11.SINIF COĞRAFYA SB-2024 DEMO

Coğrafya SORU BANKASI ➘ Yeni Öğretim Programına Uygun 11.SINIF ➘ Kazanım Testleri ➘ Yeni Nesil Simülasyon Testleri ➘ Sarmal ve Ünite Testleri ➘ Etkinlik ve Yazılıya Hazırlık Soruları ➘ Akıllı Kâğıtlar ve Sıcak Bölgeler VİDEO ÇÖZÜMLÜ İsma lZEYBEK Mec tMüm nPOLAT

SICAK BÖLGE Tüketicilerin üreticilerle beslenmesi sonucu üreticiden tü- c) Azot Döngüsü keticiye doğru madde aktarımı ve enerji akışı gerçekleşir. Bitkilerle beslenen tüketicilere otçul (otobur), hayvanlarla 4 Etçil Ölü organizma Ayrıştırıcılar 5 Amonyak İnorganik beslenenlere etçil (etobur), hem et hem de otla beslenen- (Organik madde) Nitrit (NH3) madde lere de hepçil (omnivor) adı verilmektedir. Bakteri ve man- tarlardan oluşan ayrıştırıcılar, bitki ve hayvan kalıntılarının bakterileri bakterileriNitrat parçalanıp ayrışmasında görev alır. Nitrif(iNkaO2s)yon Dördüncül tüketiciler Atmosferik azot (N2) 1 6 Üçüncül tüketiciler Volkanizma Nitrat İkincil tüketiciler Birincil tüketiciler 4 Otçul Nitrat Üreticiler (NO3) Besin zincirindeki canlıların üreticiden tüketciye doğru di- Üretici Bitkiler kökleriyle 7 key olarak dizilmesiyle besin piramidi oluşur. Üreticiden topraktan nitrat alır. tüketiciye doğru gidildikçe, • Toplam biyokütle ve birey sayısı azalır. 23 • Besin piramidinin her basamağında enerjinin ancak 1 Nitrat olan7 %10'u bir üst basamağa aktarılabilir. Buna ekosistem- toprak de %10 kuralı denilmektedir. a) Karbon Döngüsü Karbon Üretimi Karbon Tüketimi Denitrifikasyon 1. Fosil yakıtların 1. Fosil yakıtların (kömür, ç) Su Döngüsü yanması petrol, doğal gaz) oluşumu 2. Orman yangınları 2. Karbonatlı kayaçların B oluşumu İ 3. Canlıların solunum L yapması 3. Fotosentez olayı G İ 4. Karbonatlı kayaçların 4. Deniz canlılarının ayrışması kabuk oluşumu 5. Volkanik faaliyetler S 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA 6. Ölen canlıların A R çürümesi M SU EKOSİSTEMLERİ ✗ Atmosfer ve hidrosferin temas yüzeyinde de karşılıklı A L Su Ekosistemleri olarak karbon alışverişi olmaktadır. b) Oksijen Döngüsü Oksijen Üretimi Oksijen Tüketimi Denizel su Karasal su 1. Fotosentez ekosistemleri ekosistemleri 1. Canlıların solunum 2. Havadaki su buharının yapması • Okyanus ekosist. • Akarsu ekosist. fotolizi • Deniz ekosist. • Göl ekosist. 2. Fosil yakıtların yanması • Bataklık ekosist. 3. Besinlerin yakılması 4. Metallerin paslanması (Oksidasyon) 9

TEST-2 BİYOÇEŞİTLİLİK VE EKOSİSTEMLERİN UNSURLARI - 2 1. Yeryüzündeki yaşam koşulları benzer olan bitki ve 4. Aşağıdaki haritada beş farklı alanda bulunan biyom hayvan topluluklarının dağılışı ile iklim kuşakları ara- bölgeleri gösterilmiştir. sında güçlü bir ilişki vardır. III III I II II I IV IV V V Buna göre haritada gösterilen numaralı alanların iklim özellikleri göz önüne alınırsa, hangilerinde- Haritada gösterilen numaralı biyom bölgeleriyle ki canlı türlerinin birbirine daha fazla benzerlik ilgili aşağıda verilen açıklamalardan hangisi yan- gösterdiği söylenebilir? lıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) I numaralı bölge bitki çeşitliliği ve orman altı flora- sı bakımından zengindir. D) II ve IV E) III ve IV B) II numaralı bölgede uzun boylu ot toplulukları ile kuraklığa dayanıklı çalı ve küçük gruplar halinde ağaçlar bulunur. 2. Aşağıdaki hayvan türlerinden hangisinin yaşam C) III numaralı bölgede çam, göknar ve ladin gibi soğuğa dayanıklı ağaçlardan oluşan tayga ve alanları diğerlerinden farklı bir biyom alanında boreal ormanları bulunur. yer alır? D) IV numaralı bölgede ılık ve yağışlı geçen kışlarla sıcak ve kurak geçen yazlara uyum sağlamış bo- A) Zebra B) Zürafa dur ağaç ve çalılar bulunur. C) Misk öküzü D) Fil E) V numaralı bölge buzul örtüsüyle kaplıdır ve bitki E) Aslan örtüsünden yoksundur. B İ 5. L 3. Yeryüzündeki coğrafi şartların değişimine bağlı ola- G İ rak canlılar öncelikle değişen koşullara uyum sağla- maya çalışır. S Buna göre aşağıdakilerden hangisi canlıların A 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA doğal çevreye uyum sağlamasına örnek olarak R gösterilemez? M A) Yağmur ormanlarındaki bitkilerin boylarının uzun A L olması Yukarıdaki haritada dağılışı gösterilen biyom ala- B) Orta kuşaktaki bitkilerin genel olarak kış ayların- nındaki bitki örtüsü için aşağıdakilerden hangisi da yaprak dökmesi söylenebilir? C) Bitkilerin fotosentez yolu ile Güneş ışınlarından A) Ot, yosun, liken ve çalılardan oluşur. aldığı enerjiyi kullanarak organik madde üretmesi B) Kuraklığa dayanıklıdır. C) Küçük yapraklı ve dikenlidir. D) Kurak iklim bölgelerinde bazı bitkilerin sert, kalın D) Bodur ağaç ve çalılardan oluşur. veya tüylü yapraklara sahip olması E) Uzun boylu geniş yapraklı ağaçlardır. E) Kuzey Amerika ülkelerindeki dev kaktüslerin, bünyelerinde çok miktarda su depolayabilmesi 12

TEST-3 ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜLERİ - 1 1. I. Atmosferde serbest hâlde bulunan azotun 3. Atmosfer büyük çoğunluğunu canlılar solunum yoluyla Fyaonsmil yaaskı ıtların Volkanizma Bitki Orman kullanır. yangınları solunumu II. Volkanik patlamalar, yıldırım gibi doğa olayları Fotosentez Hayvanların ve bakteriler toprağa azot bağlanmasında etki- solunumu lidir. Yer kabuğu Canlıların Akarsu Okyanus (Litosfer) ayrışması kaybı III. Etçiller, otçulların bünyesindeki azotu besin Okyanus Fosil yakıt alımı zinciri yoluyla kendi bünyelerine alırlar. kDaebnuizk coalunşlıulamrıunda IV. Bitkilerin köklerinde ve toprakta bulunan bak- teriler azotu, nitrata dönüştürerek bitkilerin kul- lanabileceği duruma getirir. 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA Karbonatlı Toprak Okyanuskayaçların ayrışması oluşumu KKaayrbaoçlnaarıtnlı oluşumu Fosil yakıtlar Azot döngüsü ile ilgili olarak yukarıda verilen bil- Yukarıdaki görselde verilen karbon döngüsü için gilerden hangileri yanlıştır? aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II A) Fabrikalar fosil yakıtları kullanarak atmosfere karbondioksit verir. D) II ve III E) III ve IV B) Üreticiler atmosferdeki karbondioksiti fotosentez yoluyla tüketir. C) Atmosfere yalnızca tüketiciler karbondioksit ve- rir. D) Karbonatlı kayaçların ayrışması sonucu karbon- dioksit açığa çıkar. E) Deniz canlıları kabuk oluştururken karbonu kulla- nır. 2. Aslan 4. I. Sulak alanların kurutulması Yılan Baykuş Tilki B II. Yer altı sularının aşırı tüketimi İ III. Koruluk alanlarının oluşturulması L IV. Nehir yataklarına müdahale edilerek akış yönü- G nün değiştirilmesi İ Yukarıdakilerden hangileri su döngüsünün bo- Geyik Fare Serçe Sincap Tavşan S zulmasına neden olan faktörler arasında göste- rilemez? A A) Yalnız III B) Yalnız IV C) I ve II R Bitki (Üretici) M D) II ve III E) III ve IV Yukarıdaki görselde verilen besin zinciri ve enerji A L akışına göre, 5. Canlılar tarafından kullanılabilir azotun en önemli I. Aslan sayısındaki artış geyik ve tavşanların kaynağı; azalmasına neden olur. II. Otçullar yeşil bitkileri yiyerek organik maddeyi I. biyosferdeki canlı, bünyelerine alır ve bir kısmını depolar. II. ölü organik madde, III. Enerjinin en büyük kısmını aslan kullanır. III. fosil yakıt yargılarından hangileri doğrudur? unsurlarından hangileridir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III D) I ve II E) II ve III 14

7. Deniz altında adeta bir çalılığı andıran mercan resif- 9. Türkiye’nin de taraf olduğu Ramsar Sözleşmesi kap- leri, tropikal bölgelerin vahaları olarak adlandırılır. samında sulak alanların korunması ve akılcı kullanı- mı hedeflenmektedir. Bu hedeflerin gerçekleşmesine V IV III yönelik Türkiye’de 14 adet Ramsar alanı bulunmak- II tadır. I Buna göre Türkiye’de aşağıda verilenlerden han- Buna göre haritada numaralandırılan alanların gisi Ramsar alanı olarak gösterilemez? hangisinde mercan resiflerinin yaygın olduğu söylenebilir? A) Sapanca Gölü (Sakarya) B) Sultan Sazlığı (Kayseri) C) Nemrut Kalderası (Bitlis) D) Göksu Deltası (Mersin) E) Manyas (Kuş) Gölü (Balıkesir) A) I B) II C) III D) IV E) V 8. Akıntılı su kütlelerine sahip akarsu ekosistemlerinde 10. Ramsar Sözleşmesi’ne göre sulak alanlar; I. derinliği 6 metreden az olan yalnızca doğal yeryüzü şekilleri ve suyun akış hızı biyoçeşitliliği etki- lemektedir. Hızlı akan akarsularda biyoçeşitlilik daha sular, azdır.ı II. 6 metre derinliği geçmeyen sazlık ve turbalık Buna göre diğer etkenler sabit tutulduğunda aşa- ğıda akım eğrisi verilen akarsulardan hangisinde alanlar, biyoçeşitlilik diğerlerinden daha fazladır? III. gelgit genliğinin 6 metreyi geçmediği derinlikte- A) 4000 m3/sn 3000 ki alanlar 2000 1000 özelliklerini taşıyan alanların hangilerini kapsar? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 B Aylar İ B) 4000 m3/sn 3000 G➡L AKLINDA BULUNSUN 2000 İ 1000 Türkiye’deki Ramsar alanları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 Aylar S m3/sn A Göksu Deltası Akyatan Lagünü C) 4000 R (Mersin) (Adana) 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA 3000 M 2000 A Burdur Gölü (Burdur) Uluabat Gölü (Bursa) 1000 L Seyfe Gölü (Kırşehir) Gediz Deltası (İzmir) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 Aylar Manyas Gölü Meke Maarı (Konya) (Balıkesir) D) 4000 m3/sn 3000 2000 1000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 Sultan Sazlığı Yumurtalık Lagünleri Aylar (Kayseri) (Adana) E) 4000 m3/sn Kızılırmak Deltası Kızören Obruğu 3000 (Samsun) (Konya) 2000 1000 Kuyucuk Gölü (Kars) Nemrut Kalderası (Bitlis) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 101112 Aylar 19

6. I. Doğal kaynakların tüketiminin artması, 9. Etkili bir nüfus politikası oluşturabilmek için bu politi- II. Temel ihtiyaçların karşılanmasının zorlaşması, III. Çevre sorunlarının artması, kanın uygulanacağı ülkenin temel özellikleri dikkate IV. Vergi gelirlerinin artması alınmalıdır. Buna göre ülkenin; Yukarıdakilerden hangileri nüfus artış hızının yük- I. ekonomik, selmesinin olumlu sonuçlarındandır? II. siyasi, A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve IV III. kültürel D) II ve III E) II, III ve IV özelliklerinden hangileri dikkate alınmalıdır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2020 / AYT 7. Aşağıdaki haritada bazı ülkeler numaralandırılarak 10. K ülkesi nüfus artış hızını artırıcı, L ülkesi ise nüfus gösterilmiştir. artış hızını azaltıcı politikalar izlemiştir. Her iki ülke de uzunca bir dönem uyguladıkları bu politikalarda I başarıya ulaşmıştır. V II Bu ülkelerle ilgili olarak, IV I. K ülkesinde genç nüfus oranı artmıştır. II. K ülkesinde yaşlı nüfus miktarı azalmıştır. III. L ülkesinde doğum oranı azalmıştır. IV. L ülkesinin genç nüfus oranı artmıştır. III yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV Numaralandırılan ülkelerden hangisinin nüfus B artış hızını azaltmaya yönelik politikaları uygula- İ ması beklenir? L G A) I B) II C) III D) IV E) V İ ➡ İNCELE – BİLGİLEN 1976-2015 Arası Bazı Ülkelerde Uygulanan Nüfus Politikaları Ülkeler 1976 1986 Yıllar 2005 2015 1996 S A Bangladeş A A AA A R M Çin A A A K Y A 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA L Endonezya A A AA A Fransa Y Y YY Y Güney Afrika Cum. A A AK K Güney Kore A A MY Y Y 8. Devletlerin, nüfusun artış hızını ve niteliğini değiştir- Hindistan A A AA A meye yönelik her türlü uygulamasına nüfus politikası İran A MY A A Y denir. Kenya A A AA A Meksika A A AA K Buna göre günümüzde aşağıdaki ülkelerden Mısır A A AA A hangisi diğerlerinden farklı bir nüfus politikası Nijerya MY A AA A Rusya Y - - MY Y izlemektedir? Türkiye A A AK Y A) Fransa B) Meksika C) Japonya Yunanistan Y Y YY Y A: Azaltma, Y: Yükseltme, K: Koruma ve Nitelik Yönünden Geliştirme, MY: Müdahale Yok D) Yunanistan E) Rusya 34

TEST-4 ÜNİTE TESTİ 1. I. Yaş II. Yaş 4. I. ............ nüfus artış hızını artırıcı politika izler. grupları grupları 60+ II. ............ nüfus artış hızını azaltıcı politika izler. 35-59 60+ 20-30 III. ............ koruma ve nüfusun niteliğini iyileştirici 35-59 0-19 20-30 bir politika izler. 0-19 III. Yaş Yukarıda verilen numaralı açıklamalardaki boş- grupları luklara aşağıdakilerden hangisinde verilen ülke- 60+ ler getirilirse açıklamaların tümü doğru olur? 35-59 20-30 l ll lll 0-19 Yukarıda nüfus piramidi verilen ülkelerin hangi- A) Fransa Çin Kenya lerinde nüfus artış hızı yüksek olduğu için nüfus artış hızını düşürme yönünde politika izlenmesi B) Rusya Hindistan Meksika beklenir? C) Hindistan Japonya Nijerya D) Somali İran Türkiye A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Mısır Almanya Rusya D) I ve II E) II ve III 2. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de 1965-1980 arasında nüfus politikası olarak uygulanmıştır? A) Yurt dışına işçi göçünün özendirilmesi B) Çok çocuklu ailelerin ödüllendirilmesi C) Çocuk aldırma eyleminin yasaklanması 5. Aşağıda kıtaların nüfus artış hızları binde olarak ve- D) Doğum yapan annelere çocuk sayısı kadar mad- rilmiştir. di destek verilmesi ‰3 E) Ailelere istedikleri zaman istedikleri kadar çocuk B ‰15 ‰17 Avrupa hakkının verilmesi İ Okyanusya L G İ Afrika 3. Bir nüfus bilimci aşırı nüfus artışının iş gücündeki S ‰29 Amerika verimi azaltarak hayat standardını düşüreceğini ve A ‰17 Asya toplumsal çatışmaya yol açacağını savunmuş ve R Buna göre kıtalarla ilgili olarak, 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA yaşadığı ülkede bu duruma karşı bir nüfus politikası M I. Asya ve Amerika kıtalarının her yerinde aynı uygulanması gerekliliğini dile getirmiştir. A nüfus politikası uygulanır. Buna göre nüfus bilimcinin uyarısının dikkate L II. Yıllık nüfus artış hızının en düşük olduğu kıta alındığını söyleyebilmek için söz konusu ülkede Avrupa'dır. aşağıdakilerden hangisinin yapılması gerekir? III. Okyanusya Kıtası'nın nüfusu Avrupa Kıtası'ndan A) Nüfus artış hızını azaltma fazladır. B) Nüfus artış hızını yükseltme C) Nüfusu nitelik yönünden geliştirme yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) Yurt dışından göçmen işçi gelişini teşvik etme A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III E) Evlenme yaşının düşürülmesi için yasa çıkartma D) II ve III E) I, II ve III 39

TEST-5 ÜNİTE TESTİ 1. III IV V 4. • Küçükbaş hayvanlar için oluşturulan çevresi II taş duvar ya da çitlerle çevrili barınak I • Tarım, hayvancılık ya da her ikisini yapmak Yukarıdaki haritada şehirsel yerleşmelerin ilk olarak görüldüğü alanlar verilmiştir. için geniş araziler üzerine kurulmuş olan, arazi Buna göre hangi alandaki yerleşmelerin günü- sahipleri ve çalışanlar için evlerin bulunduğu müze daha yakın dönemlerde gerçekleştiği söy- lenebilir? etrafı çevrili yerleşmeler A) I B) II C) III D) IV E) V • Birbirine uzak birden fazla mahallenin birleş- mesiyle oluşmuş yerleşmeler • Göçebe yaşayan ailelerin hayvancılık yapmak amacıyla çadırlardan oluşturduğu geçici yer- leşmeler Yukarıdaki tanımlamalar ile aşağıdaki köyden kü- çük kırsal yerleşmeler eşleştirildiğinde hangisi açıkta kalır? A) Ağıl B) Divan C) Çiftlik D) Oba E) Dalyan 5. 2. I. Coğrafî Keşifler II. Sanayi Devrimi III. Geniş toprakların sahiplenilmesi Yukarıdakilerden hangileri sonucunda şehirler B hem oransal hem de işlevsel anlamda hızlı bir İ değişim sürecine girmiştir? L G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ D) I ve II E) II ve III 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA 3. Bir şehrin fonksiyonel gelişiminde; S I. Ekvator’a yakın olması, A II. finans kurumlarının yaygın olması, R III. yüz ölçümünün büyük olması, M IV. işlek ticaret yollarına sahip olması A L durumlarından hangileri etkili değildir? İstanbul’da, yukarıdaki görselde verilen numaralı fonksiyonel özelliklerden hangileri gelişmemiş- A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III tir? D) II ve III E) III ve IV A) 1 ve 2 B) 2 ve 3 C) 2 ve 5 D) 3 ve 4 E) 3 ve 5 56

6. Aşağıdaki görselde karbon döngüsü gösterilmiştir. 8. Aşağıdaki şehir ve bu şehirlerin etki alanları eş- leştirmelerinden hangisi yanlıştır? CO2 Şehir Etki Alanı A) New York Küresel Fotosentez Sanayiden ve B) Şangay Küresel yanma Bitki işlemlerinden C) Hong Kong Yerel solunumu kaynaklanan Hayvan D) Tahran Bölgesel solunumu E) Mexico City Bölgesel Hayvan Organizma çürümesi çürümesi ve artığı Nehir ve okyanus Fosiller ve fosil yakıtlar Karbon döngüsü ile ilgili olarak; 9. Aşağıdaki tabloda ekosistemin cansız unsurları eş- I. Canlıların solunumu ile karbon açığa çıkar. leştirilmiştir. II. Fosil yakıtların oluşumu sırasında karbon tüke- tilir. III. Atmosfer ile hidrosferin temas yüzeyinde yal- nızca karbon üretimi oluşur. IV. Fotosentez yolu ile karbondioksit üretilir. yargılarından hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III Ögeler Fiziksel Kimyasal I. Protein D) II ve IV E) III ve IV II. Işık ✓ ✓ III. Nem IV. Su ✓ ✓ V. Yağış ✓ 7. Çiftlik: Geniş araziler üzerine kurulmuş, arazi sahip- B Buna göre yapılan eşleştirmelerden hangisi yan- İ lıştır? leri ve çalışanları için evlerin bulunduğu, etrafı çevrili L yerleşmedir. Bu yerleşmelerde tarım ve hayvancılık G A) I B) II C) III D) IV E) V ön plandadır. İ Mezra: Genellikle ekip biçme ve hayvancılık yapılan, bir veya birkaç aileye ait olan yerleşmelerdir. Divan: Birbirine uzak birden fazla mahallenin bir- leşmesiyle oluşmuş yerleşmelerdir.Bu yerleşmeler S 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA Sakarya, Bolu, Sinop, Samsun ve Ordu illerinde yay- A gındır. R M Dam: Genellikle hayvancılığın ön planda olduğu, A kısmen de tarımın yapıldığı geçici yerleşmelerdir. Ül- L kemizde Gökçeada, Bozcaada ve Göller Yöresi’nde görülür. 10. Doğal ve beşerî turizm varlıklarının yaygın olduğu Yukarıdaki köyden küçük kırsal yerleşmelerin şehirlerde turizm gelişmiştir. hangilerinde coğrafyanın dağılış ilkesine yer ve- rilmiştir? Buna göre aşağıdakilerden hangisi turizm şehir- lerine örnek verilemez? A) Çiftlik ve Mezra B) Çiftlik ve Divan A) Venedik B) Kerkük C) Dubai C) Mezra ve Divan D) Mezra ve Dam D) Singapur E) Miami E) Divan ve Dam 61

7. 10. Günümüzde teknolojik ürünlerin yaygın olarak tüke- tildiği ülkeler yüksek gelir seviyesine sahiptir. Aşağıdakilerden hangisi bu ülkelere örnek veri- lebilir? A) Arnavutluk B) Ukrayna C) İsveç D) Pakistan E) Arjantin Yukarıda verilen yerlerde ekonomik faaliyetlerin 11. Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak sınırlı olmasında aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır? gösterilmiştir. A) İş gücü açığının fazla olması IV III B) Yer şekillerinin engebeli olması II C) Yağışın az, sıcaklığın fazla olması I D) Sıcaklığın yıl boyunca düşük olması E) Bitki örtüsünün çok sık ve gür, sıcaklığın fazla olması 8. Petrol ve doğal gaz gibi enerji kaynaklarının boru Numaralı alanların hangilerinde iklim özellikleri tarımsal üretimi olumsuz etkiler? hatları ile taşınması ülkeler arasındaki ticaretin geliş- A) I ve II B) I ve IV C) II ve III mesine imkân sağlamıştır. D) II ve IV E) III ve IV Ülkemiz ile aşağıdaki ülkelerin hangisi arasında bu tarz ticaret söz konusu değildir? A) İran B) Rusya C) Azerbaycan D) Irak B İ E) Ermenistan L G 9. Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak İ ➡ BUNLARI İYİ ÖĞREN gösterilmiştir. S ÜRETİM FAALİYETLERİ A (Yetiştirme ve imalat) R 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA II IV M Tarıma dayalı Ziraat (Tarla ve bahçe III A üretim faaliyetleri tarımı), hayvancılık, L (Yetiştirme) balıkçılık ormancılık I Toprağa dayalı Cam, çimento, seramik, üretim faaliyetleri fayans vb. (İmalat) Numaralı alanlardan hangileri orman ürünlerine Sanayiye dayalı Gıda, tekstil, orman yönelik üretim alanları içerisinde yer alır? üretim faaliyetleri ürünleri, kimya, makine, (İmalat) demir-çelik, savunma, otomotiv, elektrikli ve A) I ve II B) I ve III C) II ve III elektronik araçlar vb. D) II ve IV E) III ve IV 72

7. Mandıracılık ve kümes hayvancılığının günümüzde 10. Aşağıdaki doğal kaynak ve bu kaynaklar yönün- büyük şehirlerin çevresinde yaygın olarak yapılma- den zengin ülke eşleştirmelerinden hangisi yan- sında tüketici nüfusun varlığı ile ürünlerin bozulma- lıştır? dan daha kolay ve ucuz bir şekilde tüketiciye ulaştırıl- A) BAE-Petrol B) Finlandiya-Orman ması etkili olmuştur. IV C) İzlanda-Jeotermal D) ABD-Taş kömürü E) Almanya-Doğal gaz I II V III Buna göre, haritada numaralandırılan yerlerin han- gilerinde mandıracılık ve kümes hayvancılığının diğerlerinden daha fazla gelişmesi beklenir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV E) IV ve V 11. I. Bor II. Petrol 8. Günümüzde ülkelerin kalkınması; sahip oldukları zen- III. Krom IV. Doğal gaz gin kaynaklar, teknoloji, iş gücü ve sermaye birikimi sayesinde gerçekleşmektedir. Türkiye yukarıdaki doğal kaynaklardan hangileri Aşağıdaki ülkelerden hangisinin kalkınmasında bakımından zengin olduğundan daha çok gelir sağlar? zengin kaynaklara sahip olduğu söylenemez? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV A) ABD B) Kanada C) Japonya D) Çin E) Rusya B İ L G 9. I. Doğal kaynaklar bakımından zengin ve gelişmiş İ 12. I. Geniş otlak alanlarının varlığı ülkedir. S A 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA II. Doğal kaynaklar bakımından zengin ancak geliş- R II. Engebeli yeryüzü şekilleri ile çok sayıda akarsu memiş ülkedir. M varlığı III. Doğal kaynaklar bakımından fakir ancak geliş- III. Doğal güzelliklerin ve tarihi eserlerin varlığı miş ülkedir. A Yukarıdakilerin etkisi ile gelişen ekonomik faa- Yukarıdaki özelliklere sahip ülkeler, aşağıdakiler- L liyetler, aşağıdakilerden hangisinde doğru veril- den hangisinde doğru verilmiştir? miştir? I II III I II III A) Kanada Nijerya Japonya A) Tarım Sanayi Ulaşım B) ABD Almanya Fransa B) Hayvancılık Enerji Sanayi C) Katar Kuveyt Bahreyn C) Hayvancılık Enerji Turizm D) İran Venezuela Irak D) Ulaşım Ticaret Turizm E) İsviçre Cezayir Güney Kore E) Sanayi Enerji Ticaret 80

C) Aşağıda verilen doğal kaynaklardan belirli şartlar dâhilinde yenilenebilen özellikte olanların yanındaki kutucu- ğu işaretleyiniz. 1. Güneş 2. Jeotermal 3. Petrol 4. Hayvanlar 5. Rüzgâr 6. Madenler 9. Kömür 7. Orman 8. Su 12. Doğal gaz 10. Hava 11. Dalga Ç) Haritada numaralandırılarak verilen illeri tabloda yer alan kaynaklarla eşleştiriniz. 4 6 1 2 35 Haritadaki yeri Kaynak Haritadaki yeri Kaynak Linyit Plaj Orman Jeotermal Toprak Kış turizmi 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA D) Aşağıda verilen ülkelerden hem yer altı kaynakları bakımından zengin hem de gelişmiş olanların yanındaki kutucuğu işaretleyiniz. 1. Japonya 2. Nijerya 3. Cezayir 4. ABD 5. Kazakistan 6. Venezuela 7. Rusya 8. Güney Afrika Cumhuriyeti 9. Moğolistan 84

TEST-3 TÜRKİYE'DE TARIM - 2 1. Hava, su gibi yaşamsal kaynaklarla birlikte doğa- 4. Aşağıdaki grafikte Türkiye’de 2007 – 2016 yılları ara- daki dengenin de korunmasını amaçlayan tarım sındaki buğday ve arpa üretimleri verilmiştir. türü aşağıdakilerden hangisidir? (Milyon ton) Buğday Arpa 25 A) İntansif tarım B) Ekstansif tarım 20 C) Kuru tarım D) Organik tarım 15 E) Plantasyon tarımı 10 5 0 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Yıllar 2. Aşağıdaki haritada Türkiye’nin farklı bölümlerinden Grafikte verilen bilgilere göre verilen yıllarla ilgili olarak; bazı ovalar gösterilmiştir. I. Arpanın en az üretildiği dönemde buğdayın V II IV üretimi de en azdır. II. Buğday üretimi her dönemde arpa üretiminden fazladır. III. Buğdayın en fazla üretildiği dönemde arpa üretimi en azdır. IV. Verilen yıllarda her iki ürünün üretiminde de dalgalanma olmuştur. I yargılarından hangileri doğrudur? III A) I ve II B) I ve III C) II ve III Bu ovaların hangisinde endüstriyel tarım ürünü D) II ve IV E) III ve IV çeşitliliği diğerlerinden daha azdır? E) V B 5. Aşağıdaki tarım ürünlerinden hangileri doğal şart- A) I B) II C) III D) IV İ L larla aynı iklim bölgesinde yetişmez? G A) Ayçiçeği – Üzüm B) Buğday – Tütün İ C) Çay – Mısır D) Zeytin – İncir E) Pamuk – Fındık S 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA A R 6. İlkbahar mevsiminin yağışlı, yaz mevsiminin kurak M geçtiği bölgelerde buğday yetiştirilebilir. 3. Ülkemizde tarımda makineleşmeye bağlı olarak çayır A I ve meraların bir bölümünün tarım alanına çevrilmesi, L tarım arazilerini genişletirken bu durum …………… II V olumsuz etkilemektedir. Yukarıdaki metinde boş bırakılan yer aşağıdakiler- III IV den hangisiyle tamamlanırsa, verilen bilgi doğru olur? A) hayvancılığı B) turizmi Buna göre haritada numaralı bölgelerden hangi- sinde buğday yetiştirilmesi zordur? C) ormancılığı D) seracılığı E) ulaşımı A) I B) II C) III D) IV E) V 92

TEST-2 TÜRKİYE'DE MADENLER VE ENERJİ KAYNAKLARI - 2 1. 4. Coğrafya öğretmeni Murat Bey öğrencilerine “Maden kazalarını önlemek için ne gibi tedbirler alınmalıdır?” şeklinde bir soru yöneltmiştir. Bu soruyla ilgili bazı öğrencilerin açıklamaları şöyledir: Ali: Maden ocağı girişi su baskını, yangın ve duman- dan korunmuş olmalıdır. Naz: Üretime başlamadan önce ve üretim sırasında metan drenajı yapılmalıdır. Yukarıdaki görselde gösterilen enerji santrali ile Aykut: Hava girişi kuyusuna kömür tozunun girmesi ilgili olarak; sağlanmalıdır. I. Karbon salınımı fazladır. Zeynep: İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na uygun bir II. Yenilenebilir enerji kaynağıdır. şekilde denetlemeler çok ciddi şekilde yapılmalıdır. III. Küresel ısınmayı hızlandırır. IV. Yatırım maliyetini kısKaAsRüAreD dE eN İkZarşılar. Salih: Üretim yerlerinde yer üstü bağlantılarının ikin- ci (alternatif) bir yolu olmalıdır. bilgilerinden hangileri yanlıştır? Buna göre hangi öğrenci yaptığı açıklama ile so- ruyu yanlış cevaplamıştır? A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) Ali B) Naz C) Aykut D) II ve IV E) III ve IV D) Zeynep E) Salih AKDENİZ 5. Aşağıda üç öğrencinin yaşadıkları yörelerde bulunan 2. elektrik santralleriyle ilgili konuşmaları verilmiştir Bizim orada da bir santral Bizim ilçemize yakın yerde var. Elektrik üretilen bir çıkarılan enerji kaynağını demir çelik fabrikasında enerji kaynağı çıkarıyorlar. demir eritmek için kullanı- yorlar. Duyduğuma göre Hemen yakın bir yerde de elektrik de üretiyorlarmış. işliyorlar fakat havayı çok Tarık B kirletiyor. İ L Efe Çevre temizliğine katkısından G dolayı bizim burada daha önce İ Nur hiç görmediğimiz bir santral S kuruldu. Eskiden çatılarda gö- A Yukarıdaki haritada elektrik enerjisi üretim sant- R rürdüm, su ısıtmada kullanılı- rallerinin dağılışı gösterilen enerji kaynağı aşağı- M dakilerden hangisidir? A yordu. Şimdi artık elektrik de L üretilecekmiş. A) Linyit B) Jeotermal C) Petrol D) Doğal gaz E) Rüzgâr enerjisi 3. I. Hamitabat Buna göre öğrencilerin bahsettikleri enerji kay- 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA II. Ambarlı nakları aşağıdakilerden hangisinde verilen kay- III. Çatalağzı naklar olabilir? IV. Çayırhan Efe Nur Tarık Yukarıdaki termik santrallerden hangileri doğal A) Güneş Linyit Taş kömürü gazdan elektrik üretir? B) Su Taş kömürü Linyit C) Güneş Taş kömürü Linyit A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Linyit Nükleer Doğal gaz E) Doğal gaz Petrol Taş kömürü D) II ve IV E) III ve IV 103

TEST-4 ÜNİTE TESTİ - 2 1. Türkiye’de buğdaydan sonra en çok yetiştirilen tahıl 4. Türkiye’de 2012 yılındaki yasal düzenlemeler sonu- ürünüdür. Yetişme şartları buğdaya benzemekle bir- cunda bölgeler arasındaki gelişmişlik farkını azalt- mak için teşvik uygulamaları benimsenmiştir. Buna likte buğdaydan daha erken olgunlaşır. Yüksek ve yönelik olarak da teşvik paketiyle yatırım teşvik uy- gulamaları bakımından Türkiye 6 bölge olarak dere- düşük sıcaklıklara daha dayanıklı olup en fazla hay- celendirilmiştir. van yemi olarak kullanılmaktadır. Yukarıda bazı özellikleri verilen tahıl bitkisi aşa- Söz konusu yatırım teşviklerinin kapsamında; ğıdakilerden hangisidir? I. fabrika kurulacak arazi temini, A) Arpa B) Mısır C) Pirinç II. vergi indirimi ve ertelemesi, III. ucuz iş gücü temini, D) Yulaf E) Darı IV. ücretsiz ham madde temini uygulamalarından hangileri yoktur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III 2. Aşağıdaki haritada Türkiye’nin illere göre buğday D) II ve IV E) III ve IV üretimi gösterilmiştir. 5. 50 bin ton II buğday III Haritadaki bilgilere göre aşağıdaki illerden han- V I IV gisinin buğday üretimi 50 bin tona ulaşmamıştır? B Haritada numaralandırılarak gösterilen alanların A) Konya B) Trabzon C) Ordu İ hangisinde rüzgâr enerjisine dayalı santraller bu- L lunmaktadır? D) İstanbul E) Kastamonu G A) I B) II C) III D) IV E) V İ S A 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA R 3. I. Dokuma ve tekstil sanayisi M A II. Çimento sanayisi L III. Petrokimya sanayisi 6. I. Coğrafi konum IV. Kâğıt sanayisi II. Yer şekilleri Türkiye’de yukarıdaki ekonomik faaliyet kolla- III. Nüfus rından hangilerinin ham maddesi daha çok yurt Yukarıdakilerden hangileri Türkiye ekonomisini içinden sağlanır? etkileyen beşerî faktörler arasında yer almaz? A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve IV E) III ve IV D) II ve III E) I, II ve III 114

6. 9. III II V Kartal IV I Ayrıştırıcılar Fare Yukarıdaki haritada numaralandırılarak gösteri- Çekirge len alanların hangisi sulak alanların çok yaygın Ot olduğu yerler arasında sayılamaz? A) I B) II C) III D) IV E) V 7. I. Kurbağa Yukarıda enerji piramidinden faydalanılarak; II. Deniz anası III. Nilüfer I. Fare sayısının artması çekirge sayısının azal- masına neden olur. II. Enerjinin yarıdan fazlasını kartal tüketir. III. Yeşil bitkiler üretici konumundayken çekirge bi- rincil tüketiciler arasında yer alır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III Akarsu ve tatlı su göllerinden oluşan biyom ala- D) II ve III E) I, II ve III nında yukarıdaki canlılardan hangileri yer almaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 10. Zeynep Hanım ekosistemlerin unsurlarını anlattıktan sonra öğrencilerine aşağıdaki soruyu sormuştur. 8. Ekosistemi oluşturan B cansız unusurlardan İ L hangisi fizikseldir? G İ S Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi soru- ya yanlış cevap vermiştir? X biyomu A Y biyomu R Aşağıdakilerden hangisi haritada renklendirile- M A) Işık B) Yağış 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA rek gösterilen alanlardaki X ve Y biyom bölgeleri- A nin ortak özelliklerinden biridir? L Hasan Betül A) Yıllık sıcaklık farkının çok fazla olması C) D) Su Rüzgâr B) Zebra ve zürafaların yaygın olarak görülmesi C) Sıcaklık otalamasının yıl boyu 0°C’nin altında ol- Rabia Ayşe ması D) Geniş yapraklı ve uzun boylu ağaçların yaygın E) Nem olması Aydan E) Doğal bitki örtülerinin uzun boylu ot toplulukları olması 125

TEST-1 İLK KÜLTÜR MERKEZLERİ VE KÜLTÜR BÖLGELERİNİN OLUŞUMU - 1 1. • Kurulduğu bölgenin adı Yunanca’da iki nehir 4. Medeniyetlerin gelişiminde; I. insanların yerleşik hayata geçmesi, arasında kalan yer anlamındadır. II. ateşin bulunması, III. yazının icadı • Bölgenin düz arazilerden oluşması sık sık isti- olaylarından hangileri etkili olmuştur? lalara uğramasına neden olmuştur. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III • Tarıma uygun olmayan arazilerin tarıma kazan- D) II ve III E) I, II ve III dırılması adına sulama kanalları yapmışlardır. • Yapı malzemesi olarak kerpiç kullandıkları için bu medeniyete ait kalıntılar sağlıklı bir şekilde günümüze ulaşmamıştır. V 5. Her toplumda farklı özelliklere sahip olan kültürü meydana getiren maddi ve manevi unsurlar vardır. III IV Buna göre; I. coğrafi konum, I II. ahlak kuralları, II III. simgeler, IV. dil Yukarıda özellikleri verilen medeniyet harita üze- özelliklerinden hangileri maddi unsurlara örnek rindeki numaralı alanların hangisinde yer alır? verilebilir? A) I B) II C) III D) IV E) V A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 6. Aşağıdaki haritada ilk medeniyetlerin kurulduğu baş- lıca yerler gösterilmiştir. 2. Aşağıdaki akarsular ve bu akarsuların çevresin- B İ de kurulan uygarlık eşleştirmelerinden hangisi L G yanlıştır? İ Akarsular Uygarlıklar A) Dicle Mezopotamya B) Nil Mısır S Buna göre bu medeniyetler için; 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA C) İndus Hindistan A I. okyanus kıyısında yer alması, D) Gökırmak Çin R E) Amazon Maya M II. verimli tarım alanları ve su kaynaklarının bulun- A ması, L III. zengin orman örtüsüyle kaplı olması, IV. ılıman iklim koşullarının bulunduğu yerler olma- 3. Aşağıda verilen medeniyetlerin hangisinin diğer- sı leri ile etkileşimi daha az olmuştur? özelliklerinden hangileri ortaktır? A) Mısır B) Hint C) Çin A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Mezopotamya E) Akdeniz D) II ve IV E) III ve IV 137

TEST-3 TÜRK KÜLTÜRÜ VE ANADOLU'NUN KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ 1. 4. Aşağıdakilerden hangisi Türk kültürüne ait özel- I IV liklerden biri değildir? II V A) Göçebe yaşam tarzının hürriyet duygularını dai- III ma canlı tutması B) Toplumsal ilişkilerin sözlü hukuk kuralları olan törelere göre düzenlenmesi C) Kölelik ve bazı zümrelere ayrıcalık tanınması D) Askerliğin meslek olmayışı E) Küçük, kolay taşınabilir eşyaların yaygın olması Tarihi çok eskilere dayanan ve dünyanın en eski kültürlerinden olan Türk kültürünün kültür ocağı, haritada numaralandırılarak gösterilen alanlar- dan hangisidir? A) I B) II C) III D) IV E) V 5. I III IV 2. Aşağıdakilerden hangisi Türk kültürünün simge- II leri arasında gösterilemez? A) B) V B Türk kültürüne ait eserlere haritada numaralandı- İ rılarak gösterilen alanlardan hangisinde rastlan- C) D) L maz? G A) I B) II C) III D) IV E) V İ S 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA E) A R M A L 6. Orta kuşağın Ekvator’a yakın kısmında yer alan Ana- dolu toprakları çok eski yerleşim alanları ile ilk kuru- lan uygarlıklara ev sahipliği yapmıştır. 3. Türk kültürünün aşağıdaki kültürlerden hangisi Buna göre aşağıdaki uygarlıklardan hangisi Anadolu’da kurulmamıştır? ile etkileşimi diğerlerinden daha azdır? A) Çin B) Moğol C) Hint A) Fenikeliler B) Frigler C) Hititler D) Yunan E) Mısır D) İyonlar E) Urartular 141

7. Türk kültürü, ilk olarak orta Asya’da ortaya çıkmış 10. I. Yeryüzü şekilleri II. İklim özellikleri olup, bozkır kültürü olarak da adlandırılır. III. Bitki örtüsü IV. Göçebe yaşam Bozkır kültürü olarak adlandırılmasında; V. Komşu kültürler I. iklim, II. bitki örtüsü, III. ekonomik faaliyet Yukarıdakilerden hangileri, Türk kültürünün oluş- masında etkili olan beşerî faktörlerdir? özelliklerinden hangileri etkilidir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve IV E) IV ve V D) II ve III E) I, II ve III 8. Türk kültürüne ait eserlere Çin’den başlayıp Fas’a, Avrupa’da ise Balkanlar’dan Macaristan’a kadar ge- niş bir coğrafya’da rastlamak mümkündür. IV I II III V 11. Aşağıdaki haritada Anadolu’da yaşamış ilk uygarlık- lar gösterilmiştir. Buna göre haritada numaralandırılan alanların B hangisinde Türk kültürünün yansıtan eserlerin bulunması beklenemez? İ Truva Alacahöyük Gordion Hattuşaş A) I B) II C) III D) IV E) V L Sard Tuşpa G Smyrna Kültepe Ninova Efes İ Milet Halep S İyonlar Hititler A R Lidyalılar Urartular M 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA A Frigler L 9. Neolitik Çağ’da Anadolu’nun sulak alanları ile verimli Uygarlıklar ile ilgili olarak verilen aşağıdaki bilgi- lerden hangisi yanlıştır? toprakları çevresinde yerleşmeler kurularak tarımsal A) Urartular, hayvancılık ve madencilik te gelişmiş- üretime geçilmiştir. lerdir. Bu döneme ait Anadolu’da bilinen ilk yerleşim B) Hititler, Kızılırmak Nehri çevresinde kurulmuştur. alanlarına aşağıdakilerden hangisi örnek verile- mez? C) Frigler’in başkenti Ankara yakınlarındaki Gor- dion’dur. A) Çatalhöyük B) Göbeklitepe D) İyonlar, koloniler kurarak ticarette gelişmişlerdir. C) Ninova D) Hacılar E) Lidyalılar, jeotermal kaynakları kullanarak enerji E) Çayönü üretmişlerdir. 142

TEST-6 SARMAL TEST - 6 1. Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak 4. I II IV gösterilmiştir. III IV II III I Numaralandırılan alanların hangilerinde tarım ve sanayi sektörünün birlikte geliştiği söylenebilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV Yukarıda verilen görsellerden hangileri tüketim faaliyetleri içerisinde değerlendirilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III 2. Bilim, sanat ve eğitim gibi çeşitli kültürel faaliyetlerin D) II ve IV E) III ve IV ön planda olduğu şehirlere kültürel şehir denir. Buna göre aşağıda verilen şehirlerden hangisi kültürel şehirlere örnek gösterilebilir? A) Detroit B) Singapur C) Cambridge D) Marsilya 5. I. Krom E) Kalküta II. Uranyum III. Toryum B IV. Bakır İ L Yukarıdaki madenlerden hangileri nükleer enerji G üretiminde kullanılmaktadır? İ 3. A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV S A R 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA M A V L I IV 6. Aşağıdakilerden hangisinin karasal su ekosis- temlerinde canlı dağılışına etkisi daha azdır? II III A) Suyun sıcaklığı B) Tuzluluk oranı Görselde verilen metal dışı maden haritada nu- C) Işık yoğunluğu maralandırılarak gösterilen alanların hangisinde D) Gelgit çıkarılır? E) Sudaki basınç A) I B) II C) III D) IV E) V 147

7. Almanya’nın 2. Dünya Savaşı’ndan sonra hızla 10. Aşağıdaki tabloda Somali ve Fransa ile ilgili 2015 yı- gelişmesinde aşağıdakilerden hangisinin daha lına ait bazı bilgiler verilmiştir. etkili olduğu söylenebilir? Ülkeler Kırsal Tarımda Tarımdan A) Avrupa’nın en kalabalık ikinci ülkesi olması nüfus çalışan elde edilen nüfus B) Doğum oranının fazla olması (%) gelir (%) (Milyar dolar) C) Gıda ihtiyacının tamamını kendi ülkesinden kar- Somali 60 65 3,7 şılaması Fransa 20,4 2,7 38,4 D) Tarım alanları ve yoğunluğunun fazla olması Tabloda verilen bilgilerin gelişmişlik düzeyine etkisi dikkate alınırsa, Somali ve Fransa için aşa- E) Ruhr ve Saar Havzalarındaki maden kömürü ya- ğıdakilerden hangisi söylenemez? taklarının olması A) Somali’de tarımsal üretimde doğal koşullara bağımlılık etkisiyle yıldan yıla dalgalanma daha çoktur. 8. Aşağıda Somali ve Fransa ile ilgili bazı bilgiler veril- B) Fransa’da tarımda entansif yöntemlerin kullanımı daha fazladır. miştir. C) Somali’de tarımla uğraşanların oranı daha yük- • Yüz ölçümü 543 945 km2 olan Fransa’nın sektir. %35,5’i ekili %16,9’u mera ve çayırlar ve %31’i D) Fransa’nın en önemli gelir kaynağı tarımsal faali- ormanlarla kaplıdır. yetlerdir. • Yüz ölçümü 637 657 km2 olan Somali’nin E) Fransa’daki tarımsal gelir, Somali’nin tarımsal gelirinin on katından daha fazladır. %1,8’i ekili, %68,5’i mera ve çayırlar ve %10’u ormanlarla kaplıdır. Yukarıda verilen bilgilerin yanı sıra bu ülkelerin doğal, beşerî ve ekonomik koşulları da göz önü- ne alınırsa, aşağıdaki yargılardan hangisine ula- şılamaz? A) Somali’de hayvancılıktan elde edilen gelir daha 2021 / AYT fazladır. B) Somali’de mera hayvancılığı daha yaygındır. 11. Aşağıda iki farklı ülkenin tarımsal yapısıyla ilgili bazı C) Fransa’da yıllık yağış miktarı daha fazladır. bilgiler verilmiştir. D) Fransa’da tarım alanları daha geniştir. B K ülkesi: Ülkede genel olarak temel ihtiyaçları kar- E) Somali’de tarımda sulama yetersizdir. İ şılamaya yönelik tarım yapılmaktadır. Bu ülkede L G genellikle doğa koşullarına bağlı olarak tarım yapıl- İ dığından üretimde yıldan yıla dalgalanmalar görülür. Ayrıca tarım ve hayvancılıktan elde edilen verim dü- zeyi de düşüktür. S L ülkesi: Ülkede tarımsal üretim, temel ihtiyacın karşılanmasının yanında ticari amaçlarla da yapıl- A maktadır. Bu ülkedeki tarımsal faaliyetlerde modern teknikler kullanıldığından üretimde yıllara göre büyük 9. Gelişmiş ülkelerde uygulanan enstansif tarım meto- R değişim görülmemekte ve hayvancılıktan elde edilen 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA M verim düzeyinin de yüksek olduğu görülmektedir. dundan dolayı birim alandan elde edilen verim yük- A sektir. Buna göre K ve L ülkelerinde belirtilen farklılıkla- rın ortaya çıkmasındaki temel neden aşağıdaki- I. Almanya L lerden hangisidir? II. Somali III. Kenya A) Kalkınma önceliklerinin farklı olması IV. Fransa Buna göre yukarıda verilen ülkelerden hangile- B) İklim koşullarının farklılık göstermesi rinde birim alandan elde edilen verim diğerlerine C) Tarımsal alan miktarının farklı olması göre daha yüksektir? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) Tüketici nüfus miktarının farklı olması D) II ve IV E) III ve IV E) Gelişmişlik düzeylerinin farklılık göstermesi 159

7. Fransa ve Somali’nin özellikleriyle ilgili aşağıdaki 10. Doğal kaynakların zengin olması ve bunların etkin karşılaştırmalardan hangisi yanlıştır? kullanımı, ülkelerin gelişmesindeki temel etkenler- A) Fransa’da tarımsal verim daha yüksektir. den biridir. B) Somali’de tarımsal üretim daha düşüktür. Buna göre aşağıda verilen ülke ve doğal kaynak eşleştirmelerinden hangisi yukarıdaki genelle- C) Fransa’da şehirleşme oranı daha yüksektir. meye uymaz? D) Somali’de sulamalı tarım alanı daha fazladır. Ülke Doğal kaynak E) Somali’de tarım sektöründe çalışanların oranı A) İngiltere Demir daha fazladır. B) Almanya Kömür C) Güney Afrika Elmas 8. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin oluşturduğu ve D) Rusya Federasyonu Doğal gaz E) Japonya Petrol küresel ekonomik kararların alındığı bir platform olan G–20, uluslararası ekonomik iş birliğini artırmayı he- deflemektedir. G–20 ülkeleri seçilirken; 11. Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (KEİ); 1992 I. finans, yılında Türkiye’nin öncülüğünde kurulan ekonomik II. jeostratejik konum, ve bölgesel bir örgüttür. Merkezi İstanbul’da olan III. nüfus, KEİ’nin amacı, üye ülkelerin mevcut potansiyelleri- IV. iklim, nin yanı sıra coğrafi yakınlık ve ekonomik anlamda V. yeryüzü şekilleri birbirlerini tamamlayan özelliklerinden yararlanmak- tır. KEİ üyesi ülkelerin bazılarının Karadeniz’e kıyısı özelliklerinden hangileri dikkate alınmıştır? varken bazılarının ise kıyısı yoktur. A) I ve II B) I, II ve III C) I, II ve IV D) II, III ve IV E) III, IV ve V 9. Bilimsel ve estetik bakımdan, millî ve milletlerarası Buna göre aşağıdaki ülkelerden hangisi Kara- deniz’e kıyısı olmadığı hâlde KEİ üyesi olan ülke- ender bulunan doğal ve kültürel varlıklar ile koruma, lerden biridir? dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçala- B A) Ukrayna B) Bulgaristan C) Romanya rına “millî park” denir. Millî parklar sayesinde turizm İ D) Gürcistan E) Azerbaycan değeri olan alanlar koruma altına alınmaktadır. L G İ Fransa S ABD Çin A R 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA Tanzanya M A 12. Dünya petrol üretiminin %40’ını karşılayan ve pet- Arjantin L rol ihracatçısı olan OPEC ülkeleri, ilgili enerjiyi ithal eden Türkiye’yi ekonomik anlamda doğrudan etkile- mektedir. Bu durum, OPEC’in fiyat istikrarı sağlamak Buna göre haritada renklendirilerek gösterilen için üretimi azaltma veya artırmaya dönük faaliyetle- ülkelerin hangilerinde millî parklar daha fazladır? rinden kaynaklanmaktadır. A) ABD – Çin Buna göre aşağıdaki ülkelerden hangisinde ya- B) Fransa – Çin şanabilecek bir istikrarsızlık Türkiye ekonomisini C) Fransa – Arjantin doğrudan etkilemez? D) ABD – Tanzanya A) İran B) Irak C) Katar E) Arjantin – Tanzanya D) Fas E) Suudi Arabistan 165

TEST-3 ARAZİ KULLANIMININ ÇEVRESEL ETKİLERİ 1. Az gelişmiş ve gelişmekte olan bazı ülkelerde doğal 4. Turizm potansiyeli yüksek olan kıyılarda görülen kaynak kullanımı noktasında çevresel faktörlerin ye- plansız yapılaşma; orman tahribatına, tarım alanla- rının amaç dışı kullanımına ve kıyıların kirlenmesine terince dikkate alınmaması nedeniyle ekolojik den- neden olmaktadır. genin bozulduğu ve çevre sorunlarının ileri boyutlara Bu durum aşağıdaki şehirlerden hangisinde di- ğerlerinden daha belirgindir? ulaştığı gözlenmektedir. I A) Kuşadası (Aydın) B) Akçaabat (Trabzon) II III C) Karasu (Sakarya) D) Perşembe (Ordu) IV V E) İnebolu (Kastamonu) Buna göre haritada gösterilen numaralı alanların 5. İsveç'te ormancılık politikaları hayata geçirilmiştir. hangisinde doğal kaynak kullanılırken çevresel faktörlerin yeterince dikkate alınmadığı söylene- Kesim yapılmış yerlerin tekrar ağaçlandırılmasının bilir? yanı sıra meşe, kayın, gürgen vb. geniş yapraklı ağaçların korunmasına dair maddeler İsveç Orman- A) I B) II C) III D) IV E) V cılık Kanunu'nda oldukça önemli bir yere sahiptir. İsveç’in sahip olduğu orman varlığını sürdürülebilir ve çevre duyarlılığı çerçevesinde işletmesi hem ülke ekonomisi hem de çevrenin korunması adına olumlu bir durum teşkil etmektedir. 2. Konya Ovası’nda meydana gelen çevre sorunların- Yukarıdaki metinde İsveç ile ilgili olarak; da hem doğal hem de beşerî faktörler etkili olmakta- I. biyoçeşitliliğin korunması, dır. II. ormancılığın sürdürülebilir üretimle yapılması, III. ağaç kesiminin yasaklanması I. Yer altı sularının aşırı kullanımı II. Yıllık yağış miktarının yetersiz olması uygulamalarının hangilerinden söz edilmemiştir? III. Yanlış arazi kullanımı B A) Yalnız I B) Yalnız IIl C) l ve II Buna göre yukarıdakilerden hangileri Konya İ D) l ve IIl Ovası’nda yaşanan çevre sorunlarına etki yapan L E) II ve III doğal faktörlerdendir? G A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II İ 6. Şiddetli erozyon sonucu eski mera alanlarında topra- D) Il ve IIl E) l, II ve III S ğın üst kısmı aşınarak taşınmış, alt katmandaki tuzlu, A kireçli ve jipsli maddeler ise yüzeye çıkarak toprakta- R ki tuz ve kireç oranının artmasına sebep olmuştur. 3. Bir çevrebilimci araştırma yaptığı bir konuyla ilgili M 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA gözlem yaptığı ülkelerle ilgili olarak “Bu tür ülkeler- A de teknolojinin yeterince gelişmemiş olması ve çevre L II I planlamasına yönelik yatırımların maliyeti artırması nedeniyle yapılan faaliyetler çevreye zarar vere- bilmektedir. Bu yüzden hem mevcut kaynaklardan IV V yeterince istifade edilememekte hem de bazı çevre III sorunları oluşabilmektedir.” demiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi çevre bilimci- Bu durum haritada numaralı verilen alanların nin bahsettiği ülkelere örnek gösterilemez? hangisinde daha belirgindir? A) Nijerya B) Bangladeş C) İsveç A) I B) II C) III D) IV E) V D) Mısır E) Somali 179

TEST-7 ÜNİTE TESTİ - 3 1. Doğal süreçler ile beşerî faaliyetler sonucu çevrenin 4. Ses kirliliği; insanların işitme ve algılama gücünü zarar görmesi, kirlenmesi ve doğadaki dengenin bo- olumsuz etkileyen, kişinin psikolojik ve fiziksel denge- sini bozarak iş verimini düşüren ve çevrenin doğallı- zulması çevre sorunu olarak adlandırılmaktadır. ğını bozan bir sorundur. Trafiğin yoğun olduğu büyük şehirlerde artan taşıt sayısının yol açtığı motor, egzoz Buna göre; ve korna sesleri ses kirliliğinin başka bir nedenidir. I. ozon seyrelmesi, Ses kirliliği stres, uyku düzeninin bozulması, sinirlilik, II. ormanların tahribi, dikkat dağınıklığı gibi çeşitli sonuçlara yol açmaktadır. III. küresel iklim değişikliği Paragrafa göre; olaylarından hangileri çevre sorunlarına örnek ve- I. ses kirlilğinin tanımına, II. ses kirliliğinin nedenlerine, rilebilir? III. ses kirliliğinin sonuçlarına A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III bilgilerinden hangilerine ulaşılır? D) II ve III E) I, II ve III A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II 2. Teknolojik gelişmeleri ortaya çıkardığı çevre sorunla- D) II ve III E) I, II ve III rından biri de hava kirliliğidir. III 5. Termik santrallerde fosil kökenli yakıtların kullanımı sonucu bacalardan çıkan gazlar hava kirliliğine neden I IV V olur. Termik santrallerde soğutma, buhar elde etme, II temizleme gibi çeşitli amaçlarla suya ihtiyaç duyulur. Buna yönelik işlemler sonucu atık hâle gelen sular, akarsu, göl ve yer altı sularına karışarak mevcut su kaynaklarının kirlenmesine neden olur. Buna göre, haritada numaralarla gösterilen yer- Yukarıdaki sorunların yaşanmaması için aşağıda- ki enerji kaynaklarından hangisi kullanılmalıdır? lerin hangisinde sanayileşmeye bağlı olarak hava B İ kirliliğinin daha az olması beklenir? A) Biyokütle B) Petrol C) Doğal gaz L A) I B) II C) III D) IV E) V G D) Taş kömürü E) Linyit İ S 6. Aşağıdaki haritada bazı alanlar numaralandırılarak 3. Konutlar ve sanayi tesislerinden çıkan zehirli gazların A gösterilmiştir. kış mevsiminde sis ile birleşmesi sonucu oluşan hava R 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA kirliliğine Londra tipi hava kirliliği adı verilir. M IV V I A I L II V III II IV III Buna göre, haritada numaralı şehirlerden hangi- Numaralı alanların hangisi Güneş enerjisi bakımın- sinde Londra tipi hava kirliliği görülür? dan diğerlerinden daha az potansiyele sahiptir? A) I B) II C) III D) IV E) V A) I B) II C) III D) IV E) V 187

TEST-9 SARMAL TEST - 7 1. 3. Dünya ticaretinde ham madde ve üretimden sonraki aşama tüketim bölgesi olan pazardır. Günümüzde en geniş pazar alanları; nüfusun yoğun olduğu geliş- miş ülkelerdir. ABD Almanya IV I II Çin V III Suriye Japonya Yukarıdaki haritada ilk medeniyetler arasında yer alan Mısır, Mezopotamya, Hint, Çin ve Anadolu me- deniyetlerinin bulunduğu alanlar gösterilmiştir. Bu medeniyetlerin ortak özellikleri arasında; Buna göre haritada numaralı alanların hangisi küresel pazar alanlarından biri değildir? I. verimli topraklar üzerinde kurulmaları, II. ılıman iklim özelliklerinin görülmesi, A) I B) II C) III D) IV E) V III. akarsu boylarında kurulmaları durumlarından hangileri yer alır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 4. I. Düzenlenen festival, organizasyon, fuar vb. B etkinlikler farklı toplumların birbirlerini daha yakından tanımasını sağlar. İ L II. Ulusal ve uluslararası alanda oluşturulan doğa koruma alanları ile millî parklar sayesinde G turizm değeri olan alanlar koruma altına alın- maktadır. İ S III. Turizmin ülkelerde istihdamın oluşması, dış borç ödemelerine katkı sağlanması, alt ve 2. Üretimin geleneksel yöntemlerle yapılması az geliş- A üstyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi gibi getirileri 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA R vardır. miş ülkelerin genel özelliklerinden biridir. M A Turizmin etkileriyle ilgili olarak yukarıdaki açıkla- I. Tarımdan elde edilen gelir düşüktür. L II. Tarımsal üretim öncelikle iç tüketime yöneliktir. malar aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla doğru III. Tarımsal faaliyetler büyük ölçüde iklim koşulla- verilmiştir? rına bağlıdır. I lI llI IV. Modern tarım uygulamalarına dönük yatırımlar A) Ekonomik Kültürel Ekolojik fazladır. Buna göre yukarıdakilerden hangileri az gelişmiş B) Ekolojik Ekonomik Kültürel ülkelerin genel özellikleri arasında sayılabilir? C) Kültürel Ekolojik Ekonomik A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III D) Kültürel Ekonomik Ekolojik D) II ve lV E) I, II ve III E) Ekonomik Ekolojik Kültürel 191

7. 10. Geçici ya da sürekli işitme kaybının yanı sıra zihinsel I - Ofis çöpleri etkinliğin azalması, stres, uyku düzeninin bozulması, sinirlilik, dikkat dağınıklığı, iş veriminin düşmesi gibi çeşitli sorunlara yol açmaktadır. II - İnşaat atıkları Yukarıdaki metinde verilen açıklamada aşağıdaki çevre sorunlarından hangisinin etkileri vurgulan- mıştır? A) Radyoaktif kirlilik B) Ses kirliliği C) Besin kirliliği D) Hava kirliliği IV - Deniz tankerlerinin E) Toprak kirliliği kazaları sonucu oluşan III - Uçakların oluşturduğu yakıt atığı petrol atıkları Yukarıdakilerden hangileri katı atık türlerine ör- 11. Teknolojik gelişmeler çevre sorunlarının daha fazla nek verilebilir? artmasına neden olmuştur. A) I ve II B) I ve III C) II ve III Aşağıdakilerden hangisi bu duruma örnek gös- terilemez? D) II ve IV E) III ve IV 8. Sıvı atıkların fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkileri A) Enerji üretmek için, Güneş enerjisi panellerinin kurulması vardır. B) Tarımsal verimi artırmak için kimyasal ilaçların I. Organik atıkların etkisiyle su kaynaklarında kullanılması üreyen küfler ve bakteriler ortaya çıkar. C) Elektrik üretmek için termik santrallerin kurulması D) Tarım arazilerine fabrikaların kurulması II. Suda kurşun ve cıva gibi ağır metaller birikir. E) Ormanların, yerleşim alanlarına dönüştürülmesi III. Suyun sıcaklık, tat ve kokusu değişir. 12. Buna göre yukarıdaki numaralı açıklamalar ile sıvı atıkların etkileri aşağıdakilerden hangisinde doğru eşleştirilmiştir? I II III A) Fiziksel Kimyasal Biyolojik II I B) Kimyasal Fiziksel Biyolojik IV C) Biyolojik Kimyasal Fiziksel B III D) Biyolojik Fiziksel Kimyasal İ E) Fiziksel Biyolojik Kimyasal L G İ 11. SINIF SARMAL COĞRAFYA 9. Doğadaki kaynakların daha verimli ve sürdürülebilir S V A kullanımını sağlamak ve çevre sorunlarına neden ol- R Haritada gösterilen numaralı alanlardaki çevre mamak için arazi planlaması yapılmalıdır. M sorunları ile ilgili olarak aşağıdaki açıklamalar- A dan hangisi yanlıştır? Buna göre aşağıdakilerden hangisi arazinin yan- L lış kullanımına örnek oluşturmaz? A) l, II ve III numaralı alanlarda endüstri tesislerine bağlı hava kirliliği riski fazladır. A) Meraların tarım alanına dönüştürülmesi B) III numaralı alanda kömürle çalışan termik sant- B) Alüvyal ovalarda sanayi tesisleri kurulması rallerin fazla olması atmosferdeki sera gazlarını artırır. C) Orman alanlarına golf sahaları ve turizm tesisleri yapılması C) lV numaralı alanda orman tahribi ileri düzeydedir. D) Tarım alanlarının eğime dik şekilde sürülmesi D) lV numaralı alanda biyoçeşitlilik azalmaktadır. E) Yazın kuruyan bazı derelerin yataklarının doldu- E) Küresel ısınmadan yalnızca V numaralı alan etki- rularak yerleşime açılması lenir. 194