สัมพันธภาพ Amity

•2•

ค�ำ นิยม วรรณกรรมช่ว่ ยให้เ้ ราแบ่ง่ ปันั และนิยิ ามความเป็็นมนุุษย์ท์ ี่่�พวกเรามีีร่่วมกััน และสามารถทำหน้้าที่�่เป็็นสะพานเชื่�่อมโยงวััฒนธรรมต่่างๆ และผู้้�คนทั้้�งหลาย หนัังสืือรวมผลงานวรรณกรรมเล่่มนี้้�เป็็นตััวอย่่างหนึ่�่งของความร่่วมแรงร่่วมใจ อย่่างแท้้จริิง เรื่�่องราวที่่�ปรากฏบนหน้้ากระดาษเหล่่านี้้�เป็็นสิ่�งยืืนยัันถึึงมิิตรภาพ และความสััมพัันธ์์ระหว่า่ งประชาชนกับั ประชาชนที่่�แข็ง็ แกร่่ง ซึ่่�งดำรงอยู่�ระหว่่าง ประเทศแคนาดาและประเทศไทยในโอกาสครบรอบ ๖๐ ปีี ของความสััมพัันธ์์ ทางการทููตของเรา ประเทศแคนาดาเป็น็ ประเทศกว้า้ งใหญ่ท่ ี่ม�่ ีีภููมิิประเทศ มรดกสืืบทอด และ ภาษา อันั หลากหลาย นักั เขีียนชาวแคนาดาที่ไ่� ด้น้ ำเสนอผลงานเผยแพร่่ในครั้�งนี้้� ก็็ได้้รัับแรงบัันดาลใจจากความหลากหลายที่�่โดดเด่่นนี้้�ทั้้�งในด้้านมุุมมอง และภููมิิหลััง พวกเราภาคภููมิิใจเป็็นพิิเศษที่่�ได้้รัับผลงานของนัักเขีียนเชื้�อสายครีี ดาร์เ์ รล เจ. แมคคลาวด์์ ผู้ซ�้ ึ่ง่� มีีเรื่อ�่ งเล่า่ ส่ว่ นตัวั เกี่ย่� วกับั ความทุกุ ข์ท์ รมานจากระบบ โรงเรีียนประจำของแคนาดาในอดีีต ที่่�เตืือนใจพวกเราถึึงความอุุตสาหะที่่�จะ ขัับเคลื่�่อนความสมานฉัันท์ก์ ัับเหล่่าชนพื้้�นเมืืองให้้ก้้าวหน้้า ประเทศแคนาดาพยายามที่่�จะเป็็นประเทศที่่�มีีความหลอมรวม ซึ่่�งมีีส่่วน ทำให้โ้ ลกยุตุ ิธิ รรมและยั่ง� ยืืนยิ่ง� ขึ้น� ดิฉิ ันั หวังั ว่า่ หนังั สืือเล่ม่ นี้้จ� ะทำหน้า้ ที่เ�่ ป็น็ สะพาน ระหว่่างประเทศไทยและแคนาดา ทั้้�งนี้้�ดิิฉัันขอขอบคุุณกระทรวงวััฒนธรรมของ ประเทศไทยในฐานะหน่่วยงานที่่�มีีบทบาทหลัักในโครงการแปลวรรณกรรม รวมทั้้�งหน่่วยงานและผู้ส้� นัับสนุนุ ทั้้ง� หมด ซึ่�่งรวมถึึงคณะกรรมการร่่วมเพื่อ่� ดำเนินิ โครงการแปลวรรณกรรมอีีกด้้วย เมลานีี โฌลีี รัฐั มนตรีวี ่า่ การกระทรวงการต่า่ งประเทศแคนาดา •3•

•4•

•5•

วรรณกรรมแหง่ สมั พนั ธภาพ ไทย-แคนาดา... สัมั พันั ธภาพ กึ่�่งศตวรรษแห่่งความสััมพัันธ์์ระหว่่างประเทศ ไทย-แคนาดา... นัับเป็็นสิ่ �งที่�่เปี่่�ยมคุุณค่่าอย่่างยิ่ �งในวิิถีีแห่่งการเชื่�่อมโยงวััฒนธรรม ข อ ง ชีีวิิ ต เ ข้้ า สู่ � ก า ร รัั บรู้�้ แ ห่่ ง หัั ว ใ จ ข อ ง กัั น แ ล ะ กัั น . . . ว ร ร ณ ก ร ร ม มีีรสชาติิแห่่งการสร้้างสรรค์์อัันล้้ำค่่าผ่่านมโนสำนึึกอัันตื่�่นตระการ แผ่่ขยายความหมายของโลกกว้้างสู่ �การตีีความอัันอเนกอนัันต์์... ไม่ม่ ีีพรมแดนของอุปุ สรรคใดๆมากั้น� ขวางการก้า้ วย่า่ งอันั ละเมีียดละไม และจริิงจัังของวรรณกรรมได้.้ .. พลัังทางวรรณกรรม​ของนัักเขีียนแคนาดาถืือเป็็นตราประทัับ อัันสำคััญต่่อการรัับรู้�้ ท​ี่่�เป็็นสากล...สร้้างมิิติิทางใจให้้บัังเกิิด แก่่นสารสาระสู่่�จิิตวิิญญาณ​อัันบริิสุุทธิ์์�​ของความหมายแห่่ง วรรณกรรม​อัันชวนสืืบค้้นยิ่ �ง... •6•

ในนามของสมาคมนัักเขีียนแห่่งประเทศไทย...เราต่่างหวัังใจว่่า รวมเรื่อ่� งสั้น� “สัมั พันั ธภาพ Amity”...จะเป็น็ เครื่อ�่ งหมายแห่ง่ รอยต่อ่ ข อ ง ก า ล เ ว ล า ที่�่ จ ะ สื่่� อ แ ส ด ง ถึึ ง พ ล า นุุ ภ า พ แ ห่่ ง ว ร ร ณ ก ร ร ม ต่่ อ การมีีชีีวิิตอยู่่�ร่่วมกัันด้้วยเอกภาพของความรื่่�นรมย์์และเข้้าใจ ในบทบาทของศิลิ ปะแห่ง่ การสร้า้ งสรรค์ท์ ี่ไ่� ม่ม่ ีีวันั ตายไปจากการรับั รู้�้ ของตรรกแห่่งชีีวิิตได้้...แม้้เมื่�่อใด ด้้วยจิิตคารวะ สกุลุ บุณุ ยทัตั นายกสมาคมนักั เขียี นแห่ง่ ประเทศไทย •7•

สารบัญ 11 ความบงั เอญิ 29 49 เรื่อง : คิม ทุย 58 แปล : ศศ (Sasa) 70 110 เกลยี วใจในทรงจำ� 121 129 เรอ่ื ง : ดาร์เรล เจ. แมคคลาวด ์ แปล : กรวลั ลิ์ ปา้ ของผม เรอ่ื ง : ไมเคลิ ออนดาต์เจ แปล : ธัญพสิ ษิ ฐ์ วาณิชยเศรษฐกุล ฝอยท่วมเท่ียง เรอ่ื ง : ไมเคิล ออนดาตเ์ จ แปล : กรวลั ลิ์ เรย์ เร่ือง : กาย แวนเดอร์เฮกจ์ แปล : เกศณี ไทยสนธิ เรอื แคนู เร่อื ง : เจน เออร์คาร์ต แปล : ธัญพสิ ิษฐ์ วาณิชยเศรษฐกุล พลว้ิ คมมดี กรดี นำ้ �แขง็ เรื่อง : เจน เออร์คารต์ แปล : กรวลั ล์ิ ตน้ ซากรุ ะ เร่ือง : เจน เออรค์ าร์ต แปล : เกศณี ไทยสนธิ

•9•



ความบงั เอญิ แปลจาก Le hasard เร่อื ง : คิม ทยุ แปล : ศศ (Sasa) • 11 •

ความบังเอิญ ฝนตกมาตลอดทั้้�งคืืนจนถึึงเช้้าวัันนี้้� ซ้้ำยัังตกกระหน่่ำแบบ ไม่ป่ รานีีปราศรัยั ระหว่า่ งที่เ่� ราลองเครื่อ่� งเสีียง ต่อ่ ให้ม้ ีีร่ม่ และเสื้อ� กันั ฝน ทั้้�งช่่างเสีียงและศิิลปิินล้้วนเปีียกปอนตั้�งแต่่หััวจรดเท้้า เรากำลััง เตรีียมงานใหญ่่ต้้อนรัับผู้้�คนจำนวนมาก แต่่ฝนที่�่หล่่นมาแบบ ไม่่ขาดสายจากท้้องฟ้้ามืืดทะมึึนทำให้เ้ ราต้อ้ งเตรีียมใจไว้ว้ ่า่ จำนวน คนบนเวทีีน่า่ จะมีีมากกว่า่ จำนวนผู้�้ ชม ฉัันกลัับไปที่่�โรงแรมหลัังจากการซ้้อมเสร็็จสิ้ �น ทัันทีีที่�่ฉััน หันั หลังั ให้ห้ น้า้ ต่า่ งเพื่อ�่ ออกจากห้อ้ งพักั แสงอาทิติ ย์ก์ ็ส็ าดส่อ่ งเข้า้ มา เมื่อ�่ ฉันั กลับั มาที่ง่� านและการแสดงเริ่ม� ขึ้น� ตอนที่ท�่ ่า่ นนายกรัฐั มนตรีี กล่า่ วคำปราศรััย ท้อ้ งฟ้้าของเมืืองออตตาวาก็ส็ ดใสราวกับั ไม่เ่ คยมีี เมฆดำก้้อนใดเคยลอยผ่า่ นมาก่อ่ น ฉันั จำบทพููดของฉัันในตอนนั้้น� ไม่่ได้แ้ ล้ว้ แต่่ฉัันยัังจำกลิ่�นอายของเสาวิิหารของรััฐสภาที่เ่� พิ่่�งได้ร้ ัับ การชะล้้างด้้วยน้้ำฝนใสสะอาด ปราศจากคลอรีีน ภาพที่่�ยััง ติดิ ตาของวัันนั้้�น คืือแสงอาทิิตย์์ที่ส�่ าดส่่องทาบทาใบหน้้าของผู้�้ ชม นับั พันั ส่ง่ พลังั ให้้ถ้้อยคำและน้้ำเสีียงของฉันั สะท้อ้ นความมุ่�งมั่น� ที่่� จะเลืือกใช้ช้ ีีวิติ อย่่างมีีความสุุขเพีียงด้้านเดีียวเท่า่ นั้้น� ในที่ส่� ุุดผู้�ค้ น มากมายก็็ออกมาร่่วมงานฉลองครั้�งนี้้� ทุกุ คนพร้อ้ มที่จ�่ ะปล่่อยใจให้้ • 12 •

ความบังเอิญ สนุกุ สนานและรื่น่� เริงิ ทุุกครั้�งที่่ม� ีีรอยยิ้�มส่ง่ ไป ก็จ็ ะมีีเสีียงหััวเราะ เบาๆ ตอบกลัับมา ฉัันก้้าวลงจากเวทีีพร้้อมด้้วยฮอร์์โมนอะดรีีนาลีีนล้้นกาย ปกติิฉัันไม่่ใช่ค่ นเครีียดง่า่ ย แต่ง่ านนี้้ฉ� ัันเกร็็งไปทั้้�งร่่าง ด้ว้ ยความที่่� อยากจะให้้เวลาหกนาทีีที่�่ฉัันได้้รัับเกีียรติิบนเวทีีนั้้�นสมเกีียรติิที่่�สุุด ฉัันเริ่�มด้้วยการพููดตามบทที่�่ปรากฏบนจอมอนิิเตอร์์ แต่่ในไม่่ช้้า อารมณ์์ก็็หลั่่�งไหลเข้้ามาสร้้างความรู้้�สึ กร่่วมที่่�เชื่่�อมต่่อระหว่่างผู้้�ชม และฉััน ทุกุ คนหยุุดหายใจตามจัังหวะที่่�ฉันั หยุุดเพื่่อ� ยืืนหยััดทรงตัวั ให้้นิ่่�ง ฉัันรู้้�สึ กได้้ถึึงร่่องรอยที่่�ช่่วงเวลานั้้�นได้้ทิ้้�งไว้้ตามส่่วนต่่างๆ ของร่า่ งกายที่�ร่ วมประสาทสััมผััสทั้้ง� ห้า้ จากภาพที่่เ� ห็็น จากเสีียงที่่� ได้ย้ ินิ จากฝููงชนตรงหน้า้ จากสัมั ผัสั ของเท้า้ ที่จ่� ิกิ ลึึกลงไปบนพื้้น� เวทีี มืือที่่ก� ำไมโครโฟนแน่่น และขนที่ล่� ุกุ ซู่�แผ่่ซ่า่ นไปทั่่ว� ร่า่ ง กลิ่�นอาย พิเิ ศษของบรรยากาศ “ฟ้้าหลังั ฝน” บนพื้้�นยางมะตอย บนผิิวปููน บนต้้นไม้้ใบไม้้ ที่่�ลอยเข้้ามากระทบนาสิิกประสาท ที่�่ปลายลิ้�น มีี ร ส ช า ติิ ข อ ง ก า ร ตั้ � ง ส ม า ธิิ อัั น แ ร ง ก ล้้ า ผ ส ม กัั บ ร ส ช า ติิ ข อ ง ความประหม่า่ ในกระพุ้�งแก้ม้ และในลำคอ มีีรสชาติขิ องการปลดปล่อ่ ย จากทุกุ พันั ธนาการอันั หอมหวนเย้า้ ยวนยิ่ง� กว่า่ การลิ้ม� รสวิสิ กี้แ� ก้ว้ ใด • 13 •

ความบังเอิญ ไม่่กี่�่นาทีีหลัังจากนั้้�น ฉัันนั่่�งอยู่�ในรถแท็็กซี่่�กัับอารมณ์์ที่่�ยััง เจิดิ จรััส คนขัับดููอายุยุ ัังน้้อยมาก ด้้วยพลัังจากรอยยิ้�มนับั พันั ที่่�ฉันั เพิ่่�งได้้รับั มา ฉัันขอให้เ้ ขาพาฉัันไปส่่งที่่ส� ถานีีรถไฟ เขาพารถเคลื่่�อน ออกไปโดยไม่่พููดอะไร ตรงสี่แ่� ยกไฟแดงแรก เขาต้อ้ งเบรกตััวโก่่งใน ระยะกระชั้น� ชิดิ และสบถใส่่ผู้้ค� นที่ก�่ ำลัังวิ่�งหัวั เราะรื่่�นเริงิ ข้้ามถนน ฉันั ไม่อ่ ยากให้ม้ ีีอุบุ ัตั ิเิ หตุมุ าสร้า้ งความสลดใจเลย จึึงตัดั สินิ ใจเอ่ย่ ขึ้น� “ในนามของทุกุ คน ฉัันขอขอบคุณุ เธอ ที่่�ยัังคงทำงาน ในวััน ที่่ท� ุกุ คนหยุุดงานเพื่อ�่ การฉลอง” “งานฉลองอะไรนี่ไ่� ม่ม่ ีีอะไรเกี่ย่� วข้อ้ งกับั ผม มันั ไม่ใ่ ช่ง่ านฉลอง สำหรัับผม” ฉันั แปลกใจ แต่่เศร้้าใจกับั คำตอบมากกว่่า จึึงเบนความสนใจ ออกไปทางนอกหน้้าต่่าง ฉัันไม่่อยากให้้เขาทำลายความรู้้�สึ กดีีๆ ที่�่ฉัันกำลัังมีี ตามท้้องถนน ผู้้�คนร้้องเพลงเฮฮา ฉัันเห็็นสาวๆ ใ น ชุุ ด ก ร ะ โ ป ร ง ผ้้ า ฝ้้ า ย เ ดิิ น ป ะ ป น กัั บ ค น ใ น ก า ง เ ก ง ข า สั้ � น สีี ส ด บ้า้ งสวมเสื้อ� เชิ้�ตปลดกระดุมุ หรืือเสื้�อยืืดลายตลกๆ รถเข็น็ เด็ก็ อ่่อน แล่่นขนานไปกัับรถจัักรยาน การฉลองของผู้้�คนในวัันนี้้�มีีไปจนถึึง • 14 •

ความบังเอิญ การทาเล็บ็ ด้้วยสีีแดงและสีีขาวบนนิ้้�วมืือและนิ้้ว� เท้้า หลายครั้ง� มีีคนเคยขอให้ฉ้ ันั อธิบิ ายคำว่า่ สันั ติสิ ุขุ ในตอนแรก ฉัันค้้นหาวิิธีีอธิิบายคำคำนี้้�เป็็นร้้อยเป็็นพััน แต่่ไม่่เคยสำเร็็จ เพราะคำว่่า สันั ติสิ ุุข ไม่่มีีรููปแบบตายตััว อธิิบายไม่่ได้้ เปลี่่�ยนไป ตามปััจจััยต่่างๆ แถมยัังเปราะบาง แต่่ที่่�แน่่ๆ สัันติิสุุขคืือพร จากสวรรค์์ ฉันั รู้้�ว่า่ ถ้้าไม่่มีีสัันติิสุขุ เราก็็ไม่่ตาย แต่่เราจะไม่่สามารถ “ใช้้ชีีวิติ ” ซึ่่ง� หมายถึึง การเติิบโต การฝััน การสร้้างสรรค์์ การคิดิ วิิเคราะห์์ ความสุุขสมหวัังในชีีวิิต สัันติิสุุขเป็็นเพีียงสิ่�งบางๆ บางจนเรามัักลืืมไปว่่ามัันอยู่�รอบตััวเรา และโอบแขนกอดเราไว้้ สัันติิสุุขอยู่�ในควัันบางๆ ลอยเหนืือแก้้วกาแฟ ในหมอกจางๆ ลอยเหนืือทะเลสาบเรีียบสงบ ในไอกรุ่�นๆ ของขนมปัังที่่�เพิ่่�งออก จากเตา ในความอ้้อยส้้อย ในถ้อ้ ยคำของกวีี ในมืือที่�จ่ ัับมืือของคู่่�รััก ในเสีียงกรีีดปีีกใสๆ ของจิ้�งหรีีด ในรอยยิ้�มของคนขับั รถประจำทาง ในเสีียงกรน ในบางจัังหวะของการนอนกลางวันั ในความชอกช้้ำ ของวััยรุ่�นอกหััก ในเส้น้ ทางการส่่งลููกฮอกกี้ใ� นแมตช์์เล็็กๆ บนถนน ในช้อ้ นอาหาร ในการเดิินทอดน่่องในพิิพิิธภััณฑ์.์ .. ในวัันแห่่งการฉลองนี้้� สัันติิสุุข มีีอยู่�ในทุกุ ที่�่ เพราะถ้า้ ไม่ม่ ีี • 15 •

ความบังเอิญ สัันติิสุุข ก็็จะไม่่มีีการฉลองใดๆ ในขณะที่�่ฉัันกำลัังคิิดมาถึึงตรงนี้้� รถจอดติิดไฟแดง ฉัันเห็็นเด็็กหญิิงตััวน้้อยกำลัังถืือไอติิมโคนยัักษ์์ โปะด้ว้ ยมาร์ช์ แมลโลว์แ์ ละเกล็ด็ น้้ำตาลหลากสีี ฉันั รำพึึงกับั ตัวั เองว่า่ ไม่ม่ ีีภาพแห่ง่ สันั ติสิ ุขุ ภาพใดจะงดงามเกินิ ภาพนี้้แ� ล้ว้ ฉันั นั่่ง� ยิ้ม� อยู่�ใน รถแท็ก็ ซี่เ่� มื่อ�่ เห็น็ สาวน้อ้ ยกำลังั จะอ้า้ ปากเปรอะสีรุ้�งเพื่อ�่ ลิ้ม� รสไอติมิ แต่แ่ ล้ว้ ริมิ ฝีปี ากน้อ้ ยก็ป็ ัดั เอาไอติมิ ก้อ้ นยักั ษ์ต์ กพื้้น� เธอไม่ไ่ ด้ก้ รีีดร้อ้ ง ในทัันทีี เพราะเธอน่่าจะไม่่เชื่่�อในสิ่ง� ที่่เ� พิ่่ง� เกิดิ ขึ้�นตรงหน้า้ แต่่ฉััน ได้ย้ ินิ เสีียงหัวั ใจของหนููน้อ้ ยแตกออกเป็น็ สองเสี่ย�่ ง โชคร้า้ ยที่ไ�่ ฟเขีียว เสีียก่่อน ไม่่เช่่นนั้้น� ฉันั คงห้า้ มใจตััวเองไม่่ได้้ที่�่จะวิ่ง� ลงไปซื้้อ� ไอติมิ ให้้ เธอใหม่่ ในวิินาทีีนั้้น� ฉัันเบนความสนใจกลัับไปที่�ค่ นขับั รถ ฉัันตััดสิินใจว่่าฉัันจะต้้องแบ่่งปัันความสุุขที่่�ฉัันมีี หรืือใช้้ ความสุุขนั้้�นบรรเทาความเศร้้าของผู้�้ อื่�น “พ่อ่ หนุ่่�ม เธอมีีขนตาที่่ย� าวที่ส�่ ุุดในโลก!” “อะไรนะ !?!” “ฉันั ไม่่เคยเห็น็ ใครมีีขนตายาวเท่า่ เธอ” • 16 •

ความบังเอิญ หลังั จากเงียบไปหนึ่ง�่ อึึดใจ “ไม่เ่ คยมีีใครชมขนตาผมเลยนะ” “ฉันั ไม่ม่ ีีขนตา ฉันั อยากมีีขนตาแบบนี้้บ� ้า้ งจังั ฉันั เดาว่า่ ขนตา คู่�นี้ข� องเธอต้้องดึึงดููดสายตาผู้้�คนให้้มองเหลีียวหลัังกันั เยอะเลย” มีีรอยยิ้ม� เกืือบจะอายๆ ปรากฏขึ้น� “ไม่เ่ ลย ไม่เ่ คยมีีใครพููดถึึง ขนตาของผมมาก่อ่ นเลย” “หนุ่่�มๆ สาวๆ เขาขี้เ� ขิินเกินิ ไปที่�่กล่่าวคำชมกันั ซึ่�ง่ ๆ หน้้า ตอนนี้้�ฉัันแก่่แล้้ว ฉัันจะพููดอะไรก็็ได้้ จริิงๆ แล้้ว มัันเป็็นหน้้าที่่� ของฉันั ที่�จ่ ะกล่า่ วคำชมผู้ค้� นทุุกครั้ง� ที่่ม� ีีโอกาส เล่า่ ให้ฉ้ ันั ฟังั หน่่อยสิิ เธอขับั แท็็กซี่่�มานานเท่า่ ไหร่่แล้ว้ ?” จากนั้้�น บทสนทนาลื่่�นไหลไปตามธรรมชาติิ ฉัันได้้รู้้�ว่่า ชายหนุ่่�มมาถึึงแคนาดาตอนเป็น็ วััยรุ่�นเพีียงตัวั คนเดีียว เขาไม่่ได้้รับั ข่า่ วคราวจากพ่่อแม่ม่ าหลายปีแี ล้้ว เพราะพ่อ่ กัับแม่่หนีีออกมาจาก แดนสงครามไม่่สำเร็็จ ก่่อนที่จ�่ ะหนีีออกมาได้้ พวกเขาต้้องเข้้าไป อััดกัันแน่่นในห้้องใต้้ดิินเพื่�่อหลบระเบิิด ต้้องอััดกัันแน่่นจริิงๆ ประมาณหกสิิบกว่่าคน ขนาดที่่�คนที่่�อยู่่�ตรงริิมสุุดของกลุ่�มยัันเท้้า ไม่ถ่ ึึงพื้้�นเพราะเบีียดเสีียดกัันจนตัวั ลอยติดิ ผนังั ต่อ่ มาเมื่�่อค่่ำคืืนนั้้น� • 17 •

ความบังเอิญ สงบลง ก็็เป็็นการวิ่ง� ต้อ้ งวิ่�งหนีีไปให้้ไกลที่ส�่ ุดุ โดยไม่ม่ องกลัับมา ข้้างหลััง ซึ่�่งทำให้้เขาพลััดหลงกัันกัับพ่่อแม่่ในม่่านหมอกของฝุ่ �น และควันั เขาไม่รู่้�้ว่าเขารอดมาได้อ้ ย่า่ งไร เขาจึึงไม่รู่้�้ว่าจะไปทางไหนต่อ่ ณ วันั นี้้�ที่เ�่ ขาอยู่�ในประเทศอันั กว้า้ งใหญ่ไ่ พศาล ไม่ม่ ีีเขตแดน ไม่่มีี ระเบิิด ไม่่มีีพ่่อแม่่ ไม่่มีีครอบครััว วัันนี้้�เขาเป็็นมนุุษย์์อิิสระแล้้ว แต่่เหมืือนคนไร้้ราก เขาเคยมีีคนรััก แต่่เธอก็็ประสบอุุบััติิเหตุุ โดนพลุรุ ะเบิดิ ใส่ท่ ี่ศ�่ ีีรษะ เขาจึึงจมดิ่ง� อยู่�ในความเงียบ ไม่ม่ ีีสัญั ญาณใดๆ จากผู้้�คนที่�่เคยรััก มีีเพีียงสิ่ �งเดีียวที่่�เหลืืออยู่ �และพอจะเป็็นที่�่พึ่�่ง คืือเสีียงของพระเจ้้า พระเจ้้าของเขาไม่่มีีหน้้าตา “ผมผิดิ หวังั กัับมนุุษย์์” “มนุุษย์์ที่่�เธอพบมาทำให้้เธอผิิดหวััง แต่่อาจจะมีีอีีกสัักคน สองคนที่่�เธอยังั ไม่่รู้้�จักั ที่อ�่ าจจะจุุดประกายความสดใสให้้เธอได้้” “ไม่่หรอก พอกัันทีี” “โอเค งั้้น� ฉัันขอตั้ง� คำถามใหม่จ่ ากอีีกด้า้ น เธออยากลองทำ อะไรดีีๆ ให้ใ้ ครสัักคนไหม?” • 18 •

ความบังเอิญ “ผมไม่่มีีอะไรจะให้้ใคร” “ไม่่จริิงหรอก เธอมีีอะไรมากมายจะมอบให้ผ้ ู้�ค้ น นี่่�เธอก็็เพิ่่�ง มอบเรื่�่องราวของเธอเป็็นของขวััญให้้ฉััน ฉัันได้้เรีียนรู้้�เกี่�่ยวกัับ ประเทศของเธอ จากประสบการณ์์ตรงของเธอ ไม่่มีีหนัังสืือ ประวััติิศาสตร์์เล่่มไหนจะเขีียนเล่่าว่่าเธอเคยตััวลอยไม่่ติิดดิิน และยิ่�งเรื่อ่� งที่่�หัวั ใจของเธอเคยมีีความรัักนั่่�นอีีก…” “ผมจะพาคุณุ ไปชิมิ ชิชิ ทาอุุค1 ที่่�ร้้านโปรดของผม” ฉัันอยากจะปฏิิเสธ เพราะรถไฟที่�่จะกลัับไปมอนทรีีออล กำลังั จะออกในอีีกไม่ก่ ี่น�่ าทีี แต่่ฉัันจะทิ้้�งเขาไปได้้อย่า่ งไร? ในเมื่�่อ ฉัันก็็เคยหนีีออกจากบ้้านเกิิดเมืืองนอนมาเหมืือนกััน แต่่ฉัันมา พร้้อมกัับพ่่อแม่่พี่�่น้้อง และลุุงป้้าอีีกสามคน ทุุกคนปลอดภััยดีี นอกจากนี้้� ฉัันมาถึึงรััฐควิิเบกที่่�พร้้อมเปิิดประตููให้้พวกเราเข้้ามา ชาวควิิเบกอ้า้ แขนกว้้างต้อ้ นรัับพวกเรา และมอบของขวััญอัันได้แ้ ก่่ กระท่่อมที่่�ผลิิตเมเปิ้้�ลไซรัปั มากมาย ความเงียบสงบของทะเลสาบ 1 shish taouk – ไก่่หมักั แบบดั้้�งเดิมิ เป็็นอาหารของชาวออตโตมััน บางทีีเรีียกว่่า ชิิชเคบัับ ซึ่่�งต่อ่ มาได้้กลายเป็็น ส่ว่ นหนึ่�ง่ ของอาหารตะวัันออกกลางและเป็น็ ที่่น� ิยิ มในหลายประเทศในแถบตะวัันออกกลางและเมดิิเตอร์์เรเนีียน • 19 •

ความบังเอิญ และสิ่ง� ที่่�ล้้ำค่่าที่่ส� ุุดที่�ฉ่ ัันได้้รับั คืือ อิิสรภาพ ไม่่มีีทหารตามท้อ้ งถนน อีีกต่อ่ ไป ไม่ม่ ีีการเซ็็นเซอร์ห์ นังั สืือ ไม่ม่ ีีการปิิดกั้�นทางการพููดและ ความคิดิ พวกเขาพาเราไปสู่่�ท้อ้ งทุ่�งกว้้างไกลสุดุ สายตาเพื่�่อส่ง่ เสริมิ ให้เ้ ราฝันั ให้ย้ิ่ง� ใหญ่่ และต้อ้ งกล้า้ ที่จ�่ ะฝันั ครููสอนวิชิ าชีีวะในชั้น� มัธั ยม เคยบอกพวกเราว่่า ไม่่มีีฝัันใดที่่�จะใหญ่่เกิินไปหรืือเล็็กเกิินไป เคยมีีเพื่อ�่ นสาวคนหนึ่ง่� ที่ย่� ืืนอยู่�เคีียงข้า้ งฉันั และยุใุ ห้ฉ้ ันั กระโดดลงไป ในทะเลสาบโดยไม่่ต้้องใส่่ห่่วงชููชีีพเป็็นครั้ �งแรกในชีีวิิต ตอนที่่�ฉััน ทำงานเป็็นทนายความ มีีเพื่่�อนร่่วมงานคนหนึ่่�งชื่�่อมารีีอานน์์ เธอเขีียนจดหมายมายืืดยาวเพื่�่อชัักจููงให้้ฉัันลองเป็็นนัักเขีียนให้้ได้้ ในวันั นึึง นี่เ�่ ป็น็ ทีีของฉันั บ้า้ งสิินะ ที่่จ� ะแบ่ง่ ปันั ถ่่ายทอดสิ่ง� ที่�ฉ่ ัันได้้ เคยเรีียนรู้้�จากเพื่่�อนร่่วมทางในชีีวิิตที่�่ผ่่านมากัับพ่่อหนุ่่�มคนขัับ แท็ก็ ซี่�่ “เธอพููดถููก นี่�เ่ ป็็นชิิชทาอุุคที่่อ� ร่อ่ ยที่ส�่ ุดุ !” “เดี๋�ยวผมซื้อ� ฟาลาเฟล2 ให้ค้ ุุณไปกิินบนรถไฟนะ” 2 falafels – เป็็นของทอดที่่�ทำจากถั่�วหััวช้า้ ง หรืือ ถั่่ว� ลููกไก่่ เป็็นอาหารตะวัันออกกลาง โดยมากมีีขนาดเท่า่ มีีทบอล นิิยมรัับประทานกัับขนมปัังพีีตาซึ่�ง่ นำมาห่่อฟาลาเฟลไว้ข้ ้้างใน • 20 •

ความบังเอิญ “ฉันั ว่า่ รถไฟออกไปแล้ว้ ล่่ะ” “ขอบคุณุ ที่ย่� อมตกรถไฟ ผมจะรอขบวนต่อ่ ไปเป็น็ เพื่อ่� นคุณุ ” ที่ส่� ถานีี ราวกัับมีีปาฏิิหาริิย์์ เกิดิ เหตุุขัดั ข้้องทางเทคนิิค รถไฟ ขบวนนั้้�นเลยยัังไม่่ออกไป ห้้องรอของผู้้�โดยสารเต็็มไปด้้วยผู้้�คนที่่� กระวนกระวาย ฮึึดฮัดั ขัดั อกขัดั ใจ บางคนก็เ็ ข้า้ แถวรอถามสาเหตุุ ที่แ่� ท้จ้ ริงิ ของเหตุขุ ัดั ข้อ้ ง บางคนพยายามค้น้ หาการเดินิ ทางโดยวิธิ ีีอื่น่� ที่�่หลังั เคาน์เ์ ตอร์์มีีพนัักงานหญิิงสองคน มีีอายุหุ นึ่ง�่ คน และยัังสาว หนึ่ง�่ คน ทั้้ง� สองอยู่�ในเครื่อ�่ งแบบ พยายามตอบทุกุ คำถามอย่า่ งดีีที่ส�่ ุดุ ถึึงแม้ว้ ่่ามันั จะเป็็นคำถามที่่�ใครก็็ไม่ส่ ามารถตอบได้้ ฉัันรู้้�สึกเหมืือน ผู้�้โดยสารแต่่ละคนกำลัังฝัังเข็็มคนละเล่่มเพิ่่�มไปที่่�ร่่างของพนัักงาน สองคนนั้้�น ราวกัับเธอเป็็นคนไข้้ที่ก่� ำลังั รอรัับการฝังั เข็็ม “ไปทำงานเถอะ อย่า่ มาเสีียเวลาตรงนี้้�เลย” “ผมพาคุณุ ไปส่่งที่�่มอนทรีีออลได้้นะ” “มีีข้อ้ แม้ข้ ้้อเดีียวว่า่ เธอต้อ้ งตั้ง� มิิเตอร์แ์ ท็็กซี่�ต่ ามปกติิ” • 21 •

ความบังเอิญ สามีีภรรยาสููงอายุุคู่่�หนึ่ง่� ท่า่ ทางเหนื่อ�่ ยอ่่อน นั่่ง� อยู่่�ตรงประตูู ทางออก มืือของทั้้�งสองประสานกััน ผลััดกัันดื่�่มสมููทตี้้�จากแก้้ว เดีียวกันั “ขอโทษนะคะ ไม่ท่ ราบว่า่ คุณุ จะไปมอนทรีีออลหรืือเปล่า่ คะ” สามีีภรรยาตอบ “ใช่่จ้้ะ เรากำลัังรอรถไฟไปมอนทรีีออล เราจะไปเยี่ย�่ มเหลนของเรา เป็น็ เด็ก็ ฝาแฝดนะ เราเลี้ย� งดููหลานชาย ของเรามาเหมืือนลููก ตอนนี้้เ� ขาเป็น็ วิศิ วกรอากาศยาน เรารักั เขามาก ฟร็็องซััวซ์์ทำงานในบริิษััทใหญ่่โต เขาเดิินทางบ่่อยมาก เราเลย ไม่ค่ ่อ่ ยได้เ้ จอเขาแล้ว้ แต่่เขาก็โ็ ทรศัพั ท์ค์ ุุยกัับเราทุกุ สััปดาห์์” “คุุณขึ้�นแท็็กซี่่�ไปมอนทรีีออลกัับดิิฉัันไหมคะ เราแชร์์ ค่่าแท็ก็ ซี่่ก� ันั เดี๋ย� วสิิ เอาใหม่ๆ่ ดิฉิ ันั ขอเชิิญคุณุ ขึ้น� แท็ก็ ซี่ข�่ องดิฉิ ันั ไปมอนทรีีออลด้้วยกัันค่่ะ” หลังั จากที่ค่� ุยุ โทรศัพั ท์ก์ ับั ฟร็อ็ งซัวั ซ์เ์ รีียบร้อ้ ยแล้ว้ ฉันั ก็เ็ ดินิ นำ เมอร์์ซิิเออร์์กัับมาดามลาลงด์์ไปยัังทางออก คนขัับรถแท็็กซี่่�ขอให้้ เรายืืนรอสักั ครู่่� ตััวเขาวิ่�งไปที่�เ่ ครื่่�องขายกาแฟ ซื้้อ� กาแฟมาสองถ้้วย ในความประหลาดใจของฉััน เขาไม่่ได้้ซื้อ� กาแฟให้้ “เพื่อ�่ น” ใหม่่ • 22 •

ความบังเอิญ สองคนของเรา แต่่เขากลัับซื้้�อให้้พนัักงานการรถไฟที่่�เคาน์์เตอร์์ สองคนนั้้�น ระหว่่างการเดิินทาง ฉัันได้้รัับรู้้�ว่่า เมอร์์ซิิเออร์์กัับมาดาม ลาลงด์์ แต่ง่ งานกันั มา 56 ปีี แล้ว้ ทั้้�งสองเคยเป็็นนักั การทููต เคยใช้้ ชีีวิิตมาแล้้วในทุุกทวีีป เจอกัันครั้�งแรกที่�่สถานีีรถไฟมงต์์ปาร์์นาส กรุงุ ปารีีส ทั้้ง� คู่�เคยแบ็ก็ แพ็็กท่่องยุโุ รป ตอนนี้้เ� ขาปลููกเคปกููสเบอรี่่� และแตงซููกินิ ีี และยัังมีีศรัทั ธาในมนุุษย์์ แม้ว้ ่่ามนุุษย์์จะสามารถทำ ในสิ่�งที่่�ประเสริิฐที่ส�่ ุดุ และเลวร้า้ ยที่ส�่ ุุด… ฉันั อยากจะให้ก้ ารเดินิ ทางครั้ง� นี้้ย� าวออกไปไกลถึึงสุดุ ขอบโลก ยังั มีีเรื่อ�่ งอีีกมากมายที่ฉ่� ันั อยากฟังั แต่เ่ ราก็ส็ ัญั ญากันั ว่า่ จะนัดั เจอกันั อีีก สำหรัับพ่่อหนุ่่�มคนขัับรถ ฉัันเปิิดห้้องรัับรองแขกที่�่บ้้านให้้เขา ได้้นอนพักั ผ่่อนคืืนนี้้�ก่อ่ นจะตีีรถกลัับ เช้้าวัันรุ่�งขึ้น� ที่ห่� น้า้ ประตููบ้้าน คนขัับรถทักั ทายฉััน “ผมจะ ซื้�อกาแฟอีีกถ้ว้ ยไปให้้เวโรนิิค เมื่อ่� กลับั ไปถึึง” “เวโรนิคิ ?” • 23 •

ความบังเอิญ “พนักั งานการรถไฟที่�่สถานีี” รอยยางรถที่�่เปีียกชื้ �นจากฝนที่�่โปรยปรายลงมาเมื่่�อหััวรุ่ �ง ทำให้ฉ้ ันั เชื่่�อว่่าเรื่อ่� งดีีๆ เรื่อ่� งใหม่่กำลัังจะเริ่�มต้น้ มีีคนกล่า่ วเสมอว่า่ ความบัังเอิิญไม่่เคยมีี มีีแต่่สิ่�งที่ถ�่ ููกกำหนดไว้แ้ ล้้ว โจซี่่� เพื่อ�่ นสาว ของฉัันชอบเน้้นย้้ำว่่า ไม่่มีีความบัังเอิิญ มีีแต่่ความบัังเอิิญที่่� จำเป็น็ ต้้องมีี ตามที่เ่� ธออ้้างคำกล่า่ วของไอน์ส์ ไตน์์ “ความบังั เอิิญ เป็น็ รููปแบบการพรางตัวั ของพระเจ้า้ เพื่อ่� จะได้ไ้ ม่ม่ ีีใครรู้ไ�้ ม่ม่ ีีใครเห็น็ ” นี่�่กระมัังเขาถึึงได้้กล่่าวกัันว่่า “ความบัังเอิิญบัันดาลให้้เกิิด สิ่ง� ดีีๆ” • 24 •

คมิ ทุย (Kim Thúy) คิม ทุย (Kim Thúy) ออกเดนิ ทางจากประเทศเวยี ดนาม พร้อมกับ “ผูอ้ พยพทางเรือ (boat people)” คนอนื่ ๆ และใชช้ ีวิต ในคา่ ยผู้อพยพที่ประเทศมาเลเซีย ขณะอายุได้ 10 ขวบ ครอบครัว ของเธอไดร้ บั เลือกให้ตั้งถิ่นฐานในมณฑลควเิ บก ประเทศแคนาดา เน่ืองจากพ่อของเธอสามารถพูดภาษาฝรั่งเศสช่วยงานล่ามให้กับ เจา้ หนา้ ที่ชาวแคนาดาในคา่ ยผูอ้ พยพ แมจ้ ะจบการศกึ ษาดา้ นการแปล และนิติศาสตร์ เธอก็ได้ผ่านประสบการณ์การทำ�งานหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นช่างตัดเย็บเสื้อผ้า ล่าม ทนายความ จนกระทั่ง เป็นเจ้าของร้านอาหาร ลูกคนที่สองของเธอเกิดในประเทศไทย ขณะที่ครอบครัวใช้ชีวิตในประเทศไทยเป็นเวลา 2 ปี ระหว่างที่ สามีของเธอทำ�งานกฎหมายในกรุงเทพฯ คิม ทุย ได้รับรางวัลมากมาย รวมทั้งรางวัลวรรณกรรมของ ผู้ส�ำ เร็จราชการของแคนาดาในปี 2553 และเป็นหน่งึ ในผูเ้ ขา้ รอบ 4 คนสดุ ทา้ ยสำ�หรบั รางวลั โนเบลทางเลือกในปี 2561 หนังสือของ เธอมียอดจำ�หน่ายมากกว่า 765,000 เลม่ ท่วั โลก และมกี ารแปล เป็น 29 ภาษา ใน 40 ประเทศและดินแดน คิม ทุยอาศัยอยู่ใน เมืองมอนทรีออล และทุ่มเทใหก้ บั การเขียนเตม็ ที่ • 25 •

ศศ (Sasa) เปน็ คนงงๆ กับเส้นทางชีวติ ที่ไมเ่ คยอยากเรียนและไม่เคยชอบ ภาษาฝร่ังเศส ทงั้ ๆ ที่ชอบภาษาตา่ งประเทศอืน่ ๆ ทุกภาษา แล้วก็ โดนสง่ ไปเรียนอะไรที่ไมไ่ ดช้ อบไมไ่ ด้อยากเรียนที่ประเทศฝร่ังเศส ในความงงๆ นน้ั กเ็ พยี รพยายามตามหาส่ิงที่ชอบที่ใช่ ลองเรียน ทุกสิง่ ลองทำ�งานทุกอย่าง ลองใชช้ ีวิต ลองศึกษาผู้คนในวัฒนธรรม ที่หลากหลาย จากวชิ าอกั ษรศาสตร์ สคู่ วามสมั พนั ธร์ ะหวา่ งประเทศ และการทูต กฎหมายองค์กรระหว่างประเทศ ทำ�งานหาเงิน จ่ายค่าเรียนและค่ากินอยู่ในกรุงปารีส เป็นเด็กเสิร์ฟร้านอาหาร เปน็ นางร�ำ รบั จา้ งในงานเทศกาลตา่ งๆ เปน็ เดก็ ฝกึ งานหนว่ ยราชการไทย เป็นพนกั งานโรงแรมของดิสนยี ์แลนด์ เป็นทีมงานตรวจกฎระเบียบ การทำ�งาน เป็นทีมงานระบบไอทีและแอปพลิเคชนั เป็นทีมงาน บัญชี ฯลฯ งงๆ เพลนิ ๆ จนนกึ ไดว้ า่ อย่ฝู รั่งเศสเกินครงึ่ ชีวติ แลว้ ไหม กลบั เมืองไทยดีกว่า ปัจจุบันมีความสุขอยู่กับการทำ�งานในโรงเรียนนานาชาติ ที่กรุงเทพ และใช้ภาษาฝร่ังเศสที่ไม่เคยอยากเรยี นและไมเ่ คยชอบ แต่ ณ จดุ นี้ มนั คอื ลมหายใจ มคี วามสขุ อยกู่ บั การสอนภาษาฝรง่ั เศส ให้คนที่สนใจภาษาและวัฒนธรรมฝรั่งเศส มีความสุขกับการสอน ภาษาไทยใหค้ นที่สนใจภาษาและวัฒนธรรมไทย รับเฉพาะลกู ศษิ ย์ • 26 •

ที่มคี วามสขุ กับการไดเ้ รยี นรู้ และพร้อมรับพลังอนั ลน้ เหลอื จากเรา มคี วามสขุ กบั งานลา่ มงานแปลจปิ าถะ ที่มน่ั ใจวา่ ท�ำ แลว้ จะมคี วามสขุ ก่อนจะรบั ปากลงมอื ท�ำ ตอนนี้เรากง็ งน้อยลงบา้ งแลว้ แหละ • 27 •



เกลยี วใจในทรงจ�ำ แปลจาก Spirals เรื่อง : ดาร์เรล เจ. แมคคลาวด์ แปล : กรวัลล์ิ • 29 •

เกลียวใจในทรงจำ� เวลาที่ผ่� มได้ย้ ินิ เสีียงเธอ มันั เหมืือนถููกแขวนอยู่�ในสถานการณ์์ เลวร้้ายไม่่มีีที่่�ยืืน จะหลับั ก็ไ็ ม่่เต็ม็ คืืน จะตื่�่นก็ไ็ ม่่เต็็มวััน “ดาร์เ์ รล! แม่่ต้อ้ งการคุุยกัับลููก ลงมานี่่เ� ดี๋�ยวนี้้� พลีีซซซซ!” ตีีหนึ่่�งของเช้้าวัันจัันทร์์ที่�่ผมต้้องตื่่�นไปโรงเรีียน แผ่่นเสีียง ทุุกแผ่่นถููกแม่่ของผม เบอร์ธ์ า โดรา นำออกมาเล่น่ และเปิิดวิทิ ยุุ ทรานซิิสเตอร์์ดัังลั่�นในครััว จมููกผมกระตุุกฟุุดฟิิดจากควัันบุุหรี่�่ ที่่�จุุดขึ้�นใหม่่และกลิ่�นหืืนของเบีียร์์ที่�่อวลอยู่�ในอากาศ เยี่�่ยมไปเลย วันั นี้้�ผมต้อ้ งเข้า้ สอบส่่วนภููมิิภาคเสีียด้ว้ ย ผมได้้ยิินประกาศข่่าวย่่อยทางวิิทยุุว่่า : เจนิิส จอปลิิน เสพเฮโรอีีนเกิินขนาด ท่ว่ งทำนองที่เ่� ต็ม็ ไปด้ว้ ยพลังั ขับั ของกีีตาร์เ์ บสนั้้น� มันั ช่า่ งขัดั แย้ง้ และตรงข้้ามกัับน้้ำเสีียงแหบพร่่าของเจนิิสเวลาที่่�ครวญเพลง บอกให้ค้ นที่่�เธอรัักฉีีกหััวใจของเธอออกมากองเป็น็ ชิ้น� ๆ เสีียจริงิ “พลิกิ หน้า้ แผ่น่ เสีียงให้แ้ ม่ห่ น่อ่ ยลููก” ผู้เ�้ ป็น็ มารดาตะโกน “แม่ร่ ัักเสีียงผู้�้ หญิงิ คนนี้้ช� ะมััด แต่ข่ ่่าวว่่าเธอตายแล้้วนี่น�่ ะ” • 30 •

เกลียวใจในทรงจำ� ผมรู้�้ว่าจะเกิดิ อะไรขึ้น� ถ้า้ ไม่ล่ งไป แม่จ่ ะไล่ก่ ระทุ้�งด้า้ มไม้ก้ วาด ตั้ �งแต่่บัันไดขั้ �นแรกของสิิบสองขั้ �นขึ้ �นมาจนถึึงห้้องนอนของเรา และมันั จะทำให้น้ ้้องๆ ของผมไม่ไ่ ด้้นอนอีีกคืืน แต่่กระนั้้�นผมก็ย็ ังั ขยักั เวลาหน่่อย รออีีกนิดิ อีีกสัักสองสามนาทีี หวังั ว่า่ แม่่อาจเป็็น ลมพับั หรืือก็เ็ ขวไปเรื่�่องอื่�น่ ได้ก้ ็ด็ ีี ผมภาวนาขอให้้น้อ้ งได้้หลัับสบาย ตลอดทั้้ง� คืืน พวกเขายิ่ง� เกลีียดที่จ่� ะฟัังผมปลุุกให้้ลุุกขึ้�นเตรีียมตัวั ไป โรงเรีียนอยู่่�ด้วย : “เกย์ล์ ีนี , ฮอลลี่่� ไปหวีผี ม ทราวิสิ ไปแปรงฟันั แล้ว้ แต่่งตััวดีีๆ ด้้วยล่่ะ นายจะใส่่กางเกงยีีนส์์ขาดกัับรองเท้้าเน่่าๆ ไปโรงเรียี นไม่ไ่ ด้น้ ะ – เกย์ล์ ีนี ไปเทครีมี ออฟ วีที 1 ใส่ช่ าม แล้ว้ คราวนี้้� อย่่าลืืมคนมัันเสีียด้ว้ ย” มัันจะยิ่�งแย่่ลงถ้า้ พวกเขาอดนอนจนเพลีีย จากนั้้�น ความทรมานใจก็เ็ ริ่ม� ขึ้น� โอ! พระเจ้า้ โอ! พระเจ้า้ ผมคิดิ ผิดิ แท้ๆ้ ที่บ�่ อกให้แ้ ม่พ่ าพวกเขามาจากบ้า้ นเด็ก็ กำพร้า้ พวกเขา อยู่�ที่่�บ้า้ นมิิลล็อ็ ตดีีกว่่าเยอะ เราออกจากที่�่นั่่น� มาสามปีีแล้้ว ตั้้�งแต่ป่ ีี 1967–1970 ถึึงตอนนี้้ก� ็ส็ ายเกินิ ไป เราไม่ส่ ามารถส่ง่ พวกเขาคืืนได้้ และเด็ก็ ๆ ก็็เห็น็ อะไรมากแล้้วด้ว้ ย ช่่วงสองสััปดาห์แ์ รกที่่ม� าอยู่�ที่่�นี่่� เกย์์ลีีนและฮอลลี่�่ร้้องไห้้ทุุกคืืน พวกเขากลััวความเมาและเสีียงดััง 1 Cream of Wheat เป็น็ ชื่่�อยี่ห่� ้้ออาหารเช้า้ แบรนด์อ์ เมริิกันั ของ Farina ประเภทของโจ๊ก๊ ทำจากแป้้งหมี่�่หยาบ ดููคล้้ายกับั ปลายข้า้ ว แต่ม่ ีีเนื้้�อสััมผััสที่�นุ่่�มนวลกว่่า เนื่่อ� งจากทำจากเมล็ด็ ข้า้ วสาลีีบดแทนข้้าวโพดป่่น • 31 •

เกลียวใจในทรงจำ� ของปาร์ต์ี้ท� ี่ไ่� ม่เ่ คยคุ้�น น้อ้ งๆ ไม่รู่้�้ว่าเพราะผม แม่จ่ ึึงไปพาพวกเขามา เพราะผมคะยั้�นคะยอและตื๊�อให้้แม่่พาไปเยี่่�ยมน้้องๆ ไปขึ้้�นศาล เพื่่�อให้พ้ วกเขาได้้มาอยู่่�กัับเราที่่อ� าธาบาสก้้าและมันั ก็็ได้ผ้ ลเสีียด้ว้ ย ตอนนี้้เ� ราทุุกคนเลยได้ม้ าอยู่่�ด้ว้ ยกันั ในกระท่อ่ มหลัังห้้องพููล2 “ดาร์์เรล! มานี่่�สิลิ ููก ได้โ้ ปรดเถอะ แม่่อยากคุุยกัับลููกนะ” ให้้ตายเถอะ! ยัังไม่่เลิิกอีีก น้้ำเสีียงของแม่เ่ วลาที่พ่� ยายามจะ บังั คับั ระดับั เสีียงมักั จะออกมาในโทนสููงแหลม ทำให้ผ้ มคิดิ ถึึง ทิติ ููบา3 จาก เดอะครููซิเิ บิลิ 4 ซึ่่�งเราเพิ่่�งเรีียนในชั้น� เรีียนการละครเกรดเก้้า ของผม ใช่่เลย! นี่่�มัันละครชัดั ๆ ผมว่า่ มัันเหมืือนละคร ละครที่�่ หมุุนเวีียนเป็็นวััฏจัักร โดยมีีฉากเป็็นห้้องนั่่�งเล่่นหรืือห้้องครััว ของบ้้านเรา พร้้อมด้้วยตััวละครใหม่่ที่�่มีีมาทุุกวัันหยุุดสุุดสััปดาห์์ เมื่�่อสััปดาห์์ที่่�แล้้วเป็็น เอ็็ดดี้� มััลลิินส์์ แม่่เรีียกเขาว่่าพ่่อ ก่่อนจะ อธิิบายยาวเหยีียดหลัังจากเห็็นสีีหน้้างงงวยของพวกเรา อุุปกรณ์์ ประกอบฉากก็แ็ ก้ไ้ ขดัดั แปลงเอาในแต่ล่ ะฉากพร้อ้ มกับั เครื่อ่� งแต่ง่ กาย 2 Pool กีีฬาชนิิดหนึ่�ง่ ใช้ไ้ ม้้คิวิ ในการเล่่น โดยเล่น่ บนโต๊ะ๊ ผ้า้ สัักหลาดหนา ที่�่มีีหลุมุ อยู่่�มุุมโต๊ะ๊ คล้า้ ยสนุกุ เกอร์์ 3 Tituba เป็น็ ผู้้�หญิิงคนแรกที่ถ�่ ููกกล่า่ วหาว่่าฝึึกคาถาระหว่่างการทดลองแม่่มดซาเลม ในปีี 1692 4 The Crucible บทละครปีี 1953 ของนักั เขีียนบทละครชาวอเมริกิ ััน Arthur Miller เป็็นเรื่่อ� งราวที่่ส� ร้้างขึ้น� ใน ละคร และบางส่่วนของการทดลองแม่ม่ ดซาเลม ที่เ�่ กิดิ ขึ้น� ในอาณานิิคมอ่่าวแมสซาชููเซตส์์ • 32 •

เกลียวใจในทรงจำ� เหมืือนแจ็็กเกตหนัังวััวที่�่ผมชอบเอามากๆ ช่่างเป็็นโครงเรื่่�องและ แผนการที่�ย่ อดเยี่�่ยม เหมืือนเมื่่อ� คืืนตอนสองทุ่�ม ที่่ล� ุงุ แอนดี้�ซึ่�ง่ เรา ทั้้�งสี่่�คิิดว่่าเขาเป็็นนัักบิินอวกาศที่่�คลานอยู่่�บนดวงจัันทร์์หลัังยาน อะพอลโลสำเร็จ็ กิจิ บทละครยังั มีีเทคนิคิ พิเิ ศษอีีกด้ว้ ย เช่น่ กลิ่น� ใหม่่ ที่ฉ่� ุนุ รุนุ แรง ท้อ้ งฟ้า้ มืืดครึ้ม� ความมืืดยามไฟดับั ฟ้า้ แลบเป็น็ ครั้ง� คราว และเสีียงแมวร้้องเงี้ย� วง้้าวอยู่�ใกล้ๆ้ ควัันบุุหรี่่�ของแม่่ลอยมาหาผม น้้ำเสีียงแหบพร่่าของท่่าน คร่่ำครวญไปพร้้อมๆ กัับเสีียงร้้องของเจนิิส จอบลิิน5 ที่�่พร่่ำเพ้้อ สุดุ ใจให้ป้ ๋า๋ ผู้�้มีอำนาจเปย์์รถเบนซ์์ให้ห้ ล่อ่ นสักั คันั ผมสงสัยั ว่่าแม่จ่ ะ เคยเห็น็ รถเมอร์ซ์ ิิเดส หรืือพอร์ช์ กับั เขาบ้้างหรืือเปล่่า ส่ว่ นผมน่่ะ ไม่่เคยเห็น็ แน่่ แต่ก่ ็น็ ั่่�นล่่ะ มัันไม่ส่ ำคััญหรอก แม่ช่ อบเพลงนี้้ม� าก และพยายามจะร้้องแบบเจนิิส เสีียงของแม่่แห้้งจนเกืือบเหมืือน เสแสร้ง้ แต่จ่ ริิงๆ คืือท่า่ นพููดเต็็มเสีียงไม่ไ่ ด้้ต่า่ งหาก ทำไมแม่ไ่ ม่ป่ ิดิ วิิทยุแุ ล้ว้ หยิิบกีีต้้าร์์มาเล่่นเองหนอ? ผมจามฮัดั ชิ่ว� ก่อ่ นจะดึึงผ้า้ ห่ม่ ออก กลิ้ง� ตััวลงจากเตีียงแล้้วดึึง 5 Janis Joplin’s นักั ร้้อง นัักแต่ง่ เพลงชาวอเมริกิ ััน ร้อ้ งเพลงในแนวร็อ็ ก โซล และบลููส์์ เธอเป็น็ หนึ่่�งในร็็อกสตาร์์ที่�่ ประสบความสำเร็็จที่�่สุุดในยุุคหนึ่่�ง และเป็็นที่่�รู้้�จัักจากการมีีเสีียงเมซโซ โซปราโน อัันทรงพลััง และผลงาน การแสดงบนเวทีีที่�น่ ่่าตื่�่นเต้้น • 33 •

เกลียวใจในทรงจำ� กางเกงในที่ห�่ ลวมโพรกให้้กระชับั ขึ้้น� หยิิบเสื้อ� เชิ้�ต กางเกง และ ถุุงเท้้าออกมาใส่่เพื่�่อป้้องกัันความเย็็นจากพื้้�น ใบหน้้ากลมๆ ของ เด็็กอายุุสิิบสามที่�่ปรากฏบนกระจกซึ่�่งมีีรอยขีีดข่่วนคร่่ำคร่่าตรงโถง ทางเดินิ นั้้�นมีีเส้น้ ผมดำหนา ยุ่่�งเป็น็ กระเซิิง และขอบตาคล้้ำ ผมถ่่ม น้้ำลายใส่่มืือถููๆ กัันก่่อนยกขึ้ �นลููบศีีรษะจััดทรงแล้้วกำหมััดขยี้ �ตา คืืนนี้้�เรื่่�องราวและเพลงของแม่่จะพาเราไปที่�่ไหนกัันนะ แล้้วอีีก กี่่�ชั่ว� โมงกว่า่ ผมจะได้้กลัับมานอน? ผมเดิินลงไปชั้้น� ล่่าง ปิดิ วิทิ ยุุแล้้ว เปิดิ แผ่่นเสีียง เสีียงของจอห์์นนี่่� ฮอร์ต์ ััน6 ดังั ขึ้น� เป็น็ ลำดับั แรกด้ว้ ยเพลง ‘สนกระซิบิ ’ (Whispering Pines) เฮ้อ้ ! นั่่น� ทำให้แ้ ม่ร่ ้อ้ งไห้ไ้ ด้เ้ ลยนะ แต่่ผมก็็ไม่่กล้้าเปลี่่�ยน ผมนั่่�งลงบนเก้้าอี้ �ในครััวตรงข้้ามกัับท่่าน ท่่านจุุดบุุหรี่่�รอธแมนส์์อีีกตััวแล้้ววางลงในที่่�เขี่่�ยบุุหรี่่�แก้้วใส ประกายไฟสีีแดงค่อ่ ยๆ สว่า่ งวาบเผายาสููบจนกลายเป็น็ ขี้เ� ถ้า้ สีีเทายาว ที่�เ่ กาะติิดกันั จนกว่่าหยิิบมันั ขึ้น� มานั่่น� แหละ จากนั้้�นแม่ก่ ็เ็ ริ่�ม “บาทหลวงคนนั้้น� คุณุ พ่่อจาล เขามาหาเราสองสามเดืือน 6 Johny Horton นัักร้อ้ งและนัักดนตรีีคัันทรีี ชาวอเมริิกััน ในช่ว่ งทศวรรษ 1950 และต้้นทศวรรษ 1960 ดนตรีี ของฮอร์ต์ ัันมักั จะเป็็นแนวบัลั ลาดพื้้น� บ้า้ น และตำนานทางประวััติิศาสตร์ข์ องอเมริิกา • 34 •

เกลียวใจในทรงจำ� หลังั จากที่่พ� ่่อของลููกตาย เอ่่อ.. แค่่หลังั จากลููกเกิิดได้แ้ ป๊บ๊ เดีียวเอง มัันเป็็นเย็็นวัันเสาร์์และลููกก็็กำลัังนอนหลัับ เราพัักอยู่่�กัับมอซอม พาวเดอร์ ์ ปู่่�ทวดของลููกในกระท่อ่ มดักั สัตั ว์ใ์ กล้้สเปอร์ฟ์ ิิลด์์ เราไม่่มีี ที่่�ไปที่�่ไหนอีีกแล้้ว เงิินบำนาญของหญิิงม่่ายในสมััยนั้้�นไม่่มีีเลย ลููกเอ๋ย๋ แล้้วบ่่ายวัันหนึ่่�งมีีเสีียงเคาะประตูู แม่่เปิิดมัันออกและเขาก็็ ยืืนอยู่่�ตรงนั้้�น เขาอยู่�ที่่�สเปอร์์ฟิิลด์์เพื่�่อร่่วมพิิธีีมิิสซาในวัันรุ่�งขึ้�น และบอกว่่าต้้องการมาดููว่่าเราโอเคหรืือเปล่่า แม่่ประทัับใจมากที่่� เขามาปลอบใจเรา มาสวดภาวนาให้้แม่แ่ ละลููก ผู้เ้� ป็็นทารกเกิดิ ใหม่่ แม่จ่ ึึงเชิญิ เขาเข้า้ มา เขายิ้ม� และถามว่า่ เราเป็น็ ยังั ไงกันั บ้า้ ง แต่ก่ ่อ่ นที่�่ แม่่จะตอบ บาทหลวงก็็เดิินเข้้ามาใกล้้ แม่่คิิดว่่าเขาจะอธิิษฐาน ด้้วยการวางมืือบนหน้้าผากของลููกหรืือของแม่่ แต่่สายตาของเขา แปลกพิิกล เขาหัันหน้้ามาหาแม่่และหัันหลัังให้้ลููก แม่่คิิดว่่าเขา ยกแขนขึ้น� เพื่อ�่ ทำเครื่อ�่ งหมายกางเขนเป็น็ การให้พ้ รแก่เ่ ราและกระท่อ่ ม แต่่เขากลัับอ้้ามืือออกกว้้าง ยกมัันขึ้�นลููบหน้้าอกแม่่ ในขณะที่่� อีีกมืือก็พ็ ยายามรุกุ ไล้้เล้า้ โลม” คุุณพระคุุณเจ้้า! ผมเรีียนคำสอนและหลัักคริิสต์์ศาสนากัับ คุุณพ่่อจาล! ผมอ้้าปากตาค้้างเมื่�่อนึึกภาพนัักบวชหััวล้้านตััวเตี้ �ยที่่� แตะเนื้้อ� ต้อ้ งตัวั แม่ผ่ มด้ว้ ยมืืออ้ว้ นๆ แบบนั้้น� ผมขบฟันั หายใจเข้า้ ลึึกๆ • 35 •

เกลียวใจในทรงจำ� เพื่่�อสงบสติิอารมณ์์เพราะกลััวว่่ามัันจะระเบิิดออกมา สบตาแม่่ อยู่�ชั่�ววิินาทีี แต่่เราทั้้�งสองก็็ไม่่อาจจััดการกัับความรู้้�สึ กเจ็็บปวด ในสิ่�งที่่�รัับรู้้�ด้้วยดวงตานั้้�นได้้ ผมสงสััยว่่าบาทหลวงคนอื่่�นๆ ที่่�ผม รู้้�จัักจะทำแบบเดีียวกัันหรืือไม่่ ซึ่�่งในจำนวนนี้้�มีีเพีียงคนเดีียวที่่�ผม ชื่�่นชมมาโดยตลอด นั่่�นคืือคุุณพ่่อฟอร์์เนีีย หลัังจากได้้ยิินเรื่�่องนี้้� ผมก็เ็ ข้า้ ใจทันั ทีีว่า่ ทำไมแม่ถ่ ึึงร้อ้ งไห้ใ้ นวันั ที่ผ�่ มบอกว่า่ โตขึ้้น� อยากเป็น็ บาทหลวง เราต่า่ งเงียบกันั ไปพักั ใหญ่ข่ ณะทาบสายตาลงมองพื้้น� ครัวั คืืนนั้้�นแม่่เล่่าให้้ฟัังอีีกครั้ �งเรื่่�องการไปอยู่ �โรงเรีียนประจำ ซึ่�่งดำเนิินงานโดยโบสถ์์คาทอลิิกที่�่เมืืองกราวด์์ แล้้วก็็เล่่าเรื่�่องที่่�แม่่ เคยถููกพรากไปจากยายตอนอายุุเพีียงหกขวบ และต้้องนอนใน หอพัักกัับสาวน้้อยอีีกสามสิิบเก้้าคน แม่่เล่่าว่่าถููกบัังคัับให้้เรีียน ภาษาอัังกฤษกัับบรรดาพี่่�ๆ และตอนนั้้�นมาร์์กาเร็็ตกัับแอกเนส พี่ส่� าวของแม่ ่ ป้า้ เฮเลน และป้า้ ๆ อีีกหลายคนที่เ่� ป็น็ วัยั รุ่�นในขณะนั้้น� พากันั หลบหนีีอย่่างไร เสีียง เมิิร์ล์ แฮกการ์์ด7 ครวญระรัวั ในบรรทัดั สุุดท้า้ ยของ เพลง ‘ฟากฝั่�งแห่ง่ การต่่อสู้ข�้ องฉันั ’ (The Fightin’ Side of Me) 7 Merle Ronald Haggard เป็็นนักั ร้้องคัันทรี่�่ นักั แต่่งเพลง และนัักกีีตาร์์ • 36 •

เกลียวใจในทรงจำ� เพลงใหม่่ในแผ่่นเสีียงเล่่นไปตามร่่อง เข็็มวางตััวเองลงและ หยุุดนิ่่�งไปชั่่�วขณะ ก่่อนที่�่เสีียงของเอลวิิสจะขัับกล่่อมขึ้ �นในเพลง ‘เธอคืือทุกุ อย่า่ งของฉันั ’ (There Goes My Everything) โอ้้! ไม่่นะ แม่่ร้้องเพลงนี้้�เกืือบทุุกครั้�งที่่�หยิิบกีีตาร์์ออกมา แล้้วนี่�่ท่่าน จะพููดเรื่อ่� งเดิมิ อีีกไหมเนี่ย�่ ? เรื่อ่� งที่ท�่ ำให้ท้ ่า่ นคิดิ เกี่ย�่ วกับั ความตายพ่อ่ หรืือไม่ก่ ็เ็ รื่อ�่ งที่ค่� ิดิ ว่า่ เด็บ็ บี้้น� ้อ้ งสาวของผมจะแต่ง่ งานตอนอายุสุ ิบิ ห้า้ รููปแบบเรื่�่องราวของแม่่แตกต่่างจากที่�่ผมได้้ยิินที่่�โรงเรีียน โครงสร้า้ งของห้ว้ งเวลาไม่เ่ คยเป็น็ เส้น้ ตรง แต่ใ่ นทางกลับั กันั มันั เป็น็ เหมืือนก้น้ หอยที่ข�่ ดขมวดเป็น็ เกลีียว แม่เ่ ริ่ม� ต้น้ ด้ว้ ยหนึ่ง่� องค์ป์ ระกอบ ของเรื่่�องราวแล้้วย้้ายไปที่่�องค์์ประกอบอื่่�น หรืือข้้ามเรื่่�องไปยััง ส่ว่ นอื่น่� ที่แ�่ ตกต่า่ งออกไป แล้ว้ ค่อ่ ยกลับั มาเล่า่ ทวนหัวั ข้อ้ ที่เ�่ ล่า่ ไปแล้ว้ หลายครั้�งในแต่่ละหััวข้้อ โดยจะให้้ข้้อมููลเพิ่่�มขึ้�นอีีกนิิดหน่่อย ในแต่่ละรอบ ตอนแรกผมว่่ามัันตั้�งใจฟัังตามยาก แต่่ก็็เรีียนรู้้�ว่่า ถ้้าผมนั่่�งฟัังโดยไม่่ขััดจัังหวะ ท่่านจะเล่่าเรื่�่องได้้ครอบคลุุมและ ทำให้แ้ ต่ล่ ะเรื่อ่� งสมบููรณ์ไ์ ด้้ “ป้า้ มาร์ก์ าเร็ต็ กับั แม่่ โตมาบนเส้น้ ทางแห่ง่ กับั ดักั เราย้า้ ยไปเรื่อ�่ ย • 37 •

เกลียวใจในทรงจำ� ในทุุกฤดููกาล และตั้�งแคมป์์พัักในเต็็นท์์ผ้้าใบขนาดใหญ่่เพื่่�อให้้ ใกล้้ชิิดกัับสััตว์์และนกมากขึ้ �น ตกเย็็นเราจะนั่่�งรอบกองไฟด้้วยกััน ป้า้ มาร์ก์ าเร็ต็ นั่่ง� ตรงข้า้ มแม่ ่ บางครั้ง� แกก็แ็ ล่เ่ นื้้อ� กวางมููสให้เ้ ป็น็ แผ่น่ เพื่อ�่ ทำ คากิวิ ักั หรืือเนื้้�อแห้ง้ บางครั้ง� ก็ถ็ ลกหนังั กวางมููสหรืือหนังั บีีเวอร์เ์ พื่่�อนำไปฟอก ส่่วนแม่่จะนั่่ง� ข้า้ งยายเสมอ คููคููม อเดล ของ ลููกอย่า่ งไรล่ะ่ โอ้!้ ยายเคยโมโหตอนที่แ่� ม่่ต้้องลุกุ ไปฉี่�่ด้ว้ ยนะ ปวดฉี่�่ นี่ม่� ันั เรื่อ�่ งใหญ่อ่ ยู่�นา ยายเขาต้อ้ งเดินิ เข้า้ พุ่�มไม้ไ้ ปเป็น็ เพื่อ�่ นแม่่ จนกว่า่ เราจะพบต้้นไม้ล้ ้ม้ ที่่แ� ม่่สามารถนั่่ง� ลงแล้้วให้้ยายมายืืนบัังให้ไ้ ด้”้ ผมแอบยิ้้�มในความคิิดของแม่่ผู้้�เข้้มแข็็งราวชายอกสามศอก ในตอนที่ย่� ังั เป็น็ เพีียงเด็ก็ หญิงิ ตัวั น้อ้ ยผู้ง�้ ดงาม รายละเอีียดในเรื่อ่� งราว และความเข้ม้ ของรููปลักั ษณ์์ขณะเธอเล่่าเรื่อ�่ งเหล่า่ นี้้�มันั ช่่างดึึงดููดใจ ผมเหลืือเกิิน แต่่วิิธีีพููดนั้้�นราวกัับมัันเพิ่่�งเกิิดขึ้�นเมื่�่อวานหรืือ วัันก่่อนซึ่่�งทำให้้ผมไม่่ค่่อยสบายใจนััก เราต่่างก็็รู้้�ว่่าเรื่�่องนี้้�เกิิดขึ้�น หลายปีีดีีดัักแล้้ว และเป็็นส่่วนหนึ่�่งของประวััติิศาสตร์์ครอบครััว ของเรา ซึ่ง่� อีีกไม่่นานก็็จะลืืมเลืือนกันั ไป “ป้า้ มาร์ก์ าเร็็ตคลอดลููกคนแรกชื่่�อ ชิิไกคิิว บนเส้้นทางแห่ง่ กับั ดัักนั่่�น ลููกรู้้�ไหม แม่่รัักเด็ก็ คนนั้้�นนะ สมัยั นั้้�นยังั ไม่่มีีจุุกนมหลอก • 38 •

เกลียวใจในทรงจำ� ฉะนั้้น� เจ้า้ หนููนั่่�นก็็จะนอนดููดปากล่า่ งจุ๊๊�บจั๊๊�บระหว่่างการให้น้ มแล้ว้ ผล็็อยหลัับไป แบบนั้้�นเลย” “ปักั ษาคืือผู้้�นำสาส์น์ ลููกเอ๋๋ย บางครั้ง� พวกมัันบอกแม่่ว่่าจะ เกิดิ อะไรขึ้น� ในครอบครัวั ของเรา อะฮาซิิว8 (อีีกา), มิิกิซิ ิิว9 (นก อินิ ทรีหี ััวล้า้ น), โอโฮ10 (นกเค้้าแมว) และ วิิสกิโิ พส11 (นกวิสิ กี้�แจ็ค็ หรือื นกแคนาดา เจย์)์ ปักั ษาเหล่า่ นี้้�จะช่ว่ ยนำทางลููกไปตลอดชีีวิติ จงเฝ้้ามองพวกมััน พููดคุยุ กับั มัันนะลููก” แม่่หััวเราะเบาๆ อย่่างประหม่่าและเฝ้้าดููปฏิิกิิริิยาของผม ผมก็พ็ ลอยหัวั เราะไปด้้วย ดวงตาสีีน้้ำตาลแดงของท่า่ นคืือต้น้ แบบ จำลองของผม ในช่่วงเวลาอย่่างนี้้�แม่่ช่่างบริิสุุทธิ์์�จริิงใจเหลืือเกิิน ผมชอบที่�่แม่่คิิดว่่าแม่่สามารถสื่�่อสารกัับนกได้้ ผมจะมีีพรสวรรค์์ แบบนั้้น� หรืือเปล่่าหนอ? “แม่่เรีียนรู้ท�้ ี่�จ่ ะแกร่ง่ ลููกเอ๋ย๋ พี่ช�่ ายของแม่เ่ ป็น็ คนหยาบคาย 8 Âhâsiw ภาษาครีี แปลว่่า อีีกา 9 Mikisiw ภาษาครีี แปลว่่า นกอิินทรีีหััวล้้าน ไม่ไ่ ด้้หัวั โล้น้ จริงิ ๆ ชื่�่อมาจากความหมายเก่่าของคำว่า่ “หััวขาว” ตััวเต็็มวััยส่่วนใหญ่่เป็็นสีีน้้ำตาลมีีหััวและหางสีีขาว เพศมีีขนเหมืือนกัันหมดแต่่ตััวเมีียมีีขนาดใหญ่่กว่่าตััวผู้้� ประมาณ 25% จะงอยปากสีีเหลืือง มีีขนาดใหญ่่ ขนของตััวอ่อ่ นเป็็นสีีน้้ำตาล 10 Ôhô ภาษาครีี แปลว่า่ นกเค้้าแมว 11 Wîskipôs ภาษาครีี แปลว่า่ นกวิิสกี้�แจ็็ค หรืือ นกแคนาดา เจย์์ • 39 •

เกลียวใจในทรงจำ� และแม่่ต้้องเรีียนรู้้�ที่่�จะปกป้้องตััวเอง หรืือหััดชกต่่อยเอาจาก การเล่่นต่อ่ สู้�้ แม่่เรีียนรู้�้ที่�่จะหวดเด็็กผู้้�ชายเพื่อ่� ให้ต้ ััวเองผงาดขึ้น� ” จากนั้้�นแม่่ก็็จำเรื่�่องอื่่�นได้้ แล้้วก็็เล่่าเรื่�่องต่่อไปพร้้อมกัับ ขยับั ไม้ข้ ยับั มืือ ราวกับั ว่า่ ตอนนี้้ท� ่า่ นเป็น็ ผู้ก�้ ำกับั การแสดงไปเสีียแล้ว้ ด้ว้ ยการกล่า่ วถึึงตัวั ละครแต่ล่ ะตัวั ท่า่ นยกมืือขึ้น� แล้ว้ ชี้ไ� ปยังั ตำแหน่ง่ ที่�่พวกเขาอยู่�ในฉากอันั แสนสดใสในใจของท่่าน “ป้้าเฮเลนนั่่ง� อยู่่�ตรงนั้้�น คููคููม อเดล แม่่ของแม่อ่ ยู่่�ตรงนี้้� และ พ่่อของลููกนั่่�งโน่่น พ่่อของลููกกัับแม่่เล่่นกีีตาร์์ประสานเสีียงให้้กัับ เจ้า้ จ้อ้ นน้อ้ ย ของลููกด้ว้ ยนะ คนมักั จะเชิญิ เราไปร้อ้ งเพลงในงานปาร์ต์ี้� ทั่่�วสเลฟเลค, สเปอร์์ฟิลิ ด์์ และสมิิธเลย บางครั้�งเพื่�อ่ นบ้้านก็ใ็ ห้้เรา ขัับโมเดล ทีี12 ของเขาไปด้้วยซ้้ำ พ่่อของลููกให้้แม่่เป็็นคนขัับรถ เพราะเขาดื่่�ม แม่่จึึงไม่่ได้้ดื่่�ม แม่่มาเริ่�มดื่่�มหลัังจากที่่�พ่่อของลููก คููคููม อเดล และหลุุยส์ ์ พี่ช�่ ายของแม่จ่ ากไปกันั หมดแล้้ว แม้้นี่่�จะ ไม่่ใช่ข่ ้้อแก้ต้ ัวั ก็ต็ ามเถอะ” ผมปิิดกั้ �นคลื่�่นอารมณ์์ที่�่เข้้ามากระทบเรื่�่องการตายของพ่่อ 12 Model T เป็็นชื่่อ� รุ่�นรถยนต์ร์ุ่�นหนึ่�ง่ ของยี่�ห่ ้้อ Ford Motor Company ชื่่อ� เต็็มๆ คืือ Ford Model T • 40 •

เกลียวใจในทรงจำ� ย่่า และลุุง ผมสููญเสีียพวกเขาทั้้ง� สามคนไปก่อ่ นที่่�ผมจะมีีพวกเขา เสีียอีีก แล้ว้ ผมจะตระหนักั ลึึกถึึงความสููญเสีียนั้้น� ได้อ้ ย่า่ งไร ผมไม่เ่ คย ถููกพ่่อจููบ ไม่่เคยฟัังคููคููมร้้องเพลงกล่่อมด้้วยภาษาครีี หรืืออุ้�ม โยกเยก หรืือเอาปากมาเป่่าสะดืือจั๊ก� จี้พ� ุงุ ผมเลย รวมทั้้ง� ลุงุ หลุยุ ส์เ์ อง ก็ไ็ ม่เ่ คยสอนผมดักั กระต่่ายด้้วยซ้้ำ ความพยายามที่�่จะระงัับความรู้้�สึ กทำให้้ปวดหััวตุุบๆ ผมจึึง เอนกายลงเท่า่ ที่่�ทำได้้ กอดอกแล้ว้ เหยีียดขาไปข้้างหน้า้ แม่จ่ ้้องมา ที่่ผ� ม สงสัยั จริิงว่่าท่่านเห็น็ อะไร และในสภาพที่่�อ่อ่ นแอนั้้�นผมสงสัยั ว่า่ แม่จ่ ะอ่า่ นใจผมออกหรืือเปล่า่ ถ้า้ รู้�้ ว่า่ ผมเองก็ม็ ีีเรื่อ�่ งราวอันั มืืดมน จะเล่า่ ให้้ฟังั เหมืือนกันั แม่ย่ ังั คงเล่า่ ต่อ่ ไป และทุกุ ๆ ครึ่ง่� ชั่ว� โมงหรืือประมาณนั้้น� ผมต้อ้ ง ดึึงตััวเองให้้ตั้�งตรง รู้้�สึ กผิิดเหมืือนกัันเกี่�่ยวกัับความน่่าเบื่�่อหน่่าย และความไม่่อดทนของตััวเอง ในยามค่่ำคืืนที่�่ผมเรีียนรู้้�ประวััติิ ครอบครััวของเรา สมาชิิกที่�่ตายจากไปกลัับฟื้้�นคืืนชีีพขึ้�นใหม่่และ พบที่�่ของพวกเขาในใจผม ที่�่อยู่�อาศััยที่�่แปรเปลี่่�ยนไปตามฤดููกาล และพื้้�นที่่�วางกัับดัักล่่าสััตว์์ที่�่แม่่อธิิบาย มัันช่่างกระจ่่างชััดอยู่ �ใน หัวั ผมเหลืือเกินิ • 41 •

เกลียวใจในทรงจำ� หลังั จากผ่า่ นไปสองสามชั่ว� โมง ถ้อ้ ยคำของแม่ท่ อดเสีียงอ่อ่ นลง และท่่านเริ่ �มสััปหงก ผมใช้้ประโยชน์์จากความง่่วงนอนของท่่าน เพื่�่อวางแผ่่นเสีียงสองสามแผ่่นที่�่ผมชอบไว้้บนหมุุดโลหะของ จานเสีียง อัันได้แ้ ก่่ ครีีเดนซ์์ เคลีียร์์วอเทอร์ ์ รีีไววัลั , รอย ออร์์บิิสััน และเอลวิสิ เพรสลีีย์์ พร้้อมๆ กัับที่แ�่ อบลดระดับั เสีียงลงไปพร้้อมกััน เสีียเลย แต่ผ่ มก็ท็ ำไม่ส่ ำเร็จ็ แม่่ส่่ายหััวแล้ว้ ยืืดตัวั ขึ้น� ตั้�งตรง “เล่น่ จอห์์นนี่�่ ฮอร์ต์ ันั อีีกทีีสิิ ไม่่ก็ใ็ ส่จ่ อห์น์ นี่�่ แคช หรืือเมิิร์ล์ แฮกการ์์ด ก็็ได้้ ได้้โปรดเถิิดลููกรััก แม่่อยากฟัังเพลงคัันทรี่�่ เปิดิ ดังั ๆ หน่อ่ ย แม่่ไม่่ได้้ยินิ เลย” น้้ำเสีียงนั้้น� อ่อ่ นโยน แต่ม่ ันั เป็น็ ความต้อ้ งการ..ไม่ใ่ ช่ค่ ำร้อ้ งขอ แผ่น่ ของจอห์น์ นี่่� แคช ถููกเลื่อ่� นลงมาวางก่อ่ น แขนของหัวั เข็ม็ เคลื่่�อนตััวมาที่่�ขอบของอััลบั้้�มชุดุ 33 1/3 แล้ว้ หัวั เข็็มก็เ็ คลื่อ�่ นจรด ลงในตำแหน่่งของมััน เรียี กเขาว่า่ ไอรา เฮย์ส์ ชายขี้้เ� มา เขาจะไม่ต่ อบถ้อ้ ยใดอีกี ต่อ่ ไป... “ใช่เ่ ลยลููกรััก เพลงนั้้น� แหละ แม่ช่ อบเพลงนี้้�จังั ” • 42 •

เกลียวใจในทรงจำ� หาใช่่อินิ เดีียนผู้้�ลิ้�มรสวิิสกี้� หรืือนาวิกิ โยธิินสู่่�สงคราม ในที่�่สุุด ผมก็็เข้้านอนประมาณตีีสี่�่ พลิิกตััวนอนตะแคง เอนศีีรษะไปหนุุนข้้อพัับข้้อศอก ระวัังไม่่เผลอไปปลุุกน้้องชาย คนเล็็กเข้้า บางครั้ �ง หลัังจากช่่วงนี้้�ผมก็็ง่่วงงุุนจนหลัับได้้ทัันทีี แต่่บางครั้ �งผมก็็นอนนิ่่�งอยู่่�กัับที่�่เพราะคิิดถึึงสิ่ �งที่่�แม่่เล่่า ทำไมท่่าน ต้้องเลืือกผมให้ม้ าฟัังเรื่่อ� งของท่า่ นด้้วย และทำไมจึึงเล่่าเฉพาะเวลา ที่�ด่ ื่ม่� แม่่ก็ร็ ู้�้ ว่า่ ผมต้้องไปโรงเรีียนตอนเช้้าและไม่่เคยหยุุดเรีียนสัักวััน ท่่านต้้องคิิดว่่าสิ่ �งที่�่เล่่านั้้�นสำคััญแน่่ๆ หรืือท่่านจะอยากให้้ผมนำ เรื่่อ� งราวนี้้ไ� ปเล่า่ ให้ค้ นอื่่�นฟัังอีีกทีี พี่ๆ�่ น้้องๆ หรืือหลานๆ ของท่า่ น ในสักั วันั หรืือที่่�ไหนสัักแห่่ง อย่่างนั้้�นใช่ไ่ หม? ผมรู้้�ว่่าผมไม่่สามารถแบ่่งปัันเรื่่�องราวได้้อย่่างมหััศจรรย์์ ในแบบที่�่แม่่ทำ โครงสร้้างในภาษาครีี13 ของเรานั้้�นเชื่�่อมต่่อกััน อย่า่ งแน่น่ หนาในสมองของแม่่ และภาษาอังั กฤษก็ย็ ังั เป็น็ สิ่ง� ที่ท่� ้า้ ทาย สำหรัับท่่าน ท่่านมองโลกแตกต่่างไปจากวิิธีีที่่�พวกเขาสอนเรา 13 Cree ภาษาครีี อยู่�ในตระกููลภาษาแอลกองเคีียน มีีผู้�้ พููด 60,000 คน ในแคนาดา โดยเฉพาะในออนแทรีีโอ แมนิโิ ทบา ซััสแคตเชวันั และอััลเบอร์์ตา มีีหลายสำเนีียง ได้้แก่่ ครีีกลาง (Central Cree) ครีีมููส (Moose Cree) ครีีชายฝั่�งตะวัันออก ครีีในแผ่น่ ดินิ ตะวัันออก (Inland Eastern Cree) ครีีตะวันั ตก (Western Cree) รวมทั้้�ง สำเนีียงครีีป่่า (Woods Cree) ครีีที่�ร่ าบ (Plains Cree) และครีีที่�ลุ่่�มตะวันั ตก (Western Swampy Cree) • 43 •

เกลียวใจในทรงจำ� ในโรงเรีียน ก้อ้ นหินิ ยังั คงมีีชีีวิติ แม่เ่ รีียกมัันว่่าปู่่� ย่่า ตา ยายของเรา เครื่่�องหมายสำหรัับ ‘ฉััน’ และ ‘คุุณ’ จะถููกแนบเป็็นพยางค์์ พิิเศษในรููปคำกริยิ า สรรพนามบุรุ ุษุ ที่ส�่ องมีีความสำคัญั กว่่าเสมอ ดัังนั้้น� มัันจึึงมาก่่อนไม่ว่ ่า่ จะเป็น็ คนหรืือวััตถุุ ต่่างจากภาษาอังั กฤษ ฉันั รักั คุณุ และคุณุ รักั ฉััน ประโยคทั้้ง� สองต่่างเริ่ม� ต้น้ ด้ว้ ยคำว่า่ ‘คิิ’14 บุุรุษุ ที่ส�่ ามถููกแบ่ง่ ออกเป็็นสองส่่วน สิ่่�งเหล่า่ นี้้�จำแนกตััวละครหลััก ที่ม�่ ีีความสำคัญั ในการสนทนาออกจากตัวั ละครรอง สรรพนามทางเพศ ‘เขา’ และ ‘เธอ’ จึึงไม่ม่ ีีในภาษาครีี แม่บ่ อกผมแบบนี้้ห� ลายครั้ง� แล้ว้ แถมยัังหัวั เราะเยาะตััวเองด้้วยที่บ่� างทีีก็ส็ ับั สนเสีียเอง นั่่น� เป็น็ เหตุผุ ลที่เ�่ กร็ก็ พี่ช่� ายของผม และลุงุ แดนนี่�่ เล่น่ แต่ง่ ตัวั เป็็นผู้้�หญิิงกัันได้้บ่่อยๆ โดยที่่�แม่่ไม่่หััวเสีียกระมััง? รวมถึึงที่�่ลุุง ของผมไม่่ค่่อยมีีขนดกเหมืือนพวก เมทิิส15 หรืือคนขาวทั่่�วๆ ไป ด้ว้ ยสินิ ะ แล้ว้ ผมล่ะ่ ? ผมจะเป็น็ ผู้�้ ชายครีีธรรมดาเหมืือนบรรดาลุงุ ๆ ของผม หรืือจะเป็น็ เหมืือนแดนนี่แ่� ละเกร็ก็ ที่โ่� ตมากับั การเลีียนแบบแม่่ เด็บ็ บี้้�น้อ้ งสาวของผม และป้า้ ของเราดีี? ถ้้าผมพููดภาษาครีี ผมจะ 14 Ki คำสรรพนาม ki – ในภาษาครีี หมายถึึง ‘คุุณ’ 15 Métis เป็น็ ชนพื้้�นเมืืองในแคนาดาตะวัันตก และบางส่ว่ นของสหรัฐั อเมริิกา ที่ม�่ ีีลักั ษณะเฉพาะในการเป็็น เชื้อ� สายผสมระหว่า่ งชนพื้้น� เมืืองและยุโุ รป (ส่ว่ นใหญ่เ่ ป็น็ ฝรั่ง� เศส) ในแคนาดา พวกเขาถืือเป็น็ วัฒั นธรรมที่แ�่ ตกต่า่ ง และเป็น็ หนึ่่�งในสามกลุ่�มของชนพื้้น� เมืืองแคนาดาที่�่อ้้างถึึงในรััฐธรรมนููญ • 44 •

เกลียวใจในทรงจำ� มองโลกแบบที่แ�่ ม่เ่ ห็็น และมีีคำตอบสำหรับั คำถามเหล่่านี้้�หรืือไม่?่ และผมจะกลััวน้อ้ ยลงหรืือเปล่่า? *** ขณะเอนกายลงบนเตีียง สิ่่�งที่่�เกิิดขึ้�นกัับผมคืือ แม่่กำลััง เ ตรีี ย ม ผ ม ใ ห้้ พ ร้้ อ ม ส ำ หรัั บชีีวิิ ต ที่่� แ ม่่ ห ว า ด ก ลัั ว ใ น โ ล ก ต่่ า ง ถิ่ � น และไม่่เป็็นมิิตร เธออยากจะเตืือนผมเกี่�่ยวกัับคริิสตจัักรคาทอลิิก นักั บวช และซิสิ เตอร์์ เพื่อ่� เป็น็ การย้้ำเตืือนว่า่ เรามีีวิธิ ีีอื่น่� ในการดำรง จิิตวิิญญาณ เรามีีบรรพบุุรุุษ หมอยา พิิธีีกรรม และสมุุนไพร ศัักดิ์�สิิทธิ์์�ของเรา แม่่อยากให้้ผมรู้้�ว่่าสำหรัับความช่่วยเหลืือ และคำแนะนำแล้้ว เหล่่านี้้�เป็็นสิ่�งที่�่เราต้้องร้้องขอจากพวกเขา และเหล่่าปักั ษา อะฮาซิวิ , มิกิ ิิซิิว, โอโฮ และ วิสิ กิโิ พส • 45 •

ดารเ์ รล เจ. แมคคลาวด์ (Darrel J. McLeod) ดารเ์ รล เจ. แมคคลาวด์ เปน็ ชาวเนเฮยี ว หรอื ครี และเปน็ นกั เขยี น ที่เป็นผู้มีความหลากหลายทางเพศจากทางตอนเหนือของ มณฑลอัลเบอร์ตาของแคนาดา เขาจบการศึกษาด้านวรรณกรรม ภาษาฝร่ังเศสและศึกษาศาสตร์จากมหาวิทยาลัยบริติชโคลัมเบีย ดาร์เรลเคยทำ�งานเป็นครู และครูใหญ่ที่ Yekooche First Nation ผู้อำ�นวยการศูนย์หลักสูตรการศึกษาระดับมณฑล ผู้อำ�นวยการด้านการศึกษาและวิเทศสัมพันธ์ของสมาพันธ์ กลมุ่ ปฐมชาติ และผูเ้ จรจาหลกั เกย่ี วกบั ที่ดนิ ที่ชนพน้ื เมอื งเรยี กรอ้ งให้ กบั รฐั บาลกลาง นอกจากนี้ เขายงั เปน็ นกั ดนตรแี ละนกั รอ้ งเพลงแจส๊ เขาอาศัยอยู่ที่เมืองซูค มณฑลบริติชโคลัมเบีย และใช้เวลาช่วง ฤดูหนาวที่ เปอร์โต วาร์ยาตา ประเทศเม็กซิโก ผลงานที่เป็นที่รู้จักคือ บันทึกความทรงจำ� 2 เล่ม ได้แก่ Mamaskatch: A Cree Coming of Age (Douglas & McIntyre) ได้รับรางวัลวรรณกรรมของผู้สำ�เร็จราชการแคนาดาเมื่อปี 2561 และได้รับคัดเลือกให้เข้ารอบสุดท้ายของรางวัล RBC Charles Taylor และผลงานภาคตอ่ Peyakow: Reclaiming Cree Dignity ไดว้ างจ�ำ หนา่ ยในเดอื นมนี าคม 2564 และไดร้ บั คดั เลอื กใหเ้ ขา้ รอบ สดุ ทา้ ยของรางวลั Writers’ Trust Hilary Weston ประเภทสารคดี • 46 •

ดาร์เรลได้รับเชิญเข้าร่วมเทศกาลวรรณกรรมนานาชาติ เนียลสัน เฮส์ กรุงเทพฯ เมื่อปี 2562 และได้มีโอกาสบรรยาย ใหค้ วามรเู้ กย่ี วกบั สทิ ธดิ า้ นการศกึ ษาและวฒั นธรรมของชนพน้ื เมอื ง การอนรุ กั ษแ์ ละฟื้นฟูภาษาชนพน้ื เมอื ง การเขยี นผลงานวรรณกรรม และความหลากหลายทางเพศในมุมมองของวัฒนธรรมชนพ้นื เมือง ให้กับสถาบันการศึกษาในประเทศไทยในช่วงที่เดินทางมา ประเทศไทยอกี ดว้ ย กรวลั ลิ์ (Korawan) เริ่มการศึกษาขั้นตน้ ที่โรงเรยี นราชนิ ีบน เตรยี มอุดมศกึ ษา และ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ตามลำ�ดับ เข้าสู่แวดวงสื่อสารมวลชน ดว้ ยการท�ำ งานกบั นติ ยสารทางดา้ นการเงนิ การธนาคาร กอ่ นผนั ตวั สู่ หนงั สอื พิมพบ์ นั เทิงรายสปั ดาห์ คา่ ยเทปเพลงลกู ทุ่ง และนติ ยสาร วาไรตี้อื่นๆ อีกหลากหลาย รับผิดชอบงานทั้งทางด้านศิลปกรรม และกองบรรณาธกิ าร ทง้ั ในสว่ นของงานออกแบบสง่ิ พมิ พ์ งานเขยี น และงานแปล ปจั จบุ ันเปน็ นักเขียนและนกั แปลอิสระ มีผลงานเขยี นนวนิยาย และงานแปลหลายรูปแบบ ท้งั บทสมั ภาษณ์ นวนิยาย สารคดี และ บทพากษ์ • 47 •

เกลียวใจในทรงจำ� • 48 •