พรบ.การศึกษา หมวด4

47 เพ่ือพัฒนาการเรยี นรขู องผเู รยี นมจี ํานวนนอ ย ผลการดาํ เนนิ งานในดานน้ี นบั วา มี ความกา วหนา ในระดบั นอ ย ระดับอุดมศึกษา จากผลการดาํ เนนิ งานเกย่ี วกบั การวจิ ยั ในระดบั อดุ มศกึ ษา พบวา มงี าน วิจัยท้ังงานวจิ ยั เพอ่ื พฒั นาการเรยี นรแู ละพฒั นาวชิ าชพี ในสาขาวชิ าตา ง ๆ ประมาณ 2,800 เรื่อง ดังนั้น ผลการดาํ เนนิ งานอยใู นระดบั ปานกลาง 2.3.4 ปญหา อุปสรรค ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน (1) ครสู ว นใหญย งั ขาดความรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั การทําวจิ ยั และ คิดวาการทําวจิ ยั เปน เรอ่ื งยาก และตอ งการคาํ แนะนําจากผเู ชย่ี วชาญหรอื ทป่ี รกึ ษา ดานการวจิ ยั เปน อยา งมากเพอ่ื ความมน่ั ใจในการทาํ วจิ ยั (2) จํานวนนกั เรยี นทร่ี บั ผดิ ชอบมจี ํานวนมาก ซึ่งมีคุณลักษณะแตก ตางกนั ถงึ แมว า จะสามารถทาํ วจิ ยั เปน แตก ารทําแตละครั้งครูตองใชงบประมาณและ ใชเวลานานจงึ จะเหน็ ผล ซง่ึ เปน อปุ สรรคตอ การทําวจิ ยั เพราะการแกไ ขปญ หาของ ผูเรียน บางครง้ั ตอ งเรง พฒั นาเพอ่ื ประโยชนข องผเู รยี นเอง ระดับอุดมศึกษา ปญหาทพ่ี บ คือ ผลจากการศึกษาการดํารงตาํ แหนง ทางวชิ าการของ ทบวงมหาวิทยาลัย ซง่ึ สะทอ นใหเ หน็ ถงึ การทาํ งานวจิ ยั ในระยะ 10 ปท ผ่ี า นมา พบวา มีผูดํารงตําแหนง วชิ าการเพยี ง 9,856 คน ประมาณรอ ยละ 50 ของอาจารยท อ่ี ยใู น สถาบนั อดุ มศกึ ษาทง้ั หมด โดยเปน ศาสตราจารยเ พยี ง 300 คน หรอื รอ ยละ 1.5 เทา นน้ั ซ่ึงปจจบุ นั กอ็ าวโุ สมากแลว ทาํ ใหไ ทยขาดนกั วจิ ยั ทม่ี คี ณุ ภาพ

48 2.3.5 ขอ เสนอแนะ ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน หนว ยงานทเ่ี กย่ี วขอ งควรรว มกนั ใหค วามรู ความเขาใจแกครูและปรับเปลี่ยนทัศนคติของครูที่วาการทําวิจัยในช้ันเรียนไมใชเร่ือง ยาก และชแ้ี จงใหเ หน็ ถงึ ความจําเปน ของการทําวจิ ยั เพอ่ื นําผลมาปรบั ปรงุ การเรยี นการ สอนและแกไ ขปญ หาการเรยี นรขู องผเู รยี นใหม ากขน้ึ ระดับอุดมศึกษา อาจารยใ นมหาวทิ ยาลยั ควรหนั มาทํางานวจิ ยั ให มากข้ึนโดยไมม งุ แตง านบรหิ ารมากนกั เพราะงานวจิ ยั จะนาํ ไปสคู วามเปน เลิศทางการ ศึกษาและนําประเทศใหพ น ภาวะวิกฤติได 2.4 การมสี ว นรว มจดั การเรยี นรใู นชมุ ชน พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 29 กาํ หนดใหส ถาน ศึกษารวมกับทุกสวนของสังคมจัดกระบวนการเรียนรูเพ่ือสงเสริมความเขมแข็งของ ชุมชน ใหช มุ ชนจดั การศกึ ษา อบรม มกี ารแสวงหาความรู ขอ มลู ขา วสาร และรจู กั เลอื ก สรรภูมปิ ญ ญาและวทิ ยาการตา ง ๆ เพอ่ื พฒั นาชมุ ชนใหส อดคลอ งกบั สภาพปญ หาและ ความตอ งการ รวมทง้ั หาวธิ กี ารสนบั สนนุ ใหม กี ารแลกเปลย่ี นประสบการณก ารพฒั นา ระหวา งชมุ ชน 2.4.1 สงิ่ ที่ตองดําเนนิ การ ใหห นว ยงาน/สถานศกึ ษารว มกบั ทกุ สว นของ สังคมจัดการเรยี นรใู นชมุ ชน เพอ่ื สง เสรมิ ความเขม แขง็ ของชมุ ชน 2.4.2 ผลการดาํ เนนิ งาน ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน หนวยงานตาง ๆ มีสวนรวมดาํ เนนิ การทง้ั กาํ หนดแผนและดําเนนิ กจิ กรรม ดังนี้ • กระทรวงศึกษาธิการ กาํ หนดนโยบายเกย่ี วกบั การมสี ว นรว มในดา น ตางๆ คือ 1) สง เสรมิ ดา นการเผยแพรศ าสนา เชน การสอนศลี ธรรมในสถานศกึ ษาหรอื ในชุมชนตา ง ๆ 2) ปรบั บทบาทวทิ ยาลยั พลศกึ ษาใหเ ปน ผจู ดั โปรแกรมการพฒั นา ทรัพยากรของชมุ ชนและทอ งถน่ิ เพอ่ื สรา งความเขม แขง็ ใหช มุ ชน 3) ประสานความ

49 รวมมอื ไปยงั กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น สถาบนั เทคโนโลยรี าชมงคล และสถาบัน ราชภัฏ นําสอ่ื เทคโนโลยที างการศกึ ษา เชน โทรทศั นก ารศกึ ษามาใชใ นการสรา งความรู ความเขา ใจ เพม่ิ ทกั ษะอาชพี และวสิ ยั ทศั นแ กบ คุ ลากรในชมุ ชน และ 4) สงเสริมดาน การทองเท่ียวเชิงอนุรกั ษใ นระดบั ทอ งถน่ิ ดว ยการจดั อบรมใหก บั ครมู คี วามเขา ใจในเรอ่ื ง การทองเทย่ี วเชงิ อนรุ กั ษเ พอ่ื ถา ยทอดแกน กั เรยี นใหส ามารถเปน มคั คเุ ทศก สามารถ เสาะแสวงหา ถา ยทอดสง่ิ ทด่ี งี ามทม่ี อี ยใู นทอ งถน่ิ ของตน และสนบั สนนุ จดั หาทนุ ให นักเรียนท่ีมีความสามารถในการเปนมัคคุเทศกเขารับการพัฒนาหาประสบการณจาก แหลงความรตู าง ๆ • กรมสามญั ศกึ ษา มีแผนยุทธศาสตรก ารมีสว นรวม ซง่ึ กาํ หนดให สงเสริมการมีสวนรวมในการจัดการศึกษาของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน กรรมการนกั เรยี น ผูปกครอง ชมุ ชน สถานประกอบการ องคก รปกครองสว นทอ งถน่ิ และกรมพฒั นาฝม อื แรงงาน ตลอดจนหนว ยงานและองคกรอน่ื ๆ • สํานกั งานคณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหง ชาติ ใหค วามรแู ก ชุมชนในการจดั การศกึ ษา เพอ่ื ใหช มุ ชนไดม สี ว นรว มจดั การศกึ ษาในทอ งถน่ิ ของตน • กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น มนี โยบายเสรมิ สรา งความเขม แขง็ ของ ชุมชน ซง่ึ กาํ หนดแนวทางแนวทางสง เสรมิ จดั การศกึ ษาเพอ่ื พฒั นาคณุ ภาพชวี ติ และ เสริมสรา งความเขม แขง็ ของชมุ ชนอนั จะนําไปสกู ารพฒั นาทย่ี ง่ั ยนื เชน รว มกบั หนวยการเคลื่อนที่ กองบญั ชาการทหารสงู สดุ จดั การศกึ ษานอกโรงเรยี นสายอาชพี ใน ศูนยร ว มใจตา นภยั ยาเสพตดิ 10 ศูนย • กรมอาชวี ศกึ ษา จัดกิจกรรมสาํ หรบั เยาวชนใหม คี ณุ ธรรม จรยิ ธรรม และหางไกลยาเสพติด ไดแก การแขง ขนั กฬี า ประกวดสิ่งประดิษฐ ระดับอุดมศึกษา • สํานกั งานสภาสถาบนั ราชภัฏ จดั ฝก อบรมวชิ าชพี ระยะสน้ั เชน การ แกะสลัก งานใบตอง ศิลปการจัดดอกไมแบบตาง ๆ การรอ ยมาลยั งานเทยี น การปน รูป การทาํ บหุ งาเครอ่ื งหอมของชํารว ย งานปน ดนิ การเพน ทผ า บาตกิ ใหก บั คนในชมุ ชน

50 ทั่วไป ทง้ั ในวนั ธรรมดาและวนั เสาร- อาทติ ย และประสานบทบาทของเยาวชนกบั ชมุ ชน ดา นศลิ ปวฒั นธรรมรว มกบั สถานศกึ ษา ครอบครัว และชมุ ชน • ทบวงมหาวิทยาลัย มโี ครงการเรยี นรรู ว มกนั สรรคส รา งชมุ ชน เพอ่ื สงเสริมการเรียนรูแกนิสิตนักศึกษาจากสภาพที่เปนจริงของชุมชน/สังคมของประเทศ โดยใหรูจักการทํางานท่ีเปนสหวิทยาการ เปนการสงเสริมใหนิสิตนักศึกษานําความรู และประสบการณจากมหาวิทยาลัยไปสูการปฏิบัติ โดยมีรูปแบบการทํางานที่ตอง คลุกคลีหรืออาศัยอยูกับราษฎรในพื้นท่ี ในลักษณะการเรียนรูรวมกันกับชุมชน และ โครงการฝกอบรมนสิ ติ นักศึกษาอาสาคมุ ครองผูบริโภค เพอ่ื ใหน สิ ติ มคี วามรคู วามเขา ใจ ในการบริโภคและเผยแพรความรูใหกับผูบริโภคตามสิทธิท่ีไดรับการคุมครองตาม กฎหมาย และเปนการสรางจิตสาํ นกึ ใหน กั ศกึ ษาทาํ งานเพอ่ื ประโยชนข องสว นรวม รวม ท้ังสรา งเครอื ขา ยในการอาสาคมุ ครองผบู รโิ ภคเพอ่ื ชมุ ชนของตนเอง นอกจากน้ี ยงั มี โครงการท่ีสงเสริมใหบุคลากรของสถาบันอุดมศึกษาไดรับการพัฒนาและสรางเสริม ประสบการณในการทํางานรวมกันในลักษณะเครือขายและรวมกันกับชุมชน โดยใช ศักยภาพและองคค วามรูท ่ีไดรับการพฒั นาแลว ผสมผสานกบั ภมู ปิ ญ ญาทอ งถน่ิ เปน การสรา งกระบวนการเรยี นรรู ว มกนั ระหวา งสถาบนั อดุ มศกึ ษากบั ชมุ ชน 2.4.3 ผลการวิเคราะห ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน การดําเนินงานเกี่ยวกับการมีสวนรวมจัดกระบวนการเรียนรูในชุมชน พบวา หนว ยงานระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐานมนี โยบาย/แผน และมสี ว นรว มสง เสรมิ สนับสนุนการจดั การเรยี นรรู ว มกบั ชมุ ชน มีผลการดาํ เนนิ งานทเ่ี ปน รปู ธรรม เชน กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น กรมอาชวี ศกึ ษา เปน ตน ดังนั้น ผลการดาํ เนนิ งานอยใู น ระดับปานกลาง

51 ระดับอุดมศึกษา ในระดับอุดมศึกษา พบวา สํานกั งานสภาสถาบนั ราชภัฏมกี ารดาํ เนนิ งานในดา นน้ี เชน เดยี วกบั สถาบนั อดุ มศกึ ษาสงั กดั ทบวงมหาวทิ ยาลยั ทม่ี โี ครงการตา งๆ ท่ีสงเสรมิ นสิ ติ นกั ศกึ ษา คณาจารย เรยี นรรู ว มกบั ชมุ ชน นับไดวามีการดาํ เนนิ การใน ระดับปานกลาง 2.4.4 ปญ หา อุปสรรค (1) เนื่องจากการจัดการศึกษาในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐานในชวงที่ ผานมา มีลักษณะการเตรียมความพรอมใหกับเยาวชนเพื่อศึกษาตอในระดับท่ีสูงขึ้น เนนดา นวชิ าการเปน หลกั ทําใหล ะเลยการเขา ไปมสี ว นรว มกบั ชมุ ชนในการจดั กระบวน การเรยี นรู (2) การดําเนนิ งานของระดบั อดุ มศกึ ษาเกย่ี วกบั การสง เสรมิ กระบวน การเรยี นรขู องชมุ ชน มีรูปแบบการดาํ เนนิ งานทห่ี ลากหลาย มที ง้ั การฝก อบรมเกย่ี วกบั อาชีพ และสง เสรมิ ใหน สิ ติ นกั ศกึ ษาเขา ไปรว มกบั ชมุ ชนในการจดั กจิ กรรมตา ง ๆ ซง่ึ เปน กิจกรรมที่แตละสถาบันเปนผูดําเนินการการเก็บขอมูลยังไมไดลงลึกในรายสถาบัน ทาํ ใหไดขอมูลไมครบถวน 2.4.5 ขอเสนอแนะ หนวยงานที่จัดการศึกษาในชุมชน ควรมแี ผนปฏบิ ตั กิ ารรว มกนั ในการ สงเสรมิ ความเขม แขง็ ของชมุ ชนในดา นตา ง ๆ เนอ่ื งจาก หนว ยงานทางการศกึ ษาใน ชุมชน มตี ง้ั แตร ะดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐานจนถงึ ระดบั อดุ มศกึ ษา มีบุคลากรที่มีความรู มีศักยภาพเปน ผนู าํ การเปลย่ี นแปลงในการเสรมิ สรา งกระบวนการเรยี นรู ฝกอบรม บุคลากรในชุมชนดานตาง ๆ ไดเปนอยางดี

52 ประเดน็ ท่ี 3 การจัดตั้งและพัฒนาแหลงเรียนรูตลอดชีวิต พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 25 กาํ หนดวา “รฐั ตอ ง สงเสรมิ การดาํ เนนิ งานและการจดั ตง้ั แหลง เรยี นรตู ลอดชวี ติ ทกุ รปู แบบ ไดแก หอ งสมดุ ประชาชน พพิ ธิ ภณั ฑ หอศิลป สวนสัตว สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร อทุ ยาน วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ศนู ยก ฬี าและนนั ทนาการ แหลง ขอ มลู และแหลง การเรยี นรู อ่ืนอยา งพอเพยี งและมปี ระสทิ ธภิ าพ” เปน การกาํ หนดแนวทางการจดั การศกึ ษาในการ นาํ “ทรัพยากร” ท่ีมีอยทู ง้ั สถานท่ี บุคลากร และงบประมาณมาเพอ่ื ใหป ระชาชนไดร บั การศกึ ษาอยา งเตม็ ทแ่ี ละทกุ โอกาสอยา งเหมาะสม 3.1 สงิ่ ที่ตองดําเนนิ การ สงเสรมิ การดาํ เนนิ งานและสนบั สนนุ ใหม กี ารจดั ตง้ั และพฒั นาแหลง เรยี นรเู พอ่ื การศกึ ษาตลอดชวี ติ 3.2 ผลการดาํ เนนิ งาน 3.2.1 การดาํ เนนิ งานของแหลง เรยี นรู แหลงเรียนรทู ง้ั ของภาครัฐ เอกชน และชุมชน เชน พิพิธภณั ฑสถานแหง ชาติ พระนคร สถาบนั วทิ ยาศาสตรท างทะเล มหาวิทยาลัยบรู พา พพิ ธิ ภณั ฑห นุ ขผ้ี ง้ึ ไทย และชมุ ชนจนั เสน เปน ตน นอกจากเปด บริการใหเ ขา ชมและบรกิ ารขอ มลู วชิ าการ ยังมีการดาํ เนนิ กจิ กรรมเพอ่ื ความรเู กย่ี วกบั ประวัติศาสตร ศิลปะ โบราณคดี โบราณวตั ถุ โบราณสถาน พพิ ธิ ภณั ฑท อ งถน่ิ ประเพณี ภมู ปิ ญ ญาชาวบา น ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม รวมทง้ั การดาํ เนนิ วถิ ชี วี ติ ของไทย และการสรางจิตสาํ นกึ ในการอนรุ กั ษท รพั ยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดลอม เชน จัดบรรยายวชิ าการ จดั นทิ รรศการ จดั อบรมตามความเหมาะสมและตามโครงการ ตางๆ ของแหลง เรยี นรทู เ่ี กย่ี วขอ ง 3.2.2 การดาํ เนนิ งานของหนว ยงานภาครฐั เพอ่ื ให “แหลงเรียนร”ู มี บทบาทสําคญั ในการใหก ารศกึ ษาแกเ ยาวชนและประชาชน หนว ยงานตา ง ๆ รว มกนั ดําเนนิ การในเรอ่ื งตา ง ๆ ดังนี้ (1) ศึกษาคนควา วจิ ยั เชน ศึกษาการดาํ เนนิ งานของแหลง เรยี นรทู ม่ี ใี น ประเทศไทยทั้งของภาครัฐ เอกชน และชมุ ชน ศกึ ษาแนวทางการบรหิ ารจดั การและการ

53 พัฒนางานของแหลง เรยี นรใู นตา งประเทศ และจดั ทําโครงการวจิ ยั และพฒั นาแหลง เรียนรูสําหรับการศึกษาตลอดชีวิต:กรณีศึกษานครประวัติศาสตรพระนครศรีอยุธยา และพน้ื ทใ่ี กลเ คยี ง (สกศ.) ศกึ ษารปู แบบและแนวทางการดําเนนิ งานแหลง การเรยี นรู และวิจัยเชิงสาํ รวจแหลง การเรยี นรตู ลอดชวี ติ (กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น) และศกึ ษา รูปแบบและแนวทางการสงเสริมการใชแหลงการเรียนรูตลอดชีวิตในระดับอุดมศึกษา (ทบวงมหาวทิ ยาลยั ) เปน ตน (2) ผลิตเอกสาร และสอ่ื อปุ กรณ มกี ารจดั ทําเอกสารเกย่ี วกบั แหลง เรยี น รู เชน หนงั สอื กระบวนการเรยี นรจู ากแหลง เรยี นรใู นชมุ ชนและธรรมชาติ (สกศ.) หนังสือตาง ๆ เกย่ี วกบั การจดั การศกึ ษาตามอธั ยาศยั จากการพฒั นากจิ กรรมตา ง ๆ (สกศ. และ กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น) หนงั สอื เกย่ี วกบั แหลง เรยี นรู ภมู ปิ ญ ญาไทย วฒั นธรรมไทย และวัฒนธรรมทอ งถน่ิ (สกศ. สํานกั งานสภาสถาบนั ราชภัฏ และสํานกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง ชาต)ิ และ คูมือแนวทางการจัดตั้งและการดาํ เนนิ งาน หอวฒั นธรรมนทิ ศั น (สํานกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง ชาต)ิ สวนการผลิตสื่อ อปุ กรณ ไดแก วีดิทัศน คอมพิวเตอรมัลติมีเดีย วดิ โี อ ซดี ี และสไลดมัลติวิชัน เผยแพรอ งคค วามรเู กย่ี วกบั วัฒนธรรมศกึ ษาและการนํา ชมหอไทยวิวัฒน และเผยแพรข อ มลู เกย่ี วกบั พระบาทสมเดจ็ พระเจา อยหู วั และขอ มลู วัฒนธรรมแกป ระชาชนทว่ั ไป ผา นทางเครอื ขา ยอนิ เทอรเ นต็ ท่ี URL : http//www. kanchanpisek.or.th (สํานกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง ชาต)ิ (3) พัฒนาบคุ ลากรเพอ่ื การพฒั นาแหลง เรยี นรู เชน อบรมคณะ กรรมการทอ่ี า นหนงั สอื เกย่ี วกบั การดําเนนิ งาน จํานวน 17,720 แหง (กรมการศกึ ษา นอกโรงเรียน) ฝก อบรมครภู าษาองั กฤษเพอ่ื ใหบ รหิ ารจดั การศนู ยก ารเรยี นรภู าษา องั กฤษไดอ ยา งมปี ระสทิ ธิภาพ และอบรมบคุ ลากรเก่ยี วกบั การจัดสวนพฤษศาสตร โรงเรียนตามโครงการอนรุ กั ษพ นั ธกุ รรมพชื อนั เนอ่ื งมาจากพระราชดาํ รสิ มเดจ็ พระเทพ รัตนราชสุดา สยามบรมราชกมุ ารี (กรมอาชวี ศกึ ษา) ฝก อบรมพฒั นาผบู รหิ ารหอวฒั น ธรรมนทิ ศั น รนุ ท่ี 6 จํานวน 9 จงั หวดั (สํานกั งานคณะกรรมการวัฒนธรรมแหง ชาติ ) และพฒั นาครแู ละสถานศกึ ษาดา นการเรยี นรู โดยความรว มมอื ทางวชิ าการกบั

54 สภามหาวทิ ยาลยั ในการดาํ เนนิ งานโรงเรยี น IT จัดการเรยี นการสอนในลกั ษณะ e-learning รวมทง้ั ใหค วามรแู กบ คุ ลากรศนู ยพ ฒั นากจิ กรรมสง เสรมิ การอา น เรอ่ื ง การพัฒนาหอ งสมดุ โรงเรยี นใหเ ปน แหลง เรยี นรู เพอ่ื ใหส ามารถดาํ เนนิ งานหอ งสมดุ ไดอ ยางเปนระบบ (กรมวชิ าการ) (4) นํารองศึกษารูปแบบในการจัดต้ังศูนยการกีฬาและนันทนาการ ชุมชน ใน 11 จงั หวดั (อยรู ะหวา งการศกึ ษา) (กรมพลศกึ ษา) (5) จัดต้ังและพฒั นาแหลง เรยี นรตู า งๆ เชน ในรอบปท ผ่ี า นมากรมการ ศึกษานอกโรงเรียน จดั ตง้ั และพฒั นาหอ งสมดุ ประชาชนเพม่ิ เตมิ จํานวน 45 แหง และ ปรบั ปรงุ หอ งสมดุ “เฉลมิ ราชกมุ ารี“ จํานวน 72 แหง สถาบนั เทคโนโลยรี าชมงคล จดั ตั้งสาํ นกั สารสนเทศ สถาบนั บรกิ าร/หอ งสมดุ และหอ งสมดุ อเิ ลก็ ทรอนกิ สใ นสถาน ศึกษาทกุ แหง (หอ งสมดุ อเิ ลก็ ทรอนกิ สอ ยรู ะหวา ดาํ เนนิ การ) และปรบั ปรงุ พพิ ธิ ภณั ฑ ทางธรรมชาติ 2 แหง คือ พพิ ธิ ภณั ฑธ รรมชาติหนองระเวียง เพอ่ื เปน แหลง เรยี นรเู กย่ี ว กับพนั ธกุ รรมพชื และการอนรุ กั ษธ รรมชาตแิ ละสง่ิ แวดลอ ม และพพิ ธิ ภัณฑสตั วนา้ํ จงั หวัดตรัง กรมศิลปากร ปฏริ ปู พพิ ธิ ภณั ฑสถานศกึ ษาแหง ชาตแิ ละอทุ ยานประวตั ิ ศาสตรเ ปน แหลง เรยี นรตู ลอดชวี ติ (อยูระหวางดาํ เนนิ การ) สํานกั งานสภาสถาบนั ราช ภัฏ ดาํ เนนิ การพฒั นาหอ งสมดุ สาํ นกั ศลิ ปและวฒั นธรรมของสถาบนั ราชภฏั ใหเ ปน แหลงวิชาการดานศิลปวัฒนธรรม สํานกั บรหิ ารการศกึ ษาทอ งถน่ิ ดําเนนิ กจิ กรรมกฬี า และนนั ทนาการในศนู ยเ ยาวชนตน แบบของเทศบาล 16 แหง ศนู ยเ ยาวชนทว่ั ไป 90 แหง กรมอาชวี ศกึ ษา สนบั สนุนงบประมาณใหส ถานศึกษาจดั ต้ังศนู ยวิทยบริการ และสาํ นกั การศกึ ษากรงุ เทพมหานคร สนบั สนนุ เอกสารใหก บั หอสมดุ เฉลมิ พระเกยี รติ เพ่ือใหเ ยาวชนเรยี นรแู ละคน ควา 3.3 ผลการวเิ คราะห หนวยงานตาง ๆ ทง้ั ภาครฐั และเอกชนไดด าํ เนนิ การโดยมกี จิ กรรมทห่ี ลาก หลาย เชน มกี ารศกึ ษาวจิ ยั องคความรู การผลิตเอกสาร สอ่ื อปุ กรณ การพฒั นา บุคลากร การนาํ รองโครงการตา งๆ รวมทง้ั มกี ารจดั ตง้ั และพฒั นาแหลง การเรยี นรู

55 เพิ่มเติม เชน หอ งสมดุ พพิ ธิ ภณั ฑ ศนู ยเ ยาวชน เปน ตน ซง่ึ ในปจ จบุ นั จะเหน็ วา แหลง เรียนรูมีจํานวนมาก และแตละแหง แยกดาํ เนนิ กจิ กรรมภายในแหลง เรยี นรนู น้ั ๆ ทําให การใชป ระโยชนม คี อ นขา งจํากดั นบั วา ผลการดาํ เนนิ งานกา วหนา ในระดบั ปานกลาง 3.4 ปญ หา อปุ สรรค (1) เน่ืองจากแหลง เรยี นรมู อี ยมู ากมาย ในทกุ ชมุ ชน ดังนั้น การติดตามการ จัดต้ังและพฒั นาแหลง เรยี นรเู ทา ทด่ี าํ เนนิ การอยภู ายในชว งเวลาทจ่ี ํากดั อาจไมค รอบ คลุม ครบถว นทกุ หนว ยงาน (2) การดาํ เนนิ งานเปน ไปในลกั ษณะตา งคนตา งทํา ไมม แี ผนงานโครงการ ในการพฒั นาใชป ระโยชนจ ากแหลง เรยี นรรู ว มกนั 3.5 ขอเสนอแนะ จากเอกสารประกอบการประชมุ คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ ครั้งท่ี 5/2545 มขี อ เสนอแนะ ดังนี้ (1) แหลงเรยี นรใู นประเทศไทยมจี าํ นวนมากทง้ั ของภาครฐั เอกชน และ ชุมชน ซ่ึงควรมกี ารทํางานเชอ่ื มโยงระหวา งกนั เพอ่ื การดาํ เนนิ การของแหลง เรยี นรอู ยา ง มปี ระสิทธภิ าพ (2) ในการดาํ เนนิ งานของแหลง เรยี นรตู า ง ๆ ควรใชท รพั ยากรทอ งถน่ิ รว ม กันอยางมีคุณคา เพอ่ื ใหผ เู รยี นไดร บั ประโยชนจ ากการเรยี นใหม ากทส่ี ดุ (3) มีการจดั ตง้ั เครอื ขา ยแหลง การเรยี นรเู พอ่ื เปน ฐานสําคัญในการดาํ เนนิ งานกจิ กรรมดา นการเรยี นรู รวมทง้ั จดั กจิ กรรมระหวา งสมาชกิ เครอื ขา ยไดแ ลกเปลย่ี น เรียนรปู ระสบการณ และระดมสมองเพอ่ื พฒั นางานของเครอื ขา ย (4) มีการระดมพลังความคิด ระดมทรพั ยากรจากทกุ หนว ยงานของสงั คม ใหเขา มามสี ว นรว มในกระบวนการจดั การศกึ ษา พฒั นาสาระและกระบวนการเรยี นรใู น แหลงการเรียนรูประเภทตาง ๆ ใหแ กเ ดก็ เยาวชน และประชาชนอยา งเหมาะสม สอดคลองกับสภาพปญหาและความตองการของบุคคลแตละกลุม

56 (5) สถานศกึ ษาสง เสรมิ สนบั สนนุ ใหค รผู สู อนสามารถจดั การเรยี นการสอน ส่ือการเรียนและอํานวยความสะดวกแกผ เู รยี นในการเรยี นรทู ง้ั ในสถานศกึ ษาและแหลง เรียนรูตาง ๆ เพอ่ื ใหผ เู รยี นไดร บั โอกาสการเรยี นรทู เ่ี กดิ ขน้ึ ไดท กุ เวลา ทกุ สถานท่ี (6) เปดโอกาสใหผ เู รยี นไดม สี ว นรว มในการพฒั นาแหลง เรยี นรู เพอ่ื สรา ง สํานกึ ความเปน เจา ของ รกั หวงแหน และมคี วามหมายตอ การเรยี นรู ประเดน็ ท่ี 4 การจดั สรรโอกาสในการศกึ ษาตอ 4.1 สงิ่ ที่ตองดําเนนิ การ ตามเจตนารมณข องพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พทุ ธศกั ราช 2542 มาตรา 26 วรรคสอง ไดกาํ หนดใหส ถานศกึ ษาปรบั วธิ กี ารรบั นกั เรยี นเขา ศกึ ษาตอ ใน ระดบั ชน้ั ทส่ี งู ขน้ึ โดยใชว ธิ กี ารทห่ี ลากหลายและเหมาะสมในแตล ะระดบั การศกึ ษา และ ใหส ถานศกึ ษานําผลการประเมนิ ผเู รยี นเกย่ี วกบั ความประพฤติ พฤตกิ รรม การรว มกจิ กรรม และการทดสอบมาประกอบการพจิ ารณารบั ผเู รยี นเขา ศกึ ษาตอ 4.2 ผลการดาํ เนนิ งาน ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน กระทรวงศึกษาธิการมนี โยบายการรบั นกั เรยี นโดยใหห นว ยงานตน สงั กดั ของสถานศึกษาเปนผูกําหนดนโยบายและแนวปฏิบัติรวมท้ังระเบียบวิธีการรบั นกั เรยี น ของสถานศึกษาในสังกัด ทง้ั นห้ี นว ยงานตน สงั กดั ไดแก สํานกั งานคณะกรรมการการ ประถมศึกษาแหง ชาติ กรมสามญั ศกึ ษา กรมอาชวี ศึกษา เปน ตน ตา งมนี โยบาย และ แนวปฏิบัติการรับนักเรียนที่คลายกัน กรมสามัญศึกษาไดกาํ หนดนโยบายการรบั นักเรยี น ประจําปก ารศกึ ษา 2545 ไวดังนี้ (1) สงเสริมและสนับสนุนใหเด็กและเยาวชนทุกคนมีโอกาสไดรับการ ศึกษาขน้ั พน้ื ฐานไมน อ ยกวา 12 ป อยา งทว่ั ถงึ เสมอภาค และเปน ธรรม โดยกระบวน การรบั นกั เรยี นทโ่ี ปรง ใส ตรวจสอบได (2) เปดโอกาสการเขา เรยี นใหเ ปน พเิ ศษ สําหรบั กลมุ คนพกิ าร กลุม ผดู อยโอกาส และกลุมผมู ีความสามารถพิเศษ

57 (3) สนับสนนุ ใหน กั เรยี นไดเ รยี นในโรงเรยี นใกลบ า น (4) ใหส หวิทยาเขตและโรงเรยี นรบั ผดิ ชอบในการรบั นกั เรยี นมากยง่ิ ขน้ึ (5) สงเสริมใหมีการใชผลการเรียนของนักเรียนในการรับเขาเรียนให มากขน้ึ ระดับอุดมศึกษา วิธีการรับนักศึกษาเพ่ือเขาศึกษาในระดับอุดมศึกษามีหลากหลายวิธี ตามนโยบายของแตล ะสงั กดั แตล ะมหาวทิ ยาลยั /สถาบัน เชน สถาบนั ราชภฏั ในสงั กดั กระทรวงศกึ ษาธิการ มนี โยบาย และแนวทางการรบั นกั ศึกษา ปก ารศกึ ษา 2545 ดังนี้ (1) ใหส ถาบนั ราชภฏั รบั นกั ศกึ ษาดว ยกระบวนการทเ่ี ปน ธรรม เสมอ ภาค โปรง ใส สามารถตรวจสอบได (2) ดา นเปา หมายนกั ศกึ ษา ใหพ จิ ารณาดงั น้ี (2.1) ใหสถาบันราชภัฏรับนักศึกษาสาขาวิชาวิทยาศาสตรใหมาก ข้ึน โดยเฉพาะสถาบนั ราชภฏั ในโครงการเงนิ กธู นาคารโลกเพอ่ื พฒั นาการเรยี นการสอน วิทยาศาสตร และวทิ ยาศาสตรป ระยกุ ตแ ละโครงการพฒั นาการเรยี นการสอนวทิ ยา ศาสตรและวิทยาศาสตรประยุกต (2.2) ลดการรบั นกั ศกึ ษาสาขาวชิ าการศกึ ษา ตามแนวทางการ ปฏิรูปครู คณาจารย และบุคลากรทางการศึกษา (2.3) สาขาวิชาศิลปศาสตรและบริหารธุรกิจ หากตอ งเพม่ิ จํานวน การรบั นกั ศกึ ษา เพื่อตอบสนองความตองการศึกษาตอระดับอุดมศึกษาของทองถิ่น ควรใหม กี ารจดั การศกึ ษาอยา งมคี ณุ ภาพในรปู แบบวธิ กี ารทห่ี ลากหลาย มีประสิทธิ ภาพ (2.4) ใหสถาบันราชภัฏลดการผลิตนักศึกษาในโปรแกรมวิชาที่มี การอตั ราการวางงานสูง และเพม่ิ การรบั นกั ศกึ ษาในโปรแกรมวชิ าทข่ี าดแคลนเปน ท่ี ตองการของตลาดแรงงาน

58 (3) ใหสถาบันราชภัฏเปดรับนักศึกษาเพื่อใหโอกาสทางการศึกษาระดับ อุดมศึกษาแกป ระชาชนในทอ งถน่ิ และใหผ เู รยี นมโี อกาสเขา รบั การศกึ ษาตามศกั ยภาพ ความพรอมและความสนใจ ทง้ั น้ี โดยคาํ นึงถึงศักยภาพ ความพรอ มในการจดั การ ศึกษาอยางมีคุณภาพ มาตรฐาน เปน สาํ คัญ (4) ใหช มุ ชน ทอ งถน่ิ และสถานศกึ ษา มีสวนรว มในการคัดเลือก นกั ศกึ ษา (5) ใหค วามสาํ คญั เปน พเิ ศษตอ กลมุ ผดู อ ยโอกาส และเสียเปรยี บใน สังคม (6) หลักสูตร และโปรแกรมวชิ าทจ่ี ะบรรจลุ งในแผนรบั นกั ศกึ ษาได จะ ตองเปน หลักสูตร / โปรแกรมวชิ า ที่ไดรับอนุมัติจากสภาการฝกหัดครู หรอื คณะ กรรมการสภาสถาบนั ราชภัฏ และสาํ นกั งานคณะกรรมการขา ราชการพลเรอื นรบั รอง คณุ วฒุ เิ รยี บรอ ยแลว โดยสรุปในปจจุบันสถาบันอุดมศึกษาทั้งในสังกัดในกํากับของทบวง มหาวทิ ยาลยั กระทรวงศกึ ษาธิการและกระทรวงอน่ื ๆ มวี ธิ กี ารรบั นกั ศกึ ษา 2 วิธี คือ (1) การสอบคดั เลอื กทท่ี บวงมหาวทิ ยาลยั เปน ผดู ําเนนิ การ ซึ่งใน ปจจบุ นั มสี ถาบนั อดุ มศกึ ษาเอกชนสงั กดั ทบวงมหาวทิ ยาลยั สถาบนั เทคโนโลยรี าช มงคลสังกัดกระทรวงศึกษาธิการ รวมทง้ั สถาบนั เฉพาะกจิ ในสงั กดั กระทรวงอน่ื รว มสอบ ดวย (2) การรับตรงหรือการรับนักศึกษาตามโครงการพิเศษตางๆท่ี มหาวทิ ยาลยั /สถาบนั เปน ผกู ําหนดขน้ึ ในสว นของการคดั เลอื กบคุ คลเขา ศกึ ษาในสถาบนั อดุ มศกึ ษามี ดงั ตอ ไปนี้ ♦ การสอบคัดเลือกเขาศึกษาตอในสถาบันอุดมศึกษาของทบวง มหาวทิ ยาลยั ทบวงมหาวิทยาลัยไดนาํ รูปแบบและวิธีการคัดเลือกบุคคลเขาศึกษาตอ ในสถาบนั อดุ มศึกษาระบบใหมม าใชต ง้ั แตปก ารศึกษา 2542 โดยมีสาระสาํ คัญ คือ

59 (1) ผลการสอบวชิ าความรพู น้ื ฐานวชิ าการ (วชิ าหลกั ) และวชิ าพน้ื ฐาน วิชาชีพ (วชิ าเฉพาะ) ใหค า นา้ํ หนกั รวมกนั รอ ยละ 90 (2) ผลการเรียนตลอดหลักสูตรระดับมัธยมศึกษาตอนปลายหรือเทียบ เทา ทนี่ กั เรยี นแตล ะคนไดร บั จากสถานศกึ ษาทสี่ าํ เรจ็ การศกึ ษา ใหค า นํ้าหนกั รอ ยละ 10 (3) ผลการสอบสมั ภาษณแ ละตรวจรา งกาย เพอ่ื หาขอ มลู ประกอบการ พิจารณาความพรอ มและความเหมาะสมเปน ขน้ั สดุ ทา ยกอ นการรบั เขา ศกึ ษา โดย ไมคิดเปนคานํ้าหนกั คะแนน ทบวงมหาวิทยาลัยไดจัดสอบวัดความรูปละ 2 ครั้ง ครั้งท่ี 1 ในเดือน มีนาคม และครง้ั ที่ 2 ในเดือนตุลาคม การรบั สมคั รและจดั สอบกระจายไปทกุ จงั หวดั ทว่ั ประเทศ ♦ การสอบคัดเลือกเขาศึกษาตอในสถาบันอุดมศึกษาโดยการรับตรง ไมผ า นทบวงมหาวทิ ยาลยั มหาวิทยาลัย/สถาบันมีการรับเขาศกึ ษาตอในสถาบันอดุ มศึกษาโดย การรบั ตรงเปน การเปด โอกาสใหค นในทอ งถน่ิ สามารถสมัครเขามาสอบคัดเลือกได กอน นอกจากนน้ั ยงั มโี ครงการพเิ ศษอน่ื ๆ ทแ่ี ตล ะมหาวทิ ยาลยั /สถาบัน รับตรง โดยไมผ า นทบวงมหาวทิ ยาลยั อกี หลายโครงการ เชน โครงการรบั ผทู ม่ี คี วามสามารถ พเิ ศษในดา นตา ง ๆ โครงการเยาวชนดเี ดน โครงการชา งเผอื ก โครงการรบั นกั ศกึ ษา ชาวไทยภเู ขาของมหาวทิ ยาลยั เชยี งใหม โครงการเพชรในตมของมหาวทิ ยาลยั ศรีนครินทรวิโรฒ ซง่ึ เปน การชว ยเหลอื ผทู ด่ี อ ยโอกาสทางเศษฐกจิ โดยการใหท นุ เรยี นดี แตม ฐี านะยากจน เปน ตน 4.3 ผลการวิเคราะห ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน จากการติดตาม พบวา มกี ารจดั ทํานโยบายการรบั นกั เรยี นเขา เรยี นตอ โดยใหความสําคัญกับการรับนักเรียนในโรงเรียนใกลบานและใหใชผลการเรียนของ นักเรียนมารว มพจิ ารณา แตไ มไดน ํ้าหนกั กบั การนําความประพฤตขิ องผเู รยี นดา น

60 คุณธรรม จริยธรรม มาพจิ ารณาในการรบั นกั เรยี น ดงั นน้ั จะเหน็ ไดว า นโยบายการรบั นักเรียนยงั ไมสอดคลอ งกบั มาตรา 26 วรรคสองที่กาํ หนดใหใ นการรบั นกั เรยี นเขา ศกึ ษา ตอ สถานศกึ ษาตอ งพจิ ารณาจากความประพฤติ พฤตกิ รรมการเรยี น การรว มกจิ กรรม ของนักเรียน และการทดสอบมาประกอบการพจิ ารณา จงึ นบั ไดว า การดาํ เนนิ งานมี ความกา วหนา นอ ย ระดับอุดมศึกษา การรับนักศึกษาเขา เรยี นตอ ในสถาบนั อดุ มศกึ ษาประเภทจํากดั รบั พบวา ยังใหความสาํ คญั กบั ผลการสอบวชิ าการเปน หลกั โดยใหค า น้ําหนกั รอ ยละ 90 และผล การเรียนตลอดหลักสูตรระดับมัธยมศึกษาตอนปลายใหคานํ้าหนกั รอ ยละ 10 สว นท่ี เปนผลการประเมินความประพฤติ พฤตกิ รรมของผเู รยี นยงั ไมไ ดน าํ มาพจิ ารณา จงึ ถอื วาการดาํ เนนิ การเกย่ี วกบั การเขา เรยี นตอ ในระดบั อดุ มศกึ ษา ยังไมสอดคลองกับ พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ .2542 ดังนั้น การดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา นอ ย 4.4 ปญ หา อปุ สรรค (1) การปรับเปล่ียนบทบาทผูสอนใหสามารถประเมินผลผูเรียนโดย พจิ ารณาทง้ั ความรู ความประพฤติ การรว มกจิ กรรมของผเู รยี น เปน เร่ืองทีต่ อ งใชเวลา เนอ่ื งจากผสู อนยงั เคยชนิ กบั การใชผ ลทดสอบทางดา นวชิ าการมาเปน เกณฑใ นการตดั สนิ (2) ในการวัดดานคณุ ลกั ษณะของผเู รยี น เชน คุณธรรม จริยธรรมเปน เร่ืองที่ตองกําหนดตัวบงช้ีใหชัดเจน และมีการเก็บขอมูลเปนระยะ ๆ และสมาํ่ เสมอ จึงจะไดข อ มลู ทถ่ี กู ตอ งเทย่ี งตรง ประกอบกับ ผสู อนตอ งรบั ผดิ ชอบชน้ั เรยี นซง่ึ มผี เู รยี น จํานวนมาก ไมเ ออ้ื ใหน ําการประเมนิ คณุ ลกั ษณะมาใช (3) ระบบการสอบคัดเลือกยังไมสอดคลองกับการปฏิรูปการเรียนรู อยางแทจ ริง ซง่ึ จะตอ งสะทอ นทง้ั ความรแู ละคณุ ลกั ษณะอน่ื ๆ ควบคูกันไป

61 4.5 ขอเสนอแนะ 1. การพจิ ารณาความประพฤตขิ องผเู รยี นโดยเฉพาะดา นคณุ ธรรม จรยิ ธรรม ในการรบั เขา ศกึ ษาตอ เปน เรอ่ื งทต่ี อ งใชเ วลาในการเตรยี มการและดําเนนิ การ อยา งรอบคอบเพอ่ื ใหก ารนํามาใชม คี วามเหมาะสมและมปี ระสทิ ธภิ าพ 2. ควรปรับระบบการจัดสรรโอกาสศึกษาตอใหสอดรับกับวิธีการเรียนรู โดยเฉพาะวิธีสอบคัดเลือกเขาศึกษาในระดับอุดมศึกษา โดยนําผลสมั ฤทธท์ิ างการเรยี น ควบคูไปกับกิจกรรมเสริมหลักสูตรและคุณลักษณะดานคุณธรรม จรยิ ธรรม มาเปน สวนหนง่ึ ในการพจิ ารณาคดั เลอื ก และจดั ทําแผนการปรบั ระบบการคดั เลอื กเขา มหาวทิ ยาลยั ใหช ดั เจนและประกาศใหค รู ผูปกครอง และนกั เรยี นไดร บั ทราบทว่ั กนั ซ่ึงในคราวประชมุ เรอ่ื ง การปฏริ ปู การศกึ ษา ในวนั พฤหสั บดที ่ี 1 สิงหาคม 2545 ณ ตึกสันติไมตรี ทาํ เนยี บรฐั บาล โดยมี ฯพณฯ นายกรฐั มนตรี (พ.ต.ท. ทกั ษณิ ชนิ วตั ร) เปนประธาน จดั ประชมุ โดยสาํ นกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ รว มกบั กระทรวงศึกษาธิการ ทบวงมหาวทิ ยาลยั สํานกั งานปฏริ ปู การศกึ ษา และสํานกั งาน รับรองมาตรฐานและประเมนิ คณุ ภาพการศกึ ษา มมี ตใิ หท บวงมหาวทิ ยาลยั กระทรวง ศึกษาธิการ และสํานกั งานคณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ รว มกนั ปรบั เปลย่ี นวธิ กี าร สอบคัดเลือกเขาศึกษาตอในสถาบันอุดมศึกษา

62 ตารางวิเคราะหความกาวหนา การดําเนินงานหมวด 4 ระดับความกาวหนา ประเดน็ ไม กาว กาว กาว หมายเหตุ กาว หนา หนา หนา หนา นอ ย ปาน มาก กลาง 1. หลักสูตรการศึกษา 1.1 หลักสูตรแกนกลาง  -ประกาศใชหลักสูตรแกนกลาง “หลกั สตู ร การศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2544” เมอ่ื วนั ท่ี 2 พ.ย. 2544 -นาํ รองการใช ชั้น ป.1 ป.4 ม.1 และ ม.4 ในปก ารศึกษา 2545 เพื่อเตรียมการใช อยา งเตม็ รปู แบบ ปการศึกษา 2547 - เริ่มใชในทุกโรงเรียน ตง้ั แตป ก ารศกึ ษา 2546 เปนตนไป 1.2 หลักสูตรสถานศึกษา  มกี ารเตรียมการในการจัดทาํ หลักสูตร ควบคูกับการเตรียมการใชหลักสูตรแกน กลาง ทั้งสรางองคความรู พัฒนา บุคลากร และมโี รงเรยี นเครอื ขา ยเพอ่ื เปน โรงเรียนตนแบบจัดทาํ หลักสูตร 1.3 หลกั สตู รอดุ มศกึ ษา  มกี ารปรับสาระหลักสูตรแตละสาขาวิชา ใหสอดคลองกับสภาพของสังคม และ ทอ งถน่ิ และดาํ เนินการสงเสริมการปรับ หลกั สูตร และมีโครงการนาํ รอ ง 6 สาขา วิชา 2. การเรียนรู 2.1 การจัดการเรียนการสอนที่ เนนผูเรียนเปนสาํ คญั \" ระดับการศึกษา  มกี ารดาํ เนินงานที่ครอบคลุมทั้งนโยบาย ขั้นพื้นฐาน และการนาํ ไปสูการปฏิบัติ แตยังขยายผล ไมครอบคลุมทุกโรงเรียน และยงั ไมม กี าร ติดตามประเมินผลอยางเปนระบบ

63 ระดับความกาวหนา ไม กาว กาว กาว ประเดน็ กาว หนา หนา หนา หมายเหตุ หนา นอ ย ปาน มาก กลาง \" ระดบั อดุ มศกึ ษา  มีการสรางองคความรู และมีแผนดาํ เนิน การโครงการนาํ รอ งเรอ่ื งตา งๆ อยา งตอ เนอ่ื ง 2.2 การวัดและประเมินผล ผูเรียนตามสภาพจริง \" ระดับการศึกษา  มีการวิจัยสรางองคความรู มโี รงเรียน ขั้นพื้นฐาน นํารอ ง และครมู คี วามรคู วามเขา ใจการ วดั และประเมนิ ผลตามสภาพจริงนอย \" ระดบั อดุ มศกึ ษา  ใหอ ิสระคณาจารยผูสอนในการประเมิน ผลผูเรยี นในแตละสาขาวิชา ซง่ึ แตกตา ง กัน และมกี ารสรา งองคค วามรแู ละ เผยแพรแตยังไมมีการติดตามผลในเรื่องนี้ 2.3 การวจิ ยั เพอ่ื พฒั นาการ เรียนรู \" ระดับการศึกษา  มีการสรางองคความรู การพัฒนา ขั้นพื้นฐาน บุคลากร และโครงการนาํ รอ ง ครูทาํ วจิ ยั เพื่อพัฒนาการเรียนการสอนมีจาํ นวน นอ ย \" ระดบั อดุ มศกึ ษา  - มงี านวจิ ยั ประมาณ 2,800 เรอ่ื ง - คณาจารย รอยละ 48 มผี ลงานวจิ ยั 2.4 การมีสวนรวมจัดการเรียนรู ในชุมชน \" ระดับการศึกษา  มนี โยบาย / แผน และดาํ เนินการให ขั้นพื้นฐาน ความรกู ารจดั การศกึ ษาแกช มุ ชน \" ระดบั อดุ มศกึ ษา  มโี ครงการสรางเสริมประสบการณในการ ทาํ งานและเรียนรูรวมกันระหวาง

64 ระดับความกาวหนา ไม กาว กาว กาว ประเดน็ กาว หนา หนา หนา หมายเหตุ 3. การจัดตั้งและพัฒนาแหลง หนา นอ ย ปาน มาก เรียนรูตลอดชีวิต กลาง 4. การจัดสรรโอกาสในการ ศกึ ษาตอ คณาจารย นักศึกษากับชุมชน \" ระดับการศึกษา ขั้นพื้นฐาน  แหลงเรียนรูมีจํานวนมาก แตการใช \" ระดบั อดุ มศกึ ษา ประโยชนมีคอนขางจํากดั  นโยบายไมสอดคลองกับพระราชบัญญัติ การศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 26 วรรคสอง  นโยบายไมสอดคลองกับพระราชบัญญัติ การศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 มาตรา 26 วรรคสอง

บทท่ี 4 สรปุ ปญ หาอปุ สรรค และขอเสนอแนะ สรุป การติดตามและประเมินผลการปฏิรูปการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษา แหง ชาติ พ.ศ. 2542 มีวัตถุประสงคเพื่อติดตามและประเมินผลการดาํ เนนิ งานในการ ปฏิรูปการศึกษาโดยเฉพาะหมวด 4 แนวการจดั การศกึ ษา ซง่ึ เนน การปฏริ ปู การเรยี นรู ในชวง 3 ปห ลงั ประกาศใชพ ระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 วิธีดาํ เนนิ การ เก็บรวบรวมขอมูลไดจากทั้งหนวยงานที่เกี่ยวของในระดับนโยบายและขอมูลที่ไดจากผู ปฏิบัติซ่ึงเปนกลุมบุคคลที่เก่ียวของกับการปฏิรูปการเรียนรูและวิเคราะหขอมูลโดยจัด ระดับความกาวหนาของการดาํ เนนิ งานเปน 4 ระดับ คือ ไมม คี วามกา วหนา กา วหนา นอย กา วหนา ปานกลางและกา วหนา มาก ตามดชั นที ก่ี าํ หนดใน 2 มิติ คือ 1) การดาํ เนนิ งานทเ่ี ปน กระบวนการขน้ั ตอน(Stage of development) ของ การนาํ นโยบายและแผนไปสกู ารปฏบิ ตั ิ 2) ความสอดคลอง (Relevance) ผลการดําเนนิ งานกบั เจตนารมณท ก่ี ําหนด ไวใ นพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 นอกจากน้ันมีการตรวจสอบขอมูลโดยการประชุมคณะทํางานติดตามและประเมินผล การปฏริ ปู การศกึ ษารวม 4 ครั้ง และมกี ารประชมุ โตะ กลมทป่ี ระกอบดว ยผเู ชย่ี วชาญ และผูมีสวนเกี่ยวของเพ่ือพิจารณารางรายงานการติดตามและประเมินผลการปฏิรูป การศกึ ษาตามพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 4 แนวการจดั การ ศึกษา ผลสรุปไดดังนี้ 1. หลกั สตู รการศกึ ษา 1.1 หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐานท่ีเปน หลกั สตู รแกนกลางมคี วามกา ว หนาในการดําเนินงานมากเน่ืองจากมีการประกาศใชหลกั สตู รแกนกลางทเ่ี ปน หลกั สตู ร การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน พ.ศ. 2544 เมอ่ื วนั ท่ี 2 พฤศจกิ ายน 2544 และมกี ารนํารอ งการใช ในช้ันประถมศกึ ษาปท ่ี 1 ชน้ั ประถมศกึ ษาปท ่ี 4 และ ชน้ั มธั ยมศกึ ษาปท ่ี 1 ชน้ั มธั ยม

66 ศึกษาปที่ 4 ในปก ารศกึ ษา 2545 และเรม่ิ ใชใ นทกุ โรงเรยี นตง้ั แตป ก ารศกึ ษา 2546 เปน ตน ไป 1.2 หลักสูตรสถานศึกษา มีการเตรยี มการใหโ รงเรยี นจดั ทําหลักสูตรควบ คูไปกบั การเตรียมการใชห ลกั สูตรแกนกลาง มีการสรางองคความรู การพฒั นาบคุ ลากร มีโรงเรียนตนแบบและโรงเรียนเครือขายในการจัดทําหลักสูตรสถานศึกษา ผลการ ดําเนนิ งานมคี วามกา วหนา ระดบั ปานกลาง เนอ่ื งจากยงั อยใู นระยะการนํารอ ง ยังตอง ใชเ วลาอกี ระยะหนง่ึ ทจ่ี ะนาํ ไปขยายผลใหเต็มรปู แบบ 1.3 หลักสูตรอุดมศึกษา สถาบันอุดมศึกษามีการปรับสาระหลักสูตรแตละ สาขาวิชาใหสอดคลองกับสภาพสังคมและทองถิ่น มีโครงการนํารองในการปรับปรุง หลักสูตรในกลุม 6 สาขาวชิ า คือ การทอ งเทย่ี ว บญั ชี วิทยาศาสตร พยาบาลศาสตร ภาษาอังกฤษ และอุตสาหกรรมการเกษตร เพื่อนําผลมาปรับปรุงหลักสูตรสาขาวิชา อื่นๆใหมีคุณภาพมาตรฐาน นับวาผลการดําเนินงานของหลักสูตรอุดมศึกษามีความ กา วหนา ระดบั ปานกลาง 2. การเรยี นรู 2.1 การจดั การเรยี นการสอนทเ่ี นน ผเู รยี นเปน สาํ คัญ ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน มีการดําเนนิ งานทค่ี รอบคลมุ ทง้ั นโยบาย และการนําไปสูการปฏิบัติ แตยังขยายผลไมครอบคลุมทุกโรงเรียนและยังไมมีการติด ตามประเมนิ ผลอยา งเปน ระบบ ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา ระดบั ปานกลาง ระดับอุดมศึกษา มีการสรางองคความรู ทง้ั มแี ผนการดาํ เนนิ การและมี โครงการนาํ รอ งอยา งตอ เนอ่ื ง แตย งั ไมม กี ารขยายผลทค่ี รอบคลมุ ทกุ แหง ผลการดาํ เนนิ งาน มคี วามกา วหนา ระดบั ปานกลาง 2.2 การวัดและประเมินผลผูเรียนตามสภาพจริง ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน มีการวจิ ัยสรา งองคความรู มโี รงเรยี นนํา รอ งควบคไู ปกบั การนําหลกั สตู รแกนกลางไปใช ครมู คี วามรคู วามเขา ใจเกย่ี วกบั การวดั และประเมนิ ผลผเู รยี นตามสภาพจรงิ นอ ย ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา นอ ย

67 ระดับอุดมศึกษา ใหอิสระกับคณาจารยผูสอนในการวัดและประเมนิ ผลผเู รยี นในแตล ะสาขาวชิ า ซึ่งแตกตางกัน ทง้ั มกี ารสรา งองคค วามรแู ละเผยแพร แตยัง ไมมีการติดตามผลในเรื่องนี้ ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา นอ ย 2.3 การวจิ ยั เพอ่ื พฒั นาการเรยี นรู ระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน มีการสรางองคความรู การพัฒนา บุคลากร และโครงการนํารอง แตจากการสาํ รวจพบวา ครทู ําวจิ ยั เพอ่ื พฒั นาการเรยี น การสอนยงั มจี ํานวนนอ ย ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา นอ ย ระดับอุดมศึกษา มงี านวจิ ยั ในระดบั อดุ มศกึ ษาประมาณ 2,800 เรอ่ื ง มีคณาจารยร อ ยละ 48 ทม่ี ผี ลงานวจิ ยั ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา ปานกลาง 2.4 การมสี ว นรว มจดั การเรยี นรใู นชมุ ชน ระดับการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน มีนโยบายและแผนงาน รวมทง้ั มกี าร ดําเนินงานในการใหความรูเกี่ยวกับการจัดการศึกษาแกชุมชน ผลการดําเนินงานมี ความกา วหนา ปานกลาง ระดับอุดมศึกษา มีโครงการเสรมิ สรา งประสบการณใ นการทํางานและ เรียนรรู ว มกนั ระหวา งคณาจารย นกั ศกึ ษากบั ชมุ ชน ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา ปานกลาง 3. การจัดตั้งและพัฒนาแหลงเรียนรูตลอดชีวิต หนวยงานภาครัฐและภาคเอกชน มีการดําเนินงานโดยมีกิจกรรมท่ีหลาก หลาย เชน การศกึ ษาวจิ ยั องคความรู การผลิตเอกสาร สอ่ื อปุ กรณ การพฒั นาบคุ ลากร การนาํ รอ งโครงการ มกี ารจดั ตง้ั และพฒั นาแหลง เรยี นรู เชน หอ งสมดุ พพิ ธิ ภณั ฑ ศูนย เยาวชน เปน ตน ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา ปานกลาง 4. การจดั สรรโอกาสในการศกึ ษาตอ ระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน นโยบายการรบั นกั เรยี นเขา เรยี นตอ ยงั ไม ไดน้ําหนักกับการนําความประพฤติของผูเรียนดานคุณธรรมจริยธรรมมาพิจารณา

68 นโยบายการรับนกั เรียนเขาเรยี นตอยงั ไมส อดคลองกับมาตรา 26 วรรคสอง ของพระราช บัญญัติการศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา นอ ย ระดับอุดมศึกษา นโยบายการรบั นกั ศกึ ษาเขา เรยี นตอ ในสถาบนั อดุ ม ศึกษาประเภทจาํ กัดรับ พบวาใหความสาํ คัญกบั ผลการสอบวชิ าการเปนหลักโดยใหคา น้าํ หนกั รอ ยละ 90 และผลการเรียนตลอดหลักสูตรมัธยมศึกษาตอนปลายใหคานาํ้ หนกั รอยละ 10 สว นทเ่ี ปน ผลการประเมนิ ความประพฤติ พฤตกิ รรม ยงั ไมไดนํามาพจิ ารณา ผลการดาํ เนนิ งานมคี วามกา วหนา นอ ย ปญ หาอปุ สรรค 1. หลกั สตู รการศกึ ษา ในระดบั การศกึ ษาขน้ั พน้ื ฐาน โรงเรยี นขนาดเลก็ ทข่ี าด บุคลากร อาจจะยงั ไมม คี วามพรอ มในการนําหลักสูตรไปใช 2. การเรียนรู การเปล่ียนพฤติกรรมการสอนของครูใหสอนในแนวใหมเปน เร่ืองท่ีตองใชเวลา เนื่องจากครูยังยึดติดกับการสอนแบบเดิม นอกจากนั้นจํานวน นักเรียนในแตละหองเรียนมีจํานวนมาก ครูมีภาระงานมาก ทําใหครูไมสามารถจัด เตรียมการสอนที่มีประสิทธิภาพได สวนการวัดและประเมินผล คณุ ลกั ษณะของผเู รยี น เชน คณุ ธรรม จริยธรรม เปน เรอ่ื งทต่ี อ งกําหนดตวั บง ชใ้ี หช ดั เจนและมกี ารเกบ็ ขอ มลู เปน ระยะๆ และสมาํ่ เสมอ จงึ จะไดข อ มลู ทเ่ี ทย่ี งตรง ประกอบกับผูสอนตองรับผิดชอบหอง เรียนซง่ึ มผี เู รยี นจํานวนมาก ทําใหไ มเ ออ้ื ตอ การนําวธิ กี ารประเมนิ คณุ ลกั ษณะมาใช 3. การจัดตั้งและพัฒนาแหลงเรียนรูตลอดชีวิต เนอ่ื งจากแหลง เรยี นรมู อี ยู มากมายในทุกชุมชน มีการดําเนินงานเปนไปในลักษณะตางคนตางทํา ไมมีแผนงาน โครงการในการพฒั นาเพอ่ื ใชป ระโยชนจ ากแหลง เรยี นรรู ว มกนั 4. การจัดสรรโอกาสในการศึกษาตอ ระบบการสอบคัดเลือกยังไมสอด คลอ งกบั การปฏริ ปู การเรยี นรอู ยา งแทจ รงิ ซง่ึ จะตอ งสะทอ นทง้ั ความรแู ละคณุ ลกั ษณะ อ่ืน ๆ ควบคูกันไป

69 ขอเสนอแนะ 1. หลักสูตรการศึกษา ในโรงเรียนขนาดเล็กที่มีบุคลากรไมเพียงพอ หนว ย งานตนสังกัดควรมีแผนดําเนินการเพ่ือสงเสริมสนับสนุนใหโรงเรียนเหลาน้ี มีความ พรอ มในการนําหลักสูตรไปใช เชน 2. การเรียนรู ควรเรงสรางความรู ความเขา ใจเกย่ี วกบั การจดั การเรยี นการ สอน การวจิ ยั ในชน้ั เรยี น การวดั และประเมนิ ผลแนวใหมใ หก บั ผทู เ่ี กย่ี วขอ ง เพอ่ื กระตนุ ใหมีความรู ความเขาใจ และเหน็ ประโยชนข องการเรยี นรแู นวใหม ควรมีการติดตาม ผลการจัดการเรียนการสอนท่ีเนนผูเรียนเปนสําคัญ ซ่ึงจะทําใหทราบผลดีและปญหา อุปสรรคของการปฏริ ปู การเรยี นรู เพอ่ื นําผลของการศกึ ษามาปรบั ปรงุ แกไ ขการจดั การ เรียนการสอนใหเ หมาะสมและมปี ระสทิ ธภิ าพในทกุ ระดบั และทกุ กลมุ เปา หมายตอไป 3. การจัดตั้งและพัฒนาแหลงเรียนรูตลอดชวี ติ ในการดําเนนิ งานของ แหลงเรียนรู ควรใชท รพั ยากรทอ งถน่ิ รว มกนั อยา งมคี ณุ คา ทง้ั นภ้ี าครฐั ภาคเอกชน และ ชุมชนควรทํางานประสานเชอ่ื มโยงกนั เพอ่ื ใหผ เู รยี นไดร บั ประโยชนส งู สดุ 4. การจดั สรรโอกาสในการศกึ ษาตอ การปรบั เปลย่ี นวธิ กี ารจดั สรรโอกาส ในการศึกษาตอเปนเรื่องท่ีตองใชเวลาในการเตรียมการและดําเนินการอยางรอบคอบ เพ่ือใหก ารนาํ ไปใชม คี วามเหมาะสมและมปี ระสทิ ธภิ าพ โดยเฉพาะในระดับอุดมศึกษา ควรเรงปรับวิธีการรับเขาศึกษาตอใหสอดคลองกับการปฏิรูปการเรียนรูในระดับมัธยม ศึกษาตอนปลาย

บรรณานกุ รม การศกึ ษานอกโรงเรยี น, กรม. แผนปฏบิ ตั กิ ารกรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น ปง บประมาณ 2545. กรุงเทพฯ, ม.ป.ป. คณะกรรมการการประถมศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. รายงานผลการดาํ เนนิ งาน ตามแผนปฏิบัติการประจาํ ปงบประมาณ 2544. กรุงเทพฯ: หา งหนุ สว น จํากัด เจ.เอน็ .ที., 2545. คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542. กรงุ เทพฯ, 2542 คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. กรอบการติดตามและประเมินผล การดาํ เนนิ งานปฏริ ปู การศกึ ษา (อัดสําเนา) . กรงุ เทพฯ, 2545. คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. รายงานการตดิ ตามและประเมนิ ผล การปฏริ ปู การศกึ ษาในวาระครบรอบ 3 ปของการประกาศใชพระราช บญั ญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542. กรงุ เทพฯ, 2545. คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. ศึกษาธิการ, กระทรวง. มหาวทิ ยาลยั , ทบวง. ปฏริ ปู การศกึ ษา, สํานกั งาน (องคก ารมหาชนเฉพาะกจิ ) และ รบั รอง มาตรฐานและประเมนิ คณุ ภาพการศกึ ษา, สํานกั งาน (องคก ารมหาชน) รางสรุปสาระสาํ คญั การประชมุ เรอ่ื งการปฏริ ปู การศกึ ษา (อัดสําเนา) เอกสารประกอบการประชุมเรอ่ื งการปฏิรปู การศกึ ษา ณ ตึกสันติไมตรี ทาํ เนยี บ รัฐบาล. กรงุ เทพฯ, 2545. คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. แหลงเรยี นร.ู เอกสารประกอบ การประชมุ คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ ครั้งท่ี 5/2545 . กรงุ เทพฯ, 2545. คณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาต,ิ สํานกั งาน. รายงานการวจิ ยั กรณศี กึ ษาการเรยี น การสอนแบบเนน ผเู รยี นเปน สาํ คัญ : สาขาวิชาสังคมศาสตร. กรงุ เทพฯ, 2545.

72 คณะกรรมการการศกึ ษาเอกชน, สํานกั งาน. รายงานประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2544. กรงุ เทพฯ, 2545. มหาวทิ ยาลยั , ทบวง. รายงานผลการดําเนนิ งานประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2544. กรงุ เทพฯ, 2545. สามญั ศกึ ษา, กรม. การดาํ เนนิ งานของกรมสามญั ศกึ ษาตามนโยบาย ของรฐั มนตรปี งบประมาณ 2545. กรงุ เทพฯ, 2545. สามัญศกึ ษา, กรม. ผลการดาํ เนนิ งานตามนโยบายกรมสามญั ศกึ ษา ปงบประมาณ 2544. กรงุ เทพฯ, 2544.

ภาคผนวก

คณะทํางานติดตามประเมินผลการดําเนนิ งาน ตามพระราชบญั ญตั กิ ารศกึ ษาแหง ชาติ พ.ศ. 2542 หมวด 4 แนวการจัดการศึกษา 1. ศ.สุมน อมรววิ ฒั น ทป่ี รกึ ษา 2. นางสาวเจอื จนั ทร จงสถติ อยู ทป่ี รกึ ษา 3. นายวเิ ชยี ร เกตสุ งิ ห ทป่ี รกึ ษา 4. นายชนิ ภทั ร ภูมิรัตน ท่ปี รึกษา 5. รศ.มาณี ไชยธรี านวุ ฒั ศริ ิ ทป่ี รกึ ษา 6. นางรงุ เรอื ง สขุ าภริ มย ประธาน 7. นางนริ มล กิตติวิบูลย 8. นางชูศรี ตันพงศ เลขานกุ าร 9. นางสมศรี กจิ ชนะพานชิ ย ผูช ว ยเลขานกุ าร 10. นางจิตรยี า ไชยศรพี รหม 11. นางสทุ ธศรี วงษส มาน 12. นางอมุ าพร หลอสมฤดี 13. นางสาวทวพี ร บญุ วานชิ 14. นายดุสิต ทองสลวย

คณะผดู าํ เนินการ ทป่ี รกึ ษา เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาแหง ชาติ ดร.รงุ แกว แดง ท่ีปรกึ ษาดา นนโยบายและแผนการศกึ ษา ดร.เจอื จนั ทร จงสถติ อยู ผูอาํ นวยการสาํ นกั นโยบายและวางแผนการจดั การศกึ ษา ดร.ชนิ ภทั ร ภูมิรัตน ผเู ชย่ี วชาญดา นประเมนิ ผลการศกึ ษา ดร.รงุ เรอื ง สขุ าภริ มย ผูอาํ นวยการจัดทาํ รายงาน ผูอาํ นวยการสาํ นกั นโยบายและวางแผนการจดั การศกึ ษา ดร.ชนิ ภทั ร ภูมิรัตน บรรณาธิการ ผอู าํ นวยการกลมุ งานประเมนิ ผลฯ 1 ดร.รงุ เรอื ง สขุ าภริ มย ผจู ดั ทํารายงาน ดร.อมุ าพร หลอสมฤดี นางสาวทวพี ร บญุ วานชิ นายดุสิต ทองสลวย ผปู ระสานการพมิ พ : นางสาวสมศรี จงจําเรญิ ทรพั ย