การพยาบาลแผลกดทับ (1)

Srinagarind Med J 2013; 28 (suppl) Lecture Nursing Care in Pressure Sore รงุ่ ทวิ า ชอบชน่ื ผปู้ ฏบิ ตั กิ ารพยาบาลขน้ั สงู สาขาการพยาบาลผสู้ งู อายุ หอผปู้ ว่ ยเวชศาสตรฟ์ น้ื ฟู แผนกการพยาบาลบำบดั พเิ ศษ งานบริการพยาบาล โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ แผลกดทับ (pressure sore, pressure ulcer) ดำเนินการจัดทำ โครงการพัฒนาระบบการป้องกันและ เกิดจากการตายของเซลล์ผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง การดูแลผู้ป่วยเพื่อป้องกันแผลกดทับ2 โดยใช้แบบประเมิน เนอ่ื งจากแรงกดทบั แรงเสยี ดทาน/แรงเสยี ดสี (friction) และ ความเสี่ยงของบราเดน เพื่อคัดกรองผู้ป่วยที่มีภาวะเสี่ยง แรงเฉอื น/แรงดงึ รง้ั (shearing) แผลกดทบั เปน็ ปญั หาทส่ี ำคญั ต่อการเกิดแผลกดทับ และกำหนดแนวทางปฏิบัติเพื่อป้องกัน ในผปู้ ว่ ยโรคเรอ้ื รงั รวมถงึ กลมุ่ ผปู้ ว่ ยทม่ี ภี าวะเรอ้ื รงั เนอ่ื งจาก การเกิดแผลกดทับแก่บุคลากรทางการพยาบาล ส่งผลให้การ ผู้ป่วยกลุ่มนี้มีข้อจำกัดในการเคลื่อนไหวและกิจกรรมลดลง ดูแลผู้ป่วยมีประสิทธิภาพสูงสุด ทั้งในด้านการป้องกัน จากภาวะของโรคและแผนการรักษาของแพทย์ และยังพบ และการดูแลแผลกดทับ เพื่อความพึงพอใจต่อการพยาบาล บอ่ ยในกลมุ่ ผปู้ ว่ ยทม่ี กี ารจำกดั การเคลอ่ื นไหวอน่ื ๆ เชน่ ผปู้ ว่ ย ของผู้ป่วยและครอบครัว ซึ่งสอดคล้องกับนโยบายประกัน ที่ได้รับอุบัติเหตุ ผู้ป่วยหนัก ผู้ป่วยอัมพาต ผู้ป่วยไม่รู้สึกตัว คุณภาพของโรงพยาบาล แต่ปัจจุบัน มีบุคลากรทางการ นอกจากนี้ยังอาจพบในผู้ป่วยจิตเวชกลุ่มที่มีอาการซึมเศร้า พยาบาลเข้ามาทำงานใหม่ ย้ายเข้า-ลาออกหมุนเวียนไปใน ซึ่งแผลกดทับจะพบได้ในบุคคลทุกกลุ่มวัย แต่มีแนวโน้มพบ แต่ละหน่วยงานเป็นจำนวนมาก ทำให้มีโอกาสเกิดปัญหา มากขึ้นในกลุ่มวัยผู้สูงอาย1ุ ในการเฝา้ ระวงั ดแู ล และปอ้ งกนั การเกดิ แผลกดทบั ในองคก์ ร มากขึ้น แผลกดทับเป็นตัวชี้วัดในเรื่องคุณภาพของการ พยาบาล และเปน็ ตวั ชว้ี ดั ทส่ี ำคญั ของหนว่ ยงาน การดแู ลและ ความสำคัญของการเฝ้าระวังป้องกันและดูแลผู้ป่วย ป้องกันการเกิด แผลกดทับต้องอาศัยการจัดการในหลาย ๆ ที่มีแผลกดทับ ด้านให้มีประสิทธิภาพ ได้แก่ การดูแล การจัดหาอุปกรณ์ ลดแรงกดทบั เปน็ ตน้ ปจั จบุ นั มวี วิ ฒั นาการในการดแู ลรกั ษา จากการสำรวจสถิติอัตราการเกิดแผลกดทับใน พยาบาล ป้องกันการเกิดแผลกดทับ ซึ่งก่อให้เกิดองค์ความรู้ โรงพยาบาลศรีนครินทร์ พ.ศ. 2555 พบอัตราการเกิดแผล ในการนำมาใชใ้ นระบบบรกิ ารรกั ษาพยาบาลอยา่ งหลากหลาย กดทับในหอผู้ป่วยทั่วไปเท่ากับ 0.64 ต่อ1,000 วันนอน ในขณะทภ่ี าวะเจบ็ ปว่ ยเรอ้ื รงั เปน็ ปญั หาสขุ ภาพทส่ี ำคญั อนั ดบั และอัตราความชุกของการเกิดแผลกดทับเมื่อ 8 กุมภาพันธ์ แรก และทวีความรุนแรงมาก ซึ่งโรคเรื้อรังมักทำให้ผู้ป่วย และ 8 สิงหาคม 2556 เท่ากับ 2.82 และ 1.51 ตามลำดับ มขี อ้ จำกดั ในการเคลอ่ื นไหวรา่ งกาย โดยเฉพาะผปู้ ว่ ยผสู้ งู อายุ (เฉพาะที่เกิดใหม่ในโรงพยาบาล) ผลการสำรวจแผลกดทับนี้ และมีความเสี่ยงต่อการเกิดแผลกดทับได้มากขึ้น ทั้งด้าน ไม่เพียงแต่สะท้อนถึงคุณภาพของการพยาบาล แต่จะบอก สภาพร่างกาย สภาพจิตใจ ระดับกิจกรรม การเคลื่อนไหว ถึงการพัฒนา และการตระหนักของบุคลากรทุกสาขาวิชาชีพ และภาวะเปียกชื้นของผิวหนัง การเกิดแผลกดทับจะส่งผลให้ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “พยาบาล” ผู้ให้การดูแลผู้ป่วยอย่างใกล้ ผู้ป่วยใช้เวลาในการอยู่โรงพยาบาลนานขึ้น เสียค่าใช้จ่ายใน ชิดตลอด 24 ชั่วโมง ซึ่งมีความจำเป็นที่จะต้องมาทบทวน การรักษาพยาบาลเพิ่มขึ้น และผลเสียที่ประเมินค่าไม่ได้คือ และพัฒนาศักยภาพของบุคลากรทุกระดับอย่างต่อเนื่อง เรอ่ื งของจติ ใจ ซง่ึ สง่ ผลกระทบตอ่ ทง้ั ผปู้ ว่ ย และผใู้ กลช้ ดิ เพราะการเกดิ แผลกดทบั บง่ บอกถงึ คณุ ภาพการดแู ลทผ่ี ปู้ ว่ ยไดร้ บั นอกจากนี้แผลกดทับยังทำให้ผู้ป่วยเกิดความเจ็บปวดทรมาน งานบริการพยาบาล โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ได้ การประชุมวชิ าการ ครัง้ ท่ี 29 ประจำปี 2556 41

Srinagarind Med J 2013; 28 (suppl) Lecture สญู เสยี ภาพลกั ษณ์ และทำใหผ้ ปู้ ว่ ยตอ้ งนอนโรงพยาบาลนาน พร้อมเข้าโปรแกรมการเฝ้าระวังและป้องกันการเกิดแผล ก่อให้เกิดความสูญเสียเศรษฐกิจของชาติด้วย กดทบั ตามแผนผงั ท่ี 1 การเฝ้าระวังป้องกันและดูแลแผลกดทับ จึงต้องอาศัย 1.2 การพลกิ ตะแคงตวั &การจดั ทา่ ผปู้ ว่ ย (Patient การจดั การในหลายๆ ดา้ นใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ ไดแ้ ก่ การประเมนิ positioning) การพลิกตัว เป็นหลักเบื้องต้นในการป้องกัน การดูแล และการจัดหาอุปกรณ์ลดแรงกดทับ รวมทั้งการ แผลกดทบั โดยการพลกิ ตะแคงตวั ผปู้ ว่ ยอยา่ งนอ้ ยทกุ 2 ชว่ั โมง บริหารจัดการการเฝ้าระวังการเกิดแผลกดทับอย่างเป็นระบบ และ พิจารณาชนิดของที่นอน ใช้เตียงลม หรือเบาะรองนุ่มๆ แต่เนื่องจากผู้ป่วยส่วนใหญ่มักมีปัญหาการเคลื่อนไหว เพื่อลดแรงกดทับ การรับความรู้สึกและมีข้อจำกัดในการช่วยเหลือตนเอง เช่น การไดร้ บั การรกั ษาพยาบาลทซ่ี บั ซอ้ น การทำกจิ วตั รประจำวนั - ท่านอนตะแคง ตะแคงตัวให้สะโพกเอียงทำมุม 30 การพลกิ ตะแคงตวั ทำใหก้ ารดแู ลและเฝา้ ระวงั การเกดิ แผลกด องศากับที่นอน เพื่อหลีกเลี่ยงแรงกดโดยตรงกัน greater tro- ทับในผปู้ ว่ ยทม่ี ปี ญั หาแผลกดทบั จะมคี วามซบั ซอ้ นมากขน้ึ chanter หลักการการป้องกันการเกิดแผลกดทับ - ท่านอนหงาย จัดท่านอนหงายควรมีหมอนสอดคั่น สิ่งที่สำคัญมากที่สุดคือการป้องกันการเกิดแผลกดทับ (pre- ระหวา่ งหวั เขา่ และระหวา่ งตาตมุ่ 2 ขา้ งเพอ่ื ปอ้ งกนั การกดทบั vention is the best) เพราะหากเกดิ แผลกดทบั ขน้ึ แลว้ จะทำให้ เฉพาะที่ เกิดการสูญเสียทั้งเรื่องเวลา ค่าใช้จ่ายรวมทั้งสภาพร่างกาย และจิตใจของผู้ป่วย ตลอดจนครอบครัว และผู้ที่เกี่ยวข้อง - ทา่ นอนควำ่ การจดั ทา่ นอนนอนควำ่ ทง้ั หมด โดยมหี ลกั การทส่ี ำคญั ดงั นค้ี อื รปู ท่ี 1 การจัดท่านอนคว่ำ 1. การลดแรงกด (Pressure relief) และการปอ้ งกนั (ภาพถ่ายจากหอผู้ป่วยเวชศาสตร์ฟื้นฟู) การเสียดสี 1.3 การป้องกันการเสียดสี โดยเฉพาะระหว่างการ 1.1 เครอ่ื งมอื ประเมนิ ความเสย่ี งตอ่ การเกดิ แผลกดทบั ยกตวั พลกิ ตะแคงตวั จงึ ควรใชผ้ า้ ยกตวั ไมค่ วรใชว้ ธิ ลี ากและ ไม่ควรเคลื่อนย้ายผู้ป่วยหรือยกผู้ป่วยเพียงลำพัง หากผู้ป่วย ขั้นตอนแรกในการป้องกันแรงกดที่สัมพันธ์กับการทำลายคือ ช่วยเหลือตัวเองไม่ได้ในรายที่เป็นอัมพาตท่อนล่าง สามารถ การใช้แบบวัดประเมินความเสี่ยงที่ช่วยค้นหา “ผู้ที่เสี่ยง” ชว่ ยยกตวั ไดโ้ ดย ใช้ trapeze ทต่ี ดิ อยทู่ ห่ี วั เตยี ง แบบประเมนิ ความเสย่ี งเปน็ เครอ่ื งมอื สำหรบั พจิ ารณาใหค้ ะแนน ตามตัวแปรที่พบว่าเป็นปัจจัยเสี่ยง ดังเช่น แบบประเมินของ 2. การดูแลผิวหนัง (Skincare) มีเป้าหมายเพื่อ บราเดน (The Braden scale) :ซึ่ง Barbara Braden and ควบคุมและปรับปรุงเนื้อเยื่อที่ถูกกดให้มีความแข็งแรง Nancy Bergstrom พฒั นาขน้ึ ในปี 1987 ประกอบดว้ ย ตวั แปร และป้องกันไม่ให้เกิดการบาดเจ็บ ซึ่งบทบาทของทีมพยาบาล 6 ปจั จยั คะแนนแตล่ ะดา้ นเรม่ิ ตง้ั แต่ 1-4 ยกเวน้ ปจั จยั ดา้ นแรง ในการดแู ลผวิ หนงั มดี งั น้ี เสียดสีและแรงเฉือนมีค่าคะแนนตั้งแต่ 1-3 คะแนนรวม ทั้งหมดอยู่ระหว่าง 6-23 คะแนน ค่าคะแนนที่ถือว่าเริ่มเสี่ยง – การช่วยเหลือดูแลความสะอาดของผิวหนัง คือน้อยกว่าหรือเท่ากับ 16 หรืออาจแบ่งเป็นช่างความเสี่ยง – การช่วยส่งเสริมความแข็งแรงและความยืดหยุ่น ในระดับต่างๆ3 - คะแนนรวม 15-18 = เรม่ิ เสย่ี ง - คะแนนรวม 13-14 = เสย่ี งปานกลาง - คะแนนรวม 10-12 = เสย่ี งสงู - คะแนนรวมนอ้ ยกวา่ หรอื เทา่ กบั 9 = เสย่ี งสงู มาก - ในกรณีใช้เครื่องมือนี้กับผู้สูงอายุคะแนนรวม 18 = เริ่มเสี่ยง ในกรณที ผี ปู้ ว่ ยมคี วามเสย่ี ง ใหพ้ จิ ารณาการใชอ้ ปุ กรณ์ ลดแรงกดทบั ตอ่ ผวิ หนงั เชน่ ทน่ี อนสลบั ความดนั หรอื หมอนนำ้ 42 การประชมุ วิชาการ ครงั้ ที่ 29 ประจำปี 2556

Srinagarind Med J 2013; 28 (suppl) แผนผงั ท่ี 1 : การไหลของระบบการเฝา้ ระวงั ปอ้ งกนั และดแู ลแผลกดทบั Lecture ผูป วยรับใหม/รับยาย ประเมินความเสี่ยงทุกราย ประเมนิ ใช Braden scale (ใน 24 ชั่วโมง) คะแนน Braden scale มีความเส่ียง ไมมีความเสี่ยง ประเมนิ ซํ้า ≤ 16 คะแนน เมอ่ื ผูป วยมภี าวะเสี่ยง/มอี าการเปลยี่ นแปลง เชน: ไข > 16 คะแนน สูง การรูสตลิ ดลง สับสน หลงั ผาตดั ถายเหลว เป็ นตน มีแผลกดทบั ไมมีแผลกดทบั ปฏิบตั ิตามแนวทางการดูแลผปู  วยแผลกดทบั ปฏิบตั ิตามแนวทางการป องกนั การเกิดแผลกดทบั Ps 2-7 Ps 1-7 ประเมินผล ทบทวนการดูแล ทบทวนการดูแล แผลกดทบั เพ่ิมระดบั มากข้ึน เกิดแผลกดทบั ใหม ไมเกิดแผลกดทบั ผรู ับผิดชอบ RN จาํ หนาย RN PN การดูแลตามแนวทางปฏิบัตใิ นการป องกนั แผลกดทบั RN PN AID Ps 1: การดูแลและทาํ ความสะอาดแผล RN PN AID Ps 2: การจดั การความเปี ยกช้ืน/การทาํ ความสะอาดผิวหนงั Ps 3: การเคล่ือนไหว/การจดั ทา RN PN Ps 4: การใชอ ุปกรณลดแรงกด RN PN AID คนงาน Ps 5: การดูแลเพ่มิ ความชุมช้ืนของผวิ หนงั Ps 6: ภาวะโภชนาการ RN Ps 7: โปรแกรมการใหค วามรูอยา งสม่าํ เสมอ การประชุมวชิ าการ ครง้ั ที่ 29 ประจำปี 2556 43

Srinagarind Med J 2013; 28 (suppl) ของผิวหนัง 3)บริเวณที่ผิวหนังหนา และแห้งแตกมาก เช่น – การชว่ ยปอ้ งกนั การเกดิ บาดแผล และแผลกดทบั บริเวณเท้า ควรแช่ด้วยน้ำอุ่นๆ โดยมีรายละเอียดดังนี้ และทาครีมเพื่อลดการแห้งแตกของผิวหนัง 2.1 การประเมนิ และทำความสะอาดผวิ หนงั (skin 4)นวดบริเวณปุ่มกระดูกด้วยวาสลินอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง Lecture assessment and cleansing) และทาวาสลนิ ทผ่ี วิ หนงั บรเิ วณทอ่ี าจสมั ผสั กบั ปสั สาวะและอจุ จาระ 1)การทำความสะอาดร่างกายผู้ป่วยสูงอายุ เพื่อป้องกันการระคายเคืองเมื่อมีการขับถ่ายเล็ดราด 2)การอาบน้ำ/เช็ดตัวในผู้ป่วยสูงอายุ 3)การสระผม ตรวจดูความผิดปกติของผิวหนังบริเวณ ศรี ษะ โดยเฉพาะบรเิ วณจดุ กดตา่ งๆ 2.2 การทำความสะอาดผิวหนังหลังการขับ ชดุ บำรงุ ผวิ และหมอนนำ้ เพอ่ื แรงเสยี ดสี และ ถ่ายอุจจาระ และปัสสาวะ ควรเช็ดทำความสะอาดทันที ลดแรงกดต่อผิวหนัง โดยใช้แผ่นสำลีชุบน้ำและเช็ดทำความสะอาดอย่างนุ่มนวล (ภาพถ่ายจากหอผู้ป่วยเวชศาสตร์ฟื้นฟู) ซับบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ และบริเวณก้นให้แห้ง ตรวจดู รูปท่ี 3, 4 บรเิ วณขาหนบี อวยั วะสบื พนั ธ์ุ และกน้ พจิ ารณาทาโลชน่ั หรอื วาสลนิ และ คน้ หาสาเหตขุ องความเปยี กชน้ื 3. ภาวะโภชนาการ (nutritional status) ดูแลเพิ่ม อาหารประเภทโปรตนี วติ ามนิ และแรธ่ าตอุ น่ื ๆ ดงั น้ี - โปรตนี เพอ่ื ชว่ ยในการสง่ เสรมิ การหายของแผล - วิตามินซี เช่น ส้ม ผัก ผลไม้สด มีผลต่อการหาย ของแผล ชว่ ยเพม่ิ ภมู คิ มุ้ กนั และปอ้ งกนั การทำลายเนอ้ื เยอ่ื - วติ ามนิ เอไดแ้ ก่ นม ไข่ ผกั คะนา้ ผกั ใบเขยี ว เปน็ ตน้ ช่วยให้แผลหายเร็ว - สงั กะสี เชน่ หอยแมลงภู่ เมลด็ ทานตะวนั ชว่ ยในการ สงั เคราะหโ์ ปรตนี สรา้ งคอลลาเจน 4.การกระตนุ้ การไหลเวยี นของโลหติ (Blood circu- lation) - การกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต สามารถทำได้ โดยการกระตนุ้ ใหผ้ ปู้ ว่ ยไดม้ กี ารเคลอ่ื นไหวของรา่ งกาย ไดแ้ ก่ รปู ท่ี 2 อปุ กรณก์ ารทำความสะอาด หลงั การขบั ถา่ ย การพลกิ ตวั การนง่ั ยนื เดนิ และ การออกกำลงั แขน ขา รวมทง้ั (ภาพถ่ายจากหอผู้ป่วยเวชศาสตร์ฟื้นฟู) active-passive exercise 5.การใหค้ วามรู้ (Education) มคี วามสำคญั เนอ่ื งจาก 2.3 การบำรุงผิวและส่งเสริมความแข็งแรง ความ ถ้าผู้ป่วยและญาติมีความรู้ความเข้าใจ เกี่ยวกับแผลกดทับ แล้วจะสามารถปฏิบัติตัวได้อย่างถูกต้อง จัดโปรแกรมการให้ ยืดหยุ่นของผิวหนัง ความรอู้ ยา่ งสมำ่ เสมอ (educational programs) 1)กระตนุ้ ใหไ้ ดร้ บั นำ้ ดม่ื อยา่ งเพยี งพอ อยา่ งนอ้ ยวนั ละ 2,000 ซซี ี ถา้ ไมม่ ขี อ้ จำกดั 2)ใชค้ รมี ทาผวิ โดยเฉพาะบรเิ วณทแ่ี หง้ วนั ละ 2-3 รอบ 44 การประชมุ วชิ าการ ครงั้ ท่ี 29 ประจำปี 2556

Srinagarind Med J 2013; 28 (suppl) การดแู ลแผลกดทบั ออกซิเจนบริเวณแผลต่ำ เป็นตัวกระตุ้นที่ทำให้มีการสร้าง Lecture เสน้ เลอื ดใหมม่ าทแ่ี ผล ทำใหแ้ ผลหายเรว็ ขน้ึ หากผู้ป่วยเกิดแผลกดทับแล้ว ผู้ป่วยจะได้รับการดูแล และทำความสะอาดแผลและแต่งแผลตามระดับของแผล 4)รักษาอุณหภูมิแผลให้ใกล้เคียงกับอุณหภูมิร่างกาย เพื่อให้เกิดการสมานของแผล และป้องกันอันตราย โดยมีราย โดยการปอ้ งกนั การระเหยของสารคดั หลง่ั ทำใหแ้ ผลมอี ณุ หภมู ิ ละเอียดดังนี้ ที่คงที่ พบว่าในแต่ละครั้งของการทำแผลต้องปิดแผลไว้ถึง 3 ชั่วโมงจึงจะทำให้แผลกลับมาที่อุณหภูมิเท่าเดิม 1. การประเมินแผลกดทับ การประเมินแผลกดทับ ควรให้ครอบคลุม ตำแหน่ง ขนาด ความลึก ขอบแผล 5)ป้องกันไม่ให้เชื้อโรคผ่านเข้าออกได้ สง่ิ ทอ่ี อกมาจากแผล และอน่ื ๆ 6)ปลอดภยั ในการนำไปใช้ ไมแ่ พง้ า่ ย 7)สว่ นประกอบของวสั ดคุ งท่ี ไมห่ ลงเหลอื คา้ งอยใู่ นแผล 1) ตำแหน่ง (location) ระบุตำแหน่งของแผลทุกแผล ไม่ติดแผล ที่มีในร่างกายของผู้ป่วย โดยใช้รูป/ภาพ ในแบบประเมินแผล 8)สามารถดูดซับได้มาก กดทบั เพอ่ื สะดวกตอ่ การสอ่ื สารในทมี 9)ราคาเหมาะสม โดยพจิ ารณาตอ่ หนว่ ยการรกั ษา 10) สามารถมองเห็นแผลได้ เพ่อื การประเมินแผลโดย 2) ขนาดแผล (wound size) โดยใชเ้ ครอ่ื งมอื ดงั น้ี ไม่ต้องเปลี่ยนวัสดุปิดแผล - วัดโดยใช้แถบวัดเป็นเซนติเมตร (linear measure- 11) ปรับรูปร่างให้เข้ากับส่วนต่าง ๆ ของร่างกายได้ ment) ทำให้สะดวกในการใช้ - การใช้แผ่นตารางในการทาบวัด (wound tracing) 12) ไม่ต้องเปลี่ยนบ่อยครั้ง เพราะการเปลี่ยนแต่ ภาพถ่ายแผล ละครั้งเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ทำให้อุณหภูมิของแผล ลดลง ช่วยประหยัดเวลา ค่าใช้จ่าย และไม่รบกวนแผล - ความลกึ ของแผลวดั โดยใชก้ า้ นสำลพี นั ปลาย (cot- ที่กำลังหาย ton swab applicator) 3. การดูแลก่อนและหลังการผ่าตัด ในกรณีต้องทำ ความสะอาดแผล ตดั เนอ้ื ตาย เยบ็ ปดิ แผลกดทบั หรอื ทำ flap 2. การแต่งแผล4 (wound dressing) เป็นวิธีการที่ ในห้องผ่าตัดตามแนวทางการรักษาของแพทย์ โดยในระยะ ส่งเสริมกระบวนการหายของแผล โดยการปิดแผลเป็นการ กอ่ นผา่ ตดั เปน็ Training period หรอื ชว่ งตอ้ งฝกึ การนอนในทา่ ป้องกันอันตราย และการทำให้แผลอยู่นิ่ง และยังทำให้แผล ที่ไม่กดทับแผล หรือทำให้แผลหลังผ่าตัดตึงเกินไป ดังนั้น ชุ่มชื้น รวมทั้งทำให้สิ่งแวดล้อมของแผลเหมาะสำหรับ แพทย์จึงวางแผนให้ผู้ป่วยฝึกการนอนคว่ำ (prone position) การสมานแผล ซง่ึ จะมผี ลทำใหก้ ารสรา้ งเนอ้ื เยอ่ื บผุ วิ เรว็ ขน้ึ เปน็ ฝึกการรับประทานอาหารในท่านั้น รวมทั้งการควบคุมการ 2 เท่า และยังไม่ก่อให้เกิดการตกสะเก็ดที่หนา หรือมีร่องรอย ขบั ถา่ ยอจุ จาระ เพอ่ื ไมใ่ หป้ นเปอ้ื นแผลหลงั ผา่ ตดั แผลเป็น ปัจจุบันจึงได้มีการพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่างๆ เพื่อนำ สำหรบั โปรแกรมฝกึ การนอนตะแคง นอนควำ่ (mobil- มาปดิ แผล เพื่อป้องกันการซึมผ่านของเหลวออกจากแผล แต่ ity program) มรี ายละเอยี ดดงั น้ี ออกซเิ จนสามารถผา่ นได้ ซง่ึ เรยี กวา่ สารสงั เคราะห์ ทางชวี ภาพ 1)หลกี เลย่ี งการนอนทบั แผลกดทบั ; ลดแรงกดทบั หรือ Biosynthesis โดยยึดหลักหรือแนวคิดทำให้แผลชุ่มชื้น 2)ลดอาการเกร็งกล้ามเนื้อ วัสดุที่ตกแต่งปิดแผล ที่ส่งเสริมการหายของแผลให้เร็วขึ้น 3)จัดให้ผู้ป่วยนอนคว่ำ เว้นช่วงช่องท้อง และใช้หมอน มีคุณลักษณะดังต่อไปนี้ เล็กรองตามจุดกดทับ เริ่มจาก 10-15 นาที วันละ 2-3 ครั้ง เพิ่มเป็น 30 นาที วันละ 2-3 ครั้ง จนกระทั้งได้ 4 ชั่วโมงใน 1) ไมร่ บกวนการหายของแผล ไดแ้ ก่ ไมเ่ ปน็ พษิ ตอ่ แผล ทา่ นอนควำ่ หรอื ตลอดคนื ไม่ทำให้แผลแห้ง ไม่ติดแผล เพราะจะทำอันตรายกับเนื้อเยื่อ ที่งอกใหม่ ส่วนหลังผ่าตัดปิดแผลกดทับ/flap ผู้ป่วยจะได้รับการ ดแู ลหลงั ผา่ ตดั ทส่ี ำคญั ดงั น้ี 5 2) รักษาความชุ่มชื้นของแผล เพราะแผลที่คงสภาพ ชมุ่ ชน้ื ทำใหก้ ารหายของแผลในระยะ epithelialization เรว็ กวา่ แผลทป่ี ลอ่ ยใหแ้ หง้ ถงึ 2 เทา่ 3)ปลอ่ ยใหม้ กี ารแลกเปลย่ี นกา๊ ซได้ เพราะความเขม้ ขน้ ของออกซเิ จนทแ่ี ผล มผี ลตอ่ กระบวนการหายของแผล อยา่ งไร กต็ าม สำหรบั เรอ่ื งนย้ี งั มขี อ้ ถกเถยี งกนั อยคู่ อื มรี ายงานวา่ การท่ี การประชมุ วิชาการ คร้งั ที่ 29 ประจำปี 2556 45

Srinagarind Med J 2013; 28 (suppl) Lecture 1) ป้องกันไม่ให้ผู้ป่วยนอนทับหรือเกิดการดึงรั้งแผล ผิวหนัง โดยเฉพาะในกลุ่มเสี่ยงทุกราย การพลิกตะแคงตัวทุก flap 1-2 ชว่ั โมง การประชมุ ปรกึ ษาหารอื กอ่ นปฏบิ ตั งิ าน (pre-con- ference) ผู้ป่วยที่มีข้อจำกัดในการพลิกตะแคงตัวและดูแล 2)เปลย่ี นทา่ นอนบอ่ ยๆ หรอื จดั ใหน้ อนทา่ นอนควำ่ ตนเอง การเลอื กใชอ้ ปุ กรณน์ วตั กรรม ชว่ ยปอ้ งกนั การเกดิ แผล 3)ตรวจดู hematocrit ของผู้ป่วยตามแนวทางการ กดทบั การใหค้ วามรแู้ กผ่ ปู้ ว่ ย ญาติ ผดู้ แู ลในการมสี ว่ นรว่ มใน รักษาของแพทย์ การดูแล เป็นต้น แต่อย่างไรก็ตาม ควรมีการพัฒนางานและ 4) แพทย์อาจพิจารณาให้ยาที่ทำให้ผู้ป่วยไม่ถ่าย งานวจิ ยั ทเ่ี กย่ี วกบั การดแู ลแผลกดทบั หรอื การสรา้ งแนวปฏบิ ตั ิ อจุ จาระทจ่ี ะทำใหเ้ ปอ้ื นแผล และใหอ้ าหารออ่ นยอ่ ยงา่ ย การพยาบาล (clinical nursing practice guideline: CNPG) 5) ทอ่ ระบายจากแผลทเ่ี ปน็ closed suction จะคาไว้ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการป้องกันและดูแลแผลกดทับ ประมาณ 7-10 days และตดั ไหมหลงั ผา่ ตดั 2 สปั ดาห์ ในฝ่ายการพยาบาลในระยะยาวต่อไป นอกจากนี้ ผู้ป่วยจะได้รับการดูแลตามโปรแกรมฝึก การนง่ั (mobility Program) หลงั ผา่ ตดั เพอ่ื ฝกึ ใหผ้ ปู้ ว่ ยอยใู่ น เอกสารอา้ งองิ ทา่ นง่ั ได้ โดยไมท่ ำใหแ้ ผลแยก หรอื ขาดเลอื ดไปเลย้ี งจนทำให้ เกดิ การเสยี หายตอ่ แผลผา่ ตดั /flap โดย 1. ร่งุ ทวิ า ชอบชืน่ . หลกั การดแู ลผู้ปว่ ยเร้ือรงั . 1) จดั ใหผ้ ปู้ ว่ ยนง่ั เรม่ิ จาก 5- 10 นาที วนั ละ 2-3 ครง้ั เอกสารประกอบการบรรยายใน”โครงการพฒั นาสมรรถนะ ประมาณ 2-3 วนั บุคลากรเพื่อการดูแลผู้ป่วยในรถพยาบาล - ตรวจดแู ผลไมม่ แี ผลแยก หรอื flap ไมม่ กี ารบวมซำ้ ซดี และดแู ลตอ่ เนอ่ื งในกลมุ่ ผปู้ ว่ ยเรอ้ื รงั ” วนั ท่ี 22 กมุ ภาพนั ธ์ 2556 หรือมีความผิดปกติใดๆ และ วนั ท่ี 1 มนี าคม 2556.ณ หอ้ งประชมุ มติ รภาพ 2) เพิ่มเวลาการนั่งเป็น 15- 30 นาที วันละ 3-4 ครั้ง โรงพยาบาลศรนี ครนิ ทร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ . 2556. และตรวจดสู ภาพแผล/flap เชน่ เดยี วกบั ขอ้ 1 3) ทำกจิ วตั รประจำวนั เชน่ แปรงฟนั เชด็ ตวั หรอื การ 2. รุง่ ทวิ า ชอบช่ืน นภิ าพรรณ ฤทธิรอด บณั ชลา ถาชินเลศิ รับประทานอาหาร ระหว่างการทำกิจกรรม กระตุ้นให้ยกก้น (บรรณาธกิ าร). คมู่ อื การเฝา้ ระวงั ปอ้ งกนั และการดแู ลแผลกดทบั . หรือตะแคงตัวบ่อยๆ ขอนแก่น: คลังนานาวิทยา. โดยสรุป การพยาบาลในผู้ป่วยที่มีปัญหาแผลกดทับ 3. Costa IG, Caliri MHL. Predictive validity of the Braden Scale ที่สำคัญคือ การเฝ้าระวังและป้องกันการเกิดแผลกดทับ for patients in intensive care. Acta Paul Enferm 2011, 2010. เพราะหากเกิดแผลกดทับแล้ว ก็ยากต่อการดูแลรักษา ซึ่งการสร้างวัฒนธรรมในการดูแลเพื่อป้องกันแผลกดทับ 4. ศริ ิพร อตุ สาหพานิช. การดูแลและทำความสะอาดแผลกดทบั . ใน: ก็จะทำให้บุคลากรทุกระดับเห็นถึงความสำคัญ ปัจจุบัน รุ่งทวิ า ชอบช่ืน,นิภาพรรณ ฤทธิรอด, บณั ชลา ถาชินเลิศ บุคลากรทางการพยาบาลได้ประเมินตนเองว่า มีการพัฒนา (บรรณาธกิ าร). คมู่ อื การเฝา้ ระวงั ปอ้ งกนั และการดแู ลแผลกดทบั . วิธีการดูแลและป้องกันแผลกดทับอย่างต่อเนื่อง และมีการ 2556; 38-44. ขอนแกน่ : คลงั นานาวทิ ยา. ควบคุมคุณภาพการพยาบาลเช่น การประเมินและตรวจสอบ 5. พลากร สรุ กลุ ประภา. จัดการกับปญั หาแผลกดทบั แบบง่าย ๆ. เอกสารประกอบการบรรยายการอบรมเชิงปฏิบัติการเรื่อง พฒั นาระบบการปอ้ งกนั และดแู ลแผลกดทบั วนั ท่ี 26 มนี าคม 2556. ขอนแกน่ : คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ , 2556. 46 การประชมุ วชิ าการ ครัง้ ที่ 29 ประจำปี 2556