน และความเก่ียวของนั้นเปน สิง่ ทผี่ ูเ รยี นมีความพึงพอใจแลว หรือไม ตอ งการใหมีการเปล่ยี นแปลง อยา งไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

111 4. หากผเู รียนจะนาํ หลกั การสาํ คญั ของระบอบประชาธิปไตยมาใชในครอบครัว ผูเรยี นจะ นําหลักการนั้นมาใช และมวี ิธีปฏบิ ัตอิ ยางไรกับสมาชกิ ในครอบครวั จงึ จะไดชื่อวาเปน ครอบครวั ประชาธิปไตยทมี่ องเหน็ และสมั ผัสไดอยางเปน รปู ธรรม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………เร่อื งท่ี 4 หลักการสาํ คัญของประชาธิปไตยและคณุ ธรรม จรยิ ธรรม คานิยม ในการอยรู ว มกันอยา ง สันติ สามัคคี ปรองดองความหมายและความสาํ คญั ของประชาธิปไตย ประชาธปิ ไตย เปน รูปไดท ง้ั แบบการปกครองและวถิ กี ารดาํ เนนิ ชีวิต ซ่งึ ยึดหลกั ของความเสมอภาคเสรีภาพและศกั ดศ์ิ รีแหง ความเปน มนษุ ย การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยถือวาทกุ คนมสี ิทธิเสรีภาพเทา เทียมกันและอํานาจอธิปไตยตองมาจากปวงชน ระบอบประชาธปิ ไตย หมายถึง ระบอบการปกครองท่ีอํานาจอธิปไตยเปนของปวงชน ประชาชนมสี ทิ ธิ เสรีภาพ โดยอาศยั หลักการของการแบงแยกอํานาจ และหลักการที่วาดวยความถูกตองแหงกฎหมาย ผปู กครองประเทศทม่ี าจากการเลือกตงั้ ของประชาชน เปนเพียงตัวแทนท่ีไดรับมอบอํานาจใหใ ชอ ํานาจอธิปไตยแทนประชาชน

112 หลกั การสาํ คญั ของระบอบประชาธปิ ไตยที่สาํ คญั 1. หลกั อาํ นาจอธิปไตย เปนของปวงชน ประชาชนแสดงออกซึ่งการเปนเจาของ โดยใชอ ํานาจที่มตี ามกระบวนการเลือกต้ังอยางอิสระและทั่วถึง ในการใหไดมาซึ่งตัวผูปกครอง และผูแทนของตนรวมท้งั ประชาชนมอี าํ นาจในการคดั คาน และถอดถอนผปู กครอง และผูแทนท่ีประชาชนเห็นวา มิไดบรหิ ารประเทศ ในทางทเี่ ปนประโยชนต อ สงั คมสวนรวม เชน มีพฤติกรรมร่าํ รวยผดิ ปกติ อํานาจอธปิ ไตย หมายถึง อํานาจสูงสุดในการปกครองรัฐหรือประเทศ ดังน้ัน ส่ิงอื่นใดจะมีอํานาจยิ่งกวา หรือขัดตออํานาจอธิปไตยไมได อํานาจอธิปไตยยอมมีความแตกตางกันไปในแตละระบอบการปกครอง เชน ในระบอบประชาธิปไตย อํานาจอธิปไตยเปนของประชาชน กลาวคือประชาชน คือ ผูมีอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช อํานาจอธิปไตย เปน ของพระมหากษัตรยิ  คือ กษัตริย เปนผูมีอํานาจสูงสุดในการปกครองประเทศ เปนตนอน่ึง อาํ นาจอธิปไตยน้ี นบั เปนองคประกอบสําคญั ที่สดุ ของความเปนรัฐ เพราะการท่ีจะเปนรัฐไดน้ันนอกจากจะตองประกอบดวยอาณาเขต ประชากร และรัฐบาลแลว ยอมตองมีอํานาจอธิปไตยดวยกลาวคือ ประเทศนั้นตองเปนประเทศท่ีสามารถมีอํานาจสูงสุด (อํานาจอธิปไตย) ในการปกครองตนเอง จงึ จะสามารถ เรยี กวา “รฐั ” ได ในระบอบประชาธปิ ไตย อาํ นาจอธปิ ไตย เปนอาํ นาจสงู สุดในการปกครองประเทศ แบงออกเปน 3 สวน ดงั น้ี 1) อํานาจนิติบญั ญตั ิ เปนอํานาจในการออกกฎหมายและควบคุมการทํางานของรฐั บาล เพ่อื ประโยชนของประชาชนและประเทศชาติ ประชาชนชาวไทยใชอํานาจนี้โดยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแ ทนราษฎรไปทาํ หนา ทแ่ี ทนในรฐั สภา 2) อํานาจบรหิ าร เปน อาํ นาจการบริหารราชการแผนดินและการปกครอง ซึ่งมีคณะรฐั มนตรหี รือรัฐบาลเปน ผูใชอาํ นาจ และรับผดิ ชอบในการบริหารราชการแผนดินใหเปนไปตามนโยบายทแ่ี ถลงตอ รัฐสภา

113 3) อาํ นาจตุลาการ เปนอาํ นาจในการวินิจฉยั ตัดสินคดีความตามกฎหมาย โดยมีศาลเปน ผใู ชอ าํ นาจ 2 หลักสทิ ธเิ สรภี าพ ประชาชนทุกคน มีความสามารถในการกระทํา หรืองดเวนการกระทําอยางใดอยางหนึ่งตามท่ีบุคคลตองการ ตราบเทาท่ีการกระทําของเขาน้ัน ไมไปละเมิดลิดรอนสิทธิเสรีภาพของบุคคลอน่ื หรอื ละเมิดตอความสงบเรียบรอยของสังคม และความมั่นคงของประเทศชาติ 3. หลักความเสมอภาค การเปดโอกาสใหประชาชนทุกคน สามารถเขาถึงทรัพยากรและคุณคา ตาง ๆ ของสังคมที่มอี ยูจาํ กัดอยางเทาเทยี มกนั โดยไมถูกกดี กัน ดวยสาเหตุแหงความแตกตางทางชน้ั วรรณะทางสังคม ชาตพิ นั ธุ วัฒนธรรม ความเปน อยู ฐานะทางเศรษฐกิจ หรอื ดว ยสาเหตอุ นื่ 4. หลักนิติรัฐและหลักนิติธรรม เปนหลักการของรัฐท่ีมีการปกครองโดยกฎหมาย หรือหลักนิติธรรม การใชหลักกฎหมายเปนกฎเกณฑการอยูรวมกัน เพื่อความสงบสุขของสังคม การใหความคุมครองสิทธิข้ันพื้นฐานของประชาชน ท้ังในเรื่องสิทธิเสรีภาพในทรัพยสิน การแสดงออกการดํารงชพี ฯลฯ อยางเสมอหนากัน ผูปกครองไมสามารถใชอํานาจใด ๆ ลิดรอนเพิกถอนสิทธิ เสรีภาพของประชาชนได และไมสามารถใชอ ภสิ ิทธอิ ยเู หนือกฎหมาย หรอื เหนอื กวาประชาชนคนอื่น ๆ ได 5. หลกั การเสียงขา งมาก ควบคไู ปกบั การเคารพในสทิ ธิของเสียงขางนอย การตัดสินใจใด ๆที่สงผลกระทบตอประชาชนหมูมาก ไมวาจะเปนการเลือกตั้งผูแทนของประชาชน เขาสูระบบการเมอื ง การตัดสนิ ใจของฝายนติ บิ ัญญัติ ฝายบรหิ าร หรอื ฝายตลุ าการ ยอ มตอ งถอื เอาเสียงขางมากทมี่ ีตอ เรือ่ งนัน้ ๆ เปนเกณฑใ นการตัดสนิ ทางเลอื ก โดยถือวา เสยี งขา งมาก เปนตวั แทนทีส่ ะทอนความตองการ และขอเรียกรองของประชาชนหมูม าก หลักการนี้ ตอ งควบคไู ปกับการเคารพ และคุมครองสิทธิเสยี งขา งนอยดว ย ทง้ั นี้ก็ เพ่อื เปนหลักประกันวา ฝายเสียงขางมากจะไมใชวิธีการ พวกมากลากไปตามผลประโยชน ความเห็นหรือกระแสความนิยมของพวกตนอยางสุดโตง แตตองดําเนินการ เพ่ือประโยชนความเหน็ ของประชาชนท้งั หมด เพื่อสรา งสงั คมท่ปี ระชาชนเสียงขางนอย รวมทั้งชนกลุมนอยผูดอยโอกาสตาง ๆ สามารถอยูรวมกันไดอยางสันติสขุ โดยไมมีการเอาเปรียบกันและสรางความขดั แยง ในสังคม 6. หลักเหตุผล เปน หลักการใชเหตุผลท่ีถกู ตอ ง ในการตดั สินหรือยตุ ิปญหาในสังคม ในการอยูรว มกนั อยางสนั ติ สามัคคี ปรองดอง ผคู นตอ งรจู ักยอมรบั ฟงความเหน็ ตาง และรับฟงเหตุผลของผอู นื่ไมด ้อื ดึงในความคดิ เห็นของตนเอง จนคนอื่นมองเราเปนคนมีมิจฉาทิฐิ 7. หลักประนปี ระนอม เปนการลดความขัดแยง โดยการผอนหนักผอนเบาใหกัน รวมมือกันเพื่อเห็นแกประโยชนของสวนรวมเปนสําคัญ เปนทางสายกลาง ซ่ึงทั้งสองฝายจะตองไดและเสียในบางอยาง ไมไดครบตามท่ตี นปรารถนา จัดเปนวิธกี ารท่ที ําใหท กุ ฝา ย สามารถอยูรวมกันตอไปไดอยางสันติวิธีการในการประนีประนอม อาจใชเทคนิคการเจรจาตอรอง การไกลเกล่ีย โดยผูบังคับบัญชา หรือบุคคลทส่ี าม เปนตน

114 8. หลกั การยอมรบั ความเห็นตา ง หลักการน้ี เพ่ือเปนการอยูรวมกันดวยความสันติ สามัคคีปรองดอง ไมวาเสียงขางมากหรือเสียงขางนอย ตองทําใจยอมรับความเห็นตาง อันเปนการหลอมรวมหลกั ความเสมอภาค หลกั เสรีภาพ และหลักประนีประนอม โดยการเคารพและคมุ ครองสทิ ธิของผูอ ื่นดว ยท้ังน้กี ็เพื่อ เปนหลักประกนั วา ไมว า ฝา ยเสียงขางมากหรือฝา ยเสยี งขา งนอ ย เปนจะสามารถอยูรวมกนัดวยความสันตสิ ามคั คี ปรองดอง ทุกฝายตอ งยอมรับความเห็นตาง รวมท้ังฝายเสียงขางมากเองก็จะไมใ ชว ิธกี าร พวกมากลากไป ตามผลประโยชนห รอื ความเห็น หรอื กระแสความนยิ มของพวกตนอยางสดุ โตง ดงั ไดก ลา วไวแลวขา งตน แตตองดําเนินการเพื่อประโยชนของประชาชนท้ังหมดหรือทุกฝายเพ่ือสรางสังคมท่ีประชาชนเสียงขางนอย หรือประชาชนที่มีความเห็นตางจากฝายตน สามารถอยูรว มกันไดอ ยา งสนั ติ สามัคคี ปรองดอง โดยไมมกี ารเอาเปรยี บกัน และสรา งความขัดแยง ในสังคมมากเกนิ ไป กลาวโดยสรปุ วิถีทางประชาธิปไตยอันมีหลกั การทส่ี ําคญั เชน หลกั การอํานาจอธิปไตยหลักสิทธเิ สรภี าพ หลกั ความเสมอภาค หลกั นติ ริ ฐัและหลกั นติ ิธรรม หลักการเสียงขา งมาก หลักเหตผุ ลหลกั ประนีประนอม หลักการยอมรับความเหน็ ตา งผูเรียนจะตองศกึ ษา เพอื่ ใหมคี วามรู ความเขา ใจและนํามาประยกุ ตใ ชใ นชีวติ ประจาํ วนั เพ่ือการอยูรวมกันอยางสนั ติคณุ ธรรม จรยิ ธรรม และคา นิยมในการเสรมิ สรา งสันติ สามัคคี ปรองดองในสงั คมไทย ความหมาย การเสริมสรา งความปรองดองในสงั คมไทย การเสรมิ สรางความปรองดองในสังคมไทย หมายถงึ “การเพิ่มพูนใหด ีขนึ้ หรือม่ันคงยง่ิ ข้ึนดวยความพรอ มเพรียงกัน หรือ การเพ่มิ พนู ใหด ีข้นึ ดวยการออมชอม ประนีประนอม ยอมกันไมแกงแยงกันตกลงดวยความไกลเ กลี่ย และตกลงกันดวยความมีไมตรีจิตของประชาชนคนไทย” คนไทยสวนใหญ ลวนมีความรักใครและสามัคคีกันอยูแลวในทุกถิ่น ดวยความมีจารีตวัฒนธรรม ประเพณี กับความมีศีลธรรมในสายเลือด และในจิตใจสืบทอดตอกันมา การขัดแยงทางความคดิ ในกลุมคน ยอมเกดิ มีไดบางเปนเรื่องธรรมดา แตถาหากการขัดแยงทางความคิด ไดรับการไกลเ กล่ยี ไดร บั ความรู ไดร บั ขาวสาร หรือไดร บั การอธิบายจนเกิดความรู ความเขาใจที่ถูกตอง การขัดแยงทางความคิดเหลา น้นั ก็จะหมดไปได ไมก อ ใหเ กิดความแตกแยกสามัคคี ไมก อใหเกดิ ความรุนแรงใดใดทั้งทางวาจาและทางกาย เพราะคนไทย เปนชนชาติทร่ี ักสงบ รักพวกพอ ง และรักแผน ดนิ ถนิ่ เกดิ

115 ดังนั้น ประชาชนควรมีความรู ความเขาใจ ในระบอบการปกครอง รวมถึงระบบ ระเบียบวิธีการทํางาน หรือกลวิธีของพรรคการเมือง และควรไดรับความรู มีความเขาใจ เกี่ยวกับกลวิธีในการทจุ รติ คอรรัปชัน่ ประพฤตมิ ิชอบ การรับเงนิ สมนาคณุ หรือกฎหมายท่ีเกย่ี วของกับพรรคการเมอื งและนักการเมืองทุกรูปแบบ รวมถึงความรู เก่ียวกับกฎหมายที่สําคัญในชีวิตประจําวัน และอ่ืน ๆเพ่อื ใหป ระชาชนเกิดการเคารพในกฎหมาย ประพฤติปฏิบัติตามกฎเกณฑ กติกา หรือตามกฎหมายประชาชนทุกหมูเหลา ทุกสาขาอาชีพ ควรไดรับการพัฒนาทางดานจิตใจใหมีคุณธรรมทางศาสนาใหเกิดมีความรู มีความเขาใจในหลักการหรือหลักคําสอนทางศาสนา อันจะเปนบรรทัดฐานหรือเปนแนวทางในการประพฤติปฏิบัติตามหนาท่ี แหงความเปนประชาชนชาวไทย เพื่อใหเกิดความมีระเบยี บ มีวินัย ท้งั ความคิด ทง้ั จติ ใจ ในทุกดาน อันจักทําใหก ารขัดแยงทางความคิดในทุกชุมชน ทุกสังคมทกุ หนวยงาน ทุกกลมุ บคุ คล ลดนอยลงหรอื ไมมี การขดั แยงทางความคดิ ท่รี ุนแรงเกิดขน้ึ น้นั ยอ มแสดงใหเห็นวา คนไทย ไดเสริมสรางความสามัคคี คือ ไดเพ่ิมพูนใหดีข้ึน หรือม่ันคงย่ิงข้ึน ดวยความพรอม-เพยี งกัน ออมชอม ประนปี ระนอม ยอมกนั ไมแ กง แยงกนั ตามจารตี วัฒนธรรม ประเพณีตามหลักกฎหมายตามหลักศีลธรรมในศาสนา ซ่ึง “การเสริมสรางความสามัคคีของคนไทย” จะสําเร็จได ก็ดวยคนไทยรวมมอื รว มใจกนั ประพฤตปิ ฏิบตั ิ เพื่อประเทศไทย และเพ่อื คนไทยหลักการเสริมสรา งความปรองดองในสังคมไทย

116 การเสริมสรางความปรองดอง เปนกระบวนการที่ชวยปองกัน หรือลดปญหาความขัดแยงสรางสันติ ใหคนในสังคมอยูรวมกันอยางสามัคคี บนพ้ืนฐานของหลักการทางประชาธิปไตย และคณุ ธรรมในการอยูรว มกนั ในสงั คมอยา งมีความสขุคุณธรรมพน้ื ฐานในการอยรู ว มกันอยางสันติ สามัคคี ปรองดองตามหลกั การทางประชาธิปไตย พระพรหมคณุ าภรณ (ป.อ. ปยุตฺโต) (2551 : 51, 57) ไดใหค วามหมายของคําวา “คุณธรรม”ไวอยางชดั เจนวา หมายถงึ ธรรมที่เปนคุณ ความดีงาม สภาพที่เกอ้ื กลู กัน สว นคาํ วา “จรยิ ธรรม” หมายถึงหลกั ความประพฤติ หลกั ในการดาํ เนินชีวติ หรือความประพฤติอันประเสริฐ หรือการดําเนินชีวิตอันประเสรฐิ คณุ ธรรม จรยิ ธรรม เปน เร่อื งของระบบคดิ ทยี่ อมรับความเปนจริงของชีวติ การสรา งคุณธรรมจรยิ ธรรม ใหเ กิดขึ้นได ตองอาศัยการปลูกฝงระบบคิดดังกลาวใหเขาไปอยูในทุกชวงชีวิตของมนุษยและตอ งไมเ ปน หนา ทข่ี องหนวยงานใดหนว ยงานหนง่ึ อยางสถาบนั การศึกษา หากแตค วรเปน ทุกภาคสว นของสังคม ตอ งเขา มามีสวนรวมในการปลูกฝง คณุ ธรรม จรยิ ธรรม ใหเ กดิ มีขน้ึ ใหได จะเห็นไดวาเร่อื งของ คณุ ธรรม จรยิ ธรรม เปนการพัฒนาความเปนมนุษยท่ีสมบูรณ ไมเพียงเฉพาะ เพื่อการอยูร วมกนั อยางสันติ สามัคคี ปรองดอง เทานน้ั ยังเปน พ้นื ฐานของการอยูรว มกันอยางสงบสุข ไมแ ตกแยก การอยูรว มกันในฐานะสมาชิกในสังคมเดียวกัน จะนํามาซ่ึงการอยูรวมกันอยางสนั ติสุขได คุณธรรมทนี่ าํ ไปสูการอยรู ว มกนั อยางสนั ติ สามคั คี ปรองดอง ตามหลกั การทางประชาธปิ ไตย(ดร.สาโรช บวั ศร)ี มดี ังน้ี 1. คารวธรรม คอื การเคารพซึง่ กันและกนั 2. สามคั คีธรรม คอื การรวมมือชว ยเหลอื ซ่งึ กนั และกนั 3. ปญญาธรรม คอื การใชส ตปิ ญ ญาในการดาํ เนนิ ชวี ติ 1. คารวธรรม คือ การเคารพซ่งึ กนั และกนั มีพฤติกรรมทแ่ี สดงออก ดงั น้ี 1.1 เคารพในสถาบนั พระมหากษัตริย ไดแก การแสดงความเคารพเทดิ ทูนสถาบันพระมหากษัตริยในทุกโอกาส การรวมกิจกรรมตาง ๆ ท่ีจัด เพ่ือแสดงความจงรักภักดีตอสถาบันพระมหากษัตริยในโอกาสวันสาํ คัญตาง ๆ การไปรับเสดจ็ เมือ่ พระมหากษตั ริยหรือพระบรมวงศานุวงศเ สดจ็ ไปในถิ่นทีอ่ ยูหรือบรเิ วณใกลเคียง การปฏิบัติตอสัญลกั ษณท ีแ่ สดงถึงสถาบนั พระมหากษัตริย เชน ธงชาติ พระบรม-ฉายาลกั ษณ เพลงสรรเสรญิ พระบารมี ฯลฯ ดวยความเคารพ เม่ือไดยิน หรอื เหน็ บคุ คลใดแสดงกิริยาวาจา หรือมีการกระทําอันไมสมควรตอสถาบันพระมหากษัตริย ตองกลาวตักเตือน และหามไมใหปฏิบตั เิ ชน นน้ั อีก

117 1.2 เคารพบุคคลท่ีเกยี่ วของ โดยเฉพาะบิดามารดา ซ่ึงเปน ผูใหกําเนิด เคารพญาติผูใหญเชน ปู ยา ตา ยาย และผสู งู อายุ เคารพครูอาจารย และเพือ่ น ๆ ทง้ั ทางกายและทางวาจา 1.2.1 ทางกาย ไดแก การทกั ทาย การใหเกียรติผูอ่ืน การแสดงความเคารพแกบคุ คลซ่งึ อาวุโสกวา การใหก ารตอ นรบั แกบ ุคคล การแสดงความเออ้ื เฟอ ซึ่งกนั และกนั เปนตน 1.2.2 ทางวาจา ไดแก การพูดใหเหมาะสมกับกาลเทศะ การใชค ําพดู เหมาะสมตามฐานะของบุคคล การพดู จาสุภาพ ไมก าวราว สอเสียด การไมพ ดู ในสงิ่ ทจ่ี ะทาํ ใหผอู ื่นเกดิ ความเดอื ดรอน ไมนาํความลบั ของบคุ คลอนื่ ไปเปดเผย ไมพูดนนิ ทา หรอื โกหก หลอกลวง เปน ตน 1.3 เคารพสิทธิของผูอ่ืน ไดแก การไมลวงละเมิดสิทธิของผูอ่ืน ท้ังทางกาย หรือวาจา การรูจักเคารพในสิทธิของคนที่มากอ นหลัง การเคารพในความเปนเจาของ สิ่งของเคร่ืองใช การรูจักขออนุญาต เมื่อลวงล้ําเขาไปในที่อยูอาศัยของบุคคลอื่น การไมทํารายผูอ่ืนโดยเจตนา การไมทําใหผูอื่นเสอื่ มเสยี ชอื่ เสยี ง เปนตน 1.4 เคารพในความคิดเห็นของผูอ ืน่ ไดแก การยอมรับฟงความคิดเหน็ ของผูอื่น เม่ือมีผูพูดเสนอความคิดเห็น ควรฟงดวยความตั้งใจและใครครวญดวยวิจารณญาณ หากเห็นวาเปนการเสนอแนวความคิดที่ดีมีประโยชนมากกวาความคิดเห็นของตนเอง ก็ควรยอมรับและปฏิบัติตาม ไมควรยดึ ถอื ความคิดเห็นของตนวา ถูกเสมอไป 1.5 เคารพในกฎระเบียบของสังคม ไดแก การยึดม่ันในกฎระเบียบของสังคม เชนวัฒนธรรมประเพณี กฎเกณฑข องสงั คม และกฎหมายของประเทศ 1.6 มเี สรภี าพ และใชเสรภี าพในขอบเขตของกฎหมายและขนบธรรมเนยี มประเพณี 2. สามคั คธี รรม คือ การรวมมอื ชวยเหลือซง่ึ กนั และกัน มีความเอื้อเฟอเผ่ือแผตอกัน เพื่อใหเกดิ ประโยชนตอสวนรวม มีพฤติกรรมทแี่ สดงออกดังน้ี 2.1 การรูจ กั ประสานประโยชน คาํ นึงถึงประโยชนของชาติเปนที่ต้ัง ไดแก ทํางานรวมกันอยา งสนั ติวิธี รูจักประนปี ระนอม เสยี สละความสขุ สวนตน หรือหมูคณะ 2.2 รว มมอื กันในการทาํ งาน หรอื ทํากจิ กรรมอยางหน่งึ อยา งใดรว มกนั จะมีการวางแผนและทํางานรวมกัน ดําเนินงานตามข้ันตอน ชวยเหลือกันอยางต้ังใจ จริงจัง ไมหลีกเล่ียง หรือเอาเปรียบผอู น่ื 2.3 รับผิดชอบตอ หนา ทที่ ่ไี ดร ับมอบหมายจากสวนรวม และหนาทตี่ อ สงั คม 2.4 ความเปน นํ้าหนึ่งใจเดยี วกันของคนในกลุม ในหนวยงาน และสงั คม 3. ปญ ญาธรรม คอื การใชส ตปิ ญญาในการดําเนินชีวติ มีพฤตกิ รรมท่ีแสดงออก ดังนี้ 3.1 การไมถือตนเปนใหญ ไดแก การรูจักรับฟงความคิดเห็นของผูอื่น การรูจักเปนผูนําและผูตามท่ีดี

118 3.2 เนน การใชปญญา ใชเหตุผล และความถูกตอง ในการตัดสินปญหาทั้งปวง ไมใชเสียงขางมาก ในการตัดสินปญหาเสมอไป เพราะเสียงขางมากบอกเฉพาะความตองการ ความคิดเห็นความพงึ พอใจ แตไ มอ าจบอกความจรงิ ความถกู ตอ งได 3.3 มคี วามกลาหาญทางจรยิ ธรรม กลา ที่จะยนื หยดั ในสง่ิ ทถี่ กู ตอ ง 3.4 แสวงหาความรู ขา วสารขอมูลอยางมีวจิ ารญาณ เพือ่ เปนขอมูลในการตดั สินใจ การปฏิบัตติ ามคณุ ธรรมขางตน เมื่อไดประพฤติปฏิบัติ ความสามัคคียอมจะเกิดขึ้น เมื่อเกิดความสามัคคีข้ึนแลว การงานทุกอยางแมจะยากสักเพียงใดก็กลายเปนงาย ชีวิตมีแตความราบรื่นแมจะเกิดอุปสรรคก็สามารถขจัดใหหมดสิ้นได ดังคํากลาวท่ีวา “สามัคคีคือพลัง” เพียงแตทุกคนดาํ รงชีวติ บนพืน้ ฐานแหงคณุ ธรรม ใหทุกคนมีความรัก และชว ยเหลอื ซึง่ กันและกนั มีความสามัคคแี ละเสยี สละเพ่ือสว นรวม การใชห ลักธรรมในการสง เสรมิ ความสามคั คีเปนแนวทางในระยะยาว และเปนการปองกันความแตกสามคั คี ขณะทีก่ ารสรา งความสามคั คใี นระยะส้นั เปนการทาํ กจิ กรรมตาง ๆรวมกันโดยอาจเริม่ จากกจิ กรรมบนั เทิงทส่ี ามารถดึงกลมุ คนใหเ ขารวมไดง าย เชน การเขาคายตาง ๆ การทํากิจกรรมพัฒนาสังคมและชุมชนรว มกนั การทาํ กิจกรรมพฒั นาคุณภาพชีวติ ทีห่ ลากหลาย จากนนั้ คอยขยายสูกิจกรรมท่ีมีความยากขึ้น และการสรางวัฒนธรรม ประเพณีในการทํากิจกรรมรวมกันเปนประจํา จะชว ยสรางวฒั นธรรมการทํางานกลมุ และการสมั พนั ธก ับสังคม ซึ่งชวยใหเกิดความรักความสามคั คไี ดมากยง่ิ ข้นึ คา นิยมพน้ื ฐานในการอยรู ว มกนั อยา งสมานฉันท 12 ประการ ขอ 1. มคี วามรกั ชาติ ศาสนา พระมหากษตั รยิ  ขอ 2. ซอื่ สัตย เสยี สละ อดทน ขอ 3. กตัญูตอ พอแม ผูปกครอง ครบู าอาจารย ขอ 4. ใฝหาความรู หมนั่ ศึกษาเลา เรียน ท้ังทางตรงและทางออม ขอ 5. รกั ษาวฒั นธรรม ประเพณไี ทยอนั งดงาม ขอ 6. มศี ีลธรรม รักษาความสัตย หวังดีตอ ผูอนื่ เผอ่ื แผและแบง ปน ขอ 7. เขา ใจเรยี นรูการเปนประชาธิปไตยอันมพี ระมหากษตั รยิ ท รงเปน ประมขุ ทีถ่ ูกตอ ง ขอ 8. มรี ะเบยี บวินยั เคารพกฎหมาย ผูน อ ยรจู กั เคารพผใู หญ ขอ 9. มีสติรูตวั รคู ิด รูทาํ รปู ฏบิ ัติ ตามพระราชดาํ รัสของพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหา-ภมู ิพลอดุลยเดช ขอ 10. รูจักดํารงตนอยูโดยใชหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รูจักอดออมไวใชเม่ือยามจําเปน มีไวพอกินพอใชถาเหลอื ก็แจกจา ย จาํ หนาย และขยายกจิ การเมือ่ มีความพรอ มโดยมีภูมคิ มุ กันท่ีดี

119 ขอ 11. มีความเขมแขง็ ทั้งรา งกายและจติ ใจ ไมยอมแพตออาํ นาจฝายตา่ํ หรอื กเิ ลส มีความละอายเกรงกลวั ตอ บาปตามหลักของศาสนา ขอ 12. คาํ นึงถงึ ผลประโยชนข องสว นรวมและตอ ชาติมากกวาผลประโยชนของตนเอง คานิยมพืน้ ฐานดงั กลา วขางตน มีความสาํ คญั อยางยิง่ ที่คนไทยจะตองนํามาประพฤติปฏิบัติในชวี ิตประจาํ วันอยูเสมอ และเพ่ือใหเ กดิ ความเขาใจย่ิงขึ้นจะขอกลา วในรายละเอยี ดเพ่มิ เตมิ ดงั น้ี 1. มคี วามรักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย เปนคุณลักษณะที่แสดงถึงรักความเปนชาติไทยเปนพลเมืองดีของชาติ มีความสามัคคี เห็นคุณคา ภูมิใจ เชิดชูความเปนไทย ปฏิบัติตนตามหลักศาสนาท่ีตนนับถือ และแสดงความจงรกั ภกั ดีตอ สถาบันพระมหากษตั รยิ  2. ซ่อื สตั ย เสยี สละ อดทน เปนคุณลักษณะที่แสดงถึงการยึดมั่นในความถูกตอง ประพฤติตรงตามความเปน จริงตอ ตนเองและผูอน่ื ละความเหน็ แกต ัว รจู กั แบง ปนชวยเหลอื สังคมและบุคคลท่ีควรใหร จู ักควบคมุ ตนเองเมือ่ ประสบกับความยากลําบากและสิ่งทก่ี อใหเกดิ ความเสียหาย 3. กตัญูตอพอ แม ผูปกครอง ครูบาอาจารย เปนคุณลกั ษณะทีแ่ สดงออกถึงการรูจักบุญคุณปฏิบัติตามคาํ สง่ั สอน แสดงความรัก ความเคารพ ความเอาใจใส รกั ษาช่ือเสียง และตอบแทนบุญคุณของพอ แม ผปู กครอง และครบู าอาจารย 4. ใฝห าความรู หมน่ั ศึกษาเลา เรยี น ทง้ั ทางตรงและทางออ ม เปน คณุ ลักษณะท่ีแสดงออกถงึ ความตัง้ ใจ เพียรพยายามในการศึกษาเลา เรียน แสวงหาความรู ท้ังทางตรงและทางออ ม 5. รักษาวฒั นธรรม ประเพณีไทยอันงดงาม เปนการปฏิบตั สิ ืบทอดอนุรักษวัฒนธรรม และประเพณไี ทยอนั ดีงามดวยความภาคภมู ิใจเหน็ คุณคา ความสาํ คัญ 6. มศี ลี ธรรม รกั ษาความสตั ย หวังดตี อ ผอู น่ื เผ่อื แผแ ละแบง ปน เปน ความประพฤติที่ควรละเวน และความประพฤติท่คี วรปฏิบตั ติ าม 7. เขาใจเรยี นรกู ารเปนประชาธปิ ไตย อันมพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมุขที่ถูกตอง คือมีความรู ความเขาใจ ประพฤติปฏิบัติตนตามสิทธิ และหนาท่ีของตนเอง เคารพสิทธิและหนาท่ีของผูอ่ืน ใชเสรีภาพดวยความรับผิดชอบภายใตขอบเขตของกฎหมาย ตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษตั ริยท รงเปน ประมขุ 8. มีระเบียบวินัย เคารพกฎหมาย ผูนอยรูจักการเคารพผูใหญ เปนคุณลักษณะท่ีแสดงออกถงึ การปฏบิ ัติตามขอตกลง กฎเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับ และกฎหมาย มีความเคารพและนอบนอมตอ ผใู หญ

120 9. มสี ติรูตัว รูคิด รูทํา รูปฏิบัติ ตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหา-ภมู พิ ลอดุลยเดช เปนการประพฤตปิ ฏิบัตติ นอยางมีสตริ ตู ัว รูคดิ รทู ํา อยางรอบคอบถูกตอ ง เหมาะสมและนอมนําพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มาปฏิบัติในชีวติ ประจาํ วัน 10. รูจักดํารงตนอยูโดยใชหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดํารัสของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รูจักอดออมไวใชเม่ือยามจําเปน มีไวพอกินพอใช ถา เหลอื ก็แจกจาย จําหนาย และขยายกจิ การเมื่อมีความพรอม สามารถดําเนินชีวิตอยางพอประมาณ มีเหตผุ ลมีภูมคิ ุมกนั ในตัวทีด่ ี มคี วามรู มคี ณุ ธรรม และปรบั ตวั เพ่อื อยใู นสงั คมไดอยางมีความสุข 11. มีความเขมแข็งทัง้ รางกายและจติ ใจ ไมยอมแพตอ อํานาจฝา ยตา่ํ หรอื กิเลส มคี วามละอายเกรงกลัวตอบาปตามหลักของศาสนา เปนการปฏิบัติตนใหมีรางกายสมบูรณ แข็งแรงปราศจากโรคภัยและมีจติ ใจทเ่ี ขมแขง็ ไมกระทาํ ความชว่ั ใด ๆ ยดึ มั่นในการทาํ ความดีตามหลักของศาสนา 12. คํานึงถึงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาติมากกวาผลประโยชนของตนเอง ใหความรวมมือ ในกิจกรรมท่ีเปนประโยชนตอสวนรวม และประเทศชาติ เสียสละประโยชนสวนตนเพือ่ รกั ษาประโยชนของสว นรวม

121 การจัดกจิ กรรมการเรียนรู วิชาหนาทพี่ ลเมือง ระดบั มัธยมศึกษาตอนตนเร่อื ง สทิ ธมิ นุษยชนในการมีสว นรว มคมุ ครองตนเองและผูอ น่ืกรณีตวั อยา งเรอื่ ง “รกั แทหรอื รังแกกนั ”ตัวชว้ี ดั ท่ี 6 และ 7 ตระหนักถึงสทิ ธหิ นา ที่การมสี วนรว มในการคุมครองปอ งกนั ตนเองและผูอนื่ ตามหลักสทิ ธมิ นษุ ยชนวัตถปุ ระสงค 1. เขาใจถงึ หลกั สทิ ธมิ นษุ ยชนทีจ่ ะเกดิ ประโยชนต อ ตนเองและผอู ่ืน 2. เพือ่ ใหมีสวนรวมในการคมุ ครองปอ งกนั ตนเองและผอู นื่ ตามหลกั สิทธิมนุษยชน 3. เพอ่ื ใหต ระหนกั ถงึ สิทธิ และหนาทขี่ องประชาชน ในเรื่อง สทิ ธิมนษุ ยชน สามารถ นาํ มาใชเพ่ือหาทางเลือกแกปญ หาขอขดั แยงและคมุ ครองปองกนั ตนเองและผอู ื่น ในชุมชนเน้อื หาสาระ 1. ชว งเวลาที่ผา นมามคี วามขดั แยงในเรื่อง การละเมดิ สิทธิมนุษยชน เกิดขึ้นหลายตอหลายกรณี ความขัดแยงนี้เปนกรณีระหวางหนวยงานภาครัฐกับชุมชนบาง ระหวางหนวยงานภาคเอกชนกบั ภาคเอกชนบาง ระหวางหนวยงานเอกชนกับชุมชนบาง หรือแมกระทั่งระหวางชุมชนหรือภาคเอกชนดวยกนั เองบา ง 2. เนื้อหาความขัดแยงในเร่ืองการละเมิดสิทธิมนุษยชนดังกลา ว สวนใหญเนนเรื่องการออกกฎหมาย และการบังคับใชกฎหมายของหนวยงานภาครัฐที่ไมสอดคลองหรือไมเปนไปตามขอเท็จจริงทเี่ กิดข้ึนในชุมชน หรอื ขดั ตอธรรมเนียมประเพณี ความเชอ่ื ถอื ของประชาชนสวนใหญท่ีอยูมานานแลว หรอื กอใหเ กิดความไมปลอดภัยตอชีวิตและอาชีพการทํามาหากิน กอใหเกิดการทําลายทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดลอม ความขัดแยงที่เกิดจากความเห็นตางของภาคสวนท่ีเกี่ยวของความขดั แยงทเี่ นื่องมาจากการขาดความรู ความเขาใจ ขาดขอมูลท่ีหลากหลายและพอเพียง รวมทั้งการขัดผลประโยชนข องภาคสว นท่เี ก่ยี วของ ความขัดแยงท่ีเกิดจากการตีความกฎหมายท่ีไมตรงกันหรือความขัดแยงท่ีเกิดจากความไมพรอม และไมปฏิบัติตามข้ันตอนการดําเนินการของภาคสวนทเี่ ก่ยี วขอ ง ฯลฯ

122 3. มตี วั อยางท่ีเปนความขัดแยงอันเนื่องมาจากการละเมิดสิทธิมนุษยชนท่ีปรากฏในสงั คม เชน ภาครฐั ออกกฎหมายการสรางเขื่อน เพ่ือประโยชนทางการพลังงานไฟฟาและการเกษตรและการปอ งกันนา้ํ ทว มท่ีตอ งทําลายปา ไม ตนนํ้าลําธารท่ีเปนตนเหตุของความแหงแลง ทําอันตรายตอ สตั วป าหายาก พืชสมุนไพร และการทาํ มาหากินของชาวบานในพ้ืนทที่ ่อี ยูกันมานานแลว หรือการที่หนว ยงานภาครฐั ออกกฎหมายเวนคืนท่ีดนิ ในพื้นที่ทีจ่ ะสรางทางดวนไปกระทบตอประเพณีศาสนาที่อยูอาศัยของชมุ ชน หรอื การทหี่ นว ยงานภาครฐั ออกกฎหมายเพอื่ ความม่ันคง ประกาศกฎอยั การศึกภาวะฉกุ เฉินท่เี ปนการละเมิดสิทธมิ นุษยชน เชน หา มออกจากเคหะสถานหลังสามทุม หามชุมนุมเกิน5 คน เขาควบคุมตัว จบั กุม กกั ขงั ประชาชนโดยไมตองใชหมายสั่ง ฯลฯ เปนตน 4. เม่อื เกดิ กรณีขัดแยงระหวา งหนว ยงานภาครฐั กับชมุ ชนในเรอื่ ง สิทธมิ นษุ ยชน มักจะมขี อ กลาวหา 2 แนวทาง คอื 1) หนวยงานภาครัฐ ละเมิดสิทธิมนุษยชนและรังแกประชาชนและชุมชน โดยมีเร่ือง การทุจรติ คอรรัปชั่น เพือ่ ประโยชนต น ประโยชนพ รรคพวก เขามาเกยี่ วขอ ง 2) ประชาชนและชุมชนมีผลประโยชนสวนตน โดยไมคํานึงถึงประโยชนของสวนรวม หรือถูกภาคเอกชน หรอื NGO ยยุ งสง เสริมเพ่อื ประโยชนของกลุมดังกลาว รวมท้ังถูกชักจูงใหเลอื กขา งทางการเมือง 5. ประเด็นการอภิปรายถกแถลง 1) ทา นเหน็ ดวยกบั ขอกลา วหาดังกลาวหรอื ไม เพราะอะไร 2) ถา ทา นอยูในเหตุการณเปนคกู รณดี วย ทา นจะมีแนวทางในการแกปญหาเหลา น้ันอยา งไรบา ง จึงจะใหม กี ารดําเนินการไดโดยไมเปนการละเมดิ สทิ ธิมนุษยชน 3) ทา นเห็นดวยหรอื ไมก บั คํากลาวทว่ี า “สทิ ธิมนุษยชนตองควบคูไปกับหนาที่ของพลเมอื งดวย” เพราะเหตุใดวิธีการดําเนินงาน ข้นั นํา ครูนําเขา สบู ทเรยี นดวยการนาํ สนทนาถึงเนอ้ื หาสาระ เรอื่ ง สิทธิมนุษยชน ความคิดความเหน็ โดยทัว่ ไปของ เรื่อง สทิ ธิมนษุ ยชน ตามความคิดของผเู รยี นรวมท้ังเหตกุ ารณตา ง ๆ ท่เี กิดขน้ึอนั เนือ่ งมาจากปญ หาที่กลาวหาวา ละเมิดสทิ ธิมนุษยชน อาจมสี อ่ื ประกอบการเสวนา หรือใหผูเรียนชว ยกนั เสนอขา วท่เี กิดขน้ึ ในชุมชน ครูแนะนาํ แหลงขอ มลู แหลงความรูเกีย่ วกบั เร่อื ง สทิ ธิมนุษยชน ท่ีผูเรียนจะใชแสวงหาขอ มูลเพิม่ เตมิ

123 ขนั้ ดําเนินการ ครูแจกกรณตี ัวอยา ง “รักแทหรือรงั แกกัน” ใหกลมุ ผเู รียนศึกษาและรวมกันอภิปรายถกแถลงตามประเด็นท่ีกําหนดให โดยครูอาจใหขอมูลเพิ่มเติมหรือเสนอประเด็นสืบเน่ือง หรือมีขอ คําถามเพ่ือกระตนุ การอภปิ รายตามความจาํ เปน ข้ันสรุป ครแู ละผเู รียนรว มกันจดั ทําขอสรปุ จากการอภิปรายถกแถลงของกลมุ ผเู รยี นกิจกรรมเพ่อื การเรียนรูตอ เนอ่ื ง ครูเสนอกิจกรรมตอเนื่องตามความเห็นของกลุม เชน การศึกษาขอมูลเพ่ิมเติมจากแหลงความรตู า ง ๆ การสนทนาหรือสัมภาษณบคุ คล เพื่อแสวงหาความคิด ขอคิดเห็น ขอเสนอแนะเพม่ิ เติม การสอบถามความคิดเหน็ ฯลฯ เปนตน แลวใหผ เู รียนรวบรวมนาํ เสนอในรูปแฟม ความรู เพือ่การแลกเปลี่ยนเรยี นรูส่ือ/แหลงคนควา /ใบความรู 1. สอ่ื เอกสาร สอ่ื บุคคล สอื่ อเิ ล็กทรอนกิ ส 2. แหลงคนควา หองสมุด หนวยงานภาครฐั เอกชน สถานศกึ ษา 3. ใบความรู ขอมูลเรอื่ ง สิทธิมนษุ ยชน ท่ีเลือกนํามาจากเอกสารหรือเอกสารที่สําเนามาจากหนังสอื พิมพระยะเวลา 1. การนาํ เสนอขอ การอภปิ รายถกแถลง การสรุป การเตรียมเพื่อทํากจิ กรรมสืบเนื่องรวมทัง้ การสรุป 1 ช่ัวโมง 2. กิจกรรมตอเน่ืองใชเวลาตามความเหมาะสมโดยเนนการศึกษาดวยตนเองนอกเวลาการวัดประเมินผล 1. โดยการสังเกตพฤติกรรมการมีสวนรวมของผูเรียน การรวมเสนอความคิดเห็นการคดิ หาเหตผุ ล การถกแถลง กระตอื รือรน ความตง้ั ใจ ความสนใจ 2. ตรวจสอบผลการรวบรวมขอมลู ความสมบรู ณของแฟม การเรยี นรู (portfolio) 3. สังเกตความใสใ จ จริงจงั ของการทํางานกลุมของผเู รยี น

124กจิ กรรม1. ผูเ รยี นสามารถปฏบิ ตั ติ นตามหลักการสาํ คัญของประชาธปิ ไตยไดอ ยางไรบา ง จงยกตัวอยาง------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. หลักการสาํ คญั ของประชาธปิ ไตยมคี วามสําคัญตอ การอยรู ว มกนั อยา งสันตอิ ยา งไรบา ง----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. ถา มคี วามขดั แยง กนั ในสงั คม ควรนาํ หลักคณุ ธรรมใดมาใชแ กป ญหา จงอธบิ าย-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4. ความสามคั คี ปรองดอง มผี ลดตี อสงั คมและประเทศชาติอยา งไรบา ง------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

125 บทที่ 4 พฒั นาการทางการเมืองและการอยรู วมกนั ในระบอบประชาธิปไตย อันมพี ระมหากษัตริยทรงเปน ประมุข สาระสําคญั การอยูรวมกันในสังคมที่มีความแตกตางทั้งความคิด อาชีพ สถานะทางสังคมและสภาพแวดลอม การศึกษาเรียนรู การพัฒนาการทางการเมืองและการมีสวนรวมทางการเมืองการปกครองตามระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษตั ริยท รงเปนประมขุ เปนสวนหน่ึงที่จะทําใหสังคมอยูไดอ ยา งสงบสุขตามวถิ ีประชาธปิ ไตย ผลการเรยี นรทู ี่คาดหวงั 1. อธิบายสาเหตุ และความเปนมา ของการปฏิรูปการเมืองหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ได 2. อธบิ ายการมีสว นรว มทางการเมอื ง และการอยูร ว มกนั อยา งสันตใิ นระบอบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุขได ขอบขา ยเนือ้ หา เร่อื งท่ี 1 พฒั นาการทางการปฏริ ูปทางการเมืองเพื่อการปกครองในระบอบประชาธิปไตย อนั มพี ระมหากษตั ริยทรงเปน ประมขุ เรอื่ งที่ 2 การมสี วนรว มทางการเมืองและการอยูรว มกันอยา งสันตใิ นระบอบประชาธิปไตย อันมพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปน ประมุข สอ่ื ประกอบการเรยี นรู 1. ซดี เี หตกุ ารณสําคัญการเปลย่ี นแปลงทางการเมอื ง 2. คอมพวิ เตอรอ นิ เทอรเนต็ 3. บทความทางหนังสือพมิ พ

126

127เร่ืองที่ 1 พฒั นาการทางการปฏริ ูปการเมอื ง เพือ่ การปกครองในระบอบประชาธิปไตย อนั มพี ระมหากษัตรยิ ทรงเปนประมขุ1.1 พฒั นาการทางความคิดและเหตุการณสําคัญ กอนการเปลย่ี นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 ความคิดและความเคลือ่ นไหว เพอ่ื ใหมีการปกครองในระบอบประชาธิปไตยในประเทศไทยไดรับอทิ ธิพลทางความคิดมาจากการตดิ ตอ กบั กลุมประเทศทางตะวันตกโดยในกลมุ ประเทศทางยุโรปและสหรฐั อเมรกิ าไดม ีการปฏริ ูปการปกครองเปน ระบอบประชาธปิ ไตย ในป พ.ศ. 2319 (ค.ศ. 1776)และเกดิ การปฏวิ ัติฝร่งั เศส ในป พ.ศ. 2332 (ค.ศ. 1789) ประเทศไทย เร่มิ ตดิ ตอ ทางการคา กับประเทศอังกฤษ เมื่อ พ.ศ. 2367 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จ-พระน่งั เกลา เจาอยูหัว หลังจากน้ันก็มีกลุมมิชชันนารีจากสหรัฐอเมริกาเขามาเผยแพรคริสตศาสนาคนไทยจึงเร่ิมศึกษาภาษาอังกฤษศึกษาวิทยาการตาง ๆ โดยเฉพาะพระภิกษุเจาฟามงกุฎ กลุมพระบรมวงศานวุ งศ และกลุม ขา ราชการ ก็ศึกษาวชิ าการตา ง ๆ ดว ย ดังน้ัน สงั คมไทย บางกลุมจึงไดมคี านิยมโลกทัศนตามวทิ ยาการตะวนั ตกในหลาย ๆ ดาน รวมท้ัง แนวความคิดในเรื่อง การปกครองในระบอบประชาธปิ ไตยทีค่ อย ๆ กอตัวขนึ้ ในรัชสมยั ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกลาเจาอยูหัว เม่ือพระองคเสด็จข้ึนครองราชย ในป พ.ศ. 2394 จากการทพี่ ระองคไดรับการศึกษาตามแนวทางของตะวันตกดวย ทําใหพระองค ทรงตระหนักวา ถึงเวลาทป่ี ระเทศไทย จะตองยอมเปด สนั ติภาพกับประเทศตะวันตก ในลักษณะใหมและปรับปรุงบานเมืองใหกาวหนาเย่ียงอารยประเทศ ท้ังน้ี เพราะเพ่ือนบานกําลังถูกคุกคามดวยลัทธิจักรวรรดนิ ยิ ม จึงทรงเปลย่ี นนโยบายตา งประเทศของไทย มาเปน การยอมทําสนธิสัญญาตามเง่ือนไขของประเทศตะวันตก และพยายามรักษาไมตรีนั้นไว เพอื่ ความอยรู อดของประเทศ ตอ มา ในรชั สมยั ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกลาเจา อยหู วั ไดส งพระราชโอรสไปศึกษาในตางประเทศจํานวนมากทั้งประเทศอังกฤษ รัสเซีย เยอรมนี ฝร่ังเศส และเดนมารก และในปท่ีพระบาทสมเดจ็ พระจลุ จอมเกลา เจา อยหู วั ข้นึ ครองราชย ตรงกับ ร.ศ. 103 (พ.ศ. 2427) มีเจานายและขาราชการจํานวนหน่ึงที่รับราชการ ณ สถานทูตไทย ณ กรุงลอนดอน และกรุงปารีส ไดร ว มกนั ลงชือ่ ในเอกสารกราบบังคมทลู ความเห็นจดั การเปลย่ี นแปลงการปกครองราชการแผนดิน ร.ศ. 103 ทูลเกลาฯ ถวาย ณ วันพฤหัสบดี แรม 8 ค่ํา เดือน 2 ปวอก ฉอศอ ศักราช 124ตรงกบั วันท่ี 9 เดอื นมกราคม พ.ศ. 2427

128 สาระสาํ คญั ของคาํ กราบบังคมทูล 3 ขอ คือ 1. ภัยอนั ตรายจะมาถึงบา นเมือง เน่ืองจากการปกครองในขณะนั้น คือ ภัยอันตรายที่จะมีมาจากประเทศที่มอี ํานาจมากกวาประเทศไทย ถา มหาอํานาจในยุโรป ประสงคจ ะไดเ มอื งใดเปนอาณานิคมก็จะตองอา งเหตุผลวา เปน ภารกจิ ของชาวผวิ ขาว ท่มี มี นษุ ยชาติตองการใหมนุษยมีความสุขความเจริญไดร ับความยุติธรรมเสมอกัน ประเทศที่มีการปกครองแบบเกา นอกจากจะกีดขวางความเจริญของประเทศในเอเชยี แลว ยังกีดขวางความเจริญของประเทศที่เจริญรุงเรืองแลวดวย สรุปวา รัฐบาลท่ีมีการปกครองแบบเกา จัดการบานเมืองไมเรียบรอย เกิดอันตราย ทําใหอันตรายน้ันมาถึง ชาวยุโรปนับวาเปนชองทางทช่ี าวยุโรปจะเขา จัดการใหห มดอันตราย และอีกประการหนึ่งถาปดประเทศไมใหคาขายก็จะเขามา เปดประเทศคา ขายใหเกิดประโยชนทัง้ หมด เปนเหตุผลทีป่ ระเทศในยุโรปจะยึดเอาเปน อาณานคิ ม 2. การท่ีจะรักษาบานเมืองใหพนอันตราย ตองอาศัยการเปลี่ยนแปลงการบํารุงรักษาบา นเมืองแนวเดยี วกับท่ญี ปี่ ุนไดทาํ ตามแนวการปกครองของประเทศยโุ รป และการปองกนั อันตรายที่จะบังเกิดข้นึ อยหู ลายทางแตค ดิ วา ใชไ มไ ด คือ 1) การใชความออนหวาน เพอ่ื ใหมหาอํานาจสงสาร ประเทศญ่ีปุนไดใชความออนหวานมานานแลว จนเหน็ วา ไมไ ดป ระโยชน จึงไดจ ัดการเปลย่ี นการบริหารประเทศใหย โุ รปนับถือ จงึ เห็นวาการใชความออ นหวานน้นั ใชไมได 2) การตอสูดวยกําลังทหาร ซ่ึงก็เปนความคิดที่ถูกตองกําลังทหารของไทยมีไมเพียงพอทงั้ ยังตอ งอาศยั ซ้ืออาวุธจากตางประเทศ หากไดร บกันจริง ๆ กับประเทศในยุโรป ประเทศในยุโรปที่เปน มิตรประเทศของคสู งครามกับประเทศไทย ก็จะไมขายอาวุธใหป ระเทศไทยเปน แน 3) การอาศยั ประโยชน ท่ีประเทศไทยมีเขตแดนติดตอกับประเทศท่ีเปนอาณานิคมของประเทศองั กฤษและประเทศฝร่ังเศส อาจทาํ ใหป ระเทศไทยเปน รฐั กนั ชน (Buffer State) และก็คงใหมีอาณาเขตแดนเพยี งเปน กาํ แพงกั้นระหวางอาณานิคม ประเทศไทยก็จะเดือดรอนเพราะเหตุน้ี 4) การจัดการบานเมืองเพียงเฉพาะเร่ือง ไมไดจัดใหเรียบรอยต้ังแตฐานราก ไมใชการแกป ญ หา 5) สัญญาทางพระราชไมตรที ีท่ ําไวก ับตา งประเทศ ไมม ีหลกั ประกันวาจะคมุ ครองประเทศ-ไทยได ตัวอยางท่ี สหรฐั อเมรกิ า สญั ญาจะชวยประเทศจนี คร้ันมปี ญหาเขา จรงิ สหรัฐอเมริกาก็มิไดชว ยและถาประเทศไทยไมทําสัญญาใหผลประโยชนแกตางประเทศ ประเทศน้ัน ๆ ก็จะเขามากดข่ีใหประเทศไทยทําสัญญาอยูนัน่ เอง 6) การคา ขายและผลประโยชนข องชาวยุโรป ท่ีมีอยูในประเทศไทย ไมอาจชวยคุมครองประเทศไทยได ถา จะมชี าติท่ีหวังผลประโยชนมากขน้ึ มาเบียดเบียน

129 7) คํากลาวท่ีวาประเทศไทยรกั ษาเอกราชมาไดก็คงจะรักษาไดอ ยา งเดมิ คาํ กลาวอยางนั้นใชไ มไ ดใ นสถานการณปจ จบุ นั ซ่ึงเปนเวลาทป่ี ระเทศในยุโรป กําลังแสวงหาเมอื งข้นึ และประเทศที่ไมมีความเจริญก็ตกเปนอาณานิคมไปหมดแลว ถาประเทศไทยไมแกไข ก็อาจจะเปนไปเหมือนกับประเทศท่กี ลา วมา 8) กฎหมายระหวางประเทศ จะคุมครองประเทศทเี่ จริญและมขี นบธรรมเนียมคลา ยคลึงกับประเทศญ่ปี ุน ไดแกไ ขกฎหมายใหคลายกบั ยโุ รป ก็จะไดร ับความคุมครอง ประเทศไทยก็ตอ งปรับปรุงการจัดบา นเมอื งใหเปน ที่ยอมรับเชน เดยี วกบั ประเทศญี่ปนุ มฉิ ะนั้น กฎหมายระหวางประเทศ ก็ไมชวยประเทศไทยใหพน อันตราย 3. การทีจ่ ะจดั การตามขอ 2 ใหสําเรจ็ ตอ งลงมอื จดั ใหเ ปนจรงิ ทุกประการ และในหนงั สือกราบบังคมของคณะผูกอการ ร.ศ.103 ไดเสนอความเห็นที่เรียกวา การจดั การบานเมืองตามแบบยโุ รปรวม 7 ขอ คอื 1. ใหเปลีย่ นการปกครองจาก แอบโสรูทโมนากี (Absolute Monarchy) ใหเปนการปกครองที่เรียกวา คอนสตติ วิ ชั่นแนลโมนากี (Constitutional Monarchy) ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวทรงเปนประธานของบานเมือง มีขาราชการรับสนองพระบรมราชโองการเหมือนสมเด็จพระเจา-แผนดินทกุ พระองค ในยโุ รปที่มิตองทรงราชการเองทว่ั ไปทกุ อยาง 2. การทาํ นุบาํ รงุ แผน ดนิ ตอ งมีพวกคาบเิ นต (Carbinet) รบั ผิดชอบและตอ งมีพระราชประเพณีจัดสืบสันตติวงศใหเปน ท่ีรูท่ัวกัน เม่ือถึงคราวเปล่ียนแผนดินจะไดไมยุงยาก และปองกันไมใหผูใดแสวงหาอาํ นาจเพื่อตัวเองดวย 3. ตอ งหาทางปอ งกนั คอรร ปั ชนั่ ใหข าราชการมีเงนิ เดือนพอใชตามฐานานรุ ปู 4. ตองใหประชาชน มคี วามสุข เสมอกนั มีกฎหมาย ใหค วามยุติธรรมแกประชาชนทั่วไป 5. ใหเ ปล่ียนแปลง แกไขขนบธรรมเนียม และกฎหมายทใ่ี ชไมไดที่กีดขวางความเจริญของบานเมอื ง 6. ใหมีเสรีภาพในทางความคิดเห็น และใหแสดงออกไดในที่ประชุม หรือในหนังสือพิมพการพดู ไมจรงิ จะตองมโี ทษตามกฎหมาย 7. ขา ราชการทกุ ระดบั ชั้นตองเลือกเอาคนที่มีความรูมีความประพฤติดีอายุ 20 ปข้ึนไป ผูที่เคยทาํ ชว่ั ถอดยศศักด์ิหรือเคยประพฤติผิดกฎหมายไมค วรรับเขาราชการอีก และถาไดขาราชการท่ีรูขนบธรรมเนียมยโุ รปไดย ่ิงดี ดังนั้น จะเห็นไดวา การพัฒนาการปกครองของประเทศจึงเริ่มขึ้นมาตั้งแตสมัยรัชกาลท่ี 5จนมาถึงป พ.ศ. 2455 ไดม ีความพยายามเปลยี่ นแปลงการปกครอง ท่ีเรยี กวา “กบฏ ร.ศ. 130”ในรชั สมัยของพระบาทสมเดจ็ พระมงกุฎเกลา เจาอยูห ัว มีพวกนายทหารบกทหารเรอื และพลเรือนรวมประมาณ

130100 คน เรยี กตัวเองวา คณะ ร.ศ. 130 ไดว างแผนการปฏิวัติการปกครองหวังใหพระมหากษัตริยพระราชทานรัฐธรรมนูญใหแกป วงชนชาวไทย คณะ ร.ศ. 130 ไดกําหนดวันปฏิวัติเปนวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2455 อันเปนวนั ขึ้นปใหมของไทยสมัยนน้ั แตค ณะกอการคณะนไี้ ดถ ูกจับกมุ เสียกอน เมอื่ วนั ท่ี 27 กมุ ภาพันธ พ.ศ. 24541.2 การเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 เหตุการณท่ีเกดิ ขึ้น จงึ เปนววิ ฒั นาการทางความคิดของคนไทยในเรือ่ ง ระบอบประชาธิปไตยทค่ี อ ย ๆ กอ ตัว และมพี ฒั นาการขึ้นมาตามลําดับ และนบั จากกบฏ ร.ศ. 130 เม่ือป พ.ศ. 2445 เวลาผานไปอกี 20 ป จนถึง ป พ.ศ. 2475 (วันท่ี 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475) จึงไดเกิดเหตุการณเปลี่ยนแปลงการปกครองครั้งสําคัญของประเทศไทยขึ้น โดยคณะบุคคลที่เรียกวา “คณะราษฎร” ประกอบดวยทหารและพลเรือน ไดย ึดอํานาจการปกครองจากพระมหากษัตริย คือ พระบาทสมเด็จพระปกเกลา-เจาอยหู วั รชั กาลทเี่ จ็ด และเปล่ียนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยเปนระบอบประชาธปิ ไตยอันมีพระมหากษตั รยิ ทรงเปนประมุขอยภู ายใตก ฎหมายรัฐธรรมนญู สาเหตขุ องการเปลีย่ นแปลงการปกครองเม่อื ป พ.ศ. 2475 มีดังนี้ 1. คนรนุ ใหมท ไี่ ดร บั การศกึ ษาประเทศตะวันตก ไดรับอิทธิพลของลัทธิเสรีนิยมและแบบแผนประชาธปิ ไตยของตะวันตก จึงตอ งการนํามาปรบั ปรุงประเทศชาติ 2. เกดิ ภาวะเศรษฐกจิ ตกตา่ํ รฐั บาลไมส ามารถแกไขได 3. ประเทศญ่ีปนุ และจีนไดมีการเปล่ยี นแปลงการปกครองแลวทาํ ใหป ระชาชนตองการเห็นการปกครองระบอบประชาธิปไตยภายในบา นเมืองเร็วข้ึน 4. เกิดความขดั แยงระหวางพระราชวงศก บั กลุมที่จะทาํ การเปลี่ยนแปลงการปกครอง ซึง่ ไมพอใจทีพ่ ระราชวงศช น้ั สูง มอี ํานาจและดํารงตาํ แหนงเหนือกวา ท้ังในราชการฝายทหารและพลเรือนทําใหก ลมุ ผจู ะทาํ การเปลยี่ นแปลงการปกครองไมมโี อกาสมสี ว นรว มในการแกไขปรับปรุงบานเมือง 5. พระบาทสมเดจ็ พระปกเกลา เจาอยูหัว ไมอ าจทรงใชอาํ นาจสทิ ธิเ์ ด็ดขาดในการปกครองทาํ ใหผ ทู ่ีจะเปล่ยี นแปลงการปกครองรูสึกวาพระองคตกอยูใตอํานาจอิทธิพลของพระราชวงศชั้นสูงโดยเฉพาะอยางยง่ิ เมอ่ื พระบรมวงศานวุ งศ ไดย บั ยั้งพระราชดําริท่ีจะพระราชทานรัฐธรรมนูญ จึงทําใหเกิดความไมพ อใจในพระบรมวงศานุวงศ และการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธริ าชยเ พม่ิ ข้ึน

1311.3 พฒั นาการทางการเมอื งและการปกครอง หลงั การเปลีย่ นแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 หลงั จากการเปลีย่ นแปลงการปกครอง ป พ.ศ. 2475 ประเทศไทยไดก าวเขาสูร ะบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยอนั มพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมุข แตแนวคิด ความรู ความเขาใจในเร่ืองการปกครองระบอบประชาธิปไตย ยงั จาํ กัดอยเู ฉพาะกลมุ ปญญาชนท่ีไดรบั การศกึ ษาจากตะวันตกเทาน้ันจึงมคี วามขัดแยงทางความคิดทั้งในกลมุ ผปู กครอง ขาราชการ และประชาชน จนเกิดเปนกบฏปฏิวัติและรัฐประหารสลับกันไปมา (ปญหาทางการเมืองและการปกครองของประเทศไทยหลัง ป พ.ศ. 2475ท่ีไมมีเสถยี รภาพทางการเมอื ง การเปลย่ี นรัฐบาลหรอื ผูปกครองประเทศ มักไมเปน ไปตามกติกา หรือระเบยี บ แบบแผนโดยสันตวิ ธิ ี ตรงกันขามมกั เกดิ การแยงชิงอํานาจดวยการใชกําลังอยูเนือง ๆ ไมวาจะเปน ไปในรูปของการจลาจล กบฏ ปฏิวตั ิ หรอื รัฐประหาร) ความหมายของคําเหลานี้เหมือนกัน ในแงที่วา เปน การใชก ําลงั อาวธุ ยึดอํานาจทางการเมือง แตมีความหมายตางกันในดานผลของการใชกําลังความรนุ แรง น้ัน กลาวคอื หากการยึดอํานาจครั้งใด ทีผ่ ูกอการทําการไมส าํ เรจ็ จะถูกเรียกวา “กบฏ”หากการยึดอาํ นาจนนั้ สาํ เรจ็ และเปล่ียนเพยี งรัฐบาล เรียกวา รฐั ประหาร นับแตป  พ.ศ. 2475 เปนตนมาประเทศไทย มีการพัฒนาการทางการเมืองและการปกครองโดยเรียงลําดับตามระยะเวลาของเหตุการณส าํ คญั ๆ ทีเ่ กิดข้ึนไดด งั น้ี 1. พ.ศ. 2476 : การรฐั ประหารครัง้ ที่ 1 โดย พ.อ.พระยาพหลพลพยุหเสนา ไดยึดอํานาจจากพระยามโนปกรณนิติธาดา นายกรฐั มนตรคี นแรกของไทย นับเปน การกระทํารฐั ประหารครัง้ แรกในประวัติศาสตร การเมืองไทยดวยการเปลย่ี นรฐั บาล และยดึ อาํ นาจภายในกลมุ คณะราษฎรดว ยกันเอง เมือ่ วันท่ี 20 มิถนุ ายน 2476 2. พ.ศ. 2476 : กบฏคร้ังท่ี 1 กบฏบวรเดช ความขัดแยงระหวางคณะราษฎรและกลุมผูนิยมระบอบเกา ในป พ.ศ. 2476 ทําให พระวรวงศเ ธอพระองคเจา บวรเดช และพวกกอการกบฏ ในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2476 เพื่อต้ังรัฐบาลใหมมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข ในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย แตถูกฝายรฐั บาลในขณะนนั้ ปราบได การกบฏคร้ังนม้ี ผี ลกระทบกระเทอื นตอ พระราชฐานะ ของพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจายูหัว ทั้ง ๆ ท่ีทรงวางพระองคเปนกลาง เพราะ คณะราษฎรเขาใจวาพระองคท รงสนบั สนนุ การกบฏ ความสมั พันธระหวางรัชกาลที่ 7 และคณะราษฎร จงึ ราวฉานย่งิ ข้ึน ในตน พ.ศ. 2477 รชั กาลที่ 7 ไดเสด็จไปรักษาพระเนตร ที่ประเทศสหราชอาณาจักร และทรงสละราชสมบตั ิ เมือ่ วันท่ี 2 มีนาคม พ.ศ. 2477

1323. พ.ศ. 2478 : กบฏครัง้ ที่ 2 กบฏนายสบิ เกิดข้ึน เม่ือวันที่ 3 สิงหาคม 2478 เมื่อทหารชั้นประทวนในกองพันตาง ๆ ซ่งึ มี สบิ เอก สวสั ดิ์ มหะมดั เปน หวั หนา ไดรวมกนั กอ การเพื่อเปล่ยี นแปลงการปกครองโดย จะสงั หารนายทหารในกองทัพ และจับพระยาพหลพลพยุหเสนาฯ และหลวงพิบูลสงคราม ไวเปนประกัน แตรัฐบาลสามารถจับกุมผูคิดกอการเอาไวได หัวหนาฝายกบฏ ถกู ประหารชีวติ โดยการตัดสนิ ของศาลพิเศษในระยะตอ มา4. พ.ศ. 2482 : กบฏครง้ั ท่ี 3 กบฏพระยาทรงสรุ เดช หรือ กบฏ 18 ศพ เกดิ ขน้ึ เมื่อวนั ท่ี 29 มกราคม 2482 เนอ่ื งจากความขดั แยงระหวางหลวงพบิ ลู สงคราม กบั พระยาทรงสุรเดช ต้งั แตกอ นการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พ.ศ. 2475 การสนับสนุน พระยามโนปกรณนิติธาดา เหตุการณคร้ังกบฏบวรเดช และเหตุการณพยายามลอบ สังหารหลวงพบิ ูลสงคราม ติดตอ กนั หลายคร้ัง (ลอบยิง 2 คร้ัง วางยาพิษ 1 ครั้ง) การ กอ กบฏครัง้ น้ี เปนความพยายามทีจ่ ะลมลา งรัฐบาลในขณะนั้น เพ่ือเปล่ียนแปลงการ ปกครองใหก ลบั ไปสูระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชยด งั เดิม5. พ.ศ. 2490 : การรฐั ประหารคร้ังท่ี 2 เกิดขึ้น เมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490 โดยคณะนายทหารกลุมหน่ึงมี พลโท ผนิ ชุณหะวัน เปนหวั หนา ไดเขา ยึดอํานาจรฐั บาลทม่ี ี พลเรอื ตรี ถวัลย ธํารงนาวาสวสั ดิ์ เปน นายกรฐั มนตรี ไดสําเร็จแลวมอบให นายควง อภัยวงศ เปนนายกรัฐมนตรี จัดต้ังรัฐบาลตอไป ขณะเดยี วกันไดแตง ตัง้ จอมพล ป. พิบูลสงคราม เปนผูบญั ชาการทหารแหงประเทศไทย6. พ.ศ. 2491 : กบฏครงั้ ที่ 4 กบฏเสนาธิการ เกดิ ข้ึน เมื่อวนั ที่ 6 เมษายน 2491 คณะนายทหารซ่ึงทํารัฐประหาร เม่ือวันที่ 8 พฤศจิกายน 2490 ไดบ งั คบั ให นายควง อภยั วงศ ลาออกจากตําแหนงนายกรัฐมนตรี แลวมอบให จอมพล ป. พบิ ูลสงคราม เขา ดาํ รงตาํ แหนงตอ ไป และนํามาสู “กบฏเสนาธิการ” 1 ตลุ าคม 2491 ซงึ่ พลตรี สมบรู ณ ศรานชุ ิต และพลตรี เนตร เขมะโยธิน เปน หัวหนา คณะ และ นายทหารกลมุ หน่ึงวางแผนที่จะเขายึดอํานาจการปกครองและปรับปรุงกองทัพจาก ความเส่ือมโทรม และไดใหทหารเขาเลนการเมืองตอไป แตรัฐบาลซ่ึงมี จอมพล ป. พิบลู สงคราม เปนนายกรัฐมนตรที ราบแผนการ และจับกมุ ผูคดิ กบฏไดสําเร็จ7. พ.ศ. 2492 : กบฏครง้ั ที่ 5 กบฏวงั หลวง เกิดข้ึน เม่ือวันท่ี 26 มิถุนายน 2492 นายปรีดี พนมยงค กับคณะนายทหารเรือและ พลเรือนกลุมหนึ่งไดนํากําลังเขายึดพระบรมมหาราชวัง และต้ังเปนกองบัญชาการ ประกาศถอดถอนรัฐบาล จอมพล ป. พิบูลสงคราม และนายทหารผูใหญหลายนาย พลตรี สฤษด์ิ ธนะรัชต ไดรบั การแตง ตั้งเปนผอู ํานวยการปราบปราม มีการสูรบกันใน

133 พระนครอยา งรนุ แรง รัฐบาลสามารถปราบฝา ยกอ การกบฏไดส ําเรจ็ นายปรีดี พนมยงค ตอ งหลบหนอี อกนอกประเทศอีกครั้งหนึ่ง ความพยายามยดึ อํานาจครัง้ นั้น ถูกเรียกวา “กบฏวงั หลวง”8. พ.ศ. 2494 : กบฏคร้งั ที่ 6 กบฏแมนฮตั ตนั เกิดขนึ้ เม่อื วนั ที่ 29 มถิ นุ ายน 2494 เม่อื นาวาตรี มนัส จารภุ า ผบู งั คับการเรือรบหลวง สุโขทัย ใชปนจ้ี จอมพล ป. พิบูลสงคราม ไปกักขังไวในเรือรบหลวงศรีอยุธยา นาวาเอก อานน บุญฑริกธาดา หัวหนาผูกอการ ไดส่ังใหหนวยทหารเรือมุงเขาสูพระนคร เพื่อยึดอํานาจ และประกาศต้ัง พระยาสารสาสน ประพันธ เปนนายกรัฐมนตรี เกิด การสูรบกันระหวางทหารเรือกับทหารอากาศ จอมพล ป. พิบูลสงคราม สามารถ หลบหนอี อกมาได และฝา ยรฐั บาลไดปราบปรามฝายกบฏจนเปนผลสําเร็จ9. พ.ศ. 2494 : การรฐั ประหารครงั้ ท่ี 3 เกิดขึ้น เม่ือวันท่ี 29 พฤศจิกายน 2494 เม่ือ จอมพล ป. พิบูลสงคราม ไดทํา รัฐประหารยึดอาํ นาจตนเอง เน่ืองจากรัฐบาลไมสามารถควบคุมเสยี งขางมากในรัฐสภาได10. พ.ศ. 2497 : กบฏครงั้ ท่ี 7 กบฏสันติภาพ เกิดข้ึนในยุคท่ีโลกตกอยูในสภาวะสงครามเย็น และประเทศไทยเปนยคุ ของอัศวินตํารวจ รัฐบาลทไี่ ดอํานาจมาจากการกระทํารัฐประหาร ตั้งแตวันท่ี 8 พฤศจิกายน พ.ศ. 2490 นบั เปนรฐั บาลท่ีดําเนินนโยบายทาํ สงครามกบั ฝายคอมมวิ นสิ ตอยา งเตม็ ทด่ี วยการร้ือฟน กฎหมายคอมมิวนสิ ต พ.ศ. 2495 และกวาดจับผูมีความคิดเห็นแตกตางจากรัฐบาล ครัง้ ใหญทร่ี จู ักกนั ในนาม “กบฏสันตภิ าพ” ในป พ.ศ. 249711. พ.ศ. 2500 : การรฐั ประหารครัง้ ท่ี 4 เกิดข้ึน เมื่อวันที่ 16 กันยายน 2500 มี จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต เปนหัวหนาคณะ นาํ กําลังเขายดึ อาํ นาจของรฐั บาล จอมพล ป. พบิ ูลสงคราม ที่เปนนายกรัฐมนตรี ภายหลัง จากเกิดการเลือกตัง้ สกปรก และรฐั บาลไดรบั การคัดคา นจากประชาชนอยางหนักหลังการ ยดึ อาํ นาจ จอมพล ป. พบิ ลู สงคราม และพลตํารวจเอก เผา ศรียานนท ตองหลบหนี ออกไปนอกประเทศ และแตง ต้ัง นายพจน สารสนิ เปนนายกรฐั มนตรี12. พ.ศ. 2501 : การรัฐประหารครัง้ ท่ี 5 เกิดขน้ึ เมอื่ วันที่ 20 ตุลาคม 2501 มี จอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต เปนหัวหนา ไดช่ือวา การปฏิวัติเงียบ เพราะเปนการยึดอํานาจของตนเองหลังการรัฐประหาร จอมพล สฤษด์ิ ธนะรัชต ไดเขาดํารงตําแหนงนายกรัฐมนตรี ประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญ ยกเลิกพระราชบัญญัติพรรคการเมือง และใหสภาผูแทนราษฎรและคณะรัฐมนตรี ชดุ เดิมส้ินสุดลง

13413. พ.ศ. 2514 : การรัฐประหารครั้งท่ี 6 เกิดข้ึน เม่ือวันท่ี 17 พฤศจิกายน 2514 โดย จอมพล ถนอม กิตติขจร ซงึ่ ดํารง ตาํ แหนงนายกรัฐมนตรี ควบรฐั มนตรีวา การกระทรวงกลาโหม และผบู ญั ชาการทหารสูงสุด ทําการรัฐประหารตัวเอง ประกาศยกเลิกรฐั ธรรมนญู ยบุ สภาผแู ทนราษฎร และจัดตั้ง สภานิติบัญญัติแหงชาติข้ึน ทําหนาท่ีฝายนิติบัญญัติ และใหรางรัฐธรรมนูญใหเสร็จ ภายในระยะเวลา 3 ป14. พ.ศ. 2514 : วนั มหาวปิ โยค การปฏวิ ัตโิ ดยประชาชน 14 ตุลาคม 2516 นับเปนจุดเปลี่ยนสําคัญในประวัติศาสตร การเมอื งไทย เม่อื การเรียกรองใหมรี ัฐธรรมนูญของนิสติ นักศกึ ษา และประชาชนกลุมหน่ึง ไดแผขยายกลายเปนพลังประชาชนจํานวนมาก จนเกิดการปะทะสูรบกันระหวาง รัฐบาลกับประชาชน เปน ผลให จอมพล ถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรี จอมพล ประภาส จารุเสถียร และพันเอก ณรงค กติ ตขิ จร ตอ งหลบหนีออกนอกประเทศ ไดนายกรัฐมนตรี พระราชทาน คอื นายสญั ญา ธรรมศกั ดิ์15. พ.ศ. 2519 : การรัฐประหารครง้ั ท่ี 7 ค ว า ม ต่ื น ตั ว ท า ง ป ร ะ ช า ธิ ป ไ ต ย ท่ี กํ า ลั ง เ บ ง บ า น ต อ ง ห ยุ ด ช ะ งั ก ล ง อี ก ค รั้ ง เ มื่ อ พลเรอื เอก สงดั ชลออยู และคณะนายทหาร เขายดึ อาํ นาจ เมือ่ วันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 เนอื่ งจากเกดิ การจลาจล และรฐั บาลพลเรือนในขณะนั้นยังไมสามารถแกไขปญหาได หลงั การรัฐประหาร ไดมอบให นายธานนิ ทร กรัยวิเชียร ดํารงตําแหนงนายกรัฐมนตรี16. พ.ศ. 2520 : กบฏครง้ั ที่ 8 กบฏ 26 มีนาคม 2520 เกิดขึ้น เม่อื วนั ที่ 26 มนี าคม 2520 นาํ โดย พลเอก ฉลาด หริ ัญศิริ และนายทหารกลุมหน่ึง ไดนํากาํ ลงั ทหารจากกองพลที่ 9 จังหวดั กาญจนบรุ ี เขา ยดึ สถานทส่ี าํ คญั ฝายทหารของ รัฐบาลพลเรือนภายใตการนําของ พลเรือเอก สงัด ชลออยู ไดปราบปรามฝายกบฏ เปนผลสําเร็จ พลเอก ฉลาด หิรัญศิริ ถูกประหารชีวิตตามคําสั่งนายกรัฐมนตรี ซงึ่ อาศัยอาํ นาจตามมาตรา 21 ของรฐั ธรรมนญู แหง ราชอาณาจกั รไทย พ.ศ. 252017. พ.ศ. 2520 : การรฐั ประหารคร้ังท่ี 8 เกดิ ข้ึน เมอื่ วนั ที่ 20 ตลุ าคม 2520 เมอื่ พลเรือเอก สงัด ชลออยู ใหทําการรัฐประหาร รัฐบาล ของ นายธานินทร กรัยวิเชียร โดยใหเหตุผลวาการบริหารงานของรัฐบาล นายธานนิ ทร กรัยวิเชียร ไมอาจแกไขปญหาสําคัญของประเทศ ท้ังในดานเศรษฐกิจ สงั คมและอุตสาหกรรมใหลลุ วงไปอยา งมปี ระสิทธิภาพ ทั้งการปดกนั้ เสรภี าพทางความ คิดเห็นของประชาชน ตลอดจนทาทีของรัฐบาลในเหตุการณลอบวางระเบิดใกล

135 พลับพลาทปี่ ระทับของพระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภูมพิ ลอดลุ ยเดช ท่จี งั หวัดยะลา และแตงตั้ง พลเอก เกรียงศักด์ิ ชมะนันท เปนนายกรฐั มนตรี18. พ.ศ. 2524 : กบฏคร้ังท่ี 9 กบฏยงั เตริ ก เกดิ ข้ึน เม่ือวันที่ 1 เมษายน 2524 นําโดย พลเอก สัณห จติ รปฏมิ า ดวยการสนบั สนนุ ของคณะนายทหารหนุม โดยการนําของ พันเอก มนูญ รูปขจร และพันเอก ประจักษ สวางจิตร ไดพ ยายามใชกําลังทหารในบังคบั บัญชา เขายดึ อาํ นาจปกครองประเทศซ่ึงมี พลเอก เปรม ติณสลู านนท เปน นายกรฐั มนตรี เนอื่ งจากเกิดความแตกแยกในกองทัพบก แตการปฏิวัติลมเหลวฝายกบฏยอมจํานน และถูกควบคุมตัวพลเอก สัณห จิตรปฏิมา สามารถหลบหนอี อกไปนอกประเทศได ตอ มารัฐบาลไดออกกฎหมายนิรโทษกรรมแก ผมู สี ว นเก่ียวของการกบฏในคร้งั น้ี19. พ.ศ. 2528 : กบฏครง้ั ที่ 10 กบฏทหารนอกราชการ เกดิ ขึ้น เมื่อวันที่ 9 กนั ยายน 2528 โดยคณะนายทหารนอกราชการที่พยายามยดึ อํานาจ จากรฐั บาลของ พลเอก เปรม ตณิ สลู านนท แตด าํ เนนิ การไมสาํ เร็จผูกอ การ คอื พนั เอก มนูญ รูปขจร และนาวาอากาศ โทมนัส รูปขจร ไดล ้ภี ยั ไปสิงคโปร และเดนิ ทางไปอยูใ น ประเทศเยอรมนตี ะวันตก20. พ.ศ. 2534 : การรัฐประหารครัง้ ที่ 9 เกดิ ขึน้ เมอ่ื วันท่ี 23 กุมภาพันธ พ.ศ. 2534 นําโดยพลเอก สนุ ทร คงสมพงษ ผูบัญชาการ ทหารสูงสุด หัวหนาคณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ (รสช.) ยึดอํานาจจาก รฐั บาล พลเอก ชาตชิ าย ชุณหะวณั นายกรัฐมนตรใี นขณะน้นั และแตงต้ัง นายอานันท ปนยารชนุ ขึ้นเปนนายกรฐั มนตรี ทวารัฐบาลที่มีอายุเพียง 1 ปของ รสช. ก็ตองประสบ กบั อุปสรรคในการเรียกรอ งรฐั ธรรมนูญที่เปนประชาธิปไตยจากประชาชนอันนํามาสู การชมุ นมุ เรียกรอ งทางการเมืองทกี่ ลายเปนชนวนเหตขุ องเหตกุ ารณพฤษภาทมฬิ ในป พ.ศ. 2535 ภายหลงั การเลือกตัง้ ท่ี พลเอก สุจินดา คราประยูร ขึ้นเปนนายกรัฐมนตรีใน เวลาตอ มา21. พ.ศ. 2549 : การรัฐประหารคร้งั ท่ี 10 เกิดขนึ้ เมอื่ วันที่ 19 กนั ยายน 2549 นําโดย พลเอก สนธิ บุญยรัตกลิน ผูบัญชาการ ทหารบก ทําการยึดอํานาจจากรัฐบาลรักษาการของ พันตํารวจโท ทักษิณ ชินวัตร เรียกตนเองวา คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย ทรงเปนประมขุ

136 จากพัฒนาการทางการเมืองการปกครองที่เกิดขึ้นในประเทศไทย หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองป พ.ศ. 2475 ท่ีมกี ารเปลีย่ นแปลงเกิดขึน้ อยา งบอ ยครงั้ รวมทงั้ เปน ทีม่ าของรฐั ธรรมนูญฉบบั ตา ง ๆ ดวย จะเห็นวามีพัฒนาการในทางที่ใหสิทธิและเสรีภาพแกประชาชนมากข้ึน แมวาบางยุคสมัยจะถูกกลา วหาวาเปนเผด็จการก็ตาม เราก็จะเห็นพัฒนาการทางการเมืองในภาคประชาชนที่คอย ๆ กอ ตัวข้ึนในทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ จนคลายกับเปนความขัดแยงทางสังคมโดยเฉพาะอยางย่งิ หลังเหตกุ ารณรฐั ประหาร พ.ศ. 2549 ไดทาํ ใหเ กดิ ความคดิ เห็นทแ่ี ตกตางของประชาชนทัง้ ประเทศอยา งไมเคยเกดิ ข้นึ มากอน จนหลายฝา ยวติ กวา จะนาํ ไปสสู งครามการเมอื ง แตเ มอื่ มองในดานดี จะพบวาในเหตกุ ารณดังกลา วไดกอ ใหเ กดิ ความตนื่ ตวั ของภาคประชาชนในดานการเมอื งทั้งประเทศอยางท่ีไมเคยมีมากอน ความคิดเห็นทางการเมืองตางกันท่ีเกิดขึ้นในเวลาน้ี เปนเรื่องใหมและยังไมมีความคิดเหน็ ที่ตรงกัน ตองอาศยั ระยะเวลา และการเรยี นรูของผูคนทั้งประเทศ ท่ีจะตองอดทนเรียนรูและอยูรว มกนั ใหไ ดท ามกลางความแตกตา ง และปรับความคิดเขา หากนั ใหถงึ จดุ ที่พอจะยอมรบั กนั ได สถานการณความแตกตางทางความคิดที่เกิดข้ึนหลังจากการรัฐประหาร พ.ศ. 2549จึงเปน โอกาสอันดีของผคู นในยุคสมัยนี้ที่จะรวมกันหาคําตอบและทางออกของเหตุการณวา เราจะรวมกันหาทางออกของเหตกุ ารณดว ยสันตวิ ิธี หรอื ดวยความรุนแรง ซ่งึ เราทุกคนในเวลาน้ีลวนมีสว นรวมในการหาคาํ ตอบและทางออกดว ยกนั ทกุ คนเร่ืองท่ี 2 การมสี ว นรว มทางการเมอื ง และการอยูรวมกันอยา งสันติ ในระบอบประชาธิปไตย อนั มีพระมหากษัตริยทรงเปน ประมุข2.1 การมสี ว นรว มทางการเมือง การปกครองระบอบประชาธปิ ไตยมหี ลักการพืน้ ฐานสําคัญ 5 ประการ คือ 1. หลักการอํานาจอธิปไตยเปนของปวงชน ประชาชนแสดงออกซึ่งการเปนเจาของโดยใชอ าํ นาจทีม่ ตี ามกระบวนการเลือกต้ังอยางอิสระและท่ัวถึง ในการใหไดมาซ่ึงตัวผูปกครองและผูแทนของตน รวมทั้งประชาชนมีอาํ นาจในการคัดคานและถอดถอนผูป กครองและผแู ทนทปี่ ระชาชนเห็นวามิไดบริหารประเทศในทางท่ีเปนประโยชนตอสังคมสวนรวม เชน มีพฤติกรรมร่ํารวยผิดปกติหรือ คอรร ัปชัน่ (Corruption)

137 2. หลกั เสรีภาพ ประชาชนทุกคน มีความสามารถในการกระทําหรืองดเวนการกระทําอยางใดอยางหนึ่งตามท่ีบุคคลตองการตราบเทาที่การกระทําของเขานั้น ไมไปละเมิดลิดรอนสิทธิเสรภี าพของบคุ คลอ่นื หรอื ละเมิดตอความสงบเรยี บรอยของสงั คม และความม่ันคงของประเทศชาติ 3. หลกั ความเสมอภาค การเปดโอกาสใหป ระชาชนทุกคน สามารถเขา ถึงทรพั ยากรและคุณคา ตา ง ๆ ของสงั คมที่มอี ยูจาํ กัดอยางเทาเทียมกัน โดยไมถูกกีดกันดวยสาเหตุแหงความแตกตางทางชน้ั วรรณะทางสงั คม ชาติพันธุ วัฒนธรรม ความเปนอยู ฐานะทางเศรษฐกิจ หรอื ดว ยสาเหตุอืน่ 4. หลักการปกครองโดยกฎหมายหรือหลักนิติธรรม การใหความคุมครองสิทธิข้ันพ้นื ฐานของประชาชนทง้ั ให เร่อื ง สิทธิเสรภี าพในทรพั ยส นิ การแสดงออกการดํารงชีพ ฯลฯ อยางเสมอหนา กัน โดยผูปกครองไมสามารถใชอาํ นาจใด ๆ ลดิ รอนเพิกถอนสทิ ธเิ สรภี าพของประชาชนไดและไมส ามารถใชอ ภสิ ทิ ธิ์อยเู หนือกฎหมายหรอื เหนือกวาประชาชนคนอ่ืน ๆ ได 5. หลักการเสียงขางมาก (Majority rule) ควบคูไปกับการเคารพในสิทธิของเสียงขางนอย (Minority Rights) การตัดสินใจใด ๆ ที่สงผลกระทบตอประชาชนหมูมาก ไมวาจะเปนการเลอื กต้ังผแู ทนของประชาชนเขาสูระบบการเมือง การตัดสินใจของฝายนิติบัญญัติ ฝายบริหารหรือฝายตุลาการ ยอมตองถือเอาเสียงขางมากท่ีมีตอเร่ืองนั้น ๆ เปนเกณฑในการตัดสินทางเลือกโดยถือวาเสียงขางมาก เปนตัวแทนที่สะทอนความตองการ/ขอเรียกรองของประชาชนหมูมากหลกั การน้ตี องควบคูไปกับการเคารพคมุ ครองสิทธิเสียงขางนอยดวย ทั้งน้ี ก็เพื่อเปนหลักประกันวาฝายเสยี งขา งมากจะไมใชว ธิ ีการ “พวกมากลากไป” ตามผลประโยชนความเหน็ หรือกระแสความนิยมของพวกตนอยางสุดโตง แตตองดําเนินการเพื่อประโยชนของประชาชนท้ังหมด เพื่อสรางสังคมที่ประชาชนเสยี งขา งนอ ย รวมทง้ั ชนกลมุ นอ ยผดู อ ยโอกาสตา ง ๆ สามารถอยูรวมกันไดอยา งสันติสุข โดยไมม กี ารเอาเปรยี บกนั และสรา งความขดั แยง ในสังคมมากเกนิ ไป คานิยมทัศนคติท่ีสงเสริมประชาธิปไตยระบอบประชาธิปไตย นอกจากจะเปนระบอบการเมอื งแลว ยงั เปนระบอบเศรษฐกิจสังคมวฒั นธรรมดวย ดังนัน้ จึงไมใชอยูที่รัฐธรรมนูญ กฎหมายการเลอื กตั้ง และการตอรองทางการเมืองเทานั้น หากอยทู ่สี มาชิกในสงั คมจะตองชวยกันหลอหลอมสรางคานิยมวิถชี วี ิตที่เปนประชาธิปไตยมาตง้ั แตใ นครอบครัว โรงเรียน ที่ทาํ งาน ชมุ ชน เพ่อื จะนาํ ไปสูหรอื การปกปอ งระบอบประชาธิปไตยทัง้ ทางการเมอื งเศรษฐกิจและสงั คม จากหลักการพ้ืนฐานของระบอบประชาธิปไตยดงั กลาวแลว จะเห็นวาการมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชนเปนส่ิงทม่ี คี วามสาํ คัญมาก หากปราศจากการมสี วนรวมของประชาชนในทางการเมอื งระบอบประชาธิปไตยนัน้ จะไมต า งจากระบอบเผดจ็ การ ดังน้ัน รฐั ธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยพุทธศักราช 2550 จึงไดบัญญัติการมีสวนรวมโดยตรงของประชาชนไวในหมวด 7 มาตรา 163 -มาตรา 165 ดังน้ี

138 หมวด ๗ การมสี วนรวมทางการเมืองโดยตรงของประชาชนมาตรา๑๖๓ ประชาชนผูม ีสิทธเิ ลือกต้ังไมนอยกวาหน่ึงหม่ืนคน มีสิทธิเขาชื่อรองขอตอประธานรฐั สภา เพ่อื ใหรัฐสภาพิจารณารา งพระราชบัญญตั ติ ามท่กี าํ หนดในหมวด ๓ และหมวด ๕ แหง รฐั ธรรมนูญน้ี คํารองขอตามวรรคหนงึ่ ตอ งจัดทาํ รางพระราชบญั ญตั เิ สนอมาดว ย หลกั เกณฑและวิธีการเขา ชอื่ รวมท้ังการตรวจสอบรายชื่อใหเปนไปตามที่กฎหมายบัญญัติ ในการพิจารณารางพระราชบญั ญัติตามวรรคหนึ่ง สภาผูแทนราษฎรและวฒุ สิ ภาตอ งใหผ แู ทนของประชาชนผมู ีสิทธิเลือกต้ังท่ีเขา ชื่อเสนอรางพระราชบัญญัติน้ันชี้แจงหลักการของรางพระราชบัญญัติและคณะกรรมาธิการวิสามัญเพื่อพิจารณารางพระราชบัญญัติดังกลาว จะตองประกอบดวย ผูแทนของประชาชนผูมีสิทธิเลือกต้ังที่เขา ชอ่ื เสนอรา งพระราชบญั ญัตินั้นจาํ นวนไมน อ ยกวา หน่ึงในสามของจํานวนกรรมาธิการทั้งหมดดวยมาตรา๑๖๔ ประชาชนผูม สี ิทธิเลือกต้งั จํานวนไมนอ ยกวา สองหมน่ื คน มีสทิ ธเิ ขา ช่อื รองขอตอประธานวฒุ ิสภา เพื่อใหว ุฒสิ ภามีมติตามมาตรา ๒๗๔ ใหถอดถอนบุคคลตามมาตรา๒๗๐ ออกจากตําแหนง ได คํารองขอตามวรรคหนึ่งตองระบุพฤตกิ ารณที่กลาวหาวาผูดํารงตําแหนงดังกลา วกระทาํ ความผดิ เปนขอ ๆ ใหชัดเจน หลกั เกณฑว ิธกี ารและเงอื่ นไขในการท่ปี ระชาชนจะเขา ชอ่ื รอ งขอตามวรรคหนง่ึใหเ ปนไปตามพระราชบัญญัตปิ ระกอบดวยรัฐธรรมนญู วา ดว ยการปอ งกันและปราบปรามการทจุ ริต

139 มาตรา๑๖๕ ประชาชนผูมีสิทธิเลือกตั้ง ยอมมีสิทธิออกเสียงประชามติ การจัดใหมีการ ออกเสยี งประชามตใิ หกระทําไดในเหตุ ดังตอ ไปนี้ (๑) ในกรณีท่ีคณะรัฐมนตรีเห็นวา กิจการในเรื่องใดอาจกระทบถึง ประโยชนไดเสียของประเทศชาติหรือประชาชน นายกรัฐมนตรีโดยความเห็นชอบของ คณะรฐั มนตรีอาจจะปรกึ ษาประธานสภาผแู ทนราษฎรและประธานวุฒิสภาเพ่ือประกาศ ในราชกจิ จานเุ บกษาใหมกี ารออกเสียงประชามตไิ ด (๒) ในกรณีทีม่ กี ฎหมายบญั ญัติใหมีการออกเสียงประชามติการออกเสียง ประชามตติ าม (๑) หรือ (๒) อาจจัดใหเ ปนการออกเสียงเพอื่ มขี อยตุ ิโดยเสยี งขางมากของ ผูมสี ทิ ธอิ อกเสยี งประชามติในปญ หาท่ีจัดใหม ีการออกเสียงประชามตหิ รือเปนการออกเสียง เพ่อื ใหคําปรึกษาแกค ณะรัฐมนตรีกไ็ ดเ วน แตจ ะมกี ฎหมายบัญญัตไิ วเปน การเฉพาะ การออกเสียงประชามติตองเปนการใหออกเสียงเห็นชอบหรือ ไมเห็นชอบในกิจการตามท่ีจัดใหมีการออกเสียงประชามติและการจัดการออกเสียง ประชามติในเร่ืองท่ีขัดหรือแยงตอรัฐธรรมนูญหรือเกี่ยวกับตัวบุคคลหรือคณะบุคคลจะ กระทํามไิ ด กอนการออกเสียงประชามติรัฐตองดําเนินการใหขอมูลอยาง เพียงพอและใหบุคคลฝายที่เห็นชอบและไมเห็นชอบกับกิจการ น้ัน มีโอกาสแสดง ความคิดเห็นของตนไดอยางเทาเทียมกันหลักเกณฑและวิธีการออกเสียงประชามติให เปน ไปตามพระราชบญั ญัตปิ ระกอบรฐั ธรรมนูญ วา ดว ยการออกเสียงประชามติ ซ่ึงอยางนอ ย ตองกําหนดรายละเอยี ดเก่ียวกับวิธีการออกเสียงประชามติระยะเวลาในการดําเนินการ และจํานวนเสยี งประชามติเพ่อื มขี อ ยุติ นอกจากการมสี วนรว มโดยตรงทางการเมอื งแลว สงิ่ ทีม่ คี วามสาํ คญั เปนอยางมาก ก็คือ การเลือกตัวแทนของตนในทุกระดับ จะตองเลือกคนที่มีความเหมาะสมกับตําแหนงนั้น ๆ ซ่ึงจะมีการเลือกตั้งตัวแทนประชาชนเกือบทุกระดับ แตประชาชนสวนใหญยังมิไดแยกแยะวา การเลือกตั้งน้ัน ๆเลอื กเขาไปทาํ หนาทอี่ ะไร ประชาชนมกั จะเลอื กจากผทู ตี่ นเอง มคี วามคนุ เคยสนิทสนม หรอื มพี ระคุณหรือมากกวา น้ัน ท่ีมกี ารกลา วหากนั แตข าดพยานหลกั ฐาน กค็ อื เลอื กผทู ่ใี หเ งินตน (ทเ่ี รียกวา ซือ้ เสยี ง) หากประชาชนสามารถเลือกต้ังตัวแทนของตนเองไดเหมาะสมกับตําแหนงท่ีไดมาจากการเลอื กตง้ั แลว จะสามารถพลิกโฉมการเมืองไทยไดม ากกวา ท่ีเปน อยทู ุกวันนี้

140 กิจกรรมที่ 11 ใหผ ูเ รียนวเิ คราะหการพฒั นาการทางการเมืองของประเทศไทยตามความเขาใจโดย ใชขอ มลู ประกอบ2.2 การอยรู ว มกันอยางสันตใิ นระบอบประชาธิปไตย จากหลักการของระบอบประชาธิปไตย เห็นไดวาประชาชนตองมีบทบาทและมีสวนรวมในทางการเมอื งมากกวา ระบอบเผดจ็ การและในระบอบประชาธิปไตยท่ียึดหลักสิทธิและเสรีภาพของประชาชนทุกคนอยางเทาเทียมในสังคมทมี่ ีขนาดใหญ หากทุกคนยึดแตหลักการพ้ืนฐานของระบอบประชาธิปไตยเทา นัน้ เชอื่ วาความวุนวายและไรระเบียบของสังคมยอ มเกิดข้ึนในสังคมไทยแนวคดิ ของระบอบประชาธิปไตยเปนสง่ิ ทีเ่ รารับมาจากประเทศทางตะวันตกซึ่งมีขอดีในเร่ือง วินัยสิทธิเสรีภาพและความเสมอภาค สวนวิถีของสังคมไทยท่ีเปนสังคมพุทธมีขอดีในเร่ือง ความอบอุน การเคารพผูอาวุโส ความกตัญู เปนขอดีท่ีเราตองนํามาใชใหถูกตอง ดังนั้น การจะอยูรวมกันอยางสันติในระบอบประชาธปิ ไตยของสังคมไทยคงมิใชการยึดหลกั การพ้ืนฐานของระบอบประชาธิปไตยเทานั้นแตต องมองรากฐานของคนไทยดว ยวามวี ิถชี ีวิตอยา งไร วิถชี วี ิตไทย สงั คมไทยในอดีตปกครองดวยระบอบสมบูรณาญาสิทธริ าชย จนถึงป พ.ศ. 2475 เมื่อคณะราษฎรไดทําการปฏิวัติเปล่ียนแปลงระบอบการปกครองมาเปนระบอบประชาธิปไตย เวลาที่ผานมา 70 กวาปวิถีชวี ิตของชนชาวไทยไดป รับตนเองใหเขากบั ระบอบการปกครองแบบประชาธปิ ไตยอยา งไร การศกึ ษาเพอ่ื ใหเกิดความเขาใจวิถีชีวิตไทยภายใตระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยผเู รยี นควรจะมีความรู ความเขา ใจ ในความหมายของคาํ หลักที่เกีย่ วของกอ น ไดแก คําวา “วถิ ีชีวิต”“ระบอบ” และ “ประชาธิปไตย” เพอ่ื เปนพ้นื ฐานในการวเิ คราะหตอ ไป ซึ่งพจนานกุ รมฉบบั ราชบัณฑิตย-สถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายของคําดังกลา วไว ดังนี้ วิถชี วี ติ หมายถงึ ทางดาํ เนินชีวติ เชน วถิ ชี ีวิตชาวบา น ระบอบ หมายถึง แบบอยางธรรมเนียม เชน ทําถูกระบอบ ระเบียบ การปกครอง เชนการปกครองระบอบประชาธปิ ไตย การปกครองระบอบสมบูรณาญาสทิ ธริ าชย ประชาธิปไตย (ประชาทปิ ะไต/ประชาทบิ ปะไต) หมายถึง ระบอบการปกครองที่ถือมติปวงชนเปน ใหญการถือเสยี งขางมากเปน ใหญ จากความหมายของคําหลัก ท้ังสามคําดังกลาวขางตน เมื่อนําความหมายมารวมกัน “วิถีชีวิตไทยภายใตก ารปกครองระบอบประชาธิปไตย” จึงหมายถึง การดําเนินชีวิตของชนชาวไทย โดยการถือเสียงขา งมากเปน ใหญ

141 เราจะทาํ การศกึ ษาตอไปวา การดําเนินชวี ิตของคนไทยนัน้ ไดถอื เสยี งขา งมากในเร่ืองใดบางและขอดี ขอเสีย ของการถือเสียงขางมากเปนใหญ มีอะไรบาง โดยการพิจารณาจากลักษณะของสังคมไทยในปจจบุ ัน ลกั ษณะที่สาํ คัญของสงั คมไทย ประเทศไทยตัง้ อยูบ นคาบสมุทรอนิ โดจนี ท่ีเรยี กวา “สวุ รรณภูม”ิ มพี ืน้ ท่ีประมาณ 513.115ตารางกิโลเมตร มกี ลุม ชนชาตไิ ทย และกลุมชาติพนั ธอุ นื่ ๆ อีกมากกวา 50 ชาติพนั ธุ เชน จนี ลาว มอญเขมร กูย ฝรง่ั แขก ซาไก ทมฬิ ฯลฯ มาอาศัยอยูในประเทศไทย มีภาษาไทยเปน ของตนเอง มีประวัติศาสตรการตัง้ ถนิ่ ฐานท่ียาวนาน ประชากรสว นใหญป ระกอบอาชีพเกษตรกรรม มพี ระมหากษัตริยทรงเปนประมุขจนถึงป พ.ศ. 2475 เมอื่ เกดิ การเปล่ยี นแปลงระบอบการปกครองจากระบอบสมบรู ณาญาสิทธิราชยมาเปนระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุขเวลาผานไปเกือบ 80 ป จนถึงปจจุบนั เม่ือวเิ คราะหลกั ษณะของสงั คมไทยในปจ จุบนั เราจะพบวา มีลักษณะสําคญั ดังนี้ 1. สงั คมไทยเปนสงั คมทเี่ คารพเทิดทนู สถาบันพระมหากษตั ริย สังคมไทย ปกครองโดยเฉพาะพระมหากษัตริยมาตั้งแตสมัยสุโขทัย ที่เรียกวา สมบูรณาญาสทิ ธิราชย จนมาถึง การปกครองในระบอบประชาธิปไตย พระมหากษัตริย ทรงเปน ทัง้ องคพระประมุข เปนขวญั และกาํ ลังใจใหกับประชาชน และทรงเปน ศูนยรวม แหงความสามัคคีของคนในชาติ สถาบันพระมหากษัตริย จึงไดรับการเคารพเทิดทูน อยางสงู ในสังคมไทย

1422. สงั คมไทยยดึ มั่นในพระพทุ ธศาสนา วดั มีความสัมพันธก บั ชมุ ชนมากในอดีต วัด เปน แหลงการศกึ ษาของฆราวาสและภิกษุ สามเณร เปน สถานที่อบรมขัดเกลาจิตใจ โดยใชธรรมะ เปนเคร่ืองช้ีนําในการดําเนิน ชวี ติ โดยมีพระภกิ ษุ เปน ผอู บรมส่งั สอนพุทธศาสนกิ ชนใหเปนคนดี มศี ีลธรรม3. สังคมไทยเปน สังคมเกษตร อาชีพเกษตรกรรม เปนอาชีพที่เปนพ้ืนฐานทางเศรษฐกิจ ซ่ึงในปจจุบันมีการนํา เทคโนโลยีมาใชใ นการเกษตรมากขน้ึ ทาํ ใหมกี ารพัฒนาเปนเกษตรกรรมอุตสาหกรรม จากพื้นฐานการมีอาชีพเกษตรกรรม ทําใหคนไทยรักความเปนอยูที่เรียบงาย ไมท ะเยอทะยานเกนิ ฐานะ มจี ติ ใจออนโยนเอื้อเฟอ เผื่อแผ