PRAEKWalasAin เอกสารประกอบการเรียน
รจู้ กั กบั ผา้ ไหมแพรวา... “แพรวา” เปนชื่อของผาไหมทอมือทองถ่ินชนิดหน่ึงนิยมทอดวยไหมท้ังผืน มีสีสัน ลวดลายที่หลากหลาย ซ่ึงมีความเปนมาควบคูกับชาวผูไทจากแควนสิบสองจุไท ท่ีนิยมใชเปน เคร่ืองแตง กาย ตอ มาเมือ่ ประมาณ 300 ปทผ่ี า นมา ชาวผูไทกลุม นไ้ี ดอพยพ เขาสูบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย โดยต้ังหลักแหลงอยูบริเวณ อําเภอคํามวง จังหวัดกาฬสินธุ พรอมกับการนําเอาวัฒนธรรมการทอและการใชผาไหม แพรวาเปน สวนประกอบของการแตง กายเขามาดวย ผาแพรวาไดรับการสนับสนุนและสงเสริมจากโครงการศูนยศิลปาชีพในสมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง เม่ือคร้ังเสด็จเย่ียมพสกนิกรชาวอําเภอคํามวง เมื่อป พ.ศ. 2520 ไดทอดพระเนตรเห็นชาวภูไท บานโพน แตงตัวโดยใชผาแพรวาหมตามแบบสไบเฉียง หรือ เรียกวา ผาเบ่ียง ไดทรงสนพระทัยมากจึงโปรดใหมีการสนับสนุน และไดมีพระราชดําริใหขยายหนาผา ใหกวางขึ้น เพ่ือที่จะไดนําไปใชเปนผาผืนสําหรับตัดเส้ือผาได อีกท้ังพัฒนาลวดลายใหเหมาะสมตาม ความตองการของตลาด การพัฒนาการทอผาแพรวาเกิดขึ้นเพราะพระบารมีของสมเด็จพระนางเจา ฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวงที่ไดทรงทอดพระเนตรเห็นความงาม และคุณคาแหง ศลิ ปะชน้ิ นี้ในคร้งั นน้ั
“ผาแพรวาเปนผาทอดวยเสน ไหม แตมีลักษณะพิเศษกวาผาไหมอ่ืน ๆ คือเปนผืนผาท่ีมีความงามวิจิตรกวาผา ไหมท่วั ไป จนไดรบั การขนานนามวา “ราชินีแหง ไหมไทย” เพราะเกิดจากกระบวนการผลิตทีพ่ ิถพี ถิ ัน ท้ังดานการเลือกใชวัสดุ คือ ใชไหมที่มี เสนเล็กละเอียด ท่ีเรียกวาไหมนอยหรือ ไหมยอด และการทําใหเกิดลวดลายอยาง สละสลวยอยา งประณตี บรรจง” แพรวา หมายถึงอะไร... แพร หรือ แพ (ภาษาอีสาน) แปลวา ผาที่ยังไมไดแปรรูปใหเปนเส้ือ หรือซง (กางเกง) มี ลักษณะเปน ผนื ผา ทเ่ี สร็จจากการทอ มกั เรยี กช่อื แตกตา งกนั ออกไปตามลักษณะวัสดุท่ีใช เชน แพรไหม แพรฝา ย แพรอีโป เปน ตน วา แปลวา ขนาดความยาวของผาทอที่ชาวผูไทใชสําหรับการเบ่ียงสไบทับผาเส้ือสีพ้ืนอีกครั้ง หน่งึ จงึ ทอใหมขี นาดความยาวราว 1 วาของผใู ช ผา้ ไหมแพรวา มาจากไหน... ผาไหมแพรวาเปนผาทอมืออันเปนเอกลักษณของชาวผูไทหรือภูไท การทอผาแพร วามมี าพรอ มกับวฒั นธรรมของชาวภไู ท ซง่ึ เปน ชนกลมุ หน่งึ มถี ่ินกําเนดิ ในบรเิ วณแควน สบิ สองจุไทย (ดนิ แดนสวนเหนือของลาว และ เวียดนาม ซ่ึงติดตอกับดินแดนภาคใตของจีน) อพยพเคล่ือนยายผานเวียดนาม ลาว แลวขามฝงแมนํ้าโขงเขามาตั้งหลักแหลงอยูแถบ เทือกเขาภูพานทางภาคอีสานของไทย ซ่ึงสวนใหญอยูในจังหวัดกาฬสินธุ นครพนม มุกดาหาร สกลนคร ชาวผูไทยังคงรักษาวัฒนธรรมประเพณีเกี่ยวกับการแตงกายและการทอผาไหมท่ีมี ภูมิปญญาในการทอดวยการเก็บลายจากการเก็บขิด และการจก ที่มีลวดลายโดดเดน ท่ีมี ภมู ปิ ญญาทีไ่ ดรับการถายทอดมาจาก บรรพบรุ ุษและพัฒนามาอยา งตอเนื่อง ผาแพรวาจึง เปรียบเสมอื นเปนสญั ลกั ษณของกลุม ชนทส่ี ืบเช้อื สายมาจาก กลุม ภูไท
สีสนั งามตาในผา้ แพรวากาฬสินธุ.์ .. สีที่ใชยอมในสมัยโบราณใชสีจากธรรมชาติจาก ราก ลําตน ใบ เปลือก แกน เมล็ด ดอก และผล แตละสวนของตนไม อายุของตนไม อายุของตนไมและฤดูกาล จะทําใหสี ยอมไมเหมือนกัน นอกจากนั้นยังข้ึนอยูกับน้ําดางที่ใชผสมสี ทําใหสียอมแตกตางกันไป เดมิ ผา ไหมแพรวาทอดว ยสแี ดง และสธี รรมชาตทิ ่ใี ช สีแดง ไดจ ากครง่ั สีคราม ไดจากตน คราม สีเหลือง ไดจากแกนขนนุ ขม้นิ ชัน ตน เข สีเขียว ไดจากเปลอื กสมอ ใบหกู วาง สมี วงออน ไดจ ากลกู หวา สดี าํ ไดจ ากลกู มะเกลอื
...ลวดลายในผา้ แพรวากาฬสินธุ์ ลวดลายที่ปรากฏบนผาทอแพรวาท่ีถือวาเปนเอกลักษณ ของผาประเภทน้ี จะประกอบดว ยตัวลายทั้งหมด 3 สว น ดงั นี้ 1 ลายหลกั 2 ลายคัน่ หรอื ลายแถบ 3 ลายชอเชงิ ปลาย หรอื ลายเชิงผา ลักษณะลายผาของแพรวาท่ีทอในปจจุบัน แบงเปน 3 ประเภทใหญๆ ไดแก ผา แพรวาลายลวง ผาแพรวาลายจก และผา แพรวาลายเกาะ 1 ผา แพรวาลายลว ง ผาแพรวาทมี่ ีลวดลายเรยี บงา ย มีสองสี สหี นึ่งเปน สีพนื้ สว นอกี สเี ปน ลวดลาย 2 ผา แพรวาลายจก ผา แพรวาลายลว งท่มี ีการเพมิ่ ความพเิ ศษ โดยการจกเพิ่มดอกเขา ไปในลายลว งบนผืนผา เพื่อแตมสีสนั ใหสวยงามยง่ิ ขึ้น แตส ีจะไม หลากหลายสดใสเหมอื น แพรวาลายเกาะ 3 ผา แพรวาลายเกาะ ผาแพรวาทม่ี ีลวดลายและสสี นั หลายสีเกาะ เกย่ี วพันกนั ไป ลวดลายท่ใี ชท อแพรวาลายเกาะสว นใหญ เปนลายดอกใหญซ ึ่งเปนลายหลกั ของการทอผา แพรวา อาจจะทอไมใหซ ํ้าลายกนั เลยในแตล ะแนวก็ได
ลมหายใจของผา้ ไหมแพรวากาฬสินธ.ุ์ .. คาํ สอน สระทอง: ศิลปิ นแห่งชาติ สาขาทศั นศิลป์ (ประณีตศิลป์ -ศิลปะผา้ ทอ) คําสอน สระทอง เปนศิลปนพ้ืนบานที่คนกาฬสินธุเคารพนับถือ ไมใชเพราะวาเปนผูมี ชื่อเสียง แตเพราะฝมือและความรูดานการทอผาแพรวาที่เขาข้ันบรมครู ทอผาแพรวาผืนงามเปนที่ ประจักษกนั คนทีพ่ บเหน็ มาแลว นับไมถ ว น ในอดตี แพรวาจะถกู ทําเปน ผาสไบ เพราะชาวภไู ทเชอื่ วา ผา แพรวานนั้ เปนของสูง จะทําเฉพาะ ผาสไบ เสื้อ แตไมทําเปนผาซ่ิน แตปจจุบันนี้แพรวาไมไดเปนเพียงผาสไบพาดไหลสําหรับหญิงชาวภู ไทเทา น้ัน เพราะหลงั จากทสี่ มเดจ็ พระราชนิ ที รงรบั สงั่ ใหทอผา แพรวา หลังจากท่ีพระบาทสมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชกาลท่ี 9 ไดตามเสด็จ ในหลวงภูมิพล เย่ียมราษฎรท่ี อ. คํามวง จ. กาฬสินธุ เม่ือป พ.ศ. 2520 พระองคไดรับส่ังวา ผาแพรวานั้นสวยงาม ประณีต และเปนเอกลักษณของคนท่ีนี่ จึงอยากใหทอผาเพ่ือรักษา ภูมิปญญาของบรรพบุรุษเอาไว หลังจากน้ันมา คําสอนและพี่นองชาว อ. คํามวง จึงมีอาชีพ ทอผา แพรวา และกลายเปนศลิ ปน เอกผรู อบรูเรื่องผาทอภูไทมาจนถงึ บดั นี้ นอกจากน้ีพระองคยังทรงใหทอเปนผาซิ่นหลายสี เพื่อใหคนทั่วไปไดใช และจับตองได ปจจุบันจึงมีผาแพรวาหลากสี หลากลวดลาย บางลายก็ดูทันสมัยขึ้น คําสอนบอกวาเปน เพราะพระมหากรุณาธคิ ุณของสมเดจ็ พระราชินี ทท่ี าํ ใหเธอมีเชนทกุ วนั นี้ ที่มา: nairobroo.com/travel/tips-travelers/คาํ สอน-สระทอง
______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________ ______________________________________________________
PraewaกMิจกaรsรtมeทr่ี p1iece คําสงั่ : จงออกแบบลวดลายผา้ ไหมแพรวากาฬสนิ ธุ์ ขั้นตอนการทํากิจกรรม 1. นักเรียนแบง กลุม ออกเปน 6 กลุม กลุมละเทา ๆ กัน 2. นักเรียนศกึ ษาองคประกอบของผา ไหมแพรวากาฬสนิ ธุ 3. นักเรยี นรว มกนั ออกแบบผาไหมแพรวาฯ จากลวดลายท่ีครกู าํ หนดให 4. นกั เรยี นแตล ะกลมุ นาํ เสนอผลงานผาไหมแพรวาหนา ช้นั เรยี น โดยอธิบายองคป ระกอบ ดังนี้ 4.1) สี 4.2) ลายหลัก 4.3) ลายค่นั 4.4) ลายเชงิ ปลาย 4.5) แรงบนั ดาลใจ
PraewaกิจกMรรoมทd่ี e2rn คําสงั่ : จงออกแบบผลิตภณั ฑท์ ี่ทําหรือไดร้ บั แรงบนั ดาลใจจากผา้ ไหม แพรวากาฬสินธุ์ ขน้ั ตอนการทํากิจกรรม 1. นักเรียนแบงกลมุ ออกเปน 5 กลมุ กลุมละเทา ๆ กนั 2. นกั เรยี นออกแบบผลติ ภณั ฑท่ที าํ หรอื ไดร บั แรงบันดาลใจจากผาไหมแพรวากาฬสนิ ธุ ตามใบกจิ กรรมท่ี 2 3. นกั เรียนแตล ะกลมุ นาํ เสนอผลิตภณั ฑ Modern Praewa หนา ช้ันเรียน 4. นักเรยี นแตละคนรว มกันโหวตผลติ ภณั ฑท ช่ี น่ื ชอบเปนสนิ คา OCOP (One Classroom One Product) Name Design
Usability __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Praewa Application __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ Production Cost 1) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 2) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 3) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 4) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 5) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 6) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 7) _____________________________________ ราคา ____________ บาท 8) _____________________________________ ราคา ____________ บาท รวม Price
Search
Read the Text Version
- 1 - 14
Pages: